Biuletyn - pilsudski.org · Zdrojewski, ksi¹dz Tadeusz Isakowicz-Zaleski, pos³owie Pawe³...

ROK LXIV (64) MAJ 2008 – KWIECIEÑ 2009

INSTYTUT JÓZEFA PI£SUDSKIEGO W AMERYCE

POŒWIÊCONY BADANIU NAJNOWSZEJ HISTORII POLSKI

BBIIUULLEETTYYNN

AAuuttoorr ookk³³aaddkkii:: RRaaffaa³³ OOllbbiiññsskkii

Wolontariuszki Instytutu Pi³sudskiego

El¿bieta Zamkotowicz

Gra¿yna Lech Agnieszka PetkaSylwia Niczewska

Jadwiga Pietraszewska Agata WierciszewskiAgnieszka Rybak

180 SECOND AVENUE, NEW YORK, NY 10003tel. 212 505-9077, fax 212 505-9052, e-mail [email protected]

ROK LXIV (64) MAJ 2008 – KWIECIEÑ 2009

POŒWIÊCONY BADANIU NAJNOWSZEJ HISTORII POLSKI

A NOT-FOR-PROFIT EDUCATIONAL INSTITUTION(CONTRIBUTIONS ARE DEDUCTIBLE FOR INCOME TAX PURPOSES – 501(c)(3)

– 4 – BIULETYN LXIV (64)

Rada Instytutu Pi³sudskiego w AmeryceEwa BabiarzAndrzej BeckProf. Mieczys³aw BiskupskiDr Iwona Dr¹g KorgaPiotr KumelowskiDr Artur J. KowalskiJacek Ga³¹zkaDr Janusz JachowiczEwa Krystyna Hoffman-JêdruchDr Magda KapuœciñskaJanusz Krzy¿anowskiKrzysztof LangowskiDr Danuta Pi¹tkowskaStanis³aw ŒwiderskiDr Marek Zieliñski

Zarz¹d InstytutuPrezes – Dr Magda Kapuœciñska

Wiceprezes – Dr Marek ZieliñskiSekretarz Zarz¹du – Ewa Babiarz

Dyrektor Wykonawczy i Skarbnik – Dr Iwona Dr¹g-Korga

Asystent Prezesa – Jolanta SzczepkowskaRadca prawny Instytutu – Rafa³ Gaw³owski

WolontariuszeGra¿yna Lech, Sylwia Niczewska, Agnieszka Petka, Jadwiga Pietraszewska, Agnieszka Rybak, Anita Œwi¹tczak, Agata Wierciszewski, El¿bieta Zamkotowicz.

Instytut jest otwarty dla korzystaj¹cych w poniedzia³ki i wtorki od 10 rano do 17,w œrody od 10 do 20. Biuro czynne od poniedzia³ku do pi¹tku w godzinach od 9 do 17.

Szanowni Pañstwo,Now¹ i piêkn¹ ok³adkê do obecnego Biuletynu wykona³ s³awny artysta Rafa³Olbiñski. Artysta ten, laureat nagrody Instytutu Pi³sudskiego „Art andMusic Award 2000” ju¿ poprzednio wspiera³ nas swoim talentem. W 1985 rokuz okazji piêædziesiêciolecia œmierci Józefa Pi³sudskiego zaprojektowa³ niezwy-kle oryginalny plakat i w 2003 roku wykona³ plakat z podobizn¹ Marsza³ka na60-lecie istnienia naszego Instytutu.

W Biuletynie, oprócz zwykle podawanych wiadomoœci sprawozdawczych,znajduj¹ siê ciekawe opracowania. Dr Danuta Pi¹tkowska przedstawia pierwsze-go polskiego konsula niepodleg³ej Polski w Nowym Jorku, Krzysztof Langowskipisze o siedzibach Pi³sudczyków w Nowym Jorku.

Okres sprawozdawczy by³ okresem trudnym dla zarz¹du Instytutu, ale pe³enpozytywnych akcji i za³atwionych spraw. Zarz¹d spotyka siê czêsto i wszystkiedecyzje podejmowane s¹ w zespole.

Dziêki wysy³anemu co miesi¹c do ponad 4300 osób Biuletynowi e-mailowe-mu, wiadomoœci o Instytucie rozchodz¹ siê w USA, Polsce i innych krajach.Otrzymujemy mnóstwo podziêkowañ i gratulacji za to wydawnictwo. Biuletynten dostêpny jest równie¿ w wersji angielskiej.

Obecnie nasza dwujêzyczna strona internetowa jest aktualizowana na bie¿¹-co, co bardzo u³atwia podawanie najnowszych wiadomoœci o Instytucie. NaszInstytut zaistnia³ w Wikipedii. Ka¿dy mo¿e teraz poznaæ historiê przedwojenne-go i obecnego Instytutu Pi³sudskiego. Wiadomoœci te s¹ umieszczone w Wikipe-dii w jêzyku polskim i angielskim.

W ci¹gu roku sprawozdawczego do Instytutu do³¹czy³o 129 nowych cz³onków.W ci¹gu ostatniego roku sprawozdawczego goœciliœmy wiele osób z Polski.

Najwa¿niejsi z nich to Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego BogdanZdrojewski, ksi¹dz Tadeusz Isakowicz-Zaleski, pos³owie Pawe³ Zalewskii Adam Lipiñski, dyrektor Instytutu Pamiêci Narodowej prof. Jan ¯aryn i inni.

Odby³o siê szereg spotkañ, takich jak: sesja naukowa zorganizowana ze Sto-warzyszeniem Weteranów Polskich w Ameryce (SWAP), kiermasz ksi¹¿ki po³¹-czony z wyœwietleniem filmu o Pi³sudskim z okazji Œwiêta Niepodleg³oœciPolski, ciesz¹cy siê ogromn¹ frekwencj¹, odczyt o Lwowie po³¹czony z wysta-w¹ grafik zwi¹zanych z tym miastem. Jak co roku goœciliœmy wiele zaproszo-nych osób na dorocznej Gwiazdce w Instytucie. Otrzymaliœmy zezwolenie Tele-wizji Polskiej na wyœwietlanie polskich filmów dokumentalnych i fabularnychza ulgow¹ op³at¹ licencyjn¹. Pokaz filmowy odbywa siê co miesi¹c. W siedzibieInstytutu odbywaj¹ siê spotkania organizowane przez Klub Podró¿nika i KlubSeniora „Krakus”.

– 5 –MAJ 2008 – KWIECIEÑ 2009


Grudzieñ jest miesi¹cem wydarzeñ i spotkañ op³atkowych. Nadchodzi³y za-proszenia od organizacji polonijnych takich jak SWAP, Centrala Polskich Szkó³Dokszta³caj¹cych, Polish-American Business Club, Organizacja Studentów Pol-skich. Cz³onkowie Zarz¹du i Rady Instytutu uczestniczyli w uroczystoœciachprzez nie organizowanych.

Rozpoczêliœmy prace z zakresu digitalizacji dokumentów naszych kolekcji ar-chiwalnych. Dziêki sponsorom, przede wszystkim Polsko-S³owiañskiej FederalnejUnii Kredytowej i Trade Wall Street International oraz prywatnym osobom zakupi-liœmy niezbêdny sprzêt do prowadzenia tego projektu. W pracach digitalizacji po-magaj¹ nam cztery wolontariuszki – m³ode Polki studiuj¹ce na LaGuardia College.W sumie mamy obecnie siedem wolontariuszek, które partycypuj¹ równie¿ w wy-konywaniu kwerend, prowadzeniu akcji fundraising i innych czynnoœciach.

Dziêki funduszom z Senatu RP w Instytucie przebywa³a bibliotekarka z Bi-blioteki Narodowej w Warszawie. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodo-wego zafundowa³o dwa sta¿e zawodowe w archiwum. Sta¿ystki porz¹dkowa³yi katalogowa³y dokumenty archiwalne i ksi¹¿ki.

Sytuacja finansowa Instytutu jest stabilna. W listopadzie zakoñczy³ siê process¹dowy dotycz¹cy przyznania spadku po zas³u¿onym cz³onku Rady, panu JanieWeiss. Ten spadek i dwa inne, po Janie Wiêckowskim i Halinie Chodackiejznacznie powiêkszy³y nasze wp³ywy z odsetków. Ostro¿ne zainwestowanie na-szych funduszy zapobieg³o stratom, które nasze inwestycje mog³y ponieœæw zwi¹zku z obecnym kryzysem gospodarczym. Nasz deficyt bud¿etowy w bie-¿¹cych wp³ywach i wydatkach za ostatni roczny okres sprawozdawczy zmniej-szy³ siê o prawie 20 tysiecy dolarów w porównaniu z poprzednim rokiem.

Cieszymy siê ³adniejszym wygl¹dem odnowionego parteru i pierwszego piê-tra Instytutu. Koszt remontu by³ stosunkowo niski, dziêki ¿yczliwej Instytutowipolskiej firmie „Handyman” z Clifton, NJ.

Instytut utrzymuje o¿ywione kontakty z polskimi przedstawicielstwami i or-ganizacjami w Nowym Jorku. Miêdzy innymi mamy bliskie kontakty z konsu-lem generalnym Krzysztofem Kasprzykiem i jego wspó³pracownikami. Wspól-nie ze SWAP zorganizowaliœmy w Instytucie sesjê naukow¹. Utrzymujemy kon-takty z Polskim Instytutem Naukowym i Fundacj¹ Koœciuszkowsk¹. DyrektorIwona Korga i prezes Magda Kapuœciñska uczestniczy³y w Konferencji Muze-ów, Archiwów i Bibliotek na Zachodzie, co pozwoli³o na zacieœnienie wzajem-nych kontaktów pomiêdzy organizacjami polonijnymi w Europie, Kanadziei Ameryce.

Utrzymujemy kontakty i wspó³pracujemy z wieloma instytucjami w Polsce. • Z Naczeln¹ Dyrekcj¹ Archiwów Pañstwowych wspó³pracujemy w dziedziniedigitalizacji dokumentów archiwalnych obejmuj¹cej scalanie archiwów obu pla-cówek oraz przyjazdu archiwistów. • Z Instytutem Pamiêci Narodowej planowana jest wspó³praca w zakresie doku-mentacji badañ naukowych, digitalizacji i edycji Ÿróde³ bêd¹cych w posiadaniuInstytutu Pi³sudskiego i IPN, a tak¿e w zakresie edukacji historycznej.

• Z Bibliotek¹ Narodow¹ omawiane s¹ sprawy zwi¹zane z digitalizacj¹ orazprzyjazdem bibliotekarzy. Biblioteka organizuje kursy specjalistyczne w zakre-sie wykonywania zapisu cyfrowego czasopism, dokumentów i ksi¹¿ek, digitali-zacja bowiem jest obecnie jednym z najwa¿niejszych zadañ bibliotek i archi-wów. • Kontaktujemy siê z Polskim Instytutem Spraw Miêdzynarodowych, z Instytu-tem Pi³sudskiego w Warszawie – z prezesem Andrzejem PrzewoŸnikiem, z Fun-dacj¹ na Rzecz Nauki Polskiej, Stowarzyszeniem Wspólnota Polska, Telewizj¹Polsk¹, Narodowym Centrum Kultury. Spotykamy siê równie¿ z KrzysztofemJaraczewskim – dyrektorem maj¹cego powstaæ Muzeum J. Pi³sudskiego.

Mamy nadziejê, ¿e opisane wy¿ej osobiste kontakty z organizacjami w Pol-sce bêd¹ owocowa³y nie tylko w uzyskiwaniu funduszy na nasze programy, alerównie¿ w o¿ywieniu wspó³pracy z Polsk¹.

Instytut Pi³sudskiego dzia³a. Wiedza o naszej organizacji rozszerza siê. Czu-jemy siê potrzebni i uznawani. Zawdziêczmy to zgodnej i twórczej pracy obec-nego Zarz¹du i Rady Instytutu oraz wsparciu moralnemu i finansowemu na-szych cz³onków, sponsorów, przyjació³ i instytucji w Polsce. Prosimy i liczymyna dalsze poparcie i jesteœmy pewni, ¿e kolejny rok bêdzie jeszcze lepszy.

Zarz¹d Instytutu Pi³sudskiego w Ameryce30 kwietnia 2009 r.

– 7 –MAJ 2008 – KWIECIEÑ 2009

Cz³onkowie Rady Instytutu obecni na zebraniu sprawozdawczo-wyborczym w dniu 14 kwietnia 2009 r. Od lewej:wiceprezes dr Marek Zieliñski, Krzysztof Langowski, dr Danuta Pi¹tkowska, Piotr Kumelowski, prezes Magda Kapuœciñska,dr Artur Kowalski, dyrektor dr Iwona Korga, dr Janusz Jachowicz, sekretarz zarz¹du Ewa Babiarz, Janusz Krzy¿anowski.


PodziêkowaniaZarz¹d Instytutu Pi³sudskiego dziêkuje:

- Senatowi RP za przyznanie grantu koordynowanego przez FundacjêSEMPER POLONIA, który sfinansowa³ zawodowy sta¿ pracownika BibliotekiNarodowej w bibliotece Instytutu oraz nagrody dla dzieci i m³odzie¿y bior¹cejudzia³ w konkursie wiedzy o Polsce organizowanym przez Centralê PolskichSzkó³ Dokszta³caj¹cych.

- Ministerstwu Kultury i Dziedzictwa Narodowego za sfinansowanie sta¿yzawodowych dwóch archiwistów, którzy porz¹dkowali kolekcjê archiwaln¹Instytutu.

- Naczelnej Dyrekcji Archiwów Pañstwowych i Bibliotece Narodowej zaowocn¹ wspó³pracê i pomoc merytoryczn¹ w opracowywaniu zbiorówInstytutu.

- Polsko-S³owiañskiej Federalnej Unii Kredytowej, Adamba Imports,Trade Wall Street International, dr Magdzie Kapuœciñskiej za finansowewsparcie projektu digitalizacji.

- Telewizji Polskiej za przyjêcie instytutu do programu pokazów filmów poobni¿onych kosztach licencyjnych.

Serdeczne podziêkowania sk³adamy wszystkim donatorom, cz³onkom,wolontariuszom i sympatykom Instytutu. Dziêki Pañstwa pomocy izaanga¿owaniu, Instytut dzia³a i rozwija siê!

Dziêkujemy mediom polonijnym: Nowy Dziennik, Kurier Plus, SuperExpres, Radio Rytm, Polskie Radio 9.10 za informowanie o dzia³alnoœciInstytutu Pi³sudskiego.

Dzia³alnoœæ Instytutu Maj 2008 – kwiecieñ 2009

Jak mo¿na uczestniczyæ?

Zwracamy siê do wszystkich zainteresowanych histori¹, archiwami i dzia³a-niami naszej placówki do wstêpowania w szeregi cz³onków Instytutu Pi³-sudskiego. Zapisaæ mo¿na siê telefonicznie, listownie albo poprzez nasz¹ stronêinternetow¹. Instytut prowadzi ró¿norodn¹ dzia³alnoœæ, od opracowywania zaso-bów archiwalnych do prowadzenia kwerend historycznych i digitalizacji zbio-rów, organizuje wystawy, wyk³ady, prezentacje filmowe i wiele innych. Potrze-bujemy wolontariuszy do pomocy w tych zadaniach. Praca zwykle jest na miej-scu, ale coraz wiêcej mo¿na zrobiæ przez Internet. Prowadzimy na miejscu szko-lenia, nie trzeba posiadaæ specjalistycznej wiedzy, ¿eby zostaæ wolontariuszem.Potrzebujemy te¿ osób z zapa³em do pracy w dziedzinie komputerów i progra-mowania. Wszystkich zainteresowanych aktywnym uczestnictwem w dzia³alno-œci Instytutu prosimy o kontakt.

Wszyscy cz³onkowie oraz wolontariusze Instytutu s¹ wymieniani w corocz-nym biuletynie, a cz³onkowie korporacyjni wraz z logo firmy umieszczani s¹ nanaszej stronie internetowej. Cz³onkowie i sympatycy otrzymuj¹ doroczny biule-tyn, miesiêczne biuletyny elektroniczne i zaproszenia na wszystkie organizowa-ne przez nas spotkania.

Apelujemy tak¿e o przekazywanie do Instytutu Pi³sudskiego pami¹tek ro-dzinnych, korespondencji i innego rodzaju zbiorów archiwalnych. Nasze zbioryci¹gle rosn¹ dzieki hojnym donacjom od osób prywatnych i instytucji.

Prace archiwalne i biblioteczne

Co roku przyje¿d¿aj¹ do nas na sta¿ archiwiœci z Archiwów Pañstwowychi bibliotekarze z Biblioteki Narodowej. Pobyt ich jest op³acany przez insty-tucje wysy³aj¹ce. Sta¿yœci modernizuj¹ i kataloguj¹ nasze zbiory archiwalne i bi-blioteczne. Czasem te¿ pomagaj¹ przy wykonywaniu kwerend i bior¹ udzia³

– 9 –MAJ 2008 – KWIECIEÑ 2009


w innych dzia³aniach Instytutu. Jesieni¹ ubieg³ego roku cieszyliœmy siê obecno-œci¹ archiwistek Danuty Bzury i Ani ¯ak oraz bibliotekarki El¿biety Przesmyc-kiej. Te m³ode osoby z Polski pracowa³y z oddaniem – przy tym uœmiechniêtei zawsze chêtne do pomocy tworzy³y œwietn¹ atmosferê pracy.

Danuta Bzura z Archiwum Pañstwowego w £om¿y zajmowa³a siê porz¹dko-waniem i opisywaniem zawartoœci akt osobowych. Miêdzy innymi by³y to archi-wa dobrze znanych Instytutowi osób takich jak Sigmund Bajak, wice-admira³Marynarki Wojennej, wieloletni pracownik sieci NBC, dziennikarz i historyk.Instytut wiele mu zawdziêcza. To on nauczy³ nas organizowania elitarnych ban-kietów sponsorowanych przez amerykañskie firmy. Dziêki jego naukom i narzu-conej dyscyplinie, bankiety odnosi³y ogromny sukces. Przynosi³y Instytutowiznaczny zastrzyk pieniê¿ny i uwa¿ano je za presti¿owe wydarzenie w NowymJorku.

Anna ¯ak z Archiwum Pañstwowego w £owiczu rozpoczê³a porz¹dkowaniezespo³u Zbiór Prasy Ma³ego Formatu. Opracowana czêœæ zespo³u zamyka siêw latach 1908-1997. W swoim sprawozdaniu pani Anna opisuje ten zbiór i wy-mienia najciekawsze pozycje. Do nich nale¿y miêdzy innymi prasa zwi¹zanaz obozami polskimi na terenie Niemiec po zakoñczeniu II-ej wojny œwiatowej.W gazetkach z obozów ochronnych „Displaced Persons” zwanych potocznie DPmo¿na przeczytaæ o trudach codziennego ¿ycia, radoœciach i smutkach, wspo-mnienia o ciê¿kich prze¿yciach wojennych i dylematach dotycz¹cych dalszego¿ycia: emigracja czy powrót do Polski. W gazetkach mo¿na znaleŸæ stronyz krzy¿ówkami i humorem. Jest te¿ wiele innych czasopism zwi¹zanych z ró¿-nymi miejscami pobytu Polaków w czasie wojny, takimi jak Liban czy Tel-Aviv.

Porz¹dkowaniem zbiorów bibliotecznych zajmowa³a siê El¿bieta Przesmyc-ka z Biblioteki Narodowej w Warszawie. Kontynuowa³a prace zapocz¹tkowanew poprzednich latach przez inne osoby z Biblioteki Narodowej przebywaj¹ce nasta¿u w Instytucie. Porz¹dkowanie polega na selekcji i wprowadzaniu do bazykomputerowej MAK kolejnych ksi¹¿ek. Program ten daje mo¿liwoœæ statystycz-nego wgl¹du w zbiory, zale¿nie od rozmaitych kryteriów, i jest ³atwy w wyko-rzystaniu przez czytelników, którzy wyszukuj¹ poszczególne ksi¹¿ki za pomoc¹komputerów. W czasie swojego pobytu pani El¿bieta skatalogowa³a prawie 900ksi¹¿ek.

Wszyscy stypendyœci pomagali chêtnie w bie¿¹cym funkcjonowaniu Instytu-tu, szczególnie przy organizowaniu kiermaszu ksi¹¿ek, czy innych imprezach.

Du¿o jeszcze zosta³o do zrobienia zarówno w zbiorach archiwalnych jaki bibliotecznych. W tym roku spodziewamy siê przyjazdu z Polski archiwistyi bibliotekarza, którzy bêd¹ kontynuowaæ prace zwi¹zane z katalogowaniemi modernizacj¹ naszych kolekcji.

Udzia³ w konferencjach

XXX Sta³a Konferencja Muzeów, Archiwów i Bibliotek Polskichna Zachodzie – Rzym 10-13 wrzeœnia, 2008

Dr Magda Kapuœciñska i dr Iwona Korga uczestniczy³y w Konferencji Mu-zeów, Archiwów i Bibliotek Polskich na Zachodzie. Konferencja jest orga-nizowana co roku w innym miejscu przez jedn¹ z 14-tu polskich instytucji z ró¿-nych krajów (miêdzy innymi W³ochy, Anglia, Francja, Kanada, Szwajcaria,USA), które s¹ cz³onkami Konferencji.

Tym razem konferencja by³a organizowana w Rzymie w dniach 10-13 wrze-œnia przez Oœrodek Dokumentacji Pontyfikatu Jana Paw³a II. Organizatorzy przy-gotowali bardzo bogaty program – 3-dniow¹ konferencjê, w tym jeden dzieñ za-mkniêty, przeznaczony na sprawozdania organizacji i dwa dni na sesjê otwart¹i spotkania z przedstawicielami rz¹du RP i instytucji koœcielnych w Rzymie.

Dr M. Kapuœciñska wyg³osi³a sprawozdanie z dzia³alnoœci Instytutu po 12kwietnia, 2008, a dr I. Korga przekaza³a informacje o imprezach i programachorganizowanych przez Instytut w okresie sprawozdawczym (wrzesieñ 2007-wrzesieñ 2008) oraz rozda³a zebranym najnowszy Biuletyn Instytutu.

12 wrzeœnia, 2008 podczas sesji naukowej dr Iwona Korga wyg³osi³a referatpt. „Najwa¿niejsze zbiory Instytutu J. Pi³sudskiego w Ameryce zwi¹zane z nie-podleg³oœci¹ Polski”. Wyk³ad spotka³ siê z gor¹cym przyjêciem.

Podczas konferencji odby³y siê spotkania z nastêpuj¹cymi przedstawicielamirz¹du RP: • Jackiem Milerem – dyrektorem Departamentu Dziedzictwa Narodowego Mi-nisterstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego (MKiDN). Zapewni³ on, ¿e mi-nisterstwo bêdzie wspiera³o dzia³alnoœæ Instytutu Pi³sudskiego w Nowym Jorkui innych instytucji polskich za granic¹. Pan J. Miler jednoczeœnie podkreœli³, ¿eMKiDN popiera³oby przenoszenie do Polski zasobów instytucji emigracyjnychtylko i wy³¹cznie wtedy, gdyby istnia³o zagro¿enie dla zbiorów, a w³adze insty-tucji jednomyœlnie podjê³yby decyzjê o zamkniêciu instytucji. Wed³ug dyrekto-ra Milera Rz¹dowi RP zale¿y na obecnoœci za granic¹ takich placówek jak In-stytut Pi³sudskiego. • Dyrektorem S³awomirem Radoniem i dyrektorem Barbar¹ Bersk¹ z NaczelnejDyrekcji Archiwów Pañstwowych (NDAP). Podtrzymywali oni ofertê dalszejwspó³pracy i opieki nad zbiorami Instytutu. W ci¹gu najbli¿szych lat nadal bêd¹przyje¿d¿aæ do Instytutu sta¿yœci celem dalszego opracowania zbiorów. W opi-nii NDAP przeniesienie zasobów Instytutu do Muzeum w Sulejówku jest niedo-brym rozwi¹zaniem, gdy¿ nie ³¹czy siê zbiorów muzealnych z archiwalnymi. • Dyrektorem Biblioteki Narodowej – dr Tomaszem Makowskim, który za-pewni³ o dalszej wspó³pracy z Instytutem i przysy³aniu sta¿ystów do bibliote-ki Instytutu.

– 11 –MAJ 2008 – KWIECIEÑ 2009


Wyj¹tkow¹ atrakcj¹ w czasie konferencji by³o zwiedzenie Koœcio³a Polskie-go w Rzymie i wys³uchanie wyk³adu arcybiskupa Szczepana Weso³ego. Kardy-na³ Stanis³aw Ry³ko odprawi³ dla uczestników konferencji mszê œw. w podzie-miach Bazyliki Œw. Piotra, kilka metrów od grobu Jana Paw³a II. Dodatkowouczestnicy zwiedzili archiwum Kongregacji do Spraw Œwiêtych i wys³uchaliprezentacji ksiêdza S³awomira Odera o stanie przygotowañ w procesie beatyfi-kacyjnym Jana Paw³a II.

Wzajemne rozmowy i wymiana doœwiadczeñ podczas konferencji pozwoli³yna zapoznanie siê z dzia³alnoœci¹ organizacji podobnych do Instytutu Pi³sudskie-go i na nawi¹zanie osobistych znajomoœci z pracownikami innych emigracyj-nych instytucji.

Zjazd Polish American Historical Association

Wdniach 2-4 stycznia, 2009 odby³ siê w Nowym Jorku doroczny zjazd Po-lish American Historical Association (PAHA), który jest czêœci¹ konferen-cji organizowanej przez American Historical Association (AHA). Konferencje teodbywaj¹ siê co roku w innym mieœcie na terenie Stanów Zjednoczonych i przy-ci¹gaj¹ historyków, nauczycieli i naukowców.

PAHA, która dzia³a w Stanach Zjednoczonych od 1943 r. ka¿dego roku orga-nizuje w ramach zjazdu AHA konferencjê traktuj¹c¹ o historii Polonii w USA.Historycy prezentuj¹ wyniki prowadzonych prac badawczych i dyskutuj¹ z ze-bran¹ publicznoœci¹.

W tym roku na konfernecji PAHA Instytut reprezentowa³a dr Iwona Korga,która wyg³osi³a prezentacjê pt. “How World War II Affected the Polish East Si-de 1939-1945” bêd¹c¹ czeœci¹ szerszej dyskusji dotycz¹cej œladów polskich naDolnym Manhattanie. Podczas konfernecji PAHA przyznaje nagrody za najwa¿-niejsze osi¹gniêcia w dziedzinie badañ nad histori¹ Polonii. W 2009 r. SwastekPrize za najlepszy artyku³ opublikowany w periodyku Polish American Studiesotrzyma³a Iwona Korga.

Tegoroczna konferencja by³a wa¿nym wydarzeniem s³u¿¹cym nawi¹zaniukontaktów naukowych i wymiany informacji.

Wolontariusze

Instytut opiera siê g³ównie na pracy wolontariuszy. Oprócz dyrektora zatrud-nionego na etacie, wszyscy cz³onkowie Zarz¹du i Rady Instytutu pracuj¹ probono. W chwili obecnej w Instytucie aktywnie pracuje 7 wolontariuszek: Gra-¿yna Lech, Sylwia Niczewska, Agnieszka Petka, Jadwiga Pietraszewska,Agnieszka Rybak, Agata Wierciszewski i El¿bieta Zamkotowicz. Wiêkszoœæz nich wykonuje g³ównie prace zwi¹zane z digitalizacj¹. Jadwiga Pietraszew-ska jest historykiem i jej g³ównym zadaniem jest wykonywanie kwerend. PaniGra¿yna Lech porz¹dkuje zdjêcia, a od pocz¹tku maja bêdzie pracowaæ w bi-bliotece, gdzie wraz ze sta¿ystk¹ z Biblioteki Narodowej bêdzie wprowadzaæksi¹¿ki do bazy komputerowej MAK.

Wolontariusze przechodz¹ szkolenia zwi¹zane z wykonywaniem ró¿nych za-dañ w Instytucie, takich jak wprowadzanie danych do komputera, prace archi-walne, biblioteczne i biurowe. Zapraszamy wszystkich chêtnych do pomocy wnaszej placówce.

Badania naukowe

Wokresie od 1 maja, 2008 do 30 kwietnia 2009 z archiwum osobiœcie ko-rzystali nastêpuj¹cy badacze: • Marek Gniazdowski – stosunki dyplomatyczne polsko-s³owackie w 1939 roku • Dr S³awomir Cenckiewicz – archiwum Ignacego Matuszewskiego • Zbigniew Voynar – archiwum Józefa Pi³sudskiego • Jerzy Prus – archiwum W³adys³awa Poboga-Malinowskiego • Dr El¿bieta Kossewska – Polacy w Palestynie w czasie II wojny œwiatowej • Leslie Getz – UchodŸcy Polscy w Niemczech • Prof. Marek Kornat – Józef Beck i polska polityka zagraniczna • Rados³aw Œwiês – biografia Tadeusza Koœciuszko • Jamesen W. Crookett – archiwum Lipskiego • Monika Mazanek-Wilczyñska – polskie kompanie wartownicze w Niemczech • Agata Wolska – informacje dotycz¹ce o³tarza Wita Stwosza. • Aleksander WoŸny – Armia Niemiecka – armia niemiecka 1939-1945 • Wies³awa Langenfield – archiwum W. Langenfielda • Karolina Pluta – Legiony Polskie • Bogdan Grzeloñski – W. B¹czkowski • Marek Rosztycki – archiwum M. Pawlikowskiego • Robert Kaczmarek – materia³y o Kazimierzu Wierzyñskim • Giedre Mileryte – stosunki dyplomatyczne polsko-litewskie 1945-1990 • Piotr D³ugo³êcki – polityka zagraniczna Polski 1939-1945

– 13 –MAJ 2008 – KWIECIEÑ 2009


• Zbigniew Niemiec – biografia gen. A. Chruœciela • Marian Krzy¿owski – UchodŸcy polscy w Niemczech • Henryk Mittelstaedt – ¿yciorys ks. Jana Malinowskiego • Naomi Dobrowolski – Archiwum Pi³sudskiego • Dr Beata Dorosz – Historia Polskiego Instytutu Naukowego w Ameryce • Aaron Ostrovsky – Kongres Polonii Amerykañskiej • S³awomir £ukasiewicz – polscy federaliœci w USA• Ewa Dzurak – archiwum Cezareii Jêdrzejewicz • Krzysztof Langowski – archiwum W. Jêdrzejewicza i S. Gierata • Dr Danuta Pi¹tkowska – biografia ks. F. Tyczkowskiego, akta Konsulatu Ge-neralnego RP 1939-1945

Niektórzy z badaczy prowadzili d³ugie obszerne badania naukowe korzysta-j¹c z materia³ów archiwalnych przez kilka tygodni jak np. Piotr D³ugo³êcki –z Polskiego Instytutu Spraw Miêdzynarodowych, dr El¿bieta Kossewska z Uni-wersytetu Warszawskiego, dr S³awomir £ukasiewicz z Instytutu Pamiêci Naro-dowej w Lublinie.

Jednoczeœnie przeprowadzono 100 kwerend naukowych i genealogicznych.

Kwerendy

Jedn¹ z wa¿nych prac Instytutu jest wykonywanie kwerend tzn. wyszukiwaniew archiwach dokumentów i wiadomoœci, o które prosz¹ historycy, dziennika-rze i inne osoby z Polski, Ameryki i innych krajów. Nad kwerendami pracujeg³ównie nasza d³ugoletnia wolontariuszka Jadwiga Pietraszewska. Poszukiwa-niami archiwalnymi zajmowa³y siê równie¿ inne wolontariuszki oraz pracowni-cy Instytutu.

W okresie od maja 2008 roku do kwietnia 2009 wykonano 39 kwerend zle-conych korespondencyjnie; cztery z nich stanowi³y kontynuacjê prac z wcze-œniejszego okresu. Wiêkszoœæ kwerend zosta³a wykonana dla pracowników na-ukowych z Polski, Kanady, Niemiec i USA.

Osobom zainteresowanym okresem II wojny œwiatowej udostêpnione zosta³ymateria³y z Archiwów gen. W³adys³awa Bortnowskiego (#37), Jana Nowaka-J-eziorañskiego (#77), Rz¹d Polski na Emigracji (#9), Wojny Polskie (#25) orazgen. Kazimierza Sosnkowskiego (#93).

W pracy z zakresu literaturoznawstwa zosta³y wykorzystane materia³y Insty-tutu z zespo³u Micha³a Kryspina Pawlikowskiego (#80) oraz z zespo³u Stanis³a-wa Cat-Mackiewicza (#117).

Instytut wykonywa³ kwerendy z zespo³ów: Adiutantura Generalna Naczelne-go Wodza (#2), Sprawy Honorowe Genera³ów i Wy¿szych Dowódców (#5),gen. Józefa Jaklicza (#49) oraz mjr. Witolda Langenfelda.

Obszerne kwerendy wykonywaliœmy dla pracowników naukowych AkademiiPomorskiej w S³upsku, dr Janusza Czechowicza i profesora Andrzeja Pep³oñ-skiego, dla Akademii Obrony Narodowej z Warszawy oraz Wydawnictwa Finnaz Gdañska, które jest zainteresowane archiwami Witolda Babiñskiego (#35) i Jó-zefa Lipskiego (#67).

Badania nad losami uchodŸców polskich w Niemczech po zakoñczeniu IIWojny Œwiatowej (#24) prowadzi³a Zofia Wieleba. Zespó³ ten, szczególnie ma-teria³y dotycz¹ce szkolnictwa, prasy obozowej i ¿ycia kulturalnego w polskichoœrodkach uchodŸczych, by³ czêsto udostêpniany równie¿ innym badaczom.

Instytut prowadzi³ kwerendy dla kilkunastu osób zainteresowanych dziejamiswoich rodzin. Przy realizacji tych kwerend zosta³y wykorzystane miêdzy inny-mi nastêpuj¹ce zespo³y: Paw³a Kittaya, Sybiracy (#29), W³adys³awa i HalinyKorsaków (#62) oraz Ireny Korsak, Powstania Œl¹skie (#6) oraz Archiwum Ha-liny Rogoyskiej-Janiszewskiej.

Opis wybranych materia³ów archiwalnych i kwerend

WArchiwum Witolda Babiñskiego (zespó³ #35) znajduje siê list niemiec-kiego studenta Wolfganga Jacobmeyera do gen. Kazimierza Sosnkow-skiego. W. Jacobmeyer studiuj¹cy na St. Anthony College w Oxfordzie pisa³ pra-cê na temat pocz¹tków polskiego ruchu oporu w czasie II wojny œwiatowej.

Oto fragmenty listu datowanego 21.10.1968 r.:

Dear General Sosnkowski,I am a German student who is writing a thesis about „pocz¹tki konspiracji”

in the Second World War at the University of Bochum. Before I was granted aresearch scholarship for this College I happened to make contact with thedirector of the Polish Section of Radio Free Europe in Munich dr. Jan NowakJezioranski and it is on his advice that I write to you.

Student wykazuje bardzo dobr¹ orientacjê w temacie polskiego ruchu oporui prosi genera³a Sosnkowskiego o dodatkowe informacje na temat dzia³alnoœcigenera³a w pierwszych latach II wojny œwiatowej.

List koñczy s³owami:

You might find it more easy to answer in Polish. This meets no difficulties onmy side, I do not, however, feel capable of writing a letter in precise andcorrect Polish. May I hope that you will help to improve my research.

I am, General, Your most obedient servant. /-/ Wolfgang Jacobmeyer

– 15 –MAJ 2008 – KWIECIEÑ 2009


Instytut Józefa Pi³sudskiego po-siada w zbiorze prasy pismo„Ogniwo – Braterstwemi Prac¹” – Tygodnik ObozuPolskiego w Fritzlar. Posiadaneprzez Instytut egzemplarze po-chodz¹ z roku 1946 i s¹niezwykle cenne i unikatowe.Niestety ich stan jest nienajlepszy – papier kruszy siêi druk jest czêsto wyblak³y. Po-szczególne numery licz¹ naogó³ 10-14 stron. Rozpoczynaj¹siê przewa¿nie artyku³em re-dakcyjnym, posiadaj¹ k¹cik dladzieci, wiadomoœci z ¿ycia reli-gijnego i kulturalnego, informa-cje o pracy zawodowej itp. Pi-semko drukowa³o utwory po-etyckie (Mickiewicz, Mi³osz,Norwid, Asnyk), przypomina³oo rocznicach wydarzeñ histo-rycznych, zamieszcza³o ryciny.

Wybrane ok³adki pisma „Ogniwo – Braterstwem i Prac¹”

Dostaliœmy e-mail od pani Aleksandry Zehenter mieszkaj¹cej w Austrii. W li-œcie prosi o poszukanie informacji o jej dziadku Pawle Stanis³awie Kittay. Pyta-nia dotyczy³y daty i miejsca jego œmierci, miejsca pochówku, fotografii, pracy,pisarstwa i rodziny.

Poprosiliœmy o pomoc w wykonaniu tej kwerendy wolontariuszkê Agatê.W archiwum osobowym znaleŸliœmy dwie teczki zawieraj¹ce dokumenty doty-cz¹ce Paw³a Kittaya.

Jedna teczka zawiera³a korespondencjê z ró¿nych stron œwiata zwi¹zan¹z prac¹. Druga teczka pozwoli³a nam odpowiedzieæ na wiêkszoœæ pytañ pani Ze-henter i trochê poznaæ ciekawe ¿ycie pana Paw³a. W dokumentach znajdowa³osiê kilka paszportów dyplomatycznych, raporty o jego stanie zdrowia, œwiadec-two œmierci, osobiste listy i pami¹tki. By³y te¿ fotografie z ró¿nego okresu ¿yciapana Kittaya.

Dowiedzieliœmy siê, z artyku³u z roku 1949, ¿e Pawe³ Kittay by³ czynnymcz³onkiem Zwi¹zku Strzeleckiego i sta³ blisko Pi³sudskiego w organizacjachtworz¹cych si³y zbrojne przed pierwsz¹ wojn¹ œwiatow¹. Z Polski wyjecha³w 1918 roku i nie wróci³ do niej ju¿ nigdy.

Z dokumentów wynika, ¿e Pawe³ Kittay pracowa³ w firmie eksportoweji przebywa³ Chinach, Afryce Po³udniowej, Indiach. Przez pewien okres w cza-sie wojny by³ attaché prasowym polskiej ambasady w Chunkingu. Pisa³ ksi¹¿kina temat Dalekiego Wschodu, ale nigdy nie zosta³y one wydane. Rêkopisy zagi-nê³y. Bêd¹c w Indiach ciê¿ko zachorowa³. By³ leczony w Londynie, potemw Nowym Jorku. Umar³ w szpitalu w Nowym Jorku. Pochowany jest na któ-rymœ z cmentarzy na Long Island.

Te wiadomoœci przekazaliœmy wnuczce pana Kittaya, pos³aliœmy te¿ kopiei skany niektórych zdjêæ i dokumentów. W liœcie, dziêkuj¹cym za wykonan¹kwerendê, pani Zehenter napisa³a:

Thank you so much! I can't put into words how great it was to do read youranswer. My mother and I are very, very happy about your work. We weresearching for many years for information about my granfather, but could notfind something until now.

Uradowana Agata zabra³a list od pani Zehenter, aby pokazaæ rodzicom i przy-jacio³om jakie po¿yteczne i ciekawe zadania wykonuje w Instytucie. Cieszyli-œmy siê wszyscy, ¿e mogliœmy pomóc w poznawaniu ¿ycia Paw³a Kittaya przezjego córkê i wnuczkê.

– 17 –MAJ 2008 – KWIECIEÑ 2009


Digitalizacja

Znowym rokiem Instytut Pi³sudskiego rozpocz¹³ szeroko zakrojon¹ akcjê di-gitalizacji zasobów. Planujemy systematycznie zamieniaæ zasoby archiwal-ne Instytutu w postaæ elektroniczn¹. Ma to dwa podstawowe cele: zachowaæ dlapotomnoœci unikalne zasoby archiwalne i udostêpniæ je wszystkim zaintereso-wanym poprzez wykorzystanie mo¿liwoœci Internetu.

FinansowanieDigitalizacja jest uwa¿ana za kosztown¹, g³ównie z powodu kosztów rêcznegoopracowania dokumentów, które trudno jest zautomatyzowaæ. Z drugiej stronykoszt sprzêtu potrzebnego do pracy maleje dziêki postêpuj¹cej rewolucji infor-matycznej. Dlatego te¿ jest mo¿liwe rozpoczêcie prac digitalizacyjnych wzglêd-nie ma³ymi œrodkami.

Wystêpujemy o granty na ten projekt do sponsorów instytucjonalnych w Polscei w USA. Jednak¿e, mimo pozytywnych opinii, nie otrzymaliœmy jeszcze fundu-szy z Polski, na które liczymy w dalszym ci¹gu. Œwiatowy kryzys gospodarczy niepomaga w podejmowaniu decyzji finansowych.

Fakt, ¿e uda³o nam siê uruchomiæ proces przekszta³cania archiwów papiero-wych w elektroniczne wynika wy³¹cznie z hojnoœci Polonii amerykañskiej,a szczególnie nowojorskiej. Chcielibysmy w tym miejscu bardzo serdecznie po-dziêkowaæ donatorom, którymi s¹ Polish and Slavic Federal Credit Union,Adamba Imports International, Trade Wall Street International, jak rów-nie¿ firmy Chevron, podwajaj¹cy szczodr¹ donacjê prezesa Magdy Kapuœciñ-skiej. Fundusze te pozwoli³y nam wyposa¿yæ dwa kompletne stanowiska do di-gitalizacji oraz zakupiæ zasoby dyskowe o pojemnoœæi 2 tarabajtów i odpowied-nie oprogamowanie.

WykonawcyDigitalizacja w In-stytucie Pi³sudskiegonie by³aby mo¿liwabez nieocenionegoudzia³u wolontariu-szy z okolic NowegoJorku. M³ode wolon-tariuszki z zapa³emi przejêciem podjê³ysiê z³o¿onego procesuskanowania i opisudokumentów, ucz¹csiê przy tym wieleSzkolenie prowadzi dr Artur Kowalski

z dziedziny archiwistyki, obróbki obrazu i me-tadanych. Praca jest ciekawa równie¿ dlatego,¿e wiele siê mo¿na przy niej nauczyæ z dziedzi-ny historii, ogl¹daj¹c i odczytuj¹c oryginalnedokumenty. Wprowadza ona w œwiat dawnychczasów i daje satysfakcjê wykonywania czegoœwa¿nego dla Polski. W chwili obecnej pracuj¹nad digitalizacj¹ panie Gra¿yna Lech, SylwiaNiczewska, Agnieszka Petka, AgnieszkaRybak, Agata Wierciszewski i El¿bieta Zam-kotowicz.

Aby przygotowaæ siê do pracy, prowadziliœmypod koniec ubieg³ego roku szkolenia w procesiedigitalizacji z udzia³em dr Artura Kowalskiego,specjalisty od przetwarzania obrazu i cz³onka Ra-dy Instytutu oraz dr Marka Zieliñskiego. Szkole-nia bêdziemy powtarzaæ; dostêpne s¹ te¿ dla nasszkolenia w ró¿nych aspektach digitalizacji pro-wadzone przez Metropolitan Library Councilw Nowym Jorku.

ProjektyPracujemy nad kilkoma projektami, które albo ju¿ s¹, albo wkrótce bêd¹ dostêp-ne na naszej stronie. • Powstania Œl¹skie. Projekt zosta³ rozpoczêty we wspó³pracy z Archiwum Pañ-stwowym w Katowicach. Z uwagi na trudnoœci finansowe Archiwum Pañstwo-we nie mo¿e kontynuowaæ wspó³pracy. Dalsze zasoby bêdziemy digitalizowaæsami. Obecnie pierwsze 50 jednostek jest dostêpne na naszej stronie Interneto-wej. Zainteresowanie tymi danymi jest ogromne, ponad 25% trafieñ w nasz¹stronê to poszukiwania w podstronie Powstañ Œl¹skich. Pani Agnieszka Petkajest odpowiedzialna za ten projekt. • Elektroniczne £¹czenie Kolekcji. Wspólnie z Naczeln¹ Dyrekcj¹ ArchiwówPañstwowych rozpoczêty zosta³ projekt ³¹czenia elektronicznego kolekcji o po-dobnym temacie rozdzielonych przez historiê. W pierwszym rzucie digitalizuje-my kolekcjê Rz¹d Polski na Emigracji 1939-1986. Dziêki bardzo wydajnej pra-cy pani Sylwii Niczewskiej, która przewodzi temu projektowi, mamy ju¿ opra-cowane ponad 50% tego zespo³u. Planujemy prezentacjê tego archiwum wspól-nie z kolekcj¹ Polski Rz¹d Emigracyjny [Rz¹d R. P. na Emigracji – Angers, Lon-dyn] 1940-1946• Zdjêcia. Rozpoczêliœmy te¿ digitalizacjê wybranych z kolekcji ok. 20 tysiêcyzdjêæ, zaczynaj¹c od obrazów odnosz¹cych siê do tematu Rz¹du Polskiego naEmigracji.

– 19 –MAJ 2008 – KWIECIEÑ 2009

Dr Marek Zieliñski wyjaœnia procedurêindeksowania


Kalendarium wydarzeñ Wizyty

Wokresie sprawozdawczym 2008/2009 roku w Instytucie goœcili znaniprzedstawiciele polskiej sceny politycznej, naukowcy i badacze:Maj 2008 • Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego Bogdan Zdrojewski • Krzysztof Jaraczewski, wnuk Marsza³ka Józefa Pi³sudskiego, prezes FundacjiRodziny Pi³sudskiego • Prof. Jan ¯aryn, dyrektor Biura Edukacji Publicznej Instytutu Pamiêci Narodowej • Pose³ RP – Pawe³ Zalewski • Pose³ RP Adam Lipiñski z towarzysz¹cymi osobami • Prof. Marek Kwiatkowski, dyrektor £azienek Królewskich i Katarzyna Szrodt,kurator Muzeum WychodŸstwa Polskiego im. I.J. Padrewskiego • Dr S³awomir Cenckiewicz, znany historyk

Czerwiec 2008• Joseph Gore, prezes Fundacji Koœciuszkowskiej w Nowym Jorku

Listopad 2008• Naczelny Dyrektor Archiwów Pañstwowych – dr S³awomir Radoñ i dr BarbaraBerska Zastêpca Naczelnego Dyrektora Archiwów Pañstwowych

Grudzieñ 2008• Ks. TadeuszIsakowicz-Zaleski

Od lewej z ty³u stoj¹:Janusz Sporek, AgataWierciszewski(wolontariuszka),El¿bieta Przesmycka(sta¿ystka z BibliotekiNarodowej), JadwigaPietraszewska,Dominika Lipszyc(stypendystkaFundacjiKoœciuszkowskiej),Danuta Bzura(archiwistka z Archiwów Pañstwowych), Janusz Krzy¿anowski, Henryk Olbrycht, Teofil Lachowicz.Siedz¹: Magda Kapuœciñska (prezes), ksi¹dz Tadeusz Isakowicz-Zaleski, Iwona Korga (dyrektor)

• Konsul Generalny RP – Krzysztof Kasprzyk • Ambasador Andrzej Towpik, Polska Sta³a Misja przy Organizacji NarodówZjednoczonych

Luty 2009• Dr Maciej Siekierski, kurator East European Collection, Instytut Hoovera

Marzec 2009• Prof. Padriac Kenny, dyrektor Polish Studies Center, Indiana University

Wyk³ady, sesje naukowe, promocje ksi¹¿ek, filmy i spotkania27 maja, 2008– Wyk³ad doktora S³awomira Dêbskiego, dyrektora Polskiego Instytutu SprawMiêdzynarodowych pt.: “Polska polityka zagraniczna 20 lat po odzyskaniuniepodleg³oœci – wyzwania i perspektywy” oraz spotkanie panelowe z eksper-tami Polskiego Instytutu Spraw Miêdzynarodowych poœwiêcone problematy-ce polskiego cz³onkostwa w Unii Europejskiej oraz stosunków polsko--amerykañskich.

– 21 –MAJ 2008 – KWIECIEÑ 2009

Przemawia dyrektor Instytutu dr Iwona Korga. Za sto³em siedzi dr S³awomir Dêbski


22 czerwca 2008 – spotkanie autorskie z dr Teofilem Lachowiczem na temat je-go najnowszej ksi¹¿ki pt. “Dla Ojczyzny ratowania... Szkice z dziejów wy-chodŸstwa polskiego w Ameryce i inne”. 24 lipca, 2008 – Wyk³ad dr Roberta Grzeszczaka, wyk³adowcy Katedry NaukPrawnych i Centrum Studiów Niemieckich i Europejskich im. W. Brandta Uniwer-sytetu Wroc³awskiego pt. “Spo³eczeñstwo polskie w 4 lata po wejœciu do UE”. 17 wrzeœnia, 2008 – Konferencja prasowa i spotkanie z uczestnikami wyprawydo Peru.23 paŸdziernika, 2008 – Kino Ziuk – pokaz dwóch filmów dokumentalnych pt.“Wycieczka” i “Defilada Zwyciêzców”.1 listopada, 2008 – Otwarte Sympozjum Naukowe pt. “Wk³ad wychodŸstwapolskiego w Ameryce w odzyskanie niepodleg³oœci przez Polskê po I wojnieœwiatowej” zorganizowane wspólnie ze Stowarzyszeniem Weteranów ArmiiPolskiej w Ameryce. Udzia³ wziêli: dr Iwona Korga, Krzysztof Langowski, drTeofil Lachowicz, dr Danuta Pi¹tkowska.9 listopada, 2008 –Spotkanie z okazji Œwiêta Niepodleg³oœci Polski, pokaz fil-mu dokumentalnego pt. “Józef Pi³sudski” oraz kiermasz ksi¹¿ki.11 listopada, 2008 – Dzieñ otwarty Instytutu dla Klubu Seniora Krakus.16 listopada, 2008 – Polsko Amerykañski Klub Dziedzictwa w Mahopac, NYzorganizowa³ obchody Œwiêta Niepodleg³oœci Polski – prelekcjê wyg³osi³Krzysztof Langowski, pokazana zosta³a wystawa Instytutu Pi³sudskiego pt. “Jó-zef Pi³sudski. A Life for Poland”.6 grudnia, 2008 – Przyjêcie œwi¹teczne – Gwiazdka.11 lutego, 2009 – Spotkanie ze s³awnym podró¿nikiem Romualdem Koperskimdotycz¹ce Syberii zorganizowane przez Polonijny Klub Podró¿nika.26 lutego, 2009 – Kino Ziukpokaza³o film pt. “Jutroidziemy do kina”.7 marca, 2009 – Prezenta-cja Ewy Jêdruch pt. “Lwów-Miasto za mg³¹, miasto nasiedmiu wzgórzach” orazwystawa grafiki RyszardaSawickiego pt. “Lwów”.Ksiêgarnia Nowego Dzien-nika sprzedawa³a ksi¹¿kio tematyce kresowej.12 marca, 2009 – powtórze-nie prezentacji Ewy Jêdruchdla Klubu Seniora Karkuspt. “Lwów – Miasto zamg³¹, miasto na siedmiuwzgórzach”. Dr Ewa Jêdruch w czasie prezentacji

25 marca, 2009 – Kino Ziuk – pokaza³o filmy dokumentalne pt. “Bezpieka –pretorianie komunizmu” (II czêœæ) i “Zawód – Prymas Polski”.1 kwietnia, 2009 – Prezentacja i wystawa unikalnych fotogramów pt. “HistoriaPatriotycznych Grobów Wielkanocnych w Koœciele Akademickim Œw. Anny wWarszawie”. Wystawê zorganizowa³a i sponsorowa³a dr Dorota Halicka.22 kwietnia, 2009 – Kino Ziuk- pokaza³o film pt. “Bezpieka – pretorianiekomunizmu – czêœæ I i II”.25 kwietnia, 2009 – prezentacja doktora Witolda J. £awrynowicza pt.“Nieznane pocz¹tki wojny polsko-sowieckiej. Rok 1919”.

Inne wydarzenia

- W maju 2008 – Film Open Group pod dyrekcj¹ Roberta Kaczmarka filmowa³materia³y do obrazu dokumentalnego o Kazimierzu Wierzyñskim.- Monika Mazanek-Wilczyñska z 3-ego programu TVP zbiera³a materia³y dofilmu o kompaniach wartowniczych w Niemczech.

- 10-13 wrzeœnia, 2008 – Rzym – prezes Magda Kapuœciñska i dyrektor IwonaKorga wziê³y udzia³ w Sta³ej Konferencji Muzeów, Archiwów i BibliotekPolskich na Zachodzie.

- Dziêki uprzejmoœci dr Danuty Pi¹tkowskiej materia³y o polskich koœcio³achgoœci³y na wystawie w Museum of the City of New York w jesieni 2008.- 19 kwietnia, 2009 odby³a siê lekcja historii dla dzieci polskiej szko³y przyKonsulacie RP w Nowym Jorku

– 23 –MAJ 2008 – KWIECIEÑ 2009

Klub Seniora „KRAKUS” w Instytucie Pi³sudskiego


Dzia³alnoœæ edukacyjna Instytutu

Nagrody

Instytut Pi³sudskiego, dziêki grantowi Senatu RP przy wspó³pracy FundacjiSEMPER POLONIA, ufundowa³ nagrody pieniê¿ne na konkurs organizowa-ny przez Centralê Polskich Szkó³ Dokszta³caj¹cych pt. „Polska w oczach polo-nijnych dzieci”.

Fina³y konkursu odby³y siê 27 kwietnia 2008 w Szkole Kultury i Jêzyka Pol-skiego im. Jana Paw³a II w Maspeth, NY. W konkursie wziê³o udzia³ oko³o 200uczniów z 28 polskich szkó³ ze stanów: Nowy Jork, New Jersey, Pensylwania,Connecticut i Massachusetts. Celem tych wieloletnich konkursów jest populary-zacja polskiej poezji, piosenki, polskich tradycji, zwyczajów oraz jêzyka.

Serdecznie gratulujemy zwyciêzcom.

Lekcje historiiW okresie sprawozdawczym, jak co roku, oferowaliœmy lekcje historii dla dzie-ci i m³odzie¿y szkól polonijnych. Odby³y siê nastêpuj¹ce lekcje: • 19 kwietnia, 2008 – lekcja historii zosta³a zorganizowana dla uczniów klasy IIIpolskiej szko³y przy Konsulacie RP dzia³aj¹cej w Nowym Jorku • 26 kwietnia, 2009 – lekcja historii dla uczniów klas I-VI – polskiej szko³y przyKonsulacie RP dzia³aj¹cej w Nowym Jorku

Zapraszamy szko³y polonijne do wykorzystania tej oferty.

Boston – Zjazd Nauczycieli 23-26 maja 2008Dr Iwona D. Korga wziê³a udzia³ w X ZjeŸdzie Nauczycieli Polonijnych i Ko-mitetów Rodzicielskich, który obradowa³ w hotelu Marriott w Bostonie. Orga-nizatorem by³a Polska Szko³a im. Jana Paw³a II przy parafii Matki Boskiej Czê-stochowskiej. Na Zjazd przyby³o 450 osób – wœród nich przedstawiciele 76szkó³ polskich z 17 stanów. Na tegorocznym ZjeŸdzie dominowa³y dwa tematy:przypomnienie wk³adu Polaków w historiê i rozwój Stanów Zjednoczonych –z okazji 400-lecia przybycia pierwszych Polaków do Jamestown oraz wykorzy-stanie komputerów i Internetu w szkolnictwie polonijnym.

Na spotkanie z kilku setkami uczestników przybyli przedstawiciele w³adzpañstwowych i koœcielnych z Polski, reprezentanci polskich placówek dyploma-tycznych w USA oraz dzia³acze Kongresu Polonii Amerykañskiej i wydawcypublikacji szkolnych.

Pomoc dla szkó³ w PolsceInstytut Pi³sudskiego przekazuje materia³y edukacyjne szko³om w Polsce, ksi¹¿-ki i kopie dokumentów archiwalnych traktuj¹cych o Marsza³ku Józefie Pi³sud-skim.

Instytut udzieli³ pomocy naukowo-edukacyjnej nastêpuj¹cym szko³om w Polsce: • Szko³a Podstawowa im. Marsza³ka Józefa Pi³sudskiego, Zespó³ Szkó³ w Wy¿nem • Prywatne Szko³y Zaoczne dla Doros³ych w Krakowie • Gimnazjum nr 37 w Krakowie • Publiczne Gimnazjum im. W. Reymonta, B¹dkowo • Oœrodek Kultury w Górze Kalwarii • Szko³a Podstawowa nr 85 im. Ks. Kazimierza Jancarza w Krakowie

Szko³a Podstawowa nr 85 w Krakowie przes³a³a nastêpuj¹cy list skierowanydo Instytutu:

UROCZYSTOŒÆ POŒWIÊCENIA SZTANDARU SZKO£Y PODSTAWOWEJ NR 85 w KRAKOWIE im. KSIÊDZA KAZIMIERZA JANCARZA

10 listopada 2006r. dziêki staraniom dyrektor Barbary Nowak i ca³ego GronaPedagogicznego Szko³a Podstawowa nr 85 na osiedlu Z³otego Wieku w NowejHucie-Mistrzejowicach przyjê³a jako pierwsza w Polsce imiê ks. KazimierzaJancarza – kapelana „Solidarnoœci”.

Po dwóch latach 29 listopada 2008r. odby³y siê uroczystoœci zwi¹zane z po-œwiêceniem nowego sztandaru Szko³y Podstawowej nr 85 ufundowanego przezGrono Pedagogiczne i upamiêtniaj¹cego postaæ ks. Kazimierza Jancarza – pa-trona Szko³y. Poœwiêcenie sztandaru odby³o siê podczas mszy œw. koncelebrowa-nej w Koœciele pw. Œw. Maksymiliana Marii Kolbego w Mistrzejowicach. Na-stêpnie uroczysty pochód przeszed³ ulicami nowohuckich osiedli w stronê Szko-³y, gdzie kontynuowano dalsze obchody tego uroczystego dnia.

Uroczystoœci w Szkole poprzedzone by³y cyklem imprez towarzysz¹cych. Dzia-³ania dotyczy³y tematów zwi¹zanych z symbolami narodowymi. W pierwszymdniu 26 listopada zosta³y przeprowadzane zajêcia metod¹ projektu. Poszczegól-ne prezentacje uczniów klas IV-VI dotyczy³y kluczowego pojêcia – sztandaru.

Kolejny dzieñ 27 listopada by³ zwi¹zany z 90. rocznic¹ Odzyskania Niepodle-g³oœci przez Polskê i osob¹ marsza³ka Józefa Pi³sudskiego. Dziêki uprzejmoœcidr Iwony Dr¹g-Korga dyrektor wykonawczej Instytutu Józefa Pi³sudskiegow Nowym Jorku, uczniowie Szko³y Podstawowej nr 85 mieli okazjê ogl¹daæ cen-ne zbiory w postaci unikatowych zdjêæ zwi¹zanych z tym okresem, jak równie¿film poœwiêcony Józefowi Pi³sudskiemu – jednej z najwybitniejszych postaciw dziejach Polski. By³a to wyj¹tkowa i niepowtarzalna lekcja historii o drodzedo wolnej i niepodleg³ej Polski.

– 25 –MAJ 2008 – KWIECIEÑ 2009


W pi¹tek 28 listopada uczniowie ogl¹dnêli film pt. „Solidarni z Gruzj¹” w re-¿yserii Stanis³awa Markowskiego, z komentarzem dyrektor Barbary Nowak.W ten sposób m³ode pokolenie mia³o okazjê poznaæ najnowsz¹ historiê walkio niepodleg³oœæ we wspó³czesnym œwiecie i poznaæ rolê symbolu narodowego –flagi, w demonstrowaniu uczuæ patriotycznych.

Obecnie Szko³¹ Podstawow¹ nr 85 im. ks. Kazimierza Jancarza opiekuje siêpatronat, w którego sk³ad wchodz¹ przyjaciele i wspó³pracownicy zmar³ego ka-p³ana Kazimierza Jancarza. Wœród nich znajduje siê ks. Tadeusz Isakowicz-Zal-eski, potwierdzaj¹cy, ¿e „Wed³ug ich planów [patronatu], szko³a ma byæ „¿ywympomnikiem”, realizuj¹cym poprzez edukacjê patriotyczn¹ idea³y, którym s³u¿y³ks. Kazimierz”.

Do Instytutu nadszed³ nastêpuj¹cy list: Sk³adamy serdeczne podziêkowania dr Iwonie Dr¹g-Karga i Instytutowi JózefaPi³sudskiego w Nowym Jorku za udostêpnienie materia³ów zwi¹zanych z posta-ci¹ Józefa Pi³sudskiego oraz p. Rafa³owi Olbiñskiemu za przekazany okoliczno-œciowy plakat z w³asnym podpisem. Jesteœmy przekonani, ¿e powy¿sze dzia³anias¹ zarówno doskona³¹ form¹ integracji, spe³niaj¹c¹ jednoczeœnie zadania po-znawcze, kszta³c¹ce i dydaktyczne. Mamy nadziejê, i¿ w nastêpnych latach bê-dziemy mogli liczyæ na dalsz¹, owocn¹ wspó³pracê.

Dyrekcja, Grono Pedagogiczne oraz uczniowie Szko³y Podstawowej nr 85 im. ks. Kazimierz Jancarza w Krakowie

Inna dzia³alnoœæW listopadzie 2008 – Instytut Pi³sudskiego przekaza³ na rêce Doroty Andraki,prezesa Centrali Polskich Szkó³ Dokszta³caj¹cych 25 kaset DVD z filmem edu-kacyjnym pt. Jozef Pi³sudski. A Life for Poland, który prezentuje ¿ycie wielkie-go Polaka poprzez pryzmat dokumentów archiwalnych zgromadzonych w archi-wum Instytutu. Film powsta³ dziêki grantowi Senatu RP koordynowanemu przezFundacjê SEMPER POLONIA i jest przeznaczony do wykorzystania na lek-cjach historii

14 grudnia, 2008 – dr Iwona D. Korga reprezentowa³a Instytut Pi³sudskiegona op³atku Centrali Polskich Szkó³ Dokszta³caj¹cych (CPSD) w Konsulacie Ge-neralnym RP podczas spotkania przekaza³a na rêce Doroty Andraki, prezesaCPSD czek na sumê $ 1,895.47 pochodz¹c¹ z grantu Senatu RP na nagrody dlauczniów szkó³ polonijnych w finale historycznego konkursu miêdzyszkolnegopt. Drogi i œcie¿ki do niepodleg³oœci.

19 stycznia, 2009 – dr Iwona D. Korga wziê³a udzia³ w studniówce klas ma-turalnych Szko³y Kultury i Jêzyka Polskiego w Maspeth, NY. Instytut Pi³sud-skiego ufundowa³ nagrody ksi¹¿kowe dla maturzystów.

Wydawnictwa i dary

NOWOŒCI – DARY od IV 2008 r. do V 2009 r.

– 27 –MAJ 2008 – KWIECIEÑ 2009

LP AUTOR TYTUŁ DARCZYŃCA

Publikacje

1 Ajewski Eugeniusz "Reduta Magnet w walce o niepodległość" Biblioteka Narodowa 2 Arent Leszek A. "Muzeum Ziemi Zawkrzeńskiej. Historia" Wanda Grzymkowska 3 Biblioteka Narodowa "The Warsaw Ghetto" Biblioteka Narodowa 4 Bartoszewski

Władysław „Dni walczącej stolicy” Jerzy Prus

5 Berek Z.E., Paszkiewicz M., red.

"Droga życia Józefa Piłsudskiego" Maria Rogenbuk

6 Bieńkowska Barbara, red.

"Biblioteki polskie poza krajem w latach 1938-1948"

Biblioteka Narodowa

7 Borodyński Piotr "Ucieczki i inne wspomnienia" Piotr Janczuk 8 Brodziej Włodzimierz „Od Poczdamu do Szklarskiej Poręby” Jerzy Prus 9 Buchholtz Mirosława „Polska w Kanadzie, Kanada w Polsce” Adam Marszałek 10 Buchner H.,

Niewiadomska-Guentzel M.

"Jak korzystać z archiwów państwowych?" Narodowe Archiwum Cyfrowe

11 Bułhakow Michaił "Mistrz i Małgorzata" John Bajak 12 Bullock Alan "Hitler i Stalin. Tom 1-2" Biblioteka Narodowa 13 Chrudzimska - Uhera

Katarzyna "Jan Szczepkowski. Życie i twórczość" Jerzy Wysocki

14 Chyra-Rolicz Zofia "Stanisław Staszic. Prekursor spółdzielczości rolniczej"

Prof.. Dr hab.. Zofia Chyra - Rolicz

15 Chyra-Rolicz Zofia "Pomoc czy przeszkoda?" Prof.. Dr hab.. Zofia Chyra - Rolicz

16 Chyra-Rolicz Zofia "Aktywność kobiet w organizacjach zawodowych i gospodarczych..."

Prof.. Dr hab.. Zofia Chyra - Rolicz

17 Chyra-Rolicz Zofia "Poznać. Odkryć. Zrozumieć" Prof.. Dr hab.. Zofia Chyra - Rolicz

18 Cisek Janusz "Kalendarium działalności Józefa Piłsudskiego"

Maria Rogenbuk

19 Czubiński Antoni „Spory o II Rzeczpospolitą” Jerzy Prus 20 Dacka-Górzyńska I. pr.

zbiorowa "Poza Krajem. Polacy pochowani na cmentarzu w Montresor"

Jacek Miler

21 Dobkowski Janina "Two Friends, They Went A'Dancing..." Janina Dobkowski 22 DrexlerowaM.,

Olszewski A. "Polish Participation in World Exhibitions 1851-2005"

Jacek Miler

23 Drozdowski Marian, red.

"Od Edwarda Abramowskiego do Jana Józefa Lipskiego"

Akademia Podlaska Instytut Historii

24 Drzycimski A., Skutnik T., oprac.

„Zapis rokowań gdańskich. Sierpień 1080” Jerzy Prus

25 Fen Lingjuj, Shi Wejming

„Kultura Chin” Adam Marszałek

26 Figura Marek "Monografia poświęcona myśli politycznej Władysława Studnickiego"

Marek Figura

27 Flis S. , red. "Miasta Morza Bałtyckiego" Naczelna Dyr. Archiwów Państw.

28 Garlicki Andrzej "Józef Piłsudski 1867-1935" Maria Rogenbuk


29 Grabowski Waldemar, red.

"Akcja czynna" Polskiego Państwa Podziemnego

Dr hab. Jan Żaryn, IPN

30 Grudziński Przemysław „Państwo inteligentne” Adam Marszałek 31 Grzymkowski Andrzej "Muzeum Ziemi Zawkrzeńskiej.

Archeologia" Wanda Grzymkowska

32 Hein-Kircher Heidi "Kult Piłsudskiego i jego znaczenie dla państwa polskiego"

Dr Heidi Hein-Kircher

33 Hołyńska - Sawicka Maria

"Różane marzenia" - wiersze Maria Hołyńska - Sawicka

34 Instytut Pamięci Narodowej

"Przed i po 13 grudnia, t. 1 i 2" Dr hab. Jan Żaryn, IPN

35 Jabłonowski Marek "Następca Komendanta. Edward Śmigły Rydz. Materiały do biografii"

Marek Jabłonowski, UW

36 Jabłonowski Marek "Cztery lata przed wojną" Marek Jabłonowski, UW

37 Jabłonowski Marek "Generał Władysław Sikorski. Publicystyka" Marek Jabłonowski, UW

38 Jabłonowski Marek "Wobec zagrożenia wojną. Wojsko a gospodarka Drugiej Rzeczypospolitej w latach 1918-1939"

Marek Jabłonowski Inst. Dziennikarstwa UW

39 Jabłonowski Marek "Sen o potędze Polski. Z dziejów ruchu byłych wojskowych w II Rzeczypospolitej 1918-1939"


40 Jabłonowski Marek, red.

"Stefan Czarnowski z perspektywy siedemdziesięciolecia"


41 Jakubowski Wojciech "Porządek Konstytucyjny w Polsce" Marek Jabłonowski, UW

42 Jakubowski Wojciech "Rzymskokatolicka administracja kościelna na ziemiach polskich"


43 Jaruga Adam "Wieś Rudniki" Adam Jaruga 44 Jeżewski K.A., oprac. "W blasku legendy" Maria Rogenbuk 45 Kandziora Karol "Pamiętnik z wygnania" Wielkop. Muzeum

Walk Niepodległ. 46 Kirszak,

Komorowski,Szwagrzyk "Portret malowany historią. Dzieje rodziny Komorowskich"

Jerzy Kirszak

47 Klubiński A., Woźniak W., oprac.

"Międzynarodowy standard zapisu informacji o zasobie archiwalnym"

Narodowe Archiwum Cyfrowe

48 Komorowski Krzysztof, red.

"Sprawa Katynia" Wojskowe Biuro Badań Historycznych

49 Komorowski Krzysztof, red.

"Kronika Wojska Polskiego 2007" Wojskowe Biuro Badań Historycznych

50 Kopiński Kazimierz,opr. "Na ludową nutę" Stanley J. Pelc 51 Kossewska Elżbieta "Związek Legionistów Polskich 1922-1939" Marek Jabłonowski,

UW 52 Kowalik Tomasz, ppłk "Działalność dydaktyczno - wychowawcza

Akademii Sił Lądowych..." ppłk Rafal A. Nowak

53 Kowecki Jerzy "Kościuszko powstanie 1794 r. Tradycja" Biblioteka Narodowa 54 Krajewski Wojciech "Witold Urbanowicz - legenda polskich

skrzydeł" J. Cisek, Muzeum WP

55 Krasicki Ignacy "Bajki" Stanley J. Pelc 56 Kulak Teresa, red. „Od Napoleona do Stalina” Adam Marszałek 57 Kulski Julian "Legacy of the White Eagle" Julian E. Kulski 58 Kupisz Dariusz „Płock 1579” Jerzy Prus 59 Kutrzeba Tadeusz "Studium planu strategicznego Polski

przeciw Niemcom Kutrzeby i Mossora" Marek Jabłonowski Inst. Dziennikarstwa UW

60 Kwiatkowski Ted Kay "My Serendipity" Ted Kay Kwiatkowski

– 29 –MAJ 2008 – KWIECIEÑ 2009

61 Le Valley Frances E., adapt.

"The Master Wizard and Other Polish Tales"

Stanley J. Pelc

62 Lechowicz Włodzimierz „Będziesz przeklinał ten dzień...” Jerzy Prus 63 Lesisz Zbigniew "Z kart historii zwoleńskiej placówki AK" Biblioteka Narodowa 64 Lewandowska D.,

opracowanie "Księstwo Warszawskie 1807-1815" Naczelna Dyrekcja

Archiwów Państw. 65 Lipiński Wacław "Dziennik" Biblioteka Narodowa 66 Łopuski Jan „Losy Armii Krajowej na

Rzeszowszczyźnie(sierpień-grudzień 1944)"

Jerzy Prus

67 Madej Danka i Andrzej "Podług dawnego zwyczaju" Stanley J. Pelc 68 Małek A.B. "Kamera Wojny i Domen Departamentu

Białostockiego..." Naczelna Dyrekcja Archiwów Państw.

69 Manning Clarence A. "Soldier of Liberty Casimir Pulaski" Stanley J. Pelc 70 Marek Jabłonowski,

oprac. "O Niepodległą i Granice. Komitet Narodowy Polski. Protokoły posiedzeń 1917-1919"


71 Marek Jabłonowski, oprac.

"O Niepodległą i Granice. Raporty i informacje Biura Propagandy Zagranicznej Prezydium Rady Ministrów 1920-1921"



"O Niepodległą i Granice. Raporty i komunikaty Naczelnych władz Wojskowych o sytuacji wewnętrznej Polski 1919-1920"



"O Niepodległą i Granice. Korpus Ochrony Pogranicza 1924-1939"

Marek Jabłonowski,UW


"O Niepodległą i Granice. Komunikaty Oddz. III Nacz.Dow. WP 1919-21"


75 Marszałek-Kawa J., red.

„Spotkania polsko-amerykańskie” Adam Marszałek


„Stosunki polsko-ukraińskie” Adam Marszałek


„Stosunki polsko-ukraińskie” Adam Marszałek

78 Mastej Emil "Zapiski internowanego. 12XII 1981-19 XI 1982"

Emil Mastej

79 Materski Wojciech "Katyń - nasz ból powszedni" J. Cisek, Muzeum WP 80 Matuszek P. ,

opracowanie "Archiwum Państwowe w Katowicach. Informator o zasobie archiwaln."

Naczelna Dyr. Archiwów Państwowych

81 Matuszewski R., Kozimor J.

"Ograbione muzeum" Konsul Krzysztof Kasprzyk

82 Mazur Zbigniew "Jan Paweł II papież, pielgrzym, Polak" Biblioteka Narodowa 83 Miller Jewell "Polonaise Militaire" Stanley J. Pelc 84 Mostwin Danuta "Odchodzą moi synowie" Biblioteka Narodowa 85 Musiałek Józef "Rok 1914 Przyczynek do dziejów brygady

Józefa Piłsudskiego" Brunon Buchholz

86 Narodowe Centrum Kultury

"11 dzielnych ludzi" - praca zbiorowa Narodowe Centrum Kultury

87 Nicieja Stanisław "Cmentarz Łyczakowski we Lwowie" Biblioteka Narodowa 88 Nowinowski, Pomorski,

Stobiecki re "Pamięć i polityka historyczna. Doświadczenia Polski i jej sąsiadów"

Dr Sławomir Nowinowski

89 Nowinowski, Pomorski, Toborek red

"Tadeusz Wyrwa - partyzant z natury" Dr Sławomir Nowinowski

90 Olbiński Rafał Plakat na okoliczność 400-lecia przybycia Polaków do Ameryki Pn

Polish American Congres

91 Panasiuk Andrzej M. "Wojciech Piechowski życie i twórczość" Wanda Grzymkowska 92 Paszkowski L. "Na falach życia. Część II. 1939-1948. Lata

stracone" Naczelna Dyrekcja Archiwów Państw.


93 Pestkowska Maria "Wizje Komendanta czasu tamtej wojny" Maria Pestkowska 94 Piątkowska -

Szczepaniak W. "Polonijna panorama" Wiesława Piątkowska

- Szczepaniak 95 Pieńkowski Robert "Straty wojenne numizmatyki poniesione w

latach 1939-1945 w granicach Polski po 1945r."

Jacek Miler

96 Piłsudski Józef "Rok 1920" Maria Rogenbuk 97 Piłsudski Józef "Moje pierwsze boje" Maria Rogenbuk 98 Piłsudski Józef "O państwie i armii" Maria Rogenbuk 99 Piłsudski Józef "Pisma Zbiorowe tom I - X" Zofia Sywak 100 Piotrowski Czesław „Krwawe żniwa” Adam Marszałek 101 Podczaski Paweł "Moja wierszolinia" Paweł Podczaski 102 Próchniak L.,

Nowinowski S,oprac. "Niezależność najwięcej kosztuje" Dr Sławomir

Nowinowski 103 Przybysz M. "Wyspy wolności" Dr Sławomir

Nowinowski 104 Przyłubski Feliks "Opowieść o generale Klebergu" Biblioteka Narodowa 105 Pyłat Joanna "General Władysław Anders" Joanna Pyłat 106 Ramotowska F. ,

opracowanie "III Rada Stanu Królestwa Polskiego z lat 1861-1867..."

Naczelna Dyrekcja Archiwów Państw.

107 Repucho Ewa "Fanaberie i pasje" Biblioteka Narodowa 108 Rolicki Janusz „Edward Gierek: Przerwana dekada” Jerzy Prus 109 Roman Wanda K. „Konspiracja polska na Litwie i

Wileńszczyźnie” Adam Marszałek

110 Roman Wanda K. „Za Polskę do celi śmierci” Adam Marszałek 111 Romanowska -

Zadrożny Maria "Straty wojenne. Malarstwo obce. Tom I" Jacek Miler

112 Rudnicki Szymon „Obóz Narodowo Radykalny” Jerzy Prus 113 Sawicki Paweł "Sprawozdania 2008 - Auschwitz Birkenau

Miejsce Pamięci" Piotr M.A. Cywiński

114 Składkowski Sławoj "Pęk Klyczy" Sławomir M. Nowinowski

115 Skórzyński Jan, Pernal Marek

"Kalendarium Solidarności" Biblioteka Narodowa

116 Skowron Janusz, opr. "Wspomnienia członków Klubu Poetów "Krakus - Telimena"

Janusz Skowron

117 Słoniowa Anna, red. "Powstanie Styczniowe na zachodnim Mazowszu"

Maria Rogenbuk

118 Stępka Stanisław "Stanisław Mikołajczyk" Biblioteka Narodowa 119 Stroński Stanisław "Polityka Rządu polskiego Na Uchodźstwie

w latach 1939 - 1942", t. I-III Biblioteka Narodowa

120 Strzelecka Małgorzata „Trudne kompromisy” Adam Marszałek 121 Surwiło Jerzy "Zdarzenia, fakty, anegdoty" Biblioteka Narodowa 122 Szaniawska L. "Mapy królestwa polskiego" Biblioteka Narodowa 123 Szaynok Bożena "Z historią i Moskwą w tle" Dr hab. Jan Żaryn,

IPN 124 Szczepaniak Zdzisław "Podziemne ptaki" Zdzisław Szczepaniak 125 Szuchta Robert "Nazi German Camps on Occupied Polish

Soil..." Biblioteka Narodowa

126 Szyszkowa M, Rossmanith A., red.

"Wartości lewicowe w polskiej Kulturze XX wieku"

Akademia Podlaska Instytut Historii

127 Toborek Tomasz "Stanisław Sojczyński i Konspiracyjne Wojsko Polskie"

Dr Tomasz Toborek IPN

128 Tomczyk Kamil "Dylematy multikulturalizmu we współczesnych społeczeństwach liberalno - demokratycznych"


– 31 –MAJ 2008 – KWIECIEÑ 2009

129 Trzcińska Maria "KL Warschau" Dr hab. Jan Żaryn, IPN

130 Tyczyńska Anna "Straty wojenne. Malarstwo polskie" Jacek Miler 131 Walczak Henryk "Sojusz z Rumunią w polskiej polityce

zagranicznej w l. 1918-1931" Henryk Walczak

132 Wojdon Joanna "W jedności" dr hab.. Joanna Wojdon

133 Wojdon Joanna „W jedności siła” Adam Marszałek 134 Wojdon Joanna „W imieniu sześciu milionów...” Adam Marszałek 135 Wytrwal Joseph A. "America's Polish Heritage" Stanley J. Pelc 136 Wytrwal Joseph A. "Poles in American History and Tradition" Stanley J. Pelc 137 Zahorski Witold „Polak w Rzymie” Jerzy Prus 138 Zakrzeński Janusz "Moje spotkania z marszałkiem" Biblioteka Narodowa 139 Załęski Piotr "Przegrani i wygrani transformacji wobec

rzeczywistości społeczno - politycznej" Marek Jabłonowski Inst. Dziennikarstwa UW

140 Zamęcki Łukasz "Władza w teorii Stewena Lukesa" Marek Jabłonowski, UW

141 Żelazko Joanna "Ludowa sprawiedliwość". Skazani przez Woj. Sąd Rejonowy w Łodzi"

Dr Sławomir Nowinowski

142 Żelazko Joanna, red. "Rok 1945 w Łodzi. Studia i szkice" Dr Sławomir Nowinowski

143 Żenkiewicz Jerzy "Dwór polski i jego otoczenie" Adam Marszałek 144 Żukowski Przemysław

Marcin "Władysław Pobóg Malinowski. Z mojego okienka. W Polsce przed wojną"

Przemysław Marcin Żukowski

145 Żukowski Przemysław Marcin

"Pomoc Biblioteki Polskiej w Paryżu w latach 70. XX wieku na przykładzie...."

Przemysław Marcin Żukowski

146 Żurawski Józef Witold vel Grajewski

"Sowieckie znaki pocztowe na okupowanych ziemiach polskich w latach 1939-1941"

Józef Witold Żurawski vel Grajewski

147 Żurawski vel Grajewski Przemysław

"Polityka Unii Europejskiej wobec Rosji a interesy Polski 1991-2004"

Przemysław Żurawski vel Grajewski

148 Żychowski Józef "Wpływ masowych grobów z I i II wojny światowej na środowisko przyrodnicze"

Józef Żychowski

Czasopisma, periodyki, grafiki, zdj ęcia i mapy

149 Oryginalne ulotki "Solidarności" Jan Jaroszewicz 150 "Józef Piłsudski w zbiorach Centralnej

Biblioteki Wojskowej" Renata Jabłkowska - Marek

151 "Tradycja zobowiązuje" Renata Jabłkowska - Marek

152 39 pocztówek nawiązujących do polskich tradycji wojskowych

Renata Jabłkowska - Marek

153 "Powstanie Styczniowe 1863-1864....", katalog wystawy

Naczelna Dyrekcja Archiwów Państw.

154 Biuletyn Wojskowej Służby Archiwalnej nr 28 i 29.

Andrzej Czesław Żak

155 "Żołnierskie wspomnienia. Relacja Konstantego Wiertaka..."

Zbigniew Nowosielski

156 Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej nr 3 i 4, rok 2008

Gospodarstwo Pomocnicze IPN

157 "The Post Eagle" - roczna subskrybcja John Czop 158 Roczniki Biblioteczne rok 2007 Biblioteka Uniwersyt.

we Wrocławiu 159 Cenne, bezcenne, utracone, nr 2,

kwartalnik Jacek Miler


Wszystkim ofiarodawcom serdecznie dziêkujemy!

160 Zdjęcie domu Józefa Piłsudskiego w Sulejówku

Ludomir Kitajewski

161 Kartka z portretem Marszałka Ludomir Kitajewski 162 "Kultura i Biznes" , marzec - kwiecień 2008 Wojciech

Grochowalski 163 Rocznik Biblioteki Narodowej, nr XXXIX-XL Biblioteka Narodowa 164 "Adolf Hitler" Biblioteka Narodowa 165 "Churchill" Biblioteka Narodowa 166 Sawicki Ryszard "Lwów III" - grafika Janusz Skowron 167 "Maszerują strzelcy maszerują" Tow. Miłośników

Historii i Zabytków 169 "40 lat Muzeum im. K. Pułaskiego w

Warce", materiały z sympozjum Edward Pinkowski

170 Fotografia pośmiertna Marszałka Piłsudskiego

Dr Lucjan Węgrowicz

171 "Post - War Boundries of Poland" - 2 mapy Stanley J. Pelc 172 "A Souvenir Map of Poland" - mapa Stanley J. Pelc 173 "Polska Rzeczpospolita Ludowa" - mapa

administracyjna Stanley J. Pelc

174 "Polska" - 6 map fizycznych i administracyjnych

Stanley J. Pelc

175 "Józef Piłsudski - Pierwszy Marszałek Polski - karta okolicznościowa

Stanley J. Pelc

176 Drewniana rzeźba przedstawiająca rycerza Stanley J. Pelc 177 CD ze skanami materiałów dot. Kpt.

K.Kuby-Bojarskiego Marek Mietelski

178 "Kalendarz Kombatanta" Urząd ds. Kombatantów

179 "Onomastica Slavogermanica" nr XXVI i XXVII

Biblioteka Uniwersyt. we Wrocławiu

180 "Rocznik PTN na Obczyźnie, rok 2006-2007"

Polish Soc. of Arts and Scien. Abroad

181 "Zeszyty Historyczne" nr 166 Association Institut Litteraire Kultura

182 Pamiątkowe banknoty z podobizną Tadeusza Kościuszki

Wanda Grzymkowska

183 10 egzemplarzy kwartalnika politycznego „Aneks”

Jerzy Prus

Dary specjalne

184 Piłsudski Józef "Pisma - Mowy - Rozkazy" Bohdan Czarnecki 185 Alfons Karpiński Obraz przedstawiający dwór polski Maria T. Księżopolska 186

Obraz Wodza w pozycji siedzącej, z szabelką

Chester i Lidia Gancarz

187 Kilkadziesiąt książek o tematyce historycznej

Jerzy Prus

Polecamy

Ksia¿kê autorstwa Danuty Pi¹tkowskiej pt. „Polskie Koœcio³y w NowymJorku”. Ksi¹¿ka ta piêknie wydana na kredowym papierze z ogromn¹iloœci¹ zdjêæ to przebogate dzie³o prezentuj¹ce dzieje 19 polskich koœcio³ówrzymsko-katolickich w nowojorskiej metropolii.

Czyta siê j¹ jak wci¹gaj¹c¹ powieœæ, choæ jest to przede wszystkim kopalniawiedzy, nie tylko o religijnym ¿yciu Polakow osiad³ych po tej stronie Atlantyku,ale ich losach w ogóle.

Ksi¹¿ka jest do nabycia w Instytucie po obni¿onej cenie $20. – W cenie mie-œci siê donacja na Instytut.

Pierwszy konsul niepodleg³ej Polski w NowymJorku – Konstanty Buszczyñski (1856-1921) – Danuta Pi¹tkowska

Wroku 1919 zosta³y nawi¹zane stosunkidyplomatyczne miêdzy Polsk¹ i StanamiZjednoczonymi. Pierwszym konsulem niepod-leg³ej Polski w Nowym Jorku by³ KonstantyBuszczyñski – jedna z najszlachetniejszych po-staci naszego ziemiañstwa kresowego.

Przemys³owiec, wysoko wykszta³cony,hodowca nasion buraka cukrowego w dzie-dzicznym Niemierczu na Podolu i nabytymmaj¹tku ziemskim (1906) pod Krakowem,w Górce Narodowej, wytrwale, z pasj¹ i po-wodzeniem realizowa³ plany zdobywaniaœwiatowych rynków zbytu dla wysokocukro-wych nasion buraka cukrowego.

By³ synem Stefana Buszczyñskiego

Radoœæ ¿ycia ...¯ywio³em szczêœcia jest œmiech. A im badziej jest pustym iszczerym, im bardziej nazywamy go dziecinnym, tym wiêcejjest w nim szczêœcia, tym wiêcej jest w nim nieba na ziemi...

– Józef Pi³sudski, 5 wrzeœnia 1924 r.

– 33 –MAJ 2008 – KWIECIEÑ 2009

Konstanty Buszczyñski


(1821-1892), ziemianina, pisarza politycznego, poligloty i publicysty oraz Hele-ny z Hlebickich-Józefowiczów. W rodzinnej tradycji istnia³y zwi¹zki z legiona-mi D¹browskiego, poprzez dziadka Wincentego, z insurekcj¹ koœciuszkowsk¹,po linii pradziadka, ojciec natomiast uczestniczy³ w powstaniu styczniowym.St¹d gor¹ce umi³owanie polskoœci i cnót obywatelskich, silny charakter, praco-witoœæ, uczynnoœæ i ogromne uspo³ecznienie. Wykszta³cenie œrednie zdoby³w DreŸnie, a studia z agronomii ukoñczy³ w Rydze. Podupadaj¹cy maj¹tekw Niemierczu doprowadzi³ do rozkwitu. W 1886 r., wraz z Micha³em £¹¿yñ-skim, ciotecznym bratem ¿ony, Jadwigi, za³o¿y³ firmê, jedn¹ z pierwszych naziemiach dawnej Polski, która po wycofaniu siê ze spó³ki w 1892 r. £¹¿yñskie-go, œwietnie prosperowa³a i pod nazw¹ Konstanty Buszczyñski i Synowie istnia-³a do 1939 r. Polskie nasiona buraka cukrowego cieszy³y siê opini¹ jednychz najlepszych w œwiecie.

Konstanty Buszczyñski, zanim przyby³ do Stanów Zjednoczonych jako pol-ski konsul, dwa razy odwiedzi³ ten kraj, w 1910 i 1912 r. Przemierzy³ wówczasAmerykê wzd³u¿ i wszerz, kieruj¹c siê do centrów upraw buraka cukrowegoi hodowli jego nasion w celach handlowych i wymiany doœwiadczeñ. Najwiêk-sze w owym czasie cukrownie znajdowa³y siê w Kalifornii (np. Speckelsi Oxnard), tak¿e w Utah i s¹siednim Idaho. „Przy tych cukrowniach za³o¿y³emswoje plantacje nasion buraków cukrowych, znalaz³szy ¿yczliwe poparcie (…)”– napisa³ we “Wra¿eniach z Ameryki”, opublikowanych w Krakowie, w 1916 r.(wyd. drugie – 1922). Posiada³ istotnie skuteczne rekomendacje bardzo mu przy-chylnego Jamesa Wilsona, sekretarza rolnictwa (1897-1913) w amerykañskimrz¹dzie federalnym.

W 1919 r., z sugestii premiera Ignacego Jana Paderewskiego, mianowany zo-sta³ pierwszym konsulem generalnym odrodzonego pañstwa polskiego w Sta-nach Zjednoczonych. Przyjmuj¹c to stanowisko, zastrzeg³ sobie, ¿e – po pierw-sze – bêdzie je piastowa³ krótko, to znaczy, do chwili zorganizowania placówki,a po drugie, ¿e za pe³nione obowi¹zki nie bêdzie pobiera³ wynagrodzenia.

Formalna, uroczysta inauguracja otwarcia biura polskiego Konsulatu Gene-ralnego w Nowym Jorku mia³a miejsce w Hotelu Gotham przy 55 Ulicy i Pi¹tejAlei na Manhattanie 14 sierpnia 1919 r. Siedziba placówki mieœci³a siê pod nu-merem 40 na zachodniej stronie przy 40 Ulicy (40 West 40th Street). Doskona-le zorganizowane biuro w styczniu 1920 r. zatrudnia³o kilkadziesi¹t osób. Sekre-tarzem konsula Buszczyñskiego by³ Leon Or³owski, który rozpoczyna³ wtedysw¹ wielk¹ karierê dyplomatyczn¹.

Zorganizowanie przedstwicielstwa dyplomatycznego i sieci konsulatów wy-wo³a³o szereg kontrowersji miêdzy ró¿nymi ugrupowaniami polonijnymi. Na-wet luŸne kontakty Buszczyñskiego z dzia³aczami Komitetu Obrony Narodowejspowodowa³y rozpêtanie przez Wydzia³ Narodowy Polski ostrej kampanii celemignorowania poselstwa polskiego w Waszyngtonie oraz konsulatów.

Konstanty Buszczyñski wyjecha³ do Polski i w marcu 1920 r. poda³ siê do dy-misji. Zmar³ 12 stycznia 1921 r. w Krakowie.

Organizacje pi³sudczykowskie w NowymJorku i miejsca z nimi zwi¹zane – Krzysztof Langowski

Idea³y g³oszone przez Józefa Pi³sudskiego spotka³y siê z ¿ywym odzewem œro-dowiska polskiego w Stanach Zjednoczonych. Tworzy³y siê organizacje zwi¹-zane z tym kierunkiem myœlenia takie jak Komitet Obrony Narodowej (KON),Komitet Narodowy Amerykanów Polskiego Pochodzenia (KNAPP), Instytut Jó-zefa Pi³sudskiego, Liga Niepodleg³oœci Polski (LNP), Stowarzyszenie PolskichKombatantów (SPK). W Nowym Jorku jest szereg miejsc zwi¹zanych z dzia³al-noœci¹ tych instytucji – wiele ich znajduje siê East Side Manhattan (mapka).

Ju¿ w grudniu 1912 roku w Pittsburgu w Pennsylwanii, z dwóch odrêbniedzia³aj¹cych od³amów sokolstwa, powsta³ Komitet Obrony Narodowej (KON).W przyjêtej rezolucji napisano, ¿e: „Uznaj¹c obowi¹zek wspó³dzia³ania z kra-jem ojczystym we wszelkiej akcji, maj¹cej na celu przywrócenie niepodleg³oœcipolitycznej Polsce [... ] Oddaleni o tysi¹ce mil od Ojczyzny, nie mog¹c braæ

– 35 –MAJ 2008 – KWIECIEÑ 2009

1. 73 St. Marks Pl.- mieszkanie Rozalii Dêbskiej 2. 90 E 10th St.- Redakcja „Telegramu Codziennego” 3. 83 Second Ave.- ksiegarnia V.P. Vorzimera 4. 24 Union Sq.- Siedziba KON 5. 426 E. 6th St.- Redakcja „Dziennika Polskiego” 6. 105 E 22nd St. – siedziba(KNAPP-u

7. 840 Broadway – Redakcja „Nowego Œwiata” 8. 381 Park Ave S – siedziba Instytuut Pi³sudskiegodo 1993 r. 9. 27 St. Marks St. – siedziba SPK 10. 180 Second Ave.- Instytut Pi³sudskiego i SPK –obecna lokalizacja


czynnego udzia³u w polityce narodowej, poddajemy siê pod bezwzglêdn¹ dyrek-tywê zjednoczonych niepodleg³oœciowych partii w Polsce [... ] tworz¹cych obec-nie Polski Skarb Wojskowy. [... ] postanawiamy popieraæ wszelkimi œrodkamiruch powstañczy przeciw Rosji, najwiêkszemu wrogowi Polski, przedstawiciel-ce ucisku, wynarodowienia, barbarzyñstwa i ciemnoty i odwiecznemu ¿andar-mowi absolutyzmu w Europie. ” KON jako organizacja dzia³a³ a¿ do pocz¹tkulat czterdziestych XX wieku. W czasie pierwszej wojny œwiatowej zabiera³ wie-lokrotnie g³os i podejmowa³ wiele akcji w kwestiach ¿ywotnych dla niepodle-g³oœci Polski, a w szczególnoœci w sprawach granic czy spo³ecznego i ustrojo-wego charakteru pañstwa. Czynnie popar³ akcjê zbrojn¹ Legionów realizowan¹przez Józefa Pi³sudskiego wysy³aj¹c do po³owy 1916 roku kilkuset ochotnikówze Stanów Zjednoczonych. Organizacja posiada³a sw¹ g³ówn¹ siedzibê w Chi-cago, a jednym z wa¿nych i prê¿nych oœrodków by³ w³aœnie Nowy Jork. Przezto miasto przechodzili w tajemnicy, przez pierwsze lata wojny, wszyscy ochot-nicy do Legionów. Dzia³o siê tak, gdy¿ Stany Zjednoczone by³y wtedy krajemneutralnym, a Anglia stosowa³a blokadê kontynentaln¹. Wielu ochotników p³y-n¹cych do Kopenhagi, a póŸniej do Krakowa zosta³o aresztowanych i interno-wanych. Wysy³aniem ochotników do Polski zajmowa³a siê Rozalia Dêbskamieszkaj¹ca przy 73 Saint Marks Place na Manhattanie.

Wiele innych miejsc jest zwi¹za-nych z KON-em. W budynku podnumerem 90 East 10 Street wyda-wano „Telegram Codzienny” orazdrukowano kalendarze z przezna-czeniem dla KON-u, a w budynkuprzy 83 Second Avenue, dr V. P. Vo-rzimer prowadzi³ znan¹ w œrodowi-sku polonijnym ksiêgarniê. W bu-dynku 2788 Broadway, Apt. 6Rw mieszkaniu Bronis³awa Ku³a-kowskiego mieœci³o siê biuro praso-we organizacji. Maszyny, którychu¿ywano do pisania kupowano lubnaprawiano przy 374 Broadwayw firmie „Remington Typewriter”.Niestety, nie zachowa³a siê g³ównasiedziba KON-u przy 24 UnionSquare, a tak¿e budynek przy 426East 6 Street, gdzie wydawano „Po-lish Weekly” (Dziennik Polski).

Kolejn¹ organizacj¹ niepodle-g³oœciow¹ zorganizowan¹ w amery-kañskim œrodowisku wschodniego 83 Second Ave. – Ksiêgarnia V.P. Vorzimera – dzia³acza KON.

wybrze¿a by³ Komitet Narodowy Amerykanów Polskiego Pochodzenia(KNAPP). Zosta³a ona za³o¿ona w czerwcu 1942 roku przez grupê znanychdzia³aczy polonijnych, min. Maksymiliana F. Wêgrzynka, Franciszka Janu-szewskiego oraz przyby³ych z Polski Henryka Floyar-Rajchmana, IgnacegoMatuszewskiego i Wac³awa Jêdrzejewicza. Przy zachowaniu lojalnoœci w sto-sunku do Stanów Zjednoczonych starano siê prowadziæ akcjê informacyjn¹ do-tycz¹c¹ odzyskania niepodleg³oœci przez Polskê. Przez ca³y czas dzia³alnoœcido 1959 roku, organizacja ta zajmowa³a pomieszczenia przy 105 East 22 Stre-et na Manhattanie. Pierwszym jej przezesem by³ Maksymilian F. Wêgrzynek,za³o¿yciel i w³aœciciel wychodz¹cego w Nowym Jorku dziennika „NowyŒwiat”, na ³amach którego cz³onkowie KNAPP-u, miêdzy innymi Ignacy Ma-tuszewski, publikowali swoje artyku³y. Biura redakcji znajdowa³y siê wówczasprzy 840 Broadway.

Instytut Józefa Pi³sudskiego Ameryce zosta³ powo³any w trakcie drugiegozjazdu KNAPP-u, 4 lipca 1943 roku, w Hotelu Washington przy Lexington Ave-nue na Manhattanie. Instytut, utworzony jako oœrodek archiwalno-naukowy,rozpoczyna³ sw¹ dzia³alnoœæ w trakcie dzia³añ wojennych jako kontynuacjanie mog¹cego ju¿ dzia³aæ w kraju, Instytutu Badania Historii Najnowszej. Or-ganizatorzy nowej placówki oparli siê na œrodowisku niepodleg³oœciowymskupiaj¹cym siê przede wszystkim w KNAPP-ie i na dzia³aczach pi³sudczy-kowskich dzia³aj¹cych wczeœniej w KON-ie oraz ze Zwi¹zku Obrony Narodowejim. Józefa Pi³sudskiego dzia³aj¹cego w Nowym Jorku. Placówka ta pierwsze

– 37 –MAJ 2008 – KWIECIEÑ 2009

105 East 22 Street – siedziba KNAPP


schronienie znalaz³a w jednymz pokojów KNAPP przy 105 East22 Street. Nastêpnymi siedzibamiInstytutu by³y 289 Fourth Avenue,381 Park Avenue South, a od 1993roku do chwili obecnej 180 SecondAvenue. Na wiêksze wydarzenia ta-kie jak walne zgromadzenia cz³on-ków, obchody rocznicowe czy kon-ferencje, Instytut korzysta³ z go-œcinnoœci lub wynajmowa³ salew takich miejscach jak Polski Insty-tut Naukowy (59 East 66 Street),Polski Dom Narodowy (25 SaintMarks Place), Woodrow Wilson Fo-undation (45 East 65 Street), Co-lumbia University (420 West 118Street) oraz Fundacja Koœciusz-kowska przy 65-tej ulicy. Korzysta-no równie¿ z audytoriów szkó³ œred-nich przy 220 East 76 Street i 225West 24 Street.

Na terenie Nowego Jorku dzia³a³,kierowany przez Edwarda Klesz-czyñskiego, amerykañski oddzia³ Li-gi Niepodleg³oœci Polski (LNP) – or-

ganizacji dzia³aj¹cej w Wielkiej Brytanii, który powsta³ 25 sierpnia 1951 podczasposiedzenia ligi. Na spotkania organizacyjne Ligi swych goœcinnych pomiesz-czeñ u¿ycza³ KNAPP. Poza tym spotykano siê w mieszkaniach prywatnych dzia-³aczy LNP: miêdzy innymi w mieszkaniu Zbigniewa Spotowskiego przy 515West 110 Street na Manhattanie, Edwarda Kleszczyñskiego przy 136 West 91Street (dom ten teraz wygl¹da inaczej) i 183 Columbia Heights, Apt 3 na Bro-oklynie, Mariana Chodackiego przy 46 East 76 Street, a w 1961 roku Walne Ze-branie cz³onków LNP odby³o siê w mieszkaniu Edwarda Kleszczyñskiego.

Wa¿n¹ organizacj¹ niepodleg³oœciow¹ jest dzia³aj¹ce do dnia dzisiejszegoStowarzyszenie Polskich Kombatantów, które powsta³o w Nowym Jorkuw 1955 roku. ZnaleŸli siê w niej weterani polscy z walk drugiej wojny œwiato-wej na Zachodzie. Pierwsz¹ siedzibê organizacja znalaz³a przy 27 Saint MarksPlace, a obecnie kontynuowana jest dzia³alnoœæ w budynku przy 180 2nd Ave-nue na Manhattanie. Ze wzglêdu na szczup³oœæ pomieszczeñ Stowarzyszenietak¿e wynajmowa³o sale na zjazdy i spotkania rocznicowe miêdzy innymiw Polskim Domu Narodowym przy 25 Saint Marks Place i audytorium szko³yœredniej przy 225 West 24 Street.

381 Park Ave. South – dawna siedziba InstytutuPi³sudskiego do 1993 r.

Nasi Darczyñcy – spadki

Œp. Jan Wiêckowski(1924 - 2008)

Jan J. Wiêckowski, wieloletni cz³onek rady Instytutu Józefa Pi³sudskiego i doradcaod spraw finansowych, zmar³ 11 lipca 2008 w St. Davids, PA w wieku 84 lat.

Jan Wiêckowski urodzi³ siê w Warszawie. Na pocz¹tku okupacji niemieckiejjako harcerz bra³ udzia³ w akcji sabota¿u, a potem mia³ piêkn¹ kartê wojenn¹ ja-ko oficer Armii Krajowej. Wziêty do niewoli po Powstaniu Warszawskim zosta³uwolniony przez wojska angielskie w 1945 roku.

Po kilkuletnim pobycie w Anglii w 1948 roku wyemigrowa³ do Stanów Zjed-noczonych, gdzie skoñczy³ studia i dosta³ magisterium z miêdzynarodowej eko-nomii na Stetson University. Rozpocz¹³ pracê w bankowoœci w Gerard Bankuw Filadelfii, gdzie po latach doszed³ do stanowiska zarz¹dzaj¹cego wiceprezesa.Rozwin¹³ dzia³alnoœæ banku na polu miêdzynarodowym otwieraj¹c przedstawi-cielstwa w Londynie, Singapurze, Medyce, Zurychu i Pary¿u. Rozszerzy³ te¿dzia³alnoœæ bankow¹ na kraje Europy Wschodniej. Po przejœciu na emeryturêw 1986 roku Jan Wiêckowski zosta³ konsultantem banku Pekao S. A. i pomóg³w zorganizowaniu oddzia³u w Nowym Jorku. Pozostawi³ wdowê Joannê Gron-kiewicz Wiêckowsk¹, córki Marie Mercer i Anne oraz wnuka i dwoje prawnu-cz¹t.

Jan Wiêckowski jest naszym darczyñc¹. Ostatnio Instytut Józefa Pi³sudskie-go otrzyma³ od niego zapis spadkowy, który zosta³ przeznaczony na dofinanso-wanie codziennej dzia³alnoœci tej placówki. Czeœæ Jego pamiêci!

Œp. Jan Weiss(1914-2002)

Pan Weiss odszed³ od nas ju¿ siedem lat temu. Pojawi³ siê w Instytucie mieszcz¹cym siê wtedy na Park Avenue w 1980 ro-

ku. Profesor Jêdrzejewicz zapowiedzia³ jego przybycie w sposób, który nas za-intrygowa³: Przyjdzie pan Jan z „Dwójki”. Nie bardzo jeszcze wiedzia³am co to

– 39 –MAJ 2008 – KWIECIEÑ 2009

Z wypowiedzi Marsza³ka: ... Póki imiê Polski nie zniknie na œwiecie, póki jedno serce polskie biæ na nim bêdzie, póty nie zgaœnie serdeczna, wdziêczna pamiêæ o pierwszych ¿o³nierzach swobodnej, niezale¿nej Polski...


znaczy. Zarema Bau, sekretarka Instytutu, wyjaœni³a, ¿e „Dwójka” to wydzia³wywiadowczy Armii Polskiej pod dowództwem gen. W³adys³awa Andersa. Takwiêc pan Jan zasili³ grono wolontariuszy Instytutu Pi³sudskiego. Na ogó³ wcho-dzi³, mówi³ “dzieñ dobry”, uœmiecha³ siê i szed³ do sali, gdzie le¿a³y stosy ksi¹-¿ek czekaj¹cych na skatalogowanie. Zosta³ kierownikiem biblioteki i jego g³ów-nym zadaniem by³o wprowadzanie darów ksi¹¿kowych do katalogu. Stosy ksi¹-¿ek ros³y mimo oœmiogodzinnej pracy pana Jana. Uwielbia³ czytanie. Gdy Gojakaœ pozycja zainteresowa³a, to nie móg³ oderwaæ siê od czytania. Mimo to ka-talogowanie postêpowa³o do przodu.

Siedzieliœmy w tej samej sali, przy du¿ym stole. Jako wolontariuszka sporz¹-dza³am katalog ksi¹¿ek (przewa¿nie dubletów) przeznaczonych na sprzeda¿. Nierozmawialiœmy zbyt wiele. Niczego nie mog³am siê dowiedzieæ o tym bardzomi³ym, tajemniczym panu.

Pan Jan by³ wielkim d¿entelmenem. Pamiêtam czasy, gdy po pracy zawodowej,raz w tygodniu w czwartek, przychodzi³am do Instytutu na dy¿ur wieczorny. Pan Janzawsze mi towarzyszy³, g³ównie dla ochrony. Po dy¿urze, oko³o 9-ej wieczorem od-prowadza³ mnie kawa³ drogi do Penn Station, gdzie wsiada³am do kolejki PATH ja-d¹cej do Newark. Szed³ zawsze po mojej lewej stronie, aby mnie coœ nie przejecha-³o. W czasie tej wieczornej wêdrówki czasem siê otwiera³, odkrywa³am jak wra¿li-wym i samotnym by³ cz³owiekiem. Czu³am, ¿e Instytut by³ jakby jego domem.

W póŸniejszych latach rzadko przebywa³am w Instytucie. Poch³onê³a mniepraca zawodowa. Wpada³am czasem i zachodzi³am do ma³ego pokoju w insty-tucie na Second Ave. I widzia³am tak jak przedtem – stosy ksi¹¿ek, a przy nichzaczytany pan Jan.

Prze¿ywaliœmy Jego ciê¿k¹ chorobê, a potem œmieræ. Jan Weiss wiele godzin i latpracy odda³ bezinteresownie dla Instytutu. Po œmierci okaza³ siê wielkim dobroczyñ-c¹ tej placówki. Zapisa³ w testamencie Instytutowi wszystkie swoje oszczêdnoœci.A by³o tego sporo. Przewód s¹dowy dotycz¹cy testamentu trwa³ parê lat i we wrze-œniu 2008 roku S¹d w Nowym Jorku przyzna³ Instytutowi ca³¹ sumê zapisu. Jeste-œmy tu wdziêczni œwiadkom uwidocznionym na testamencie, pani Malinie Stadniki Andrzejowi Jasiñskiemu, którzy w czasie postêpowania spadkowego anga¿owaliswój autorytet i czas. Szczególnie podziêkowania nale¿¹ siê pani Malinie Stadnik,wydawcy Nowego Dziennika, za jej zaanga¿owanie, zrozumienie i wytrwa³oœæ.

Panie Janie – bardzo dziêkujemy za tak ogromny dar. Instytut Pi³sudskiego ufundowa³ nagrobek na mogile Jana Weissa na cmentarzu

w Amerykañskiej Czêstochowie. Bêdzie on zbudowany w najbli¿szym czasie.

Œp. Halina ChodackiBy³y cz³onek do¿ywotni Instytutu Pi³sudskiego, dzia³aczka polonijna. Wdowa poMarianie Chodackim, dyrektorze Instytutu Pi³sudskiego w latach w latach 1959-1961, dyplomacie miêdzywojennej Polski i dzia³aczu polnijnym.

Bulletin 2008/2009 – English Summary

Dear ReadersThe new and beautiful cover of the current Bulletin has been created by thefamous artist Rafal Olbinski. This artist is a winner of the Pilsudski InstituteAward of Art and Music in 2000. In addition to the usual reports in this issue ofthe Bulletin you will find two interesting stories: the first one written by DanutaPiatkowska is about the first post-WWI Polish consul in New York. The secondone is about Polish places in New York written by Krzysztof Langowski.

The reporting period was a difficult one for the new Board of the Institute, butfull of positive actions and achievements. Cooperation between members of theExecutive Committee and the Board is very good. Members of the Committeeare working as a team and meet frequently to discuss the matters concerning theInstitute.

Thanks to the bilingual electronic Bulletin distributed by e-mail every month,information about our Institute reaches more than 4,300 people in the USA,Poland and other countries. We are getting a lot of good feedback andacknowledgements.

Presently, our bilingual website is updated on a regular basis allowing for aquick dissemination of the latest news concerning the activities of the Institute.Our organization is now written up in Wikipedia and anyone interested in thehistory and current issues of the Institute can look it up.

Over the last year we hosted a number of visitors from Poland. Among themost prominent guests were the Minister of Culture and National HeritageBogdan Zdrojewski, Father Tadeusz Isakowicz-Zalewski, Members of PolishCongress Pawel Zalewski and Adam Lipinski, the Director of the Institute ofNational Remembrance Professor Jan ¯aryn and others.

During the year the Institute hosted several meetings: an academic session jointlywith the Association of Polish Veterans of America (SWAP), a book fair combinedwith a film about Marshal Pi³sudski, a talk about the Lvov and an exhibition ofphotographs of the city. Following our yearly tradition, we held an open-houseChristmas party. Since we now joined a program of the Polish Television we showPolish documentary and fiction films almost on a monthly basis. The Explorer’sClub and the Senior Citizens Club Krakus organized events at the Institute.

We started work on digitization of our archival documents. Thanks to thesponsors, particularly the Polish-Slavic Federal Credit Union and InternationalTrade Wall Street as well as other private donors, we were able to purchase thenecessary equipment to proceed with this project. Four volunteers, young Polishstudents from LaGuardia College, are assisting us in this program. In total wehave now seven volunteers, who also take part in handling the queries,conducting fundraising and in other activities.

Thanks to the funding we received from the Polish Senate, for 3 months

– 41 –MAJ 2008 – KWIECIEÑ 2009


a librarian from the National Library in Warsaw had been cataloging books inour library. We also have two professional archivists who modernized thearchival collections. Their work was paid by the Ministry of Culture andNational Heritage in Poland.

Our financial situa

Biuletyn - pilsudski.org · Zdrojewski, ksi¹dz Tadeusz Isakowicz-Zaleski, pos³owie Pawe³...

Documents

Transcript of Biuletyn - pilsudski.org · Zdrojewski, ksi¹dz Tadeusz Isakowicz-Zaleski, pos³owie Pawe³...