11 Lubuska Dywizja Kawalerii Pancernej im. Króla Jana III Sobieskiego

I. Tradycje i symbolika

11. Lubuska Dywizja Kawalerii Pancernej, zwana również „Czarną Dywizją”

jest największym Związkiem Taktycznym Wojsk Lądowych i jedynym o strukturze

pancernej. Stacjonuje na terenie dwóch województw: lubuskiego i dolnośląskiego.

Dowództwo dywizji znajduje się w Żaganiu.

Do zadań 11.LDKPanc należy utrzymywanie oddziałów i pododdziałów

w gotowości do prowadzenia operacji obronnej kraju, zarówno w układzie

sojuszniczym, jak i narodowym.

11.LDKPanc jest główną siłą uderzeniową Wojsk Lądowych, mogącą prowadzić

walkę z przeciwnikiem w dzień i w nocy, w dowolnych warunkach

atmosferycznych. Do tych zadań dywizja dysponuje dwoma brygadami

pancernymi: 10. Brygadą Kawalerii Pancernej w Świętoszowie oraz 34. Brygadą

Kawalerii Pancernej w Żaganiu. Ponadto wsparciem dla ciężkich oddziałów jest

17. Wielkopolska Brygada Zmechanizowana z Międzyrzecza oraz 2 pułki -

4. Zielonogórski pułk przeciwlotniczy z Czerwieńska i Leszna (4pplot), a także

23. Śląski pułk artylerii (23pa) z Bolesławca. Funkcjonowanie i ciągłość

dowodzenia zapewnia żagański 11 Batalion Dowodzenia (11bdow).

Tradycje

Dywizja swój rodowód wywodzi od 11. Dywizji Piechoty II Armii Wojska Polskiego,

formowanej dwukrotnie. Po raz pierwszy, w październiku 1944 roku na Ziemi

Lubelskiej i ponownie w marcu 1945 roku na Ziemi Łódzkiej. Dywizja przechodziła

wiele zmian strukturalnych i organizacyjnych. W 1949 roku została przeformowana

na dywizję zmotoryzowaną, w 1950 roku na zmechanizowaną, a w 1963 roku na

pancerną. W 1990 roku, po zmianach strukturalnych ponownie przekształcono ją

na zmechanizowaną, a w 1992 roku na dywizję kawalerii pancernej.

Od września 1967 roku 11. Dywizja jest spadkobierczynią chlubnych tradycji

1. Drezdeńskiego Korpusu Pancernego Wojska Polskiego, który podczas II wojny

światowej, w czasie operacji łużycko-praskiej, wsławił się w walkach pod

Budziszynem i Dreznem.

Zgodnie z Decyzją MON Nr 56/MON z dnia 13 lipca 1992 roku 11. Dywizja

Kawalerii Pancernej im. Króla Jana III Sobieskiego, stała się spadkobiercą

bojowych tradycji 1. Polskiej Dywizji Pancernej, dowodzonej w latach wojny przez

gen. Stanisława Maczka.

Sztandar

Akt wręczenia sztandaru dla Dowództwa 11 Lubuskiej Dywizji

Kawalerii Pancernej miał miejsce 13 września 2013 roku na

Placu gen. St. Maczka w Żaganiu podczas uroczystych

obchodów święta Dywizji.

Patron

Rozkazem Ministra Obrony Narodowej Nr Pf 27/MON z dnia 23 września

1983 roku, ówczesna 11. Drezdeńska Dywizja Pancerna otrzymała zaszczytne

imię Jana III Sobieskiego. Natomiast zgodnie z Decyzją MON Nr 56/MON z dnia

13 lipca 1992 roku żagański Związek Taktyczny otrzymał nazwę 11. Dywizji

Kawalerii Pancernej im. Króla Jana III Sobieskiego.

Święto

11 Lubuska Dywizja Kawalerii Pancernej swoje święto obchodzi 12 września,

w rocznicę Odsieczy Wiedeńskiej.

Nazwa wyróżniająca

Decyzją Ministra Obrony Narodowej nr 245/MON z dnia 1 września 2003r.

dywizja otrzymała wyróżniającą nazwę „Lubuska”. Fakt ten jest podkreśleniem

dokonań dywizji dla mieszkańców Ziemi Lubuskiej.

Oznaka rozpoznawcza

Minister Obrony Narodowej decyzją nr 88/MON z dnia 29.03.2012r.

zatwierdził wzór i wprowadził do użytkowania oznakę rozpoznawczą

11.Lubuskiej Dywizji Kawalerii Pancernej. Noszona jest ona przez

żołnierzy na lewym rękawie munduru. Występuje w dwóch wersjach: do

munduru galowego i wyjściowego oraz do munduru polowego. Ma formę

stylizowanego czarnego skrzydła husarskiego składającego się z 13 piór

oraz z szyszaka umieszczonego w okrągłej tarczy z tłem

pomarańczowym do munduru wyjściowego i zielonym – do munduru

polowego. Kolory czarny i pomarańczowy symbolizują wojska pancerne.

Wymiary oznaki: 41 x 79 mm. Wzorowana jest na oznace

rozpoznawczej 1. Dywizji Pancernej, zatwierdzonej w Dzienniku

Rozkazów Naczelnego Wodza i Ministra Spraw Wojskowych nr 4 z dnia

11 sierpnia 1942 roku poz. 29.

Odznaka pamiątkowa

Minister Obrony Narodowej Decyzją Nr 240/MON Ministra Obrony

Narodowej z dnia 28.12.1998 roku zatwierdził wzór odznaki

pamiątkowej i legitymacji oraz regulamin nadawania tej odznaki

11 Lubuskiej Dywizji Kawalerii Pancernej w Żaganiu. Jej projekt

oparto na odznace 1. Dywizji Pancernej dowodzonej przez gen.

Stanisława Maczka. Odznaka przedstawia koło zębate oksydowane

na złoto, na które nałożona jest liczba „11” (oksydowana na złoto)

oznaczająca numer dywizji. Na koło zębate i liczbę „11” nałożono

oznakę rozpoznawczą 1.Dywizji Pancernej gen. Stanisława Maczka

w postaci skrzydła husarskiego emaliowanego na czarno oraz

hełmu oksydowanego na złoto. Hełm umieszczony jest w kole

pokrytym pomarańczową emalią z czarną obwódką. W otoku

okrągłej tarczy na białej emalii widnieje napis: „WIEDEŃ 1683 / JAN

III SOBIESKI”, oksydowany na złoto. Wymiary odznaki: 49 x 29

mm.

Proporczyk na beret

Proporczyk wykonany jest z metalu w kształcie równoległoboku

z wycięciem do skrzyżowania przekątnych. Pokryty jest emalią

w barwach dywizji - kolor czarny z pomarańczowym trójkątem.

Wzorowany na proporcu Kwatery Głównej 1. Dywizji Pancernej.

Wprowadzony 12 września 1992 roku z okazji Święta Dywizji,

połączonego z przejęciem tradycji oddziałów i pododdziałów

1. Dywizji Pancernej. Wymiary: 15 x 45 mm.

Inna symbolika

Na podstawie rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 02 grudnia 2004

roku w sprawie wzorów oraz noszenia umundurowania i oznak wojskowych przez

żołnierzy zawodowych i kandydatów na żołnierzy zawodowych (Dz.U. z 2005r.

nr 7, poz. 53, z późn. zm.) żołnierze 11.LDKPanc uprawnieni są do noszenia

nw. wyróżników, nawiązujących do symboliki 1.DPanc dowodzonej przez

gen. Maczka:

czarny beret do munduru galowego, wyjściowego i polowego,

krawat z tkaniny koloru czarnego, na którym został umieszczony

znak odznaki pamiątkowej dywizji oraz czarno-pomarańczowy pas

po skosie, jako barwy wojsk pancernych, do munduru galowego,

pochewka w kolorze czarnym, z oznaką stopnia wojskowego,

nakładana na lewy naramiennik munduru galowego i wyjściowego.

II. Sala Tradycji „Czarnej Dywizji”.

1. Krótka charakterystyka na temat funkcjonowania sali tradycji (kiedy powstała

sala tradycji, usytuowanie, adres, kontakt z kustoszem, remonty, modernizacja.)

Sala Tradycji oddana została do użytku we wrześniu 2011 roku, znajduje się obok

koszar imienia gen. broni Zygmunta Sadowskiego w pobliżu Skweru Czołgisty w

Żaganiu, który stanowi część ekspozycji plenerowej Sali Tradycji. Znajdują się tam

m.in. egzemplarze czołgów T-34, T-55, T-72, i niszczyciela czołgów M-36 w

barwach 1 Polskiej Dywizji Pancernej, a także pomnik gen. Stanisława Maczka.

Wystawa zewnętrzna na terenie otaczającym budynek prezentuje uzbrojenie

charakterystyczne dla różnych etapów rozwoju 11 LDKPanc.

W obiekcie znajduje się również siedziba zarządu Federacji Organizacji

Polskich Pancerniaków, stowarzyszenia aktywnie uczestniczącego w rozwoju

ekspozycji sali tradycji.

Placówka dysponuje przestrzenią wystawienniczą i konferencyjną na

820m2 podzieloną na 7 sal wystawowych, salę konferencyjną oraz pomieszczenia

administracyjne. Częścią składową sali tradycji jest również otaczająca budynek

ekspozycja plenerowa, prezentująca sprzęt bojowy i wyposażenie

charakteryzujące różne etapy rozwoju i transformacji 11LDKPanc.

W budynku będącym siedzibą sali tradycji w dalszym ciągu planowane są

prace remontowo-budowlane. Rozpoczęto prace przygotowawcze do adaptacji na

przestrzeń wystawienniczą sali tradycji 200m2 na drugiej kondygnacji budynku.

Rozpoczęcie prac remontowych przewiduje się na koniec 2016 roku. Placówka

jest w pełni dostosowana do zwiedzania przez osoby niepełnosprawne ( winda,

zaplecze sanitarne).

Dane adresowe:

Sala Tradycji Czarnej Dywizji

ul. Żarska 19

68-100 Żagań

Adres do korespondencji:

Sala Tradycji Czarnej Dywizji

Dowództwo 11LDKPanc.

ul. Żarska

68-100 Żagań

Kustosz – opiekun Sali Tradycji:

Waldemar Kotula

tel. 507-393-608

2. Syntetyczna informacja o prezentowanych treściach i zgromadzonych

najcenniejszych eksponatach (repliki broni, weksylia, historyczne

umundurowanie, ordery, odznaczenia, cenne dokumenty i inne o szczególnej

wartości historycznej.

Na zasoby ekspozycji Sali Tradycji Czarnej Dywizji składa się na chwilę

obecną 1164 eksponaty oraz 166 obiekty przekazane w ramach depozytów, na

które składają się wyposażenie i uzbrojenie (okres II wojny światowej i lata

powojenne), medale i odznaczenia, dokumenty i wydawnictwa, dzieła plastyczne

i fotografie, filmy w różnych formatach oraz depozyty pochodzące z Muzeum

Wojska Polskiego, zasobów Federacji Organizacji Polskich Pancerników oraz

od osób prywatnych.

Do najcenniejszych obiektów zaliczyć należy odręczne listy gen. Stanisława

Maczka pochodzące z lat powojennych, mundury podarowane przez żołnierzy

1 Polskiej Dywizji Pancernej, kopie dokumentów bojowych z okresu bitwy

normandzkiej (1944r.). W zasobach Sali tradycji znajdują się również archiwa

m. in. rotmistrza Witolda Deimla, ostatniego prezesa Światowego Związku Kół

1 PDPanc., gen. bryg. Michała Gutowskiego ostatniego dowódcy 2 pułku

pancernego oraz historyczne sztandary rozformowanych jednostek 11LDKPanc.

użyczone z muzeum Wojska Polskiego w Warszawie. Wśród depozytów na uwagę

zasługuje zestaw osobistych pamiątek poświęconych gen. broni Tadeuszowi

Bukowi, który zginął w katastrofie smoleńskiej 10 kwietnia 2010 roku. Pamiątki te

prezentowane są w oddzielnej sali wystawienniczej noszącej jego imię.

Pozyskiwanie nowych eksponatów jest jednym z głównych zadań placówki,

jest ono realizowane ciągle przy szczególnym wsparciu organizacji i osób

fizycznych stowarzyszonych w Federacji Organizacji Polskich Pancerniaków.

3. Informacja na temat wykorzystania sali tradycji w działalności edukacyjno-

wychowawczej.

Misją Sali Tradycji Czarnej Dywizji jest:

Pozyskiwanie oraz zachowanie przedmiotów i sprzętów związanych

z historią oraz tradycjami Czarnej Dywizji, ze szczególnym

uwzględnieniem tradycji związków taktycznych, których dziedzictwo

Dywizja kontynuuje, tj. 1 Polskiej Dywizji Pancernej i 1 Drezdeńskiego

Korpusu Pancernego WP.

Gromadzenie oraz popularyzacja wiedzy dotyczącej współczesności

oraz tradycji Czarnej Dywizji i polskiej broni pancernej.

Współpraca w zakresie upowszechniania historii polskiego oręża

w wymiarze regionalnym i krajowym.

Prowadzenie działalności wystawienniczej, promocyjnej i edukacyjnej.

Placówka wykorzystywana jest do prowadzenia lekcji muzealnych i gawęd

muzealnych adresowanych do środowisk 11LDKPanc. ze szczególnym

uwzględnieniem żołnierzy zawodowych, stowarzyszeń koleżeńskich jednostek

dywizji oraz organizacji stowarzyszonych w Federacji Organizacji Polskich

Pancerniaków. Oferta powyższa skierowana jest również do szkół patronackich

i innych organizacji działających w skali kraju i regionu, a które podpisały

porozumienie o współpracy z 11LDKPanc. Baza konferencyjna sali tradycji służy

również do prowadzenia konferencji, warsztatów specjalistycznych, spotkań

literackich oraz konkursów historycznych na szczeblu 11LDKPanc. oraz miasta

Żagania. W sali tradycji również odbywają się uroczystości wojskowe

organizowane przez 11LDKPanc., WKU Żagań, WSZW Zielona Góra oraz

funkcjonujące w regionie klasy wojskowe ze szkół ponadpodstawowych.

Dominującą metodą przekazu treści w trakcie zwiedzania placówki jest metoda

narracyjna z szerokim wykorzystaniem multimediów. Sala wystawowa placówki

wykorzystywana jest do prezentacji wystaw stałych i czasowych twórców

wojskowych oraz lokalnych. Sala tradycji przygotowuje również wystawy

tematyczne np. „Generał Maczek i jego żołnierze”, „ 20 Lat Pancerniackiej

Przyjaźni”, „1944”,”1945”, „Za wolność waszą i tylko waszą -75 rocznica Bitwy

o Anglię” prezentowane na terenie kraju (Lubin, Poznań, Bielsko Biała) oraz poza

granicami (Breda, Holandia). Organizowane jest także zwiedzanie grupowe

i indywidualne ekspozycji, w skali roku ilość odwiedzających z kraju i zza granicy

(Francja, Holandia, Anglia, Belgia, Niemcy) wynosi od 4 do 4,5 tys. rocznie. Do

marca 2016 r. placówkę odwiedziło ponad 20 tys. gości z Polski oraz z Belgii,

Holandii, Francji, Wielkiej Brytanii, Niemiec i USA. Sala Tradycji współpracuje

aktywnie z Muzeum Wojska Polskiego, Muzeum Obozów Jenieckich w Żaganiu,

Muzeum Generała Maczka w Bredzie (Holandia) oraz Muzeum Mont Ormel

(Francja) i Ośrodkiem Kultury „Wzgórze Zamkowe” w Lubinie.

Sala tradycji prowadzi również działalność wydawniczą, główne opracowania

to:

1. Waldemar Kotula, Jan Sosnowski, Marek Zieliński, „2012. Rok Generała

Maczka i jego żołnierzy”, Żagań 2013,

2. Praca zbiorowa (red. Waldemar Kotula), „20 Lat Pancerniackiej Przyjaźni

1991-2011”, Żagań 2012,

3. Szczepan Głuszczak, Waldemar Kotula, „Czarna Dywizja”, Żagań 2012

4. Sala Tradycji Czarnej Dywizji – folder informacyjny,

5. Waldemar Kotula, Polski kod pamięci w Bredzie i Oosterhout, Żagań 2015.

6. Prezentacja multimedialna „Generał Maczek i jego żołnierze”, Żagań 2012.

4. Otrzymane nagrody i wyróżnienia.

Odznaka Honorowa i Medal Pamiątkowy Kustosza Tradycji, Chwały i Sławy Oręża

Polskiego dla 11LDKPanc za wybitne zasługi w procesie upowszechniania

i kultywowania chlubnych tradycji oręża polskiego, z 20 września 2012r.

5. Zamieszczenie do 3 fotografii.