KSIĘGA ABSTRAKTÓW

BLOK POLITYCZNO-PRAWNY

1. Mgr Jarosław Bacławski (Uniwersytet w Białymstoku), Status granicy

polsko-białoruskiej w prawie

i stosunkach międzypaństwowych.

Wyznaczone w 1945 roku granice ustanowiła na blisko pół wieku podział

narodowości. Był to moment przełomowy w historii ziem zamieszkiwanych przez

Polaków i Białorusinów. Kończył się ostatni etap politycznej układanki realizowanej

przez Stalina od 1919r. W sposób całkowicie sztuczny podzielono ziemie

zamieszkane przez wiele narodowości. Słynna radziecka „sistema” stała się

symbolem podziału ziem. Definitywnie polsko-białoruska granica ustalona została 5

marca 1958 roku w Moskwie, a jej długość wynosi 418 km.

Obecnie oba państwa łączą obecnie wspólne cele. Realizowane są one

między innymi w Programie Współpracy Transgranicznej. Wspiera on rozwój

infrastruktury drogowego przejścia granicznego Połowce - Pieszczatka. Na dzień

dzisiejszy tylko obywatele Polski i Białorusi mogą przekraczać tędy granicę i tylko w

samochodach osobowych. W ciągu dwóch latach zaplanowane jest otwarcie

międzynarodowego przejścia dla wszystkich osób bez względu na narodowość.

2. Mgr Jarosław Galicki, mgr Marek Owsieniuk (Uniwersytet w

Białymstoku), Prawno-ekonomiczne aspekty funkcjonowania

euroregionów w Polsce.

We współczesnych czasach w dobie postępującej globalizacji i integracji

współpraca transgraniczna zajmuje znaczące miejsce w rozwoju współczesnego

świata. Niewątpliwie związane jest to z tym, iż obecne procesy społeczno-

gospodarcze mają ponadnarodowy charakter. Powoduje to, że wszyscy uczestnicy

tych procesów muszą współpracować ze sobą, aby niwelować dysproporcje

rozwojowe między regionami.

Globalna gospodarka w głównej mierze ukierunkowana jest na rozwój

regionów dobrze rozwiniętych. Regiony słabo rozwinięte, w tym regiony

przygraniczne, zajmują w niej drugorzędną rolę. Przygraniczne położenie często

decyduje o niedorozwoju społeczno-gospodarczym, ale z drugiej strony takie

położenie stwarza duże możliwości rozwojowe, tj. nawiązanie współpracy z

sąsiadującym obszarem należącym do innego państwa. Dlatego też współpraca

transgraniczna odnosi się do współdziałania na płaszczyźnie lokalnej oraz

regionalnej. Obejmuje przy tym wszystkie sfery życia społecznego, gospodarczego,

kulturalnego oraz nawet infrastrukturę.

Celem artykułu jest przedstawienie istoty współpracy euroregionalnej oraz

prawnych i ekonomicznych jej zagadnień, na przykładzie euroregionów w Polsce.

Artykuł jest również próbą odpowiedzi na pytanie jaką rolę w rozwoju społeczno-

gospodarczym obszarów przygranicznych odgrywają euroregiony.

3. Mgr Wiktor Hebda (Uniwersytet Jagielloński), Problemy styku i

rozgraniczenia w państwach byłej Jugosławii na przykładzie Republiki

Chorwacji oraz Republiki Serbii - zarys problematyki.

W artykule zatytułowanym "Problemy styku i rozgraniczenia w państwach byłej

Jugosławii na przykładzie Republiki Chorwacji oraz Republiki Serbii - zarys

problematyki" została przedstawiona skomplikowana problematyka aktualnych granic

chorwackiego oraz serbskiego państwa. Jugosławia rozpadła się w latach 1991-

1995, powstałe w jej miejsce państwa mają nadal problemy graniczne, które w

znaczny sposób wpływają na bezpieczeństwo regionalne.

W pierwszej części zostały ujęte konfliktogenne obszary pogranicza chorwackiego z

Słowenią (Zatoka Pirańska), z Serbią (Vukovar oraz inne ziemie, zamieszkałe przez

Serbów), z Bośnią i Hercegowiną (Neum oraz inne ziemie Hercegowiny, zamieszkałe

przez Chorwatów), z Czarnogórą (Półwysep Peljašac). Druga cześć objęła serbskie

pogranicze z Kosowem (Kosovska Mitrovica, Dolina Preševa), z Bośnią i

Hercegowiną (Republika Serbska BiH), z Czarnogórą oraz Chorwacją.

4. Mgr Katarzyna Jędruszczak (Akademia Humanistyczna im. A.Gieysztora

w Pułtusku), Rola funduszy unijnych dla rozwoju współpracy

międzyregionalnej i międzynarodowej w Polsce.

Współpraca transgraniczna i międzynarodowa stwarza regionom szereg

korzyści społeczno-gospodarczych. Realizacja projektów miedzyregionalnych i

międzynarodowych stymuluje rozwój społeczno-gospodarczy regionów. Ponadto

służy wymianie doświadczeń, a często też stanowi podstawę nawiązania stałej,

długofalowej współpracy. Istotne znaczenie współpracy transgranicznej i

międzynarodowej zostało dostrzeżone również przez Wspólnotę, która wyznaczyła

ten obszar, jako jeden z trzech głównych celów polityki spójności w perspektywie

finansowej 2007-2012.

Na realizację działań celu trzeciego - Europejska Współpraca Terytorialna,

Unia Europejska (UE) przeznaczyła znaczne środki finansowe, które dystrybuowane

są w krajach członkowskich za pomocą programów operacyjnych. Celem

opracowania jest przedstawienie programów operacyjnych realizowanych na

obszarze Polski w okresie 2007-2013

w ramach Europejskiej Współpracy Terytorialnej (EWT).

5. Mgr Radosław Kamiński (Uniwersytet w Białymstoku), Mały ruch

graniczny między Rzeczpospolitą Polską a Obwodem Kaliningradzkim

Federacji Rosyjskiej.

Obwód Kaliningradzki Federacji Rosyjskiej to obok brytyjskiego Gibraltaru i

brytyjskiej Irlandii Północnej jeden

z nielicznych przykładów półenklawy niesuwerennej. Obwód sąsiaduje od południa z

Rzeczpospolitą Polską oraz od wschodu i północy z Republiką Litewską. Poprzez

swoje położenie geopolityczne Obwód Kaliningradzki w konsekwencji rozszerzenia

Unii w 2004 r. stał się jedyną taką enklawą na terytorium Unii Europejskiej. Wraz z

przystąpieniem Polski do układu z Schengen, a co z tym idzie wprowadzenia

obostrzeń wizowych, powstała obawa przed izolacją Kaliningradu od jego

bezpośrednich sąsiadów.

Obowiązująca od 2007 roku umową między Unią Europejską a Federacją

Rosyjską o ułatwieniach wizowych jest istotnym krokiem na rzecz zwiększenia

możliwości poruszania się obywateli rosyjskich na terytorium Unii. Jednak dopiero

wejście w życie 27 lipca 2012 roku umowy o małym ruchu granicznym między

Rzeczpospolitą Polska a Federacją Rosyjską zapewnia dodatkowe ułatwienia dla

mieszkańców Obwodu Kaliningradzkiego w kwestii przekraczania granicy, a co z tym

idzie ma faktyczny wpływ na rozwój kontaktów handlowych i społecznym oraz

współpracy transgranicznej miedzy oboma krajami.

6. Mgr Andrzej Marek Kisiel (Uniwersytet w Białymstoku), Współpraca w

zwalczaniu przestępczości zorganizowanej i innych przestępstw w

świetle umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej

a Rządem Republiki Litewskiej z dnia 14 marca 2006 roku.

14 marca 2006 roku między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem

Republiki Litewskiej zawarto umowę

o współpracy w zwalczaniu przestępczości oraz współdziałaniu na terenach

przygranicznych. W świetle tej umowy szczególny element tej współpracy stanowi

między innymi współpraca w zwalczaniu przestępstw: przeciwko życiu, zdrowiu,

przeciwko mieniu, w tym kradzieży pojazdów i dóbr kultury. Nadto istotą tej umowy

było zwiększenie wykrywalności czynów przestępnych związanych z terroryzmem,

handlem ludźmi, środkami odurzającymi

i psychotropowymi, nielegalnym przekraczaniem granicy państwowej i przemytem

osób, kradzieżą oraz nielegalnym wytwarzaniem, obrotem i posiadaniem broni,

amunicji, materiałów wybuchowych, substancji chemicznych lub biologicznych,

materiałów promieniotwórczych oraz wielu innych stanowiących istotną problematykę

kryminalną.

7. Mgr Przemysław Kowalski (Uniwersytet w Białymstoku), Nabywanie

nieruchomości przez cudzoziemców w strefie nadgranicznej.

W Polsce, nabywanie nieruchomości (w tym nieruchomości w strefie

nadgranicznej) przez cudzoziemców wymaga zezwolenia (ustawa z 24 marca 1920

r.). Zezwolenie jest wydawane, w drodze decyzji administracyjnej, przez ministra

właściwego do spraw wewnętrznych, jeżeli sprzeciwu nie wniesie Minister Obrony

Narodowej, a w przypadku nieruchomości rolnych, jeżeli sprzeciwu również nie

wniesie minister właściwy do spraw rozwoju wsi. Nabyciem nieruchomości, w

rozumieniu ustawy jest nabycie prawa własności nieruchomości lub prawa

użytkowania wieczystego, na podstawie każdego zdarzenia prawnego. Nabycie

nieruchomości przez cudzoziemca wbrew przepisom ustawy jest nieważne.

8. Mgr Bartosz Krefta (Uniwersytet Szczeciński), Unia Europejska wobec

procederu seksualnego wykorzystywania dzieci do celów komercyjnych.

Proceder seksualnego wykorzystywania dzieci do celów komercyjnych jest

przestępstwem znanym organom ścigania od dawna. Pomimo, iż specyfika działań

sprawców stwarza trudności w ustaleniu dokładnej liczby jego ofiar, nie budzi

wątpliwości fakt, że ma on charakter globalny.

Dynamika rozwoju przestępstwa nierozerwalnie związana jest z fenomenami

integracji europejskiej oraz powszechnego dostępu do internetu. Wszystko to sprzyja

zacieraniu się granic państwowych i sprawia, że przestępczość zorganizowana na

Starym Kontynencie staje się ponadnarodowa.

Po pierwsze, seksualne wykorzystywanie dzieci do celów komercyjnych

wyrządza poważne szkody zdrowotne

u małoletnich ofiar. Po drugie, jest to zjawisko którego częstotliwość na terytorium

Unii Europejskiej nieustannie wzrasta. Po trzecie, kraje Wspólnoty podejmują

starania, by skutecznie zwalczać proceder.

9. Mgr Paulina Łazutka (Uniwersytet Łódzki), Podejmowanie współpracy

międzynarodowej przez polskie miasta w formie miast partnerskich.

Artykuł przedstawia przegląd współpracy zagranicznej polskich miast

powiatowych w formie miast partnerskich. Celem pracy jest odpowiedź na pytanie,

czy forma miast partnerskich jest nadal atrakcyjna dla polskich miast, kto jest

inicjatorem podejmowania tego typu współpracy, czym charakteryzują się zagraniczni

partnerzy oraz czy partnerstwo niesie za sobą korzyści dla miast, a jeśli tak to jakie.

Istotnym elementem artykułu jest także analiza formy zawierania niniejszej

współpracy oraz próba znalezienia cech wspólnych dla podpisywanych dokumentów

inicjujących partnerstwo.

10. Mgr Dominik Matczak, LL.B, LL.M. (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w

Poznaniu), Praca tymczasowa alternatywą dla pracowników z Europy

Wschodniej.

Ogromny wzrost zainteresowania zatrudnianiem pracowników z Ukrainy,

Białorusi, Rosji, Mołdawii oraz Gruzji jest wynikiem odstąpienia przez ustawodawcę

polskiego od obowiązku uzyskania zezwolenia na pracę. Zgodnie

z obowiązującym prawem ww. cudzoziemcy mogą wykonywać pracę w tzw. trybie

uproszczonym, tj. na podstawie zarejestrowanych w powiatowym urzędzie pracy

oświadczeń podmiotów mających zamiar powierzyć im wykonywanie pracy. Jednak

w ten sposób możliwe jest wykonywanie pracy jedynie przez okres nieprzekraczający

6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy (niezależnie od liczby podmiotów

powierzających im wykonywanie pracy w tym okresie). Mimo powyżej

zaprezentowanych udogodnień, zgodnie ze sprawozdaniem Głównego Inspektora

Pracy z działalności Państwowej Inspekcji Pracy, w 2011 r., największą grupę

nielegalnie zatrudnionych w Polsce cudzoziemców stanowili obywatele Ukrainy (518

przypadków). Autor postara się wykazać, dlaczego zatrudnienie w agencjach pracy

tymczasowej może poprawić obecną sytuację. Ponadto wskaże na korzyści, które

wynikają z elastycznego zatrudniania obcokrajowców.

11. Mgr Łukasz Mirocha (Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu),

Multikulturalizm – mrzonka Nowej Komunitarii czy praktyczna odpowiedź

na problem pluralizmu kulturowego?

Problem granic zawsze był problemem różnicy. Granice dzieliły obywateli

sąsiadujących państw, ale też przedstawicieli różnych kultur, odmiennych wyznań,

ludzi realizujących inne dążenia i interesy. We współczesnym świecie, pod wpływem

globalizacji, idących za nią migracji ludzkich mas, łatwości wymiany informacji,

wobec funkcjonowania takich projektów jak Unia Europejska, granice

międzypaństwowe straciły na znaczeniu. Nie odeszły natomiast w cień problemy

związane ze zróżnicowaniem etnicznym, kulturowym czy wyznaniowym w ramach

społeczeństw.

Pluralizm kulturowy jest wyzwaniem, z którym musi zmierzyć się współczesny

Zachód. Najbardziej wpływowa obecnie filozofia polityczna – liberalizm, przynajmniej

ten w wydaniu kontraktualistycznym, abstrahuje od opisanego wyżej zróżnicowania,

postrzegając ludzi jedynie jako podmioty dokonujące racjonalnych wyborów, nie zaś

Polaków, Szkotów, katolików czy muzułmanów. Wobec powyższego konieczne jest

poszukiwanie alternatywy dla, bądź takie zmodyfikowanie liberalizmu, które pozwoli

na zaspokojenie roszczeń grup wysuwających często sprzeczne roszczenia

i koegzystujących w granicach poszczególnych państw.

Jedną z propozycji jest multikulturalizm. Projekt ten wywodzi się z

komunitaryzmu, po którym odziedziczył akcentowanie roli praw grupowych oraz

postrzeganie społeczeństwa bardziej jako „wspólnoty wspólnot” niż narodowego

monolitu. Wcielanie w życie polityki multikulturalizmu może oczywiście przybierać

różne postaci – od izolowania niepożądanych z perspektywy państwa narodowego

grup, po akcje afirmacyjne, mające na celu zachowanie ich odrębności. W mojej

opinii badania nad wielokulturowością, winny znaleźć stałe miejsce także w refleksji

nad naszym, coraz bardziej zróżnicowanym społeczeństwem.

12. Mgr Joanna Pawłowska (Uniwersytet w Białymstoku), Analiza i ocena

wykorzystania środków finansowych w Polsce w związku z realizacją

Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007-2013.

W ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2007 – 2013 Polska jako

kraj członkowski UE uzyskała wsparcie dla podejmowanych przedsięwzięć na

terenach rolnych. Prawidłowe wydatkowanie uzyskanych środków finansowych jest

gwarancją dalszego pozyskiwania funduszy na rozwój naszego kraju. Realizacja

założeń jest również wskazówką dla krajów sąsiednich, mających podobne warunki

geograficzne dla rozwoju obszarów wiejskich. Pokazuje jakich błędów należy unikać,

a jakie działania mogą być prawidłowo osiągnięte. Zamiarem mojej pracy było

wykazanie błędnego rozdysponowania środków pieniężnych w ramach działań

PROW 2007-2013 oraz niemożliwości realizacji finansowych założeń niektórych z

tych działań. Negatywna ocena wynika z pogłębionej analizy danych zawartych w

„Ocenie śródokresowej Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013”

oraz Informacji Ministerstwa Rolnictwa

i Rozwoju Wsi dotyczącej realizacji Programu.

13. Mgr Aneta Pazik (Uniwersytet Jegielloński), Uwarunkowania

funkcjonowania Wielkiego Regionu Saar-Lor-Lux.

W skład Wielkiego Regionu Saar-Lor-Lux (mimo że jego nazwa może

sugerować inaczej) wchodzi pięć jednostek terytorialnych: kraj Saary, Lotaryngia,

Wielkie Księstwo Luksemburg, kraj Nadrenii i Palatynatu, a także Walonia. Skrócona

nazwa jest stosowana dla określenia pierwszych trzech sygnatariuszy współpracy,

którzy zainicjowali utworzenie regionu na początku lat osiemdziesiątych – po

dekadzie prowadzonych w tej sprawie rozmów. Od momentu powstania Wielkiego

Regionu, uwarunkowania jego funkcjonowania, które implikowały zakres realizowanej

współpracy, zmieniały się.

W początkowym okresie, czynnikiem skłaniającym ku zainicjowaniu współpracy były

podobne problemy gospodarcze,

z którymi zostały zetknięte kraj Saary, Lotaryngia i Luksemburg. Przede wszystkim

wynikały one z procesu restrukturyzacji ich gospodarek, wiążącego się z tym

wzrostem bezrobocia, a także koniecznością dostosowania struktury gospodarki do

wymogów produkcji z obszaru high-tech. Z drugiej strony, czynnikiem sprzyjającym

nawiązaniu kooperacji były długotrwałe więzi funkcjonalne rozwijane pomiędzy tymi

jednostkami na przestrzeni historii. W kolejnej dekadzie współpraca ta miała nadal

przede wszystkim charakter ekonomiczny. Jednym z najważniejszych punktów

współpracy było stymulowanie mobilności pracowników. Podejmowane wspólne

przedsięwzięcia były wspierane przez Unię Europejską

w ramach jej polityki regionalnej. W XXI wieku, współpraca ta zaczęła się jednak

„rozlewać” na kolejne obszary. Ponadto coraz większy wpływ na określanie

kierunków rozwoju zyskali też mieszkańcy tych regionów.

14. Mgr Małgorzata Szczęsny (Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach),

Współpraca międzynarodowa Policji w ramach Unii Europejskiej.

Aspekty prawno - organizacyjne.

Od początku lat 50 - tych można zaobserwować daleko idące zmiany w

rozwoju społeczno-gospodarczym kontynentu europejskiego. Przyczyn tych zmian

należy upatrywać w pogłębiających się tendencjach integracyjnych państw

powojennej Europy. Szeroki zakres współpracy gospodarczej wymusił konieczność

stworzenia Jednolitego Rynku Wewnętrznego, dzięki czemu doprowadzono do

swobodnego przepływ osób, usług, towarów i kapitału. Swobody jednolitego rynku

wewnętrznego oraz zniesienie kontroli na granicach wewnętrznych, ukonstytuowane

Układem

z Schengen, ułatwiły rozwój międzynarodowym grupom przestępczym, zajmującym

się w głównej mierze handlem ludźmi, narkotyków, broni oraz materiałów

wybuchowych.

W niniejszym artykule skupiono się zatem na problematyce międzynarodowej

współpracy Policji w ramach struktur unijnych. Szczególną uwagę poświęcono

zarówno korzyścią, jak i zagrożeniom wynikającym z utworzenia Strefy Schengen.

Podstawowymi instrumentami międzynarodowej współpracy operacyjnej Policji

są obserwacja i pościg transgraniczny, a także przesyłka niejawnie nadzorowana

oraz wymiana informacji za pomocą Systemu Informacyjnego Schengen (SIS).

Wszystkie z wymienionych instrumentów, zostały uregulowane w Konwencji

Wykonawczej do Układu

z Schengen. Zbyt ogólne podejście do problemu spowodowało powstanie wielu luk w

systemie prawnym oraz sporów interpretacyjnych. Szczególne kontrowersje budzi

użycie broni palnej i środków przymusu bezpośredniego przez funkcjonariuszy Policji

na terytorium innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej oraz kwestia

stosowania się do procedur wynikających z prawa państwa przyjmującego.

15. Mgr Ilona Wakuluk, mgr Ewelina Gruszewska (Uniwersytet w

Białymstoku), Działalność Banku Światowego a międzynarodowe prawo

rozwoju.

Międzynarodowe Prawo Rozwoju ma swoje korzenie w klasycznej teorii prawa

międzynarodowego publicznego. To człowiek jest głównym przedmiotem procesu

rozwoju i oczywistym jest, że powinno czynić się człowieka głównym uczestnikiem

jak i beneficjentem rozwoju. Jednak, można argumentować, że międzynarodowe

prawo rozwoju wyłoniło się jako nowa gałąź prawa międzynarodowego dopiero

niedawno, w odniesieniu do rosnącej liczby kolejnych podziałów, takich jak: prawo

międzynarodowe inwestycje, prawo międzynarodowe transportu, prawo

międzynarodowe sportowe itp., które w połączeniu stanowią przedmiot prawa

międzynarodowego. Prawo międzynarodowe rozwoju, wynika

z postrzeganej potrzeby prawnej odpowiedzi na trudny proces nieustannej

globalizacji. Rozważania na temat nowo powstającej gałęzi prawa odnoszą się do

prawa do rozwoju, jako niezbywalnego prawa człowieka i równości szans na rozwój,

który jest prerogatywą zarówno narodów i jednostek składających się na narody.

Jednak stworzenie korzystnych warunków do rozwoju narodów i jednostek jest

podstawowym obowiązkiem ich państw. Jednocześnie międzynarodowe prawo

rozwoju wykracza poza zwykłą działalność państwa w stosunkach państwowych.

Jest tak po prostu dlatego, że wiąże się z ciągłą poprawą dobrobytu całego

społeczeństwa i wszystkich osób na podstawie ich aktywnego i znaczącego udziału

w rozwoju.

BLOK EKONOMICZNY

1. Mgr Izabela Bal (Uniwersytet Wrocławski), Perspektywy rozwoju

dolnośląsko-saksońskiego regionu transgranicznego.

W ostatnich latach w ramach polityki regionalnej wzrasta zainteresowanie

regionami transgranicznymi. Przystąpienie Polski do układu z Schengen i zniesienie

kontroli na granicach wewnątrzwspólnotowych spowodowało zmianę sytuacji

społeczno-politycznej i gospodarczej, a wraz z nią wysoką dynamikę procesów

społecznych i gospodarczych w obszarze pogranicza zachodniego. W efekcie

przystąpienia Polski do Układu z Schengen możliwe stało się przekształcenie

pogranicza zachodniego w trangranicze.

Celem artykułu jest udzielenie odpowiedzi na pytanie: czy współpraca

transgraniczna pomiędzy Krajem Związkowym Saksonii a województwem

dolnośląskim, która rozwija się w strefie przygranicznej i w obszarze przygranicznym,

jest wystarczająca dla osiągnięcia spójności społecznej, ekonomicznej i

przestrzennej. W tym celu konieczna jest identyfikacji dysproporcji społecznych i

gospodarczych sąsiadujących ze sobą obszarów przygranicznych, która została

przeprowadzona w oparciu o dane z roczników statystycznych krajowych i

zagranicznych oraz transgranicznego polsko-czesko-niemieckiego banku danych.

2. Mgr Ewelina Bezzubik (Uniwersytet w Białymstoku), Inteligentne

specjalizacje regionów Polski Wschodniej.

Kończący się okres realizacji Strategii Lizbońskiej skłonił wiele środowisk i

instytucji międzynarodowych do licznych działań na rzecz oceny stopnia i sposobów

realizacji celów tej Strategii. Trwające wówczas prace nad przygotowaniem strategii

na kolejną dekadę, czyli „Europa 2020. Strategia na rzecz inteligentnego i

zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu” starały się

uwzględnić doświadczenie zdobyte podczas realizacji poprzedniej strategii. W wyniku

tych działań przyjęto jako jeden z głównych priorytetów wzrost inteligentny, czyli

rozwój gospodarki opartej na wiedzy i innowacjach.

Inteligentna specjalizacja regionów oznacza nową koncepcję formułowania

strategii innowacji na poziomie państw i regionów, a także narzędzie służące

państwom i regionom przy tworzeniu ich strategii innowacyjności. Koncepcja ta

polega na identyfikowaniu przewag konkurencyjnych, dzięki czemu możliwe jest

opracowanie wizji dalszego rozwoju przy wykorzystaniu silnych stron danego

regionu. Inteligentna specjalizacja pomaga określić obecne oraz budować przyszłe

miejsce regionów lub państw w gospodarce opartej na wiedzy.

Określenie specjalizacji polskich regionów, zwłaszcza w obszarze nauki,

edukacji i gospodarki wydaje sie być szczególnie ważne w kontekście nowej

perspektywy finansowej 2014-2020, w której to inteligentne specjalizacje będą

warunkowały pozyskanie funduszy z Unii Europejskiej.

Celem artykułu jest omówienie teoretycznych założeń koncepcji inteligentnej

specjalizacji, jak również analiza specjalizacji w regionach Polski Wschodniej.

3. Mgr Gabriela Bochen (Uniwersytet w Białymstoku), Współpraca

transgraniczna w Subregionie Wielkiego Mekongu i jej wpływ na rozwój

gospodarczy państw członkowskich.

W 1992 roku sześć państw Azji Południowo-Wschodniej i Wschodniej – Chiny,

Kambodża, Laos, Mjanma, Tajlandia i Wietnam – przystąpiło do programu

współpracy gospodarczej, nazwanego Subregionem Wielkiego Mekongu (The

Greater Mekong Subregion, GMS). W ramach programu podjęto szereg działań,

mających przyczynić się do rozwoju gospodarczego przez pogłębianie kooperacji w

zakresie rolnictwa, energii, środowiska naturalnego, rozwoju zasobów ludzkich,

działalności inwestycyjnej, telekomunikacji, turystyki, handlu, transportu i rozwoju

infrastruktury. Celem artykułu jest przybliżenie inicjatyw, podjętych w ciągu 20 lat

funkcjonowania programu, i zbadanie ich wpływu na rozwój gospodarczy

partycypujących państw.

4. Mgr Łukasz Karol Bugowski (Uniwersytet w Białymstoku), Zróżnicowanie

zasobów kapitału ludzkiego

w Polsce Wschodniej.

Współcześnie kapitał ludzki jest jednym z najważniejszych endogenicznych

czynników rozwoju, zaś jego jakość

i struktura determinuje dysproporcje w poziomie rozwoju gospodarczego pomiędzy

poszczególnymi regionami. Intensywnym rozwojem odznaczają się te regiony, w

których zasoby wiedzy i umiejętności pozwalają na budowanie innowacyjnej

gospodarki. W artykule zostanie poddany analizie zasób kapitału ludzkiego w Polsce

Wschodniej. W oparciu

o dane statystyczne obrazujące stan kapitału ludzkiego we wschodnich

województwach Polski (podkarpackie, lubelskie, świętokrzyskie, podlaskie i

warmińsko-mazurskie) zostanie przeprowadzona przestrzenna klasyfikacja regionów

z uwzględnieniem podziału NUTS 3. Głównym celem artykułu jest odpowiedź na

pytanie, czy kapitał ludzki w Polsce Wschodniej jest czynnikiem, czy barierą rozwoju

oraz jakie obszary wymagają zintensyfikowania działań mających na celu poprawę

jego jakości.

5. Mgr Edyta Chmielewska (Uniwersytet w Białymstoku), Euroregion

sposobem na rozwój współpracy międzynarodowej.

Tematem referatu jest „Euroregion jako instytucjonalna forma współpracy

transgranicznej”.

Wskutek postępującego procesu integracji wśród gospodarek, znaczenia

nabiera zjawisko współpracy pomiędzy regionami położonymi na obszarach

granicznych. Obszary przygraniczne, określane również, jako peryferyjne, z uwagi na

swoją lokalizację, mogą charakteryzować się niższym poziomem rozwoju

gospodarczego niż pozostałe tereny tego samego państwa.

Dzięki dążeniu przez państwa członkowskie Unii Europejskiej do stworzenia

konkurencyjnej jednolitej struktury gospodarczej, współpraca na obszarach

granicznych przybiera często zinstytucjonalizowany charakter. Taką formą

współpracy są euroregiony, przez które należy rozumieć „określony geograficznie

obszar obejmujący przygraniczne części dwóch lub więcej państw, które chcą ze

sobą współpracować i koordynować działania społeczności lokalnych w różnych

dziedzinach”. Euroregiony charakteryzują się zatem tym, że w ramach ich

działalności powoływane są odpowiednie instytucje umożliwiające zarządzanie oraz

koordynację poszczególnych projektów. Jednak ich kompetencje nie wykraczają

ponad struktury państwowe.

Współpraca transgraniczna stanowi element polityki regionalnej Unii

Europejskiej. Dlatego euroregiony, realizując przedsięwzięcia wspólne dla kilku

państw, mogą pozyskiwać środki finansowe w ramach programów Europejskiej

Współpracy Terytorialnej 2007-2013. Współpraca ta umożliwia zbliżanie potencjałów

rozwojowych różnych obszarów.

W referacie ukazana zostanie istota współpracy transgranicznej w Polsce, za

pomocą jednej z jej instytucjonalnych form, jaką są euroregiony.

6. Mgr Sebastian Chmielewski (Uniwersytet w Białymstoku), Wpływ małych

i średnich przedsiębiorstw na rozwój regionu.

Małe i średnie przedsiębiorstwa mają znaczący wpływ na kształt i strukturę

współczesnej gospodarki. Dostarczają one poszczególnym gminom pokaźnych

dochodów. Oprócz tego są miejscem, w którym znajduje zatrudnienie wiele milionów

ludzi. Z uwagi na ten fakt i w wyniku prowadzonej przez małe i średnie

przedsiębiorstwa działalności

w określonych regionach dochodzi do pewnych przeobrażeń społeczno-

gospodarczych. Działalność małych i średnich przedsiębiorstw nawet w słabo

uprzemysłowionych regionach przyczynia się pod wieloma względami do ich rozwoju

i w tych właśnie regionach zdecydowanie bardziej odpowiada za jego kształtowanie.

Poza tym jeśli chodzi o całą strukturę gospodarki rynkowej, małe i średnie

przedsiębiorstwa pełnią w niej funkcję komplementarną w odniesieniu do dużych

przedsiębiorstw i sektora publicznego. Sektor MSP charakteryzuje duża elastyczność

i operatywność, niskie koszty działania oraz tak bardzo istotna dla dalszego rozwoju

kwestia motywacji właścicieli i pracowników małych i średnich przedsiębiorstw.

Przedsiębiorstwa sektora MSP przyczyniają się do lepszej koordynacji działań w

danym regionie dodatkowo korzystnie wpływając na rozwój występującej

infrastruktury w szerokim ujęciu, umożliwiając przy tym swobodny rozwój regionu.

Większe otwarcie się małych i średnich przedsiębiorstw na współpracę wsparte

dodatkowo otwieraniem się na kooperację samych regionów zapewnia im i regionom

większą konkurencyjność i efektywny wzrost. Ogólnie można stwierdzić, że

funkcjonowanie małych i średnich przedsiębiorstw zależnie od regionu przyczynia się

w mniejszym lub większym stopniu do jego rozwoju.

7. Mgr Katarzyna Cymbranowicz (Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie),

Współpraca transgraniczna jako instrument polityki rozwoju

regionalnego w warunkach integracji europejskiej w latach 1989-2013.

W niniejszej pracy podjęto próbę przybliżenia problematyki współpracy

transgranicznej jako instrumentu unijnej polityki rozwoju regionalnego w latach 1989-

2013. Współcześnie, potrzeba rozwiązywania problemów natury gospodarczej i

społecznej w drodze współdziałania władz terytorialnych różnego szczebla znajduje

odzwierciedlenie we współpracy transgranicznej. Zachodzące procesy integracyjne

prowadzą do tzw. „umiędzynarodowienia” wielu problemów, które dotychczas miały

jedynie charakter regionalny lub lokalny. Z tej perspektywy niezwykle ważna wydaje

się regionalna polityka strukturalna prowadzona na szczeblu międzynarodowym. Z

uwagi na to, że podlega ona procesowi bezustannych zmian i dostosowań,

uzasadnionym jest przedstawienie sposobu, w jaki ewoluowała. Z perspektywy wielu

lat można stwierdzić, że systematycznie wzrastało jej znaczenie, a szczególne

miejsce i rola polityki strukturalnej wśród innych polityk wspólnotowych Unii

Europejskiej jest dziś niepodważalna. Zatem poznanie procesu jej transformacji na

przestrzeni ostatnich dwudziestu pięciu lat, wydaje się istotne z punktu widzenia

analizy jednego z jej instrumentów, tj. współpracy transgranicznej, która stanowi

główny przedmiot rozważań w niniejszej pracy.

8. Mgr. inż. Kamil Czajka, mgr. inż. Katarzyna Gdowska (AGH Akademia

Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie), Współpraca

między uczelniami wyższymi w Europie Środkowej szansą na

wzmocnienie kapitału ludzkiego – na przykładzie współpracy

międzynarodowej realizowanej przez Wydział Zarządzania Akademii

Górniczo-Hutniczej w Krakowie.

Edukacja osób dorosłych uznawana jest za podstawowe narzędzie tworzenia

kapitału ludzkiego w obliczu wyzwań demograficznych oraz dynamicznie

zachodzących zmian popytu na rynku pracy. Podnoszenie poziomu umiejętności

pracowników owocuje zwiększeniem produktywności oraz wpływa na rozwój

innowacyjności i poprawę zdolności adaptacyjnych w procesach globalizacyjnych,

umiędzynarodowieniu przedsiębiorstw i instytucji oraz zmieniających się dynamicznie

warunkach pracy.

Ze względu na silny związek między poziomem wykształcenia kadr a

rozwojem ekonomicznym przygotowanie pracowników mogących zajmować

stanowiska kierownicze i specjalistyczne pozwala na stworzenie korzystnych

warunków dla zrównoważonego rozwoju gospodarki. Wspieranie innowacyjności

przedsiębiorstw oraz aktywności międzynarodowej sprawia, że pracodawcy coraz

częściej poszukują specjalistycznych kadr, które stanowią osoby niekoniecznie

będące obywatelami danego kraju, znające specyfikę ekonomiki i międzynarodowych

relacji gospodarczych.

W niniejszej pracy przedstawiono problematykę podnoszenia jakości kapitału

ludzkiego poprzez realizację współpracy między uczelniami wyższymi w Europie

Środkowej. Współpraca międzynarodowa na poziomie uczelni wyższych jest obecnie

niezmiernie istotna, ponieważ w Unii Europejskiej jednym z priorytetów współpracy

europejskiej do 2020 roku jest zwiększanie mobilności edukacyjnej, a w

nadchodzących dekadach spodziewać się można projektów, mających na celu

umiędzynarodowienie edukacji. W opracowaniu przedstawiono możliwość

kształcenia studentów

z państw „bloku wschodniego” w ramach realizacji programów podwójnego

dyplomowania oraz realizacji umów

o wspólnym prowadzeniu studiów zawartych przez Wydział Zarządzania Akademii

Górniczo-Hutniczej w Krakowie.

9. Mgr Joanna Górna, mgr Karolina Górna (Uniwersytet Mikołaja Kopernika

w Toruniu), Porównanie poziomu rozwoju i badanie jego zależności dla

wybranych regionów przygranicznych krajów Europy Środkowo-

Wschodniej.

Na poziom rozwoju każdego regionu ma wpływ ogromna liczba

najróżniejszych czynników, zarówno ilościowych jak i jakościowych. Siła ich wpływu

może być różna, często także trudno zidentyfikować najważniejsze czynniki oraz

dokonać eliminacji mniej ważnych. Są to zawsze działania bardzo subiektywne,

oparte na wiedzy badacza. Nie można jednak nie doceniać wpływu geograficznego

położenia regionu na poziom jego rozwoju.

W opracowaniu porównane zostaną wybrane województwa Polski wschodniej

i północnej (woj. warmińsko-mazurskie, podlaskie, lubelskie, podkarpackie) pod

kątem innowacyjności oraz jakości życia. Pokazane zostanie, jak otrzymane wyniki

prezentują się w porównaniu z województwem mazowieckim. Przeprowadzona

zostanie też analiza na poziomie regionów NUTS 3 dla powyższego obszaru.

Regiony zostaną sklasyfikowane pod kątem poziomu rozwoju, zdeterminowanego

przez wybrane istotne czynniki (np. wysokość płac, dostęp do Internetu itp.).

Zastosowane zostaną metody taksonomiczne.

Drugim celem artykułu jest wskazanie wpływu lokalizacji wybranych regionów

Polski wschodniej oraz krajów Europy wschodniej na ich poziom rozwoju. Regionalne

oddziaływania, uwarunkowane geograficznym położeniem, są istotnymi elementami

wpływającymi na poziom rozwoju gospodarczego w sąsiadujących regionach.

Wykorzystane zostaną metody ekonometrii przestrzennej. Uwaga zostanie także

zwrócona na uwarunkowania każdego z regionów (za pomocą zmiennych

binarnych). Dokonane zostanie porównanie siły zależności między regionami

przygranicznymi zlokalizowanymi we wschodniej części Europydo zależności między

regionami polskimi.

10. Mgr Emilia Jankowska (Uniwersytet w Białymstoku), Europejska

Współpraca Terytorialna w świetle dokumentów ewaluacyjnych

programów 2007-2013.

Okres programowania 2007-2013 dobiega końca stąd potrzeba spojrzenia na

działania zrealizowane w ramach polityki spójności Unii Europejskiej. Wśród trzech

celów polityki spójności znajduje się Europejska Współpraca Terytorialna, która

będzie przedmiotem analiz. Celem publikacji jest próba oceny wpływu Europejskiej

Współpracy Terytorialnej na rozwój regionalny na podstawie danych statystycznych

oraz dokumentów ewaluacyjnych programów współpracy. Ze względu na duży

terytorialny wymiar współpracy analizy będą ograniczone do wybranych obszarów

oraz rodzajów programów.

11. Mgr Aleksandra Kania (Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu), Klaster

BioValley jako miejsce kreowania innowacji na granicy trzech państw.

Celem artykułu jest przedstawienie dobrych praktyk w zakresie kreowania

innowacji w obszarach przygranicznych. W pierwszej części wskazano najważniejsze

korzyści płynące z obecności klastra w regionie i jego wpływ na regionalną

innowacyjność. Następnie w rozważaniach skoncentrowano się na wybranym

klastrze BioValley jako ilustracji najlepszych praktyk w pobudzaniu innowacyjności

regionów przygranicznych.

Klaster biotechnologiczny BioValley jest unikatowym przykładem współpracy

transgranicznej pomiędzy trzema państwami: Francją, Niemcami i Szwajcarią. Sieć

położona na granicy tych trzech krajów skupia około 600 przedsiębiorstw, 40 centrów

naukowych i 5 uniwersytetów zatrudniających 280 grup badawczych.

Przedstawione w artykule badania mają charakter badań jakościowych,

wtórnych i polegają na studiach literaturowych. Zastosowana metoda badawcza to

studium przypadku.

12. Mgr Marta Kuc, mgr Wojciech Niemczyk (Uniwersytet Mikołaja Kopernika

w Toruniu), Poziom życia ludności w powiatach przygranicznych.

Akcesja Polski do Unii Europejskiej spowodowała dynamiczne zmiany o

charakterze społeczno-gospodarczym zarówno w odniesieniu do całego kraju, jak i

poszczególnych regionów. Jednakże zachodzące zmiany w sposób wyraźny ukazały

rozbieżności w rozwoju pomiędzy poszczególnymi jednostkami terytorialnymi. Celem

niniejszego artykułu jest analiza wpływu położenia przygranicznego na poziom życia

mieszkańców oraz określenie zmian poziomu życia

w powiatach przygranicznych na tle całego kraju.

Badanie zostało przeprowadzone dla 50 powiatów przygranicznych w latach

2005-2011. Materiał empiryczny został zaczerpnięty z Banku Danych Lokalnych. Do

opisu kształtowania się poziomu życia ludności wykorzystano taksonomiczne miary

syntetyczne, które umożliwiły porównania w czasie i przestrzeni przemian

zachodzących

w analizowanych powiatach. Do konstrukcji syntetycznej miary poziomu życia

wykorzystano szeroki zestaw zmiennych diagnostycznych. Na podstawie

otrzymanych wyników dokonano analizy występowania sigma konwergencji

społecznej.

13. Mgr Kamila Łoniewska (Uniwersytet w Białymstoku), Innowacyjność jako

czynnik rozwoju gospodarczego obszarów przygranicznych.

Wdrażanie nowych rozwiązań technologicznych jest istotne zarówno wśród

instytucji publicznych, jak również

w sektorze przedsiębiorstw. Pomimo tego, że znaczące korzyści można czerpać w

wyniku poprawy instytucji, budowy infrastruktury, udoskonalenia kapitału ludzkiego,

obniżenia niestabilności makroekonomicznej, to ich efekty będą miały charakter

wygasający. Zatem w długim okresie rozwój gospodarczy będzie rezultatem

innowacji technologicznych.

W ostatnim czasie szczególnego znaczenia nabiera podejście do tworzenia i

komercjalizacji innowacji opartych

o swobodny transfer wiedzy i wykraczanie poza granice przedsiębiorstw, regionów i

państw. Ważnym elementem tego procesu stają się obszary przygraniczne, gdzie

realna współpraca pomiędzy przedsiębiorstwami i regionami przeciwstawia się

problemom rosnących dysproporcji rozwojowych.

Celem artykułu jest ukazanie, że jedynie budowanie przewagi konkurencyjnej

opartej na innowacyjności może zagwarantować trwały rozwój gospodarczy. W pracy

przedstawiono rolę innowacji i innowacyjności w rozwoju obszarów przygranicznych

oraz sformułowano tezę, iż wysoki poziom innowacyjności obszaru przygranicznego

jest ważnym czynnikiem jego konkurencyjności i rozwoju gospodarczego.

14. Mgr Aleksandra Majda, mgr Wojciech Kariozen (Uniwersytet Łódzki),

Rachunkowość jako bariera rozwoju firm rodzinnych na obszarach

przygranicznych.

Celem niniejszego artykułu jest scharakteryzowanie potencjalnego wpływu

transgranicznych różnic

w unormowaniach rachunkowości na perspektywę rozwojową firm rodzinnych

prowadzących swoją działalność na obszarach przygranicznych. Biorąc za punkt

wyjścia specyfikę organizacyjną i funkcjonalną firm rodzinnych, autorzy dokonują

analizy komparatywnej regulacji rachunkowości w Polsce i na Białorusi, wskazując

potencjalne przyczyny zahamowania transgranicznego rozwoju tych podmiotów.

15. Mgr Karol Marciniak (Uniwersytet w Białymstoku), Sytuacja budżetowa

Polski na tle krajów Europy Środkowo-Wschodniej.

Celem artykułu jest przedstawienie aktualnej sytuacji budżetowej Polski na tle

krajów Unii Europejskiej regionu Europy Środkowo-Wschodniej. Pod uwagę zostaną

wzięte kryteria konwergencji fiskalnej, które legły u podstaw powstaniu Unii

Gospodarczej i Walutowej. Często w dyskursie publicznym sytuacja budżetowa

Polski przedstawiana jest na tle krajów Unii Europejskiej, nie biorąc pod uwagę

specyfiki oraz poziomu rozwoju gospodarczego krajów, które stały się członkiem Unii

Europejskiej w 2004 roku. W związku z powyższym zasadne jest poddanie analizie

porównawczej wskaźników konwergencji fiskalnej Polski i krajów Europy Środkowo-

Wschodniej. Tym samym ocena sytuacji budżetowej oraz działań zaradczych

podejmowanych przez poszczególne kraje członkowskie mających na celu redukcję

deficytu budżetowego oraz długu publicznego zostanie dokonana z uwzględnieniem

uwarunkowań polityczno-gospodarczych krajów Europy Środkowo-Wschodniej.

16. Mgr Joanna Mądra (Wyższa Szkoła Finansów i Zarządzania w

Białymstoku), Współpraca transgraniczna przedsiębiorstw z sektora

MSP.

Współpraca transgraniczna jest zdeterminowana przez wiele przesłanek o

charakterze długookresowym. Jej realizacja wymaga zaangażowania stron oraz

zastosowania różnorodnych instrumentów. Współpracę transgraniczną można

definiować jako podejmowanie działań o charakterze ponadgranicznym

odbywających się na obszarach przygranicznych sąsiadujących ze sobą państw.

Najistotniejszym elementem współpracy gospodarczej regionów przygranicznych jest

wymiana handlowa. Przedsiębiorstwa z sektora MSP mogą sprzedawać wytwarzane

przez siebie towary do krajów sąsiadujących. Niestety, przedsiębiorstwa te

napotykają na szeregu barier. Należą do nich m.in. niski poziom PKB per capita

mieszkańców obszaru przygranicznego, niski popyt konsumpcyjny ludności terenów

przygranicznych, skierowany głównie na tanie towary podstawowe. Istotną

przeszkodą jest również skromna współpraca bankowa i brak zabezpieczeń

wzajemnych rozliczeń finansowych.

17. Mgr Dorota Roszkowska (Uniwersytet w Białymstoku), Rola czynników

instytucjonalnych w procesie międzynarodowego transferu technologii

na przykładzie gospodarki chińskiej.

Ostatnie 30 lat to ciągły wzrost skali międzynarodowego transferu technologii

do gospodarki chińskiej. Analiza relacji zachodzących pomiędzy systemem

instytucjonalnym i transferem technologii wskazuje, że instytucje wpływają zarówno

na wielkość jak i strukturą MTT do danego kraju oraz odgrywają istotną rolę w

efektywności tego procesu. Wśród instytucji nieformlanych analizy wymagają przede

wszystkim uwarunkowania kulturowe i historyczne. Instytucje formalne, tworzące

ramy prawne funkcjonowania podmiotów gospodarczych, zarówno krajowych jak i

zagranicznych, również poddane zostaną analizie. Wpływ systemu ochrony praw

własności intelektualnej na napływ technologii do gospodarki chińskiej stanowić

będzie istotną część opracowania.

18. Mgr Justyna Rusiłowicz (Uniwersytet w Białymstoku), Potencjał sektora

badawczo–rozwojowego

w województwie podlaskim.

Podkreślana współcześnie rola innowacji, jako jednego z wiodących

czynników prowadzących do wzrostu gospodarczego, zwiększyła znaczenie

regionów, będących swoistym „inkubatorem” podmiotów, mających kluczowe

znaczenie w procesie budowania zdolności innowacyjnych. Obszarem, który w

znacznej mierze przyczynia się do wzrostu konkurencyjności regionu, jest sektor

badawczo – rozwojowy (B+R). Jego potencjał uzależniony jest, przede wszystkim od

poziomu wyspecjalizowanej kadry, jak również stanu infrastruktury.

Niniejszy artykuł ma na celu analizę potencjału sektora badawczo–

rozwojowego województwa podlaskiego. Punktem wyjścia swoich rozważań autorka

uczyniła przedstawienie istoty sfery B+R w odniesieniu do konkurencyjności regionu,

jak też wyodrębnienie jej głównych komponentów. Weryfikacji poddane zostały

najważniejsze wskaźniki wchodzące w zakres badanego obszaru.

19. Mgr Kamil Waligóra (Uniwersytet w Białymstoku), Rozwój Regionalny

Polski Wschodniej na progu nowej perspektywy finansowej Unii

Europejskiej 2014-2020.

Rozwiązanie problemów w zakresie spójności przestrzennej, gospodarczej,

społecznej jest jednym z priorytetów polityk Unii Europejskiej. Wzmożonego

zainteresowania i wsparcia finansowego wymaga zwłaszcza obszar Polski

Wschodniej - makroregion, który składa się z 5 województw, zaliczanych do tzw.

regionów peryferyjnych Unii Europejskiej, przez co zajmuje gorszą pozycję

konkurencyjną niż zachodnia część Polski. Wraz z wstąpieniem Polski do Unii

Europejskiej powstała możliwość stworzenia instrumentów finansowych mających

redukować lukę rozwojową.

Kończąca się perspektywa finansowa 2007-2013 i plany na kolejny okres

finansowania z UE (2014-2020) wymagają podsumowania i oceny. W swoim artykule

autor poddaje analizie kierunki finansowania, efekty w zakresie niwelacji luki

rozwojowej oraz dalszą politykę względem regionów peryferyjnych i przygranicznych,

szczególnie na poziomie krajowym i regionalnym. Ponadto, poruszone zostają

kwestie nowych obszarów problemowych, jakie dostrzeżono w trakcie m.in.

formułowania strategii rozwoju społeczno-gospodarczego Polski Wschodniej. Autor

podejmuje się również próby oceny oraz wskazania obszarów, których wsparcie

mogłoby się przyczynić do wzmocnienia pozycji konkurencyjnej regionów Polski

Wschodniej.

20. Mgr inż. Monika Siebiatyńska-Wasiluk (Uniwersytet w Białymstoku),

Wsparcie obszarów przygranicznych w ramach polityki UE.

Artykuł ukazuje jak olbrzymie są potrzeby inwestowania w majątek i

infrastrukturę transportową na obszarach przygranicznych. Potrzeba zwiększenia

inwestowania w majątek i infrastrukturę transportową jest podnoszona na obszarach

przygranicznych od lat, gdyż dotychczasowa wielkość nakładów na infrastrukturę

była tak mała, że majątek transportowy stawał się coraz bardziej zdekapitalizowany.

Możliwość odwrócenia tych negatywnych tendencji, utworzyła akcesja do Unii

Europejskiej. Pomoc finansowa UE była realizowana w ramach trzech utworzonych w

Polsce programów,

a mianowicie: Sektorowego Programu Operacyjnego - Transport, Strategii

Wykorzystania w Transporcie Funduszu Spójności oraz Zintegrowanego Programu

Operacyjnego Rozwoju Regionalnego. Spośród zewnętrznych (zagranicznych) źródeł

finansowania modernizacji i rozbudowy infrastruktury transportu w Polsce do

najistotniejszych należą kredyty i fundusze dostępne w: Europejskim Banku

Odbudowy i Rozwoju (EBOR), Banku Światowym (BŚ), Unii Europejskiej (programy

PHARE, ISPA, SAPARD.

Stan infrastruktury jest z jednym z najważniejszych kryteriów poziomu rozwoju

społeczno-gospodarczego

i istotnym czynnikiem wpływającym na tempo wzrostu dochodu narodowego. Jakość

polskiej sieci dróg i autostrad, stanowi poważną barierę rozwoju kraju, zwłaszcza w

kontekście otwarcia polskiej gospodarki na współpracę z partnerami europejskimi.

Konieczność przyspieszenia tempa budowy dróg wynika zarówno z konieczności

stworzenia warunków niezbędnych dla długotrwałego rozwoju ekonomicznego i

cywilizacyjnego kraju jak i z potrzeby przełamania obecnej stagnacji gospodarczej

również na terenach przygranicznych.

Sektor samochodowy ze swej istoty jest jednym z najważniejszych czynników

integrujących Wspólnotę Europejską, obecnym zarówno w polityce regionalnej,

przemysłowej, handlowej, badawczej, ekologicznej, w sferze tworzenia rynku

wewnętrznego, regulacji konkurencji, rozwoju przedsiębiorczości i strategii

przestrzennego poszerzania Wspólnoty.

Reasumując, polityka transportowa jest działaniem Państwa polegającym na

kształtowaniu systemu transportowego kraju w układzie makroekonomicznym,

sektorowym i regionalnym. Obejmuje ono rozwój infrastruktury transportowej,

racjonalizację struktur organizacyjnych, tworzenie prawa transportowego i układanie

stosunków międzynarodowych. Skuteczność polityki transportowej na szczeblu

Wspólnoty i w Polsce jest wysoka w zakresie prawa transportowego i niska w

zakresie rozwoju infrastruktury.

21. Mgr Anna Tomczyk (Uniwersytet w Białymstoku), Instytucja małego

ruchu granicznego i jej implikacje ekonomiczne.

Obecny kształt granic Unii Europejskiej oraz ich otwartość zwraca uwagę na

kwestię instytucji małego ruchu granicznego. Odnosi się ona do ułatwień

przekraczania granic z państwami sąsiadującymi, aby nie stanowiły barier dla handlu

czy różnego rodzaju współpracy transgranicznej, przy jednoczesnym zapewnieniu

ochrony przed działalnością przestępczą. Rozwiązanie to ma szczególne znaczenie

dla Polski, której granice wschodnie są niemal w całości zewnętrznymi granicami Unii

Europejskiej. W artykule poruszone zostały zatem podstawy funkcjonowania małego

ruchu granicznego z poszczególnymi państwami spoza strefy Schengen, a

zwłaszcza konsekwencje ekonomiczne wprowadzenia tego typu usprawnień dla

mieszkańców strefy przygranicznej.

22. Mgr Mira Wawreniuk (Uniwersytet w Białymstoku), MRG na wschodniej

granicy Polski.

Granice między państwami przestały pełnić funkcję bariery, a stały się

obszarem współpracy, której celem jest podejmowanie wspólnych przedsięwzięć na

wielu płaszczyznach, m.in. gospodarczej, kulturalnej, edukacyjnej, turystycznej itp.

Dzięki ewolucji funkcji granicy położenie przygraniczne stało się jednym z istotnych

czynników stymulujących rozwój lokalny. Istotne zwłaszcza są działania

podejmowane na wschodniej granicy Polski, która po 2004 roku (przystąpienie Polski

do struktur unijnych) stała się także granicą Unii Europejskiej. Specyficzną formą

współpracy, która ma na celu umocnienie

i rozwój sąsiedzkich kontaktów pomiędzy terenami przygranicznymi (pomiędzy

państwami unijnymi i niebędącymi członkami UE), jest mały ruch graniczny (MRG).

Celem wystąpienia będzie analiza problematyki związanej z małym ruchem

granicznym na wschodniej granicy Polski. Omówione zostaną następujące

zagadnienia: granica, strefa przygraniczna, mały ruch graniczny oraz rozwiązania

administracyjne, związane z wprowadzeniem i działaniem MRG. Wskazane zostaną

szanse i zagrożenia, wynikające z MRG (w kontekście wschodnich terenów

przygranicznych). Ponadto zaprezentowane zostaną doświadczenia MRG na

zachodniej granicy Polski (z Czechami, Niemcami i Słowacją). Analizie zostanie

poddany MRG z Ukrainą i Obwodem Kaliningradzkim (m.in. aspekty ekonomiczne

oraz ruch osobowy w oparciu o dane GUS oraz Straży Granicznej) oraz poziom

zaawansowania prac nad wprowadzeniem MRG z Białorusią.

23. Mgr Justyna Wieloch (Uniwersytet Łódzki), Maquiladora industrias w

kontekście Północnoamerykańskiego Porozumienia o Wolnym Handlu.

Maquiladora industrias to meksykańskie przedsiębiorstwa zlokalizowane

(początkowo) w północnej części kraju, przy granicy ze Stanami Zjednoczonymi. Ich

model biznesowy opiera się na imporcie komponentów, przetwarzaniu

i kreowaniu wartości dodanej, a następnie eksporcie do kraju północnego sąsiada.

Rozwój maquiladoras jest konsekwencją liberalizacji przepisów regulujących import

półproduktów oraz udzielanych preferencji podatkowych korporacjom działającym w

sektorze. Wraz w powstaniem Północnoamerykańskiego Porozumienia o Wolnym

Handlu (NAFTA), nastąpiła dalsza liberalizacja działalności maquiladoras, co

stanowiło dodatkowy impuls do lokowania inwestycji przez amerykańskie

przedsiębiorstwa. Niemal cała produkcja maquiladoras eksportowana jest do Stanów

Zjednoczonych, a produkty z tego sektora są, obok paliw, głównym przedmiotem

obrotu handlowego ze Stanami Zjednoczonymi.

Celem artykuł jest analiza przedsiębiorstw maquiladoras w kontekście

utworzenia NAFTA. W artykule przedstawiono motywy integracji gospodarczej na

kontynencie północnoamerykańskim, ze szczególnym uwzględnieniem argumentów

przedstawianych przez stronę meksykańską. Następnie przedstawiono koncepcję

maquiladoras, zasady

i przepisy regulujące lokowanie inwestycji w tego typu przedsiębiorstwa. W ostatniej

części artykułu zaprezentowano analizę statystyk dotyczących maquiladoras.

24. Mgr Łukasz Wróblewski (Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu),

Peryferyjność geograficzna a poziom rozwoju regionów przygranicznych

województwa lubuskiego.

Region zlokalizowany w bezpośredniej bliskości granicy państwowej jest

obiektem zainteresowania wielu dyscyplin naukowych. Jednakże w zależności od

dyscypliny naukowej różni badacze zwracają uwagę na odmienne cechy obszarów

przygranicznych. Równocześnie literatura przedmiotu z zakresu rozwoju

regionalnego i wzrostu gospodarczego definiuje regiony przygraniczne jako regiony

peryferyjne geograficznie i ekonomicznie.

Analiza wybranych wskaźników makroekonomicznych nie pozwala w pełni

potwierdzić stawianych w literaturze założeń. Wydaje się więc, że automatyczne

utożsamianie regionów przygranicznych z obszarami peryferyjnymi ekonomicznie

jest niezasadne. Podejmując rozważania na temat wpływu położenia geograficznego

na poziom rozwoju regionów przygranicznych warto zwrócić uwagę na funkcje i

typologie granic państwowych oraz relacji centro-peryferyjnych.

Głównym celem pracy jest określnie związku położenia geograficznego z

regionalnym poziomem rozwoju.

W pracy wskazano również na cele pośrednie, tj. ocena stopnia zróżnicowania

regionalnego poziomu rozwoju oraz identyfikacja na badanym obszarze regionów

rdzeniowych i peryferyjnych ekonomicznie. Podejmując rozważania na temat wpływu

położenia geograficznego na poziom rozwoju regionów przygranicznych należy

odnieść się do funkcji granic państwowych oraz relacji centro-peryferyjnych.

W tym celu przeprowadzono analizę literatury przedmiotu z zakresu rozwoju

regionalnego, teorii peryferyjności, granic państwowych i regionów przygranicznych

oraz opracowano wskaźnik syntetycznej miary rozwoju z wykorzystaniem wybranych

zmiennych diagnostycznych. Badanie obejmowało jednostki NUTS-4 z województwa

lubuskiego, ze szczególnych uwzględnieniem jednostek zlokalizowanych w

bezpośredniej styczności polsko-niemieckiej granicy państwowej. W badaniu zostały

wykorzystane dane statystyczne Głównego Urzędu Statystycznego i Urzędu

Statystycznego w Zielonej Górze za rok 2011.

25. Mgr inż. Robert Paweł Żyliński (Suwalska Specjalna Strefa Ekonomiczna

S.A.), Oddziaływanie Suwalskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej na

konkurencyjność podregionów i powiatów.

Rolą państwa jest kreowanie instrumentów polityki ekonomicznej,

pozwalających na wzmocnienie krajowej gospodarki. Jednym z takich instrumentów

jest pomoc publiczna oferowana podmiotom gospodarczym funkcjonującym

w specjalnych strefach ekonomicznych. Ten instrument wsparcia przedsiębiorczości

sprzyja napływowi Bezpośrednich Inwestycji Zagranicznych (BIZ) i nowych

technologii, aktywizacji obszarów dotkniętych strukturalnym bezrobociem, powodując

wzrost konkurencyjności regionu (podregionu czy powiatu) lub ograniczenie jego

dalszej degradacji.

Znane są oczywiście glosy przeciwne takiej formie interwencjonizmu państwa

w wolny rynek. Bezspornym jest jednak fakt istnienia takich stref ekonomicznych w

krajach rozwijających się i wysoko rozwiniętych. Stosowane w nich ulgi podatkowe są

swego rodzaju środkiem promującym realizację nowych inwestycji niezbędnych dla

utrzymania konkurencyjności regionu.

Celem tego artykułu będzie próba oceny oddziaływania Suwalskiej Specjalnej

Strefy Ekonomicznej na konkurencyjność podregionów i powiatów.

BLOK SPOŁECZNO-KULTUROWY

1. Mgr Szymon Cyprian Czupryński (Uniwersytet w Białymstoku), Kresy, a

Polska wschodnia. Dziedzictwo położenia przygranicznego.

W świadomości społecznej Kresy są kojarzone najczęściej jako miejsce

malownicze, spokojne oraz powiązane

z epoką romantyzmu w Polsce oraz dziełami Adama Mickiewicza. Obraz ten nie

odbiega od rzeczywistości, jednakże oprócz niego Kresy mają większe znaczenie.

Przynależność Kresów do Rzeczpospolitej pociągało za sobą określone cechy

oraz role w różnych wiekach, co

w efekcie prowadziło do instrumentalnego wykorzystania tych ziem przez władze, a

nie inwestowania. Dziedzictwo polskich Kresów po wojnie było celowo zacierane

przez ówczesny aparat państwowy. Dziś ziemie te znów zaczynają być tematem

dyskursu publicznego. Jednakże zmieniła się już ich rola i postrzeganie przez

społeczeństwo.

Polska wschodnia jako region nie tworzy jednolitej całości. Badania

prowadzone na tym obszarze wskazują na jego różnorodność. Teren ten jest wciąż

postrzegany jako opóźniony kulturowo i technologicznie. Pomimo negatywnych cech

posiada także i pozytywne. Nie bez znaczenia są przyrodnicze walory tej części

naszego kraju, co sprzyja rozwojowi turystyki na tym obszarze.

Polska wschodnia jest przyrównywana do Kresów. Nie bez przyczyny,

ponieważ te dwa obszary mają ze sobą wiele cech wspólnych. Celem artykułu jest

przedstawienie dziedzictwa Kresów dla Polski wschodniej, która nie zawsze wpływa

na rozwój wschodniej części naszego kraju. Utożsamianie Kresów z Polską

wschodnią powoduje tę samą ocenę

i utrwala podobne postrzeganie tych regionów.

2. Mgr Ewa Dąbrowska (Uniwersytet w Białymstoku), Analiza

funkcjonowania organizacji pozarządowych

w społecznościach lokalnych na pograniczu wschodnim.

Głównym celem artykułu jest przedstawienie problematyki funkcjonowania

organizacji pozarządowych

w społecznościach lokalnych (na obszarach miejskich i wiejskich) na pograniczu

wschodnim. W prezentowanych wynikach badań zostaną przedstawione między

innymi: najczęściej występujące typy działania organizacji pozarządowych, formy

współpracy, również zagranicznej, z innymi podmiotami oraz bariery ograniczające

ich działalność.

3. Mgr Michał Dąbrowski (Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej w

Warszawie), Społeczne światy przejścia granicznego – typologia ludzi

granicy.

Aktywność człowieka powoduje, że tworzy się jego świat społeczny. Działanie

przynoszące oczekiwany skutek staje się sposobem na rozwiązanie określonej

sytuacji. Człowiek potencjalnie różnorodną aktywność zawęża do jednego znanego

sposobu. Początkowo intencjonalne zachowanie przeradza się w wiedzę. Przyjmując

tezę Husserla, że każdy człowiek posiada własny lebenswelt stwierdzam, że ile jest

działających jednostek, tyle jest subiektywnych światów społecznych. Ludzie wizję

własnego środowiska uważają za realną i oczywistą. Zdaniem Schutza dzięki

częstym interakcjom jednostki tworzą intersubiektywne światy społeczne. Powstają

grupy, które można przyporządkować do określonych typów. Posiadają podobny

zasób wiedzy podręcznej, która określa wartości, normy i rytualne zachowania. Na

podstawie czteroletniej obserwacji prowadzonej na polsko–białoruskim przejściu

granicznym w Kuźnicy wyodrębniłem trzy społeczne światy społeczne. Pierwszy

wykreowało państwo, które do realizacji swoich celów powołało funkcjonariuszy.

Drugi jest reprezentowany przez jednostki, które z przekraczania granicy chcą

czerpać dochód. Trzeci jest społecznym światem kontroli. To w nim przedstawiciele

dwóch pierwszych próbują narzucić własną definicję sytuacji, starają się zawładnąć

przestrzenią społeczną. On decyduje o charakterze przejść granicznych. Na

podstawie przeprowadzonych badań stworzyłem typologię ludzi granicy zawierającą

jedenaście kategorii. Zaliczam do nich: debiutantów, dodatkowych, klientów,

przewoźników, indywidualnych, towarowych, spółdzielców, nadzorców, obcych,

kierowców ciężarówek, kontrolerów. Wyżej wymienieni aktorzy społeczni na przejściu

granicznym urzeczywistniają swoje światy społeczne.

4. Mgr Anna Idzior (Uniwersytet w Białymstoku), Białoruś i Białorusini na

łamach prasy białostockiej

w latach 2007-2012.

Przedmiotem artykułu jest omówienie sposobu prezentowania i kreowania

wizerunku Białorusi i jej obywateli

w prasie białostockiej. Omówienie opiera się na rezultatach badań – analizie

artykułów prasowych z lat 2007-2012 na przykładzie Gazety Wyborczej (dodatek

Białystok) oraz Kuriera Porannego.

Wizerunek Białorusi i narodu białoruskiego jaki kształtowany jest przez media

lokalne wpływa na obraz Białorusi

i Białorusinów w świadomości mieszkańców województwa podlaskiego, a tym samym

oddziałuje na stosunki na pograniczu polsko-białoruskim.

W pracy oprócz analizy dyskursu podjęto również próbę odpowiedzi na

pytanie czy wizerunek Republiki Białoruś

i narodu białoruskiego kreowany przez prasę białostocką sprzyja współpracy polsko–

białoruskiej.

5. Mgr Anna Kozłowska (Uniwesrsytet w Białymstoku), Etnocentryzm a

rozwój obszarów przygranicznych.

Nie tylko same granice oraz utrudnienia administracyjne i polityczne stanowią

czynnik stymulujący lub częściej ograniczający rozwój obszarów przygranicznych. W

artykule zwrócono uwagę także na czynniki społeczno-kulturowe, wśród których

wyodrębniono i opisano etnocentryzm, rozpatrywany z punktu widzenia nauk

społecznych, w tym także nauk ekonomicznych. Na podstawie dotychczasowych

badań wskazano, iż postawy etnocentryczne mogą mieć istotny wpływ na

kształtowanie się współpracy międzyregionalnej na obszarach przygranicznych.

Obszary te, będące terenami ściśle powiązanymi ze sobą historycznie, geograficznie,

gospodarczo, kulturowo i etnicznie, a jednocześnie nierzadko odznaczające się

różnorodnością kulturową, są tym bardziej narażone na kształtowanie się postaw

etnocentrycznych.

W kontekście rozpatrywania wpływu etnocentryzmu na rozwój obszarów

przygranicznych zwrócono również uwagę na jego ekonomiczną formę, czyli

etnocentryzm konsumencki.

6. Mgr Magdalena Lewonowska (Uniwersytet w Białymstoku), Granica

reliktowa jako trwały element pamięci zbiorowej, na przykładzie

historycznej - dziewiętnastowiecznej granicy pomiędzy Królestwem

Polskim i Cesarstwem Rosyjskim.

Jednocząca się Europa spowodowała zwrot w myśleniu o własnej ojczyźnie i

regionie. W ostatnich latach obserwujemy dość intensywny dyskurs publiczny

dotyczący istoty granic, terenów pogranicza i małych ojczyzn. Jednym

z istotnych problemów badawczych geografii politycznej są granice reliktowe, dość

pobłażliwie traktowane przez badaczy. Są to dawne granice polityczne, które dziś już

nie funkcjonują a niekiedy nawet zostały całkowicie zapomniane. Warto zatem

zastanowić się czy dawna granica może mieć wpływ na kontakty mieszkańców

miejscowości, które dawniej oddzielała granica państwowa czy też fakt też nie rzutuje

na relacje mieszkańców dawnego pogranicza, którzy często nie są świadomi

historycznych zaszłości. Pozwoli to przy okazji odpowiedzieć sobie na pytanie jaki

jest stan wiedzy mieszkańców dawnego pogranicza w odniesieniu do historii

najbliższego regionu. Żeby do końca zrozumieć nasze pochodzenie

i specyfikę narodu z którego pochodzimy, często należy pochylić się nad

wydarzeniami z historii naszego regionu, nie tak odległymi, a często zapomnianymi.

Niezwykle obrazowym przykładem granicy reliktowej jest dawna granica

między Królestwem Polskim

a Cesarstwem Rosyjskim przebiegająca na rzece Narew. Granica ta istniała od 1807

do 1915 roku. W prezentowanej pracy źródłem badań jest odcinek granicy pomiędzy

miejscowością Żółtki oraz Złotoria, znajdujących się w gminie Choroszcz.

7. Mgr Piotr Popławski (Uniwersytet w Białymstoku), Rola i losy ludności

cywilnej w czasie kampanii wrześniowej 1939 r. na pograniczu Prus

Wschodnich i II Rzeczypospolitej.

Udział ludności cywilnej, żyjącej na pograniczu II Rzeczypospolitej i Prus

Wschodnich, w kampanii wrześniowej 1939 r. był do tej pory przedstawiany

niezwykle jednostronnie. Polska historiografia wykorzystywała jedynie polskie

materiały źródłowe, skupiając się na uchodźcach oraz zbrodniach wojennych strony

niemieckiej. W publikacjach zza Odry wątek ten był pomijany lub w najlepszym razie

marginalizowany. Tymczasem źródeł jest znacznie więcej, również tych stworzonych

przez samych Niemców. Ukazują one o wiele szersze spektrum działań i losów

ludności cywilnej w walkach oraz na terenach zajętych przez Wehrmacht.

Wybór średniej wielkości obszaru pogranicza II Rzeczypospolitej z Prusami

Wschodnimi pozwala na wyczerpujące przedstawienie tematu w oparciu o jak

najszerszą bazę źródłową. Są to zebrane przez autora materiały archiwalne (polskie

z Centralnego Archiwum Wojskowego, Muzeum Wojska w Białymstoku; niemieckie z

Bundesarchiv oraz NARA), niezwykle cenne wojenne fotografie niemieckie, relacje

żołnierzy obu stron (z Instytutu Polskiego w Londynie) oraz wspomnienia potomków

ludności cywilnej (zebrane przez autora).

Pozwoliło to na ukazanie różnych postaw, od bohaterstwa, poprzez

obojętność i „zwykłą” ludzką panikę, skończywszy na wspieraniu wojsk niemieckich.

Zebrana dokumentacja fotograficzna pozwoliła na zbadanie stopnia zniszczeń w

części wsi i miast na omawianym obszarze.

8. Mgr Marlena Suchcicka (Uniwersytet w Białymstoku), Sieć współpracy

naukowo-gospodarczej

w obszarze Partnerstwa Wschodniego. Przykład Polsko-Białorusko-

Ukraiński.

Przedmiotem artykułu jest działalność polskich i zagranicznych instytucji sfery

B+R, jednostek otoczenia biznesu w sferze współpracy międzyregionalnej i

Partnerstwa Wschodniego. Natomiast jego celem – analiza procesu podejmowania

inicjatyw przy udziale kooperantów zagranicznych, a także sprecyzowanie plus

wyeksponowanie podstawowych szans i barier napotykanych w trakcie realizacji

przedsięwzięć oraz wpływu działań na zacieśnienie współpracy międzyregionalnej.

9. Dr Izabela Ściborska-Kowalczyk (Uniwersytet Ekonomiczny we

Wrocławiu), Obszary współpracy polsko-niemieckiej w Euroregionie

Nysa.

Celem artykułu jest zaprezentowanie istoty współpracy euroregionalnej,

powodów powstania Euroregionu Nysa - Neisse – Nisa, jego celów i zadań do

realizacji na pograniczu polsko – niemieckim oraz obszarów dotychczasowej

współpracy. Do analizy badanego tematu przeprowadzono studia literatury,

dokumentów dotyczących powstania

i funkcjonowania Euroregionu Nysa oraz zaprezentowano wyniki badania

ankietowego przeprowadzonego przez autorkę

w małych i średnich przedsiębiorstwach w polskiej i niemieckiej części Euroregionu

Nysa, którego celem było zebranie opinii na temat stosunków polsko – niemieckich,

znajomości Euroregionu Nysa oraz form współpracy polsko – niemieckiej.

10. Martyna Faustyna Zaniewska (Uniwersytet w Białymstoku), Kultura jako

obszar współpracy transgranicznej.

Województwo podlaskie to region szczycący się wielokulturowością.

Przygraniczne położenie stwarza szanse na realizację unikalnych projektów w

różnych dziedzinach życia. Również w kulturze. Czy transgraniczne działania

kulturalne mogą być czynnikiem stymulującym rozwój regionalny? Czy jesteśmy

przygotowani na tego typu współpracę i w jakim zakresie jest ona realizowana? Jakie

istnieją bariery i jaki model taki współpracy jest w stanie wytworzyć unikalne wartości

jednocześnie wpływając na poprawę jakości życia i infrastrukturę instytucji kultury. I

czy kultura ma szansę przełamywać kulturowe i polityczne granice. W swoim artykule

pragnę przedstawić odpowiedzi na te pytania w oparciu o działalność największych i

najaktywniejszych w regionie instytucji kultury.