Książka Abstraktów - V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
description
Transcript of Książka Abstraktów - V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Otwarte Seminarium Uczestników Interdyscyplinarnych Studiów Doktoranckich
pod honorowym patronatem Jego Magnificencji Rektora Uniwersytetu Medycznego w Lublinie
prof. dr hab. Andrzeja Dropa
Dziekana Wydziału Farmaceutycznego z Oddziałem Analityki Medycznej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie
prof. dr hab. Ryszarda Kocjana
oraz Rady Doktorantów Uniwersytetu Medycznego w Lublinie
Książka abstraktów
Lublin, 12 czerwca 2014
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
3
Komitet naukowy
prof. dr hab. Grażyna Biała
dr hab. Anna Bogucka-Kocka
dr Sławomir Dresler
prof. dr hab. Tadeusz Dzido
prof. dr hab. Sylwia Fidecka
prof. dr hab. Grażyna Ginalska
prof. dr hab. Wiesław Gruszecki
prof. dr hab. Krzysztof Jóźwiak
dr hab. n. med. Janusz Kocki
prof. dr hab. Dariusz Matosiuk
dr hab. Ireneusz Sowa
dr Grażyna Szymczak
dr hab. Katarzyna Tyszczuk-Rotko
prof. dr hab. Monika Waksmundzka-Hajnos
dr hab. Magdalena Wójciak-Kosior
Komitet organizacyjny
Kamila Rokicka
Marcin Czop Ewelina Rutkowska
Lidia Kotuła Wojciech Szwerc
Tomasz Kubrak Jolanta Tylus
Marta Marszałek Artur Wnorowski
Agnieszka Michalak Karolina Zapała
Natalia Nowacka
Seminarium realizowane w ramach projektu "Specjalizacja i Kompetencje - Program
rozwojowy Uniwersytetu Medycznego w Lublinie"
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
4
Program sympozjum
9:00 – 9:05 Otwarcie sympozjum
9:05 – 9:45 “ Synergy, a new way of fund raising” – Willem Wolters
9:45 – 10.15 Przerwa kawowa (rozwieszanie posterów)
10:15 – 11:30 „Funkcje, cele i zadania współczesnych ogrodów botanicznych.”
– dr Grażyna Szymczak,
„Czy rośliny mięsożerne mogą być przydatne w medycynie?”
– dr hab. Bartosz Płachno
11:30 – 13:00 Sesja posterowa oraz zwiedzanie ogrodu botanicznego
13:00 – 13:30 Przerwa obiadowa
13:30 – 14:35 Prezentacje doktorantów – Sesja Analityczna
14:35 – 14:45 Przerwa kawowa
14:45 – 15:50 Prezentacje doktorantów – Sesja Nauk Medycznych
15:50 – 16:00 Przerwa kawowa
16:00 – 17:05 Prezentacje doktorantów – Sesja Genetyczna
17:05 Zakończenie konferencji
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
5
Prezentacje ustne Sesja Analityczna 13:30 – 14:35
13:30 – 13:37 Tomasz Kubrak Analiza kumaryn prostych w roślinach metodą elektroforezy kapilarnej (CE) _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ _______
13:38 – 13:45 Piotr Pawłowski Otrzymywanie i standaryzacja nowoczesnych przetworów roślinnych o wysokiej aktywności biologicznej z ziela tarczycy alpejskiej S. alpina L. spp. alpina _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
13:46 – 13:53 Kamila Rokicka Czynniki wpływające na zawartość kwasu betulinowego i oleanolowego w Viscum album
_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
13:54 – 14:01 Karolina Sobótka-Polska Synteza, analiza spektroskopowa i modelowanie molekularne kwasu acetylosalicylowego - propozycja ćwiczenia dla studentów
_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
14:02 – 14:09 Wojciech Szwerc Różne sposoby mineralizacji jako jedna z metod przygotowania próbek biologicznych do analizy składu pierwiastkowego
_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
14:10 – 14:17 Jolanta Tylus Wykorzystanie polianiliny jako warstwy ochronnej dla żelu krzemionkowego
_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
14:18 – 14:25 Magdalena Walasek Zastosowanie wysokosprawnej chromatografii przeciwprądowej (HPCCC) do izolacji terpenoidów z olejku eterycznego Mentha piperita L.
_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
14:26 – 14:33 Karolina Zapała Określenie zawartości izoflawonów w zależności od fazy kiełkowania w wybranych odmianach soi (Glycine sp.)
____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ ̀
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
6
Analiza kumaryn prostych w roślinach
metodą elektroforezy kapilarnej (CE)
Tomasz Kubrak1, Sławomir Dresler2, Grażyna Szymczak3, Anna Bogucka-Kocka1
1 Katedra i Zakład Botaniki Farmaceutycznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
2 Zakład Fizjologii Roślin, Instytut Biologii i Biochemii,
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, Polska 3 Ogród Botaniczny UMCS, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, Polska
Jedną z najbardziej interesujących metod separacyjnych, które pojawiły się
w ostatnich latach w chemii analitycznej jest metoda elektroforezy kapilarnej. Metoda ta
charakteryzuje się wysoką rozdzielczością, krótkim czasem analizy oraz niskimi kosztami
związanymi z niewielkim zużyciem odczynników i próbki. Systemy do elektroforezy
kapilarnej są łatwe do automatyzacji, mogą być łączone z różnymi detektorami
(spektrofotometrycznymi, spektrometrii mas, fluorescencyjnymi, konduktometrycznymi)
i znajdują bardzo szerokie zastosowanie (od analizy nieorganicznych jonów po analizę DNA).
Rozdział składników próbki oparty jest na zjawisku elektroforezy i elektroosmozy
zachodzących w cienkich kapilarach (wew. śred. 25 - 100 µm) po przyłożeniu wysokiego
napięcia (do 30 kV).
Celem badań była optymalizacja rozdziału kumaryn prostych (eskuliny, eskuletyny,
umbeliferonu oraz dihydrokumaryny) z użyciem elektroforezy kapilarnej.
Opracowana metoda została wykorzystana w analizie roślin Cichorium intybus
(rodzina Asteraceae), Aesculus hippocastanum (rodzina Sapindaceae), Herba melliloti
(rodzina Fabaceae) oraz Juniperus communis pendula (rodzina Cupressaceae).
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
7
Otrzymywanie i standaryzacja nowoczesnych przetworów roślinnych
o wysokiej aktywności biologicznej z ziela tarczycy alpejskiej
S. alpina L. spp. alpina
Piotr Pawłowski, Grażyna Zgórka
Katedra i Zakład Farmakognozji z Pracownią Roślin Leczniczych,
Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Niektórzy przedstawiciele rodzaju Scutelaria L. (Tarczyca) np. S. baicalensis,
charakteryzują się obecnością różnych składników biologicznie czynnych, głównie polifenoli,
które odpowiadają za wielokierunkową aktywność biologiczną (przeciwzapalną, hepato-,
neuro- i kardioprotekcyjną, przeciwnowotworową) tych taksonów. Z tego powodu, podjęto
próbę uzyskania nowoczesnych form przetworów roślinnych, będących skoncentrowanymi
wyciągami, otrzymanymi z ziela mniej znanego podgatunku tarczycy alpejskiej (S. alpina L.
ssp. alpina). W tym celu, wysuszone i rozdrobnione ziele tarczycy poddano ekstrakcji
wspomaganej ultradźwiękami (UAE), stosując dwa alkoholowe ekstrahenty: 25% i 50% (v/v)
EtOH. Ekstrakcję prowadzono w podwyższonej temperaturze (75oC) pod chłodnicą zwrotną.
Wyciągi odparowano, rozpuszczono w wodzie destylowanej i zamrożono w temp. -50oC
przez 12 h. Po tym czasie przeprowadzono suszenie sublimacyjne pod zmniejszonym
ciśnieniem. Otrzymane w ten sposób liofilizaty (SA25 i SA50 – ekstrakcja odpowiednio 25%
i 50% EtOH), po rozpuszczeniu w 75% (v/v) MeOH, oczyszczano, stosując metodę ekstrakcji
do fazy stałej (SPE), a następnie poddano analizie jakościowej i ilościowej opartej na
wysokosprawnej chromatografii cieczowej w układzie faz odwróconych z detekcją
fotodiodową (RP-HPLC/PDA). Jako fazę ruchomą zastosowano gradient acetonitrylu
w 1 mM H3PO4.
W wyniku przeprowadzonej standaryzacji fitochemicznej ustalono średnią zawartość
7 bioaktywnych związków flawonowych (skutelaryny, skutelareiny, bajkaliny, bajkaleiny,
wogonozydu, apigeniny i chryzyny) w otrzymanych liofilizatach. Określono również
całkowitą średnią zawartość flawonoidów w ww. przetworach: SA25 – 137,7 mg/g, SA50 –
147,2 mg/g. Głównym składnikiem flawonowym obu liofilizatów był glikozyd – skutelaryna
(SA25 – 93,5 mg/g i SA50 – 129,1 mg/g). Zaobserwowano wyższą zawartość aglikonowych
form flawonów w liofilizatach otrzymanych w wyniku ekstrakcji 25% EtOH (SA25), podczas
gdy wyższą koncentracją glikozydów flawonowych odznaczał się liofilizat SA50.
Badania przeprowadzono z wykorzystaniem środków przyznanych w ramach programu: Specjalizacja i
kompetencje – program rozwojowy Uniwersytetu Medycznego w Lublinie.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
8
Czynniki wpływające na zawartość kwasu betulinowego i oleanolowego
w Viscum album
Kamila Rokicka1, Magdalena Wójciak-Kosior1, Ryszard Sawicki2,
Krzysztof Kowalczyk3, Dariusz Pucek4
1 Zakład Chemii Analitycznej, Katedra Chemii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
2 Ogród Botaniczny Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Lublin, Polska 3 Wydział Rolnictwa, Leśnictwa i Środowiska, Starostwo Powiatowe w Opolu Lubelskim,
Opole Lubelskie, Polska. 4 Leśnictwo Drzonowo, Nadleśnictwo Tychowo, Tychowo, Polska
Jemioła jest półpasożytem wykorzystywanym w przemyśle farmaceutycznym do
produkcji leków roślinnych o działaniu hipotensyjnym. Wyciągi, nalewki i ekstrakty
sporządzane według różnych receptur zielarskich determinują jej określone działanie
lecznicze.
Pasożyt ten występuje na różnych gatunkach drzew w trzech odmianach w Polsce:
typowa (Viscum album L. ssp. album), rozpierzchła (V. album ssp. austriaticum), jodłowa
(V. album ssp. abietis). Zróżnicowanie żywiciela na jakim występuje może wpływać na
istotne zmiany w składzie chemicznym surowca, a co za tym idzie również na jej aktywność
leczniczą. Głównymi składnikami jemioły są fizjologicznie aktywne peptydy tzw.
viscotoxyny, ale również lektyny, aminy biogenne i triterpeny tj. kwas betulinowy
i oleanolowy. Występujące w Viscum album triterpeny pentacylkiczne należą do grupy
wtórnych metabolitów roślinnych i charakteryzują je silne właściwości przeciwzapalne,
wykazują m.in. działanie przeciwnowotworowe, przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe,
przeciwgrzybicze.
W celu znalezienia surowca o największej zawartości triterpenów przebadałam próbki
jemioły zebranej z różnych gatunków drzew, m.in. topoli czarnej, lipy drobnolistnej, brzozy
brodawkowatej, jarzębu pospolitego, sosny zwyczajnej, robinii akacjowej oraz jabłoni.
Wstępne badania ilościowe dotyczące zawartości badanych kwasów wskazują na duże
zróżnicowanie w zależności od pochodzenia surowca, z czego najbardziej obiecującym
okazała się jemioła zbierana z jabłoni (Malus Jonathan) i sosny zwyczajnej (Pinus sylvestris)
do pozyskiwania kwasu betulinowego oraz lipy drobnolistnej (Tilia cordata) i brzozy
brodawkowatej (Betula pendula) dla kwasu oleanolowego.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
9
Synteza, analiza spektroskopowa i modelowanie molekularne kwasu
acetylosalicylowego - propozycja ćwiczenia dla studentów
Karolina Sobótka-Polska1, Agnieszka A. Kaczor2, Andrzej Polski3, Maciej Woś1,
Monika Pitucha1
1 Katedra i Zakład Chemii Organicznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
2 Katedra i Zakład Syntezy i Technologii Chemicznej Środków Leczniczych,
Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska 3 Katedra i Zakład Farmacji Stosowanej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Kwas acetylosalicylowy jest niesteroidowym lekiem przeciwzapalnym (NLPZ)
powszechnie używanym w leczeniu bólu o małym i średnim nasileniu. Profilaktycznie
stosowany jest także przez pacjentów u których występuje ryzyko udaru, zawału serca,
dusznicy bolesnej [1]. W literaturze opisano wiele syntez kwasu acetylosalicylowego,
jednakże ich wydajność oraz stopień trudności często pozostawiały wiele do życzenia.
Pandita i Goyal [2] zaproponowali syntezę aspiryny z kwasu salicylowego i chlorku acetylu
z dodatkiem pirydyny jako katalizator. Niestety reakcja okazała się mało wydajna (33%).
Naszym celem było opracowanie doświadczenia, które miało zapoznać studentów
z prostą, bezpieczną, szybką i wydajną syntezą kwasu acetylosalicylowego. W reakcji
zastosowaliśmy kwas salicylowy, bezwodnik kwasu octowego oraz dodatek kwasu
siarkowego (VI). Mając na uwadze właściwości fizykochemiczne kwasu acetylosalicylowego
zaproponowaliśmy krystalizację, która zapewniła nam uzyskanie wydajności na poziomie
85%. Czystość i jednorodność otrzymanego produktu oceniliśmy za pomocą chromatografii
cienkowarstwowej (TLC), używając mieszaniny chloroform i metanol (10:2) z dodatkiem
kwasu octowego. Studenci potwierdzą również strukturę kwasu acetylooctowego przy
pomocy widm 1H, 13C NMR oraz IR. Kluczowym elementem ćwiczenia jest pokazanie
studentom, jak zbudować model cząsteczki kwasu acetylosalicylowego i wyjaśnić mechanizm
jego działania na poziomie molekularnym.
Przedstawione procedury stanowią unikatową kombinację syntezy organicznej,
chromatografii TLC, analizy spektroskopowej i modelowania cząsteczkowego w nauczaniu
chemii medycznej.
1. Mackowiak P. A.; Clin. Infect. Dis. 2000, 31, 154–156.
2. Pandita, S.; Goyal, S. J. Chem.. Educ. 1990, 75(6), 770.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
10
Różne sposoby mineralizacji jako jedna z metod przygotowania próbek
biologicznych do analizy składu pierwiastkowego
Wojciech Szwerc, Ireneusz Sowa, Magdalena Wójciak-Kosior, Ryszard Kocjan
Zakład Chemii Analitycznej, Katedry Chemii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Rozwój różnorodnych technik analitycznych oraz postęp technologiczny pozwalający
osiągnąć coraz mniejsze granice oznaczalności jest bardzo ważny. Daje możliwość poznania
składu pierwiastkowego analizowanej próbki, co jest szczególnie istotne w przypadku
pierwiastków toksycznych łatwo kumulujących się w organizmach żywych. W określaniu
zawartości pierwiastków przeszkadza w znaczny sposób matryca związków organicznych.
Zanim analityk przystąpi do badania próbki należy ją odpowiednio przygotować. Jednym ze
sposobów pozbycia się matrycy związków organicznych jest mineralizacja. Mineralizacja
definiowana jest jako całkowity rozkład matrycy organicznej do prostych związków
nieorganicznych. Wyróżniamy kilka jej typów m.in. mineralizację na mokro w kwasach
utleniających, która może być prowadzona w systemie otwartym i zamkniętym, oraz
mineralizację na sucho - spopielenie. Najbardziej rekomendowaną techniką jest mineralizacja
przy użyciu energii mikrofalowej w tzw. „bombie teflonowej”.
Celem naszych badań było zoptymalizowanie warunków mineralizacji różnych próbek
pochodzenia biologicznego (włosy, paznokcie) w 12 stanowiskowym mineralizatorze
mikrofalowym NovaWave (SCP Science) poprzez znalezienie odpowiednich mieszanin
substancji utleniających i porównanie wydajności procesu przy pomocy oznaczania
pierwiastków metodą AAS z użyciem aparatu ContrAA700 z ciągłym źródłem
promieniowania w technice elektrotermicznej.
1. Butler O.T.a, Cairns W.R.L.b, Cook J.M.c, Davidson C.M.d. Atomic spectrometry update – A review of
advances in environmental analysis. J Atomic Spektrometry 2014; 29(1): 17-50
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
11
Wykorzystanie polianiliny jako warstwy ochronnej dla żelu
krzemionkowego
Jolanta Tylus1, Piotr Drączkowski2, Magdalena Wójciak-Kosior1, Ireneusz Sowa1
1Katedra Chemii, Zakład Chemii Analitycznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
2Samodzielna Pracownia Chemii i Neuroinżynierii Medycznej,
Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Najważniejszym elementem każdego układu chromatograficznego jest faza
stacjonarna i to od niej głównie zależy prawidłowe rozdzielenie składników badanej próbki.
Obecnie złożoność problemów analitycznych wymaga opracowywania i rozwijania nowych,
bardziej selektywnych faz. Fazy stacjonarne oparte na żelu krzemionkowym
są najpowszechniej wykorzystywanymi adsorbentami w metodach rozdzielczych. Jednak
czynnikiem ograniczającym jego zastosowanie jest np. niska stabilność na roztwory o skrajnej
wartości pH. Modyfikacje powierzchniowe zwiększają jego odporność na różne czynniki [1].
Polianilina (PANI) jest najlepiej przebadanym polimerem przewodzącym o ciekawych
właściwościach fizyko-chemicznych [2], aczkolwiek jest mało doniesień odnośnie
zastosowania jej w technikach rozdzielczych. Postanowiliśmy wykorzystać ją w celu
zmodyfikowania powierzchni ziaren żelu krzemionkowego [3]. W ten sposób otrzymana faza
stacjonarna była wykorzystana w analizie chromatograficznej [4].
Celem moich badań było określenie wpływu warstwy polianiliny na stabilność żelu
krzemionkowego w różnych wartościach pH. Sprawdziłam również wpływ temperatury oraz
kwasowego, obojętnego i zasadowego środowiska na formę polimeru, a także określiłam jego
dystrybucji w ziarnie żelu krzemionkowego. Dzięki przeprowadzonym badaniom
zweryfikowałam również jakość pokrycia żelu krzemionkowego warstwą polianiliny.
1. J. Weiss, D. Jensen, Anal. Bioanal. Chem. 375, 2003, 98
2. J. Stejskal, I.Sapurina, Pure Appl. Chem. 77, 2005, 815-826,
3. I. Sowa, R. Kocjan M. Wójciak-Kosior, R. Świeboda, D. Zajdel, M. Hajnos, Talanta 115, 2013, 451-456
4. I. Sowa, M. Wójciak-Kosior, P. Drączkowski, M. Strzemski, R. Kocjan, Anal. Chim. Acta 787, 2013, 260-266.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
12
Zastosowanie wysokosprawnej chromatografii przeciwprądowej (HPCCC)
do izolacji terpenoidów z olejku eterycznego Mentha piperita L.
Magdalena Walasek, Krystyna Skalicka-Wożniak, Kazimierz Głowniak
*Katedra i Zakład Farmakognozji z Pracownią Roślin Leczniczych,
Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Mentha piperita L. (Labiateae) czyli mięta pieprzowa, jest to roślina bardzo popularnie
występująca w środowisku naturalnym. Ze względu na bogactwo związków czynnych jest
ona powszechnie uprawiana niemalże w całej Europie. Głównym składnikiem jest olejek
eteryczny o szerokich właściwościach farmakologicznych. Wykazuje on działanie
spasmolityczne na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, dlatego jest stosowany
w stanach spastycznych, we wzdęciach oraz w schorzeniach przebiegających z zaburzeniem
trawienia. Ponadto, dzięki zawartości mentolu, olejek miętowy jest stosowany zewnętrznie na
skórę wywołując efekt chłodzenia.
W ramach badań zostały opracowane odpowiednie warunki separacji 6 czystych
związków terpenoidowych z wykorzystaniem nowoczesnej metody wysokosprawnej
chromatografii przeciwprądowej (high-performance counter-current chromatography - HP-
CCC). W celu właściwej izolacji przetestowano szereg układów dwufazowych, będących
mieszaniną n-heksanu, octanu etylu, metanolu i wody. Kierując się wynikami
współczynników podziału ostatecznie wybrano mieszaninę o składzie 4:1:4:1 (v/v/v/v).
Izolacje prowadzono w układzie faz odwróconych. Otrzymane frakcje poddawano analizie
metodą GC-MS. Wyizolowano 6 czystych związków: mentol, isomentol, menthon,
neomenthon, terpinen-4-ol oraz pulegon. HP-CCC to nowoczesna metoda, która pozwala
przeprowadzić proces separacji w sposób szybki, selektywny i powtarzalny. Zaletą również
jest szybki sposób przeniesienia warunków skali analitycznej do skali półpreparatywnej
przemysłowej, co wykazano także w prezentowanej pracy.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
13
Określenie zawartości izoflawonów w zależności od fazy kiełkowania
w wybranych odmianach soi (Glycine sp.)
Karolina Zapała1, Magdalena Wójciak-Kosior1, Ireneusz Sowa1, Grażyna Szymczak2
1 Zakład Chemii Analitycznej, Katedra Chemii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska 2 Ogród Botaniczny Uniwersytetu im. Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, Polska
Soja zwyczajna (Glycine max (L.) Merr.) jest pospolitą rośliną uprawną należącą do
rodziny Fabaceae (Bobowate). Roślina ta znana jest głównie ze swojej aktywności
estrogennej zależnej od występowania fitoestrogenów. Należące do tej grupy izoflawony są
używane w leczeniu objawów menopauzy, szczególnie nagłych zaczerwień twarzy, uderzeń
gorąca, zimnych potów, rozdrażnienia oraz drażliwości i huśtawek nastroju. Są również
pomocne w zapobieganiu i łagodzeniu objawów osteoporozy. Przemysł wykorzystuje
izoflawony sojowe do sporządzania leków oraz suplementów diety, które stosowane są przez
kobiety w okresie postmenopauzalnym [1, 2].
Do wytworzenia preparatu o określonej zawartości związków czynnych należy poddać
procesowi przetwórczemu odpowiednią masę roślinną, dlatego ważne jest, aby materiał został
zebrany w fazie wzrostu, w której produkcja izoflawonów jest największa.
Celem naszej pracy było określenie zmian zawartości izoflawonów w zależności od
fazy kiełkowania nasion. W tym celu zbadano soję zwyczajną oraz jej trzy odmiany (Glycine
max (L.) Merr. cv. Labrador, Glycine max (L.) Merr. cv. Caloria, Glycine max (L.) Merr.
convar. max var. nigricans – lutescens (Skvortz.) Lehm.) podczas pierwszych faz wzrostu.
Określono zawartość izoflawonów w suchych, spęczniałych (po 24 h badania) oraz
skiełkowanych nasionach (po 72 h). Do wyizolowania badanych związków czynnych
zastosowano ekstrakcję wspomaganą ultradźwiękami przy użyciu metanolu jako
rozpuszczalnika. Do oznaczeń ilościowych oraz jakościowych zastosowano metodę
wysokosprawnej chromatografii cieczowej z detekcją spektrofotometryczną (HPLC-DAD).
1. Lee S. J., Ahn J. K., Khanh T. D., Chun S. C., et al.: Comparison of isoflavone concentrations in soybean
(Glycine max (L.) Merill) sprouts grown under two different light conditions. J. Agric. Food Chem. (2007)
9415–9421.
2. Cassidy A.: Potential risk and benefits of phytoestrogen-rich diets. Int. J. Vitam. Nutr. Res, (2003) 120.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
14
Prezentacje ustne Sesja Nauk Medycznych 14:45 – 15:50
14:45 – 14:52 Aleksandra Kozłowska Atypowy guz teratoido/rabdoidalny (Atypical Teratoid/Rhabdoid Tumor – AT/RT) - epidemiologia, profil cytogenetyczny, diagnostyka i leczenie _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
14:53 – 15:00 Sylwia Katarzyna Król Acetylenowe pochodne betuliny jako potencjalne substancje przeciwnowotworowe brak prezentacji, uczestnik nie zgłosił się na konferencji _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
15:01 – 15:08 Katarzyna Lubelska Badanie wpływu sulforafanu na system detoksykacyjny w prawidłowych i nowotworowych komórkach układu pokarmowego in vitro _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
15:09 – 15:16 Marta Marszałek Wpływ pozytywnego allosterycznego modulatora (PAM) metabotropowych receptorów glutaminianergicznych 5 (mGLuR5), Vu-29, na procesy uczenia i pamięci zaburzone przewlekle podawanym etanolem u szczurów
_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
15:17 – 15:24 Emilia Reszczyńska Wbudowywanie białek oraz kompleksów białkowo – barwnikowych do modelowych błon lipidowych _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
15:25 – 15:32 Joanna Starzyk Mechanizm toksyczności antybiotyku Amfoterycyny B w świetle badań spektroskopowych _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
15:33 – 15:40 Agnieszka Wojcieszek Wykorzystanie cytometrii tkankowej w monitorowaniu ekspresji genów _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
15:41 – 15:48 Agnieszka Wronka Asymetrycznie podstawione pochodne tiomocznika oraz ich kompleksy – lipofilowość związku kompleksowego a aktywność jego głównego ligandu ____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ ̀
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
15
Atypowy guz teratoido/rabdoidalny (Atypical Teratoid/Rhabdoid Tumor –
AT/RT) - epidemiologia, profil cytogenetyczny, diagnostyka i leczenie
Aleksandra Kozłowska1,3
, Jarosław Kozłowski1,2
,
Janusz Kocki1
1 Zakład Genetyki Klinicznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
2 Zakład Radioterapii, Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej im. św. Jana z Dukli, Lublin, Polska
3 Oddział Chirurgii Onkologicznej,
Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej im. św. Jana z Dukli, Lublin, Polska
Streszczenie: Atypowy guz teratoido/rabdoidalny (ang. Atypical Teratoid /Rhabdoid Tumor-
AT/RT) jest bardzo rzadkim, szybko rosnącym nowotworem, lokalizującym się najczęściej
w obrębie centralnego układu nerwowego u dzieci. Odnotowano również nieliczne przypadki
zachorowań u dorosłych. Ten wyjątkowo agresywny guz o wybitnie niepomyślnym
rokowaniu, cechujący się unikalnym profilem cytogenetycznym, pozostaje wyzwaniem dla
neuroonkologii i wymaga dalszych badań oraz opracowania nowego podejścia
terapeutycznego w celu podjęcia skuteczniejszej walki z tą chorobą.
Słowa kluczowe: AT/RT, atypowy guz teratoidalno/rabdoidalny, pediatryczne guzy mózgu,
gen INI1, komórki rabdoidalne.
Abstract: Atypical teratoid/rhabdoid tumor is an extremely rare, dynamically developing neo-
plasm, which ocurrs mainly in the central nervous system of children. Several cases of AT/RT
have been also noted among the adult patients. The incidence of this excep-tionally aggressive
tumor, characterized by a unique cytogenetic profile, is associated with dismal prognosis.
That is why, the malignancy remains the challenge for neuro-oncology and requires further
investigations and new therapeutic approach to im-prove the outcomes of treatment.
Key words: AT/RT, atypical teratoid/rabdoid tumor, paediatric brain tumors, INI1 gene,
rhabdoid cells.
1. Ginn K.F., Gajjar A., Atypical teratoid rhabdoid tumor: current therapy and future directions, Front Oncol
2012,2:114.
2. Rorke LB, Packer R., Central nervous system atypical teratoid/rhabdoid tumors of infancy and childhood, J.
Neurooncol. 1995;24(1):21-8.
3. BuscarilloD, Park H., Roberts K., Yu J.B. , Survival outcomes in atypical teratoid rhabdoid tumor for patients
undergoing radiotherapy in a SEER analysis. Cancer 2011; 217: 831-841.
4. Hilden JM, Meerbaum S, Burger P. et al., Central nervous system atypical teratoid/rhabdoid tumor: results of
therapy in children enrolled in a registry, J. Clin. Oncol. 2004 Jul 15; 22(14), 2877-84.
5. Shonka N., Armstrong T. et al, Atypical teratoid rhabdoid tumors in adults: a case report and treatment-
focused review, J. Clin Ned Res. 2011, April 3(2), 85-92.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
16
Acetylenowe pochodne betuliny jako potencjalne substancje
przeciwnowotworowe
Sylwia Katarzyna Król
Katedra i Zakład Biochemii i Biologii Molekularnej,
Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Problem chorób nowotworowych pozostaje ciągle nierozwiązany, pomimo
dynamicznego rozwoju nauk medycznych i farmaceutycznych w ostatnich latach.
Jedną z metod pozyskiwania nowych, potencjalnie przydatnych w onkologii substancji
jest chemiczna modyfikacja związków naturalnych o dowiedzionej w warunkach in vitro oraz
in vivo aktywności przeciwnowotworowej. Przykładem takiej substancji jest betulina,
występująca obficie w królestwie roślin, szczególnie w korze drzew z rodzaju Betula
(brzoza). Syntetyzowane są również jej liczne pochodne, posiadające większy potencjał
przeciwnowotworowy niż sama betulina [1, 2].
Acetylenowe pochodne betuliny stanowią grupę substancji o interesujących
właściwościach biologicznych. Dowiedziono, że wykazują istotną aktywność
przeciwnowotworową wobec komórek ludzkiego czerniaka [3], białaczki limfocytarnej, raka
piersi, jelita grubego oraz mysiej białaczki w warunkach in vitro [4]. Stwierdzono również
znaczącą ich aktywność względem komórek dziecięcych nowotworów pochodzenia
nerwowego, takich jak neuroblastoma czy medulloblastoma.
1. Laszczyk M.N.: Pentacyclic triterpenes of the lupane, oleanane and ursane group as tools in cancer therapy.
Planta Medica, 2009, 75, s.1549
2. Yin J., Ren C.L., Zhan Y.G. et al.: Distribution and expression characteristics of triterpenoids and OSC genes
in white birch (Betula platyphylla suk.). Mol Biol Rep, 2012, 39, 3, s. 2321.
3. Orchel A., Kulczycka A., Chodurek E., Bębenek E., Borkowska P., Boryczka S., Kowalski J., Dzierżewicz Z.:
Wpływ betuliny i 28-0 propynoilobetuliny na proliferację i apoptozę ludzkich komórek czerniaka linii G-361.
Postepy Hig Med Dosw, (online), 2014, 68, s.191
4. Boryczka S., Bebenek E., Wietrzyk J., Kempinska K., Jastrzebska M., Kusz J., Nowak M.: Synthesis,
structure and cytotoxic activity of new acetylenic derivatives of betulin. Molecules, 2013, 18, 4, s. 4526
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
17
Badanie wpływu sulforafanu na system detoksykacyjny w prawidłowych
i nowotworowych komórkach układu pokarmowego in vitro
Katarzyna Lubelska1,3
, Katarzyna Wiktorska1, Małgorzata Milczarek
1,2,
Lidia Śliwka1,3
, Zdzisław Chilmonczyk1
1 Pracownia Mikroskopii Konfokalnej, Zakład Biologii Komórki,
Narodowy Instytut Leków, Warszawa, Polska 2 Katedra i Zakład Syntezy i Technologii Chemicznej Środków Leczniczych,
Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska 3 Zakład Bioanalizy i Analizy Leków, Warszawski Uniwersytet Medyczny, Warszawa, Polska
W związku z rosnącym zainteresowaniem medycyną prewentywną obserwuje się
wzrost spożycia suplementów diety. Znaczący jest fakt, że często stosowane są one
równocześnie z lekami przepisanymi na receptę. Możliwość niemonitorowanego spożycia
suplementów diety, które oddziaływają na system detoksykacyjny komórek odpowiedzialny
za metabolizowanie i transport endogennych i egzogennych metabolitów, w tym leków
stwarza potrzebę zbadania ich selektywności działania i odpowiedzenia na pytanie czy
związki dostępne jako suplementy diety mogą selektywnie oddziaływać na komórki
prawidłowe i nowotworowe.
Według danych epidemiologicznych dieta zawierająca izotiocyjaniany zmniejsza
ryzyko wystąpienia nowotworu jelita grubego. Związki te będąc składnikiem diety mają duży
wpływ na komórki układu pokarmowego. Najszerszej badany związek z tej grupy –sulforafan
(SFN) jest już dostępny na rynku w postaci suplementu diety. Nie do końca znany jest wpływ
izotiocyjanianów na komponenty systemu detoksykacji, do których zalicza się enzymy
detoksykacyjne należące do 2 fazy metabolizmu ksenobiotyków m.in oksydoreduktazę
NAD(P)H :chinonową1 (NQO1) oraz białka transportowe MRP, zaliczane do 3 fazy
metabolizmu ksenobiotyków. Zbadano wpływ sulforafanu na aktywność NQO1 oraz białek
transportowych MRP, oznaczono ekspresję i poziom białka NQO1 i MRP w prawidłowych
komórkach układu pokarmowego CRL1790 oraz nowotworowych komórkach układu
pokarmowego Caco2 i HT29. Stwierdzono że SFN działał w odmienny sposób na obydwie
fazy metabolizmu ksenobiotyków w prawidłowych i nowotworowych komórkach układu
pokarmowego. Związek ten nie wykazywał specyficzności wobec wpływu na NQO1, a
nawet silniej oddziaływał na ten enzym w komórkach nowotworowych. Natomiast
stwierdzono, że SFN silniej indukował białka transportowe MRP w komórkach
prawidłowych. Badania wykazały, że konieczne są dalsze badania w celu określania
bezpieczeństwa stosowania suplementów diety, gdyż mogą one w znaczący sposób
modulować odpowiedź komórkową na inne stosowane w lecznictwie leki.
Badania zostały współfinansowane przez Unię Europejską w ramach Śródków Europejskiego Funduszu
Społecznego.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
18
Wpływ pozytywnego allosterycznego modulatora (PAM) metabotropowych
receptorów glutaminianergicznych 5 (mGLuR5), Vu-29, na procesy uczenia
i pamięci zaburzone przewlekle podawanym etanolem u szczurów
Marta Marszałek, Jolanta H. Kotlińska
Katedra i Zakład Farmakologii z Farmakodynamiką,
Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Alkohol etylowy (etanol) jest jedną z najczęściej nadużywanych substancji.
Przewlekłe stosowanie etanolu prowadzi do uzależnienia. Jego odstawienie ma złożony
wpływ na procesy pamięci i koncentracji. Etanol oddziałuje na wiele typów receptorów
i układów neuroprzekaźnikowych, między innymi na układ glutaminianergiczny, który
włączony jest w procesy nabywania, magazynowania i przywoływania informacji.
Celem pracy było przebadanie wpływu pozytywnego allosterycznego modulatora
(PAM) metabotropowych receptorów glutaminianergicznych (mGluR5), związku Vu-29 na
procesy uczenia i pamięci zaburzone przewlekle podawanym etanolem u szczurów.
Zaburzenia pamięci mierzono za pomocą testu rozpoznawania nowego obiektu (novel object
recognition test - NOR). Ocenianym parametrem był indeks preferencji, który służy do
pomiaru zainteresowania zwierząt nowym obiektem.
Badania przeprowadzono na szczurach samcach szczepu Wistar (200-250 g). Etanol w
dawce 2 g/kg (20 % w/v) podawano zwierzętom raz dziennie dożołądkowo (i.g.) przez 7 dni.
Test NOR przeprowadzono 24 i 48 h od ostatniego podania etanolu (8 i 9 dzień
eksperymentu). W 8 dniu zwierzęta otrzymały Vu-29 w dawce 30 mg/kg, dootrzewnowo
(i.p.), jednorazowo, 1,5 h przed II sesją testu NOR. Aby wykazać, czy działanie Vu-29 ma
długotrwały wpływ na pamięć, w 9 dniu eksperymentu ponownie wykonano test NOR.
W tym dniu zwierzęta nie otrzymały żadnych iniekcji.
Przeprowadzone doświadczenia wykazały, że PAM mGluR5, związek Vu-29
wyraźnie poprawiał pamięć zaburzoną odstawieniem przewlekle podawanego etanolu.
Świadczy o tym wysoka wartość indeksu preferencji w grupie zwierząt otrzymującej ten
związek względem grupy etanolowej (p<0.01). Vu-29 podany sam grupie kontrolnej (solnej)
usprawniał jej pamięć (p<0.05). Otrzymane wyniki sugerują, że zaburzenia pamięci
wywołane przewlekle podawanym etanolem mogą wynikać ze zmniejszonej aktywności
układu glutaminianergicznego w strukturach mózgu związanych z pamięcią. Vu-29
prawdopodobnie poprawiał pamięć tych zwierząt przez aktywację receptorów mGluR5.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
19
Wbudowywanie białek oraz kompleksów białkowo - barwnikowych
do modelowych błon lipidowych
Emilia Reszczyńska1,2
, Wiesław I. Gruszecki2
1 Zakład Biofizyki, Instytut Biologii i Biochemii,
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, Polska 2 Zakład Biofizyki, Instytut Fizyki, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, Polska
Barwniki ksantofilowe, głównie zeaksantyna i luteina są niezbędne do poprawnego
widzenia. W obecnych czasach, barwniki te przeżywają renesans zainteresowania ze względu
na ich obecność oraz ochronne funkcje w siatkówce oka, głównie w zapobieganiu AMD (ang.
age-related macular degeneration). AMD, czyli zwyrodnienie plamki żółtej związane
z wiekiem dotyczy osób głównie po 55 roku życia. Obecnie jest to dość istotny problem,
ponieważ w przypadku tzw. postaci "suchej" nie ma leczenia, natomiast postać "mokra" tej
choroby prowadzi do utraty wzroku a leczenie jest długotrwałe i kosztowne.
Ksantofile są nierozpuszczalne w wodzie oraz są składnikami pochodzącymi głównie
z pożywienia, rozpowszechnione i syntetyzowane głównie przez rośliny, dlatego też
prowadzone są nieustanne badania dotyczące procesu transportu barwników do siatkówki
oka. Naturalnym miejscem występowania karotenoidów w organizmach żywych są błony
lipidowe oraz białka.
W pracy podjęto badania modelowe oddziaływań zeaksantyny i luteiny z białkami
GSTP1 (transferaza glutationowa) i BSA (ang. Bovine Serum Albumin).
Badania spektroskopowe FTIR oraz badania z wykorzystaniem metodą Langmuir -
Blodgett, pozwoliły zaobserwować wbudowywanie się białek oraz kompleksów białkowo-
barwnikowych do modelowych błon lipidowych.
Autor jest stypendystą w projekcie realizowanym w programie Team Fundacji na rzecz Nauki Polskiej,
współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
20
Mechanizm toksyczności antybiotyku Amfoterycyny B w świetle badań
spektroskopowych
Joanna Starzyk, Krzysztof Tutaj, Rafał Luchowski, Radosław Szlązak,
Wojciech Grudziński, Wiesław I. Gruszecki
Zakład Biofizyki, Instytut Fizyki, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, Polska
Amfoterycyna B (AmB) jest antybiotykiem z grupy polienów stosowanym w leczeniu
grzybic układowych. Lek ten stanowi produkt metabolizmu bakterii Streptomyces nodosus.
Wykorzystywany jest powszechnie w praktyce lekarskiej od ponad pół wieku mimo, że
charakteryzuje go bardzo wysoka toksyczność związana z niską selektywnością działania.
Badania wskazują, że jego aktywność farmakologiczna oraz działanie toksyczne
zależy od jego organizacji molekularnej, w związku z czym kluczowe jest zrozumienie
i wyjaśnienie mechanizmów ją regulujących. W celu zrozumienia i wyjaśnienia aktywności
biologicznej oraz toksyczności tego leku zastosowano szereg metod spektroskopowych.
Na podstawie wyników badań możemy powiedzieć, że efekt toksyczny AmB
związany jest z tworzeniem kanałów w błonach lipidowych, które zaburzają transport jonów
transbłonowych w konsekwencji prowadząc do śmierci zdrowych komórek. Kanały te mają
strukturę tetrameryczną, a ostatnie badania pokazują, że do ich utworzenia konieczna jest
obecność specyficznych dimerów antybiotyku.
Autor jest stypendystą w projekcie realizowanym w programie Team Fundacji na rzecz Nauki Polskiej,
współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
21
Wykorzystanie cytometrii tkankowej w monitorowaniu ekspresji genów
Agnieszka Wojcieszek1, Michał Dudziński
1, Mateusz Wiliński
1, Małgorzata Filas
1,
Piotr Chomik1, Karolina Knap-Czop
2, Marcin Czop
1, Janusz Kocki
1
1 Zakład Genetyki Klinicznej, Katedra Genetyki Medycznej,
Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska 2 Katedra i Zakład Anatomii Prawidłowej Człowieka,
Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Przeprowadzone badania mają na celu porównanie zmian i ustalenie stopnia
zróżnicowania i złośliwości u pacjentów z rakiem płaskonabłonkowym krtani oraz ocenę
ekspresji genów.
W badaniu wykorzystano system TissueFaxs, który pozwolił na dokładniejszą
diagnostykę mikroskopową preparatów histopatologicznych oraz ocenę poziomu ekspresji
genów. Analiza preparatów jest możliwa w świetle widzialnym i we fluorescencji. System
składa się z dwóch modułów: TissueFaxs i HistoQuest, zintegrowanych z mikroskopem
odwróconym. TissueFaxs wykonuje wysokiej jakości zdjęcia, co pozwala dokładniej
zaobserwować zmiany w badanej tkance. Aparat zlicza komórki w wyznaczonym regionie
(ROI) badanej tkanki. Dzięki zastosowaniu różnych technik barwienia, takich jak:
hematoksyliną i eozyną oraz immunohistochemiczne, istnieje możliwość lepszego
rozpoznania zmian w histologii a w konsekwencji postawienia diagnozy. Zautomatyzowany
system wykrywa komórki i ustala położenie względem tkanki. Zaletą systemu jest program
HistoQuest, w którym opatentowane algorytmy wykrywają natężenie antygenów jądra
i cytoplazmy. Atutem systemu jest możliwość zlokalizowania konkretnej komórki na
wykresie.
Nowotwory głowy i szyi należą do najczęściej występujących chorób onkologicznych.
Przykładem jest rak krtani, który obecnie stanowi dużym problem i dotyczy szczególnie
mężczyzn. Przyczyną raka krtani są spontaniczne mutacje, które wywołują nadmierny rozrost
tkanki. Cytometria tkankowa stanowi pomocne narzędzie w ustaleniu czynników
rokowniczych nowotworów.
Badania służą wczesnemu rozpoznaniu i podjęciu leczenia zdiagnozowanych
pacjentów.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
22
Asymetrycznie podstawione pochodne tiomocznika oraz ich kompleksy –
lipofilowość związku kompleksowego a aktywność jego głównego ligandu
Agnieszka Wronka1, Irena Malinowska
1, Barbara Mirosław
1, Anna Bielenica
2,
Marta Struga3
1 Faculty of Chemistry, Maria Curie-Sklodowska University, Lublin, Poland
2 Chair and Department of Biochemistry, Medical University of Warsaw, Warsaw, Poland
3 Department of Pharmacogenomics, Faculty of Pharmacy,
Medical University of Warsaw, Warsaw, Poland
Lipofilowość jest miarą hydrofobowości molekuły i koreluje z jej zdolnością do
przenikania przez błony biologiczne. Wyznaczając lipofilowość, jesteśmy więc w stanie
przewidzieć pierwszy etap działania leku - jego transport do miejsca działania. Ilościową
miarą tej cechy jest parametr logP.
Przy użyciu metod chromatograficznych (HPLC RP-8e, IAM, HPTLC RP-18)
wyznaczono lipofilowość 18 pochodnych 4H-1,2,4-triazoli oraz ich kompleksów, korzystając
z równania Soczewińskiego – Wachtmaistera. Opierając się na powyższej zależności
wyznaczono logk0 (RM0), czyli teoretyczną wartość logk (RM) ekstrapolowaną do zerowej
zawartości organicznego modyfikatora w fazie ruchomej, przyjmowaną za najbardziej
dokładną miarę lipofilowości uzyskaną przy zastosowaniu chromatografii wykorzystywaną
w badaniach QSAR. Otrzymane wartości skorelowano z parametrami lipofilowości
otrzymanymi metodami obliczeniowymi.
Częścią wspólną wszystkich badanych ligandów jest fragment tiomocznika
podstawionego z jednej strony pierścieniem 1,2,4-triazolowym i różnych grup (R) z drugiej
strony. Grupa ta obejmuje liniowe, cykliczne i aromatyczne fragmenty o różnych rozmiarach
i różnych podstawnikach, zarówno aktywujących jak i dezaktywujących pierścień.
Przedstawiony zbiór zróżnicowanych substancji oraz ich badania przesiewowe dotyczące
lipofilowości zostały również użyte do badania zależności struktura – aktywność.
Porównano również lipofilowość związku kompleksowego oraz jego ligandu. Wielu
autorów przypisuje różnice w zachowaniu ligandu i jego kompleksów metali procesowi
chelatowania. Redukuje on polarność jonu centralnego poprzez podział ładunku dodatniego
pomiędzy grupy donorowe cząsteczki, co zwiększa charakter lipofilowy jonu centralnego
i sprzyja przenikaniu przez warstwę lipidową błony.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
23
Prezentacje ustne Sesja Genetyczna 16:00 – 17:05
16:00 – 16:07 Piotr Chomik Wykorzystanie systemu xcellence rt do obrazowania mezenchymalnych komórek macierzystych w czasie rzeczywistym _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
16:08 – 16:15 Marcin Czop Talidomid leads to dose dependent apoptosis in leukemia cell line (CEM/C1) _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
16:16 – 16:23 Marcin Czop Apoptoza w ludzkich komórkach szpiczaka mnogiego eksponowanego na działanie talidomidu, kwasu walproinowego i simwastatyny _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
16:24 – 16:31 Małgorzata Filas Wykorzystanie cytometrii przepływowej do izolacji komórek macierzystych oraz frakcji leukocytów przy użyciu sortera MoFlo XDP prezentacja nie została wygłoszona z powodu wystąpienia problemów technicznych _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
16:32 – 16:39 Małgorzata Milczarek Potęgowanie cytotoksyczności 5-fluorouracylu przez sulforafan w komórkach nowotworowych _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
16:40 – 16:47 Karol Tudrej Preparaty genowe – opracowanie składu, uzyskiwanie i ocena właściwości fizykochemicznych _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
16:48 – 16:55 Mateusz Wiliński Technika digital PCR - nowoczesna metoda badawcza o wysokim potencjale diagnostycznym
_____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
16:56 – 17:03 Artur Wnorowski Targeting β2-adrenergic receptor to inhibit proliferation and motility of human melanoma cell lines _____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
24
Wykorzystanie systemu xcellence rt do obrazowania mezenchymalnych
komórek macierzystych w czasie rzeczywistym
Piotr Chomik, Małgorzata Filas, Agnieszka Wojcieszek, Mateusz Wiliński,
Paulina Gil-Kulik, Alicja Niedojadło, Janusz Kocki
Zakład Genetyki Klinicznej, Katedra Genetyki Medycznej,
Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Mezenchymalne komórki macierzyste (MSC) są niewyspecjalizowanymi komórkami
zdolnymi do nieograniczonych podziałów. Pod wpływem działania różnych czynników mogą
przekształcać się w różne typy dojrzałych komórek. Szpik kostny, maź stawowa, błona
maziowa, tkanka chrzęstna oraz tkanka tłuszczowa są bogatym źródłem komórek
macierzystych. W ostatnich latach duże zainteresowanie wzbudzają multipotencjalne
mezenchymalne komórki macierzyste pozyskiwane z krwi pępowinowej i pępowiny. MSC
określane są jako niehematopoetyczne, niezróżnicowane komórki i w warunkach In vitro
tworzą kolonie komórek adherentnych o budowie zbliżonej do fibroblastów. Ustalenie metod
izolacji, hodowli, a także ich kontrolowanego różnicowania może mieć duże zastosowanie
kliniczne w terapi wielu chorób człowieka.
Celem pracy była optymalizacja i obrazowanie ciągłej hodowli mezenchymalnych
komórek macierzystych z fragmentów pępowiny za pomocą systemu xcellence rt sprzężonego
z automatycznym mikroskopem fluorescencyjnym Olympus IX 80. System xcellence łączy
wysoka jakość optyczna z jednoczesną dużą prędkością sterowania w czasie rzeczywistym
w mikroskopie Olympus IX 80. System zapewnia również archiwizację obrazów. Mikro -
sekundowy kontroler umożliwia wiele procesów, które mogą być prowadzone równolegle.
Kontroler komunikuje się z wszystkimi elementami systemu oświetlenia MT20 i innymi
urządzeniami peryferyjnymi, zapewniając bezproblemowe ustawienie eksperymentu oraz
otrzymywanie wiarygodnych danych i znakomitych obrazów, które są prezentowane w pracy.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
25
Talidomid leads to dose dependent apoptosis in leukemia cell line
(CEM/C1)
Marcin Czop1, Anna Wiśniewska
2, Joanna Przemyski
2, Rafał Żukowski
2,
Mateusz Gwizdała2, Krzysztof Paczwa
2, Natalia Trętowicz
2, Ruby Maini
2,
Karolina Knap-Czop3, Anna Bogucka-Kocka
4, Janusz Kocki
1
1 Clinical Genetics Department, Medical University of Lublin, Lublin, Poland
2 SKN “Genesis”, Medical University of Lublin, Lublin, Poland
3 Chair and Department of Human Anatomy, Medical University of Lublin, Lublin, Poland
4 Chair and Department of Pharmaceutical Botany,
Medical University of Lublin, Lublin, Poland
Thalidomide was introduced in second half of XX century and used as an anti-nausea
in pregnant women. Thalidomide has been withdrawn from treatment after less than 10 years
because of its teratogen activity.
Thalidomide has shown significant activity in multiple myeloma treatment used alone
and in combination with dexamethasone or cyklofosfamid. Thalidomide derivatives were
synthetized (pomalidomide and lenalidomide). They show better activity against myeloma
cells and lower side effects than thalidomide.
The aim of this work was to verify the effect of different doses of thalidomide on
leukemia cell line CEM/C1. Cell line were cultures in RPMI 1640 medium (PAA)
supplemented with L-glutamine (2mM), HEPES, antibiotics (penicillin (100U/mL)
streptomycin (100µM), amphotericin 2.5µg/mL(Sigma)) and 10% fetal bovine serum heat
inactivated (Gibco). Cell lines were modulated with thalidomide (10µg/mL) in various
concentrations. The substance effect on cells were observed by flow cytometry.
The thalidomide influence on cells vitality was demonstrated. Inhibitory doses (IC10,
IC50, IC90) were determined.
This work was made by using the equipment purchased within the Project ""The equipment of innovative
laboratories doing research on new medicines used in the therapy of civilization and neoplastic diseases"" within
the Operational Program Development of Eastern Poland 2007 - 2013, Priority Axis I Modern Economy,
Operations I.3 Innovation Promotion.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
26
Apoptoza w ludzkich komórkach szpiczaka mnogiego eksponowanego
na działanie talidomidu, kwasu walproinowego i simwastatyny
Marcin Czop1, Tomasz Kubrak
2, Karolina Knap-Czop
3, Dariusz Jawniak
4,
Janusz Kocki1, Anna Bogucka-Kocka
2
1 Zakład Genetyki Klinicznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
2 Katedra i Zakład Botaniki Farmaceutycznej,
Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska 3Katedra i Zakład Anatomii Prawidłowej Człowieka,
Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska 4 Katedra i Klinika Hematologii i Transplantacji Szpiku,
Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Szpiczak mnogi to złośliwy, rozsiany nowotwór hematologiczny, w którym dochodzi
do monoklonalnego rozrostu komórek plazmatycznych. Szpiczak mnogi to około 1-2%
wszystkich nowotworów. Etiologia choroby jest do tej pory niewyjaśniona i najczęściej
dotyka osób w podeszłym wieku. Patologicznie zmienione komórki plazmatyczne produkują
duże ilości specyficznej immunoglobuliny, której wykrycie jest jednym z kroków diagnostyki
choroby. Od wielu lat z powodzeniem w Polsce i na świecie w terapii szpiczaka mnogiego
jest stosowany talidomid. Początkowo była to monoterapia, natomiast wprowadzenie
skojarzonego leczenia znacznie podniosło jego efektywność. Obecnie najczęściej stosuje się
talidomid w połączeniu z deksametazonem lub cyklofosfamidem.
Celem pracy było zbadanie wpływu talidomidu, kwasu walproinowego i simwastatyny
na żywotność ludzkich komórek szpiczaka mnogiego. Komórki szpiczakowe eksponowane
były na działanie w/w związków wprost po izolacji ze szpiku pacjentów. Hodowle
komórkowe prowadzone były w medium o składzie: 20% surowicy płodowej bydlęcej (FBS
Gold), 100U/ml penicyliny, 100µM/ml streptomycyny, 2.5µg/ml amfoterycyny B oraz RPMI
1640. Komórki posiewano i eksponowano na działanie badanych związków, po kolejnych 24h
przeprowadzano analizę cytometryczna. Badanie wykonano metodą cytometrii przepływowej
z wykorzystaniem cytometru przepływowego FlowSight (Amnis) z mikroskopową analizą
obrazu w czasie rzeczywistym.
Wykazano indukcję apoptozy w próbkach, gdzie jednocześnie zastosowano talidomid
w połączeniu z kwasem walproinowym oraz talidomid z połączeniu z kwasem walproinowym
oraz simwastatyną. Związki użyte w badaniu powodowały apoptozę komórek w niewielkim
stopniu wpływając na nekrozę.
Praca powstała z wykorzystaniem sprzętu zakupionego w ramach Projektu: „Wyposażenie innowacyjnych
laboratoriów prowadzących badania nad nowymi lekami stosowanymi w terapii chorób cywilizacyjnych
i nowotworowych” w ramach Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej 2007-2013, Osi priorytetowej
I Nowoczesna Gospodarka, Działania I.3 Wspieranie Innowacji.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
27
Wykorzystanie cytometrii przepływowej do izolacji komórek macierzystych
oraz frakcji leukocytów przy użyciu sortera MoFlo XDP
Małgorzata Filas1, Piotr Chomik
1, Agnieszka Wojcieszek
1, Mateusz Wiliński
1,
Paulina Gil- Kulik1, Karolina Knap-Czop
2, Janusz Kocki
1
1 Zakład Genetyki Klinicznej, Katedra Genetyki Medycznej,
Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska 2 Katedra i Zakład Anatomii Prawidłowej Człowieka,
Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Komórki wszystkich linii rozwojowych krwi różnicujących się w kierunku m. in.
erytrocytów, leukocytów oraz trombocytów wywodzą się z hematopoetycznych komórek
macierzystych posiadających na swojej powierzchni antygen CD 34. Powstająca linia
leukocytarna wykazuje ekspresję antygenu CD45, który jest wspólny dla monocytów,
limfocytów i granulocytów. Występujące na powierzchni i wewnątrz komórek antygeny
umożliwiają analizę ilościową, jakościową i czynnościową za pomocą cytometrii
przepływowej. Identyfikacja poszczególnych komórek oparta jest za reakcji antygen-
przeciwciało, a wizuzalizacja możliwa jest poprzez przetworzenie impulsów świetlnych,
powstałych w wyniku emisji światła poprzez wzbudzone światłem lasera skoniugowane
z przeciwciałami fluorochromy, na elektryczne. Detekcja fluorescencji umożliwia dalszy etap
–sortowanie. Sorter MoFlo pozwala na jednoczesną analizę cytometryczną badanych
komórek oraz ich selekcję na wybrane populacje komórkowe. Sortowanie zachodzi w polu
elektrycznym wytwarzanym przez elektrody, pomiędzy którymi przepływa strumień cieczy
ulegający podziałowi na krople w wyniku drgań kryształu piezoelektrycznego.
Celem pracy była ocena wydajności sortowania komórek macierzystych oraz frakcji
leukocytów z krwi obwodowej. Materiał do badań stanowiła krew obwodowa pobrana na
wersenian dwupotasowy od ochotników. Badania uzyskały zgodę komisji bioetycznej. Krew
następnie została poddana inkubacji z przeciwciałami wyznakowanymi fluorochromem oraz
zlizowana wg procedury. Analizę cytometryczną oraz selekcje poszczególnych typów
komórek przeprowadzono za pomocą sortera MoFlo. W uzyskanych wynikach wydajność
sortowania sięgała ok. 99%. Otrzymano czyste populacje komórkowe. Sorter MoFlo stanowi
narzędzie do wydajnej izolacji komórek macierzystych i frakcji leukocytów.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
28
Potęgowanie cytotoksyczności 5-fluorouracylu przez sulforafan
w komórkach nowotworowych
Małgorzata Milczarek1,2
, Katarzyna Wiktorska2, Katarzyna Lubelska
2,
Lidia Śliwka1,3
, Dariusz Matosiuk1, Zdzisław Chilmonczyk
1
1 Katedra i Zakład Syntezy i Technologii Chemicznej Środków Leczniczych,
Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska 2 Zakład Biologii Komórki, Narodowy Instytut Leków, Warszawa, Polska
3 Zakład Bioanalizy i Analizy Leków,
Uniwersytet Medyczny w Warszawie, Warszawa, Polska
Od kilku lat w literaturze obserwowana jest nowa idea sugerująca podawanie leków
onkologicznych w kombinacji z naturalnymi związkami chemoprewentywnymi.
Oczekiwanym efektem stosowania takich kombinacji jest wzrost skuteczności leczenia
i zmniejszenie toksyczności leków w stosunku do komórek prawidłowych. Sulforafan to
naturalny związek chemoprewentywny. W badaniach na komórkach nowotworowych
wykazano, że potęguje aktywność leków przeciwnowotworowych. Wyniki naszych
wcześniejszych badań wskazują, że w komórkach prawidłowych 5-fluorouracyl i sulforafan
działają antagonistycznie.
Celem badań było określenie typu interakcji pomiędzy 5-fluorouracylem
i sulforafanem w liniach komórek raka sutka: MCF-7 i MDA-231, liniach raka jelita grubego:
HT-29 i Caco-2 oraz liniach raka gruczołu krokowego: PC-3 i LNCaP. Efekt cytotoksyczny
kombinacji i podań osobnych związków zbadano przy pomocy testu MTT. Dla przypadków
gdzie cytotoksyczność kombinacji była wyższa niż 50 % określono rodzaj interakcji metodą
Chou i Talaly’a.
W liniach komórek raka sutka obserwowano, że cytotoksyczność kombinacji była
wyższa niż podania osobnego związków (synergizm oraz addytywizm). Stężenie efektywne
leku było 2÷3 – krotnie niższe po podaniu w kombinacji w porównaniu do podania osobnego.
W linii raka jelita grubego Caco-2, w zakresie cytotoksyczności od 50% do 80% wykazano,
że kombinacja działała silniej niż podania osobne (synergizm i addytywizm). Dla większej
cytotoksyczności efekt kombinacji był podobny do obserwowanego po podaniu sulforafanu
(antagonizm). W linii raka jelita grubego HT-29 obserwowano również antagonizm. W linii
PC-3, dla cytotoksyczności mniejszej niż 70% obserwowano potęgowanie aktywności 5-
fluorouracylu (synergizm). Dla cytotoksyczności większej od 70% jak dla podania leku
(antagonizm). W drugiej linii raka gruczołu krokowego - LNCaP kombinacja cechowała się
porównywalną cytotoksycznością jak podanie sulforafanu (antagonizm). Sulforafan najlepiej
potęguje aktywność przeciwnowotworową 5-fluorouracylu w komórkach raka sutka.
Badania finansowane przez NCN. Grant badawczy nr. 2012/05/N/NZ5/02634
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
29
Preparaty genowe – opracowanie składu, uzyskiwanie i ocena właściwości
fizykochemicznych
Karol Tudrej, Maciej Małecki
Katedra Farmacji Stosowanej i Bioinżynierii, Warszawski Uniwersytet Medyczny, Warszawa, Polska
Terapia genowa stanowi obecnie obiecującą metodę leczenia wielu schorzeń
o podłożu genetycznym. Jednak z uwagi na stosunkowo niedługi czas, jaki upłynął od
pojawienia się genów w lecznictwie, niezbędne są dalsze prace tak nad nowymi postaciami
farmaceutycznymi jak i znalezieniem atrakcyjnych terapeutycznie celów molekularnych dla
genoterapii. W niniejszej pracy, podjęto się próby opracowania stałych postaci leku dla
preparatów genowych niosących plazmidowe siRNA, które następnie będą przetestowane,
jako preparaty antynowotworowe, na komórkach czerniak.
Cel: celem niniejszej pracy jest opracowanie stałych postaci leku dla preparatów
genowych niosących siRNA, które będą wykazywały działanie antynowotworowe na komórki
czerniaka linii B16-F10.
Metody: hodowle bakteryjne Escherichia coli, izolacja plazmidów na skalę mini i giga,
analiza restrykcyjna plazmidu, elektroforeza w żelu agarozowym, PCR.
Rezultaty: wyhodowano 50 l płynnej hodowli bakterii E. coli niosącej odpowiedni
plazmid psiRNA, a następnie izolowano plazmid. Oznaczenie wyizolowanych plazmidów
wykonano w sposób ilościowy przy pomocy spektroskopii UV-Vis oraz w sposób jakościowy
przy pomocy analizy restrykcyjnej.
Wnioski: Rezultaty izolacji przeprowadzonych przy pomocy zestawu EndoFree
Plasmid Giga Kit (Qiagen) pokazały, iż możliwym jest wydajne namnożenie plazmidów
psiRNA w transformowanych bakteriach E. coli. Jakość uzyskanych plazmidów pozwala na
dalsze prace badawcze w kierunku opracowania preparatów genowych do badań klinicznych
na tych wektorach.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
30
Technika digital PCR - nowoczesna metoda badawcza o wysokim
potencjale diagnostycznym
Mateusz Wiliński1, Agnieszka Wojcieszek
1, Małgorzata Filas
1, Piotr Chomik
1,
Karolina Knap-Czop2, Marcin Czop
1, Janusz Kocki
1
1 Zakład Genetyki Klinicznej, Katedra Genetyki Medycznej,
Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska 2 Katedra i Zakład Anatomii Prawidłowej Człowieka,
Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Łańcuchowa reakcja polimerazy (ang. polymerase chain reaction – PCR) została
opracowana ponad trzy dekady temu przez amerykańskiego biochemika dra Kary'ego
Mullisa. Okazała się przełomowym odkryciem biologii molekularnej i złotym standardem
diagnostycznym. Obecnie istnieje wiele typów techniki PCR, będących modyfikacjami
metody standardowej. Jedną z nich jest Digital PCR (dPCR) nazywany również emulsyjnym
PCR. Digital PCR jest swoistą ewolucją metody real-time PCR (qPCR) oferując odmienny
sposób oceny ilościowej i detekcji rzadkich alleli w stosunku do metody konwencjonalnej.
Digital PCR zapewnia wysoką czułość i dokładność w stosunku do klasycznej metody
real-time PCR. Zwiększona automatyzacja procesu pozwala skrócić czas analizy, a także
ogranicza ryzyko popełnienia błędu. Dzięki wysokiej czułości i dokładności, dPCR oferuje
większe możliwości diagnostyczne, a co szczególnie ważne - skraca czas diagnozy.
W pracy przedstawiono możliwości klinicznego zastosowania techniki dPCR
w diagnostyce chorób człowieka. Cechą charakterystyczną digital PCR jest kropelkowo-
emulsyjna technologia procesu, polegająca na frakcjonowaniu próbki na tysiące fragmentów,
które indywidualnie podlegają amplifikacji i analizie. Zabieg ten wyraźnie zwiększa
specyficzność reakcji i umożliwia dokładniejszą analizę danych.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
31
Targeting β2-adrenergic receptor to inhibit proliferation and motility of
human melanoma cell lines
Artur Wnorowski1,2
, Mariola Sadowska3, Rajib K. Paul
2, Anna Boguszewska-
Czubara4, Lucita Jimenez
5, Abdelmohsen Kotb
6, Lawrence Toll
7, Michel Bernier
8,
Krzysztof Jóźwiak1, Irving W. Wainer
2
1 Laboratory of Medicinal Chemistry and Neuroengineering, Medical University of Lublin, Poland
2 National Institute on Aging, Laboratory of Clinical Investigation, MD, USA
3 University of Maryland, Marlene & Stewart Greenebaum Cancer Center, MD, USA
4 Department of Medicinal Chemistry, Medical University of Lublin, Poland
5 SRI International, CA, USA
6 National Institute on Aging, Laboratory of Genetics, USA
7 Torrey Pines Institute for Molecular Studies, FL, USA
8 National Institute on Aging, Translational Gerontology Branch, MD, USA
(R,R’)-4’-methoxy-1-naphtylfenoterol (MNF) inhibits proliferation of 1321N1
astrocytoma cell line in a β2-adrenergic receptor (β2AR)-dependent manner (1), while
reducing rat C6 glioma growth in a xenograft mouse model (2). MNF interferes also with
proto-oncogenic signaling induced by the GPR55 receptor, in human HepG2 hepatocarcinoma
and PANC-1 pancreatic carcinoma cells (3).
Here, we utilized a number of cellular and biochemical techniques to investigate the
anti-tumorigenic potential of MNF in a panel of β2AR-expressing human melanoma cell
lines. Scratch wound healing assays and real-time analysis using xCELLigence system
demonstrated the ability of MNF to dose-dependently reduce the motility and invasiveness of
three different melanoma cell lines, namely UACC-647, M93-047 and UACC-903. Inhibition
of cell invasion was accompanied by drop in MMP-9 activity. Pharmacological inhibition of
β2AR and protein kinase A (PKA) protected against the actions of MNF. Forskolin, activator
of adenylyl cyclase, and Ro 20-1724, inhibitor of phosphodiesterase 4, mimicked the MNF
activity. U-shaped dose-response curves, with a nadir at 1 nM, were observed when the levels
of phosphorylated MEK and ERK were determined in MNF-treated cells. Cell pretreatment
with ICI‑ 118,551, selective β2AR antagonist, abolished MNF-evoked drop in
phospho‑ ERK levels. However, MNF markedly increased inhibitory phosphorylation of
eukaryotic elongation factor 2 (eEF2) on Thr56, which was accompanied by global defect in
protein biosynthesis as revealed by pulse-labeling experiments with [35S]-methionine. We
concluded that the anti‑ tumorigenic functions of MNF in melanoma cells rely on β2AR-
dependent accumulation of cyclic AMP and subsequent activation of PKA.
This work was supported by funds from the Intramural Research Program of the
National Institute on Aging (N01‑ AG‑ 3‑ 1009) and the Foundation for Polish Science
(TEAM 2009-4/5 programme).
1. L. Toll et al., J Pharmacol Exp Ther 336, 524 (Feb, 2011).
2. M. Bernier et al., Pharmacology Research & Perspectives 1, 1 (2013).
3. R. K. Paul et al., Biochem Pharmacol 87, 547 (Feb 15, 2014).
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
32
Sesja posterowa 11:30 – 13:00
P1. Bęczkowska Ilona
P2. Bęczkowska Ilona
P3. Frant Maciej
P4. Frant Maciej
P5. Gałęza Justyna
P6. Gładysz Agata
P7. Iwaniak Karol
P8. Jesionek Wioleta
P9. Kaproń Barbara
P10. Knap – Czop Karolina
P11. Kołodziej Przemysław
P12. Naleśniak Magdalena
P13. Niemiec Małgorzata A.
P14. Nowacka Natalia
P15. Palusińska Małgorzata
P16. Pawlikowski Andrzej
P17. Polski Andrzej
P18. Puzio Michał
P19. Rejczak Tomasz
P20. Smyrska Natalia
P21. Stanisławski Grzegorz
P22. Strzemski Maciej
P23. Śliwka Lidia
P24. Wojtunik Karolina
P25. Wronka Agnieszka
P26. Wróblewski Karol
P27. Żurek Aleksandra
P28. Żurek Aleksandra
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
33
Przykładowe zastosowania adsorpcyjnej woltamperometrii stripingowej
w analizie związków biologicznie aktywnych
Ilona Bęczkowska, Katarzyna Tyszczuk-Rotko
Zakład Chemii Analitycznej i Analizy Instrumentalnej,
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, Polska
Woltamperometria stripingowa (SV) (zwana również woltamperometrią z zatężaniem
lub woltamperometrią inwersyjną) jest szybko rozwijającą się metodą z wieloma
możliwościami zastosowania ze względu na jej wysoką czułość, dokładność, precyzję i niski
koszt aparatury. Granice wykrywalności większości procedur opracowanych
z wykorzystaniem tej metody są rzędu 10-10 lub 10-9 mol L-1, a w sprzyjających warunkach
wynoszą one nawet poniżej 10-13 mol L-1. Wśród technik woltamperometrii inwersyjnej,
adsorpcyjna woltamperometria stripingowa (AdSV) znajduje szerokie zastosowanie
w analizie związków biologicznie aktywnych. W AdSV zatężanie substancji oznaczanej
odbywa się na drodze adsorpcji na powierzchni elektrody pracującej. Dobór właściwej
elektrody pracującej odgrywa kluczową rolę w oznaczeniach prowadzonych tą metodą.
Dlatego też woltamperometria inwersyjna korzysta z całej gamy różnych elektrod
pracujących, wśród których możemy wyróżnić: elektrody rtęciowe, elektrody stałe,
mikroelektrody oraz elektrody z modyfikowaną powierzchnią. Elektrody rtęciowe (wisząca
kroplowa elektroda rtęciowa (HMDE) i błonkowa elektroda rtęciowa (MFE)) do 2000 roku
były szeroko stosowane w oznaczeniach prowadzonych tą metodą. Jednakże ze względu na
toksyczność rtęci i jej związków dąży się do całkowitego wyeliminowania elektrod
rtęciowych ze środowiska laboratoryjnego i opracowania nowych materiałów, pozwalających
na uzyskanie elektrod, które posiadałyby ich zalety i równocześnie byłyby mniej toksyczne.
W 2005 roku wprowadzono do oznaczeń metodą adsorpcyjnej woltamperometrii
stripingowej błonkową elektrodę ołowiową (PbFE), która wykazuje mniejszą toksyczność
w porównaniu z elektrodami rtęciowymi. Elektroda ta posłużyła do opracowania procedur
oznaczania szerokiej gamy jonów metali (np. Co(II), Ni(II), Mo(II), W(VI), U(VI)) oraz
związków biologicznie aktywnych (np. kwasu foliowego, testosteronu, kwasu kawowego,
kwasu betulinowego). W niniejszym komunikacie przedstawiono przykłady zastosowania
adsorpcyjnej woltamperometrii stripingowej w analizie wybranych związków biologicznie
aktywnych.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
34
Woltamperometryczna procedura jednoczesnego oznaczania paracetamolu
i kwasu askorbinowego na elektrodzie diamentowej domieszkowanej borem
modyfikowanej błonką Nafionu i ołowiem
Ilona Bęczkowska1, Katarzyna Tyszczuk-Rotko
1, Magdalena Wójciak-Kosior
2,
Ireneusz Sowa2
1 Zakład Chemii Analitycznej i Analizy Instrumentalnej,
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, Polska 2 Katedra Chemii, Zakład Chemii Analitycznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Paracetamol (N-acylo-p-amino-fenol, acetamionfen) jest lekiem o działaniu
przeciwbólowym i przeciwzapalnym. Znajduje szerokie zastosowanie przy łagodzeniu bólu
mięśni, stawów, kości, zębów i innych części ciała. Przedawkowanie paracetamolem może
prowadzić do akumulacji toksycznych metabolitów, a w niektórych wypadkach nawet do
śmierci pacjenta.
Kwas askorbinowy (witamina C, 2(-1,2-dihydroksyetyl)-4,5-dihydroksyfuran-3-on)
odgrywa istotną rolę w funkcjonowaniu ludzkiego organizmu m.in.: bierze udział w
przemianach tyrozyny, w syntezie steroidów nadnerczy, wzmacnia i chroni układ
odpornościowy, poprawia dostępność biologiczną żelaza oraz prawdopodobnie zmniejsza
poziom cholesterolu. Ponadto, witamina C jest popularnym antyoksydantem stosowanym jako
dodatek do żywności.
Niektóre preparaty farmaceutyczne zawierają zarówno kwas askorbinowy jak
i paracetamol ze względu na fakt, że kwas askorbinowy wzmacnia działanie farmakologiczne
paracetamolu oraz wykazuje działanie ochronne przeciw jego hepatoksyczności. Dlatego też
jednoczesne wyznaczenie zawartości obu związków stanowi istotny element kontroli jakości
preparatów farmaceutycznych. Badanie te z powodzeniem można przeprowadzić za pomocą
chromatografii cieczowej i metod spektrofotometrycznych, jednakże metody te są zwykle
czasochłonne i kosztowne. Metody elektrochemiczne, w szczególności woltamperometria ze
względu na wysoką czułość, selektywność i prostotę pomiarów stanowi dobrą alternatywę dla
tych metod. W niniejszym komunikacie przedstawiono nową procedurę jednoczesnego
oznaczania paracetamolu i kwasu askorbinowego na elektrodzie diamentowej
domieszkowanej borem (BDD) modyfikowanej błonką Nafionu i ołowiem metodą
woltamperometrii pulsowo-różnicowej. Otrzymane krzywe kalibracyjne są liniowe w zakresie
stężeń od 5 × 10-7 do 2 × 10-4 mol L-1 dla paracetamolu i od 1 × 10-6 do 5 × 10-4 mol L-1
dla kwasu askorbinowego. Zaproponowana procedura została z powodzeniem zastosowana do
jednoczesnego oznaczania paracetamolu i kwasu askorbinowego w wybranych preparatach
farmaceutycznych.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
35
Efekt wybranych porfiryn na rozwój zarodka kurzego
Maciej Frant1, Arkadiusz Czerwonka
1, Anna Kasprzyk
2, Monika Dźwierzyńska
3,
Mariusz Trytek4, Roman Paduch
1
1 Zakład Wirusologii i Immunologii, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, Polska
2 Zakład Anatomii i Cytologii Roślin, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, Polska
3 Zakład Biologii Molekularnej, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, Polska
4 Zakład Mikrobiologii Przemysłowej, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, Polska
Porfiryny są heterocyklicznymi związkami zbudowanymi z czterech pierścieni
pirolowych, połączonych za pomocą mostków metinowych w makroukład zwany porfiną.
Często tworzą one kompleksy z jonami metali umiejscowionymi w centrum ich struktury.
Porfiryny pochłaniają światło, dzięki czemu posiadają charakterystyczne widma absorpcyjne
zarówno w części widzialnej, jak i nadfioletowej [1]. Najpopularniejszymi przedstawicielami
porfiryn są hemy oraz chlorofile [2]. Porfiryny z uwagi na swoją aktywność biologiczną,
znajdują zastosowanie m.in. w terapii przeciwnowotworowej, wykorzystującej ich
właściwości fotodynamiczne [3].
Cel pracy:
Celem pracy była ocena potencjalnego wpływu wybranych porfiryn na rozwój zarodka
kurzego.
Materiały:
Zarodki kurze 13 dniowe, dostarczone z firmy IndykPol
Analizowane porfiryny:
kobalamina, chlorofilina, porfiryna żelazowa i manganowa
Metody:
Zakażanie zarodków kurzych do jamy omoczniowej:
Jaja przeznaczone do zakażania prześwietlano, zaznaczano granicę komory powietrznej oraz
położenie zarodka. Po dezynfekcji i przewierceniu skorupki, przebijano błonę skorupkową
nad komorą powietrzną i wprowadzono badane porfiryny. Rozpuszczono je w płynie
fizjologicznym PBS zawierającym jony wapnia i magnezu (stężenia porfiryn 20 μM) w ilości
około 200 μl/jajo. Jaja umieszczono w inkubatorze na 48 h (37OC). Po tym czasie,
obserwowano efekt zakażenia badanymi związkami.
Wyniki:
Wszystkie stosowane porfiryny spowodowały zwiększenie rozmiaru zarodków wpływając w
odmienny sposób na stopień ich upierzenia i rozwoju (kobalamina była pod tym względem
najaktywniejsza). Poziom przekrwienia błon był różny w zależności od stosowanych porfiryn,
największy w przypadku porfiryny żelazowej.
1. Żak I., Porfiryny i pochodne, Chemia medyczna, Katowice, 2001, 297-306
2. Zhang Li, The Secret Life of Heme in Regulating Diverse Biological Processes, Heme Biology, The
University of Texas at Dallas, USA, 2011. 1-6
3. Lukšienë Ž., Photodynamic therapy: mechanism of action and ways to improve the efficiency of treatment,
Medicina, 2003, 39(12): 1137-1150"
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
36
Chlorofilina, a chemoprewencja
Maciej Frant, Aleksandra Żurek, Adrianna Dudek
Zakład Wirusologii i Immunologii, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, Polska
Chlorofilina jest półsyntetyczną pochodną chlorofilu. Od chlorofilu różni się
centralnym jonem metalu, którym jest jon miedzi zamiast magnezu. Chlorofilina
wykorzystywana jest między innymi jako dodatek do żywności (znana jako naturalny zielony
barwnik E141), w medycynie (przyspiesza gojenie ran), czy też w przemyśle (wewnętrzne
dezodorant wpływający na aktywność enzymów degradujących białka, hamujący
powstawanie nieprzyjemnych zapachów) (1, 2).
Chlorofil i chlorofilina są zdolne do tworzenia mocnych kompleksów molekularnych z
niektórymi toksycznymi substancjami chemicznymi. Chlorofilina w odróżnieniu od
chlorofilu, dobrze rozpuszcza się w wodzie. W związku z tym może wiązać się z naturalnymi
czynnikami mutagennymi takimi jak policykliczne węglowodory, benzopiren, dibenzopiren,
działając, a tym samym działać chemoprewencyjnie. Chlorofilina wiąże czynniki kancerogenne
dwadzieścia razy lepiej niż resweratol i tysiące razy lepiej niż ksantyny (1, 2, 3).
W badaniach przesiewowych w grupie osób obarczonych wysokim ryzykiem
zachorowania na raka wątroby w populacji chińskiej (narażenie na aflatoksyny ze
spleśniałych ziaren i roślin strączkowych), stwierdzono, że suplementacja chlorofiliny przed
posiłkami, prowadzi do istotnego obnizenia poziomu biomarkera (AFB1-N7-guanine)
uszkodzenia DNA wywołanego przez aflatoksyny w moczu. W związku z tym naukowcy
mają nadzieję, że suplementacja żywności chlorofiliną będzie pomocna w zmniejszeniu
ryzyka zachorowania na raka wątroby w populacjach zagrożonych spożyciem aflatoksyn (2).
1. Herring P., Cancer and Chlorophyllin, Oregon’s Agricultural Progress, 2002, Winter/Spring
2. Higton J., Chlorophyll and Chlorophyllin, The Linus Pauling Institute Micronutrient Information Center,
http://lpi.oregonstate.edu/infocenter/phytochemicals/chlorophylls/#
3. Keshava C., Divi R., Einem T., Richardson D., Leonard S., Keshava N., Poirier M., Weston A., Chlorophyllin
significantly reduces benzo[a]pyrene-DNA adduct formation and alters cytochrome P450 1A1 and 1B1
expression and EROD activity in normal human mammary epithelial cells, Enviromental and Molecular
Mutagenesis, 2009, 50(2): 134–144
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
37
Badanie trwałości hydrochlorotiazydu w roztworach
Justyna Gałęza, Anna Gumieniczek, Rafał Pietraś, Kamil Larwa
Katedra i Zakład Chemii Leków, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Celem podjętych badań była ocena trwałości hydrochlorotiazydu w roztworach
o różnym pH, w podwyższonej temperaturze oraz podczas ekspozycji na światło UV-Vis.
Stresowane roztwory hydrochlorotiazydu oceniano ilościowo metodą wysokosprawnej
chromatografii cieczowej HPLC, która umożliwia ocenę zmian stężenia badanego związku
obok powstających produktów rozkładu.
Zastosowano następujące parametry metody HPLC:
• faza stacjonarna: kolumna LiChrospher z wypełnieniem RP18 (125 x 4 mm, 5µm)
• faza ruchoma: bufor fosforanowy o pH 7,0-acetonitryl-0.05 mmol/l wodorosiarczan
cetylotrimetyloamoniowy (70:20:10, v/v/v)
• szybkość przepływu fazy ruchomej: 1,4 ml/min
• detekcja UV przy długości fali: λ=265 nm
• wzorzec wewnętrzny: paracetamol.
Przeprowadzona walidacja wykazała, że metoda jest:
• selektywna dla badanego leku wobec produktów rozkładu oraz wzorca wewnętrznego
• liniowa w zakresie stężeń od 20 do 120 µg/ml
• precyzyjna
• dokładna.
Badania kinetyczne przeprowadzono w roztworach o pH 4, 7 i 10, w dwóch
temperaturach 40°C i 80°C. Badania te wykazały, że reakcje rozkładu hydrochlorotiazydu
w temperaturze 80°C są reakcjami I-go rzędu. Największą stałą szybkości oraz najmniejszą
trwałość uzyskano w buforze fosforanowym o pH 7, gdzie wystąpił ok. 40% rozkład leku
(w buforze boranowym ok. 30%, a w buforze octanowym ok. 15%).
Hydrochlorotiazyd w roztworach o różnym pH poddano także działaniu
promieniowania UV-Vis w 2 cyklach naświetlania: 3 dawki oraz 9 dawek wg ICH.
Stresowane próby oceniono ilościowo podaną metodą HPLC. Najmniejszą trwałość uzyskano
po 9 dawkach ICH, gdzie wystąpił ok. 60% rozkład leku."
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
38
Modyfikacje powierzchni cewników dożylnych z wykorzystaniem
substancji o właściwościach przeciwbakteryjnych – ocena immobilizacji
z zastosowaniem metody ATR-FTIR i mikrobiologicznej aktywności
Agata Gładysz1, Dorota Kowalczuk
1, Małgorzata Miazga-Karska
2
1 Katedra i Zakład Chemii Leków, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
2 Katedra i Zakład Biochemii i Biotechnologii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Tematyka prowadzonych badań dotyczy modyfikacji dostępnych na rynku cewników
wykonanych z poliuretanu celem immobilizacji na ich powierzchni substancji o działaniu
przeciwbakteryjnym. Z racji swoich właściwości związkiem nanoszonym na powierzchnię
wenflonu był mleczan etakrydyny (środek przeciwbakteryjny, stosowany także w zakażeniach
pierwotniakowych i pasożytniczych). Modyfikacji powierzchni dokonywano poprzez wstępną
aktywację cewnika (do modyfikacji używano kwasu, bromu lub jodu) umożliwiającą
inkorporację substancji aktywnej. Lek nanoszono drogą inkubacji cewnika w roztworze
etakrydyny, bądź poprzez jego odparowanie. Ocena wiązania etakrydyny do powierzchni
cewnika została dokonana z wykorzystaniem spektrometrii w podczerwieni FTIR. Aktywność
mikrobiologiczną otrzymanego cewnika ze zmodyfikowaną matrycą badano testem
zahamowania stref wzrostu zarówno dla bakterii Gram-ujemnych jak i Gram-dodatnich.
Wynikiem prowadzonych badań jest otrzymanie cewnika powleczonego etakrydyną, która
nadaje mu właściwości przeciwbakteryjne wobec obu grup bakterii. Otrzymane wyniki
dowodzą, iż możliwe jest modyfikowanie prostymi metodami produktów powszechnie
używanych w lecznictwie szpitalnym, w wyniku czego są one chronione przed
drobnoustrojami. Daje to szansę na zmniejszenie odsetka zachorowań na zakażenia krwi
pochodzenia odcewnikowego u osób długotrwale przyjmujących terapię dożylną.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
39
Wzmocnienie aktywności przeciwdepresyjnej połączeń imipraminy
z cynkiem lub magnezem po podaniu doustnym w teście wymuszonego
pływania u myszy
Karol Iwaniak, Magdalena Naleśniak, Ewa Poleszak
Katedra i Zakład Farmacji Stosowanej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Depresja jest jednym z najczęściej występujących zaburzeń afektywnych
wpływającym na znaczne pogorszenie jakości życia. Leczenie zaburzeń depresyjnych jest
obecnie procesem długotrwałym, nie zawsze skutecznym i obciążonym ryzykiem poważnych
działań niepożądanych, dlatego tak ważne jest ciągłe poszukiwanie nowych leków
przeciwdepresyjnych. W ciągu ostatnich lat ukazało się wiele publikacji naukowych
wskazujących na rolę cynku i magnezu w powstawaniu zaburzeń depresyjnych oraz ich
leczeniu [1,2]. Przeprowadzone badania behawioralne wykazały przeciwdepresyjne działanie
obydwu biometali podanych dootrzewnowo w testach przeciwdepresyjnych, np. w teście
wymuszonego pływania (Porsolta, FST). Test ten jest jednym z powszechnie stosowanych
testów behawioralnych przydatnym do przedklinicznej oceny substancji o potencjalnym
działaniu przeciwdepresyjnym [3].
Celem przeprowadzonego badania była ocena wpływu jednoczesnego podawania
cynku (Zn) lub magnezu (Mg) z imipraminą na aktywność przeciwdepresyjną w teście
wymuszonego pływania po podaniu doustnym u myszy.
Doświadczenia przeprowadzono na dorosłych samcach myszy rasy Albino Swiss.
Wykazano, że zarówno cynk jak i magnez podane w dawkach niedziałających (odpowiednio
40 i 60 mg/kg m.c. przeliczonych na czyste jony) łącznie z imipraminą (także w niedziałającej
dawce – 60 mg/kg m.c.) skracają czas bezruchu myszy, a uzyskane wyniki nie były związane
ze wzrostem aktywności lokomotorycznej zwierząt. Analizę statystyczną wyników wykonano
przy użyciu dwuczynnikowej analizy wariancji (two-way ANOVA) oraz testu Tukeya (post-
hoc). Wyniki uznano za istotne statystycznie dla p<0,05.
Na podstawie zebranych wyników stwierdzono, że obydwa biometale nasilają
działanie imipraminy w teście Porsolta, po podaniu doustnym u myszy.
1. Siwek M. i wsp.., J. Affect. Disorders, 126, 447, 2010.
2. Poleszak E. i wsp., Pharmacol. Biochem. Behav., 81(3), 524, 2005.
3. Porsolt R.D., Bertin A., Jalfre M., Arch. Int. Pharmacodyn. Ther., 229, 327, 1977.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
40
Zioła chińskie - naturalne preparaty o silnych właściwościach biologicznych
Wioleta Jesionek1, Irena Choma
1, Barbara Majer-Dziedzic
2
1 Zakład Metod Chromatograficznych, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, Polska
2 Zakład Mikrobiologii Weterynaryjnej, Uniwersytet Przyrodniczy, Lublin, Polska
Medycyna chińska od wieków stosuje rośliny w celach leczniczych. Wiele z nich
używanych jest jako przyprawy do potraw bądź spożywczych w postaci herbat czy naparów.
Chińskie zioła i rośliny od wieków są stosowane na wszelakie dolegliwości i choroby:
przeziębienia, choroby skórne, alergie, niepłodność, bóle reumatyczne, choroby organów
wewnętrznych, układu oddechowego, krwionośnego czy też nerwowego.
Szybko postępująca komercjalizacja wszystkiego co modne spowodowała masowe
wprowadzenie na rynek europejski preparatów na bazie chińskich roślin leczniczych. Obecnie
można je kupić przez Internet lub w najbliższym supermarkecie i rozpocząć leczenie. Tylko
czy one faktycznie są skuteczne?
Testy aktywności biologicznej (bioassays) to przesiewowe lub półilościowe metody
oparte na pomiarze efektu pojawiającego się w danym systemie biologicznym na skutek
działania badanych substancji. Testy biologiczne wykonywane są często w poszukiwaniu
substancji wywołującej/wywołujących dany efekt w skomplikowanej mieszaninie.
Biologiczne testy przesiewowe wykorzystują przeciwbakteryjne, przeciwutleniające,
przeciwgrzybicze czy też enzymatyczne właściwości badanych substancji.
Wybrane zioła chińskie zostały przebadane pod kątem ich właściwości
przeciwutleniających stosując metodę TLC-DB (Thin-Layer Chromatography – Direct
Bioautography). Zastosowano test z użyciem stabilnego wolnego rodnika DPPH (2,2-diphenyl-1-
picrylhydrazyl). W tym celu płytkę TLC z rozseparowanymi próbkami spryskano 0,2 %
roztworem DPPH w metanolu a następnie obserwowano reakcję barwną związaną
z wychwytywaniem rodnika przez substancje wykazujące właściwości przeciwutleniające.
Związki będące przeciwutleniaczami widoczne były w postaci żółtych plamek na fioletowym tle.
W celu detekcji przeciwbakteryjnych właściwości badanych ziół zastosowano
mikrobiologiczną metodę krążkową. Badania zostały wykonane wobec następujących
patogennych szczepów bakterii: S. aureus, K. pneumoniae, E. coli, L. monocytogenes,
S. typhimurium.
Uzyskane wyniki dowodzą iż przebadane ekstrakty są bogatym źródłem naturalnych
związków biologicznie czynnych.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
41
Przechytrzyć bakterie
Barbara Kaproń1, Tomasz Plech
1, Monika Wujec
1,
Urszula Kosikowska2, Anna Malm
2
1 Katedra i Zakład Chemii Organicznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
2 Katedra i Zakład Mikrobiologii Farmaceutycznej z Pracownią Diagnostyki Mikrobiologicznej,
Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Niewłaściwe stosowanie, jak również nadużywanie preparatów przeciwbakteryjnych
w różnych gałęziach medycyny, w rolnictwie oraz przemyśle przyczyniło się do pojawienia
i rozprzestrzenienia opornych drobnoustrojów dysponujących różnymi mechanizmami
lekooporności. W Programie Unii Europejskiej w dziedzinie zdrowia publicznego na lata
2003 - 2008 lekooporność znalazła się wśród czterech zagadnień priorytetowych (obok grypy,
zakażeń wirusem HIV oraz gruźlicy). Również Światowa Organizacja Zdrowia (WHO)
uznała lekooporność drobnoustrojów jako „jedno z głównych obciążeń i jednocześnie
globalnych zagrożeń dla zdrowia publicznego”. W odpowiedzi na zagrożenie narastającą
lekoopornością, jednym z kierunków działań prowadzących do jej ograniczenia jest
poszukiwanie nowych substancji chemicznych o dużym potencjale przeciwbakteryjnym,
działających na znane cele molekularne. Łącząc w jednej cząsteczce fragment
cyprofloksacyny oraz dipodstawionego 1,2,4-triazolo-3-tionu uzyskaliśmy szereg nowych
pochodnych, których aktywność w stosunku do szczepów bakterii Gram-dodatnich oraz
Gram-ujemnych znacząco przewyższała aktywność macierzystego fluorochinolonu.
Jednocześnie fakt, iż zsyntetyzowane pochodne nie wykazywały silniejszego od
cyprofloksacyny powinowactwa do bakteryjnych topoizomeraz (enzymów stanowiących cel
molekularny fluorochinolonów) nasuwa przypuszczenie, że zwiększona aktywność
bakteriobójcza jest wynikiem:
• aktywacji dodatkowego, poza inhibicją topoizomeraz, mechanizmu molekularnego,
• silniejszego przenikania do wnętrza komórki bakteryjnej,
• zdolnością do unikania bakteryjnych mechanizmów warunkujących lekooporność.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
42
Komórki macierzyste – przyszłość i nadzieja
Karolina Knap-Czop1, Marcin Czop
2, Agnieszka Wojcieszek
2, Mateusz Wiliński
2,
Alicja Niedojadło2, Piotr Chomik
2, Małgorzata Filas
2, Janusz Kocki
2,
Barbara Madej-Czerwonka1
1 Katedra i Zakład Anatomii Prawidłowej Człowieka,
Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska 2 Zakład Genetyki Klinicznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Komórki macierzyste, czy tez komórki pnia, są samoodnawialne i nieśmiertelne. Mają
zdolność regenerowania uszkodzonych narządów i organów. Mogą przekształcać się w inne
komórki i tkanki organizmu w odpowiednim mikrośrodowisku.
Komórki macierzyste można zakwalifikować do trzech grup: embrionalne – komórki
wewnętrznej masy blastocysty; płodowe – łożyskowe, płynu owodniowego, krwi
pępowinowej, tkankowo specyficzne (krwi płodowej, szpiku kostnego, wątroby); dorosłe –
szpiku kostnego, tkanki tłuszczowej, tkankowo specyficzne (nerwowe, mięśniowe).
Największy potencjał i możliwości zastosowania mają komórki embrionalne. Komórki
dorosłego człowieka są również obiecującym narzędziem terapii komórkowej, dodatkowo nie
dostarczają problemów etycznych czy też tworzenia potworniaków.
Możliwości zastosowania klinicznego komórek macierzystych są różnorodne,
szczególnie w medycynie regenaracyjnej. Transplantacja komórek macierzystych staje się
nową formą terapii komórkowej. Komórki macierzyste można w hodowli In vitro stymulować
do różnicowania w tkanki, np. chrzestną, kostną, nerwową i in. Komórki transformowane w
kardiomiocyty wpływają regeneracyjnie na mięsień sercowy. Komórki macierzyste podane do
uszkodzonej tkanki wspomagają procesy naprawcze kości i chrząstki. Transplantacja
komórek macierzystych wykorzystywana jest również w okulistyce w odtwarzaniu
uszkodzonego nabłonka rogówki. Ma to duże znaczenie w terapii chorób chronicznych,
degeneracyjnych, produkcji sztucznych narządów czy rekonstrukcji organów po wypadkach.
Pokłada się dużą nadzieję w wykorzystaniu komórek macierzystych w leczeniu chorób
dotąd nieuleczalnych: chorób wątroby, choroby Parkinsona, choroby Alzheimera,
zwyrodnienia siatkówki, cukrzycy, stwardnienia rozsianego, ciężkiego uszkodzenia rdzenia
kręgowego i innych.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
43
Ocena zmian cytomorfologicznych zachodzących w komórkach
prawidłowych i nowotworowych po działaniu płynu celomatycznego
pobranego od dżdżownic Dendrobaena veneta
Przemysław Kołodziej1, Marta Fiołka
2, Jolanta Rzymowska
1,
Monika Hułas-Stasiak3, Sylwia Bilska
4, Ewa Hordyjewska
4, Beata Kliszcz
4,
Jerzy Wydrych3
1 Katedra i Zakład Biologii z Genetyką, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
2 Zakład Immunologii, Instytut Biologii i Biochemii,
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, Polska 3 Zakład Anatomii Porównawczej i Antropologii, Instytut Biologii i Biochemii,
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, Polska 4 Studenckie Koło Naukowe Biotechnologów „Mikron”, Instytut Biologii i Biochemii, Uniwersytet
Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, Polska
Choroby nowotworowe stanowią poważny problem zdrowotny, dlatego istnieje
potrzeba wykrywania i opracowania nowych substancji w celu skutecznego leczenia tych
chorób. Już od wieków w medycynie Chińskiej i Japońskiej dżdżownice wykorzystywane
są do leczenia wielu chorób. Obecnie bezkręgowce te stosowane są m.in. w postaci proszków,
wywarów i koncentratów płynów z jamy ciała. Badania nad wpływem substancji biologicznie
czynnych zawartych w płynie celomatycznym, biorących udział w procesie śmierci komórek
mogą mieć bardzo istotne znaczenie w zwalczaniu nowotworów.
Celem naszego doświadczenia była ocena zmian cytomorfologicznych zachodzących
w komórkach prawidłowych i nowotworowych po działaniu płynu celomatycznego
pobranego od dżdżownic D. veneta. Płyn celomatyczny pozyskano przez łagodne pobudzanie
elektryczne (4,5V) dżdżownic. Dodatkowo przy pomocy odpowiednich filtrów, z płynu
celomatycznego wyodrębniono trzy frakcje < 30 kDa, 30-50 kDa, >50 kD. Do badań
wykorzystano ciągłą linię komórek prawidłowych L929 i komórek nowotworowych HeLa.
Komórki hodowano w standardowych warunkach - 37°C, 5% CO2 i 90% wilgotność. Zmiany
cytomorfologiczne zachodzące w komórkach po działaniu płynu celomatycznego i jego
frakcji identyfikowano przy pomocy mikroskopu fluorescyjnego Zeiss LSM5 Pascal oraz
skaningowego Vega Tescan. Apoptozę i nekrozę komórek badano przy użyciu mieszaniny
barwników fluorescencyjnych Hoechst 33342 i jodku propidyny (Sigma). Jądra komórek
ulegających apoptozie wykazywały niebieską fluorescencję, natomiast nekrotycznych
czerwoną fluorescencję. W inkubowanych z płynem celomatycznym hodowlach
zaobserwowano komórki apoptotyczne i nekrotyczne. Po dodaniu trzech badanych frakcji do
linii komórkowych stwierdzono zwiększającą się liczbę komórek apoptotycznych
i nekrotycznych wraz ze wzrostem masy cząsteczkowej tych związków. Inkubacja hodowli
z frakcją >50 kDa spowodowała śmierć wszystkich komórek na drodze nekrozy. Wyniki
naszych badań mogą przyczynić się do zastosowania substancji bioaktywnych płynu
celomatycznego w niszczeniu komórek nowotworowych. Konieczne są jednak dalsze badania
w celu wyjaśnienia dokładnych mechanizmów poprzez które działa badana substancja.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
44
Działania profilaktyczne i lecznicze podejmowane w dolegliwościach
bólowych stawów kolanowych przez osoby uprawiające turystykę górską
Magdalena Naleśniak1, Karol Iwaniak
1, Andrzej Polski
1,
Karolina Sobótka-Polska2, Ewa Poleszak
1
1 Katedra i Zakład Farmacji Stosowanej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
2 Katedra i Zakład Chemii Organicznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Powszechnie znany jest pozytywny wpływ aktywności ruchowej na zdrowie
człowieka. Z badania przeprowadzonego w 2013 r. przez CBOS wynika, że turystyka piesza
jest jedną z częściej wybieranych aktywności ruchowych [1]. Najczęściej wskazywaną
motywacją do uprawiania pieszej turystyki była przyjemność, która jednak może zostać
znacznie zmniejszona przez dolegliwości bólowe stawów.
Celem badania było określenie powszechności występowania dolegliwości bólowych
stawów kolanowych u osób uprawiających turystykę górską oraz przedstawienie działań
profilaktycznych i leczniczych podejmowanych przez tą grupę.
Przeprowadzono anonimowe badanie ankietowe na grupie 109 osób uprawiających
turystykę górską. Wśród badanych osób aż 84% respondentów deklaruje występowanie bólu
kolan, który u większości pojawia się w trakcie pobytu w górach. Używanie kijów
trekkingowych wydaje się być istotnym czynnikiem odciążającym stawy kolanowe [2].
Połowa osób z dolegliwościami bólowymi kolan korzysta z ich pomocy w trakcie górskiej
wędrówki. Jedynie 11% badanych kiedykolwiek stosowało doustne środki przeciwbólowe.
Zdecydowanie więcej osób (32%) stosowało preparaty wzmacniające stawy, w większości na
bazie glukozaminy i kolagenu. Natomiast najczęściej stosowanym środkiem były różnego
rodzaju maści (57%). Większość badanych wybierając preparaty na dolegliwości stawów
sugeruje się poradą lekarza lub farmaceuty oraz opiera się na opinii znajomych lub rodziny.
Jedynie 21% osób z dolegliwościami bólowymi kolan szuka pomocy w gabinetach
specjalistów. Większość badanych zwraca uwagę na odciążanie kolan w trakcie górskiej
wędrówki oraz na stosowanie preparatów wspomagających funkcjonowanie stawów.
W przypadku pojawienia się bólu kolan najchętniej wybierane są różnego rodzaju maści,
a zdecydowanie najrzadziej stosowane są doustne leki przeciwbólowe. Znaczna część
respondentów w wyborze leków korzysta z porad fachowca, jednak stosunkowo niewielu
odwiedza lekarzy specjalistów.
1. Aktywność fizyczna Polaków. Komunikat nr 4887. CBOS. 2013.
2. Używanie kijków trekkingowych w górach. Stanowisko komisji medycznej federacji związków
alpinistycznych. Część 11. UIAA MEDICAL. 2008.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
45
Zastosowanie mikro 2D-TLC do określenia tożsamości (fingerprint)
różnych gatunków Mentha sp.
Małgorzata A. Niemiec, Mirosław A. Hawrył, Monika Waksmundzka-Hajnos
Zakład Chemii Nieorganicznej, Katedra Chemii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Dwukierunkowa mikrochromatografia cienkowarstwowa (2D-mTLC)
z wykorzystaniem cyjanopropylowej fazy stacjonarnej została przeprowadzona do określenia
tożsamości (fingerprints) jedenastu gatunków z rodzaju Mentha sp. i dwóch gotowych
ziołowych preparatów farmaceutycznych.
Mieszaniny niewodnych rozpuszczalników zostały zastosowane w układach faz
normalnych natomiast mieszaniny acetonitrylu z wodą oraz metanolu z wodą wykorzystano
w układach faz odwróconych.
Optymalizację systemów jednokierunkowych przeprowadzono przez określenie
zależności RF vs skład fazy ruchomej dla wzorcowych substancji występujących w różnych
gatunkach Mentha sp. Najbardziej selektywne rozpuszczalniki zostały wybrane w celu
optymalizacji ortogonalnych układów dwukierunkowych poprzez wykreślenie zależności RF
w systemach NP vs RF w układach RP przez ich korelację.
Zoptymalizowane systemy zostały zastosowane w celu rozdzielenia związków
fenolowych i określenia tożsamości badanych surowców roślinnych.
Proces chromatograficzny przeprowadzono w skali mikro z zastosowaniem płytek
o wymiarach 5 cm × 5 cm oraz niewielkich objętości eluentów. Na każdą płytkę dozowano 5
µl ekstraktów roślinnych.
Płytki rozwijane były w komorach poziomych typu DS-II, suszone na powietrzu,
a następnie obserwowane pod lampą UV przy długościach fali 254 nm i 366 nm.
Dokumentację przeprowadzono przez ich fotografowanie. Następnie przeprowadzono ich
derywatyzację przy pomocy odczynnika Naturstoffa (5% glikol polietylenowy 4000 + 1%
metanolowy roztwór 2,2-(difenyloboroksy)-etyloaminy) w celu wizualizacji związków
fenolowych.
Doświadczenia dają możliwość określenia tzw. fingerprintów badanych ekstraktów
Mentha sp. Wyniki mogą być wykorzystane do kontroli jakości materiału roślinnego.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
46
Optymalizacja metody ekstrakcji polisacharydów z Armillaria mellea
Natalia Nowacka, Ewelina Grzesiuk, Renata Nowak
Katedra i Zakład Botaniki Farmaceutycznej,
Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Polisacharydy są strukturalnymi składnikami ściany komórkowej grzybów. Wyróżnia
się dwa główne typy polisacharydów: włókienkowe polimery chitynowe lub celulozowe,
a także wypełniające wolne przestrzenie α- i β-glukany oraz glikoproteiny. Polisacharydy
grzybowe charakteryzują się licznymi właściwościami prozdrowotnymi, do których można
zaliczyć działanie przeciwnowotworowe, cytotoksyczne, immunoregulacyjne,
antyoksydacyjne, hipolipidemiczne [1]. Dlatego też celem pracy była optymalizacja ekstrakcji
związków polisacharydowych z opieńki miodowej, która jest powszechnie występującym
w Polsce grzybem jadalnym.
W celu dobrania optymalnej metody pozyskiwania polisacharydów przeprowadzono
szereg ekstrakcji wodnych sprawdzając stosunek ilości ekstrahenta do surowca (1:25, 1:50,
1:100, 1:200), temperaturę (30, 50, 80, 100°C) oraz znaczenie czasu ekstrakcji. Zbadano
również wpływ ekstrakcji wstępnej za pomocą różnych ekstahentów (etanol, metanol, heksan,
chloroform) na ilość otrzymanych polisacharydów oraz ich czystość po strąceniu z roztworu.
Zawartość cukrów w poszczególnych ekstraktach analizowano spektrofotometrycznie według
metody Dubois [2].
Przeprowadzone badania pozwoliły na ustalenie optymalnej metody pozyskiwania
związków polisacharydowych, które zostaną następnie oczyszczone i rozdzielone z pomocą
technik chromatograficznych.
1. Zhang M. i wsp. Trends Food Sci Technol, 18, 2007, 4-19.
2. Dubois M. i wsp. Anal Chem, 28, 1956, 350-356.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
47
Histochemiczna lokalizacja Cd, Zn oraz Pb w roślinach Echium vulgare (L.)
Małgorzata Palusińska, Sylwia Nicpoń, Sławomir Dresler, Małgorzata Wójcik,
Agnieszka Hanaka, Anna Tukiendrof
Zakład Fizjologii Roślin, Instytut Biologii i Biochemii,
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, Polska
Roślinność spontanicznie zasiedlająca tereny zanieczyszczone metalami ciężkimi,
często charakteryzuje się wyjątkowymi cechami przystosowującymi ją do skrajnych
warunków środowiska, takich jak: wysoka zawartość metali ciężkich w podłożu, susza, duże
nasłonecznienie. Do mechanizmów, ograniczających toksyczność metali ciężkich w roślinach,
zalicza się, m.in. ich sekwestrację w organellach czy organach o niskiej aktywności
metabolicznej, takich jak wakuola, ściana komórkowa czy trichomy.
Celem prezentowanych badań jest określenie rozmieszczenia metali ciężkich (Cd, Zn,
Pb) w trzech populacjach żmijowca zwyczajnego (Echium vulgare L.) – dwóch z obszarów
składowisk metalonośnych oraz jednej z obszaru niezanieczyszczonego metalami ciężkimi
(Dresler et al. 2014). Rośliny uprawiane były w kontrolowanych warunkach temperatury
i fotoperiodu, w kulturach hydroponicznych z dodatkiem Cd (50 µM), Zn (500 µM), Pb (30
µM) lub bez dodatku metali. Lokalizację metali w komórkach liści żmijowca określano
histochemicznie z użyciem ditizonu (difenylotiokarbazyd) – związku chelatowego,
tworzącego barwne kompleksy z wieloma pierwiastkami śladowymi. Stwierdzono, że
głównym miejscem lokalizacji Pb oraz Cd były licznie wykształcone przez komórki skórki
trichomy. Dodatkowo, duże nagromadzenie ołowiu obserwowano w komórkach
przylegających do trichomów. Natomiast dużą zawartość Zn wykrywano w wewnętrznych,
zgrubiałych ścianach komórkowych aparatów szparkowych.
Dresler S. Bednarek W. Wójcik M. 2014. Effect of cadmium on selected physiological and morphological
parameters in metallicolous and non-metallicolous populations of Echium vulgare L. Ecotox. Environ. Safe. 104:
332-338.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
48
Zastosowanie analizy Ramana do oceny jakości pokrycia polimerami
żelu krzemionkowego
Andrzej Pawlikowski1, Piotr Drączkowski
2, Ireneusz Sowa
1, Jolanta Tylus
1,
Magdalena Wójciak-Kosior1
1 Katedra i Zakład Chemii Analitycznej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska 2 Katedra i Zakład Syntezy i Technologii Chemicznej Środków Leczniczych,
Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Spektroskopia Ramana jest szeroko stosowaną metodą w jakościowej i ilościowej
analizie ciał stałych, cieczy i gazów. Do głównych zalet spektroskopii Ramana należą:
dokładność wyników, duża liczba otrzymywanych informacji przy stosunkowo niskich
kosztach oraz możliwość zbadania próbki bez wcześniejszego przygotowania. Ponadto jest to
metoda niedestrukcyjna i pozwala na wykorzystanie badanej próbki w kolejnych analizach.
Opiera się ona na pomiarze nieelastycznego rozpraszania fotonów przez analizowany materiał
tzw. rozproszenia Ramana. Połączenie spektroskopii ramanowskiej z technikami mikroskopii
konfokalnej umożliwia rejestrację widma bardzo niewielkiego, precyzyjnie wybranego
fragmentu powierzchni próbki. Mikroskopia ta doskonale sprawdza się jako nieinwazyjna
metoda analityczna, stosowana powszechnie w archeologii, analizie dzieł sztuki czy
diagnostyce medycznej. W niniejszej pracy przedstawiono aplikacje tej techniki jako metody
oceny jakości polimerowego pokrycia ziaren złoża chromatograficznego. Nowo wytwarzane
fazy stacjonarne bazujące na polimerach takich jak np. polianilina z sukcesem stosowane są
jako adsorbenty w chemii analitycznej. Fazy takie charakteryzują się dużą stabilnością - są
bardziej odporne na działanie roztworów o wysokich i niskich wartościach pH. Modyfikacja
faz stacjonarnych polimerami oraz ich charakterystyka wymaga stosowania różnych metod
badawczych. W mojej pracy spektrometria Ramana została wykorzystana do oceny jakości
pokrycia żelu krzemionkowego polianiliną- polimerem o bardzo ciekawych właściwościach.
Nową fazę stacjonarną otrzymano w wyniku zainicjowania polimeryzacji chlorowodorku
aniliny połączonego z jednoczesnym osadzaniem jej na powierzchni żelu krzemionkowego.
Po odpowiednim oczyszczeniu i przygotowaniu fazy stacjonarnej wykonano analizę widma
Ramana żelu krzemionkowego niemodyfikowanego oraz pokrytego filmem z polianiliny.
[1] Sowa I, Wójciak-Kosior M, Drączkowski P, Strzemski M, Kocjan R. Anal Chim Acta 2013;787:260-66.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
49
Gry wideo, a aktywność fizyczna wśród studentów lubelskich uczelni
Andrzej Polski1, Karol Iwaniak
1, Magdalena Naleśniak
1,
Karolina Sobótka-Polska2, Ewa Poleszak
1
1 Katedra i Zakład Farmacji Stosowanej, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
2 Katedra i Zakład Chemii Organicznej,
Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Niemalże mieszkańców Unii Europejskiej w młodym wieku jest aktywna fizycznie
[1]. Jednakże coraz częściej zamiast aktywnej formy wypoczynku, szczególnie na świeżym
powietrzu, młodzi ludzie wybierają gry wideo. Badania pokazują, że dłuższe użytkowanie
komputera może powodować m.in. dolegliwości szkieletowo-mięśniowe, problemy ze
wzrokiem [2, 3].
Celem pracy było zbadanie zależności pomiędzy aktywnością fizyczną, a grami video.
Zbadano również korelację pomiędzy wyżej wymienionymi a płcią, masą (za pomocą
współczynnika BMI) oraz dolegliwościami charakterystycznymi dla graczy. Przeprowadzono
ankietę na grupie badawczej 138 studentów lubelskich uczelni.
Stwierdzono wysoki poziom aktywności fizycznej. Spośród tych osób mniej aktywne
są kobiety, jednak, jeżeli już ćwiczą, to robią to częściej niż mężczyźni. Kobiety preferują
aerobik/fitness, jazdę na rowerze oraz spacery, mężczyźni natomiast na pierwszym miejscu
stawiają gry zespołowe, zajęcia na siłowni, i podobnie jak płeć przeciwna – jazdę na rowerze.
Co ciekawe, większość osób uprawia sport w celu poprawy sylwetki oraz dla relaksu, a nie
dla zdrowia. Najprawdopodobniej wiąże się to z tym, że młodym ludziom rzadziej dokuczają
dolegliwości wynikające z braku ruchu. Zauważono wyraźną korelację pomiędzy płcią
ankietowanych a graniem w gry. Wśród respondentów obu płci 34% osób gra w gry video,
wśród kobiet jest tylko 16% graczy, a wśród mężczyzn aż 70%. Jednocześnie ponad połowa
graczy preferuje gry ruchowe na konsolach. Nie stwierdzono natomiast zależności pomiędzy
graniem w gry, a aktywnością fizyczną. Potwierdziła się hipoteza, że wśród graczy większość
stanowią mężczyźni. Przeważająca liczba osób grających w gry to osoby aktywne fizycznie.
Pomimo tego osoby te częściej mają nadwagę lub otyłość w porównaniu do osób
niegrających. Co ciekawe ból pleców czy problemy ze wzrokiem występują rzadziej u graczy
niż w pozostałej grupie osób.
1. Sport i aktywność fizyczna. Badanie specjalne Eurobarometru nr 3.334 /Seria badawcza 72.3 TNS Opinion &
Social 2010.
2. Lorusso A. i wsp. Med. Lav. 100(1), 29, 2009.
3. Kanitkar K. i wsp. Review of Ophthalmology E-Newsletter. 12, 4, 2005.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
50
Wbudowywanie kompleksów białkowych do supercienkich
jednocząsteczkowych warstw lipidowych
Michal Puzio, Rafal Luchowski, Wojciech Grudzinski, Wieslaw I. Gruszecki
Zakład Biofizyki, Instytut Fizyki, Uniwersytet Marii Curie Skłodowskiej, Lublin, Polska
Metoda Langmuira-Blodgett umożliwia uzyskanie uporządkowanych ultracienkich
warstw o grubości ok. 10-20Å. Dzięki niej istnieje możliwość kontroli grubości warstwy oraz
precyzyjnego określenia składu zbudowanego filmu. Technika ta znalazła zastosowanie
w badaniach wielu związków m. in. : substancji aktywnych biologicznie oraz leków.
Przebadano monomolekularne filmy zbudowane z galaktolipidów domieszkowane
kompleksami barwnikowo-białkowymi. Użyto kompleksu barwnikowo-białkowego LHCII,
który jest głównym kompleksem odpowiedzialnym za gromadzenie energii świetlnej
i regulację procesu fotosyntezy u roślin wyższych.
Do teflonowej wanienki wypełnionej ultra czystą wodą naniesiono się na granicę faz
woda-powietrze substancję amfifilową (lipidy) znajdującą się w lotnym rozpuszczalniku
(heksan). Po odparowaniu rozpuszczalnika, na powierzchni wody pozostaje monowarstwa
składające się wyłącznie z wkraplanej substancji. Następnie dzięki przesuwaniu teflonowych
barierek monowarstwę komresuję się. Zmiany ciśnienia powierzchniowego sprężonych
cząsteczek rejestrowane są przez komputer w postaci izotermy sprężania przedstawiającej
zależność ciśnienia powierzchniowego w funkcji powierzchni przypadającej na jedną
cząsteczkę w budowanej monowarstwie. Pojedyncze warstwy zawierające wbudowane
LHCII osadzono na podłożach stałych.
Podłoże wsuwane jest w kierunku prostopadłym do powierzchni wody przy odpowiednio
ustalonym ciśnieniu powierzchniowym. Tak przygotowany materiał został przebadany
za pomocą mikroskopu sił atomowych (AFM) oraz spektroskopii czasów życia (FLIM).
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
51
Oznaczanie pozostałości pestycydów w oliwie z oliwek i innych olejach
jadalnych metodą wysokosprawnej chromatografii cieczowej połączonej
z detektorem z matrycą fotodiodową (HPLC-DAD)
Tomasz Rejczak, Tomasz Tuzimski
Zakład Chemii Fizycznej Katedry Chemii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Oliwa z oliwek jest wartościowym składnikiem diety. Ze względu na zawarty w niej
kwas oleinowy i inne monoenowe kwasy tłuszczowe może pełnić rolę ochronną
w profilaktyce miażdżycy, chorób serca, cukrzycy i nadciśnienia tętniczego. Dlatego też
oliwa z oliwek stanowi doskonałą alternatywę dla tłuszczów zwierzęcych. Szybki wzrost
produkcji rolnej, jaki nastąpił w ostatnich dekadach w wyniku wdrożenia nowych technologii
i stosowania chemicznych środków ochrony roślin może stwarzać istotne zagrożenia dla
zdrowia konsumentów. Pozostałości stosowanych w agronomii pestycydów mogą kumulować
się w płodach rolnych oraz przetworzonych produktach spożywczych pochodzenia
roślinnego, również w oliwie z oliwek i innych olejach. Analiza pozostałości pestycydów
w próbach naturalnych o wysokiej zawartości tłuszczów stanowi w dalszym ciągu wyzwanie
dla analityków. Złożoność tłuszczowych matryc w dużym stopniu utrudnia prawidłową
identyfikację i analizę ilościową pozostałości pestycydów. Dodatkowo, próbki zawierające
tłuszczowe interferenty mogą mieć niekorzystny wpływ na detekcję właściwych analitów.
Celem pracy było opracowanie nowatorskiej metodyki pozwalającej identyfikować
i oznaczać ilościowo pestycydy w próbkach oliwy z oliwek i innych olejów jadalnych.
Proponowana metodyka SPE/QuEChERS do ekstrakcji analitów z matryc o wysokiej
zawartości tłuszczów łączy w sobie zalety stosunkowo nowej i ciągle rozwijającej się techniki
QuEChERS oraz tradycyjnej metody SPE i może być stosowana do przygotowania próbek
i ich analizy metodą chromatografii cieczowej z detekcją z matrycą fotodiodową (HPLC-
DAD). Jako jedni z pierwszych proponujemy zastosowanie sorbentu na bazie tlenku cyrkonu
(Z-Sep) do usuwania interferentów matrycy z próbek oliwy z oliwek i oleju z pestek
winogron. Zoptymalizowana i walidowana procedura RP-HPLC-DAD posłużyła do oceny
opracowanej metodyki do ekstrakcji pestycydów. Uzyskano zadowalające, w przedziale 60-
130%, odzyski badanych analitów z próbek fortyfikowanych w zakresie od 75 do 1000 ng/g
surowca. Przeprowadzono również analizę produktów spożywczych (oliwy z oliwek i oleju
z pestek winogron) pochodzących z Włoch i Hiszpanii.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
52
Optymalizacja układu rozpuszczalników w wysokosprawnej
chromatografii przeciwprądowej alkaloidów gatunku
Narcissus jonquilla var. baby moon
Natalia Smyrska, Tomasz Mroczek
Katedra i Zakład Farmakognozji z Pracownią Roślin Leczniczych,
Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Analizie poddano najtrudniejszy etap izolacji alkaloidów Amaryllidaceae
występujących w bulwach gatunku Narcissus var Baby Moon metodą wysokosprawnej
chromatografii przeciwprądowej (HPCCC). Przeprowadzone badania pokazują jak ważny jest
etap doboru odpowiedniego układu rozpuszczalników w metodzie HPCCC i w jaki sposób
wpływa on na uzyskane wyniki analizy. W badaniu sprawdzono 21 układów
rozpuszczalników pod kątem ich przydatności w izolacji alkaloidów Amaryllidaceae techniką
HPCCC. Za najtrafniejszy przyjęto układ, którego wartość współczynnika podziału mieści
się w granicy 0.5- 2.0 a jego wartość optymalna jest równa 1. Do wyznaczenia wartości
współczynników podziału wykorzystano analizę metodą wysokosprawnej chromatografii
cieczowej ze spektrometrią mas (HPLC/DAD/ESI-TOF-MS). Po analizie uzyskanych
wyników najbardziej uniwersalnym okazał się układ: butanol-woda- 99.5% kwas octowy
(4:5:1) odpowiedni do izolacji alkaloidów typu: likoryny, krininy, hemantaminy,
angustaminy, galantaminy, likoraminy i bikoloryny. Do izolacji poszczególnych alkaloidów
optymalne są układy: heptan-octan etylu-metanol-woda (0.4:1.6:0.4:1.6) oraz butanol-woda-
99.5% kwas octowy (4:5:1) dla hemantaminy, heptan-octan etylu-metanol-woda (1:1:1:1) dla
tazetyny. Dla galantaminy, krininy i bikoloryny układ: butanol-n-heksan-acetonitryl-
woda+0.3% kwas solny (8:2:5:13). Układy optymalne do separacji likoreniny: heptan-octan
etylu-metanol-woda (3 układy), a dla galantaminy układ octan etylu-butanol-woda (0.4:1.6:2)
oraz układ heptan-octan etylu-metanol-woda (0.4:1.6:0.4:1.6). Do selektywnej izolacji
galantaminy najlepszy okazał się układ faz: chloroform-metanol-woda+0.03M kwas solny
(4:1.5:2) oraz układ eter diizopropylowy +trietyloamina (20mM)- woda + kwas solny (1mM)
(2:2). Sprawdzane układy nie nadają się do izolacji alkaloidów typu: trisferydyny. Wyniki
potwierdzają uniwersalność i skuteczność techniki HPCCC jako narzędzia do izolacji
związków aktywnych pochodzenia roślinnego. Metody dającej możliwość wpływania na
wynik separacji pod kątem jednego lub grupy związków i uzyskania jak największej
wydajności analizy nawet wtedy gdy nie można zastosować tradycyjnych metod
chromatograficznych.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
53
Ocena poziomu tolerancji roślin Daucus carota z hałd galmanowych
na wybrane metale ciężkie
Grzegorz Stanisławski, Małgorzata Wójcik, Sławomir Dresler
Zakład Fizjologii Roślin, Instytut Biologii i Biochemii,
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskej, Lublin, Polska
Wysoka zawartość metali ciężkich w podłożach składowisk odpadów metalonośnych,
jest czynnikiem ograniczającym wzrost roślin. Mimo niekorzystnych warunków
siedliskowych, hałdy ołowiowo-cynkowe w południowej Polsce zasiedlane są spontanicznie
przez gatunki charakterystyczne dla zbiorowisk roślinności galmanowej. Jednym z gatunków,
licznie występujących na hałdach w regionie śląsko-krakowskim, jest marchew zwyczajna
(Daucus carota L.).
Celem badań była ocena tolerancji na Pb, Cd i Zn populacji roślin Daucus carota
z hałd galmanowych w Piekarach Śląskich (odpady pohutnicze), Brzezinach Śląskich
i Bolesławiu k. Olkusza (odpady z wydobycia rud Zn-Pb). Populacje referencyjne stanowiły
rośliny D. carota z gleb niezanieczyszczonych w okolicach Kazimierza Dolnego nad Wisłą
i Sękowa na Pojezierzu Łęczyńsko-Włodawskim. Badania parametrów wzrostu i wybranych
wskaźników fizjologicznych przeprowadzano na roślinach uzyskanych z nasion populacji
hałdowych i referencyjnych, uprawianych hydroponicznie w obecności wybranych stężeń
metali w pożywce.
W wyniku badań stwierdzono, że korzenie roślin populacji referencyjnych wykazują
większą wrażliwość na Pb, Cd i Zn, w porównaniu do korzeni roślin populacji hałdowych.
Największy wpływ na wzrost i żywotność korzeni wszystkich badanych populacji,
obserwowano w obecności zastosowanych stężeń ołowiu i cynku. Największą tolerancję na
badane metale wykazywały korzenie roślin populacji z hałdy w Bolesławiu. Natomiast ocena
tolerancji roślin na podstawie wskaźnika EC100 wykazała największą tolerancję na wysokie
stężenia kadmu i cynku u roślin odpowiednio z hałdy w Brzezinach Śląskich i Piekarach
Śląskich. Zawartość barwników fotosyntetycznych, jako fizjologicznych wskaźników stresu,
w liściach roślin referencyjnych i hałdowych, nie różniła się istotnie. Największy spadek
zawartości chlorofilu i karotenoidów wykazano w roślinach uprawianych w obecności cynku.
Cechy morfologiczne i biometryczne nasion zebranych z naturalnych siedlisk roślin były
zróżnicowane i zależały od warunków środowiskowych panujących w sezonach
wegetacyjnych zbioru nasion.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
54
Historia stosowania w lecznictwie dziewięćsiłu bezłodygowego
Carlina acaulis L
Maciej Strzemski1, Karolina Zapała
1, Maciej Bilek
2, Joanna Typek
2
1 Zakład Chemii Analitycznej, Katedra Chemii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
2 Wydziałowe Laboratorium Analiz Zdrowotności Środowiska i Materiałów Pochodzenia Rolniczego
Uniwersytetu Rzeszowskiego, Rzeszów, Polska
Dziewięćsił bezłodygowy – Carlina acaulis L., jest byliną z rodziny astrowatych
Asteraceae, występującą w Europie środkowej i Azji. W Polsce rośnie głównie w górach
i pogórzu. Na niżu spotykany jest rzadko. Występuje na suchych zboczach oraz na glebach
bogatych w związki wapnia. Dziewięćsił bezłodygowy jest w Polsce rośliną chronioną [1].
Dziewięćsił jest rośliną opisaną już przez Dioskoridesa pod nazwą Chameleon niger.
Jednak zgodnie z legendą najbardziej spektakularne zdarzenie w historii dotyczące
właściwości leczniczych tej rośliny miało miejsce w średniowieczu. Jak podaje Marcin
z Urzędowa [2] ziele ukazał Anyół Królowi wielkiemu Carolusowi francuskiemu, który gdy
woysko było zarażone morowe powietrze, tym samym zachował wszystek lud od powietrza,
dając ieść iako Anioł nauczył. Przekaz ten, przypisuje dziewięćsiłowi niezwykłą moc, która
znajduje swe odbicie w etymologii polskiej nazwy rodzajowej tej rośliny. Dziewięćsił
uważany był od dawna za roślinę posiadającą dziewięć tajemnych mocy, dziewięć sił, które
były dziewięciokrotnie skuteczniejsze niż wszystkie inne rośliny lecznicze.
Dziewięćsiły znalazły swoje miejsce w polskich zielnikach renesansowych,
w Dykcyonarzu Roślinnym ks. Kluka (1786-88), oraz w oficjalnych lekospisach, takich jak
Pharmacopoea Borussica (1799) i Pharmacopoeia Regni Poloniae (1817). Farmakopea
Królestwa Polskiego była pierwszym i ostatnim lekospisem polskim, w którym znalazła się
monografia korzenia dziewięćsiłu. Roślina ta, niezwykle rzadka i objęta ochroną gatunkową,
nie dostarcza obecnie surowca leczniczego. Również skład fitochemiczny surowca jest
przedmiotem nielicznych prac, które nie wyczerpują tematu.
W niniejszej pracy autorzy przedstawiają historię zastosowania leczniczego
dziewięćsiłu, jako rośliny o potencjalnym znaczeniu leczniczym, wymagającej
przeprowadzenia szczegółowych badań fitochemicznych.
1. Strzelecka H., Kowalski J.: Encyklopedia Zielarstwa i Ziołolecznictwa. Warszawa 2000. S.123-124.
2. Marcin z Urzędowa: Herbarz Polski, to jest o przyrodzeniu ziół i drzew rozmaitych i innych rzeczy do
lekarstw należących. Kraków 1595. S. 74.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
55
Selektywne potęgowanie działania antyproliferacyjnego Selolu przez
Sulforafan wobec linii komórkowej nowotworu jelita grubego Caco-2
Lidia Śliwka1,2
, Szymon Mielczarek3, Małgorzata Milczarek
2,4,
Katarzyna Lubelska2, Małgorzata Danielak
1, Piotr Suchocki
1,
Katarzyna Wiktorska2
1 Zakład Bioanalizy i Analizy Leków Warszawski Uniwersytet Medyczny, Warszawa, Polska
2 Zakład Biologii Komórki, Narodowy Instytut Leków, Warszawa, Polska
3 I Wydział Lekarski, Warszawski Uniwersytet Medyczny, Warszawa, Polska
4 Katedra i Zakład Syntezy i Technologii Chemicznej Środków Leczniczych,
Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Selol stanowi oryginalne polskie odkrycie chronione patentem. Jest to organiczny
związek selenu, w którym ten pierwiastek występuje na +4 stopniu utlenienia. Obecnie Selol
jest poddawany intensywnym badaniom, które wskazują na możliwość jego zastosowania
w terapii chorób nowotworowych. Dotychczasowe wyniki badań in vitro oraz in vivo
wskazują, że związek ten selektywnie niszczy komórki nowotworowe nie uszkadzając
komórek prawidłowych. Z kolei sulforafan (SFN) jest to szeroko badany pod kątem
m.in. właściwości chemoprewencyjnych przedstawiciel Izotiocyjanianów (ITC). Związki
te naturalnie w znacznej ilości występuje w warzywach z rodziny Brassicaceae. W licznych
badaniach wykazano, że SFN nasila działanie cytotoksyczne związków wykorzystywanych
w terapii przeciwnowotworowej. Z tego względu celem naszych badań było porównanie
działania kombinacji Selolu z SFN wobec linii komórkowych jelita grubego: nowotworowych
Caco-2 oraz prawidłowych CRL 1790.
Ocenę własności antyproliferacyjnych Selolu oraz sulforafanu przeprowadziliśmy
z zastosowaniem testu cytotoksyczności CVDE (fiolet krystaliczny, (4-[(4-
dimetylaminofenyl)-fenyl-metyl]-N,N-dimetylo-anilina). Test wykorzystuje zdolność
interkalacji barwnika z jądrowym DNA. Po wybarwieniu CVDE, komórki były lizowane 1%
SDS, a powstały produkt analizowany spektrofotometrycznie. Ilość powstałego produktu jest
wprost proporcjonalna do odsetka żywych komórek w populacji.
Na podstawie wyników cytotoksyczności wyznaczono wartości IC50 (stężenie
związku, przy którym żywotność komórek wynosi 50%), które posłużyły w badaniach
interakcji Selolu i sulforafanu z wykorzystaniem metody Chou-Talalay’a.
Badania kombinacji wykazały, iż SFN wzmacnia antyproliferacyjne działanie Selolu
wobec komórek nowotworowych, przy jednoczesnym braku niekorzystnego efektu
na komórki prawidłowe jelita grubego.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
56
Wpływ oddziaływań synergistycznych i antagonistycznych na właściwości
antyoksydacyjne monoterpenów
Karolina Wojtunik, Łukasz Cieśla, Monika Waksmundzka-Hajnos
Zakład Chemii Nieorganicznej, Katedra Chemii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Monoterpeny są głównymi składnikami olejków eterycznych roślin z rodziny
Lamiaceae. Dotychczas przeprowadzone badania nad aktywnością antyoksydacyjną tych
związków pozwoliły na określenie zależności struktura – aktywność. Wyniki badań wskazały,
iż najlepsze właściwości przeciwutleniające wykazują monoterpeny posiadające sprzężone
wiązania podwójne.
Szczególną uwagę przywiązuje się do olejków eterycznych roślin z rodziny Lamiaceae
wykazujących dobre właściwości antyoksydacyjne ściśle związane z obecnością
monoterpenów. Ponadto wstępne badania tych związków w kierunku aktywności hamującej
działanie acetylocholinoesterazy wykazały, że związki te mogą być w przyszłości
wykorzystywane w walce z chorobą Alzheimera. Właściwości antyoksydacyjne
wspomnianych olejków są także w dużym stopniu przypisywane możliwym wzajemnym
oddziaływaniom ich składników. Odpowiednie połączenia substancji mogą znacząco zmienić
ich właściwości biologiczne. W dotychczasowych doniesieniach naukowych nie zostały
jednak jednoznacznie wskazane substancje, których wzajemne oddziaływania mogą mieć
znaczący wpływ na aktywność antyoksydacyjną olejków eterycznych. Tematem
przedstawionych badań jest określenie istnienia oddziaływań synergistycznych
i antagonistycznych tych substancji celem wskazania ich wpływu na właściwości
antyoksydacyjne olejków eterycznych.
Otrzymane wyniki badań umożliwiają wskazanie kombinacji monoterpenów, których
oddziaływania skutkują zwiększeniem aktywności antyoksydacyjnej oraz przeciwnie, których
połączeń należy unikać. Wstępne wyniki badań wskazują na antagonizm w działaniu
antyoksydacyjnym eukaliptolu na m.in. mentol, p-cymen oraz linalool. W przypadku
połączeń monoterpenów o silnych właściwościach antyoksydacyjnych (m.in. α-felandren,
γ-terpinen) ze związkami o słabych właściwościach przeciwutleniających (m.in. mentol,
eukaliptol), widoczny jest silny wpływ związków aktywnych, czego wynikiem jest
zachowanie bardzo dobrej aktywności otrzymanych mieszanin.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
57
Wykorzystanie technik chromatograficznych do badań nad aktywnością
biologiczną pochodnych 1,2,4-triazoli
Agnieszka Wronka, Irena Malinowska
Zakład Chromatografii Planarnej, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, Polska
Badaniu poddano grupę pochodnych 1,2,4-triazoli, którym poświęca się w ostatnich
dziesięcioleciach dużo uwagi ze względu na ich zróżnicowaną aktywność terapeutyczną.
Wiele z nich znalazło już swoje zastosowanie jako składniki leków (Triazolam, Aprazolam,
Etizolam, Furacylin), dlatego wciąż pojawiają się setki pochodnych tego typu związków
o potencjalnej aktywności biologicznej. Dzięki zastosowaniu technik chromatograficznych
można już we wstępnych etapach badań wyeliminować znaczną część substancji
nieaktywnych oraz zanieczyszczonych, a wyselekcjonowane związki poddać dalszej analizie.
Dzięki takiemu rozwiązaniu badania stają się bardziej efektywne.
Lipofilowość wyznaczano metodami ekstrapolacyjnymi, korzystając z równania
Soczewińskiego-Wachtmaistera. Opierając się na powyższej zależności wyznaczono logk0,
czyli teoretyczną wartość logk ekstrapolowaną do zerowej zawartości organicznego
modyfikatora w fazie ruchomej, przyjmowaną za najbardziej dokładną miarę lipofilowości
uzyskaną przy zastosowaniu chromatografii RP-TLC wykorzystywaną w badaniach QSAR.
Otrzymane wartości parametru logk0 skorelowano z parametrami lipofilowości otrzymanymi
metodami obliczeniowymi.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
58
Zastosowanie chloromrówczanu 9-fluorenylometylu jako odczynnika
derywatyzującego do oznaczania leków techniką wysokosprawnej
chromatografii cieczowej
Karol Wróblewski, Anna Petruczynik, Monika Waksmundzka-Hajnos
Zakład Chemii Nieorganicznej, Katedra Chemii,
Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Wiele leków w swojej budowie chemicznej nie posiada chromoforów
umożliwiających ich chromatograficzne oznaczanie z użyciem powszechnie stosowanych
detektorów UV-Vis czy też detektorów fluorescencyjnych. W takiej sytuacji rozwiązaniem
staje się zastosowanie odpowiedniego odczynnika derywatyzującego. Jednym z nich jest
chloromrówczn 9-fluorenylometylu. Jest on wykorzystywany głównie do oznaczeń leków
posiadających pierwszo- lub drugorzędową grupę aminową. Przykładem takiego
zastosowanie może być min. oznaczanie topiramatu. Odczynnik ten także reaguje z grupą
karboksylową w środowisku zasadowym. Zostało to po raz pierwszy wykorzystane do
oznaczeń kwasu walproinowego w surowicy krwi. Proces derywatyzacji wymaga ściśle
określonych warunków reakcji (temperatura, czas reakcji, pH, dobór rozpuszczalnika).
Zastosowanie chloromrówczanu 9- fluorenylometylu pozwala jednak uprościć procedurę
derywatyzacji w porównaniu do wielu innych stosowanych odczynników.
W niniejszej pracy omówiony zostanie proces derywatyzacji z użyciem
chloromrówczanu 9-fluorenylometylu zarówno substancji z grupą aminową jak
i karboksylową na podstawie dostępnych danych literaturowych. Zostaną także pokazane
przykłady własnych badań nad zastosowaniem odczynnika do oznaczeń wybranych substancji
leczniczych np kwasu walproinowego oraz topiramatu w próbkach biologicznych.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
59
Aktywność kwasu oleanolowego wobec osteoblastów in vitro
Aleksandra Żurek1, Katarzyna Klimek
2, Magdalena Mizerska-Dudka
1,
Barbara Zdzisińska1
1 Zakład Wirusologii i Immunologii, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, Polska
2 Katedra i Zakład Biochemii i Biotechnologii, Uniwersytet Medyczny w Lublinie, Lublin, Polska
Wstęp: Kwas oleanolowy (OA) jest naturalnym, pentacyklicznym triterpenoidem. OA
wykazuje szerokie spektrum aktywności biologicznej, m.in. działanie przeciwzapalne,
hepatoochronne czy przeciwnowotworowe. W badaniach in vivo zaobserwowano
osteoprotekcyjne działanie OA u szczurów z indukowaną osteoporozą. Wykazano również, że
stymuluje on różnicowanie szczurzych, mezenchymalnych komórek macierzystych do
osteoblastów [1].
Cel pracy: Określenie aktywności OA wobec mysich i ludzkich osteoblastów in vitro.
Materiały i metody: W badaniach wykorzystano 2 linie komórkowe osteoblastów: MC3T3-
E1 – prawidłowe, mysie pre-osteoblasty oraz Saos-2 – ludzkie komórki osteosarkomy,
szeroko wykorzystywane w badaniach osteogenezy in vitro. Badano wpływ OA (0,1 – 100
µM) na żywotność osteoblastów (test MTT oraz LDH), a także na proliferację tych komórek
(MTT). Określono także wpływ niskich (osiągalnych in vivo) stężeń OA (0,1 i 1 µM) na
aktywność alkalicznej fosfatazy (ALP, marker różnicowania osteoblastów) po 6 dniach
inkubacji w podłożu mineralizacyjnym. Aktywność ALP określano kolorymetrycznie
w lizatach komórkowych z zastosowaniem buforu zawierającego substrat dla tego enzymu
(pNPP). Poziom białka w lizatach określano testem z zastosowaniem kwasu
bicynchoninowego (BCA protein assay).
Wyniki: OA nie wykazywał działania cytotoksycznego zarówno w stosunku do mysich, jak
i ludzkich osteoblastów. Jedynie w wysokich stężeniach (50 i 100 µM wobec MC3T3-E1 oraz
100 µM wobec Saos-2) znacząco obniżał żywotność tych komórek. Nie zaobserwowano
znaczącego wpływu OA na proliferację osteoblastów. Jedynie toksyczne stężenia
triterpenoidu hamowały proliferację komórek obu linii. Zaobserwowano nieznaczne
zwiększenie proliferacji osteoblastów ludzkich w obecności OA w stężeniach 10 i 25 µM.
W badanych stężeniach OA zwiększał aktywność ALP w komórkach obu linii po 6 dniach
inkubacji.
Wnioski: Uzyskane wyniki sugerują, że OA może pobudzać kościotworzenie poprzez
stymulację różnicowania osteoblastów. Ze względu na brak toksyczności i właściwości
osteogenne OA może znaleźć zastosowanie w leczeniu chorób z zaburzeniami
kościotworzenia.
[1] Bian Q., et al (2012): Menopause, 19: 225-233.
V Lubelskie Sympozjum Doktorantów Nauk Farmaceutycznych
Lublin, 12 czerwca 2014
60
Charakterystyka, skład i właściwości lecznicze olejków eterycznych
Aleksandra Żurek1, Maciej Frant
1, Arkadiusz Czerwonka
1, Monika Dźwierzyńska
2
1 Zakład Wirusologii i Immunologii, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, Polska
2 Zakład Biologii Molekularnej, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, Polska
Olejki eteryczne - naturalne, lotne, wysoko skoncentrowane mieszaniny związków
chemicznych, charakteryzujące się silnym zapachem, są produktami metabolizmu wtórnego
roślin. Chronią one wytwarzające je rośliny przed infekcjami bakteryjnymi, grzybiczymi
i wirusowymi oraz dzięki charakterystycznemu zapachowi działają przyciągająco na owady je
zapylające, jednocześnie odstraszając gatunki niepożądane [1].
Olejki eteryczne można otrzymywać z roślin na skalę przemysłową za pomocą
ekstrakcji rozpuszczalnikiem organicznym, mechanicznego wyciskania oraz destylacji
parowej [1,2]. W skład olejków eterycznych wchodzi ogromna ilość substancji aktywnych.
Znaczącą ich większość stanowią związki terpenowe (głównie monoterpeny i seskwiterpeny)
takie jak geraniol, linalol, limonen, tymol, czy mentol, ale również inne związki, np.:
aldehydy, alkohole, fenole i inne [3]. Terpeny, które są główną grupą związków wchodzących
w skład olejków, wykazują działanie przeciwnowotworowe, przeciwzapalne, owadobójcze,
pierwotniakobójcze, bakterio- i grzybobójcze, a także antywirusowe [2,3].
Dzięki swojemu wszechstronnemu działaniu olejki eteryczne mogą znaleźć
zastosowanie w leczeniu wielu chorób. Wykazano doświadczalnie, że olejki pozyskiwane
z roślin takich jak drzewo sandałowe, czy melisa lekarska wykazują silne działanie toksyczne
w stosunku do wirusów z rodziny Herpesviridae, a olejek tymiankowy i goździkowy
efektywnie zwalczają bakterie takie jak: Salmonella typhimurium, Listeria monocytogenes
i Staphylococcus aureus. Ze względu na szeroką gamę substancji aktywnych oraz
wielokierunkowe działanie, olejki eteryczne mogą być stosowane w przemyśle
farmaceutycznym jako składniki leków. Należy jednak pamiętać, że w wysokich stężeniach
mogą one być toksyczne dla zdrowych komórek, zaś ogromna liczba związków wchodzących
w ich skład nie pozwala do końca przewidzieć efektów ich działania.
[1] Bakkali F. et al, 2008: Food and Chemical Toxicology, 46: 446-475
[2] Burt S. et al, 2004: International Journal of Food Microbiology, 94: 223-253
[3] Svoboda K. et al, 1999: International Journal of Aromatherapy, 9, 3: 124-131
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego