•Kostera, M. (2003/2005) Antropologia organizacji. Warszawa: PWN.

Podstawowe typy obserwacji: Obserwacja uczestnicząca, która ma miejsce

wówczas, gdy badacz jest uczestnikiem społeczności/ organizacji i z tej pozycji przeprowadza badania;

Obserwacja nieuczestnicząca, gdzie rola badacza w sposób dla wszystkich jednoznaczny określona jest jako nie uczestniczącego w sytuacji społecznej, która jest badana.

Badacz-insider: ma lepszy dostęp do danych zna sens działań zna ludzi ma wyczucie sytuacji i całości organizacji może uczyć się przez doświadczenie

Milcząca wiedza (tacit knowledge) – ten rodzaj wiedzy odpowiada wiedzy ucieleśnionej, wyrażającej się w działaniu, jest, w odróżnieniu od wiedzy teoretycznej, wiedzą dotyczącą tego, jak coś zrobić (knowing-how), typową np. dla fachowca, potrafiącego wykonać pracę, lecz nie zastanawiającego się nad tym, jakie kierują nią zasady; Polanyi (1958/1974).

zaangażowanie badacza uczestniczącego w sytuacji społecznej – akulturacja i brak dystansu

ograniczenia natury politycznej wielka czasochłonność metody problemy z nakładaniem się ról:

organziacyjnej i badacza.

Jawna, gdy badani znają tożsamość badacza Ukryta, gdy badani sądzą, że badacz jest

zwykłym uczestnikiem organizacji Półjawna, gdy część badanych zna tożsamość

badacza

Michael Burawoy, Manufacturing consent (1979/1982) – badania w roli operatora maszyn przeprowadzone w dużej amerykańskiej korporacji przez okres dziecięciu miesięcy;

William Foote Whyte, Street corner society (1943/1993) – badania biednej włoskiej dzielnicy w wielkim amerykańskim mieście, jej struktury formalnej i nieformalnej

Robin Leidner, Fast food fast talk (1993) – badania firmy McDonald’s oraz Combined Insurance, studium rutynizacji pracy;

Krzysztof Konecki, W japońskiej fabryce (1992) – badania w roli robotnika w trzech japońskich przedsiębiorstwach; studium japońskiej kultury pracy.

•Kostera, M. (2003/2005) Antropologia organizacji. Warszawa: PWN.

Obserwacja nieuczestnicząca polega na świadomej próbie widzenia w oderwaniu od kulturowych znaczeń.

badanie z pozycji outsidera, nie branie na siebie żadnej roli organizacyjnej przez badacza.

unikać kategoryzacji, a szczególnie oceny obserwowanych zjawisk

nastawienie na czystą percepcję, sporządzanie notatek na bieżąco, zainteresowanie wszystkimi obserwowanymi

detalami, nawet tymi które są „oczywiste” i „nieciekawe”,

koncentracja na teraźniejszości, rezygnacja z typizacji.

Michel de Certeau (1974/1988), refleksje na temat przestrzeni, spacery po mieście i obserwacja codzienności;

Richard Rottenburga (2000), obserwacja w barze mieszczącym się w miejscowości pogranicznej między Polską a Niemcami; zachowania i sylwetki ludzi;

Roch Sulima, Antropologia codzienności (2000) – codzienne miejsca i scenki z życia Polaków, zmienność i ciągłość świata ludzi.

Obserwacja bezpośrednia umożliwia zachowanie dystansu przez badacza, przy jednoczesnym zbliżeniu do terenu. Badacz pełni rolę gościa w terenie.

opis, lecz także interpretacja materiału, do interpretacji używać kategorii

pochodzących z terenu, nie brać na siebie ról z terenu, własny harmonogram zaangażowania w

teren, notatki na bieżąco.

Gideon Kunda, Engineering culture (1992) – studium przedsiębiorstwa znanego ze swej silnej „kultury firmy”; jak rozwijana przez zarząd „kultura przedsiębiorstwa” wpływa na codzienną pracę i tożsamość pracowników.

• Kostera, M. (2003/2005) Antropologia organizacji. Warszawa: PWN.

Wywiad – kierowana rozmowa, gdzie kierowanie jest uznane i zaakceptowane przez obie strony” (Czarniawska, 2002, s. 735).

standaryzowany lub niestandaryzowany – sandaryzacja polega na tym, że te same pytania zadawane są respondentom w tej samej kolejności.

strukturalizowany bądź niestrukturalizowany – srukturalizacja polega na językowym sprecyzowaniu pytań,tj. zadawaniu ich w taki sposób, by respondent odpowiadał w konkretnej językowej formie.

Celem wywiadu standaryzowanego i ustrukturalizowanego (kwestionariusz) jest przeprowadzenie badań ilościowych dla potwierdzenia hipotezy – nie stosuje się w badaniach jakościowych.

Wywiad standaryzowany nieustrukturalizowany – pilotaż lub zbieranie definicji wykonawczych.

Wywiad nieustrukturalizowany i niestandaryzowany – wywiad antropologiczny (otwarty).

Zbieranie definicji wykonawczych – wywiad standaryzowany i nieustrukturyzowany, lista pytań dla wszystkich respondentów celem orientacji w znaczeniach w terenie, np. pytanie o znaczenie jakiegoś pojęcia, lub prośba o charakterystykę własnego stanowiska pracy.

Wywiad antropologiczny (otwarty): brak planu, podążanie za sformułowaniami rozmówcy, długotrwały, jak najmniej pytań, język terenu, słuchanie, kontakt wzrokowy, zaufanie rozmówcy, anomimowość, miejsce i czas wywiadu, z kim wywiad ­– snowball effect, rozmówcy polecają kolejnych rozmówców, otwartość na nowe, nieznane treści, zachęta do opowieści o konkretnych wydarzeniach, dyktafon, notatki, transkrypcja

Wywiad antropologiczny jest komunikacją dwustronną.

• Kostera, M. (2003/2005) Antropologia organizacji. Warszawa: PWN.

sprawozdania z działalności rocznej, prospekty emisyjne, schematy organizacyjne, przepisy wewnętrzne, biuletyny, ogłoszenia, reklamy itd.

Analiza retoryczna – koncentracja na figurach retorycznych (tropach) wystepujących w tekście: ilość, jakość, sposób wykorzystania, cel.

metafora – wyrażenie będące niezwykłym użyciem słów, które w nowych związkach lub okolicznościach zyskują nowe znaczenie,

metonomia – wyrażenie w którym jeden wyraz występuje jako semantyczny reprezentant innego wyrazu, np. "fotel dyrektorski" (stanowisko dyrektora),

synekdocha – rodzaj metonimii gdzie część reprezentuje całość, np. "niech się ludzie trochę spocą" (podnieśli standardy wydajności).

ironia – właściwość stylu polegająca na celowej sprzeczności między dosłownym znaczeniem wypowiedzi a jej znaczeniem właściwym nie wyrażonym wprost, np. komentaż do stwierdzenia o zwalnianiu ”niepotrzebnych ludzi”: ”Może ich wysłać w kosmos”.

Barbara Czarniawska, To coin a phrase (1988), analiza języka konsultantów

Deirdre McCloskey, The rhetorics of economics (1985), analiza retoryczna klasycznych tekstów z dziedziny ekonomii,

Wygląd ogólny, na który składają się: prezentacja ogólna, format, okładka, ilustracje;

Narrator i koncentracja Narrator, czyli ślady jakie zostawia w tekście (używana

osoba i liczba, sygnatury, ton tekstu), stopień w jakim narrator wywiera bezpośredni wpływ na tekst, dystans narratora, wiarygodność narratora;

Koncentracja (fokalizacja), czyli to pod jakim kątem prezentowane są kwestie w tekście, tożsamość strategii koncentrujących narrację w tekście (czy czynią to określeni bohaterowie, czy narrator, czy inna postać tekstualna), jaki jest punkt widzenia: narratora, „obiektywny,” bohaterów, czy inny?

Odbiorca – ślady w tekście naprowadzające na postać odbiorcy, kim jest odbiorca i dlaczego;

Organizacja tekstu Tytuły: nazwa tekstu, nazwy innych tekstów Spis treści – czy występuje; Akcenty – czy istnieją, a jeśli tak, to co jest podkreślane i w jaki sposób; Tekst i czas: porządek, trwanie, częstotliwość pojawiania się tekstu (np.

jeśli jest to biuletyn), ślady określające czasoprzestrzenną orientację tekstu;

Styl Język, czyli używana terminologia (np. czy występuje słownictwo

techniczne), słowa pozytywne i negatywne; Figury retoryczne w tekście, ich rola , częstotliwość, sposób użycia.; Czasowniki – w jakiej są formie gramatycznej, a jeśli w stronie biernej,

to czy ujawniony jest podmiot w tekście? Typy mowy i prezentacji – mowa zależna i niezależna; czy wypowiedzi

cytowane są wprost, czy narrator opisuje, co kto powiedział, czy narrator streszcza wypowiedzi i prezentuje je za pośrednictwem własnych opinii itd;

Rola liczb; wskaźników, wykresów; Praktyka cytowania: reguły cytowania, kto jest cytowany i kiedy, w jaki

sposób, itd.

Organizacja opowieści; Wątki: wydarzenia, w jaki sposób prezentowane są

ważne wydarzenia, kolejność prezentacji wydarzeń (czy jest np. chronologiczna), czas trwania wydarzeń i tempo narracji, relacje przyczynowo-skutkowe, organizacja wydarzeń w wątek, równoległe sekwencje narracji (czy dzieje się kilka rzeczy jednocześnie), homogeniczność narracji;

Postacie: ich cechy i właściwości, w jaki sposób cechy są opisywane i przedstawione, kategoryzacja postaci, portrety i techniki portretowania, podział na postacie, które są i które działają;

Miejsce akcji, w jaki sposób opisany jest czasoprzestrzenny kontekst wydarzeń opisywanych w tekście;

Informacje podawane wprost i w domyśle (explicite i implicite), informacje, których posiadanie jest przyjmowane jako założenie;

Tematy i wątki; Komentarze.