Falsyfikacjonizm& obiektywistyczna

teoria wiedzyKarl Raimund Popper & Imre

Lakatos

1902-1994

Logika odkrycia naukowego, 1934

Droga do wiedzy: Domysły i refutacje, 1963

Wiedza obiektywna: Ewolucyjna teoria epistemologiczna, 1973

Wiedza a zagadnienie ciała i umysłu. W obronie interakcji, 1994

Legalna opozycja Jak dokonuje się

przejście od jednej teorii do drugiej?

Jaka jest logika sprawdzania i uzasadniania nowych koncepcji w nauce?

Empiryzm, realizm, ale anty-weryfikacjonizm!

W tej mierze, w jakiej naukowiec krytycznie

osądza, modyfikuje czy odrzuca własną inspirację,

wolno nam traktować podjętą tu analizę

metodologiczną jako pewnego rodzaju

„racjonalną rekonstrukcję”

odpowiednich procesów myślowych”

(Logika odkrycia naukowego)

Hans Reichenbach

kontekst odkrycia kontekst uzasadnienia

Problem indukcji

1. Łabędź x jest biały

2. Łabędź x1 jest biały

3. Łabędź x2 jest biały

|

|

|

n. Łabędź xn jest biały

|

Wszystkie łabędzie są białe.

Nie wymagam, by jakiś system naukowy można było wybrać raz na zawsze w sensie pozytywnym, wymagam natomiast, by miał on taką formę logiczną, aby testy empiryczne pozwalały na decyzję w sensie negatywnym: musi być możliwe obalenie empirycznego systemu naukowego przez doświadczenie.

(Logika odkrycia naukowego)

FALSYFIKACJA

Falsyfikacjonizm naiwny

NAUKA ZACZYNA SIĘ OD PROBLEMÓW

kryterium demarkacji: falsyfikowalność

FALSYFIKOWALNA koncepcja

SFALSYFIKOWANA teoria

á la MODUS TOLLENS

(T → P) ⌐P

_________

⌐ T T – system zdań, teoria i

warunki początkowe P – wniosek wynikający z

systemu zdań T, określony empirycznie, a nie tylko logicznie

Kiedy teoria jest naukowa?

(…) kiedy klasa jej potencjalnych falsyfikatorów nie jest pusta, czyli zawiera treść empiryczną.

Zatem,teoria jest naukowa wtedy i tylko wtedy, gdy posiada treść empiryczną.

Nienaukowa – teoria Alfreda Adlera

Teza: Ludzkie czyny są motywowane uczuciami niższości.

Przypadek: X stoi na brzegu rzeki, nagle do wody wpada dziecko. X albo skoczy do rzeki, by ratować dziecko, albo nie skoczy.

Wyjaśnienie: Skoczy - chciał pokonać poczucie niższości dowodząc, że jest dostatecznie odważny. Nie skoczy - postanowił pokonywać poczucie niższości dowodząc, że ma dostatecznie dużo siły, aby pozostać niewzruszenie na brzegu.

CEL NAUKI Dążenie do prawdy,

której nie da się osiągnąć!

Naukowcem jest ten, kto uporczywie i zuchwale, w sposób krytyczny podąża za prawdą!

Kryterium falsyfikacji ma uczynić owo podążanie skutecznym!

WIEDZAobiektywizm (niezależność od podmiotów poznających)

antysubiektywnośćanty-psychologicznośćracjonalność (ewolucyjny efekt prób dostosowania się człowieka do otoczenia)

prawdoupodobnieniekorroboracja

KORROBORACJA Potwierdzanie teorii

przez niemożliwość znalezienia jej zaprzeczenia lub konkurencyjnej wobec niej teorii.

Raport z dotychczasowego zachowania teorii.

TRZY ŚWIATY

Świat 1 - świat stanów fizycznych

Świat 2 – świat duchowy, świat stanów umysłu

Świat 3 – świat idei w sensie obiektywnym; świat możliwych przedmiotów myśli

Ewolucyjna teoria wiedzy

„Główna różnica między Einsteinem a amebą (…) jest taka, że Einstein stara się

świadomie wyeliminować swój błąd. Próbuje on uśmiercić swoje teorie, jest

wobec nich świadomie krytyczny i dlatego stara się formułować je raczej ostro niż

niejasno. Ameba natomiast nie może być krytyczna wobec własnych oczekiwań czy

hipotez, ponieważ nie może stanąć naprzeciw nich, one są jej częścią.”

(Wiedza obiektywna. Ewolucyjna teoria epistemologiczna, s. 38)

FALSYFIKACJOZNIMNAIWNY WYRAFINOWANY

Imre Lakatos 1922-1974

„Kryterium Poppera nie bierze pod uwagę znaczącej

nieustępliwości teorii naukowych. Uczeni mają grube skóry. Nie porzucają oni teorii po prostu dlatego, że fakty jej przeczą.”

Czego zatem potrzebujemy do obalenia teorii?

Imre Lakatos Dowody i refutacje. Logika odkrycia

matematycznego 1976 Pisma z filozofii nauk empirycznych, 1978

naukowe programy badawcze twardy rdzeń, miękka otoczka (pas

ochronny) heurystyka pozytywna, heurystyka

negatywna programy degenerujące się programy postępowe

Obiektywizm Lakatosa„Stwierdzenie może być pseudonaukowe, nawet jeśli jest doskonale „do przyjęcia” i każdy jest co do niego przekonany; może być natomiast naukowe wartościowe, nawet jeśli jest „nie do wiary” i nikt nie jest przekonany co do niego. Teoria może mieć najwyższą naukową wartość nawet jeśli nikt jej nie rozumie, nie mówiąc o akceptowaniu.”

(Metodologia naukowych programów badawczych)

Naukowe programy badawcze

Programy ocenia się w kategoriach postępowych i degenerujących się przesunięć problemowych.

Heurystyka negatywna(jakich dróg unikać?)

Heurystyka pozytywna (jakimi drogami podążać!)

Teoria grawitacji Newtona

Twardy rdzeń: trzy prawa dynamiki, prawo grawitacji

Wszelkie anomalie były rozwiązywane poprzez zmianę tez w pasie ochronnym, bez zmian w twardym rdzeniu.

Postępowość programu

Większa zawartość empiryczna.

Bardziej pomysłowi twórcy, którzy potrafią sformułować hipotezy chroniące przed odrzuceniem twardego rdzenia.

Nie ma falsyfikacji bez lepszej teorii!

Newton Einstein

Wyrafinowany falsyfikacjonizm Można odróżnić metodę

naukową od nienaukowej, w tej pierwszej postuluje się utrzymanie falsyfikatora.

Demarkacja wiedzy nie ma tylko charakteru metodologicznego, ale również społeczny i polityczny.