Efektywnośćekonomiczna

gospodarstw ekologicznychw rejonie Brodnicy

Jarosław StalengaIUNG-PIB Puławy

Województwo Kujawsko-Pomorskie

12

221

1

2

2003-2004 badania w ramach projektu BERAS2005-2010 badania w ramach tematu 2.3 PIB

1. Odniesienie wyników z 2008 r. do średniej z województwa kujawsko-pomorskiego

2. Wskaźniki w zależności od kierunku produkcji

3. Porównanie wyników uzyskanych w 2008 r. z danymi z roku 2005

Charakterystyka analizowanych gospodarstw ekologicznych w 2008 r.

Wyszczególnienie Średnia ze zbiorowości

Średnia dla województwa

Liczba badanych gospodarstw 20 73 200Powierzchnia UR (ha/gosp.) 18,1 12,3Udział gruntów ornych (%) 90 88Udział plantacji trwałych (%) 1 0,8Udział łąk i pastwisk TUZ (%) 8 11,0Bonitacja gleb UR* 0,84 1,05

Zatrudnienie w gosp.** 1,77

* - wskaźnik jakości gleb wg GUS, 1 ha GO kl IVa = 1

** - w przeliczeniu na osoby pełnozatrudnione, 2200 godz./osobę/rok

Analizowane gospodarstwa na tle ogółu gospodarstw ekologicznych w Polsce w 2008 r.

WyszczególnieniePolska - gosp. ekologiczne

Badana zbiorowość

Średnia dla województwaz certyfikatem w okresie

przestawiania

Liczba gosp. 8685 6211 20 73200Powierzchnia UR (ha) 20,6 21,9 18,1 12,3Grunty orne (%) 48,0 23,3 90 89,2Plantacje trwałe (%) 5,0 19,1 2 0,8TUZ (%) 47 49 8 10,0Bonitacja gleb UR* - - 0,84 1,05

* - wskaźnik jakości gleb wg GUS, 1 ha GO kl IVa = 1

Struktura zasiewów w analizowanych gospodarstw ekologicznych (%)

Wyszczególnienie Średnia ze zbiorowości

Średnia dla województwa

Zboża - razem 44,5 65,6

żyto 13,3 10,4

pszenica 16,1 19,0

jęczmień 0,7 13,0

owies 2,1 1,4

mieszanka zbożowa 9,5 12,4

Ziemniak 1,5 2,7

Strączkowe na nasiona 10,4 0,9

Kukurydza 1,31 8,8

Oleiste 0,3 10,8

Motylkowate w uprawie polowej 36,2 4,8

Warzywa gruntowe 3,8 2,4

Jagodowe 0,3 0,5

Międzyplony 18,1 1,4

Plony podstawowych roślin uprawnych w t z ha (2008)

Wyszczególnienie Badana zbiorowość

Średnia dla województwa

Żyto 2,9 2,9Pszenica 3,4 4,2Jęczmień 2,8 3,5Owies 2,3 3,0Mieszanka zbożowa 3,3 3,3Ziemniaki 17 22Strączkowe na nasiona 1,5 2,9Pastewne polowe (z.m.) 30 34Warzywa na GO 35 23Owoce z sadów 4,7 7,8Owoce jagodowych 4,3 5,7Łąki na siano 3,4 5,4Produkcja roślinna (j.zboż./ha UR) 37 45

Obsada zwierząt i struktura pogłowia w analizowanych gospodarstwach ekologicznych

w 2008 r.Wyszczególnienie Średnia ze

zbiorowościŚrednia dla

województwaObsada inwentarza produkcyjnego (SD/100 ha UR)

73,7 67,3

Udział bydła (%) 87,5 48,7 w tym krów (%) 61,2 19,2Udział trzody chlewnej (%) 5,6 46,3Udział kóz i owiec (%) 4,4 0,1Udział drobiu (%) 2,6 4,5

Produkcja zwierzęca w analizowanych gospodarstwach ekologicznych (2008)

Wyszczególnienie Średnia ze zbiorowości

Średnia dla województwa

Wydajność mleczna krów (l/szt/rok) 4583 3818

Produkcja mleka (l/ha UR) 1519 599Produkcja żywca wołowego (kg/ha UR) 164 24

Produkcja żywca wieprzowego (kg/ha UR) 54 187

Produkcja zwierzęca (jedn. zboż./ha UR) 32,5 27,6

Produkcji końcowa zwierzęca [brutto] (zł/ha UR) 1842 b.d.

Sprzedaż produkcji rolnej i jej struktura w analizowanych

gospodarstwach ekologicznych w 2008 r.Wyszczególnienie Średnia ze

zbiorowościŚrednia dla

województwaSprzedaż produkcji rolnej (zł/ha UR) 3113 2724

w tym produkcji roślinnej (zł/ha UR) 1271 (41%) 958 (35%)

w tym produkcji zwierzęcej (zł/ha UR) 1842 (59%) 1765 (65%)

Sprzedaż produkcji rolnej i jej struktura w 2008 r. [%]

Wyszczególnienie Średnio Średnia dla województwa

Zboża 17,3 11,4Strączkowe 0,5 0Ziemniak 1,6 1,1Rzepak 0 11,0Warzywa gruntowe 19,6 5,7Burak cukrowy 0 5,6Owoce 0,7 2,3Żywiec wołowy 31,3 3,5Żywiec wieprzowy 7,1 27,8Żywiec drobiowy 0,4 9,8Mleko 19,4 21,7Pozostała sprzedaż 2,1 0,1

Ceny sprzedaży podstawowych produktów rolnych w 2008 r.

Wyszczególnienie Średnio Średnia dla województwa

Zboża [pszenica] (zł/dt) 111,4 67,5Ziemniak jadalne (zł/dt) 62,8 48,7Warzywa gruntowe (zł/kg) 0,85 b.dMleko (zł/l) 0,97 1,02Żywiec wołowy (zł/kg) 5,93 4,14Żywiec wieprzowy (zł/kg) 4,36 4,11

dla zbóż premia cenowa 65% !

dla ziemniaka 29%

dla żywca wołowego 43%

Brak premii dla mleka !!

Charakterystyka gospodarstw w zależności od kierunku produkcji (2008)

WyszczególnienieKierunek produkcjiroślinny mieszany zwierzęcy

Liczba badanych gospodarstw - w tym bez produkcji zwierzęcej

62

7-

7-

Powierzchnia UR (ha/gosp.) 12,1 12,3 29,6 Grunty orne (%) 90,7 90,7 86,1 Plantacje trwałe (%) 1,3 3,5 1,6 Łąki i pastwiska (%) 6,5 5,8 12,2Odłogi (%) 1,5 - 0,1 Wskaźnik jakości gleb* 0,84 0,96 1,00

* - wskaźnik jakości gleb wg GUS, 1 ha GO kl IVa = 1

Struktura zasiewów gospodarstw o różnych kierunkach produkcji (2008)

WyszczególnienieKierunek produkcjiroślinny mieszany zwierzęcy

Zboża (%) 49,8 67,8 32,9Mieszanki zbożowo-strączkowe (%) 6,7 0 11,9 Ziemniak (%) 1,4 3,6 0,6 Pastewne w uprawie polowej (%) 24,8 17,2 47,5 Warzywa gruntowe (%) 10,9 3,3 1,4Kukurydza na zielonkę 0 0 2,3Pozostałe (%) 6,4 8,1 3,4 Produkcja roślinna (j.zboż./ha UR) 28,2 33,8 35,1

Obsada zwierząt w gospodarstwach o różnych kierunkach produkcji w 2008 r.

WyszczególnienieKierunek produkcjiroślinny mieszany zwierzęcy

Obsada inwentarza (SD/100ha UR) 16,2 90,1 110,4Bydło (%) 73,5 57,5 88,7

w tym krowy (%) 17,8 24,5 58,5Trzoda chlewna (%) 3,4 25,1 8,2Kozy (%) 9,7 10 0,6Drób (%) 13,4 7,4 2,5

Produkcja zwierzęca (j.zboż./ha UR) 1,5 48,6 43,5

Wybrane wskaźniki ekonomiczne w przeliczeniu na 1 ha UR (2008)

WyszczególnienieKierunek produkcjiroślinny mieszany zwierzęcy

Produkcja końcowa brutto [Pkb] (zł/ha UR) 4 269 5 167 4 636dopłaty bezpośrednie (zł/ha UR) 556 567 594dopłaty do produkcji ekologicznej (zł/ha UR) 651 652 677

Udział produkcji zwierzęcej (%) 5 56 79Koszty bezpośrednie [K] (zł/ha UR) 270 923 1 028Nadwyżka bezpośrednia [Pkb-K] (zł/ha UR) 3 999 4 244 3 608Nakłady materiałowo-pieniężne [N] (zł/ha UR) 2 422 3 669 4 035Dochód osobisty [Drb+Db] (zł/ha UR) 2 683 2 876 1 511

Dochody w przeliczeniu na osobę pełnozatrudnioną i gospodarstwo (2008)

WyszczególnienieKierunek produkcjiroślinny mieszany zwierzęcy

Dochód rolniczy brutto (tys. zł/1 osobę pełnozatrudnioną) 28,4 16,0 15,1

Dochód osobisty (tys. zł/1 osobę pełnozatrudnioną) 32,5 26,7 16,2

Dochód rolniczy brutto (tys. zł/1 gospodarstwo) 27,1 25,6 41,9

Dochód osobisty (tys. zł/1 gospodarstwo) 32,5 35,4 44,7Efektywność ekonomiczna [Ee=Pkb/N] 1,76 1,41 1,15

Porównanie gospodarstw w latach 2005 i 2008

WyszczególnienieRok badań

2005 2008Powierzchnia UR (ha/gosp.) 17,9 18,1

Grunty orne (%) 88,6 87,0Plantacje trwałe (%) 2,2 2,4Łąki i pastwiska (%) 9,2 10,6

Struktura zasiewów (%)Zboża 45,7 44,5

Ziemniaki 4,2 1,5Pastewne w uprawie polowej 32,1 36,2

Mieszanki zbożowo-strączkowe 11,5 8,1Strączkowe na nasiona 1,0 2,4Kukurydza na zielonkę 0 1,3Uprawy warzyw na GO 3,5 3,8

Inne 2 2,2

Porównanie gospodarstw w latach 2005 i 2008

WyszczególnienieRok badań

2005 2008Obsada zwierząt

Obsada inwentarza (SD/100ha UR) 79,8 73,7Bydło (%) 88,8 87,4

w tym krowy (%) 56,4 61,2Trzoda chlewna (%) 8,7 5,5Kozy 0,7 4,4Drób 2,0 2,6

Nakłady materiałowo-pieniężne i dochody w przeliczeniu na 1 ha UR

WyszczególnienieRok badań

2005 2008Produkcja końcowa brutto [Pkb] (zł/ha UR) 5285 5126

dopłaty bezpośrednie (zł/ha UR) 425 579

dopłaty do produkcji ekologicznej (zł/ha UR) 606 661

Udział produkcji zwierzęcej (%) 43,1 35,3Koszty bezpośrednie [Kb] (zł/ha UR) 731 855Koszty pośrednie [Kp] (zł/ha UR) 1069 1951Nakłady materiałowo-pieniężne [N] (zł/ha UR) 1800 2806Udział dopłat w nakładach (%) 57 44Nadwyżka bezpośrednia [Pkb-K] (zł/ha UR) 4554 4271Dochód rolniczy brutto [Drb=Pkb-N] (zł/ha UR) 3485 2320Dochody spoza gospodarstwa [Dd] (zł/ha UR) 215 358Dochód osobisty [Drb+Db] (zł/ha UR) 3700 2678

Dochody na gospodarstwo i osobę pełnozatrudnioną

WyszczególnienieRok badań

2005 2008Dochód rolniczy brutto (tys. zł/1 osobę pełnozatrudnioną) 18,3 14,9

Dochód osobisty (tys. zł/1 osobę pełnozatrudnioną) 19,4 18,6Dopłaty do powierzchni w tyś zł/gosp. (obsz + eko) 21,4 22,3Dochód rolniczy brutto (tys. zł/gospodarstwo) 51,0 26,4Dochód osobisty (tys. zł/gospodarstwo) 64,7 32,9Udział dopłat w dochodach osobistych (%) 33,1 67,8Efektywność ekonomiczna [Ee=Pkb/N] 2,94 1,82

Podsumowanie

1. Badana grupa gospodarstw, z uwagi na ekologiczny sposób gospodarowania, wyróżniała się dużym udziałem w zasiewach roślin pastewnych, głównie motylkowatych, oraz dominacją bydła w pogłowiu zwierząt i dużym udziałem mleka w towarowej produkcji.

2. Poziom plonów podstawowych gatunków roślin, pomimo wyeliminowania przemysłowych środków produkcji, i mimo tego że gospodarstwa ekologiczne posiadały gorsze gleby nie odbiegał znacząco od przeciętnych dla województwa kujawsko-pomorskiego.

Podsumowanie

3. Na sytuację ekonomiczną ocenianych gospodarstw znaczący wpływ miały dopłaty bezpośrednie, dotacje powierzchniowe do ekologicznego gospodarowania, ich wysokość w 2008 r. wynosiła około 1240 zł, co pokrywało prawie połowę nakładów materiałowo-pieniężnych ponoszonych na produkcję, a udział dotacji w produkcji końcowej brutto dochodził do 25%.

Podsumowanie

4. W 2008 r. większość produktów gospodarstwa ekologiczne zbywały po wyższych cenach. Premia cenowa wahała się od 30% dla ziemniaka do ponad 60% w przypadku zbóż. Gospodarstwa nie uzyskiwały premii cenowej na mleko.

Podsumowanie

5. Sytuacja ekonomiczna ocenianych gospodarstw ekologicznych w 2008 r. w porównaniu do 2005 r. uległa pogorszeniu, co wynikało głównie z niższych plonów roślin, ale przede wszystkim wiązało się ze wzrostem kosztów pośrednich produkcji rolniczej. Wzrost wartości dopłat, a także wyższe premie cenowe za surowce EKO nie były w stanie zrekompensować rosnących kosztów.

założona w 1991 r.

przerabia rocznie ok. 350 t. zbóż

Dziękuję za uwagę