546 doc JD-Litwa, excrpt#06_p307-338

8/10/2019 546 doc JD-Litwa, excrpt#06_p307-338

1/32

WYPISY

Jerzy Dargiewicz Litwa w XIII-tym wieku, szkice. San Francisco, 200

1054 kroniki rusko-rosyjskie, c.d.stanowisko prawos=awnych,

g=[wnie wyci'g z wo=y /ona Anna, by=a c[rk' Mstis=awa Uda=ego ]mia=ego udal =ac.audere\, wnuczk' Kotjana chana po=owieckiego.

Nazwy w=asne& Rurik }kijowski 1215|, Halicz, b[j u Mikulina na rz. Seret,Sanok, mokyi wielki >lepooki, Koroczun, wolita z synem Witomirem, B=agyna]B=agina\, Soutoewicza Kotjan. somogur, Igorewicz, Zwenigorod, kniaginiRomanowa, wo=odimer }wo=ynskyj, W=odzimierz Wo=ymierci wielkiego kniazia Romana prisnopami"tnego samodzier/cywszejRusi ]niezapomnianego jedynow=adcy; prisno ci'gle\.Pobiedi=]pokona=\ wszystkie pogaci ]na kartach latopisu\ /'dz' przelewania krwiludzkiej, w imi" Boga, pod pretekstem wypraw na pogan, i w >lad zaBogiem element wiary we wszystkim co si" dzieje wok[=.

Ustremli=si" na pogan ]zawzi'= si", dos=. skierowa= si", zwr[ci=\ jak lew,srodit]srogim, sierdzi= si"\ jak ry>, i gubi=]traci=\ jak krokodyl.

nast"pnie d=ugi w'tek o Romanie, kt[ry ju/ nie /y= odskocznia doinnych miejsc i czas[w& dziad Wo=odimer Monomach ]10531125\,Izmai=tany zwani Po=owcami ]Ismai=tanie Ismai=\, Otrok, Abeza za?elaznymi Wrotami }na Kaukazie|, Sorczan ostawszy nad Donem,Agarianie, OrewArew OA, Konczak, Su=a zniesiony ]pokonany\.

Zebra= Rurik Po=owc[w mnogo]wielu\ i podszed= pod Kij[w, zostawiaj'cmniszeskyi czin]stan zakonny\ kt[ry przyj'=boja{ni radi Romanowy]ze strachuprzed Romanem\.

po zdobyciu Kijowa 1203, Roman 1205, zmusi= Rurika kijowskiegodo wst'pienia do zakonu, by w ten spos[b pozby: si" konkurenta do

w=adzy. Gdy Roman zgin'= Ruryk zrzuci= szaty mnisze i rozpocz'=walk" o stolec. Tak te/ post'pi jego syn Dani=o, z Wojsze=kiem, w1253. Rurik, z bojarami w=odzimierskimi...

przyci'gn'= do Halicza, spotkali si" bojarzy haliccy i w=odzimierscy u Miku-lina na rzece Seret, bili si" ca=y dzie< o rzek" Seret wielu rannych by=o.i nie >cierpieli]nie wytrzymali\ zawr[cili do Halicza. i przyszed= Rurik doHalicza, i nic nie uspiewszu niczto /e]nie osi'gn'=, nie dobi= si"\. Sta=o si"to, bo po >mierci Romana snima= si"]zjechali si", spotkali\ kr[l }w"gierskiAndrzej 12051235| zjatrow']szwagierk'\ swoj' }kniagini' Romanow'|w Sanoku }n(Sanem|.

babka Andrzeja i dziadek nie/yj'cego Romana byli siostr' z bratem, niejest to wi"c szwagierka /ona rodzonego brata, lecz krewniaka]trzeci stopie< pokrewielepookiego i Koroczuna i wolit" ]od Wolita\, i syna jego Witomira,b=agini", innych Ougr[w]W"gr[w, OU ^ U Ugr[w\ mnogo]wielu, zwykle

wi"cej ni/ dwa; kilku\.wolita... nazwy w=asne& imiona i geograficzne pisane du/ymi i ma=ymiliterami, na przemian; pocz'tek zda< z ma=ych liter, czasami wr"czbez interpunkcji, i tak te/ cz"sto w transliteracji dokonywanej przezemnie; czasem odchodzi=em od od zasady, zw=aszcza gdy u/ywa=empolskich odpowiednik[w. i tak te/ rozpoczyna=em zdania.

za to Haliczanie nie >mieli niczego }z=ego| stworzy: ]zdzia=a:, wyrz'dzi:\}bo| wielu W"gr[w by=o }w grodzie|.

za=ga= pisiec w tym miejscu, jakby Haliczanie byli pod obc' okupacj';Halicz by= katolicki, i W"grzy te/; r[/ny j"zyk prawda.

w[wczas dw[ch kniazi[w po=owieckich& Sutojewicza kotjan, i somogur,potkn"li si" na pieszych }W"grzy| zabili konie pod nimi, i za ma=o]omal, oma=o co\ ich nie uj"li. Rurik wr[ci= do Kijowa.

informacja ma wag"& Anna, /ona Dani=y, by=a c[rk' Mstis=awa Uda=ego,i wnuczk' Kotjana syna Sutoja. Po=owcy byli sprzymierzonymi Rusi&

Dani=y i innch; po nich gr[d Torczyn torki ]Turki OU, Turcy\, 23 W od +ucka; bili si" tak/e za Haliczan.by=a jaka> bitwa z W"grami, pisiec przemilcza=, bo Ru> przegra=a]g=[wnodowodz'cych omal nie pochwycono\, nadmieni= tylko, /e Ruwr[ci= do Kijowa }pobity|. Takich wypadk[w b"dzie wi"cej w tre>cskrytych, bo przegranych b'd{ nagannych.

up=yn"=o czasu niewiele, przywiedli kormiliczicza i/e bie zagna=]kt[rego bwygna=\ wielki knia{ Roman niewiery radi]z powodu niewiary\.

kormiliczicz syn kormilca ]wychowawcy, karmi'cego wiedz'; karmnazwa rodu w Haliczu, z kt[rego Wo=odis=aw ]W=adys=aw\ by= wieczynny, w opozycji Danile, zmar= 1214, w wi"zieniu.z powodu niewiary bo by= katolikiem, czyli niewiernym; Ru> zwa=a sie

prawowiern' ]prawos=awn'; wiara s=awa\, a wszyscy inni niewierbezbo/ni, l>ciwi lub lstywi ]fa=szywi\, i nawzajem papie/e zwali Rniewiernymi; wszystko to po schi{mie w ruchu chrze>cijaci': mn[stwo halickbojar[w. Je/eli za> pos=ali, jak chce pisiec, to zapewne wkr[tce /awali kroku, co doprowadzi=o do ich rzezi.

kniagini za> Romanowa wzi'wszy dzieci swoje zbieg=a do w=odzimie}Wo=.|. I jeszcze chcia= wo=odimer wykorzeni: plemi" Romana pospiew

juszczim /ebezbo/nym haliczanom ]po>piewuj'cym... ponaglaj'c wkatolickich Haliczan; po>piech; wg Rosjan 1977& pomagaj'c mo/e i tale po>piech zaraz zobaczymy\.Pos=a= wi"c W=odzimierz, za rad' halickych bojar[w, popa }p[{niej przebiono na& pos=a| ku W=odzimiercom, rzecz'c im& nie ima si" osta: gr[d wa]stracicie gr[d\, je/eli nie wydacie mi romanowicz[w }i| je/eli nie przyjmiebrata mego Swiatos=awa }by| kniaziowa= we w=odzimierzu. w=odzimierwi"c chcieli ubi:pos=a }lecz| mstibog i monczuk i niczifor ]gr. Nikiphororeszyli]postanowili\& nie podoba nam si" ubi:]zabi:\ pos=a. bo mieli le>:sercu swoim chcieli predati]przekaza:\ gr[d sw[j. spasien]spasionyoszcz"dzony\ by= pop }dzi"ki| nim.

zabicie pos=a-ksi"dza, i pos=a w ka/dym innym wypadku, by=o, i dzi> jerzecz' kryminaln'. Gdy trzech dzielnych oszcz"dzi=o go pisiec poczyim za z=e&le>:]katolicyzm, dzi>& fa=sz\ mieli w sercu swoim....Pose= by= ksi"dzem, nie popem Ru>, i dzi> Rosjanie, wszystkie tminy przenosz' na prawos=awne, b'd{ rosyjskie, np. w Sandomiern(Wis=', 1258, by=a cerkiew i popy; gdy zmar= Lestko kazimierowiw Krakowie, 1288, episkop, popy, diakony spriatawszy]zebrawszcia=o jego, >piewaj'c obyczajowe pie>ni pochowali jego w KrakowLech Wa="sa modli= si" w cerkwi, w Gda juryj pop, z kormilcewzi'= }i| wyszed= dziur' grodow', nie wiedz'c, gdzie ucieka:, bo Roman zabby= na Lachach, a lestko mira nie stwori=]pokoju nie zawar=\.

dyra gradna ]dziura grodowa\ rozwi'zanie cz"sto stosowane w gdach podkop, umo/liwiaj'cy zbiegni"cie obl"/onym w opresji.Jak p[{niej zobaczymy, Szwarno, syn Dani=y, objecha= gr[d w Korec1255, i rzek=& nikt nie ucieknie. I tak Litwini zbiegli z zamku Bistena ob/onego przez Krzy/ak[w 1364. 0165-01-207Nie ma s=[w bez wagi.Nie by=a do dziura w parkanie grodu, w dos=ownym znaczeniu.W czasie najazd[w, Tatarzy podkopami zdobywali grody.

Bogu /e bywszu pospieszniku]ponagleniem, pchni"ciem Boga\, Lestkopomnia= wra/dy]nie pami"ta= wrogo>ci\, lecz z wielk' czci' przyj'= jatroswoj' z dzie:mi. so/aliw ]ubolewa=\, m[wi'c& diabe= wowrg= wra/du sme/u nami]wowierg= ^ wkopa=, wrogo>: t" mi"dzy nas\; wo=odis=aw lemi"dzy nimi i zazor imieja lubwi ego]knuje mi"dzy nimi i krzywo patrzy ugodowo>: jego\ fl

Y


2/32

WYPISY

Jerzy Dargiewicz Litwa w XIII-tym wieku, szkice. San Francisco, 2006.

wo=odis=aw, z rodu Kormilc[w, ganiony przez pisca za wszystkoco z=e. W opozycji zamiarom Dani=y by= tak/e Sudis=aw i Filip ]gr.Philippos\ katolicy, rodem z Halicza. Wo=odis=aw zmar= w ciemnicy,1214 r., wed=ug Rosjan 1997& 1212, 0002-05-488,bo cytuj' tre>: Ipat. iinnych latopis[w, bez naniesienia poprawek w latach.wyprzedzenie& lestko zapewne p[{niej /a=owa= kroku, go>cinno>ci, bowyprawi= si" z wojami na naszego, dobrego Dani=", maj'cego zawszeracj", podobnie Andrzej kr[l w"gierski 12051235, i ze swym te>ciem

Mstis=awem Uda=ym Dani=o walczy= w 1220; wszyscy krewni, powi-nowaci, wok[= niego, bliscy i /yczliwi byli {li, jak zobaczymy.

1206

Leszek }Bia=y niski| wysy=a Dani=" w Ougry]na W"gry\ z pos=em Wa-czes=awem +ysym.po tem za> wiele czasu up=yn"=o, bracia Wo=odimer i Roman }Igorewicze|wojuj' ze sob'. Roman pojecha= na W"gry, pobi= brata wzi'=Halicz; W=o-dzimierz zbieg= do Putiwila W ten czas wezwa= aleksander lestka i kondrata, podeszli lachowie pod wo-=odimer. i otworzyli im wrota Wo=odimiercy, synowcom Romanowym. lachowiez=upili ca=y gr[d. Aleksander molaszczusja]b=aga=, dos=. modli= si" do\ Leszkaby zostawi= gr[d. w cerkwi >w. Bogurodzicy nie mogli wyr'ba: twardychdrzwi. a/ przyjecha= lestko i kondrat i wybili Lach[w swoich i w ten spos[bcerkiew ocala=a, i resztki ludzi. /a=owali W=odzimiercy daj'c im wiar", i przy-si"dze ich. gdyby nie by= z nim rodak ich }Aleksander| nie przeszliby Bugu.Swiatos=awa pochwycili i uprowadzili do Lach[w. Aleksander zasiad= weW=odzimierzu. }nie ma w wo=yw. Tr[jcy& B[g Ojciec,Syn Bo/y, Duch wi"ty|. Biega= Timothej od lica jego]unika=\, bo gwa=cicielbojarom i grodzianom b=ud tworzy=]seksualnie gwa=ci=\, ubli/a= /onom,mnichom, i popadinom ]/onom pop[w\, prawdziwym by= antychrystemdzie=ami jego fl

do dzi> chrze>cijanie wierz', /e /yj' w czasach ostatecznych.doszukuj' si" antychryst[w, czyli uderzenie w opony m[zgowe s=abych,nie znaj'cych >wiata, /ycia i dziej[w.

Nawiedli wi"c Haliczanie Mstis=awa }Niemego na| Benedykta. Przyci'gn'=do Halicza i nic nie zyska=. Szczepanowicz ilia }Elias, EI| wezwa= jegona halick' mogi="]che=m, wzg[rek\ i, u>miechaj'c si", rzek=& kniaziu, ju/posiedzia=e> na halickiej mogile, tak i w Haliczu kniaziowa=e>. Po>mieli si"nad Mstis=awem on wr[ci= do Peresopnicy. Potem opowiemy o halickiejmogile, i o pocz'tkach Halicza, odk'd pocz"li si" }nigdy potem nie wr[ci=do tego tematu|. ...itd.

Halicz gr[d na rz. +ukwa, dop=ywie Dniestru, po raz pierwszy wspom-niany w 6648 ]1140\, od 1144 stolica Ksi"stwa Halickiego.wg archeologicznych danych powsta= w X wieku. 0002-05-486

Roman zbieg= z W"gier.... Kr[l }w"gierski| Andrzej }12051235| chcia= wyda:sw' c[rk" za Dani=", oboje dzie:mi jeszcze byli }Dani=o lat 6|.

dziadek Romana 1205 i babka Andrzeja 1235 brat z siostr'.Rosjanie domy>laj' si", /e rzecz o El/biecie w"gierskiej, dodaj'c, /eten zwi'zek nie by= zawarty. 0002-05-489szkoda /e roku nie do=o/yli urodzona 1207; Salomea ur. 1211;

jedna z nich; zmy>lenie pi>ca podkre>laj'ce walory Dani=y ju/ w dzie-cinnym wieku, w nadziei, /e nikt nie dojdzie, jak by=o.

Jerozolimski Herod, wydaj'cy rozkaz mordowania niemowlak[w i dziecido lat dw[ch pobo/ni kusz' si" na fa=sze, gdy lata s' tak blisko, /e

zdawa=oby si" fa=sz nie do wykrycia, daj' upust zakamarkom my>lo-wym, s'dz'c, /e nikt ich na tym grzechu nie z=apie ]Herod zmar= 4 lataprzed narodzinami Chrystusa\. Tak i z potencjalnym o/enkiem Dani=y.Ale dobry B[g czuwa wszystkich grzesznych wtr'ci do piek=a, azw=aszcza ci"/kich grzesznik[w, kt[rzy mieni' si" przemawia: w jegoimieniu, i mu s=u/y:, wydaj'c przy tym zgod" na mordowanie innowier-c[w. Wed=ug samych chrze>cijan, B[g nie jest feuda=em nie potrzebujedachu ]>wi'tynie mog'c znale{: pomocy bratu swemu odda=a c[rk" sw' za lonokrabo-wicza za Ludowika, bo by= silnym m"/em ]bliskim krewnym\ i pomocnikiem

jej brata. Ju/ dzi> zwi' j' >w. al/bita ]El/bieta AE\, uprzednie jej imi" Kineka]Kinga, KG\. Wiele s=u/y=a Bogu po m"/u swoim, >wi"t' zw'. Ale mywracamy do pocz'tku, o czym zacz"li>my opowiada:.

popl'tanie genealogii wynik kompilacji danych po czasie i barieryj"zykowej. Wymieniona El/bieta to Kinga 12071231, c[rka AndrzejaII 1235, kr[la W"gier, /ona Ludwika. Po >mierci m"/a 1227, Kingapo>wi"ci=a si" biednym i chorym. Zmar=a w 1231, kanonizowana w1234, znana pod imieniem >w. El/biety. Ale ju/ w 1208 o niej mowa wpl'tana do okoliczno>ci >mierci cesarza niemieckiego.Szeroko opisywane zmagania i walki wo=yci }sami| wybici zostali.

zatajone& przez kogo zabici$ Przez fa=szywych i niewiernych.Zabity zosta= Jurij Witanowicz, Ilia }Elias| Szczepanowicz }tylko w Ipat. ltpsi&zabito ich ]liter'\ 500|, inni rozbiegli si".

Elias Szczepanowicz, ten, kt[ry nabija= si" z Mstis=awa na mogile.Wo=odis=aw za> kormiliczicz zbieg= na W"gry. Sudis=aw i Filip ]Philippos\znale{li Dani=" w w"gierskiej ziemi; dzie:mi byli }Sudis=aw i Filip, obaj zziemi Halicza, wi"cej o nich w dalszej cz">ci|.Uprosili kr[la w"gierskiego& daj nam otczicza]produkt\ Halicza, by z namiodebra= Halicz Igorewiczom. Kr[l z wielk' ch"ci' pos=a= wojewod]wojewo-d[w\ w sile ci"/kiej& wielkiego dworskiego Pota, por"czaj'c mu wojewodztwonad wszystkimi wojami. Imiona }pozosta=ych| z nim& pierwszy Piotr Turowicz,drugi Banko, trzeci Mika Brodaty, czwarty Lotocharot, pi'ty mokian,sz[sty taberc, si[dmy Marcel, i wielu innych, ich za> nie mo/na wymie-ni:, i nie spisa:.

takie nie spisa: wyst'pi w 1252 roku, kr[l w"g. Bela naobiecywa=Danile d=ug' list", jej za mno/stwo we> nie pisachom. 0001-02-821

Najpierw doci'gn"li do Przemy>la. Wo=odis=aw przem[wi= do grodzian ipoddali si"; Swiatos=awa, kniazia ich uj"li. St'd ruszyli do Zwenigorodu,gdzie bili si" srogo, nie wpuszczeni do grodu, ni do ostro/nychwr[t; oble-gaj'cy stali wok[= grodu.

czy ostro/ne wrota by=y ostro/nie otwierane ostro/nie z t=umaczeniem ostro/nych wr[t, ostr.

Wasilko kniaziowa= w Be=zie. od niego przyci'gn'= Waczes=aw to=sty,Miros=aw, demian i Worotis=aw i wielu innych bojar[w z Be=za. a Lestko zLach[w Sudis=awa Bernatowicza z wielu Polany ]Polakami\, a od Pere-sopnicy nadci'gn'= Mstis=aw Niemy w wieloma wojami. Aleksander z bratemz W=odzimierza }wo=.| z wieloma wojami. Ingwar za> wys=a= syna swego z=ucka i z Dorohobu/a, z wieloma wojami, z szumska ]Szumska\. }z drugiejza> strony, wrogowi| Po=owcy przyjechali za> Romanowi }Igorewiczowi| napomoc }obl"/onemu w Zwenigorodzie|, Izas=aw, z nimi wo=odimer }Igore-wicze, >cigani p[{niej|.


3/32

WYPISY


W"grom nie uda=o si" pokona: woj[w }Po=owc[w| p"dem ze stan[w swoich.Mika }Brodaty, W"gier| ubode tobasza}ub[d= Tobasza, Po=owczyna| i g=awouemou stia=]i g=ow" jemu >ci'=\.

Rosjanie 1997 na opak& Mika by= ranny, i Tobasz odsiek= jemu g=ow".Po=owcy, gdy zobaczyli ich krzepko natarli na nich }na W"gr[w|. Oni }W"grzy|skierowali si" ku rzece Lutej, by nie przejechali lachowie i Ru>, i zeszli }zkoni| przeprawiali si" na drug' stron" rz. Lutej }gdy| Po=owcy strzelali i Ru>przeciw nim}strzela=a do Po=owc[w; os=aniali przeprawiaj'cych si"|.

przeprawa przez rzek" w czasie bitwy by= to taktyczny zwrot, cz"stostosowany w Wiekach rednich, wi"cej w dalszej cz">ci, przy bitwiena Ka=kach 1219, i w 1266. W czasie przeprawy...

Tu }W"gier| Marcel odbieg= od swej chor'gwi, Ru> za> wzi"=a j' i wstyd

by= wielki Marcelowi.w chaosie bitwy i stronnictwach o r[/norodnym sk=adzie sam pisiecnie wiedzia= kogo chwali: za co obrzuci= sprzymierzonego Marce-la wstydem, tak, jakby Ru> walczy=a przeciw W"grom ]p[{niej takby=o\; z tekstu tak wynika w tym miejscu& Ru> przechwyci=a utracon'chor'giew i wstyd by= wielki Marcelowi. Musia=em na papierze zrobi:schemat& kto z kim by=, i dlaczego, i od ty=u od ko:\ o wielkiej raci ]konnicy\. Wo=odis=wjecha= do Halicza, rozkniaziowa= si" zasiadaj'c na stolcu. Dani=o odjechz matk' do Lach[w, odprosiwszy si"od kr[la ]wym[wk'\. Lestko }LeszBia=y 1227| przyj'= Dani=" z wielk' czci']z wielkim honorem\.

Leszek Bia=y, katolik, by= synem Rusinki Heleny, c. Rostis=awa, z/on" mia= Grimis=aw", c. Ingwara z W=odzimierza Wo=., wi"c cho: bkatolikiem by= wielce przychylny prawos=awnym, wynika z tekstu

St'd }Dani=o| uda= si" do Kamieci' b"dzie po kilkakro: w dalszej cz">

1214

Wsewo=od kniaziuje w Kijowie; Swiatos=aw /yje w wielkiej zgodzie z dzie:Romana. Potem Mstis=aw peresopnicki }Niemy|, zostawi= w=adanie Lesz}Bia=ego| ruszy= do Halicza. Leszek wzi'=]wezwa=\ Dani=" z Kamie kr[l }w"gierski Andrzej 12051235| wyruszy= na Leszka.

za pr[b" osadzenia Dani=y w Haliczu, zapewne na pro>b" Halicza

Dani=o by= }w[wczas| u Leszka. Leszek wys=a= wojewod[w swoich lestici Pakos=awa, rzecz'c& nie lepiej jest bojarowi kniaziowa: w Haliczu ]czgorzej, gdy bojarzyn kniaziuje w Haliczu\. Pojmij wi"c c[rk" moj' za syswego Kolomana, i osad{ ich w Haliczu ]kr[lewski zwi'zek\.

Spisz; Spi, SES od Krakowa, w g[rach, na granicy, w S=owacji.Ulubia=kr[l }w"g. Andrzej 1235| rad". Pakos=aw zjecha= si" z Leszkiemw zpiszi]w Spiszu\ i wzi'= c[rk" jego }Leszka| za syna swego.

z tekstu wynika, /e Pakos=aw o/eni= syna swego z c[rk' Leszka.Pakos=aw by= jedynie wojewod' Leszka, jak uprzednio zdanie nfortunnie sfromu=owane, przyczyn' zbyt du/y skr[t. Najwyra{nPakos=aw, w drodze powrotnej z W"gier, czeka= na Leszka w Spis]na granicy\, Leszek dojecha= tam ze sw' c[rk', i w ten spos[b kAndrzej wzi'= ]wyda=\ c[rk" jego za syna swego Kolomana.1214 Leszek wydaje c[rk" sw' ]Salome", 12111268\ za Koloma1208]1241, z ran w bitwie$\, brata Beli 1206, kr[la 1235127Pakos=aw, s. Lassota, wojewoda ladski, wymieniany p[{niej.


4/32

WYPISY


Pos=a= }te/| i j'= Wo=odis=awa, w Haliczu, zatoczy=]zamkn'= w ciemnicy\ iw tym zatoczeniuzmar=.

niedobry by=, jak wszyscy inni kt[rzy Dani=y nie popierali.Nawi[d= z=a plemieniu]rodowi\ swemu, i dzieciom swoim, dzie=ami kniazio-wania, wszyscy kniaziowie nie prizrachu]nie podtrzymywali\ dzieci jego.

wszyscy to inny termin kilkakrotnie u/ywany.radi]z powodu tego\ kr[l osadzi= syna swego w Haliczu, a Leszkowi da= Prze-my>l, Pakos=awu Lubaczew ]dzi> Lubacz[w, mi"dzy Roztoczem i rz. San\.Pakos=aw przyjazny by= Romanowi i dzieciom jego. Rad' Pakos=awa, Leszekpos=a= do Aleksandra rzecz'c& daj W=odzimierz }Wo=.| Romanowiczom. On za>nie da=, Leszek osadzi= wi"c Romanowicz[w we W=odzimierzu }Wo=.|.

1215Po up=ywie czasu, kr[l }w"gierski Andrzej| otja]odj'=, odebra=\ Przemy>l]n(Sanem\ od Leszka, i Lubaczew. Lestko /e so/alisi o sramocie swojej]Leszekwi"c w smutku ze wstydu swego\, wys=a= do Nowogrodu po Mstis=awa}Uda=ego mia=ego|, rzecz'c& bratem mi jeste>, p[jd{ i osi'd{ w Haliczu.Mstis=aw wyruszy= do Halicza po poradzie Lestka. Haliczanie wszyscy iSudis=aw pos=ali po Dani=".

wszyscy, i witali rado>nie jak Mstis=awa 1289, w Brze>ciu n(Bugiem....fa=sz, katolicki Halicz gwa=tem wzi"ty, Sudis=aw zbieg= na W"gry.

}wym[wka| Dani=o za> nie utja/e ujechati]nie zdo=a= pojecha:\ }ze strachu,sytuacja nieustabilizowana, niepewna|. Benedykt }+ysy| zbieg= na W"gry zSudis=awem. }prawos=awny| Mstis=aw zasiad= w Haliczu

M>cis=aw siedziw katolickim Haliczu ]zasiada na stolcu, w=ada\.Mstis=aw Uda=y, s. Mstis=awa, wnuk Kotjana, ojciec dla Anny;bra= udzia= w bitwie na Ka=kach, 1219 ]przegrana si= Rusi\.

1216

Poj'= u niego Dani=o c[rk" imieniem Anna; }wyprzedzenie| urodzi=a musyn[w i c[rki& pierwszy Iraklej ]Herakles\, po nim Lew ]Leo, Leu\, po nimRoman, Mstis=aw, Szwarno, inni za m=odu zeszli ze >wiata tego.

imiona greckiego, b'd{ anglosaskiego pochodzenia;greckiego&Herakles, Leo, Wasilko, Filippos, Nikiforos, Alexandros, Dmitros,Theodoros, Andreas; czeskiegoSzwarno, anglosas. Leu UW gr.Leo;hebrajskiego, biblijne&Daniel, Elias, Gabriel, Jakow ]Jakub\, Mateusz;cz">: hebrajskich w greckim& hebr.aaron gr.Aaron wo=.Jaron,hebr.jehohanan gr.Ioannes >redniow. =ac.Joannes, Johannes, itp.

Po jakim> czasie uda= si" Dani=o do Mstis=awa w Haliczu }ze skarg' naLeszka|& ojcowizn" moj' dzier/yt]ma w posiadaniu\. Ten za> wieszczawszu]odpowiedzia=\& synu, za uprzedni' zgod", nie mog" na niego wsta:]czyt.d{wign': woj[w =ac.erectus\, znajd{ }ty| sobie drugie. Dani=o wr[ci= dodomu, pojecha= z bratem }Wasylk'| i przej'= Bere>: ]Brze>: Lit. n(Bugiem\,Ugrowesk ]Uhrusk n(Bugiem\, Wereszczyn ]k(Buga\ i sto=pie Komowa ]ko=op[{niejszego Cho=ma; sto=pie wie/a kamienna\, i wszytk' Ukrain".

ukraina wo=.ukraj ]skraj, brzeg\ pol.kraj, krajka, skrawek, kraw"d{.Lestko wi"c wielki gniew mia= na Dani="]wielce rozgniewa= si" na stoi, na Suchej Dorogwi.

takie do dzi> pisze si" z perspektywy wielu lat, dekad to nie jestinformacja pisana na bie/'co, bez sensu w 1216, bo oczywiste.

Lach[w wielu zabili i gonili ich do rz. Wieprz.do granicy, nazwy maj' swoj' wag", sens, tak te/ w 1219.

Dalej w skr[cie& Lestkowi wydawa=o si", /e Dani=o przej'= Brze>: za rad'Mstis=awa. Wys=a= wi"c do kr[la w"gierskiego, Andrzeja, ze s=owami& niechc" cz">ci ]udzia=u\ w Haliczu, oddaj j' zi"ciu memu }Kolomanowi, o/e-nionego z Salome' c[rk' Lestka|.Kr[l wys=a= wielu woj[w, i Leszka, i podeszli pod Przemy>l. Aron ]Aaron\w[wczas by= tysi"cznikiem w Przemy>lu zbieg= przed nimi.Mstis=awbo bie]w jedno>ci b"d'c\ ze wszemi kniaziami ruskimi i czeni-howskimi, pos=a= Dmitra, Miros=awa i Micha=ka Glebowicza przeciw nim,ku Gr[dkowi }k(Lwowa|. Gr[dekbo bie ot=o/i=sa]oddzieli= si" dos=. od=o/y=si" jak skiba\ }od Dani=y| byli tam ludzie Sudis=awa }przeciwnika Dani=y|.Dmitr bi= si" pod grodem, naszli na< W"grzy i Lachowie pobie/en Dmitr]pokonali Dmitra\. W[wczas i Wasil zwany diakiem Mo=za ustrzelon by=pod grodem. Micha=ka za> soko=a, ubili zgoniwszy na szczircy; i g=ow" muodr'bali }Lachowie z W"grami| i przynie>li j' Kolomanowi.

sok[= przydomek ]wiele nazw w=asnych pisanych ma=ymi literami\, dzi>Sok[=, poza tym, w >rodku wtr'cenia, w rodzaju za> powoduj'cychdzi> czasem nieporozumienia& by=a to li jedna osoba, czy te/ dwie;zgoniwszy gonitwa, s=aw. izgon ]wygon, iz ^ wy izbiti ^ wybici\ starcie jezdnych walcz'cych drzewcami, rycerski pojedynek;szczirka szczit ^ szczyt; rka reka, rzeka; pe=na nazwa& szczire-ka lewy dop=yw Dniestru, nazwa rzeki k(Gr[dka Jagiellomia= }i>:|.

ach ten z=y Aleksander i dobry Dani=o, s=owa dotrzymuj'cy.W[wczas wielka kniagini Romanowa wospria mniszeskyj czin]sta=a si" za-konnic'\. Potem za> nadci'gn"=a ra:pod gr[d& Koloman i lachowie, wielebili si" na Krwawym brodzie }br[d na Dniestrze ko=o Halicza|. Pad= >nieg,nie mogli sta: ]obozem\, ruszyli za Rogozin", na Mstis=awa, i przegnali goz ziemi. Mstis=aw powiedzia= ]doni[s=\ Danile, by wyszed= ]wyni[s= si"\ zgrodu. Dani=o wi"c wyszed=, z nim Dmitr tysi"cznik, Gleb zieremiejewicz

]Zeremiejewicz\.B"d'c naprzeciw To=macza ]dzi> T=umacz\, ugoni= ich niewierny Witowiczwo=odis=aw]dop"dzi= ich W=adys=aw, s. Wita, katolik\, Nawr[cili na odst'pi= od Dani=y i wasylki ku Lestkowi, i nie by=o im po-mocy od nikogo /e razwiee]z wyj'tkiem\ Boga, donde/e]a/ do\ nadej>ciaMstis=awa z Po=owcami.Wyjecha= Filja z wieloma W"grami i Lachami z Halicza pojem ]wzi'= zesob'\ bojar[w halickich i Sudis=awa ctja]te>cia\ }swego| i =azora ]+azarza\,]liter'$\ 10 innych, a inni rozbiegli si" ]odbiegli od niego\ zagordie= bo si"]bosi" rozhardzi= sta= si" hardym na dobre, na ca=ego\.

z epitetem hardy b"dzie kilkakrotnie, do samego ko: ]katolicyzm, ka/da inna wiara fa=szywa, innowiercy\, le>: Lestka Rosjanie 1997 przet=umaczyli na kowarstwo]chytro>:,

podst"p\, o czym uprzednio, daj'c dow[d zupe=nego niezrozumie-nia pod=o/a konfliktu; i tak b"dzie do ko: Tatar[w 1219& Rusini nie znaj'c ich lsti, wyszli im naprzeciw zkrzy/ami; le>: Tatar[w Rosjanie przet=umaczyli na =/ywo>:,

l>ciwy ?yros=aw 1222 t=umaczony przez Rosjan na obmanszczik, l>ciwy Siemionko i bojarzy haliccy 1223 t=umaczony na =ukawy, le>: Mindowga, ochrzczonego 1250 ]kreszczenie /e ego lestiwo bys.

/rja / bogom swoim., Rosjanie t=umaczyli na kreszczenie by=o =o/no, le>: Beli IV 1254, kr[la w"g. 12351270, Rosjanie 1997& obman, Jurij m=ody syn Lwa Dani=owicza ujrza= le>: Lublinian, 1288, Rosjanie przet=umaczyli& Jurij ponia= ich obman, 0002-05-335


5/32

WYPISY


a jego ojciec Lew, ujrza= le>: Krakowian w 1291]opis roku niepewny, wymaga korekty, weryfikacji\,Rosjanie przet=umaczyli& Lew ponia= ich obman. 0002-05-357

Jak mo/na$ Termin wielokrotnie u/ywany, w zestawieniu z bezbo/nymi,niewiernymi nie zastanowi: si", czy aby w=a>ciwie t=umaczony, tymbardziej, /e by=y to wieki prymitywizmu, niewiedzy, i nietolerancji religijnej.t=umaczenie takie powoduje rz'd nieporozumie: wielka. B[g spas=]zbawi=\ ich od innoplemienni-k[w. wszyscy W"grzy i Lachowie wybici zostali, inni j"ci, inni biegaj'cpo ziemi istoposza]wytopili si"\, inni smerdamiwybici zostali, nikomu znich }nie uda=o si"| uciec ]zbiec\. Taka by=a mi=o>:]przebaczenie\ od Boga}dla| Ruskiej ziemi.

Boga do mordu zwyci"/onych w='czy=, to B[g przebacza= nie Ru>,por[wnaj skutki obl"/enia Sandomierza 1258, przez Tatar[w i Ru>.

potem przywiedli Sudis=awa do Mstis=awa, on nie pomy>la=]nie przypomnia=\mu z=a mi=o>:jemu okaza= ]przebaczenie\, on }Sudis=aw| obj'= jego }Mstis-=awa| nogi, obiecuj'c by: w rabocie]s=u/y: mu rab ^ s=uga\.Mstis=aw wi"c wierz'c s=owom jego z czci' wielk', pocztiw ego]uhono-rowa=\, i Zwenigorod da= jemu }Zwenigorod zweno, ogniwo|

Odst'pi= by= Aleksandr sotwori]zawar=\ pok[j z lestkiem i z Kolomanem,i z Fili' hardym, nie przestaj'cm pragn': z=a Romanowiczom.

wiemy ju/ o tym.Po pobiedzie]zwyci"stwie\ Mstis=awa }Uda=ego| i po litewskim wojowaniuLach[w zawar= Lestko pok[j z Dani=' i Wasylk' }przez, za po>rednictwem|Dro/ys=awa Abramowicza i tworiana wotichowicza, a Romanowicze zawarlipok[j }z Leszkiem za po>rednictwem| demjana tysi"cznika.

w latopisie& tworianom wotichowiczem; Florianem wg Lach[w.Odst'pi= lestko od Aleksandra. W sobot" za>, noc', popleniono by=o]rabo-wano, napadano\ oko=o Be=za i oko=o czerna ]Czerwna n(Huczw'\ Dani='i Wasylk'. ca=a ziemia popleniona by=a. bojarzyn bojarzyna pleni=, smerd smerda, gr[d }inny| gr[d, tak, /e nie osta=a si" ni jedna wie> nie pleniona.E/e priczteju]jest pos=owie, porzekad=o\ w Ksi"gach }Pisma >w.|& nie osta=si" kamie< na kamieniu. Noc t" nazywaj' be=/anie z=' noc', bo ta noc z='igr" im zigra=a powojowali ich przed >witem. Mstis=aw za> rzek=& po/a=ujbrata Aleksandra, i Dani=o wr[ci= do W=odzimierza z Be=za fl

1218}za czas[w| Dani=y i Wasylki, biskupstwo by=o we W=odzimierzu.by= Asaph }Ioasaph|, b=ogos=awiony i przewielebny, swiatitel]o>wiecony\ze >w. G[ry }Athos, w Grecji, gr. ion ]fiolet\ % sappheiros ]szafir\|potem by= wasilij }gr. basilikos ]kr[lewski\ basileus ]kr[l\|, ze >w. G[ry,potem by= nikiphor zwany Stani=o, bo uprzednio by= s=ug' Wasilki,

potem Kuzma krotkyj]kr[tki... uprzejmy w obyciu, =agodny\, smirenny]pojednawczy\, przewielebny biskup w=odzimierski.Bo/' wol', Dani=o sozda]zbudowa=\ gr[d o nazwie Cho=m. sozdanie /e einogda ska/em]za> budow" jego opowiemy innym razem\.

z tym innym razem nie b"dzie tak =atwo, bo pisiec nie wiedzia=,kiedy Cho=m by= zbudowany pl'ta=; wg mych docieka wysieczeni b"dziemy, a jutro wy.Rada w Kijowie postanowi=a, /e lepiej przej': Tatar[w na cudzej ziemi, na swojej. Byli w[wczas Mstis=aw Romanowicz w Kijowie, Mstis=aw Kozielsku i Czernihowie, a Mstis=aw Mstis=awicz w Haliczu. Ci byli starszyw Ruskiej ziemi. gjurgja ]GeorgijaJurija\ za> kniazia Suzdalskiego nby=o na tej radzie. ci za> dot'd m=odymi byli& Dani=o Romanowicz, MichWsewo=odicz, Wsewo=od Mstis=awicz Kijowski, i wielu innych.

w[wczas ochrzci= si" wielki knia{ Po=owiecki bastyj. Wasilka nie by=o, by= m=ody }16 lat|, we W=odzimierzu Wo=.st'd ]z Kijowa\ wyruszyli miesi'ca apriela i doszli do rz. Dniepr, do ostrowara/skiego ]ostrow dzi> wyspa, ale w[wczas by= to tak/e p[=wysep, cypw tym wypadku, przy uj>ciu rz. Trubie/ do Dniepru, na granicy Rusi ma s=[w bez znaczenia\. tu, si=ami, z='czyli si" ze wsz' ziemi'Po=owieci Czernihowcami, Kijowianie i Smolnianie i z innych stron. wsianam]wszesuch' nog' wi"c przeszlijako /e pokrytie wodie byti]po lodzie pokrywaj'cywod"\. Haliczanie iwe=ocigu za Tatarami|, a sam za nprzeprawi= si", bo sta= na stra/y; poleci= te/ swoim uzbroi: si". W obozRusi nie wiedzieli o tym, bo Mstis=aw nie powiadomi= z powodu zawi>ckotora]rozbrat, k=[tnia\ wielka by=a mi"dzy nimi.

przezorny Mstis=aw, by Dani=o przekroczy= pierwszy, gdy on Mstis= na stra/y b"dzie sta:. Niby nic, Mstis=aw wiedzia=, co mo/e zdarzy: w sytuacji bitwy, wys=a= wi"c do przodu mniej do>wiadczonego Dani="przekraczanie rzeki w czasie bitwy by= to taktyczny zwrot, stosowacz"sto w Wiekach rednich, /e walcz'ca strona szybko przeprawi=a przez rzek", a gdy po>cig przeprawia= si" zosta= uderzony w mome

cie przeprawy, gdy nadal w wodzie powoduj'cej bezw=adno>:, i tycz'stka przeprawi=a si" na drugi brzeg ]liczebna przewaga\. My>l'sobie, Mstis=aw nie ryzykowa= takiego obrotu sprawy.W literaturze rosyjskiej, Mstis=aw zwany jest bohaterem bitwy nad Ka=pewnie dlatego, /e prze/y= kl"sk". W opisie bitwy nigdzie nie ma, walczy= chyba zbieg=, na widok, /e Tatarzy tak natarli. By= bohaterew sensie dowodzenia swymi po=kami, w tatarskim znaczeniu bohater]wojewoda, patrz rok 1240, gdzie termin u/ywany\.Starcie z pogoni', nad rzek'... tak te/, lub wielce podobnie, wykonW"grzy w bitwie u Zwenigorodu 1208, przekraczaj'c rz. Lut', tak zdzia=a= Dowmund w 1266, atakuj'c po>cig przeprawiaj'cy si" przDwinoss" ]b="dnie& Dzwin"\. I tak Tatarzy nad Ka=k'.

Dani=o star= si" z Tatarami, Wasilk" Gawri=owicza za> zbodenu bys]zddrzewcem z konia\, a sam Dani=o ugodzony zosta= w piersi ]w taki sam sps[b\ nie czu= ran z powodu m=odo>ci; mia= w[wczas ]literami\ 18 lat, silnyby=. Dani=o, krepkobij'c si", wybija= Tatar[w. widz'c to, /e Dani=o sbod


6/32

WYPISY


bys, Mstis=aw Niemy, mniemaj'c, /e Dani=o spad= pobieg= mu }na pomoc|,bo tak/e silnym m"/em by=. rodak Romana, z rodu W=adimira Monomacha,welikou lubow imieja]/y= w wielkiej zgodzie\ z ojcem Dani=y, jemu por"czy=wie> po swej >mierci, by odda= }p[{niej| Danile.

Roman nie m[g= da: po swej >mierci, nawet zostawi: testamentem,poleceniem, bo zgin'= niespodziewanie, w wieku lat 25-ciu.

Tatarzy biegali. Dani=o swym pu=kiem i wybija= ich, i Oleg Kurski bi= si" znimi, ale nadci'gn"=y inne po=kitatarskie, star=y si" z Rusi' i pobi=y ich, zagrzechy. Dani=o obr[ci= konia na bieg. Zgrzany, zachcia=o mu si" wody,poczu= w[wczas rany na swym ciele. ...itd.Rusini zbiegli z pola w rozsypce, Tatarzy >cigali ich do Nowogrodu Swiato-po=ka, a Rusini, nie znaj'c ich lsti]znamy znaczenie\, wyszli im naprzeciw z krzy-

/ami i zostali wszyscy wybici. Oczekuje B[g pokajania chrze>cijaci systematycznie wyniki ludzkiej dzia=alno>ci przypisy-wane b"d' Bogu, w rodzaju&1253. Dani=o od Boga przyj'= wieniec w grodzie Drohiczyn.1254. Jak pisano w ksi"gach& Nie w silebrani]bitwy\,

lecz od Boga zale/y zwyci"stwo.1254. Bogiem wi"c dana jemu }Danile| daw. m"czennika Eremeja ]Rosjanie dopatrzyli si"

jednodniowej odchy=ki w 1224, kt[rej nie ma, i poczytali j' za b='d\;30 maja 1219 wypada=o w czwartek, w 1224 w czwartek, w 1223 we

wtorek; rok 1223 automatycznie odpada z dalszych rozwa/a: mia= czu= do braci swoich Romanowicz[w\.

wiemy ju/ o tym. tak/e& Leszek Bia=y, ?yros=aw, Filja, i Haliczanie byli i s' nadal przed nami, a teraz te>: Dani=y&

Dani=o i Wasylko us=yszeli, /e Mstis=aw }Uda=y mia=y, te>: Dani=y| nieimiejet lubwi]nie /ywi przyja{ni, zgody\ dla zi"cia swego, kniazia Dani=y,radosti ispo=niwsja ponou/ewasze Mstis=awa na ra: ]rado>ci' wype=niony,pocz'= gotowa: Mstis=awowi wojn"\.

ciekawe, /e pocz'= dzia=a: na podstawie s=uchu ]zas=yszenia\,a nie na podstawie rozmowy z nim bezpo>redniego kontaktu.

Dani=o mia= wy>mienity s=uch opisiec nie podkre>li= tej zalety.Mstis=aw }Niemy| z si=' prijde]przyci'gn'=\ do +ysej G[ry;dzi> 3 km S od Werbkowic przy trasie Hrubiesz[wZamo>:;b="dnie przyj"ta przez Rosjan za +ys' G[r" w G[rach wi"tokrzyskich

na map" nie patrzyli, bezsens tak dalekiej w"dr[wki, z dwukrotnymprzekraczaniem Wis=y. Z Peresopnicy, +ucka i W=odzimierza Wo=., doHalicza, przez G[ry wi"tokrzyskie....

Z +ysej G[ry uda= si" do Be=za, a z Be=za do Halicza. Dani=o z Lachami wojowali ko=o Lubaczewa, plenili]=upili\ ca=' ziemi" Be=zeck' i Czerwie knia{ wiele =up[w przechwyci= }w postaci| stad ko: Lachom, i bywszim pos=om ot oboich]pos=owie przyjechali z obustron\, odpuszczeni bys Demian i Andrej]odprawi= ich Demijan i Andrei\ fl

co> zatajonego, skoro pos=owie przyjechali z obu stron, Lachom co> niepodoba=o si" ]zawi>: wym[wk'\, Wasilko za> nie chcia= ich widzie: Demijan z Andrejem odprawili pos=[w ]czyt. Ru> w czym> zawini=a\.

1221Nazwy w=asne& Mstis=aw, Kotjan, Wo=odimer kijowski, Aleksander, Jan, Lachy,Aktaz ]imi" konia\, Peremil, Anna c. Mstis=awa ]Dani=o zi"ciem\.Nawi[d= Mstis=aw }Uda=y, te>cia swego| Kotjana i Po=owc[w wielu.

i bys po sich]a po tych by=o\. nawi[d= Mstis=aw }Uda=y| Kotjana i po=owc[wmnogich ]wielu\, i Wo=odimera kyewskago, tworasja na Lachy ida]tworzy= zbiera= poch[d na Lach[w\, porad' Aleksandra, nie przestaj'cym my>le:o bracie swoim]o stryjecznym bracie\, m[wi'c, /e zi": tw[j chce ci" zabi:....itd. Intryg ci'g dalszy, Aleksander spiskuje, Jan =/e, Mstis=aw przyj'= zi"ciaswego }Dani="|, uczci= go darami, daj'c mu swego konia szybkiego o imieniuAktaz, i obdarowa= c[rk" sw' Ann", Mstis=aw widzia= si" z braci' w Pere-milu }n(Styrem| i utwierdisza mir]zatwierdzili pok[j, zawarli przymierze\ fl

1222L>ciwy]katolicki\ ?iros=aw rzek= bojarom halickim, /e Mstis=aw wyruszy=w pole i chce was zostawi: te>ciowi swemu Kotjanowi, na wybicie, itd.

po schi{mie w ruchu chrze>cijal ]n(Sanem\.Andrzej us=ucha= l>ciwego]fa=szywego, katolika\ Siemionka Czermnego,zbieg= na W"gry i nacza wozdwizatiwoj[w.

podd{wiga: woz % dwizati dwigati GZ; d{wigni"cie by=ocz"sto u/ywane; d{wign': jest t=umaczeniem u/ywanym w obcych

j"zykach erect =ac. erectus ]wznie>:, budowa:\; budowa= armi",czyli sk=ada=, zbiera= woj[w.

Walki Rusi z W"grami wspieranymi przez Lach[w i Pakos=awa; Trembowlaprzez koalicj" zdobyta, Tichoml, ale pod Krzemiew. Niko=y.Nazwy w=asne& Jaros=aw, ?idiczin }8 km N od +ucka|, Andrej, Waczes=aw,

Gawri=, Iwan, oleksa Oreszko, Peresopnica, Bere>: ]Brze>: n(Bugiem\ 1225

Jatwie/ wojuje k(Bere>cia ]Brze>cia Lit. n(Bugiem\. Rusini do>cign"li ich zW=odzimierza Wo=. i napadli dwoma oddzia=ami&Dani=o i Waczes=aw na Mondunicz", Szutrowija, Stegutowija i Zebrowicza,i zabili ich, Szurt }nie wiadomo co, przy tym SzutrSzurt|, a Szelew napad=na Steguta. W po>cigu za zbiegami Jatwy, Dani=o ugoni=Nebra, rani'c go4-krotnie; gdy drzewiec wypu>ci= z r'k. Wasilko ugoniwszyjego, podni[s= si"krzyk brat tw[j bije si" na ty=ach. Dani=o po>pieszy= Wasylce i obaj zbiegli.

Wasylko, m=odszy brat Dani=y, nie by= wielce bitny, s=abszy, i by=a to najwyra{niej rzecz powszechnie znana, dlatego krzyk podni[s= si",trwoga, /e jest w niebezpiecze


7/32

WYPISY


Litwa wojuje Lach[w ]Polak[w\, i, mniemaj'c, /e Bere>cianie z nimi w zgo-dzie przyci'gn"li do Bere>cia n(Bugiem. Lecz W=odzimierz& }m|o/e estemirni no mnie este nie mirni]jeste>cie w pokoju, lecz nie ze mn'\. Wyjecha=na nich, ze wszemi Bere>cianami wybili ich wszech ]wszystkich\.Dani=o i Wasylko do Kondrata i wszyscy trzej ruszyli do Kalisza. PrzeszliWetru]Wart"\ wieczorem, nazajutrz rzek" Presn" ]Prosn" OE\. Ru> za-p"dzi=a si" a/ do Milicza i Starogorodu ]Wielunia\, i kilka wsi worotis=awskichpochwycili, nabrali =up[w wielkich i wr[cili, z wie>ci', by ruszy: do groduna b[j. Lachom nie chcia=o bi: si" }tak i podobnie oci'gali si" w wyprawieDani=y na zdobycie czeskiego grodu Opawa, 1252|.Nazajutrz Dani=o i Wasylko wzi"li woj[w swoich i ruszyli do grodu. Kondratlubi= Ruskich woj[w i nalega= swoich Lach[w, oniem /e odinako nie chotiasz-czim pristupiwszima /e ima obiema k worotom. kaleszskym. a Miros=awa pos=astana zad grada...itd.

interpunkcja brak kropki na ko\ po Kaliszem.... 0002-05-497

Zmagania o Halicz, podpalony most na Dniestrze.Gdy Dani=o by= w Ugrowsku ]Uhrusku n(Bugiem\, przys=ali Haliczanie

rzecz'c& Sudis=aw wyruszy= na Ponizie ]Podole\, a kr[lewicz w Haliczuzosta= przychod{ borzo ]r-z, szybko, bystro pol. bardzo\.wkr[tce oka/e si", ilu tych Haliczan by=o, wspieraj'cych Dani=".

Dani=o zebra= woj[w, p"dem pos=a= na Sudis=awa, a sam z ma=' dru/yn'ruszy= do Halicza, z ougrowska. na trzeci dzie< by= w Haliczu. a Sudis=aw nie>cierpia=]nie wytrzyma=\ przed Dani=', i zbieg= do Halicza. Dani=o doci'gn'=do Halicza Halicz zatworzy= si"]zatwor bolec, rygiel\.

jednak ci Haliczanie to nie byli grodzianie, lecz szpiedzy Dani=y;opuszczone& Dani=o nic nie wsk[ra=, nic nie osi'gn'=; w zamian....

Dani=o wi"c wzi'=dw[r Sudis=awa, wiele tam by=o wina, woszcza]owoc[w\,karmy dla koni, strza= ]do =uk[w\ pristranno widieti]strach patrze:\.

dw[r za grodem ]domem\ by= cywiln' jednostk' nie broniony,tym samym =atwy do najechania.

potem dani=o ujrza=, /e ludzie swoi pijani s' nie chcia= sta: w grodzie,chcia=oby si" tak widzie:, bo bli/ej prawdy& we dworze,

poszed= na on']drug'\ stron" dniestru. tej nocy Sudis=aw wbieg=]wjecha=\

do grodu. uj"to jego ludzi, rzekli, /e Sudis=aw ju/ w Haliczu.Dani=o sta= w Uglnicach na brzegu Dniestru ]Uglnice ugo= k't\. WyjechaliHaliczanie i W"grzy strzelali si" }z Rusi'| na lodzie. Wieczorem, ledomwostawszim ]zator powsta= przed mostem, l[d zatarasowa= bieg\, rzekanawodni=a si"]podni[s= si" stan wody\, podpalili most na Dniestrze,bezza-konny]przest"pca, z=oczyci]rudo>ci rudzielca rudym by=\.

bezzakonny ]przest"pca, z=oczynie z=orzeczyli na grodzian jak tylko mogli,przy ka/dej okazji.w wierze chrze>cijaci, przez TheodorkaBrze>ciu Lit. nad Bugiem, na podstawie archiwum, tj. po up=ywie dekagdy pisa=, wiedzia= ju/ o koronacji Dani=y 1254. Przepisywany 142814we W=odzimierzu Wo=., st'd przez Smolelem, przeciwnik stronnictwa Dani=y. Tak/e Molibogowicz bw opozycji. 0002-05-498

}Dani=o| dojecha= do Braniewickiej rili]reli, mielizny\ pose=]goniec\ tysi"cznika demiana, }dop"dzi=| m[wi'c mu& pir]uczta\ z=a jest }szykowanzamy>lilibezbo/ny]katolik\ tw[j, bojarzyn Filip, zbratankiemtwoim Oleksadrem, by zabi: ciebie. }Dani=o| to s=ysz'c poszed= nazad]zawr[ci= z drogutrzyma= stolec ojca swego }Romana 1205|.

Braniewice w ziemi Halicza, dzi> w Drogobyckim okr"gu, Lwowskob=asti; bratanek b='d, o czym uprzednio ]by= stryjecznym bratemwyrzucanie Dani=y z Halicza i ci'g=e czyhanie na jego /ycie, >wiadckim Dani=o dla Haliczan by=. a gdy Mstis=aw Uda=y wjecha= tam s1215 Dani=o ba= si" do='czy: do Mstis=awa, 1215.za cztery lata, w 1233, wyrzuc' Dani=" zbiegnie na W"gry.

powiadomiony Konstantin zawr[ci= na rz. Dniestr, a bojarzybezbo/ni]kaliccy\ wiezachysja inuda. nie chotiaszcze lica ego widiti.]pojechali inn' dronie chc'c widzie: lica ego twarzy jego\.gdy przyjecha= do Halicza wys=a= pos=a do brata, kniazia Wasylki& p[jd{na Oleksandra. Oleksandr za> wybieg=]zbieg=\ }z Be=za| do Przemy>la,doradcom swoim, a]i\ Wasylko przej'= Be=z. Iwana za> pos=a= siedlniczeswego ] siod=o\ za niewiernymi]katolikami\ molibogowiczami i za wo=drysi uj"to ich ]literami\ 20 i 8 ]28\ Iwanem Micha=kowiczem. i ci >mierci nie przy]nie >ci"to ich\, lecz mi=o>: po=uczyli]przebaczenie otrzymali\. odt'd knia}Dani=o| nigdy nie weseli= si" na uczcie. jeden z tychbezbo/nych]katolickicbojar[w lice zali emou czaszeu]w twarz mu chlusn'= ciecz' z czaszy, pewwinem\, i to >cierpia=]wytrzyma=\ }Dani=o|.

taki Halicz Dani=y by=.inogda /e. da Bog im wozmezdye]innym razem B[g to odem>ci mest\

wyprzedzenie& ju/ w[wczas wie, co si" stanie z Haliczem.


8/32

WYPISY


1229Szelew swoboden]zdj"ty drzewcem\, k(Przemy>la ]n(Sanem\, przy starciuwoj[w Dani=y z Aleksandra zgin'=, lecz /yje dalej, a/ do 1246, gdy zn[wsboden bysn(Sanem w starciu z W"grami i Lachami.Sam Dani=o sozwawszu wecze]wezwa= na wiec\ pozosta=ych ]literami\ 18otrok ]pazi[w\ wiernych, z demianem tysi"cznikiem, i rzek= im& chcecie by:wiernymi mi da izydou na wragy moa]to wyruszcie na wrog[w moich\. oniza> }od|krzykn"li& wierni jeste>my Bogu i tobie, gdnou]panu\ naszemu. izydi]wyruszajmy\ z Bo/' pomoc'# sockyj]setnik\ Mi=u=a za> rzek=&gsne]gospo-dinie, panie\, nie pognietszi pcze= miedou nie jasti]nie zabronisz pszczo=om je>:miodu\. pomodli= si" Bogu, i >w. przeczystej B-cy ]Bogurodzicy\, Micha=owiarchanio=owi Bogiem,ustremi=sja]wybra=, dos=. nakierowa= si" na\ wypraw"

z ma=' liczb' wojak[w. i Miros=aw przyszed= jemu na pomoc z ma=om otrok]z nieliczn' liczb' pazi[w\. niewierni wi"c wszyscy na pomoc jemu id'cy,mniemali ]s'dzili\, /e wiernymi s'. i z nimi wi"c swiet sotworisza luti bo bylina nie ]z nimi wi"c urz'dzili narad", bo srodzy byli na nich\.

swiet to sowiet ]rada\, s=owo tak nagminnie psute przez autora pisz'cegoIpatiewsk', /e wydawcy Ipatiewskiej przeoczyli wstawi: odno>nika wtym miejscu. Ipat. ltps 1428(32 nieudaczn' kopi' wo=. 1288(89.

doci'gn'= Dani=o do Przemy>la nie >cierpia= ]nie wytrzyma=\ alexandr ]zgr. liter' ksi\, zbieg=. w tej/e gonie ]gonitwie\ ...w tom /e gonja szelew sboden

bys, bie bo chrabor. i w welici czsti umret]zgin'=; Szelew /yje dalej, a/ do 1246,gdy zn[w sboden bysn(Sanem w starciu z W"grami i Lachami\;

gon, gonia, gonitwa pojedynek jezdnych.Rosjanie 1997 nie dojrzeli lapsusu podw[jnej >mierci Szelwa.

niewierny]katolik\ za> Wo=odis=aw Jurjewicz z nim }z Aleksandrem| sowietsotwori, gonili ich oli]a/\ do Sanoka i wr[t W"gierskich.

wrota W"gierskie prze="cz w Karpatach, na drodze do W"gier, dzi>

Dukla na granicy polsko-s=owackiej.i go: mnie, ja zajd"im od ty=u. oni }W"grzy|, gdy ujrzeli wr[cili do Halicza.W"grzy mieli dobry wzrok..., by: mo/e, wr[cili z innego powodu.

Dani=o,sniemszusja]po zjednoczeniu, po='czeniu\ z bratem }Wasilk'| do>cig-n"li }W"gr[w| u szumska i powiestowali]prowadzili uk=ady\ z nimi u rzeki weli]Wela\ }dop=yw Gorynia|. z kr[lewoczem by= alexandr ]gr. liter' ksi\ z Gle-bem zeremiejewiczem i inni kniaziowebo=ochowstyjz wieloma W"grami flwidzia= si" Dani=o z kr[lewiczem nad rzek' Wel', i niekoe s=owo pochwal-no rekszu]nazwa= go s=owem pochwalnym wulgarnym\, jego/e }tegos=owa| B[g nie lubi }ale Dani=" tak|. nazajutrz przekroczy= rzek" Wel", wszumsku, i pok=oniwszy si" Bogu i >w. Semeonowi ispo=cziw po=ki swoje]kaza= dosi'>: koni\ }wyruszy=| do Torczyna. gdy ujrza= Andrzej kr[lewicz,ispo=czy= po=ki swoje, i wyszed= naprzeciw, sirecz]to jest\ na siekanin". szed=po r[wninie, Dani=o za> i Wasilko zjechali z wysokich g[r.inni za>braniachu]byli przeciwni, mieli zastrze/enia, zabraniali\, by sta: nag[rach broni'c schodu. Dani=o za> rzek=&jako /e Pisanie]skr[tem\ g=agolet

]jak Pismo m[wi\& m=ody na bra< ]bitw"\ straszliw' dusz" ma.wg Rosjan 1997, cytat z biblijnej Ksi"gi Jezusa Sirachowa.ponudiw ich]ponudzi= ich... mow'\, uskori]przy>pieszy= skoro\ zej>: nanie; w ten spos[b zwi"kszali szans" trafienia naje/d/a-

j'cego na koniach wroga; wysoko dla wi"kszego zasi"gu.wg Rosjan 1997& soko= taran; nie widz" sensu u/ycia tarana w bitwiekonnych na otwartym polu; taran u/ywany przy obl"/eniu grod[w.

gdy demian zrazi= si"]star= si"\ z Sudis=awem knia{ Dani=o zajecha= im ty=.Demjan i Sudis=aw wojewodowie, stali na czele wielu, st'd po liczbiepojedyci'gWasilkowy stoaszcze i dobre borouszcz i Ougry goniaszczu]stoj'cy i walecznie,bohatersko, zmagaj'cy si", i W"gr[w goni'cy\.

gonitwa pojedynek rycerski na konie, kopje i tarcze.obna/aj'c miecz sw[j, ruszy= bratu na pomoc. wielu rani=, inni od miecza jegooumrosza]umarli... zgin"li\, sniem /e sja]zjednoczy= si"\ z Miros=awem i ujrza=,/e W"grzy sobirajutsja]zbieraj' si", skupiaj'\ pojechali na nich we dw[ch.oni }W"grzy| nie >cierpieli]nie wytrzymali\ i poskoczisza]uskoczyli\ drudzyprzyjechali i starli si", i ci }tak/e| nie >cierpieli. goniliwi"c ich roz='czaj'c si"

}Dani=o od Miros=awa|. potem za> ujrza= brata dobre boruszczu]waleczniezmagaj'cego si"\, i sulica jego krwaw' by=a. i osczepaky / issieczenou otoudarenja mieczewego]a oszczep za> nacinany od uderze< miecza\ fl

po czym rok 6740, b"d'cy przed=u/eniem opowiadania o tym/e boju,czyli ci'giem dalszym, widzianym z innej perspektywy.

Gleb zeremieicz zebra= W"gr[w i najecha= na >ci'gWasilka ]zaci'g\. dani=owi/]gdy Dani=o\ przyjecha= ku nim ]zbli/y= si"\, i ponu/aszczu ich]by ponag-li:, wyzwa: na b[j\ nie zobaczy= woj[w, lecz otrok[w]pazi[w\ trzymaj'cychkonie. gdy poznali go chcieli zar'ba: mieczami konia jego }Dani=y|. =askawyB[g bezjazwy]rany\ izniesszu]wyni[s= iz wy\ iz ratnych, jako/e]jednak/e\ odkoci mieczowej]ko: przeci"li na >ci"gniekonia jego ]przy kopycie; Rosjanie& na biodrze\.Dalej w skr[cie& Wasilki po=k gna= W"gr[w do stan[w, i >ci'gkr[lewiczapodci"li]wyr'bali cz">ciowo\, wielu innych W"gr[w zbieg=o, a/ w Haliczustanowiszasja]zatrzymali si"\. stojaszczim /e sim na gorie }Dani=o| ]sta= na


9/32

WYPISY


g[rze\, i sim na oudol}W"grzy| ]na dole, nizinie\, Dani=o i Wasilko ponagliliswoim najecha: na nich }na W"gr[w|. B[g za> tak izwoli=]pozwoli= iz ^po\ za grzechy nawr[ci=a si" dru/yna Dani=y na bieg, oni }W"grzy| za>nie >mieli goni: ]>ciga:\. nie by=o pakosti]strat, szkody, ujmy\, razwie ]zwyj'tkiem\ tych pi"ciu zabitych }imiona ich opuszczone w tym miejscu|.gdy Dani=o nazajutrz zebra= si"]pozbiera= ocala=ych\ nie wiedzia= o bracie,gdzie on i z kim jest. Kr[lewicz za> zawr[ci= do Halicza, zane]albowiem\uraz]straty\ wielkie }by=y| w po=ku jego. inni W"grzy zbiegli, a/ w Haliczustanowiszsja]zatrzymali si", w stanach\ }bo tam ich siedziba|.

fa=sz, Dani=o pobity tak, /e nie wiedzia= gdzie brat, a W"grzy powygranej poci'gn"li do Halicza, bo c[/ innego im pozosta=o.

by=a bra< wielka]wielki b[j\ w dzie< ten. tych pad=o wielu W"gr[w, a Dani=owych

ma=o bojar[w. imiona ich by=y& Rastis=aw Jurjewicz, moisi, Stepan bratjego }Moiseja|, jurej Janiewicz }czyli czterech|.gdy potem Dani=o ujrza= brata swego przy zdrowiu nie poprzesta= stroi:na nie ra:]d{wiga: na nich na W"gr[w konnych\.

w wojowaniu Dani=o by= wy>mienity, nie potrafi= /y: w pokoju.

1231By= b[j u Torczyna, w sobot" wielk' ]przed niedziel' wielkanocn'\. potemprzys=a= Olexandr ]z gr. ksi\ ku braciom Danile i Wasylce& nie lepiej]gorzej\mi jest by: procze]bez\ was. oni przyj"li jego z lubo>ci']zgod'\.trawa wyros=a }wiosna|. Dani=o wyruszy= z bratem }Wasilk'| i z aleksandrem,przyci'gn'= do Ple i Sudis=aw nawi[d= dyanisza ]Dianisza\ na Dani=".

dyanisz, Dianisz, danisz w"g. Dionizy OA, SSz gr. Dionysus.Dani=o wi"c pojecha= do kyewa ]Kijowa\ i przywi[d= po=owc[w z Izas=awem

przeciw nim.i z Izas=awom wodisja u bo/nicu, i z Wo=odimerom]poprzysi"gli sobie$\.Rosjanie 1997 przet=umaczyli bo/nic" na cerkiew, katolickie ko>cio=y na cerkiew. je/eli Izas=aw przewodzi= Po=owcom by=a to bo/nica.

Poci'gn"li przeciw daniszowi. Izas=aw za> le>: stwori]zdrad" uczyni=, zdo-by= si" na ni'\ poleci= wojowa: ziemi" Dani=ow'. wzi"li Tichoml i wr[cili,zostawiaj'c wo=odimera z Dani=' i Kotjanem odinomou]samym sobie\.o le>:, z=a le>:, jako /e Omir pisa= ]Homer, nieme H, EI\& s=odka do ob-liczenia]rozrachunku\, a po obliczeniu gorzka; kto w niej chodzi koniecz=y przyjmie; o {le z=a z=o jest.St'd wi"c ruszyli do Przemy>la. Andrzej kr[lewicz, danisz z W"grami bili si"o most z w=odzimierzem i Dani='. i odbili si" im ]Dani=o odbi= most W"grom\.W"grzy wi"c wr[cili do Halicza, porzucaj'c poroki]wyrzutnie kamieni\. wo-=odimer za> i Dani=o poszli po nich]>cigali\. Wasilko za> i alexandr ]z gr. ksi\doci'gn"li do brata }Dani=y|, sniaszasja]zjechali si"\ u Bu/ska. Wo=odimerza> z Kotjanem i Izas=aw wr[cili }do swych dom[w, grod[w|.

1232.Zmaga< Dani=y o Halicz ci'g dalszy; walki z niewiernymi W"grami.W to/ wremja]w tenczas\ otstupi]odst'pi= Gleb Zeremiejewicz od kr[lewicza,ku Danile. Dani=o za> z Wasylk' odinako]jednak/e, mimo to\ wyruszyli doHalicza. spotkali ponad po=ow" Haliczan. Dobros=aw i Gleb, innych bojar[wwielu. przyszed=wszy sta na berezie Dniestra]zatrzyma= si" na brzegu Dniestru\i przej'= ziemi" halick'. rozda= grody bojarom i wojewodom. karmy by=ou nich wiele, kr[lewicz za> i danisz z Sudis=awemizniemogachu g=adom wgradie]przymierali g=odem w grodzie\. stojasze]oblegali liter'\ 70 tygodni,wojuj'c w oczekiwaniu na l[d, donde/e]/eby\ przej>: na nim.

niedoci'gni"cie pisca& 9 tygodni; s=aw. liter" O ]70\ nie przekre>li= byoznacza=a F ]9\; rok ma 52 tygodnie, a tu 70 tygodni oblegali....

Sudis=aw wi"c le>ci']podst"pnie\ pos=a= do olexandra ]z gr. ksi\ rzecz'c&dam tobie Halicz, odejd{ od brata. on }Aleksander| poide procz]poszed=precz\. Haliczanie za> doumachou]zastanawiali si"\ }by| chwyta: Haliczanwyje/d/aj'cych z grodu do Dani=y.

nie by=o to przej"cie Halicza przez Dani=", jak chcia=by widzie: pisiec.Dani=o sta= na brzegu Dniestru, i symbolicznie rozdawa= grodyswoim, gdy Haliczanie siedzieli zamkni"ci w grodzie.

Wydarzenia roku 1232 koci>le w lokalizacji\; b[ju Czernihowa.Aleksander uboja= si"z=ej swej dzia=alno>ci, wyruszy= do te>cia swego, doKijowa. gdy Dani=o dowiedzia= si" wyruszy= na niego z Halicza, dop"dzi=go w Po=onie i uj'= w =uzie Chomorskim rz. Chomora. Dani=o nie spa=}w[wczas| trzy dni i trzy noce }w drodze do miejsca|, tak i woje jego.

B[j u Czernihowa; taran postawili miotaj'cy kamienie na p[=tora przestrz=u, a kamie< tak ci"/ki /e czterech silnych ludzi zdo=a go podnie>:. B[Po=owcami u Torczyna, ko< gniady Dani=y ustrzelon. Haliczanie podnosbunt pod nieobecno>: Wasylki, Dani=o zbieg= na W"gry, czyli wyjechZ nastaniem zimy, Wasylko z pomoc' Lach[w ruszy= do Halicza, Danpo>pieszy= mu na pomoc, wracaj'c z W"gier, wojowali nie doszed=wszy Halicza i wr[cili do domu. W >rodku opowiadania znak fl

co> z=ego sta=o si", nie po my>li, ale pisiec zatai=.

1234Doci'gn"li Haliczanie si=' pod Kamieniec, i wszyscy bo=ochowcy ]Wochy BW\. Wojowali po Chomorze. ...z nastaniem lata Michai= i Izas=a

wys=ali pos=[w gro/'c& daj naszym bratom lub najdziemy ciebie wojowa1234, koniec roku, lub 1235, pocz'tek roku.

letu nastawszu]z nadej>ciem lata lub roku\...zmagania o Halicz, Ru> wojowa=a ko=o Zwenigorodu.

1235, koniec roku, lub 1236, pocz'tek rokuwiesnie /e bywszi]wiosn'\..., wyprawa na Jatwie/; przyszli do Bere>cia,rzeki wezbra=y i nie zmogli i>: dalej.kri/ewnik Tepliczem rekomyj]Krzy/ak Tepliczem zwan\,miesjaca marta starejsnu ich Bruna jasza]w marcu uj"li ich starszego stopniem, zwierzchnika, Bruw ziemi Dobrzynia Bracia Dobrzycicnasz od Boga dan\ }Rostis=aw|. I rzucili si" jak dzieci do ojca, pszczo=y swej matki, jak spragnieni wody do {r[d=a, widz'c, /e nie utrzymaj' gro}os=abionego wyjazdem bojar[w|, wyszli z zap=akanymi oczyma, bladylicami, li/'c usta }ze strachu przed odwetem| przyjmij Dani=o gr[d. Danwjecha= do grodu swego, przyby= do }o=tarza| przeczystej >wi"tej Bogurodziprzej'= stolec ojca swego, okaza= zwyci"stwo }#| i postawi= na niemieckwrotach chor'giew swoj'. Nazajutrz przysz=a wie>:, /e Rostis=aw, s=yszo przej"ciu Halicza zbieg= na W"gry, drog' na Borsukow die=]prze="cz wwsch. Karpatach\ i dotar= do Bani zwanej Rodna. Znak fl

1237Najazd Tatar[w na ziemi" Rezania i kraje zaleskie&Prypoleci= przed sob' zareza:, grodzian wybi=, a zbieg=ych do cerkwi kniagz dzie:mi poleci= ogniem spali:.St'd, z W=odzimierza, ruszy= do Kozielska. M=ody Wasilko i Ko{lanie, naradzie postanowili nie podda: si" /ywcem. Wypadli z grodu ]wycieczkna Tatar[w, wysiekli procarzy, i napad=wszy na po=ki wybili 4 tys., lecz sapolegli. Batyj wzi'= gr[d, wyci'= wszystkich w pie


10/32

WYPISY


mogli znale{: pomi"dzy mas' trup[w ]tatarskietma, mi"kkie, s=awiarodka|. I tak Tatarzy zdobyli gr[d. Broni'cego Dmitrai rannego, nie zabili, z powodu m"stwa flW ten czas Dani=o zbieg= na W"gry, czyli wyjecha=, bo wstyd przyzna: si"do ucieczki bohatera. Bola=o pisca, wi"c dla pozbawienia w'tpliwo>ci, Da-ni=o& jeszcze nie s=ysza= naj>cia pogannychTatar[w na Kij[w. od zgie=kuich g=osu s=ycha: nie by=o, t"tni=a okolica.

wy>mienity s=uch zawi[d= go tym razem, 1220, wyprawa na te>cia.Baty zdoby= Kij[w. S=ysz'c /e Dani=o na W"grzech jest ruszy= do W=o-dzimierza. Doci'gn'= do grodu Ko=odnia/nego, przystawi= poroka, nie m[g=rozbi: >ciany, s=odk' namow' sk=oni=, by poddali si", a gdy to uczynili wy-siek=. St'd ruszy= do Kamie: o >mierci chana\, bo na W"grzechstali trzy lata, wed=ug wo=y: o>mierci dotar=a do nich, gdy stali pod Kijowem, na pocz. grudnia 1240.

Dmitrei tysi"cznik Dani=y, poradzi= Batemu, by ruszy= na W"gry. Batyj po-s=ucha=. Na W"grzech, kr[l Bela }12351270| i Koloman starli si" z Tataramiu rzeki So=onoi, podali ty=y, Tatarzy >cigali ich do Dunaju. Po zwyci"stwie stalina ziemiach przez trzy lata }12411243, w 1245 wezwali Dani=" na Wo=g"|.Dani=o pr[bowa= nawi'za: przyja{< z W"grami bez skutku }przyczyna niewyjawiona; katolicki Halicz by= prawdopodobnie ko>ci' niezgody|. W drodzepowrotnej zatrzyma= si" w monasterze Sinewodsko. Nazajutrz wsta= i ujrza=

wielu zbieg[w przed Tatarami. Wr[ci= wi"c na W"gry. Nie m[g= przejecha:przez ruskie ziemie }wr[ci: do domu|, bo zbyt ma=o woj[w mia= ze sob'. NaW"grzech zostawi= syna swego }Lwa| oddaj'c go w r"ce Haliczanom, wiedaaniewierstwia ich]wiedz'c o katoliczestwie ich katolicy{mie\.Gdy Dani=o us=ysza=, /e Tatar[w na Rusi ju/ nie ma nasz bohater wr[ci=na Mazowsze, przez Bardejow ]w S=owacji\ i Sandomierz, i tu przeczeka=, wWyszogrodzie, do wiosny 1241, wr[ci= do ziemi swojej na wie>: /e Tatarzyopu>cili Ru>. Dalej opis roku 1241, bez charakterystycznego znaku.

Boles=aw 1247, syn Kondrata 1247 i Agathy, c[rki Swiatos=awa, da=mu Wyszogr[d nad Wis='.

1241wiosna. Dani=o wr[ci= do Drohiczyna; w Brze>ciu nie m[g= wyj>: w polesmrada rad]z powodu smrodu rozk=adaj'cych si" cia=\, we W=odzimierzucerkiew pe=na trup[w; st'd uda= si" do Pipie-

wak Mitus, obdarty i zwi'zany bo nie chcia= s=u/y: Danile.Wasylko z bratem Dani=' wys=ali swych woj[w i zabrali Litwie Derewicza Gubin, a Kobuda Kode< grodziec, Bo/skyi Diadkow.

t=umaczenie przedmiotem interpretacji, bo [wcze>ni wiedzieli kt[renazwy s' nazwami ludzi, a kt[re grod[w. Tekst brzmi& ...i pochwyci=grody ich. Derewicz Gubin. i Kobud. Kudin grodziec. Bo/skyi diadkow.Odmiana przez przypadki by=a wielce ograniczona& Derewicz Derwi-cza, Kobud Kobuda, s=awia plemi= ziemi"Bo=ochowsk' i po/eg= ]popali= /ga:\. Zostawili ich Tatarzy. Da= im orut]>rut[w\, pszenicy, i prosa.Dworski Dani=y Andrej, wyprawiony zosta= do Przemy>la, na Konstantinareza:, /e nie chcia= s=u/y: Danile, obdartego i zwi'zanego przywiedli.Koniec cytatem z biblijnej Ksi"gi Jezusa Serachowa o bobrze, wilku, i... fl

1244Tatarzy rozegnali]rozp"dzili\ Ro>cis=awa w Borku ]ok. 10 km E od Stepa-nia n(rz. Hory


11/32

WYPISY


1245S=uchaj'c kr[la }w"gierskiego|, Michai= }kn. Czernihowa; Wsewo=odCzermny Swiat.| odda= c[rk" sw' za syna jego }Rostis=awa| i wyjechali naW"gry. Ale Rostis=aw nie z=o/y= jemu czci, Micha= rozgniewa= si" na syna]zi"cia\, powr[ci= do Czernihowa a st'd uda= si" do Batego }w Ordzie|.Tam zosta= zar/ni"ty z bojarzynem swym Fedorem]Theodorem\, za to, /eodm[wili kudeszom tatarskim zwyczajowego ich obrz'dku& przej>cia przezogie:]w=adz"\ nasz' z powodu naszych grzech[w, w r"ce wasze tobiek=aniamy si" i cze>: przynosim, a prawom ojca twego i twemu nieczystemuBogu nie k=aniamy si". Baty, jak drapie/ny zwierz, zaogni= si", po=eci=

zad{ga: ich. Wykonawc' polecenia Batyja by= Doman Putiwilec ]z Putiwila\.rze{ w lato 6753, miesi'ca sentabra, w 20 dzienik\ rodzaj tatarskiego szamana& osobnikmaj'cy pos=uch, wzbudzaj'cy strach jako kap=an, czarownik, znachor;ros.szaman j. tunguskiego.Istnieje d=uga opowie>: o tym wypadku, na potrzeby cerkwi d=ugiedialogi, dorobione p[{niej, dlatego jedynie sedno jest wiarygodne, tuopisane. Wed=ug dorobionych dialog[w, Michai= mia= powiedzie: tatar-skim kudeszom, m.in. ...nale/y k=ania: si" tylko stw[rcy wszystkiego

Ojcu i Synowi, i Duchowi wi"temu. Niby odpowied{ Tatarom, a wzasadzie lekcja czytelnikowi, s=uchaczowi.Tak te/ w 1258, przy zdobyciu Sandomierza niby przekaz, a w zasa-dzie lekcja post"powania& najpierw do Boga, p[{niej lament.Istnia=a bariera j"zykowa mi"dzy Tatarami i Rusi' ]by dok=adnie wszystkowys=awia:\. Z powodu bariery, Dani=owi przypomniano, /e b r a ttw[j, Jaros=aw, k=ania= si" krzakowi, to i tobie nale/y. 0001-02-807I nikt

po tygodniach i strasznym prze/yciu, trwodze by ich nie pami"ta=a/ do takich drobiazg[w.

Dani=o, po zadarciu z Boles=awem ]bez szczeg[=u tym razem\, najecha=polskie ziemie czterema drogami& Dani=o ko=o Lublina, Wasylko po Izwolii po +adzie, oko=o Bia=ej, za> dworski Andrzej wzd=u/ Sanu, a Wyszatawojowa= Podgorie]Pog[rze\.

por[wnaj zadarcie 1278 r., elementy& ludzi, =odzi i zbo/a.Potem wojowali ziemi" Lubelsk', do Wis=y i Sanu; przyjechali do Zawichostu

nie mogli przekroczy: bo nawodni=a si"]wysokie stany w[d, wezbranie\,zawr[cili }do dom[w| z wieloma =upami.Na to ma=o wremini minuwszu, Lachowie wojowali ko=o Andrejewa.W odwet, Dani=o z bratem Wasylk' wyprawili si" na Lublin. Dostroili procarzyi sosudy]naczynia z ciecz' zapaln'\. Jednego dnia przybyli pod gr[d, z Cho=-ma. Pociski lecia=y na gr[d jak deszcz. Przel"kli si" Lachowie, zacz"li prosi:o lito>:. Na to Dani=o& nie pomagajcie kniaziowi waszemu. Oni przyrzekli.Dani=o zawr[ci=, wojuj'c te strony.

czyli nic nie wsk[ra=, nie by=o przyrzeczenia skoro siedzieli na murachi Dani=y do >rodka nie wpu>cili; z=y wojowa= dalej.naiwne& /'danie ]w jakim celu$\ i ca=y koniec opowiadania.

Pozosta=e nazwy w=asne& Rostis=aw do Przemy>la, m=ody Lew }Dani=owicz|,Wsewo=od synowiec ]bratanek, w rzecz. syn Aleksandra, stryjecznego brata\Dani=y, Andrej }dworski|, Jakow ]Jakob, BW\, bili si" }z Rostis=awem| u rz.Siecznicy, stronnictwo Dani=y pokonane przez Rostis=awa. Znak fl

Najecha=a Litwa Peresopnic"; Dani=o z Wasylk', b"d'c w Picig; Litw" wybili, sam Ajszwno Ruszkowicz zbieg=, =upy odbili, B[gim pomaga fl

1246potom /e minuwszim letom..., bardzo d=ugi rok w opisie zdarzecig za nimi wyruszy= z Pici'pobici zostali, =up ca=y odebrany. Zapis zakoci|, zabili Skomanda i Borut" dw[ch z=ych wojnik[w. Skomand

w=ochw]czarownik\ i koniarz, szybki jak zwierz, pieszo id'c wojowa= ziemi"Pimy na ndziesi"cioma wojn]konnych\. Pogardzaj'c, urz'dzili igr"]turniej rycersprzed grodem, on }Rostis=aw, bo o nim opwiadanie| star= si" z laszskWorszem ]Warszem, OA\, pad= ko< pod nim, urazi=sobie plecy, i niedobroz='czy=a si" blizna ]nie zupe=nie, nie na dobre, OE\.Dani=o i Wasylko wys=ali po pomoc od Mindoga ]Mindowga\, lecz nie doc-n"li si" oboje]nie po(z-='czyli si"\. Dani=o wys=a= Andreja }dworskiego|, grnad rzek' San, Po=owcy Dani=y ujrzeli stada Lach[w, Lew dzieckieRostis=aw, jego stronnictwo& Ru> i W"grzy, i Lachy chwycili za or"/; ci"ki b[j, wielu pad=o po obu stronach. Dani=o wys=a= 20 m"/[w na pomo

Wasilija Glebowicza, Wsewo=oda Aleksandrowicza, Mstis=awa nie zdo=pom[c Andrejowi, cofn"li si" ku Sanowi. Andrej, z ma=' dru/yn', mocno si". Dani=o, widz'c /e Lachy mocno nacieraj' na Wasylk", koreles>piewaj]Kyrie eleison\, silen g=as rewuszcze w po=ku ich]wydaj'c z siebie silny g=o>piewaj'c silnym g=osem; rewuszcze dos=. wyrywa= si", wydobywa= pwy(rwa:\, ujrza= w pobli/u boju Rostis=awa i Filj" na ty=ach po=k[w, z chr'gwi'. Natar= na nich z Jakowem ]Jakubem\ Markowiczem i z SzelweSzelew zn[w sbobenz konia, w starciu z W"grami i Lachami nad Sane]1229\. M=ody Lew z=ama= kopi".Rostis=aw i W"grzy zbiegli. Dani=o >ciga= W"gr[w i Ru>. Hardego Fpochwyci= Andrej dworski, przywiedziony do Dani=y zabi= go Dani=o.Ziros=aw za> przywi[d= z=ego miate/nika]buntownika\ Wo=odis=awa, i tete/ zabi=, i W"gr[w wielu za gniew. Lew }lat ok. 14| sta= na miejscu]na plaboju\ po>r[d trup[w, okazuj'c swe zwyci"stwo. B[j na kanon ]w wigiprzeddziew. Fro=a i +awra ]Flora i Laura\.Dani=o podpali= gr[d i wr[ci= do Cho=ma.

Litwa doci'gn"=a ]ju/ po bitwie\ z Lachami Kondrata wr[cili tak/e. Ros=aw zbieg= do Lach[w }krakowskich$|, zabra= /on" i wyjecha= na W"gChcia= zaw=adn': Haliczem, B[g za wysokomy>le]zarozumia=o>:, wysomniemanie\ nie stworzy= tego]nie urzeczywistni=\

Litwini zawieraj' pok[j z Dani=' akt przesuni"ty o 30 lat ]do 1215\.Bo/' wol', przys=ali kniaziowie litewscy wielkiej kniagini Romanowej, Dani=oi Wasylkowi mir daj'c]oferuj'c pok[j\; imena litowskich kniazej se starszij/iwinboud dowjat dowsprounk. brat ego Midog. brat dowja=ow. Wilikai=. /emoitskyj knia{ Erdiwi=. wykynt. a rouszkowicz Kintibout wonibout. boutowi/eiw. i syn ego wiszli. Kitenii. Plikosowa. a se bulewiczi. wiszimout egoubi= ]zabi=\ Mindogo. i /on" jego poj'=, i braci jego pobi=. ediwa=a. soproudka. a se kniazi iz =otwy. judky poukyjk. Bikszi. likiejk. ci ju/ wszyscy mirdkniaziowi Danile i Wasylkowi, i ziemia jest spokojna.Lachom nie przestaj'cpaskstiaszczim ]na Lach[w nie przestaj'cych rzuca: potwarze\ Dannawi[d= Litw". I wojowali Lach[w, wiele zab[jstw czyni'c

ten wa/ny akt dla stosunk[w litewsko-ruskich przytoczy=em w ca=o>rozwa/a=em o nim od samego pocz'tku docieka, wahaj'c szamieszczam go pod rokiem 1246. Dwa aspekty wskazuj' na jestaro>:, /e pisany przed 1246 ]mo/e jestem jednak w b="dzie\& /y=a kniagini Romanowa ]m'/ jej Roman zgin'= w 1205\, brakuj'ce kropki mi"dzy imionami, imiona pisane ma=ymi i du/yliterami, na przemian rzecz charakterystyczna dla pierwocin ]leczp[{niejszym okresie te/ tak by=o, bez wyra{nej r[/nicy\.Z drugiej za> strony kilka os[b tu wymienionych /y=o po 1246, i jeomal fizycznie niemo/liwe, by bra=y udzia= w tak donios=ym wydarzenroku 1215 ]30 lat to szmat czasu\&

Wiszimut zabity pod Twerimentem, 1249, przez Mendouga,/on" jego poj'=, braci pobi=,

Wikint, Wykynt, Wykonot /yje 1250, w=ada ?mudzi', Lygeyke w akcie darowizny Mendouga dla Krzy/ak[w, 1260, Mendoug, Mendog, Midog, Mindogo, Mindowg zabity 1263,

w 1215 Dani=o mia= lat 14, Wasylko 12; byli wielce m=odzi, tak samo Mendoug ur. ok. 1200 syn Wojsze=k ok. 1230.Natomiast wdowa po Romanie mog=a nadal /y: w 1246, w starczywieku, ok. 65 lat, ur. ok. 1180, w 1200 zasz=a w ci'/", urodzi=a Dan1201, jej m'/ Roman zgin'= m=odo ]11701205\....by=y wi"c imiona litewskich kniazi[w, se starszij se zostazrozumiane jako wse ]wszyscy\, i konsekwentnie powsta= pblem, czy wszyscy wymienieni w traktacie, czy te/ kilku pierwszycJa, polegaj'c na renomie badaczy, przez lata rozmy>la=em, dot'd,ujrza=em b='d se to obecne polskie oto& se jaz knia{ ]oto ja kniaw testamencie W=odzimierza 1288.12.10, syna Wasylki, 1288 r.Wi"cej o imionach os[b w tym/e traktacie nr 402.

Dani=o wezwany do Tatar[w na Wo=g"; pi= tam wino i k=ania= si" krzakoTatarzy przypomieli mu& brat tw[j Jaros=aw k=ania= si", to i tobie k=aniatis]i ty pok=o< si", i tobie nale/y\.


12/32

WYPISY


Jaros=aw i Dani=o byli dalekimi krewnymi, w 3-cim i 4-tym stopniupokrewienia1245& Byst /e ubijenie ieju w leto 6753, mesiaca septabria, w 20 dela=\ z

bratem swoim. pojecha= do Batego, rzecz'c& nie dam po=u]skr[tem\ ojco-wizny swojej ]nie oddam po=owy jej\. no]lecz\ }po|jad" do Batego sam.wyjecha= w >wi"to >w. dmitrya}z Solunia, 26 oktabra|. pomodli= si" Bogu iprzyby= do kyewa, }dos=.| utrzymuj'c Kyew Jaros=awa bojarzynem swoim

Dmitrem Eikowiczem.Jaros=aw, wlk. kn. Suzdala i Kijowa 11911245 Wsewo=od BolszoeGniezdo 10541212.04.15 Jurij Do=gorukij 1157.05.15, zosta= zielem]piwem z chmielu\ otruty w Ordzie 1245, i Dani=o najwyra{niej ju/ o

jego >mierci wiedzia=, skoro w drodze do Ordy postawi= namiestnika.i wszed= do domu]cerkwi\ archanio=a Michai=a, zwany Wydobicz ]Wydubickimonaster\ i wezwa= ka=ugier[w i mniszeskyj czin]monach[w\. i rzek= igumenomi wszej braci, by modlili si" za niego. i stworisza ]pocz"li\, to od Boga mi=o>:po=uczy]przebaczenie\. i bys tako]i tak sta=o si"\. i pad= przed archanio=emMichai=em. wyszed= z monasteru, }wsiad=| do =odzi, }prze|widuj'c bied"straszn' i groz". i przyby= do Perejas=awla ]do granicy z Tatarami\.

Perejas=awl pereja ]przep=ywa\ pere ]prze\ % reja ]p=ywa\ % s=aw %

l ]land, ziemia\; nazwy niekt[rych grod[w i rzek wskazuj' na granic".napotka= Tatar[w, st'd pojecha= do Kuremsy ]tatarski wojewoda, o nimkilkakrotnie w dalszej cz">ci\. i wide jako niet ou niech dobra]i ujrza= /e u nichnic dobrego\. ottuda /e nacza bolma nacza skrobiti]odt'd wi"c pocz'= wielcemartwi: si"; skro skor skrobitiskorbet\. dusz' ujrza=, /e ow=adani }s'|diab=em.skwierna ich koudeszskaja bladenia]spro>ne ich kudeszskie kurestwa\. iczigyzakonowa miecztanja skwiernaa ego. krowipitya]czyngis-chanowe marzeniaspro>ne jego\, krwiopicie, wiele jego wo=o/by]wr[/b\. przychodz'cych }kuniemu| car[w, kniazi[w, i wielmo/y s=ocijanin, zawzi"ty na pogan, chcia= pok=oni: si" Batemu.

gdy chcia= pok=oni: si", przyszed= cz=owiek ]t=umacz\ Jaros=awa }Tatarzyn|Sonogur, rzecz'c& brat tw[j Jaros=aw, k=ania= si" krzakowi }to| i tobie k=aniatis]i tobie nale/y pok=o< si"\. i rzek= }Dani=o| jemu& diabe= przemawia z ustwaszych. B[g zagrodziusta twoje, i nie s=yszane b"dzie s=owo twoje.wtenczas wezwany }zosta=| do Batego, zbawiony przez Boga od z=ego ichwieszczenia i kudeszstwa]przepowiedni i kap=a nasz Tatarzyn, pij nasze picie]nap[j\. on nie wypi=. pok=oni= si" poobyczaju ich, izmo=wa]wym[wi=, wypowiedzia=\ swoje s=owa, rzecz'c& id"pok=oni: si" kniagyni Barakczynowi]Barak-czyn\. }Baty| rzek=& id{ }Dani=o|poszed= pok=oni: si" jej po obyczaju }tatarskim|.

interpunkcja& brak kropki, nowe zdanie od& poszed= pok=oni: si"....Barak-czyn, Rosjanie 1977 poja>niaj'& Barakczina ]Barakczin, Burak-czin, Borachd/in\ starsza /ona chana Ugedeja. Po jego >mierci, gdywielk' chanow' zosta=a druga /ona Udegeja Turakin ]Toregene\, anast"pnie wielkim chanem zosta= Kujuk lub Ku=uk Barakczin zbieg=ado Batego ]Machowiec, str. 406\. 0002-05-505, komentarz do str. 254.UgedejUdegej jeden z licznych b="d[w, nie>cis=o>ci.

i przys=a= }Baty| wina czum]czerpak\ rzecz'c& nie zwykli>cie pi: mleka pij-cie wino, o zleje z=a]najgorsze z=o\ }to| cze>: tatarska# Dani=o Romanowicz,b"d'c wielkim kniaziem, w=adaj'cy Rusk' ziemi', Kyewom i wo=odimerom, iHaliczem, z bratem }Wasilk'| innymi stronami, dzi> siedzi na kolaniei ch=opem

nazywajetsja]nazwany\. i dani chc', }Dani=o| /ywota nie czajet]obawia si" o/ycie swoje\. i groza nadchodzi. o z=a cze>: tatarska# jego ojciec }Roman1205| by= carem w Ruskiej ziemi, pokorzy= Po=owieck' ziemi", i wojowa= innestrony }a| syn jego nie prija czsti]nie doznaje czci\. kto inny mo/e przyj':$bo z=ej ich lsti]innowierstwu, fa=szywej wierze\ kob' by pom[c mu konnymiw boju z Niemcami. }Dani=o| ide]ruszy=\ jemu na pomoc i przyci'gn'= doPo/gu ]dzi> Bratys=awa\. przyszli bo byli pos=y niemieckye ku niemu, bo by=caesar obdier/a= odin]zaw=adn'= sam\ ziemi' Rakuszsk' i Sztyrsk' }gdy kilkuspadkobierc[w|.

Sztyrska Styria, Rakuszska problem& wg Rosjan 1997 Ragoza]dzi> Dubrownik, w b. Jugos=awji, n(Adriatykiem\, ja s'dz"& w Austrii,


13/32

WYPISY


tak i S. Bogumi= Linde 1807, i inni.Gorzej dla Rosjan, bo Ragoza jest zmienion', w=osk' nazw' Dubrow-nika Ragusa, nie tylko odleg=o>: od Wiednia i Budapesztu.

hercuk ]herzog\ ju/ubitym by=. imiona pos=[w by=y& wojewoda cesarza i biskup?a=osz ]Szalosz\ purski zwany solskim ]ziemskim\, Garich purunski, otagare]Ottokar\ tenik, pietowskyj ]...tenik pietowski; kto, pozycja sk'd\

interpunkcja& brak kropki& tenik pietowskyj wozjecha /e korol s nimi...\.wozjecha /e korol s nimi protiwou /e knizaiu dani=ou. dani=o ispo=czi wsja ludi swoja.Niemci diwjaszczusja orou/ju Tatarskomu]wyjecha= kr[l }Bela| z nimi naprzeciwkniazia Dani=y; Dani=o ispo=czy=ludzi swoich przygotowa= szyk marszowydo przegl'du, jak do boju. Niemcy dziwili si" uzbrojeniu tatarskiemu\. koniew lejcach i chomontach sk[rzanych, z lud{mi w jarcech ]w kolczugach\,

>wiat=o>: wielka ]blask\ od zbroi b=yska=a. sam }Dani=o| jecha= obok kr[la}Beli| wg obyczaju ruskiego; ko< pod nim by= dziwnie podobny. i siod=o odz=ota w p=omieniach, strza=y i szabla z=otem ukraszona, inkrustowanasztuk' warte podziwu, ko/uchza> z greckiego o=owiru, kru/iwy z=atymip=oskymi oszit]tkaniny jedwabnej, koronki, lam[wki z=otymi paskami obszyte;ko/uch bielizna osobista ko/a, sk[ra\, a sapogi]buty\ z zielonej sk[ry,szyte z=otem Niemcy wi"c przygl'dali si" wiele dziwi'c si"

interpunkcja& brak kropki; nowe zdanie od& Niemcy wi"c..., rzek=....rzek= mu kr[l&nie wzia= bych tisjaczi serebra za to o/e esi prisze=, obyczajem ruskimojc[w swoich ]w wolnym t=umaczeniu& nie wymieni=bym twego przyj>cia zatysi'ce srebra srebrnych monet\. i }Dani=o| poprosi= u niego stan ]kwater"na noc\, zane]albowiem\ znoi]utrudzony\ by= wielce tego dnia.on }kr[l| j'= jego za r"k" i powi[d= jego }Dani="| do po=aty swojej]pa=acuswego\. i sam sw=aczasze ]zwlek=, zdj'=, rozebra=\ jego i oblek= ]odzia=\}Dani="| w porty swoje. tak' cze>: mu uczyni=.

skutki pobytu Dani=y w Po/gu dziwnie dalej nie opisane.

tak szczeg[=owy opis pocz'tku obrywa si" nagle. by: mo/e, utraconezosta=y karty z zapisami, lub pisiec zapomnia= wci'gn': je do latopisu.

i przyszed= do domu swego }na Ru>, do Cho=ma| fl

1251Mendoug zaczyna usuwa: ziomk[w; wygna= bratanka swego Tewtiwi=a iEdiwida, ci zbiegli do Dani=y.Wikint zbiera Jatw", ?mud{, i uprosi= Niemc[w w Rydze; Dani=o za> iWasylko do Nowogr[dka; tworzy si" koalicja.Mendoug zamyka si" w grodzie wrouta]Wruss\; szwagier Mendouga }Dow-mont| roznosi Ru>, i w po>cigu za rozbitkami okr'/a zbieg[w w grodzieWikinta Twerimencie. Z grodu wypad=a Ru> na Mendouga ]wycieczka\, iPo=owczyn Kocz rani= Mendouga strza=' w nog".Wissimont ubijenpod tym grodem }1246, /on" jego poj'=, braci pobi=;zabity zapewne przez jakie> niedopatrzenie|.Litwa nad jez. Zatie, gnana do rz. Szczara.

Ze strachu, Mendoug zawiera pok[j z Rusi'.Tego roku izgna]wygna= iz ^ wy\ Mindog ]Mendoug EI\ synowca swegotewtiwi=a i Ediwida, pos=awszy na wojn" z wojami swoimi, s wykonotom]zWikintem\, na Ru> wojewati]rabowa:\, ku smolenskou. i rzek=& co kto przej-mie sobie niech tym w=ada. wrogo>ci' i woro/stwem]kradzie/'\ przej'=ca=' ziemi" Litewsk', a niezliczone mienie ich }obu| pritreno bie bogatstwoich. i wys=a= za nimi swoich woj[w, chc'c oubiti ]zabi:\ ich.oni, gdy dowiedzieli si" zbiegli do kniazia Dani=y i Wasylki. przyjechali doW=odzimierza }Wo=.|. Mindog przys=a= pos=[w swoich rzecz'c& nie czy< immi=o>ci]przebaczenia\. nie pos=uchali ich Dani=o i Wasylko, zane]chocia/\siostra jego by=a za Dani='.potem za> Dani=o zgada= si"]porozumia=\ z bratem }bo Dani=o w Cho=mie, aWasylko we W=odzimierzu Wo=.|, i pos=a= do Lach[w ku kniaziom ladskymrzecz'c,jako wremia est chrstyanom na poganya]pora jest wyruszy: Chrze>-cijanom na pogan\, bo sami wojuj' ze sob'. Lachowie wi"c obiecali, no]lecz\ nie ispo=nisza]wype=nili is wy\ }obietnicy|.

Dani=o wi"c i Wasylko pos=ali wykinta do Jatwie/y i w /emoit]do ?mudzi\, doNiemc[w w Rydze. wykint ubiedzi= je]przekupi= ich\ srebrem i mnogimi]wieloma\ darami, Jatwie/ i p[= /mudzi.oniem}w Ipat. poprawiono& Niemcem|wi"c odpowiedzieli Danile& jakiego chcesz pokoju uczynimy z wykyntom,zane]chocia/\ braci naszych wielu pogubi=]wytraci=\. obiecali wi"c niemieccybracia p[j>: z pomoc' tewtewi=owi.Dani=o wi"c i Wasilko ruszyli do Nowogr[dka. Dani=o s bratom si wasylkomrozgadaw so synom brata pos=a= na Wo=kowyesk, a syna na s=onim, a sam po-szed= do Zditowa }dzi> w Brzeskiej ob=asti powiecie, okr"gu; Brze>: Lit.|.

interpunkcja poni/ej& brak kropek, my>lowy pocz'tek zdali= sobie nie bi: sz nim }Tewtiwi=em| po=kiem, no wnide]wjecha=\ do grodu o nazwie wro}Wruss ST, w uj>ciu(delcie Niemna, z Niemcami po swej stronie|.

wys=a= szurina swego ]szwagra\ }Dowmunda| noc' ]wycieczka\ i rozegnRu> i Jatwie/. nazajutrz wyjechali na nich niemcy z samostrza=ami ]kuszama Ru> pojecha=a na nich, z Po=owcami ze strza=ami, i jatwiazie z sulicamgonili si"]gonitwa\ po polu podobnie igrze]turniejowi rycerskiemu\.st'd wr[cili si" w ?emoit}Ru>| ]wr[ci=a do ?mudzi\ fl

pobicie jej przemilcza= pisiec.przyci'gn'= mindowg zebrawszy si=" wielk' do grodu Wykinta, imen]zwanego\ twirement ]Tweryment EI\. wyjecha= tewitwi= z grodu ]wyciecka\, Ru> z Po=owcami dani=owymi, z nimi /emoit, z wieloma pieszymi. gonili]zje/d/ali\, ustrzeli= Po=owczyn kocz Mindowga w >ci"gno. i wr[ci= mindodo ziemi swej. mnogym /e ratnym bywszimsja me/i imi]wiele potyczek stoczmi"dzy sob'\. Wisimont pod tym /e ratnym grodem uobye< bys ]pod tygrodem w czasie obl"/enia zosta= zabity\.

1251, zima. Pleniona ziemia Nowogr[dka. Jatwie/, wspomagaj'ca Dannie mog=a dojecha: z powodu >nieg[w.

Mendoug pos=a= syna swego }Wojse=ka|, wojowa= ko=o Turijska.Wojsze=k, ur. ok. 1230, zabity wiosn' 1269, w 1251 mia= 21 lat, i jak Lew w tym wieku pr[bowa= swoich m"skich si=;tu pierwsza wzmianka o nim.tak te/ Jagie==o, ur. 1351, pierwsza wzmianka o nim 1370& Krzy/akodnotowa=, /e Jagie==o ma 22 lat, Witoft lat 20.

Potem za>. tewtiwi= przys=a= Rewba rzecz'c& p[jd{my do Nowogr[dka.Dani=o wi"c poszed= z bratem Wasilk', i z synem swoim Lwem, i z Po=owcami ze swatem swoim tegakiem. }Mstis=aw Romanowicz, syn Dani=o/eniony by= z c[rk' Tegaka|.przyci'gn"li do Pi: ju/ wys=ana jest, wyprosili si" ]wym[wili\ chcemy i>: wojowa: }bo wiedz' ju/ o nas, dali>my im zna: o sobie|.

Dani=o za> m'dro>ci' rzecz sotwori]ujmie\, /e wstyd otrzymali>my odLitwy, i od wszystkich ziem, je/eli nie p[jdziemy i wr[cimy

interpunkcja& brak kropki, nowe zdanie od& nazajutrz... itd.nazajutrz rzek= naradzimy si". tej nocy wys=a= do wszystkich woj[w rzecz'tak, rozmy>lnie b"dzie wszem nie chc'cym i>: na wojn". i woje za> zrews]patrz'cy, ogl'daj'cy si", niezdecydowani\ p[{niej ruszyli wszyscy flNazajutrz wi"c plenisza]rabowali\ wsz' ziemi" nowogrodzk', st'd wr[cilidom[w swoich. gdy Jatwie/ wyruszy=a na pomoc Danile nie mogli dojechzane]albowiem\ >niegi }by=y| wielkie. odt'd }Jatwiagi| wr[cili do dom[w swoicz pomoc' Bo/', przejmuj'c }od Rusi| plon welik]=upy wielkie\ flPotem }Dani=o| pos=a= z bratem }Wasilk'| i z synem Romanem, ludzi swoici wzi"li Grodno, a sami worotistasja ot Bielska]zawr[cili do Bielska; chypomy=ka pisca& ot od, i przeczy& do; bez sensu& wr[cili od Bielska\.potem pos=ali wielu swoich pieszych i konnych na gr[d ich, i plenili wsstron" ich. Mindog za> pos=a= syna, i wojowa= ko=o touriska ]Turiska\.


14/32

WYPISY


Tego roku przys=a= mindowg }pos=a| do Dani=y, prosz'c pokoju, i chc'c lubwe]zgody\, o swatstwie]swatostwie\ }chcia= wyswata: sw' c[rk" za Szwarna syna Dani=y|. w[wczas }i| tewtiwi= przybieg= do Dani=y, iz /emoiti i jetwiezej]ze ?mudzi' i Jatwie/'\, rzecz'c& mindowg ubiedi=]uprosi=\ jego srebrommnogom. Dani=o za> gniew imiejuszczu na .mo/e mia= na my>li m'drego czytelnika, /e b"dzie to pojmowa=.

je/eli m[g= cofa: i wybiega: naprz[d, to latopis by= pisany po czasie jedna z licznych przes=anek, zbyt wiele, przesta=em je rejestrowa:.

odliczania lat tu nie wpisali>my potem wpiszemy& po antiochyjskym sobo-rom ]zbiorom\ }wed=ug odliczania systemu Syryjczyk[w z Antiochii|, alom-pyadam Greckym ]olimpiadom OA\ odliczanymi }co 4 lata|, rzymskim za>w y s i k o s t o m jak Ewsegnij i pamfi=owo }Numa Pompilius| i inyj]inni\hronografi spisasza. od Adama do chrstosa wszystkie lata spiszem. rosczetsze

w zadnja]rozpis na kolowym celowo fa=szowa=,i przez to rzecz staje si", poniek'd, w'tpliwa, w ca=o>ci wydania.rzymskie wysikosty bowiem nie istniej' ]nie by=o takiej jednostki, wysi-kosty, wg moich docieka< to rzymskie indykty\, a style 5500, 5504, 5505od pocz'tku >wiata, czyli od Adama do Chrystusa, stosowane by=yuprzednio, ju/ w ochrzczonej Bu=garii nie jest to rzecz nowa.mog=by w[wczas jedynie przej>: na styl 5508, opisuj'c sam pocz'tekPowie>ci wremiennych let, i nic wi"cej, lecz i to wg mej opinii zbytwiele, bo zbyt p[{no.

z tekstu pisanego przez chronografa wynika /e dane w sprawie ustaleniaod pocz'tku >wiata zaniesiono&z Italii ]Pompilius\ i Grecji ]olimpiady i rzymskie indykty\ do Szwajcarii,ze Szwajcarii, zaprzyja{niony z Dani=' Berenger Bern ]Verona\ doAustrii, a z Austrii na Ru>, w 1252 roku. Berenger Preusel wymienionyw zwi'zku z o/enkiem Romana i wybawieniem jego z obl"/enia w grodzieIneperce, 1254. Nie przypadkowy zapis chronografa pod 1252.W cz">ci krzy/aciej zapis[w tak/e zamieszanie, by= to rok 1252, czy1253$ Rozbie/no>ci te w zwi'zku z chrztem i koronacj' Mindowga.

1252, czerwca 27. Roman, syn Dani=y wo=., /eni si" z Gertrud', w Austrii.opowiadanie dotyczy zmaga< o w=adz" w Austrii i na W"grzech.Po >mierci Friedricha II Babenberg 1250, zwanego Wojowniczym]niem. der Streitbare, franc. belliqueux, ang. warlike\, i znanego tak/e

jako Frederick II Hohenstaufen austriackiego herzoga, ostatniegoz dynastii do dzielenia w=adzy i ziem, zosta=a siostra herzoga

Margarethe, i nieletnia siostrzenica Gertrud, c. Heinricha ur. 1208,zm. 1228.09.26. Margareta wysz=a za m'/ za Przemys=awa-Ottokarabohemskiego, i tym odda=a mu swe prawa do w=adania Austri'. Kr[lW"gier, Bela IV ]12351270\, maj'cy piecz" nad nieletni' Gertrud',tak/e wnosi= pretensje do cz">ci Austro-W"gier ziemi Raguzkiej iStyrskiej. W tym celu wyda= Gertrud" za m'/ za Romana, syna Dani=ywo=., spodziewaj'c si" pomocy od Dani=y.Ale kr[l Bela wi[d= siebie wiaro=omnie obiecywa= wiele i nie dotrzy-mywa= obietnic Roman przegra= w kowi'tynie, ogrody i klepiska, ale Dani=o ca=ywr[ci= do Krakowa. Tu spotka= pos=[w papie/a, nios'cych wieniec isan]godno>:\ kr[lestwa }dla Mindowga|.Z Krakowa do Sandomierza, a st'd do Cho=ma, z chwa='.Kr[l W"gierski }Bela| szuka= pomocy by przej': ziemi" Niemieck'.Wys=a= pos=[w do Dani=y rzecz'c& przy>lij mi syna wydam za niegosiostr" herzoga ]ksi"cia\, i dam jemu Niemieck' ziemi".?ona Romana nie by=a siostr' herzoga, lecz jego c[rk', jak Praynaucza. Wesele odby=o si" w Judenburgu w Styrii, z dan' nadziej', /ekiedy W"grzyn odzyska Austri", wtedy Gertruda z Romanem wejdzie w

jej posiadanie. Da= posi=ki Daniel na zdobycie ksi"stwa opawskiego...itd. Zam">cie to mia=o miejsce w 1253, a nie 1254 jak chce r"kopismIpatiewski. 0165-01-82, N. 127W innym miejscu jest dok=adna data, nie jestem w stanie dzi> przytoczy:, sk'dzaczerpn'=em informacj"& 27 czerwca 1252.?ona Romana nie by=a siostr' herzoga, lecz jego c[rk', jak Pray naucza. Gdy oFriedrichu mowa, Friedricha$ B='d# Jego..., kt[rego herzoga$ Zdania bez imions' niepewne. Przes=anki wyci'gni"te po>rednio s' cz"sto fa=szywe.Potomni Leopolda VI der Glorreiche, z Austrii ]11981230\ i Styrii]11941230\& 1. Leopold 1216, 2. Heinrich 1228, /onaty z Agnes,c[rka& Gertrud ]o niej rzecz\, 3. Friedrich II der Streitbare ]Wojowniczy\,4. Margarethe 1267, za dwoma& a\ Heinrichem VII von Hohenstaufen, b\Przemys=awem-Ottokarem II z Bohemii, 5. Agnes 1226, 6. Konstanze1243, 7. Gertrud 1241, za landgrafem Heinrichem Raspe z Thuringii.

Gertrud z dynastii Babenberg, ksi"/na Mldingu, tytularna ksi"/naAustrii i Styrii, ur. ok. 1228, 1299.04.24, c. Heinricha ur. 1208, zm.

1228.09.26, bratanica Margarety za Przemys=awem Ottokarem ur. 1233,zm. 1278.08.26, >lub 1252.04.08, rozw[d 1260(64, i bratanica Friedri-cha II der Streitbare ]Wojowniczego\, ks. Austrii i Styrii, m"/a dw[ch/on& a\ Sophii Lascariny, c. Theodora Laskarisa, cesarza Byzantium,Bizancjum ]rozw[d 1240\, b\ Anges z Meranien 1260(63.Mimo nieletno>ci, ma=/eci'gn'=em z genealogii Babenberg[w na internecie. wielceszczeg[=owa, z latami, miesi'cami, dniami, i miejscami zgon[w, zawierar[/nice w latach ca=ych wymaga przez to weryfikacji. i tak Friedrich IIder Streitbare o kt[rym mowa ma dat" zgonu 15 czerwca 1246, gdyw latopisie informacja o jego zgonie nast"puje za zab[jstwem Konradamaz. 31 sierpnia 1247, czytaj& Friedrich Wojowniczy zgin'= p[{niej.

Po zab[jstwie herzoga zwanego Fridrichem }der Streitbare, Wojowniczym|,w walce, przez swoich bojar[w, bo miate/]zamieszki\ by=y o sched" herzoga}mi"dzy| silnymi ]bliskimi mu\ lud{mi, o ziemi" Rakuszsk' i Sztyrsk' kr[lw"gierski riks}Bela 1270|, i czeski }Przemys=aw-Ottokar 1278| bili si" o ni' fl

silni bojarowie bliscy spadkobiercy, rodzemierci Boles=awa Wstydliwego, i tak wojewodowie silni, 1240,i Ludowik lonokrabowicz 1208 ]Ludwig Hermann Landgrave\.

Kr[l wi"c w"gierski wys=a= pos=[w do Dani=y, rzecz'c& przy>lij mi synaRomana, wydam za niego siostr" herzoga }bratanic" jego, c[rk" brata|,i dam jemu niemieck' ziemi". Roman pojecha= do Niemiec }o/eni= si"|,otrzyma= obietnic z powodu }wielkiej| liczbie nie spisali>my ich }raczej&nie przepisali>my w to miejsce, do latopisu| fl

por[wnaj 1208, gdzie lista w"gierskich wojewod[w jest tak d=uga, /eich/e nie moszczno es pisati]nie mo/na jest pisa:\. 0001-02-724pisiec ma przed sob' akt list" obietnic, cho: z tre>ci jasno nie wynika,/e na ich podstawie pisze. oka/e si" p[{niej, w 1288.


15/32

WYPISY


tak wa/ny krok nie m[g= odby: si" bez >ladu decyzje podj"te jedyniena podstawie rozm[w z pos=ami. nawet na tamte czasy musia= by:spisany akt, zw=aszcza gdy chodzi=o o posiadanie lub przekazanieznacznych po=aci kraj[w na w=asno>:.

Potem wys=a= do Dani=y, rzecz'c& u/ika mi jeste> i swat, pom[/ mi na Czechy.Dani=o ruszy= ku Opawie, pleni'c ziemi" Morawsk' i mnogie grody rasypa]zburzy=; wi"cej ni/ jeden\, wsie popali=, i wiele zab[jstw wyrz'dzi= ziemi tej.Dani=o sniemsja]zjednoczy= si"\ z Boles=awem planuj'c jakby przej>: ziemi"Opawsk'. Boles=aw nie kwapi= si", jednak /ona jego }Kinga| pomaga=aDani=owi, bo by=a c[rk' kr[la w"gierskiego, na imi" Ky mnie, a siebie straci=e>.Je>liby Lew i moi ludzie byli tutaj, to wielki uraz]cios\ zadaliby>my ziemi tej igr[d by=by przej"ty]przechycony\. On }Dani=o| /a=owa=, /e odes=a= syna Lwai woj[w. Nalega=, by Lachy jechali do grodu, jednak/e oni nie chcieli.

Polacy nie chcieli walczy: o zdobycie grodu Kalisz, 1227 rok.Powiedziano, by wsp[lnie wszyscy woje podjechali pod gr[d.Dani=o wi"c rzek=& je/eli nie chcecie id{cie precz, ale ja zostan" sam z ma='dru/yn' i b"d" oczekiwa= woj[w moich. Pos=ucha= Boles=aw i Lachowie staliponi/ej grodu, na rzece Opawie, nie >miej'c od='czy: si". Tego wieczoruprzyjecha= Lew wiod'c wielu jecio=y wewn'trz, ogrody i klepiska\ flNazajutrz tak te/ sta=o si".Boles=aw nie przekroczy= rzeki, lecz sta= w g[rach, ispo=cziwsja]got[w doboju\. W=adys=aw za> podszed= pod pierwsze wrota i spali= je. Podeszlido drugich wyjechali z nich Czesi ]wycieczka\, i kilku ich }Lach[w| zabili,innych przegnali. Benesz sta= przy wrotach z chor'gwi'. Ko=o drugichwr[t popalili okrestnjaja grad ]podgrodzie, najbli/sz', przyleg=' okolic"\.Przy trzecich, knia{ Dani=o poleci= zej>: z koni i pali: okolic". Trzecich wr[tgrodzianie nie zamkn"li....

ja my>l", /e celowo pu=apka na oblegaj'cych.Rusi wydawa=o si", /e nie zd'/yli zamkn': wr[t za zbiegaj'cymi dogrodu lud{mi z okolicznych stron.

Rusini mieli nadziej" wtargn': do grodu tak/e, za zbiegami, wykorzystuj'cnag=' okazj". Ale tu zostali wybici w bramie, reszta zbieg=a.Z ruskim po>cigiem Dani=o chcia= wtargn': do grodu tak/e. }wierzy:, lub nie|Nagle zabola=y go oczy, i nie widzia= co si" sta=o w bramie. Widz'c swoichuciekaj'cych obna/y= miecz sw[j, odegna= }grodzian, >cigaj'cych tym razemRu>, zbieg=|, i tym nie prijagrodu ]nie przej'=, nie przechwyci=; EI\.

Potem widz'c w czym rzecz ]zobaczy=, u>wiadomi= sobie\, ubolewa=, /e zdobyli grodu. }naiwne| Bole{ni' znu/ony]z=o/ony chorob'\, utrudzony, rzesynowi swemu& popal okolice grodu, az /e poidou w ko=ymog swoi. rekszestan]ja wracam do ko=ymag swoich zwanych stanem stanic'\.Wielu nak=ania=o go do powrotu, no on /e nie stwori togo]lecz odm[wi=, donie stworzy=, nie urzeczywistni=\

naiwno>: pisca zdradza fa=sz w tym miejscu by= to b='d Dani=y.Nazajutrz wi"c z='czyli si", ruszyli w g[r" }rz.| Opawy, pleni'c i pal'c. S]zatrzymali si" na noc\ w pobli/u grodu zwanego Nasile }dzi> Nasiedle, 23 kW od Raciborza, 17 km SE od G=ubczyc, 12 km NE od Opawy|. S=ysz'c/e Ru> i Lachowie uj"ci s' w grodzie tym, nazajutrzispo=cziwsja]wsiedli konie\, ruszyli ku niemu, }grodzianie| widz'c wielk' liczb" po=k[w, nie wytrz

mali, poddali si". Wzi'= gr[d, wypu>ci= ko=odnik[w ]zak=adnik[w\ i postachor'giew swoj' na grodzie. Obliczi pobiedou]okaza= zwyci"stwo\. Odchdz'c, sta na wesi niemieckoi]zatrzyma= si" na(w niemieckiej wsi, na noc\Dani=o dowiedzia= si", /e Benesz pojecha= do G=ubiczyna Nazajutrz wi"c, z Boles=awem ispo=czyli si"]przygotowali do boju\, ruszdo G=ubiczyna, pleni'c i pal'c. Pos=a= za> W=adys=aw pali: wsze okoliczwane okolna, i tym z=o stworzy= bo nie wzi"li grodu. Doci'gaj'c do grodDani=o i Boles=aw chcieli wzi'c gr[d primietom]przymiotem..., przerzuta prze % miota:, rzuca:\.

przerzuty zwane by=y najcz">ciej sosudami ]naczyniami wype=nionymateria=em zapalnym. Rosjanie 1997 na domys=& zapalne& chrubrewiona, kt[re mo/na by=o zapali: i ciska: na gr[d; tak/e, wype=nimi fos". Moja uwaga& chrust by zgas= w drodze.

Wiatr silnie wia= na gr[d, a gr[d za> elinou stworen]jod=ami budowanygrobla ma=a. Szukali woje drzewa i smo=y, je/d/'c tu i tam, by przyci'gndo grodu, nie znale{li, bo W=adys=aw popali= okolice i pobliskie wsie, i ty

}samym| nie podpalili grodu.ach, te Lachy, wszystko co z=e ich wina. Dani=" tylko nagle oczabola=y, gdy trzeba by=o dogl'da: sytuacji.

Tego wieczoru dumali, gdzie i>: ku }rz.| Osobo=odze, na Herborta ]HerbeOE\, czy wr[ci: do dom[w swoich. Gdy Herbert przys=a= Danile miecpokor" swoj', zgada= si"]upewni= si"\ Dani=o z Boles=awem, /e ca=' ziempoplenili nazajutrz wracamy do swoich }postanowili|.

fa=sz, jeden z wielu. miecz by= zawsze wyzwaniem do walki, nie upkorzeniem. tak te/ by=o w bitwie pod Grunwaldem, 1410. walczy: do>wiadczeniach w Opawie$ dlatego postanowili wr[ci: do swoich

Przekroczyli Odr", weszli w ziemie W=adys=awa.W[wczas w Krakowie by=y pos=y od papie/a, nios'cy od papy wieniec i s]godno>:\ kr[lestwa }dla Mindowga|. Chcieli widzie: kniazia Dani=". On zodpowiedzia= im& nie podoba mi si" widzie: z wami na cudzej ziemi lepotem.St'd za> pojecha= do ziemi sandomierskiej, dotar= do grodu Cho=m, z czci s=aw'. W domie]w cerkwi\ Przeczystej sk=oni= si", i wys=awia= Boga, wszystko ubieg=e, bo jeszcze /aden ruski knia{ nie wojowa= ziemi czeskieWidzia= si"]spotka=\ z bratem swoim, i by=a rado>: wielka. Przybyli do dom>w. Ioanna w grodzie Cho=m, z weso=o>ci'. S=awa Bogu i przeczystej jematce, i >w. Ioannowi Z=otoustemu fl

1253Mendoug otrzymuje koron" od papie/a Innocentego IV.

wzorem redniowiecza, syn Mendouga wojowniczy Wojse=k, oddana Ru> w gwarancj" pokoju. Dani=o postanowi= uczyni: z niegomnicha, jak ojciec Dani=y Roman Ruryka kijowskiego 121syna Ro>cis=awa M>cis=awicza smole


16/32

WYPISY

Jerzy Dargiewicz Litwa w XIII-tym wieku, szkice. San Francisco

546 doc JD-Litwa, excrpt#06_p307-338

Documents

Transcript of 546 doc JD-Litwa, excrpt#06_p307-338