Witam Państwa na wykładzie z podstaw makro-ekonomii, :)…

R Y N E K P R A C Y

1. CO TO ZNACZY BEZROBOCIE?

AKTYWNI ZAWODOWO, PRACUJĄCY, BEZROBOTNI, BIERNI ZAWODOWO (w tys.)…

Aktywni zawodowo

Pracujący[15 432 (III

kwartał 2007 r.)]

Bezrobotni(1 531)

Bierni zawodowo

(14 405)

Ludzie w wieku produkcyjnym

BAEL (15 i więcej lat, od 2001 r. 15-74 lat)

Pracujący: pracują minimum godzinę tygodniowo.

Bezrobotni: nie pracują, chcą pracować, mogą pracować.

AKTYWNI ZAWODOWO

PRACUJĄCY BEZROBOTNI

BIERNI ZAWODOWO

LUDZIE W WIEKU PRODUKCYJNYM

Na podstawie BAEL oblicza się także: WSPÓŁCZYNNIK AKTYWNOŚCI ZAWODOWEJ i WSKAŹ-NIK ZATRUDNIENIA, czyli – odpowiednio - udział aktywnych za-wodowo i udział pracujących w liczbie ludności (w wieku 15 lat i więcej) ogółem.

AKTYWNI ZAWODOWO

BIERNI ZAWODOWO

Np., w Polsce, zgodnie z wynikami BAEL z 3. kwartału 2007 r., ludność aktywna zawodowo liczyła 16 963 tys. osób; współczynnik aktywności zawodowej ludności w wieku 15 i więcej lat wynosił 54,1%. Bezrobotnych było 1531 tys. osób, a zatem pracowało 15 432 tys. osób, co oznacza, że wskaźnik zatrudnienia był równy 49,2%.

AKTYWNI ZAWODOWO

BIERNI ZAWODOWO

DANE Z URZĘDÓW PRACY [18 lat - 60 lat (kobiety) i 65 lat (mężczyźni)*]

Zatrudnieni: spełniają wymogi ustawy.

Bezrobotni: nie pracują, chcą pracować, mogą pracować.

-----------------------------------------------------------------------------

*Zob. Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytu-cjach rynku pracy (Dz. U. nr 99 z dnia 1 maja 2004 r.).

AKTYWNI ZAWODOWO

BIERNI ZAWODOWO

■ STOPA BEZROBOCIA jest to stosunek liczby bezrobotnych do liczby aktywnych zawodowo.

BAEL, III kwartał 2007: 9.0%. Urzędy pracy, koniec IX 2007 r. : 11,6%.

Bezrobocie rejestrowane (w końcu roku) i „baelowskie”a (IV kwar-tał) w Polsce w latach 1990 – 2005 (w tys.)

a Liczby pisane pogrubioną czcionką. b Od 2003 r. wyniki badań są uogólniane przy wykorzystaniu danych pochodzą-cych z Narodowego Spisu Powszechnego 2002 i nie są w pełni porównywalne z wy-nikami BAEL dla okresów wcześniejszych.

Źródło: Dane GUS.

Lata Ogółem Stopa bezrobocia (w %)

1990 1126 - 6,5% -

1991 2156 - 12,2% -

1992 2509 2394 14,3% 13,7%

1993 2890 2595 16,4% 14,9%

1994 2838 2375 16,0% 13,9%

1995 2629 2233 14,9% 13,1%

1996 2360 1961 13,2% 11,5%

1997 1826 1737 10,3% 10,2%

1998 1831 1827 10,4% 10,6%

1999 2350 2641 13.1% 15,3%

2000 2703 2760 15,1% 16,0%

2001 3115 3186 17,5% 18,5%

2002 3217 3375 18,0% 19,7%

2003 3176 3273b 20,0%b 19,3%

2004 3000 3081 19,0% 18,0%

2005 2773 2893 17,6% 16,7%

Bezrobocie rejestrowane i „baelowskie” w Polsce w latach 1990–2005 (w tys. osób)

Stopy bezrobocia rejestrowanego i „baelowskiego” w Polsce w la-tach 1990-2005 (w %).

Stopy bezrobocia w IV kwartale 2005 r. w Polsce i w innych kra-jach (w %)

Kraje Bezrobocie

Polska 17,3

Słowacja 16,3

Hiszpania 8,7

Francja 9,3

Niemcy 9,3

Finlandia 8,3

Czechy 7,7

Rosja 7,6a

Szwecja 6,4 (2004 r.)

Węgry 7,5

Australia 5,1

Stany Zjednoczone 4,5

Japonia 4,5

Wielka Brytania 5,0

Irlandia 4,3

Szwajcaria 4,5 (2005 r.)

a Dotyczy końca 2005 r. (za The World Factbook, CIA, 2005).

Źródło: OECD (2006), Main Economic Indicators, April.

Struktura geograficzna polskiego bezrobocia, luty 2006 r.

WojewództwoStopa bezro-bocia (w %)

Dolnośląskie 20,8

Kujawsko-Pomorskie 22,8

Lubelskie 17,6

Lubuskie 24,0

Łódzkie 18,3

Małopolskie 14,1

Mazowieckie 14,1

Opolskie 19,3

Podkarpackie 18,8

Podlaskie 15,9

Pomorskie 19,6

Śląskie 15,7

Świętokrzyskie 20,9Warmińsko-Mazurskie 28,0

Wielkopolskie 14,9

Zachodniopomorskie 26,0

Zróżnicowanie poziomu bezrobocia w Polsce jest jeszcze bardziej wyraźne na poziomie powiatów.

Z jednej strony w Zachodniopomorskim w powiecie Bia-łogardzkim stopa bezrobocia wynosiła 37,7%, w powiecie Draws-kim 38,5%, w powiecie Świdwińskim 40,1% w powiecie Łobeskim 40,8%; na Mazurach w powiecie Bartoszyckim była równa 39,1%, w powiecie Węgorzewskim – 39,2%, w powiecie Piskim – 40,1%, w powiecie Braniewskim – 40,5%.

Z drugiej – w Warszawie równała się 5,6%, w Poznaniu – 6,2%, w Krakowie – 7,2%, a w Katowicach – 7,5%. (Dane dotyczą lutego 2006 r.)

PRZEPŁYWY NA RYNKU PRACY

Między poszczególnymi zbiorami osób na rynku pracy trwa zaska-kująco intensywny ruch. Np. w 2003 r. w Polsce przypływy do zaso-bu bezrobocia wynosiły 2642 tys. osób, a odpływy - 2684 tys. osób.

WAŻNE GRUPY BEZROBOTNYCH

Bezrobocie DŁUGOOKRESOWE

Bezrobocie MŁODYCH i STARYCH

Bezrobocie UKRYTE i FIKCYJNE

BEZROBOCIE DŁUGOOKRESOWE*

Zarejestrowani bezrobotni w Polsce według czasu pozostawa-nia bez pracy (w końcu grudnia 2005 r.; w tys.; w %)

Ogółem Czas pozostawania bez pracy (liczba miesięcy)

Do 3 3-6 6-12 12-24 Ponad 24

2773,0 607,1 369,3 405,0 429,5 962,1

100,0 21,9 13,3 14,6 15,5 34,7

W końcu 2005 r. 64,8% zarejestrowanych w Polsce osób bezrobot-nych pozostawało bez pracy 6 i więcej miesięcy, zaś pozbawionych pracy dłużej niż 12 miesięcy było 50,2% osób bezrobotnych.

Tylko 6 (na 30) krajów OECD ma wyższy od Polski od-setek bezrobotnych pozbawionych pracy przez co najmniej rok (Bel-gia, Czechy, Grecja, Niemcy, Słowacja, Włochy). Jednak we wszyst-kich tych przypadkach chodzi o kraje, w których bezrobocie jest skokowo niższe niż w Polsce. Wyjątkiem jest Słowacja, gdzie z kolei na poziom bezrobocia (w tym bezrobocia długookresowego), poza rynkiem i państwem silnie wpływają „lokalne” normy kulturowe (znaczny odsetek ludności romskiej).

BEZROBOCIE MŁODYCH I STARYCH

Zarejestrowani bezrobotni w Polsce według wieku (w końcu grudnia 2005 r.; w tys., w %).

OgółemWiek (w latach)

Do 24 25-34 35-44 45-54 55 i więcej

2773,0 626,1 778,5 567,0 660,2 141,2

100,0 22,6 28,1 20,4 23,8 5,1

Bezrobotni do 34 lat stanowili w Polsce w końcu 2005 r. ponad poło-wę (50,7%) wszystkich bezrobotnych.

W roku akademickim 2002/ 2003 liczba 142 tys. bezrobot-nych z wykształceniem wyższym przewyższała roczną liczbę absol-wentów studiów dziennych (134 tys.). W końcu 2005 r. wykształcenie wyższe miało już 152,4 tys. zarejestrowanych bezrobotnych w Polsce (5,5% wszystkich zarejestrowanych bezrobotnych).

Na tle innych krajów OECD w 2005 r. Polska odznaczała się wysokim poziomem bezrobocia osób młodych. Dotyczy to rów-nież porównania Polski (37,8%) i innych byłych krajów realnego socjalizmu (porównaj z: Czechami, 19,3%; Słowacją, 29,9%; Węg-rami, 19,4%).

Tylko nieco lepiej prezentują się porównawcze dane o bezrobociu osób z wyższym wykształceniem. W OECD w 2005 r. Polska (6,2%) zajmowała trzecie miejsce, a wyprzedzały ją jedynie Grecja (7,0%) i Turcja (6,9%).

BEZROBOCIE UKRYTE I FIKCYJNE

Analizując sytuację na rynku pracy, należy także zwrócić uwagę na bezrobocie ukryte i bezrobocie fikcyjne.

UKRYCI BEZROBOTNI to pozbawione pracy osoby, które – z różnych przyczyn – nie zarejestrowały się jako bezrobot-ne.

Z kolei z BEZROBOCIEM FIKCYJNYM mamy do czy-nienia, gdy część zarejestrowanych bezrobotnych wcale nie chce podjąć pracy.

2. RODZAJE BEZROBOCIA

RÓWNOWAGA NA RYNKU PRACY oznacza, że - przy danej pła-cy - zapotrzebowanie na pracę równa się ofercie pracy [punkt E na rysunku (a)].

NIERÓWNOWAGA NA RYNKU PRACY może być spowodowana zbyt wysokim lub zbyt niskim poziomem płac.

Równowaga i nierównowaga na rynku pracy

BEZROBOCIE NATURALNE I PRZYMUSOWE

Równowaga na rynku pracy oznacza, że zapotrzebowanie na pracę równa się ofercie pracy [punkt E na rysunku (a)]. Istnieje wówczas BEZROBOCIE NATURALNE (odcinek EF tamże).

Jeśli realna płaca jest wyższa od płacy, której odpowiada równowaga na rynku pracy, pojawia się BEZROBOCIE PRZY-MUSOWE [zob. odcinek AB na rysunku (b)].

NIEDOBÓR RĄK DO PRACY [zob. odcinek CD na ry-sunku (b)] istnieje przy płacy realnej niższej od płacy równowagi.

Równowaga i nierównowaga na rynku pracy

■ NATURALNIE (DOBROWOLNIE) BEZROBOTNI należą do zasobu pracy, lecz z własnej woli (winy?) nie pracują za rynkową płacę.

■ PRZYMUSOWO BEZROBOTNI to ci aktywni zawodowo, któ-rzy nie mogą znaleźć pracy za obowiązującą na rynku płacę.

Rodzaje bezrobocia (I)

■ NATURALNA STOPA BEZROBOCIA jest to iloraz bezrobocia dobrowolnego (naturalnego) i zasobu pracy.

NATURALNIE (DOBROWOLNIE)

PRZYMUSOWE

BEZROBOCIE

BEZROBOCIE FRYKCYJNE, STRUKTURALNE, CYK-LICZNE

Ekonomiści rozróżniają także bezrobocie:

FRYKCYJNE - spowodowane naturalną mobilnością pracowników (np. zmiany miejsca pracy młodocianych)

STRUKTURALNE - powstaje, gdy struktura zapotrzebowania na pracę – np. geograficzna, czasowa, kwalifikacji – nie odpowiada podaży pracy

CYKLICZNE - wywołane zmniejszeniem się zagregowanych wy-datków, AEPL, w gospodarce

BEZROBOCIE FRYKCYJNE, STRUKTURALNE, CYK-LICZNE

FRYKCYJNE STRUKTURALNE CYKLICZNE

BEZROBOCIE

Rodzaje bezrobocia (II)

Zdaniem wielu NATURALNE bezrobocie JEST SUMĄ bezrobocia STRUKTURALNEGO i FRYKCYJNEGO. Natomiast bezrobocie PRZYMUSOWE STANOWI głównie bezrobocie CYKLICZNE.

3. SZKODY POWODOWANE PRZEZ BEZROBOCIE

Bezrobocie zmniejsza EFEKTYWNOŚĆ GOSPODAROWANIA.

Z posiadanych zasobów trapione bezrobociem społeczeń-stwo wytwarza mniej dóbr niż przy pełnym zatrudnieniu. W efekcie potrzeby ludzi są gorzej zaspokojone. Np., pozbawieni pracy robot-nicy budowlani nie budują nowych mieszkań, więc bezdomni miesz-kają na dworcach.

Bezrobocie zaprzecza także SPRAWIEDLIWOŚCI, bo powoduje żywiołowe (przez nikogo nie kontrolowane) zmiany dochodów.

BEZROBOCIE A EFEKTYWNOŚĆ

Największym marnotrawstwem we współczesnej gospodarce jest wartość dóbr, które nie zostały wytworzone z powodu bezrobocia.

Źródło: P.A. Samuelson. W.D. Nordhaus, Ekonomia, t. I, Warszawa 1995, s. 327.

OkresPrzeciętna stopa bezrobocia (w %)

Utracona produkcjaw mld dolarów

z 1984r.w % przeciętnego PNB z tego okresu

Wielki Kryzys(1930-1939) 18,2 2100 340

Stagnacja latpięćdziesiątych (1954-1960) 5,2 40 2

Stagnacja lat 1975-1984 7,8 1150 35

Marnotrawstwo gospodarcze w okresach wysokiego bezrobocia

Także CZĘŚĆ wartości zasiłków i pomocy socjalnej dla bezrobot-nych jest dla społeczeństwa kosztem. Wszak te zasoby można by wy-korzystać inaczej.

Jednak reszta tych środków służy właściwej alokacji pracy (dzięki nim na rynku pracy podaż i popyt są lepiej dopasowane, co zwięk-sza wydajność pracy).

Kolej na Polskę. Według wyliczeń Mieczysława Kabaja z IPiSS w Warszawie np. wzrost bezrobocia w latach 1999–2002 o 1,3 mln osób spowodował utratę PKB o wartości około 115 mld zł (15,7% PKB i 82% dochodów budżetu państwa w 2001 r.).

Bezrobocie jest również niesprawiedliwe, bo powoduje niekontrolo-wane zmiany dochodów. Zyski i straty konkretnych osób często nie są przy tym „zasłużone” (nie odpowiadają akceptowanym przez społeczeństwo kryteriom sprawiedliwości), lecz są przypadkowe (np. upadła kopalnia, na co nie miałem żadnego wpływu, więc jestem bezrobotny).

BEZROBOCIE A SPRAWIEDLIWOŚĆ

Zdaniem wielu ekonomistów, BEZROBOCIE DOBROWOLNE jest bardziej „zasłużone”, a więc mniej niesprawiedliwe, od BEZROBO-CIA PRZYMUSOWEGO.

Dobrowolnie (frykcyjnie i strukturalnie) bezrobotni SAMI decydują o swoim losie. Np. zamiast zmiany kwalifikacji, pracy i za-robku wybierają zasiłek i świadczenia socjalne, wolny czas i możli-wość natrafienia na szczególnie atrakcyjną ofertę pracy.

Jednak dobrowolne bezrobocie powoduje pogorszenie sy-tuacji dotkniętych nim osób. (Pomyśl o strukturalnych bezrobot-nych postawionych przed wyborem między migracją w poszukiwa-niu pracy w nie swoim zawodzie, a brakiem jakiejkolwiek pracy). Skoro tak, to również bezrobocie dobrowolne może zostać uznane za przyczynę niesprawiedliwości...

Jeszcze bardziej dotkliwe od dobrowolnego jest BEZROBOCIE PRZYMUSOWE. Przedłużający się spadek dochodów prowadzi do obniżenia się poziomu życia. Następuje wyobcowanie spowodowane przerwaniem kontaktów w środowisku zawodowym, dochodzi do powolnego zaniku kwalifikacji, pojawiają się: stres związany z po-czuciem mniejszej wartości, choroby, uzależnienia, przestępstwa, rozwody, samobójstwa.

Zwykle bezrobocie najmocniej dotyka osoby z niskimi docho-dami. Skutkiem bywają wtedy nędza, bezdomność, przest-ępstwa, SAMOBÓJSTWA* (na początku 2004 r. w Polsce tylko około 15% bezrobotnych miało prawo do zasiłku). ---------------------------------------------------------------------------------------* Zob. wypowiedź rzecznika prasowego GUS, prof. Wiesława Łagodzińskie-go: „Na samym dole drabiny społecznej znajdują się ubodzy ubogich, czyli ludzie żyjący w nędzy (...). W Polsce jest takich ludzi blisko 1 mln 900 tys. – 5% społeczeństwa. Znajdują różne sposoby na przeżycie – mieszkają na dworcach lub w kanałach, żyją w śmietnikach, zdecydowana większość przymiera głodem. Niektórzy z rozpaczy podejmują próby samobójcze. Sa-mobójstwo z powodu nędzy jest w naszym kraju nowym zjawiskiem, podob-nie jak dziedziczenie biedy. Dotyczy często bezdomnych, narkomanów, alko-holików, chorych na AIDS (...). Sczególnie biedotwórcze jest bezrobocie”. W: E. Olczyk, Strach przed biedą, „Rzeczpospolita” z 27 sierpnia 1999 r. W la-tach 1990–1995 liczba samobójstw w Polsce wzrosła w przybliżeniu o 56%.

BEZROBOCIE A SAMOBÓJSTWA W POLSCE

1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000

Liczba bezrobotnych Liczba samobójstw

Liczba bezrobotnych (w tys.) i samobójstw w Polsce, 1990-2000.

Popatrz na wykres, a następnie odpowiedz na pytania. a) Czy dostrzegasz jakakolwiek zależność zmian poziomu bezrobo-cia i liczby samobójstw w Polsce?

1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000

Popatrz na wykres, a następnie odpowiedz na pytania. a) Czy dostrzegasz jakakolwiek zależność zmian poziomu bezrobo-cia i liczby samobójstw w Polsce? Sądzę, że rysunek potwierdza zależność między zmianami liczby bezrobotnych i liczby samobójstw. Liczba samobójstw – zwykle – rośnie i maleje po wzrostach i po spadkach liczby bezrobotnych. b) Czy istnieje związek przyczynowy między poziomem bezrobocia, a liczbą samobójstw w Polsce (podaj 1 argument za i 1 przeciw)?

1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000

Popatrz na wykres, a następnie odpowiedz na pytania. a) Czy dostrzegasz jakakolwiek zależność zmian poziomu bezrobo-cia i liczby samobójstw w Polsce? Sądzę, że rysunek potwierdza zależność między zmianami liczby bezrobotnych i liczby samobójstw. Liczba samobójstw – zwykle – rośnie i maleje po wzrostach i po spadkach liczby bezrobotnych. b) Czy istnieje związek przyczynowy między poziomem bezrobocia, a liczbą samobójstw w Polsce (podaj 1 argument za i 1 przeciw)? Argumentem za takim związkiem jest zdroworozsądkowa teoria, zgodnie z którą bezrobocie często jest przyczyną samobójstw. „Na samym dole drabiny społecznej znajdują się ubodzy ubogich, czyli ludzie żyjący w nędzy (...) W Polsce jest takich ludzi blisko 1 mln 900 tys. (...). Niektórzy z rozpaczy podejmują próby samobójcze. Samobójstwo z powodu nędzy jest w naszym kraju nowym zjawis-kiem, podobnie jak dziedziczenie biedy. (...) Szczególnie biedotwór-cze jest bezrobocie”.

Oto kontrargument: samobójstwo jest wynikiem wielu okoliczności i nie można jednej z nich (np. brakowi pracy) przypi-sywać decydującego znaczenia.

(Zob. Kurowska, A. Bezrobocie a zamachy samobójcze, „Ekonomista”, nr 3; 2006 r. )

4. CO MOŻE ZROBIĆ PAŃSTWO?

ZWALCZANIE BEZROBOCIA PRZYMUSOWEGO

Aby zmniejszyć przymusowe bezrobocie, KLASYCY chcą ułatwiać rynkowi osiągnięcie stanu równowagi (np. chcą osłabiać związki za-wodowe).

Zdaniem KEYNESISTÓW takie środki nie są skuteczne, bo płace są względnie stabilne, a główna przyczyna bezrobocia to zbyt mały popyt na pracę. Ich zdaniem lekarstwem na bezrobocie cykliczne jest ekspansywna polityka budżetowa i pieniężna.

[PRAWO OKUNA i HISTEREZA (samoutrwalanie się bezrobocia) utrudniają walkę z bezrobociem].

ZWALCZANIE BEZROBOCIA NATURALNEGOInne instrumenty służą do zmniejszania bezrobocia naturalnego. Należą do nich m. in.:

1. Obniżki opodatkowania dochodów z pracy,

ZWALCZANIE BEZROBOCIA NATURALNEGO

---------------------------------------------------------------------------------------*Zasiłek ten państwo wypłaca przez pewien czas bezrobotnemu po utracie przezeń pracy w celu ochrony jego poziomu życia. Na przykład, w grudniu 2007 r. w Polsce wypłacany (w zasadzie) co miesiąc przez pół roku zasiłek wynosił 538,3 zł (zob. Obwieszczenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 5 kwietnia 2007 r. w sprawie wysokości zasiłku dla bezrobotnych, Moni-tor Polski, nr 29, poz. 326).

Inne instrumenty służą do zmniejszania bezrobocia naturalnego. Należą do nich m. in.:

1. Obniżki opodatkowania dochodów z pracy,2. Zmniejszanie zasiłków dla bezrobotnych* (niższa relacja zasiłku do płac, czyli tzw. stosunek zastąpienia).

1. Obniżki opodatkowania dochodów z pracy,2. Zmniejszanie zasiłków dla bezrobotnych* (niższa relacja zasiłku do płac, czyli tzw. stosunek zastąpienia). 3. Środki służące aktywnemu zwalczaniu bezrobocia; np.:- ulepszanie systemu pośrednictwa pracy,

1. Obniżki opodatkowania dochodów z pracy,2. Zmniejszanie zasiłków dla bezrobotnych* (niższa relacja zasiłku do płac, czyli tzw. stosunek zastąpienia). 3. Środki służące aktywnemu zwalczaniu bezrobocia; np.:- ulepszanie systemu pośrednictwa pracy, - ułatwianie pracownikom zdobycie nowych kwalifikacji (np. tanie szkolenia, dotowanie firm zatrudniających na okres próbny ab- solwentów),

1. Obniżki opodatkowania dochodów z pracy,2. Zmniejszanie zasiłków dla bezrobotnych* (niższa relacja zasiłku do płac, czyli tzw. stosunek zastąpienia). 3. Środki służące aktywnemu zwalczaniu bezrobocia; np.:- ulepszanie systemu pośrednictwa pracy, - ułatwianie pracownikom zdobycie nowych kwalifikacji (np. tanie szkolenia, dotowanie firm zatrudniających na okres próbny ab- solwentów), -tanie kredyty na założenie przez bezrobotnych własnej firmy.

1. Obniżki opodatkowania dochodów z pracy,2. Zmniejszanie zasiłków dla bezrobotnych* (niższa relacja zasiłku do płac, czyli tzw. stosunek zastąpienia). 3. Środki służące aktywnemu zwalczaniu bezrobocia; np.:- ulepszanie systemu pośrednictwa pracy - ułatwianie pracownikom zdobycie nowych kwalifikacji (np. tanie szkolenia, dotowanie firm zatrudniających na okres próbny ab- solwentów)- tanie kredyty na założenie przez bezrobotnych własnej firmy 4. Rozbudowa sieci transportu.

Przedmiotem sporów jest skuteczność PRZEPISÓW CHRONIĄ-CYCH MIEJSCA PRACY (ang. employment protection legislation, EPL)

Chodzi o prawne utrudnienie zwalniania pracowników (np. długie okresy wypowiedzenia, wysokie odprawy).

Prawne utrudnienie zwalniania pracowników (np. długie okresy wypowiedzenia, wysokie odprawy).

Maleje wtedy popyt na pracę, LD, i podaż pracy, AJ i LF. Firmy niechętnie zatrudniają pracowników w niepełnym wymia-rze czasu pracy, co powoduje np. zawodową dezaktywizację ko-biet.

Wielkość bezrobocia zwykle się nie zmienia.

Trudniej jest stracić pracę i trudniej jest znaleźć pracę. Ko-rzystają już pracujący, tracą bezrobotni.

Ludzie przeciętnie mają pracę dłużej, a także dłużej szukają pracy. Rośnie odsetek długookresowych bezrobotnych.

PODSUMOWANIE

Różne kraje zwalczają bezrobocie różnymi metodami.

Stany Zjednoczone unikają interwencji państwa na ryn-ku pracy (słabe związki, niskie podatki od wynagrodzeń, niskie zasiłki, niskie wydatki na aktywne wspieranie zatrudnienia, słaba prawna ochrona miejsc pracy).

Szwecja działa odwrotnie (silne związki zawodowe, wy-sokie podatki od wynagrodzeń, wysokie zasiłki, wysokie wydatki aktywne).

PODSUMOWANIE

Różne kraje zwalczają bezrobocie różnymi metodami.

Stany Zjednoczone unikają interwencji państwa na ryn-ku pracy (słabe związki, niskie podatki od wynagrodzeń, niskie zasiłki, niskie wydatki na aktywne wspieranie zatrudnienia, słaba prawna ochrona miejsc pracy).

Szwecja działa odwrotnie (silne związki zawodoweA, wy-sokie podatki od wynagrodzeń, wysokie zasiłki, wysokie wydatki aktywne).

Mimo to w obu krajach poziom bezrobocia jest podobny (w Szwecji przeciętna stopa bezrobocia w latach 1985-2005 wyno-siła 5,5%, a w Stanach 5,7%B). ------------------------------------------------------------------------------------

A Obserwatorzy zwracają uwagę na zalety koordynacji, czyli scentralizowa-nego charakteru negocjacji płacowych w Szwecji. Zapobiega ona wzajemnej rywalizacji silnych gałęziowych związków o wysokość podwyżek płac i wyści-gowi roszczeń płacowych. Podobne znaczenie ma koordynacja działań repre-zentantów pracodawców. BZob. OECD, Employment Outlook; obliczenia własne.

Przyczyny spadku bezrobocia w Holandii i w Wielkiej Brytanii w la-tach dziewięćdziesiątych XX wieku

Źródło: Nickel, Van Ours, The Netherlands and the UK: A European Un-employment Miracle, w: Economic Policy, 2000, vol. 30, s. 135-80.

Przyczyna Zmiana udziału w stopie bezrobocia (w p. proc.)

Holandia Wielka Brytania

Mniejsze związki zawodowe -0,83 -1,47Słabszy wpływu związków na

płace 0,58 -1,25

Aktywne zwalczanie bezrobocia -1,09 0,16Koordynacja negocjacji płacowych -2,53 0Stosunek zastąpienia -0,41 -0,48Podatki od wynagrodzeń -0,24 -0,72ŁĄCZNIE -4,52 -3,76

Tabela zawiera wyniki szacunków Nickela i Van Oursa siły od-działywania różnych metod obniżania bezrobocia w Wielkiej Bry-tanii i w Holandii u schyłku XX w. Sugerują one podobną skutecz-ność brytyjskich metod rynkowych i holenderskiej intensywnej interwencji państwa.

ZADANIEPowiedzmy, że pod naciskiem OPZZ i „Solidarności” rząd „zamro-ził płace” (miesięczne wynagrodzenie) i wprowadził krótszy, 35-go-dzinny tydzień pracy. a) Pokaż tę sytuację na rysunku. (Załóż, że ry-nek pracy był zrównoważony; na osiach: pionowej i poziomej zaz-nacz godzinową stawkę płacy i roboczogodziny).

Powiedzmy, że pod naciskiem OPZZ i „Solidarności” rząd „zamro-ził płace” (miesięczne wynagrodzenie) i wprowadził krótszy, 35-go-dzinny tydzień pracy. a) Pokaż tę sytuację na rysunku. (Załóż, że ry-nek pracy był zrównoważony; na osiach: pionowej i poziomej zaz-nacz godzinową stawkę płacy i roboczogodziny).

b) Jak zmienią się płaca i zatrudnienie?

b) Jak zmienią się płaca i zatrudnienie? Płaca rośnie z W* do W1. Skutkiem jest – oczywiście – spadek za-trudnienia (z L do L1).

c) Czy liczba osób pracujących może się zwiększyć?

c) Czy liczba osób pracujących może się zwiększyć? Zmniejszenie się liczby zatrudnianych godzin pracy nie wyklucza wzrostu liczby zatrudnionych w skróconym czasie pracy osób.d) Jaki wpływ na alokację pracy w gospodarce wywrze takie dzia-łanie państwa w długim okresie?

c) Czy liczba osób pracujących może się zwiększyć? Zmniejszenie się liczby zatrudnianych godzin pracy nie wyklucza wzrostu liczby zatrudnionych w skróconym czasie pracy osób.d) Jaki wpływ na alokację pracy w gospodarce wywrze takie dzia-łanie państwa w długim okresie? Przedsiębiorstwa nie będą w stanie za pomocą płac wskazać pra-cownikom zawodów, w których praca jest szczególnie opłacalna. Dojdzie do zakłócenia efektywnej alokacji pracy w gospodarce (jej rozdziału między różne zastosowania). W jednych gałęziach zostanie zatrudnionych zbyt wielu pracowników, w innych będzie ich brako-wać.

Witam Państwa na wykładzie z podstaw makro-ekonomii, :)…

Documents

Transcript of Witam Państwa na wykładzie z podstaw makro-ekonomii, :)…

Witam Państwa na wykładzie z podstaw polityki gospodarczej, :)…

Witam Państwa na wykładzie z MAKROEKONOMII, :)…

Witam Państwa na kolejnym wykładzie z MAKROEKONO-MII, :)…

Witam Państwa na wykładzie z podstaw ekonomii, :)…

Witam Państwa na wykładzie z podstaw mikro-ekonomii, :)…

Witam Państwa na wykładzie z podstaw mikroekonomii, :)…

Witam Państwa na wykładzie z MAKROEKONOMII II, :)…

Witam Państwa na wykładzie z podstaw makro-ekonomii, :)…