ŚWIaT tereny zabudowane Krajobrazy strefowe i astrefowe€¦ · Krajobrazy strefowe to formacje...

Post on 05-Jul-2020

3 views 0 download

Transcript of ŚWIaT tereny zabudowane Krajobrazy strefowe i astrefowe€¦ · Krajobrazy strefowe to formacje...

11

cz

ęś

ć II

. kr

ajo

br

az

yczęść II

12

cz

ęś

ć II

. kr

ajo

br

az

y

krajobrazy

pustynia i pÓŁpustyniaPozbawione roślinności obszary pu-stynne związane są głównie z klima-tem zwrotnikowym suchym – pół-nocna Afryka, Płw. Arabski, Australia.Występują też we wnętrzach konty-nentów, gdzie panuje suchy klimat pod-zwrotnikowy i umiarkowany – środkowaAzja i Ameryka Północna. Wyróżniono kilkarodzajów pustyń: piaszczysta (erg), żwirowa (serir), kamienista (hamada). Obrzeża pustyń porasta drobna roślinność, tworząc półpustynie.

���������������

�����������������

� � � � � � �

������

������

����

���������

� � � � � � �

����������

����������

��������������

�������������

������������

�������������� ������������

����

����

����

��������������

���������

����

�����������������

������

����

����

���������

����

����

����

���� ��������

����

����

����

����

����

����

����

����

��������

����

����

����

����

����

����

����

����

��������

����

����

����

����

����������

����������������������������

��������������

�������������

���������������

����������

���������������

�����������������

��������

���

� ���

� ��

��������������

������ �������

�����������

����������������

��������������

�������

�����

� � � �

�����������������

������������� �����

�� �� �� ���� �� ������

����

���������������������

���� ������

���

���

��

��

��

��

���������

�������������

�������������

������������

�������

����������

��

�����

������

�����

���

�������

�����������

��������������

�����������������

���������

���������������

���

������

��������

��������������

��������������

���

����������

�������������

������������������������

�����������������������

�����

�������������

��������

��������������������

�������������

� � � � � �

��������

����

��

������

��������

������������������

���

���

���

������

�����

��������

�����

��

���� �����������

������������

� � ��� � � ����

��

���������������

����������������

��������

������

����

��� �

� �

� � � � � � � � � �

� � � � � � � � ����������

��������

������������

��������

���� ����

����

�������������

��������

�����������

��������

��������

��� �����

���

������������

� � � ��

��

��

���

����� � � � � � � � �

��� ����������

����������

� � � � � � � �� �

�����

��

��

��

��

��

������

���������������

������������

�������������

������������� ���������

����������

�����������������

����������

����

������������ �����������

���������������

������������

�������������������

������������������

�����������

��������

�����

���������������������

�������

����������

����

���������

��������������

������

� � � � � �

����� ����������

������������

�������������

������

���

�����

� ����

��

��

��

��

��

��

��

��

�����

���������

������������������������

��������

����

�����

�����

���

������

��

����

������

��������

��������

������

������

�������

�������������������

������������

�����������

����

�������

�����

���

���

������

�����������

�����

�������

�������

�����������

���������

��

������

�������

����

����

�� ���

����

��

������

������

����

������������������

����

����������

���� � � � � � � �

������

��� ��� ��������

�����������������

����

���

����

� � � � � � � �

� � � � �

� � � � � � � � �

� � � � � � � � � � � � � � ������������������������������ �

� ������

���

��

���

����

�����

���

�����

������

�����

����������������

�������������������

������������������������

��������������������

��������������

�����

��� ����

�������������

����������

�����������

���������

��������

��������������

���������

����� ��

��� �

���

���� ������

����

���

����

����

� � � � � � � �

� � � � �

��������

��������

���������������

���������������

����������������������

�������������

���������������

���������

���

������������������

��������������������

�� � � �� � � � � � ��� �

��������

���

���������

��

��

��

��

��

��

� ��

��

��

��

������������

����������������������

�����������

� � � � �

� � � � �

������������

����� �����

������

�����������

�� � � � � � � �

� � � � � � ��������

��

��

��

������

��

��

��

��

��

���� �

��������

��

��

����

���

�� �

� �

������

� ����������

�� � �

���������������

�������

�����

�������

�����

������

�������

��

��

�� � � � � � �

� � � � ������� � � � � � � �

� � � � �

��

��

� � � � � �

� � � � � � � � � �

� � � � � � � � � ������

������

����������

����������

� � � � � � � � � �� � � � � ��� �

�� � � � � ������������

������

�������

������������

����

������

��

����

����

���

�������������

� � � � � ��

��

��

��

���

��������

� � � � � �

� � � � �

� � � � �

� � � � � � �

���������������������

�������������������

��������

� �

�������������

���

���

��������������������������

���������

�����

���������

����� ��������

�����

������������ �

������

����

��

���� ��������

������ �������� ��

�������

���������������������������������������� ������������������������ ��� ��� ���� ���� ���� ���� ����

���������������������������������������� ������������������������ ��� ��� ���� ���� ���� ���� ����

���

���

���

���

��

���

���

���

���

��

���

���

���

���

���

���

���

���

���� ������������ ���������� ������

���� ������������ �������� ������

���������������������

������

���������������������������

���������������������

������

���������������������������

Krajobrazy strefowe i astrefoweŚWIaT

pustynia i pÓŁpustynia

nentów, gdzie panuje suchy klimat pod-zwrotnikowy i umiarkowany – środkowaAzja i Ameryka Północna. Wyróżniono kilka

wilgotny lasrÓwnikowyWysokie temperatury i codzienneulewne deszcze zenitalne, wystę-pujące przez cały rok (klimatrównikowy wybitnie wilgotny)tworzą warunki dogodne dla rozwojubujnych, wiecznie zielonych, wielo-piętrowych lasów. Rosną one przede wszystkimna Nizinie Amazonki (Ameryka Południowa) i w Kotlinie Kongo (Afryka),a także w południowo-wschodniej Azji i na Nowej Gwinei.

sawannaNa krajobraz sawanny wpływa nie tylkowysoka temperatura, występująca tuprzez cały rok, ale równiez sezonowozmieniające się opady. W porze suchej,trawiasta roślinność jest jałowa i żółta.Natomiast podczas pory deszczowejtrawy sawanny stają się soczyście zielonei wysokie na kilka metrów. Krajobraz urozmaicająpojedyncze, rzadko rosnące drzewa o parasolowatym kształcie: baobabyi akacje. Sawanna występuje w Afryce, Ameryce Południowej i w Australii.

roślinnośĆśrÓdziemnomorskaCiepłe i suche lata oraz łagodne,wilgotne zimy przyczyniły siędo powstania specyfi cznegokrajobrazu śródziemnomorskiego.Rosną tu piękne, dochodzące do 30 mwysokości cyprysy, a na bardziej suchychobszarach występują kolczaste, twardolistnekrzewy, zwane makią. Rolnicy uprawiają oliwki, fi gi,pomarańcze, cytryny, winorośl, morele, palmy daktylowe oraz inne owoce i warzywa.

gÓryPowstały wiele milionów lat temu w wy-niku ruchów górotwórczych. Wystę-pują na wszystkich kontynentach.W górach charakterystyczny jest pię-trowy układ roślinności. U podnóżarosną formacje typowe dla lokalnegoklimatu. Im wyżej, tym zimniej i roślinnośćbardziej uboga. Najwyższe partie gór to częstonagie skały oraz lodowce występujące powyżej granicy wiecznego śniegu.

wulkanyNajwięcej wulkanów występuje w strefi etzw. ”Ognistego Pierścienia”, który roz-ciąga się wzdłuż wybrzeży OceanuSpokojnego. Wulkany mają na ogółpostać charakterystycznych stożków.Powstały one z zastygłej lawy i popiołówwyrzucanych podczas wybuchu (erupcji).Na powulkanicznych popiołach utworzyły siębardzo urodzajne gleby, które są intensywnie wykorzystywane w rolnictwie.

tereny rolniczeUprawa roślin i hodowla zwierząt roz-winęła się na świecie głównie tam,gdzie występuje łagodny klimati dobre gleby. Dlatego najwięcejterenów rolniczych powstałow strefi e klimatu umiarkowanego,gdzie przeważają gleby brunatnei czarnoziemy. Dużo tych obszarów jest teżw wilgotnych typach klimatu podzwrotnikowego i zwrotnikowego.

tereny zabudowaneCzłowiek najpierw osiedlał się na tere-nach rolniczych. Wznosił tam niskieprymitywne zabudowania, by miećgdzie mieszkać. Potem zaczął prowa-dzić też działalność przemysłowąi usługową. Zabudowania stawały sięcoraz większe i coraz bardziej widocznew krajobrazie. Często skupiały się w jednymmiejscu, tworząc wsie i miasta, które dziś rozrzucone są po całym świecie.

las lisciasty i mieszanystreFy umiarkowanej Lasy te rosną głównie w ciepłych typachklimatu umiarkowanego – morskimi przejściowym. Występuje tam dosta-teczna ilość opadów i raczej łagodnetempratury. Główne drzewa liściaste tobuki, dęby, klony, graby, lipy, brzozy, jesiony,olchy. W lasach mieszanych spotkać można teżsosny, świerki, jodły i modrzewie. Tą strefę roślinności naturalnej człowiek prze-trzebił najbardziej, ze względu na korzystne warunki dla rozwoju rolnictwa.

tajga (las iglasty)Krajobraz charakterystyczny dla klimatuumiarkowanego chłodnego. Tworzy pasbiegnący od Płw. Skandynawskiegow Europie, poprzez Nizinę Zachodnio-syberyjską i Wyżynę Środkowosyberyjskąw Azji oraz od Alaski do wschodnich krań-ców Niziny Hudsońskiej w Ameryce Północnej.Są to lasy iglaste składające się głównie ze świerku,sosny i jodły, a w runie występuje m.in. borówka, wrzos, liczne mchy i porosty.

tundraKrajobraz związany z klimatem sub-polarnym strefy okołobiegunowej.Charakteryzuje się on bardzo krótkimokresem wegetacyjnym, trwającymniedłużej niż 2-3 miesięce. Z tegowzględu roślinność tu występująca jestbardzo uboga. Są to co najwyżej drobnemchy, porosty, rośliny kwiatowe (z rodzinywrzosowatych) oraz niskie krzewinki – wierzby i brzozy karłowate.

pustynia lodowaZajmuje obszary leżące wokół biegunówZiemi. Skrajnie niskie temperatury i silnewiatry sprawiły, że nie występuje tużadna roślinność – cały teren pokrywagruba warstwa wiecznych lodów.Na półkuli północnej największy obszarlądowy, na którym występuje pustynia lodowato Grenlandia. Natomiast na półkuli południowejpustynia lodowa pokrywa prawie cały kontynent Antarktydy.

stepObszary leżące zarówno w ciepłym kli-macie umiarkowanym, jak i w suchejstrefi e podzwrotnikowej. Od wilgot-nego wpływu oceanów oddzielają jepasma górskie lub duża odległość.Stepy porasta roślinność trawiasta.Na różnych kontynentach obszary te przyj-mują lokalne nazwy. W Ameryce Północnej sąto więc Prerie, a w Ameryce Południowej jest to Pampa. Stepy wykorzysty-wane są przez człowieka głównie do hodowli bydła, koni, owiec i kóz.

Na krajobraz sawanny wpływa nie tylko

zmieniające się opady. W porze suchej,

trawy sawanny stają się soczyście zielonei wysokie na kilka metrów. Krajobraz urozmaicają piętrowych lasów. Rosną one przede wszystkim

Obszary leżące zarówno w ciepłym kli-

Na różnych kontynentach obszary te przyj-mują lokalne nazwy. W Ameryce Północnej są

Rosną tu piękne, dochodzące do 30 mwysokości cyprysy, a na bardziej suchychobszarach występują kolczaste, twardolistne

lądowy, na którym występuje pustynia lodowato Grenlandia. Natomiast na półkuli południowej

coraz większe i coraz bardziej widocznew krajobrazie. Często skupiały się w jednym

las lisciasty i mieszany

buki, dęby, klony, graby, lipy, brzozy, jesiony,olchy. W lasach mieszanych spotkać można też

mchy, porosty, rośliny kwiatowe (z rodziny

syberyjską i Wyżynę Środkowosyberyjskąw Azji oraz od Alaski do wschodnich krań-ców Niziny Hudsońskiej w Ameryce Północnej.Są to lasy iglaste składające się głównie ze świerku,

Najwięcej wulkanów występuje w strefi e

Powstały one z zastygłej lawy i popiołówwyrzucanych podczas wybuchu (erupcji).Na powulkanicznych popiołach utworzyły się

Powstały wiele milionów lat temu w wy-

klimatu. Im wyżej, tym zimniej i roślinnośćbardziej uboga. Najwyższe partie gór to często

Uprawa roślin i hodowla zwierząt roz-

i czarnoziemy. Dużo tych obszarów jest też

Krajobrazy strefowe to formacje roślinności naturalnej, które występująw określonych strefach klimatycznych i typach klimatu. Krajobrazy astrefowe nie są związane z klimatem, ale z działalnością innych sił natury i człowieka.

Krajobrazy strefowe:

pustynia lodowa

lód stały na morzu

lód pływający

tundra

las iglasty (tajga)

las liściasty i mieszanystrefy umiarkowanej

step

roślinność śródziemnomorska

półpustynia

pustynia

sawanna

wilgotny las równikowy

Krajobrazy astrefowe:

teren rolniczy

góry wysokie

wulkany

teren podmokły

rafy koralowe

rzeka

jezioro

rzeka okresowa

jezioro okresowe

wodospad

kanał

szczyt

granica kontynentów

� ���� �����������

����������������

����������������������mapa krajobrazowa