ŚWIaT tereny zabudowane Krajobrazy strefowe i astrefowe€¦ · Krajobrazy strefowe to formacje...

1
11 CZęść II. KRAJOBRAZY CZęść II 12 CZęść II. KRAJOBRAZY KRAJOBRAZY PUSTYNIA I PÓŁPUSTYNIA Pozbawione roślinności obszary pu- stynne związane są głównie z klima- tem zwrotnikowym suchym – pół- nocna Afryka, Płw. Arabski, Australia. Występują też we wnętrzach konty- nentów, gdzie panuje suchy klimat pod- zwrotnikowy i umiarkowany – środkowa Azja i Ameryka Północna. Wyróżniono kilka rodzajów pustyń: piaszczysta (erg), żwirowa (serir), kamienista (hamada). Obrzeża pustyń porasta drobna roślinność, tworząc półpustynie. �� ���� ���� ���� �� �� �� ������������� �������������������������������� ������������ ������ ������������������� ��� ��� ��� �� �� ����� �� ����� ����� �� ������ ������������������������Krajobrazy strefowe i astrefowe ŚWIAT WILGOTNY LAS RÓWNIKOWY Wysokie temperatury i codzienne ulewne deszcze zenitalne, wystę- pujące przez cały rok (klimat równikowy wybitnie wilgotny) tworzą warunki dogodne dla rozwoju bujnych, wiecznie zielonych, wielo- piętrowych lasów. Rosną one przede wszystkim na Nizinie Amazonki (Ameryka Południowa) i w Kotlinie Kongo (Afryka), a także w południowo-wschodniej Azji i na Nowej Gwinei. SAWANNA Na krajobraz sawanny wpływa nie tylko wysoka temperatura, występująca tu przez cały rok, ale równiez sezonowo zmieniające się opady. W porze suchej, trawiasta roślinność jest jałowa i żółta. Natomiast podczas pory deszczowej trawy sawanny stają się soczyście zielone i wysokie na kilka metrów. Krajobraz urozmaicają pojedyncze, rzadko rosnące drzewa o parasolowatym kształcie: baobaby i akacje. Sawanna występuje w Afryce, Ameryce Południowej i w Australii. ROśLINNOśĆ śRÓDZIEMNOMORSKA Ciepłe i suche lata oraz łagodne, wilgotne zimy przyczyniły się do powstania specyficznego krajobrazu śródziemnomorskiego. Rosną tu piękne, dochodzące do 30 m wysokości cyprysy, a na bardziej suchych obszarach występują kolczaste, twardolistne krzewy, zwane makią. Rolnicy uprawiają oliwki, figi,pomarańcze, cytryny, winorośl, morele, palmy daktylowe oraz inne owoce i warzywa. GÓRY Powstały wiele milionów lat temu w wy- niku ruchów górotwórczych. Wystę- pują na wszystkich kontynentach. W górach charakterystyczny jest pię- trowy układ roślinności. U podnóża rosną formacje typowe dla lokalnego klimatu. Im wyżej, tym zimniej i roślinność bardziej uboga. Najwyższe partie gór to często nagie skały oraz lodowce występujące powyżej granicy wiecznego śniegu. WULKANY Najwięcej wulkanów występuje w strefie tzw. ”Ognistego Pierścienia”, który roz- ciąga się wzdłuż wybrzeży Oceanu Spokojnego. Wulkany mają na ogół postać charakterystycznych stożków. Powstały one z zastygłej lawy i popiołów wyrzucanych podczas wybuchu (erupcji). Na powulkanicznych popiołach utworzyły się bardzo urodzajne gleby, które są intensywnie wykorzystywane w rolnictwie. TERENY ROLNICZE Uprawa roślin i hodowla zwierząt roz- winęła się na świecie głównie tam, gdzie występuje łagodny klimat i dobre gleby. Dlatego najwięcej terenów rolniczych powstało w strefie klimatu umiarkowanego, gdzie przeważają gleby brunatne i czarnoziemy. Dużo tych obszarów jest też w wilgotnych typach klimatu podzwrotnikowego i zwrotnikowego. TERENY ZABUDOWANE Człowiek najpierw osiedlał się na tere- nach rolniczych. Wznosił tam niskie prymitywne zabudowania, by mieć gdzie mieszkać. Potem zaczął prowa- dzić też działalność przemysłową i usługową. Zabudowania stawały się coraz większe i coraz bardziej widoczne w krajobrazie. Często skupiały się w jednym miejscu, tworząc wsie i miasta, które dziś rozrzucone są po całym świecie. LAS LISCIASTY I MIESZANY STREFY UMIARKOWANEJ Lasy te rosną głównie w ciepłych typach klimatu umiarkowanego – morskim i przejściowym. Występuje tam dosta- teczna ilość opadów i raczej łagodne tempratury. Główne drzewa liściaste to buki, dęby, klony, graby, lipy, brzozy, jesiony, olchy. W lasach mieszanych spotkać można też sosny, świerki, jodły i modrzewie. Tą strefę roślinności naturalnej człowiek prze- trzebił najbardziej, ze względu na korzystne warunki dla rozwoju rolnictwa. TAJGA (LAS IGLASTY) Krajobraz charakterystyczny dla klimatu umiarkowanego chłodnego. Tworzy pas biegnący od Płw. Skandynawskiego w Europie, poprzez Nizinę Zachodnio- syberyjską i Wyżynę Środkowosyberyjską w Azji oraz od Alaski do wschodnich krań- ców Niziny Hudsońskiej w Ameryce Północnej. Są to lasy iglaste składające się głównie ze świerku, sosny i jodły, a w runie występuje m.in. borówka, wrzos, liczne mchy i porosty. TUNDRA Krajobraz związany z klimatem sub- polarnym strefy okołobiegunowej. Charakteryzuje się on bardzo krótkim okresem wegetacyjnym, trwającym niedłużej niż 2-3 miesięce. Z tego względu roślinność tu występująca jest bardzo uboga. Są to co najwyżej drobne mchy, porosty, rośliny kwiatowe (z rodziny wrzosowatych) oraz niskie krzewinki – wierzby i brzozy karłowate. PUSTYNIA LODOWA Zajmuje obszary leżące wokół biegunów Ziemi. Skrajnie niskie temperatury i silne wiatry sprawiły, że nie występuje tu żadna roślinność – cały teren pokrywa gruba warstwa wiecznych lodów. Na półkuli północnej największy obszar lądowy, na którym występuje pustynia lodowa to Grenlandia. Natomiast na półkuli południowej pustynia lodowa pokrywa prawie cały kontynent Antarktydy. STEP Obszary leżące zarówno w ciepłym kli- macie umiarkowanym, jak i w suchej strefie podzwrotnikowej. Od wilgot- nego wpływu oceanów oddzielają je pasma górskie lub duża odległość. Stepy porasta roślinność trawiasta. Na różnych kontynentach obszary te przyj- mują lokalne nazwy. W Ameryce Północnej są to więc Prerie, a w Ameryce Południowej jest to Pampa. Stepy wykorzysty- wane są przez człowieka głównie do hodowli bydła, koni, owiec i kóz. Krajobrazy strefowe to formacje roślinności naturalnej, które występują w określonych strefach klimatycznych i typach klimatu. Krajobrazy astrefowe nie są związane z klimatem, ale z działalnością innych sił natury i człowieka. Krajobrazy strefowe: pustynia lodowa lód stały na morzu lód pływający tundra las iglasty (tajga) las liściasty i mieszany strefy umiarkowanej step roślinność śródziemnomorska półpustynia pustynia sawanna wilgotny las równikowy Krajobrazy astrefowe: teren rolniczy góry wysokie wulkany teren podmokły rafy koralowe rzeka jezioro rzeka okresowa jezioro okresowe wodospad kanał szczyt granica kontynentów ��� ������ �� �� ����� �������� MAPA KRAJOBRAZOWA

Transcript of ŚWIaT tereny zabudowane Krajobrazy strefowe i astrefowe€¦ · Krajobrazy strefowe to formacje...

Page 1: ŚWIaT tereny zabudowane Krajobrazy strefowe i astrefowe€¦ · Krajobrazy strefowe to formacje roślinności naturalnej, które występują w określonych strefach klimatycznych

11

cz

ęś

ć II

. kr

ajo

br

az

yczęść II

12

cz

ęś

ć II

. kr

ajo

br

az

y

krajobrazy

pustynia i pÓŁpustyniaPozbawione roślinności obszary pu-stynne związane są głównie z klima-tem zwrotnikowym suchym – pół-nocna Afryka, Płw. Arabski, Australia.Występują też we wnętrzach konty-nentów, gdzie panuje suchy klimat pod-zwrotnikowy i umiarkowany – środkowaAzja i Ameryka Północna. Wyróżniono kilkarodzajów pustyń: piaszczysta (erg), żwirowa (serir), kamienista (hamada). Obrzeża pustyń porasta drobna roślinność, tworząc półpustynie.

���������������

�����������������

� � � � � � �

������

������

����

���������

� � � � � � �

����������

����������

��������������

�������������

������������

�������������� ������������

����

����

����

��������������

���������

����

�����������������

������

����

����

���������

����

����

����

���� ��������

����

����

����

����

����

����

����

����

��������

����

����

����

����

����

����

����

����

��������

����

����

����

����

����������

����������������������������

��������������

�������������

���������������

����������

���������������

�����������������

��������

���

� ���

� ��

��������������

������ �������

�����������

����������������

��������������

�������

�����

� � � �

�����������������

������������� �����

�� �� �� ���� �� ������

����

���������������������

���� ������

���

���

��

��

��

��

���������

�������������

�������������

������������

�������

����������

��

�����

������

�����

���

�������

�����������

��������������

�����������������

���������

���������������

���

������

��������

��������������

��������������

���

����������

�������������

������������������������

�����������������������

�����

�������������

��������

��������������������

�������������

� � � � � �

��������

����

��

������

��������

������������������

���

���

���

������

�����

��������

�����

��

���� �����������

������������

� � ��� � � ����

��

���������������

����������������

��������

������

����

��� �

� �

� � � � � � � � � �

� � � � � � � � ����������

��������

������������

��������

���� ����

����

�������������

��������

�����������

��������

��������

��� �����

���

������������

� � � ��

��

��

���

����� � � � � � � � �

��� ����������

����������

� � � � � � � �� �

�����

��

��

��

��

��

������

���������������

������������

�������������

������������� ���������

����������

�����������������

����������

����

������������ �����������

���������������

������������

�������������������

������������������

�����������

��������

�����

���������������������

�������

����������

����

���������

��������������

������

� � � � � �

����� ����������

������������

�������������

������

���

�����

� ����

��

��

��

��

��

��

��

��

�����

���������

������������������������

��������

����

�����

�����

���

������

��

����

������

��������

��������

������

������

�������

�������������������

������������

�����������

����

�������

�����

���

���

������

�����������

�����

�������

�������

�����������

���������

��

������

�������

����

����

�� ���

����

��

������

������

����

������������������

����

����������

���� � � � � � � �

������

��� ��� ��������

�����������������

����

���

����

� � � � � � � �

� � � � �

� � � � � � � � �

� � � � � � � � � � � � � � ������������������������������ �

� ������

���

��

���

����

�����

���

�����

������

�����

����������������

�������������������

������������������������

��������������������

��������������

�����

��� ����

�������������

����������

�����������

���������

��������

��������������

���������

����� ��

��� �

���

���� ������

����

���

����

����

� � � � � � � �

� � � � �

��������

��������

���������������

���������������

����������������������

�������������

���������������

���������

���

������������������

��������������������

�� � � �� � � � � � ��� �

��������

���

���������

��

��

��

��

��

��

� ��

��

��

��

������������

����������������������

�����������

� � � � �

� � � � �

������������

����� �����

������

�����������

�� � � � � � � �

� � � � � � ��������

��

��

��

������

��

��

��

��

��

���� �

��������

��

��

����

���

�� �

� �

������

� ����������

�� � �

���������������

�������

�����

�������

�����

������

�������

��

��

�� � � � � � �

� � � � ������� � � � � � � �

� � � � �

��

��

� � � � � �

� � � � � � � � � �

� � � � � � � � � ������

������

����������

����������

� � � � � � � � � �� � � � � ��� �

�� � � � � ������������

������

�������

������������

����

������

��

����

����

���

�������������

� � � � � ��

��

��

��

���

��������

� � � � � �

� � � � �

� � � � �

� � � � � � �

���������������������

�������������������

��������

� �

�������������

���

���

��������������������������

���������

�����

���������

����� ��������

�����

������������ �

������

����

��

���� ��������

������ �������� ��

�������

���������������������������������������� ������������������������ ��� ��� ���� ���� ���� ���� ����

���������������������������������������� ������������������������ ��� ��� ���� ���� ���� ���� ����

���

���

���

���

��

���

���

���

���

��

���

���

���

���

���

���

���

���

���� ������������ ���������� ������

���� ������������ �������� ������

���������������������

������

���������������������������

���������������������

������

���������������������������

Krajobrazy strefowe i astrefoweŚWIaT

pustynia i pÓŁpustynia

nentów, gdzie panuje suchy klimat pod-zwrotnikowy i umiarkowany – środkowaAzja i Ameryka Północna. Wyróżniono kilka

wilgotny lasrÓwnikowyWysokie temperatury i codzienneulewne deszcze zenitalne, wystę-pujące przez cały rok (klimatrównikowy wybitnie wilgotny)tworzą warunki dogodne dla rozwojubujnych, wiecznie zielonych, wielo-piętrowych lasów. Rosną one przede wszystkimna Nizinie Amazonki (Ameryka Południowa) i w Kotlinie Kongo (Afryka),a także w południowo-wschodniej Azji i na Nowej Gwinei.

sawannaNa krajobraz sawanny wpływa nie tylkowysoka temperatura, występująca tuprzez cały rok, ale równiez sezonowozmieniające się opady. W porze suchej,trawiasta roślinność jest jałowa i żółta.Natomiast podczas pory deszczowejtrawy sawanny stają się soczyście zielonei wysokie na kilka metrów. Krajobraz urozmaicająpojedyncze, rzadko rosnące drzewa o parasolowatym kształcie: baobabyi akacje. Sawanna występuje w Afryce, Ameryce Południowej i w Australii.

roślinnośĆśrÓdziemnomorskaCiepłe i suche lata oraz łagodne,wilgotne zimy przyczyniły siędo powstania specyfi cznegokrajobrazu śródziemnomorskiego.Rosną tu piękne, dochodzące do 30 mwysokości cyprysy, a na bardziej suchychobszarach występują kolczaste, twardolistnekrzewy, zwane makią. Rolnicy uprawiają oliwki, fi gi,pomarańcze, cytryny, winorośl, morele, palmy daktylowe oraz inne owoce i warzywa.

gÓryPowstały wiele milionów lat temu w wy-niku ruchów górotwórczych. Wystę-pują na wszystkich kontynentach.W górach charakterystyczny jest pię-trowy układ roślinności. U podnóżarosną formacje typowe dla lokalnegoklimatu. Im wyżej, tym zimniej i roślinnośćbardziej uboga. Najwyższe partie gór to częstonagie skały oraz lodowce występujące powyżej granicy wiecznego śniegu.

wulkanyNajwięcej wulkanów występuje w strefi etzw. ”Ognistego Pierścienia”, który roz-ciąga się wzdłuż wybrzeży OceanuSpokojnego. Wulkany mają na ogółpostać charakterystycznych stożków.Powstały one z zastygłej lawy i popiołówwyrzucanych podczas wybuchu (erupcji).Na powulkanicznych popiołach utworzyły siębardzo urodzajne gleby, które są intensywnie wykorzystywane w rolnictwie.

tereny rolniczeUprawa roślin i hodowla zwierząt roz-winęła się na świecie głównie tam,gdzie występuje łagodny klimati dobre gleby. Dlatego najwięcejterenów rolniczych powstałow strefi e klimatu umiarkowanego,gdzie przeważają gleby brunatnei czarnoziemy. Dużo tych obszarów jest teżw wilgotnych typach klimatu podzwrotnikowego i zwrotnikowego.

tereny zabudowaneCzłowiek najpierw osiedlał się na tere-nach rolniczych. Wznosił tam niskieprymitywne zabudowania, by miećgdzie mieszkać. Potem zaczął prowa-dzić też działalność przemysłowąi usługową. Zabudowania stawały sięcoraz większe i coraz bardziej widocznew krajobrazie. Często skupiały się w jednymmiejscu, tworząc wsie i miasta, które dziś rozrzucone są po całym świecie.

las lisciasty i mieszanystreFy umiarkowanej Lasy te rosną głównie w ciepłych typachklimatu umiarkowanego – morskimi przejściowym. Występuje tam dosta-teczna ilość opadów i raczej łagodnetempratury. Główne drzewa liściaste tobuki, dęby, klony, graby, lipy, brzozy, jesiony,olchy. W lasach mieszanych spotkać można teżsosny, świerki, jodły i modrzewie. Tą strefę roślinności naturalnej człowiek prze-trzebił najbardziej, ze względu na korzystne warunki dla rozwoju rolnictwa.

tajga (las iglasty)Krajobraz charakterystyczny dla klimatuumiarkowanego chłodnego. Tworzy pasbiegnący od Płw. Skandynawskiegow Europie, poprzez Nizinę Zachodnio-syberyjską i Wyżynę Środkowosyberyjskąw Azji oraz od Alaski do wschodnich krań-ców Niziny Hudsońskiej w Ameryce Północnej.Są to lasy iglaste składające się głównie ze świerku,sosny i jodły, a w runie występuje m.in. borówka, wrzos, liczne mchy i porosty.

tundraKrajobraz związany z klimatem sub-polarnym strefy okołobiegunowej.Charakteryzuje się on bardzo krótkimokresem wegetacyjnym, trwającymniedłużej niż 2-3 miesięce. Z tegowzględu roślinność tu występująca jestbardzo uboga. Są to co najwyżej drobnemchy, porosty, rośliny kwiatowe (z rodzinywrzosowatych) oraz niskie krzewinki – wierzby i brzozy karłowate.

pustynia lodowaZajmuje obszary leżące wokół biegunówZiemi. Skrajnie niskie temperatury i silnewiatry sprawiły, że nie występuje tużadna roślinność – cały teren pokrywagruba warstwa wiecznych lodów.Na półkuli północnej największy obszarlądowy, na którym występuje pustynia lodowato Grenlandia. Natomiast na półkuli południowejpustynia lodowa pokrywa prawie cały kontynent Antarktydy.

stepObszary leżące zarówno w ciepłym kli-macie umiarkowanym, jak i w suchejstrefi e podzwrotnikowej. Od wilgot-nego wpływu oceanów oddzielają jepasma górskie lub duża odległość.Stepy porasta roślinność trawiasta.Na różnych kontynentach obszary te przyj-mują lokalne nazwy. W Ameryce Północnej sąto więc Prerie, a w Ameryce Południowej jest to Pampa. Stepy wykorzysty-wane są przez człowieka głównie do hodowli bydła, koni, owiec i kóz.

Na krajobraz sawanny wpływa nie tylko

zmieniające się opady. W porze suchej,

trawy sawanny stają się soczyście zielonei wysokie na kilka metrów. Krajobraz urozmaicają piętrowych lasów. Rosną one przede wszystkim

Obszary leżące zarówno w ciepłym kli-

Na różnych kontynentach obszary te przyj-mują lokalne nazwy. W Ameryce Północnej są

Rosną tu piękne, dochodzące do 30 mwysokości cyprysy, a na bardziej suchychobszarach występują kolczaste, twardolistne

lądowy, na którym występuje pustynia lodowato Grenlandia. Natomiast na półkuli południowej

coraz większe i coraz bardziej widocznew krajobrazie. Często skupiały się w jednym

las lisciasty i mieszany

buki, dęby, klony, graby, lipy, brzozy, jesiony,olchy. W lasach mieszanych spotkać można też

mchy, porosty, rośliny kwiatowe (z rodziny

syberyjską i Wyżynę Środkowosyberyjskąw Azji oraz od Alaski do wschodnich krań-ców Niziny Hudsońskiej w Ameryce Północnej.Są to lasy iglaste składające się głównie ze świerku,

Najwięcej wulkanów występuje w strefi e

Powstały one z zastygłej lawy i popiołówwyrzucanych podczas wybuchu (erupcji).Na powulkanicznych popiołach utworzyły się

Powstały wiele milionów lat temu w wy-

klimatu. Im wyżej, tym zimniej i roślinnośćbardziej uboga. Najwyższe partie gór to często

Uprawa roślin i hodowla zwierząt roz-

i czarnoziemy. Dużo tych obszarów jest też

Krajobrazy strefowe to formacje roślinności naturalnej, które występująw określonych strefach klimatycznych i typach klimatu. Krajobrazy astrefowe nie są związane z klimatem, ale z działalnością innych sił natury i człowieka.

Krajobrazy strefowe:

pustynia lodowa

lód stały na morzu

lód pływający

tundra

las iglasty (tajga)

las liściasty i mieszanystrefy umiarkowanej

step

roślinność śródziemnomorska

półpustynia

pustynia

sawanna

wilgotny las równikowy

Krajobrazy astrefowe:

teren rolniczy

góry wysokie

wulkany

teren podmokły

rafy koralowe

rzeka

jezioro

rzeka okresowa

jezioro okresowe

wodospad

kanał

szczyt

granica kontynentów

� ���� �����������

����������������

����������������������mapa krajobrazowa