Poczta Polska na Pomorzu

i w Wielkopolsce

po Traktacie Wersalskim

Ciechocinek, maj 2008

Julian Auleytner

Rozejm w Trewirze i Traktat W.

• Linia demarkacyjna w dniu 16.02.1919,

• Traktat Wersalski 28.06.1919 ustanawia nową

granicę zachodnią i północną,

• Listopad 1919: dwie umowy PL – D

uszczegóławiające sprawy urzędnicze

i techniczne odstąpienia terenów,

• Dwie drogi odzyskania ziem: zbrojnie

i pokojowo

Pomorze

Wojsko przejmuje tereny

• Armia gen. J.Dowbór – Muśnickiego (front

wielkopolski) przejmuje teren położony

pomiędzy linią demarkacyjną a granicą

wyznaczoną Traktatem – bez ofiar po obu

stronach i kończy operację w Kartuzach,

• Armia gen. J.Hallera przejmuje teren wzdłuż

prawego brzegu Wisły i kończy operację

10.2.1920 w Pucku.

Wielkopolska Zachodnia

Linia demarkacyjna

Poczta

• Obejmowanie urzędów pocztowych od komisarzy niemieckich zaczynało się między 4 a 8 dniem od wkroczenia z wyjątkiem Bydgoszczy (ten sam dzień),

• Urzędy pocztowe pozostawiały zgodnie z umową odstępczą cały majątek ruchomy, stemple, znaczki, formularze, sieć telefoniczną wg stanu inwentarza z grudnia 1919r.

• Znaczki niemieckie wycofano definitywnie z obiegu 15.4.20,

• Do przekazanego mienia należały niemieckie ambulanse pocztowe z wyposażeniem; stworzyły się w ten sposób prowizoria niemieckich stempli na polskich przesyłkach.

Początkowa organizacja poczty

• Powstały trzy okręgi pocztowe dla odstąpionych terenów: poznański, bydgoski i gdański.

• Okręg poznański: włączono Kępno, Rawicz, Leszno, Zbąszyń i Międzychód.

• Okręg Dyrekcji bydgoskiej obejmował powiaty: bydgoski, część inowrocławskiego, chodzieski, wyrzyski, sępoleński, tucholski, chojnicki, toruński, brodnicki i działdowski.

• Dyrekcja Poczt i Telegrafów na Pomorze z siedzibą w Gdańsku działała od 17.1.1920 do 30.9.1921r i obejmowała powiaty: pucki, wejherowski, kartuski, kościerski, tczewski, starogardzki, gniewski, świecki, chełmiński, grudziądzki i lubawski. Okręg ten włączono 1.10.1921 do dyrekcji w Bydgoszczy.

Gdańsk styczeń 1920 – wrzesień 1921

• Komisarz

K. Lenartowicz

• Pełnomocnictwa

pocztowe

Subkowy - Subkau

Terminarz przejmowania

Wielkopolska:

• 17.01.1920 – Leszno, Rawicz, Kępno, Zduny,

Zbąszyń, Międzychód, Trzciel.

• 18.01.1920 – Margonin, Bralin.

Kępno 19.1.1920 z Wrocławia

Terminarz przejmowania - Pomorze

• 17.01.1920 – Gniewkowo, Działdowo, Golub,

• 18.01.1920 – (niedziela) Toruń, Brodnica, Lidzbark, Podgórz,

• 19.01.1920 – Lubawa, Nowe Miasto, Kowalewo, Chodzież, Ujście, linia kanału bydg. i Noteci,

• 20.01.1920 – Bydgoszcz, Fordon, Wąbrzeźno,

• 21.01.1920 – Chełmża, Łasin, Radzyń, Nakło, Kornatowo,

• 22.01.1920 – Chełmno, Mrocza, Wyrzysk, Koronowo, ,

• 23.01.1920 – Grudziądz, Sępólno, Więcbork, Wysoka,

• 24.01.1920 – Wypoczynek obu wojsk

• 25.01.1920 – Świecie, Nowe Miasto, Laskowice,

• 27.01.1920 – Nowe, Skórcz, Gniew,

• 28.01.1920 – Kamień Krajeń,

• 29.01.1920 – Tuchola, Tczew, Starogard, Pelplin, Czersk, Skarszewy

• 30.01.1920 – brak danych

• 31.01.1920 – Chojnice, Kościerzyna,

• 04.02.1920 – Linia: Przyjaźń /Żukowa – Mezowo - Smentowo

• 08.02.1920 - Kartuzy (pp.Hallerczyk),

• 10.02.1920 – Wejherowo, Puck (Hel).

Nalepki zwalniające od cenzury

• Piła – Goslar zaklejkakomisarza

• Bydgoszcz – Gdańsk, polecony i ocenzurowany

• Quelle: Archiv für Deutsche Postgeschichte, 1970 /Heft 1

Zalepka komisarza

• Bydgoszcz – Fulda z zalepką na sieroty niemieckie.

Wągrowiec i Wyrzysk

Nieznana cenzura Skarszewy,

Postagentur Neukrug

Tczew (Dirschau)

Tuchola

Najwcześniesze listy

c.d.

Mirchau - Mirachowo

Lissa - Leszno

Lissau - Leszno 1.2.20

Birnbaum

Ambulans Świecie - Terespol

Ambulans Flotow (Skórka) -

Terespol

Ambulans Puck - Krokowa

Ambulans Rawicz - Kobylin

Mielno - Płużnica