Post on 28-Nov-2014
description
Organizacje pozarządow
e na Dolnym Śląsku
Organizacje pozarządowe na Dolnym Śląsku
RAPORT KOŃCOWY
Projekt finansowany z budżetu Samorządu Województwa Dolnośląskiego
Wrocław 2013
Projekt realizowany przez Centrum Monitoringu Społecznego i Kultury Obywatelskiej na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego
Projekt finansowany z budżetu Samorządu Województwa Dolnośląskiego
Organizacje pozarządowe na Dolnym Śląsku– badanie powtórzone
RAPORT Z BADAŃ
Szanowni Państwo,
organizacje pozarządowe, skupiające aktywnych obywateli i podejmujące działania na rzecz
społeczności lokalnych są ważnym ogniwem wojewódzkiej wspólnoty samorządowej.
Skuteczność działań przez nich podejmowanych sprawia, że z roku na rok rośnie ich rola
w kreowaniu pozytywnych zmian w środowisku lokalnym, co ma również wpływ na rozwój
regionu.
Samorząd Województwa Dolnośląskiego pragnie aktywnie włączać się w budowanie dialogu
obywatelskiego, stwarzanie warunków do realizacji inicjatyw służących mieszkańcom
regionu oraz deklaruje ścisłe współdziałanie z organizacjami pozarządowymi w realizacji
zadań ustawowych Województwa.
Przedstawiam Państwu publikację zawierającą wyniki diagnozy dotyczącej kondycji III
sektora na Dolnym Śląsku sporządzonej na podstawie badań organizacji pozarządowych
przeprowadzonych w podregionach: jeleniogórskim, wałbrzyskim, legnickim i wrocławskim.
Celem badań było określenie skuteczności działań podejmowanych przez organizacje
pozarządowe, w szczególności przy realizacji „Programu współpracy samorządu
Województwa Dolnośląskiego z organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami
prowadzącymi działalność pożytku publicznego na Dolnym Śląsku na lata 2011–2013”,
funkcjonowaniu Dolnośląskiej Sieci Doradztwa Pozarządowego, realizacji projektów
dofinansowanych z budżetu Województwa Dolnośląskiego oraz z pozyskanych środków
unijnych.
Mam nadzieję, że lektura tej publikacji okaże się dla Państwa inspirująca, a zebrana w niej
wiedza w przyszłości zaowocuje dalszymi, pozytywnymi zmianami we współpracy
z organizacjami pozarządowymi.
Radosław Mołoń
Wicemarszałek Województwa Dolnośląskiego
2
NOTA REDAKCYJNA Zamawiający
Badania zrealizowane zostały na zlecenie Centrum Monitoringu Społecznego i Kultury Obywatelskiej
Badania są częścią projektu Obserwatorium Dolnośląskiego Rynku Pracy i Edukacji, który jest systemowym projektem Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (POKL) współfinansowanym ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego.
Wykonawca
Badania zrealizowane zostały przez konsorcjum firm Laboratorium Badań Społecznych Sp. z o. o. oraz MANDS badania rynku i opinii
Termin realizacji projektu
Badanie zrealizowano w okresie marzec – maj 2013 r. Autorzy raportu
Marzena Sochańska-Kawiecka: Kierownik projektu Agnieszka Morysińska: Ekspert ds. badań Edyta Makowska-Belta: Ekspert ds. badań Zuzanna Kołakowska-Seroczyńska: Ekspert ds. badań Ilona Bojakowska: Ekspert ds. badań
ISBN 978-83-936900-4-6
PUBLIKACJA BEZPŁATNA
Publikacja dystrybuowana bezpłatnie
ISBN 978-83-875282-8-7
OPRACOWANIECentrum Monitoringu Społecznego i Kultury Obywatelskiej
ZAMAWIAJĄCYUrząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego
WYDAWCAR2 Print Michał Adam Rytter
Szanowni Państwo,
organizacje pozarządowe, skupiające aktywnych obywateli i podejmujące działania na rzecz
społeczności lokalnych są ważnym ogniwem wojewódzkiej wspólnoty samorządowej.
Skuteczność działań przez nich podejmowanych sprawia, że z roku na rok rośnie ich rola
w kreowaniu pozytywnych zmian w środowisku lokalnym, co ma również wpływ na rozwój
regionu.
Samorząd Województwa Dolnośląskiego pragnie aktywnie włączać się w budowanie dialogu
obywatelskiego, stwarzanie warunków do realizacji inicjatyw służących mieszkańcom
regionu oraz deklaruje ścisłe współdziałanie z organizacjami pozarządowymi w realizacji
zadań ustawowych Województwa.
Przedstawiam Państwu publikację zawierającą wyniki diagnozy dotyczącej kondycji III
sektora na Dolnym Śląsku sporządzonej na podstawie badań organizacji pozarządowych
przeprowadzonych w podregionach: jeleniogórskim, wałbrzyskim, legnickim i wrocławskim.
Celem badań było określenie skuteczności działań podejmowanych przez organizacje
pozarządowe, w szczególności przy realizacji „Programu współpracy samorządu
Województwa Dolnośląskiego z organizacjami pozarządowymi oraz innymi podmiotami
prowadzącymi działalność pożytku publicznego na Dolnym Śląsku na lata 2011–2013”,
funkcjonowaniu Dolnośląskiej Sieci Doradztwa Pozarządowego, realizacji projektów
dofinansowanych z budżetu Województwa Dolnośląskiego oraz z pozyskanych środków
unijnych.
Mam nadzieję, że lektura tej publikacji okaże się dla Państwa inspirująca, a zebrana w niej
wiedza w przyszłości zaowocuje dalszymi, pozytywnymi zmianami we współpracy
z organizacjami pozarządowymi.
Radosław Mołoń
Wicemarszałek Województwa Dolnośląskiego
3
1. Streszczenie Raport obejmuje wyniki badań wraz z płynącymi z nich wnioskami, które są efektem
realizacji projektu „Organizacje pozarządowe na Dolnym Śląsku – badanie powtórzone”.
Głównym celem badania było pozyskanie nowych informacji oraz pogłębienie już posiadanej
wiedzy dotyczącej organizacji pozarządowych na Dolnym Śląsku, ze szczególnym
uwzględnieniem wpływu funduszy strukturalnych Unii Europejskiej na realizację zadań
publicznych wykonywanych przez dolnośląskie organizacje pozarządowe oraz zmian
w sektorze NGO na terenie województwa dolnośląskiego w latach 2008-2013. Badania
zostały przeprowadzone przez Centrum Monitoringu Społecznego i Kultury Obywatelskiej
we Wrocławiu w drugiej połowie 2013 roku.
Pierwszym etapem realizacji projektu było przeprowadzenie analizy danych
zastanych gromadzonych przez organy administracji rządowej i samorządowej, urzędy
statystyczne, parasolowe organizacje pozarządowe oraz w oparciu o zasoby internetowe.
Uzyskano dzięki temu wstępne informacje o zmianach w trzecim sektorze na terenie
województwa dolnośląskiego w latach 2008-2013 na tle sytuacji w Polsce oraz o skali
wykorzystania funduszy unijnych przez organizacje pozarządowe z Dolnego Śląska.
Kolejnym etapem badań była faza ilościowych i jakościowych badań empirycznych.
Badanie ilościowe zostało przeprowadzone techniką wywiadów telefonicznych
wspomaganych komputerowo (CATI) z przedstawicielami dolnośląskich organizacji
pozarządowych oraz podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia
2003 roku o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Badanie jakościowe zostało
przeprowadzone techniką zogniskowanych wywiadów grupowych (FGI) i również
obejmowało przedstawicieli dolnośląskich organizacji pozarządowych i podmiotów
wymienionych w ustawie.
W celu identyfikacji zmian, które zaszły w trzecim sektorze na Dolnym Śląsku
w ostatnich pięciu latach, odniesiono się do raportu z 2008 r. „Badanie organizacji
pozarządowych na Dolnym Śląsku”. Dzięki zestawieniu wyników obu badań (z 2008
i 2013 r.) uzyskano pogłębiony opis ewolucji i kondycji dolnośląskich organizacji
pozarządowych.
Wyniki empirycznych badań ilościowych i jakościowych przedstawiono w kolejności
celów badawczych założonych na etapie projektowania badania. Były nimi określenie
wpływu funduszy strukturalnych Unii Europejskiej na realizację zadań publicznych
wykonywanych przez dolnośląskie organizacje pozarządowe oraz podmioty wymienione
w art.3, ust. 3 ustawy z dni. 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego
i wolontariacie w latach 2007-2013; określenie stanu współpracy organizacji pozarządowych
z władzami samorządowymi w województwie dolnośląskim; opis zmian, jakie zaszły
Spis treści 1. Streszczenie ....................................................................................................................5
2. Wprowadzenie .............................................................................................................. 13
3. Opis zastosowanej metodologii ..................................................................................... 14
4. Kondycja trzeciego sektora w województwie dolnośląskim w latach 2008-2013
w świetle danych zastanych .......................................................................................... 24
5. Opis i analiza wyników badania ..................................................................................... 35
5.1. Wpływ funduszy strukturalnych na realizację zadań publicznych ..................... 35
5.2. Stan współpracy organizacji pozarządowych z władzami samorządowymi ...... 49
5.3. Zmiany w dolnośląskim sektorze pozarządowym w latach 2008-2013 ............. 63
5.4. Aktualna struktura organizacji pozarządowych, ich działalność,
otoczenie i potrzeby ......................................................................................... 71
5.5. Poziom wiedzy organizacji na temat pozyskiwania funduszy strukturalnych
i podejmowana aktywność w tym zakresie ....................................................... 81
5.6. Wykorzystywane źródła wsparcia merytorycznego i doradczego przy
pozyskiwaniu funduszy strukturalnych UE oraz oczekiwania w tym zakresie ... 85
6. Wnioski ......................................................................................................................... 90
7. Rekomendacje .............................................................................................................. 93
8. Bibliografia .................................................................................................................... 99
9. Aneks .......................................................................................................................... 101
4
1. Streszczenie Raport obejmuje wyniki badań wraz z płynącymi z nich wnioskami, które są efektem
realizacji projektu „Organizacje pozarządowe na Dolnym Śląsku – badanie powtórzone”.
Głównym celem badania było pozyskanie nowych informacji oraz pogłębienie już posiadanej
wiedzy dotyczącej organizacji pozarządowych na Dolnym Śląsku, ze szczególnym
uwzględnieniem wpływu funduszy strukturalnych Unii Europejskiej na realizację zadań
publicznych wykonywanych przez dolnośląskie organizacje pozarządowe oraz zmian
w sektorze NGO na terenie województwa dolnośląskiego w latach 2008-2013. Badania
zostały przeprowadzone przez Centrum Monitoringu Społecznego i Kultury Obywatelskiej
we Wrocławiu w drugiej połowie 2013 roku.
Pierwszym etapem realizacji projektu było przeprowadzenie analizy danych
zastanych gromadzonych przez organy administracji rządowej i samorządowej, urzędy
statystyczne, parasolowe organizacje pozarządowe oraz w oparciu o zasoby internetowe.
Uzyskano dzięki temu wstępne informacje o zmianach w trzecim sektorze na terenie
województwa dolnośląskiego w latach 2008-2013 na tle sytuacji w Polsce oraz o skali
wykorzystania funduszy unijnych przez organizacje pozarządowe z Dolnego Śląska.
Kolejnym etapem badań była faza ilościowych i jakościowych badań empirycznych.
Badanie ilościowe zostało przeprowadzone techniką wywiadów telefonicznych
wspomaganych komputerowo (CATI) z przedstawicielami dolnośląskich organizacji
pozarządowych oraz podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia
2003 roku o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Badanie jakościowe zostało
przeprowadzone techniką zogniskowanych wywiadów grupowych (FGI) i również
obejmowało przedstawicieli dolnośląskich organizacji pozarządowych i podmiotów
wymienionych w ustawie.
W celu identyfikacji zmian, które zaszły w trzecim sektorze na Dolnym Śląsku
w ostatnich pięciu latach, odniesiono się do raportu z 2008 r. „Badanie organizacji
pozarządowych na Dolnym Śląsku”. Dzięki zestawieniu wyników obu badań (z 2008
i 2013 r.) uzyskano pogłębiony opis ewolucji i kondycji dolnośląskich organizacji
pozarządowych.
Wyniki empirycznych badań ilościowych i jakościowych przedstawiono w kolejności
celów badawczych założonych na etapie projektowania badania. Były nimi określenie
wpływu funduszy strukturalnych Unii Europejskiej na realizację zadań publicznych
wykonywanych przez dolnośląskie organizacje pozarządowe oraz podmioty wymienione
w art.3, ust. 3 ustawy z dni. 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego
i wolontariacie w latach 2007-2013; określenie stanu współpracy organizacji pozarządowych
z władzami samorządowymi w województwie dolnośląskim; opis zmian, jakie zaszły
Spis treści 1. Streszczenie ....................................................................................................................5
2. Wprowadzenie .............................................................................................................. 13
3. Opis zastosowanej metodologii ..................................................................................... 14
4. Kondycja trzeciego sektora w województwie dolnośląskim w latach 2008-2013
w świetle danych zastanych .......................................................................................... 24
5. Opis i analiza wyników badania ..................................................................................... 35
5.1. Wpływ funduszy strukturalnych na realizację zadań publicznych ..................... 35
5.2. Stan współpracy organizacji pozarządowych z władzami samorządowymi ...... 49
5.3. Zmiany w dolnośląskim sektorze pozarządowym w latach 2008-2013 ............. 63
5.4. Aktualna struktura organizacji pozarządowych, ich działalność,
otoczenie i potrzeby ......................................................................................... 71
5.5. Poziom wiedzy organizacji na temat pozyskiwania funduszy strukturalnych
i podejmowana aktywność w tym zakresie ....................................................... 81
5.6. Wykorzystywane źródła wsparcia merytorycznego i doradczego przy
pozyskiwaniu funduszy strukturalnych UE oraz oczekiwania w tym zakresie ... 85
6. Wnioski ......................................................................................................................... 90
7. Rekomendacje .............................................................................................................. 93
8. Bibliografia .................................................................................................................... 99
9. Aneks .......................................................................................................................... 101
5
istnieją takie programy na poziomie powiatowym i wojewódzkim. Organizacje pozarządowe
deklarują, że praktycznie nie uczestniczą w zespołach doradczych i eksperckich
powoływanych przez jednostki samorządu terytorialnego, często nie są zainteresowane
przekazywaniem uwag do współpracy międzysektorowej, nie wiedzą o możliwościach, jakie
wynikają z rozwiązań ustawowych albo nie znajdują czasu na branie udziału
w konsultacjach społecznych.
Respondenci wskazywali na pozytywne strony współpracy z jednostkami samorządu
terytorialnego, a także wskazywali na zaniechania i problemy utrudniające współpracę
i realizację zadań, przede wszystkim na brak zainteresowania współpracą po obu stronach,
stosowanie niejednolitych zasad oceny ofert organizacji na realizację zadań publicznych,
brak wystarczającej informacji na temat planowanych działań, ogłaszanych konkursów czy
zaprzestawanie lub odmowę finansowania zadań dla organizacji, które są ich
pomysłodawcą, mają doświadczenie i zaplecze merytoryczne lub są pomysłodawcami
konkretnych rozwiązań.
Przedstawiciele organizacji pozarządowych na Dolnym Śląsku najbardziej
sprecyzowane oczekiwania mają wobec Urzędu Miasta lub Urzędu Gminy. Pięć lat temu
organizacje oczekiwały od gminy głównie wsparcia finansowego i kontynuacji współpracy na
dotychczasowym poziomie. Obecnie katalog oczekiwań jest o wiele bardziej rozbudowany.
Wsparcie finansowe ciągle jest na pierwszym miejscu, ale co piąta organizacja oczekuje
również pomocy w pozyskiwaniu środków unijnych, współpracy na dotychczasowym
poziomie lub podejmowanie innych wspólnych działań, 17% wsparcia infrastrukturalnego lub
sprzętowego. Najmniej sprecyzowane oczekiwania (46% organizacji) są wobec Starostwa
Powiatowego, ale i tu przeważa oczekiwanie wsparcia finansowego. Tylko 52% organizacji
w 2013 r. zadeklarowała, że ma sprecyzowane oczekiwania wobec Urzędu
Marszałkowskiego. W porównaniu z 2008 r. lista oczekiwań wobec UMWD wydłużyła się
trzykrotnie.
Z wypowiedzi respondentów udzielonych podczas wywiadów grupowych wynika, że
samorząd województwa jest oceniany zdecydowanie lepiej niż samorząd powiatowy
i gminny. Urząd Marszałkowski jest doceniany za rzeczywiste wsparcie rozumiane jako
wychodzenie poza zapisy dokumentów programowych, zainteresowanie sprawami
organizacji, zrozumienie potrzeb, oferowanie wsparcia o charakterze pozafinansowym.
Przedstawiciele organizacji chwalą istnienie punktu konsultacyjnego, możliwość otrzymania
pomocy w wypełnieniu i rozliczeniu wniosków, merytoryczną wartość strony internetowej.
Respondenci dostrzegają chęć współpracy UMWD z organizacjami i chęć wprowadzania
nowych rozwiązań. Elementy, które ich zdaniem należy poprawić, to zwiększenie
częstotliwości kontaktów oraz wprowadzenie dodatkowych kanałów komunikacji.
Postulowane zmiany we współpracy Urzędu Marszałkowskiego z organizacjami dotyczyły
w sektorze pozarządowym w województwie dolnośląskim na przestrzeni lat 2008-2013; opis
aktualnej struktury organizacji pozarządowych w województwie dolnośląskim, ich
działalności, otoczenia i potrzeb; zidentyfikowanie poziomu wiedzy organizacji
w województwie dolnośląskim na temat pozyskiwania funduszy strukturalnych
i podejmowanej aktywności w tym zakresie; zidentyfikowanie wykorzystywanych przez
organizacje źródeł wsparcia merytorycznego i doradczego przy pozyskiwaniu funduszy
strukturalnych UE oraz zakresu uzyskanego i oczekiwanego wsparcia.
Co trzecia organizacja biorąca udział w badaniu ilościowym miała za sobą
doświadczenie w aplikowaniu o środki z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej, co
dziesiąta wskazywała ich pozyskanie jako jedno z najważniejszych osiągnięć organizacji.
Prawie 70% dolnośląskich organizacji pozarządowych nigdy nie starało się pozyskiwać
funduszy strukturalnych. Najczęściej wskazywaną przyczyną tego stanu rzeczy był brak
wiedzy i osób, które w organizacji znają się na pozyskiwaniu funduszy i pisaniu wniosków
(31,6%), brak czasu (16,9%), pozyskiwanie środków w prostszy sposób (13,7%) czy
niewielka skala działalności organizacji i brak partnera do realizacji projektu (8,7%).
Oceniając wpływ funduszy strukturalnych na realizację zadań publicznych
reprezentanci ponad 1/3 organizacji stwierdzili, że nie dostrzegają żadnego wpływu, co
pokrywa się w przybliżeniu z liczbą organizacji, które zadeklarowały, że nie pozyskują
funduszy unijnych. Prawie połowa uczestników zogniskowanych wywiadów grupowych
oceniła wpływ funduszy strukturalnych na realizację zadań publicznych jako duży lub
kluczowy. Takich odpowiedzi udzielili głównie przedstawiciele organizacji o dużym
doświadczeniu w pozyskiwaniu środków.
Tematem przewijającym się przez niemal wszystkie zogniskowane wywiady grupowe
była kwestia rosnącej biurokracji związanej z obsługą funduszy strukturalnych. Respondenci
wskazywali, że coraz więcej czasu i energii poświęcają na tzw. papierologię kosztem
realnych działań i aktywności, podkreślali trudności z zachowaniem płynności finansowej,
a także konieczność wydania dużych kwot w określonym roku budżetowym w sytuacji, gdy
wyniki konkursu są ogłaszane później niż było to planowane (np. pod koniec roku).
Powyższe problemy sygnalizowane przez przedstawicieli dolnośląskich organizacji
pozarządowych nie przesłaniają im jednak dostrzegania pozytywnego wpływu funduszy
europejskich na rozwój potencjału ludzkiego, merytorycznego i infrastrukturalnego swoich
organizacji.
Kolejną badaną kwestią była współpraca organizacji pozarządowych na Dolnym
Śląsku z władzami samorządowymi szczebla gminnego, powiatowego i wojewódzkiego.
Organizacjom najlepiej znane są gminne programy współpracy z sektorem pozarządowym,
ale i w tym przypadku niemal co trzeci respondent badań ilościowych nie zna treści takiego
programu lub nawet nie wiedział, że takowy powstał. Połowa respondentów nie wie, że
6
istnieją takie programy na poziomie powiatowym i wojewódzkim. Organizacje pozarządowe
deklarują, że praktycznie nie uczestniczą w zespołach doradczych i eksperckich
powoływanych przez jednostki samorządu terytorialnego, często nie są zainteresowane
przekazywaniem uwag do współpracy międzysektorowej, nie wiedzą o możliwościach, jakie
wynikają z rozwiązań ustawowych albo nie znajdują czasu na branie udziału
w konsultacjach społecznych.
Respondenci wskazywali na pozytywne strony współpracy z jednostkami samorządu
terytorialnego, a także wskazywali na zaniechania i problemy utrudniające współpracę
i realizację zadań, przede wszystkim na brak zainteresowania współpracą po obu stronach,
stosowanie niejednolitych zasad oceny ofert organizacji na realizację zadań publicznych,
brak wystarczającej informacji na temat planowanych działań, ogłaszanych konkursów czy
zaprzestawanie lub odmowę finansowania zadań dla organizacji, które są ich
pomysłodawcą, mają doświadczenie i zaplecze merytoryczne lub są pomysłodawcami
konkretnych rozwiązań.
Przedstawiciele organizacji pozarządowych na Dolnym Śląsku najbardziej
sprecyzowane oczekiwania mają wobec Urzędu Miasta lub Urzędu Gminy. Pięć lat temu
organizacje oczekiwały od gminy głównie wsparcia finansowego i kontynuacji współpracy na
dotychczasowym poziomie. Obecnie katalog oczekiwań jest o wiele bardziej rozbudowany.
Wsparcie finansowe ciągle jest na pierwszym miejscu, ale co piąta organizacja oczekuje
również pomocy w pozyskiwaniu środków unijnych, współpracy na dotychczasowym
poziomie lub podejmowanie innych wspólnych działań, 17% wsparcia infrastrukturalnego lub
sprzętowego. Najmniej sprecyzowane oczekiwania (46% organizacji) są wobec Starostwa
Powiatowego, ale i tu przeważa oczekiwanie wsparcia finansowego. Tylko 52% organizacji
w 2013 r. zadeklarowała, że ma sprecyzowane oczekiwania wobec Urzędu
Marszałkowskiego. W porównaniu z 2008 r. lista oczekiwań wobec UMWD wydłużyła się
trzykrotnie.
Z wypowiedzi respondentów udzielonych podczas wywiadów grupowych wynika, że
samorząd województwa jest oceniany zdecydowanie lepiej niż samorząd powiatowy
i gminny. Urząd Marszałkowski jest doceniany za rzeczywiste wsparcie rozumiane jako
wychodzenie poza zapisy dokumentów programowych, zainteresowanie sprawami
organizacji, zrozumienie potrzeb, oferowanie wsparcia o charakterze pozafinansowym.
Przedstawiciele organizacji chwalą istnienie punktu konsultacyjnego, możliwość otrzymania
pomocy w wypełnieniu i rozliczeniu wniosków, merytoryczną wartość strony internetowej.
Respondenci dostrzegają chęć współpracy UMWD z organizacjami i chęć wprowadzania
nowych rozwiązań. Elementy, które ich zdaniem należy poprawić, to zwiększenie
częstotliwości kontaktów oraz wprowadzenie dodatkowych kanałów komunikacji.
Postulowane zmiany we współpracy Urzędu Marszałkowskiego z organizacjami dotyczyły
w sektorze pozarządowym w województwie dolnośląskim na przestrzeni lat 2008-2013; opis
aktualnej struktury organizacji pozarządowych w województwie dolnośląskim, ich
działalności, otoczenia i potrzeb; zidentyfikowanie poziomu wiedzy organizacji
w województwie dolnośląskim na temat pozyskiwania funduszy strukturalnych
i podejmowanej aktywności w tym zakresie; zidentyfikowanie wykorzystywanych przez
organizacje źródeł wsparcia merytorycznego i doradczego przy pozyskiwaniu funduszy
strukturalnych UE oraz zakresu uzyskanego i oczekiwanego wsparcia.
Co trzecia organizacja biorąca udział w badaniu ilościowym miała za sobą
doświadczenie w aplikowaniu o środki z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej, co
dziesiąta wskazywała ich pozyskanie jako jedno z najważniejszych osiągnięć organizacji.
Prawie 70% dolnośląskich organizacji pozarządowych nigdy nie starało się pozyskiwać
funduszy strukturalnych. Najczęściej wskazywaną przyczyną tego stanu rzeczy był brak
wiedzy i osób, które w organizacji znają się na pozyskiwaniu funduszy i pisaniu wniosków
(31,6%), brak czasu (16,9%), pozyskiwanie środków w prostszy sposób (13,7%) czy
niewielka skala działalności organizacji i brak partnera do realizacji projektu (8,7%).
Oceniając wpływ funduszy strukturalnych na realizację zadań publicznych
reprezentanci ponad 1/3 organizacji stwierdzili, że nie dostrzegają żadnego wpływu, co
pokrywa się w przybliżeniu z liczbą organizacji, które zadeklarowały, że nie pozyskują
funduszy unijnych. Prawie połowa uczestników zogniskowanych wywiadów grupowych
oceniła wpływ funduszy strukturalnych na realizację zadań publicznych jako duży lub
kluczowy. Takich odpowiedzi udzielili głównie przedstawiciele organizacji o dużym
doświadczeniu w pozyskiwaniu środków.
Tematem przewijającym się przez niemal wszystkie zogniskowane wywiady grupowe
była kwestia rosnącej biurokracji związanej z obsługą funduszy strukturalnych. Respondenci
wskazywali, że coraz więcej czasu i energii poświęcają na tzw. papierologię kosztem
realnych działań i aktywności, podkreślali trudności z zachowaniem płynności finansowej,
a także konieczność wydania dużych kwot w określonym roku budżetowym w sytuacji, gdy
wyniki konkursu są ogłaszane później niż było to planowane (np. pod koniec roku).
Powyższe problemy sygnalizowane przez przedstawicieli dolnośląskich organizacji
pozarządowych nie przesłaniają im jednak dostrzegania pozytywnego wpływu funduszy
europejskich na rozwój potencjału ludzkiego, merytorycznego i infrastrukturalnego swoich
organizacji.
Kolejną badaną kwestią była współpraca organizacji pozarządowych na Dolnym
Śląsku z władzami samorządowymi szczebla gminnego, powiatowego i wojewódzkiego.
Organizacjom najlepiej znane są gminne programy współpracy z sektorem pozarządowym,
ale i w tym przypadku niemal co trzeci respondent badań ilościowych nie zna treści takiego
programu lub nawet nie wiedział, że takowy powstał. Połowa respondentów nie wie, że
7
Czterech na dziesięciu reprezentantów organizacji pozarządowych w 2008 r. wzięłoby też
chętnie udział w szkoleniach na temat zarządzania organizacją, współpracy
z wolontariuszami, księgowości organizacji, zarządzania finansami organizacji, które w 2013
r. cieszyły się wśród organizacji znikomym zainteresowaniem (na poziomie kilku procent).
W 2013 r. co trzeci przedstawiciel organizacji pozarządowych na Dolnym Śląsku twierdził,
że jego organizacja nie ma żadnych potrzeb szkoleniowych.
Jeśli chodzi o znajomość otoczenia instytucjonalnego przez organizacje, to
w perspektywie pięciu lat obserwowany jest i progres (w odniesieniu do samorządu
województwa) i regres (pozostałe jednostki samorządu terytorialnego oraz znajomość
lokalnych programów, uchwał dotyczących organizacji pozarządowych).
Pozytywne zmiany w kondycji organizacji pozarządowych odnoszone są przez ich
reprezentantów do kilku obszarów. Najczęściej i najwięcej mówiono o zasobach ludzkich
w kontekście tak zmian ilościowych (wzrost liczby członków, rozrost kadry, wzrost liczby
wolontariuszy, zatrudnienie personelu), jak i zmian o charakterze jakościowym (wzrost
kompetencji). Drugi obszar dotyczy intensyfikacji współpracy z innymi podmiotami i wzrostu
rozpoznawalności w grupach lub społecznościach, w których podmioty realizują swoje
działania. Trzecia kategoria pozytywnych zmian wiąże się ze skalą działań (wzrost liczby
działań, wzrost liczby projektów, większy budżet, przyrost beneficjentów, zmiany
o charakterze merytorycznym, jak lepsza jakość działań, rozwój obszaru działalności,
poszerzenie jej zakresu, zbalansowanie działań zagranicznych i lokalnych). Pozytywne
zmiany dostrzegane przez reprezentantów dolnośląskich organizacji dotyczą także lepszego
dostępu do infrastruktury lub możliwości dysponowania określonymi środkami trwałymi.
Najczęściej wskazywano na zmianę siedziby na lepszą, pozyskanie samodzielnego lokalu.
Część organizacji zadeklarowała, ze pozytywne zmiany zaszły również w ich sytuacji
finansowej, zwiększył się ich budżet, uzyskały większy dostęp do środków, osiągnęły
stabilizację finansową.
Część uczestników wywiadów w ciągu ostatnich 5 lat działania organizacji
doświadczyła zmian na gorsze. Negatywne zmiany dotyczą kilku obszarów: utraty członków,
braku kompetentnego personelu, pogorszenia zaplecza lokalowego, zmniejszania zakresu
działania organizacji z powodów finansowych.
Zmiany na poziomie członkowskim i kadrowym organizacji były przeważnie oceniane
pozytywnie, choć niektóre organizacje borykały się z problemami wynikającymi z wymiany
pokoleniowej lub wręcz przeciwni – jej braku, odchodzeniem członków do innych
organizacji, utratą kompetentnej kadr organizacji.
Rozwój infrastruktury jest niejednoznacznie wartościowany przez organizacje
i zależy od specyfiki działalności. Niektóre podmioty charakteryzują się pełną mobilnością
i wystarczające jest dla nich korzystanie – od czasu do czasu, np. przy okazji zebrań
warunków przekazywania środków finansowych organizacjom. Ich przedstawiciele oczekują
większej dostępności informacji na temat tego, że w Urzędzie lub jego Wydziale
wyczerpane zostały środki finansowe na dany rok bądź zadanie, wydłużenia okresu trwania
konkursów, zwiększenia środków finansowych przeznaczanych na wsparcie realizacji
zadań, większej przejrzystości i jasności oceny, ujednolicenia zasad współpracy
z organizacjami, odejścia od biurokratycznego rozliczania dotacji, szczególnie zbyt
„sztywnego” podejście urzędników do kwestii odchyleń od planowanego budżetu.
Respondenci poruszyli także kwestię potrzeby prowadzenia spójnej, długofalowej
polityki zwracając uwagę na niezbędną ciągłość – niezależnie od wyników wyborów
samorządowych – wspierania działań, które wpisują się w wytyczone postulaty rozwoju
województwa.
W związku z tym, że w badaniach organizacji pozarządowych na Dolnym Śląsku
w roku 2008 i 2013 zastosowano inne narzędzie badawcze (kwestionariusz wywiadu
w 2013 r. został mocno rozbudowany przede wszystkim ze względu na inne cele
badawcze), wychwycenie zmian ilościowych w perspektywie porównawczej ograniczało się
jedynie do oceny kondycji organizacji, źródeł finansowania ich działalności, deklarowanych
potrzeb szkoleniowych, oczekiwań wobec jednostek samorządowych (gminnych,
powiatowych i wojewódzkich) oraz znajomości otoczenia instytucjonalnego organizacji. Inne
zmiany, które zaszły w dolnośląskim sektorze pozarządowym, zostały przedstawione na
podstawie badań jakościowych i uzyskanych w trakcie zogniskowanych wywiadów
grupowych wypowiedzi przedstawicieli organizacji.
W 2013 r. zdecydowanie więcej organizacji niż w 2008 r. określiło kondycję swoich
podmiotów jako bardzo dobrą lub dobrą. Porównanie źródeł finansowania działalności
organizacji pozarządowych w roku 2008 i 2013 pokazuje kilka niepokojących tendencji –
przez ostatnich 5 lat udział środków unijnych w budżetach dolnośląskich organizacji stoi
w miejscu i stanowi jedynie 5%. Spada też procentowy udział środków pozyskiwanych
z działalności gospodarczej organizacji, sponsoringu, składek członkowskich, a nawet
środków publicznych (budżetowych i samorządowych). W budżetach organizacji wzrósł
jedynie udział środków z Urzędu Marszałkowskiego i Urzędu Wojewódzkiego, które w ogóle
nie były podawane jako źródło finansowania w 2008 r.
Tym, czym dolnośląskie organizacje badane w 2008 i 2013 roku różnią się
najbardziej, są zgłaszane potrzeby szkoleniowe. W 2008 r. najczęściej zgłaszane potrzeby
dotyczyły pozyskiwania funduszy (74%) i przygotowania wniosków unijnych (72%), podczas
gdy w 2013 r. szkoleń w zakresie pozyskiwania funduszy potrzebowało 41% organizacji,
a w zakresie przygotowywania wniosków tylko 11% (spadek o ponad 60 punktów
procentowych!). W następnej kolejności w 2008 r. organizacje oczekiwały szkoleń
dotyczących współpracy z samorządem (55%), których w 2013 r. w ogóle nie wymieniano.
8
Czterech na dziesięciu reprezentantów organizacji pozarządowych w 2008 r. wzięłoby też
chętnie udział w szkoleniach na temat zarządzania organizacją, współpracy
z wolontariuszami, księgowości organizacji, zarządzania finansami organizacji, które w 2013
r. cieszyły się wśród organizacji znikomym zainteresowaniem (na poziomie kilku procent).
W 2013 r. co trzeci przedstawiciel organizacji pozarządowych na Dolnym Śląsku twierdził,
że jego organizacja nie ma żadnych potrzeb szkoleniowych.
Jeśli chodzi o znajomość otoczenia instytucjonalnego przez organizacje, to
w perspektywie pięciu lat obserwowany jest i progres (w odniesieniu do samorządu
województwa) i regres (pozostałe jednostki samorządu terytorialnego oraz znajomość
lokalnych programów, uchwał dotyczących organizacji pozarządowych).
Pozytywne zmiany w kondycji organizacji pozarządowych odnoszone są przez ich
reprezentantów do kilku obszarów. Najczęściej i najwięcej mówiono o zasobach ludzkich
w kontekście tak zmian ilościowych (wzrost liczby członków, rozrost kadry, wzrost liczby
wolontariuszy, zatrudnienie personelu), jak i zmian o charakterze jakościowym (wzrost
kompetencji). Drugi obszar dotyczy intensyfikacji współpracy z innymi podmiotami i wzrostu
rozpoznawalności w grupach lub społecznościach, w których podmioty realizują swoje
działania. Trzecia kategoria pozytywnych zmian wiąże się ze skalą działań (wzrost liczby
działań, wzrost liczby projektów, większy budżet, przyrost beneficjentów, zmiany
o charakterze merytorycznym, jak lepsza jakość działań, rozwój obszaru działalności,
poszerzenie jej zakresu, zbalansowanie działań zagranicznych i lokalnych). Pozytywne
zmiany dostrzegane przez reprezentantów dolnośląskich organizacji dotyczą także lepszego
dostępu do infrastruktury lub możliwości dysponowania określonymi środkami trwałymi.
Najczęściej wskazywano na zmianę siedziby na lepszą, pozyskanie samodzielnego lokalu.
Część organizacji zadeklarowała, ze pozytywne zmiany zaszły również w ich sytuacji
finansowej, zwiększył się ich budżet, uzyskały większy dostęp do środków, osiągnęły
stabilizację finansową.
Część uczestników wywiadów w ciągu ostatnich 5 lat działania organizacji
doświadczyła zmian na gorsze. Negatywne zmiany dotyczą kilku obszarów: utraty członków,
braku kompetentnego personelu, pogorszenia zaplecza lokalowego, zmniejszania zakresu
działania organizacji z powodów finansowych.
Zmiany na poziomie członkowskim i kadrowym organizacji były przeważnie oceniane
pozytywnie, choć niektóre organizacje borykały się z problemami wynikającymi z wymiany
pokoleniowej lub wręcz przeciwni – jej braku, odchodzeniem członków do innych
organizacji, utratą kompetentnej kadr organizacji.
Rozwój infrastruktury jest niejednoznacznie wartościowany przez organizacje
i zależy od specyfiki działalności. Niektóre podmioty charakteryzują się pełną mobilnością
i wystarczające jest dla nich korzystanie – od czasu do czasu, np. przy okazji zebrań
warunków przekazywania środków finansowych organizacjom. Ich przedstawiciele oczekują
większej dostępności informacji na temat tego, że w Urzędzie lub jego Wydziale
wyczerpane zostały środki finansowe na dany rok bądź zadanie, wydłużenia okresu trwania
konkursów, zwiększenia środków finansowych przeznaczanych na wsparcie realizacji
zadań, większej przejrzystości i jasności oceny, ujednolicenia zasad współpracy
z organizacjami, odejścia od biurokratycznego rozliczania dotacji, szczególnie zbyt
„sztywnego” podejście urzędników do kwestii odchyleń od planowanego budżetu.
Respondenci poruszyli także kwestię potrzeby prowadzenia spójnej, długofalowej
polityki zwracając uwagę na niezbędną ciągłość – niezależnie od wyników wyborów
samorządowych – wspierania działań, które wpisują się w wytyczone postulaty rozwoju
województwa.
W związku z tym, że w badaniach organizacji pozarządowych na Dolnym Śląsku
w roku 2008 i 2013 zastosowano inne narzędzie badawcze (kwestionariusz wywiadu
w 2013 r. został mocno rozbudowany przede wszystkim ze względu na inne cele
badawcze), wychwycenie zmian ilościowych w perspektywie porównawczej ograniczało się
jedynie do oceny kondycji organizacji, źródeł finansowania ich działalności, deklarowanych
potrzeb szkoleniowych, oczekiwań wobec jednostek samorządowych (gminnych,
powiatowych i wojewódzkich) oraz znajomości otoczenia instytucjonalnego organizacji. Inne
zmiany, które zaszły w dolnośląskim sektorze pozarządowym, zostały przedstawione na
podstawie badań jakościowych i uzyskanych w trakcie zogniskowanych wywiadów
grupowych wypowiedzi przedstawicieli organizacji.
W 2013 r. zdecydowanie więcej organizacji niż w 2008 r. określiło kondycję swoich
podmiotów jako bardzo dobrą lub dobrą. Porównanie źródeł finansowania działalności
organizacji pozarządowych w roku 2008 i 2013 pokazuje kilka niepokojących tendencji –
przez ostatnich 5 lat udział środków unijnych w budżetach dolnośląskich organizacji stoi
w miejscu i stanowi jedynie 5%. Spada też procentowy udział środków pozyskiwanych
z działalności gospodarczej organizacji, sponsoringu, składek członkowskich, a nawet
środków publicznych (budżetowych i samorządowych). W budżetach organizacji wzrósł
jedynie udział środków z Urzędu Marszałkowskiego i Urzędu Wojewódzkiego, które w ogóle
nie były podawane jako źródło finansowania w 2008 r.
Tym, czym dolnośląskie organizacje badane w 2008 i 2013 roku różnią się
najbardziej, są zgłaszane potrzeby szkoleniowe. W 2008 r. najczęściej zgłaszane potrzeby
dotyczyły pozyskiwania funduszy (74%) i przygotowania wniosków unijnych (72%), podczas
gdy w 2013 r. szkoleń w zakresie pozyskiwania funduszy potrzebowało 41% organizacji,
a w zakresie przygotowywania wniosków tylko 11% (spadek o ponad 60 punktów
procentowych!). W następnej kolejności w 2008 r. organizacje oczekiwały szkoleń
dotyczących współpracy z samorządem (55%), których w 2013 r. w ogóle nie wymieniano.
9
czwarta z radnymi, mediami, biznesem. Tylko 4% organizacji nie współpracuje z innymi
podmiotami lub osobami ze swojego otoczenia. Częstotliwość i intensywność współpracy
z instytucjami otoczenia organizacji jest skorelowana z ich lokalizacją (podregionem),
siedzibą (wieś lub miasto) oraz wiekiem organizacji. Organizacje wiejskie częściej niż
miejskie współpracują z Kościołem, radnymi i osobami prywatnymi. Organizacje
z najdłuższym stażem (powyżej 25 lat) rzadziej niż młodsze podmioty współpracują
z biznesem i przedsiębiorcami, mediami i osobami prywatnymi, za to zdecydowanie częściej
z Kościołem, radnymi, urzędami, innymi organizacjami i szkołami. Widoczne są także
różnice w charakterze współpracy organizacji z różnych podregionów województwa.
Przykładowo organizacje z podregionu legnicko-głogowskiego częściej niż inne
współpracują z biznesem, mediami, szkołami i poradniami psychologiczno-pedagogicznymi,
a organizacje z podregionu wrocławskiego znacznie rzadziej niż pozostałe deklarują
współpracę z urzędami i Kościołem.
Wśród organizacji z Dolnego Śląska 23% ma doświadczenie w pisaniu wniosków
i udało im się pozyskać środki unijne, kolejnych 9% składało wnioski, ale nie udało im się
pozyskać środków z funduszy strukturalnych, jednak aż 68% nie ma w tym względzie
żadnego doświadczenia. Spośród organizacji, które aplikowały o środki, 45% robi to od co
najmniej pięciu lat, 26% od roku do trzech lat, 22% od trzech do pięciu lat, 7% czyniła
starania krócej niż rok.
Organizacje są świadome swoich ograniczeń zarówno jeśli chodzi o poziom wiedzy
teoretycznej na temat pozyskiwania funduszy strukturalnych jak i umiejętności praktyczne
w tym zakresie. Tylko niespełna 19% ocenia poziom swojej wiedzy jako wysoki lub bardzo
wysoki, co trzecia organizacja jako przeciętny. Jeszcze gorzej organizacje oceniają swój
poziom umiejętności w pozyskiwaniu funduszy. Co czwarta twierdzi, że nie ma w tym
zakresie żadnych umiejętności, więcej niż co trzecia uważa, że posiada je w małym lub
bardzo małym zakresie. Najlepiej swoje umiejętności praktyczne oceniają organizacje
z podregionu jeleniogórskiego, ale nie widać w tym zakresie znaczących różnic między
podregionami.
Poziom wiedzy posiadanej przez organizacje można zidentyfikować poprzez analizę
odpowiedzi na pytanie, jakie są główne bariery i ułatwienia rozpoznawane przez organizacje
w pozyskiwaniu funduszy strukturalnych. Trzeba zauważyć, że bariery w pozyskiwaniu
dofinansowania są wskazywane znacznie częściej niż czynniki sprzyjające. Jeśli chodzi
o ułatwienia w pozyskaniu finansowania, to uzyskane podczas badań jakościowych
odpowiedzi można pokategoryzować w cztery grupy. Zdecydowanie najczęściej
wskazywane ułatwienia to dostęp do informacji i posiadane zasoby ludzkie. Niektóre
organizacje upatrywały ułatwień w posiadanych zasobach finansowych oraz
w zewnętrznych czynnikach: przejrzystych zasadach dofinansowania. Z kolei najczęściej
zarządu – z dostępnych w inkubatorach sal spotkań. Inne organizacje wraz z rozwojem
działalności zgromadziły na tyle dużo sprzętu, ze zabiegają o zmianę siedziby, najczęściej
z pozytywnym skutkiem, choć odroczonym w czasie.
Wśród uczestników badań jakościowych zauważalny jest niepokój o dalsze
funkcjonowanie organizacji. Zachodzące zmiany są oceniane niejednoznacznie, a kondycja
- przede wszystkim finansowa - jako niestabilna, zwłaszcza w tych podmiotach, które
utrzymują się głównie z zewnętrznych funduszy. Dotyczy to przede wszystkim organizacji,
których budżet składa się z dotacji z funduszy strukturalnych. W związku z nową
perspektywą 2014-2020 i brakiem - w chwili realizacji badania - sprecyzowanych zapisów
dotyczących programów operacyjnych, dla przedstawicieli organizacji nie jest jasny przyszły
kierunek rozwoju organizacji.
Przedstawiciele organizacji, które finansują swoją działalność głównie z funduszy
strukturalnych, wskazywali na fakt, że choć ich organizacje działają profesjonalnie
i wykazują wysokie wskaźniki zatrudnienia, a także dysponują dużymi budżetami, to ich
rzeczywista sytuacja niekoniecznie musi być oceniana w sposób jednoznacznie pozytywny.
Podczas wywiadów grupowych zwracano uwagę na konieczność pomocy
organizacjom nowopowstającym i rozwijającym się, by nie zmarnować potencjału i energii
ich działaczy.
Gdyby użyć terminologii szkolnej, można powiedzieć, że większość dolnośląskich
organizacji pozarządowych ocenia swoją kondycję na mocną czwórkę. Najwyższe oceny
wystawiają sobie organizacje z podregionu legnicko-głogowskiego (ponad 19% jest
w bardzo dobrej kondycji, ponad 53% w dobrej), najsłabszą kondycję deklarują organizacje
z podregionu wałbrzyskiego (tylko co dziesiąta określiła swoją kondycję jako bardzo dobrą,
ponad 8% jako złą lub bardzo złą).
Dolnośląskie organizacje za swoje najważniejsze osiągnięcie uznają przede
wszystkim to, że ciągle istnieją lub że długo funkcjonują (łącznie 23% wskazań).
Rzeczywiście, z punktu widzenia instytucjonalizacji organizacji pozarządowej, jest to
osiągnięcie fundamentalne i prymarne. Rozszerzanie obszaru działalności, zwiększanie
liczby realizowanych zadań, większa liczba członków organizacji, czyli coś, co można by
nazwać działaniem ekspansywnym, było wymieniane wśród osiągnięć rzadziej niż przez co
dziesiątą organizację. Co piąta organizacja wskazywała wśród swoich dwóch
najważniejszych osiągnięć pozyskanie funduszy (unijnych i innych). Organizacje cenią sobie
także nawiązanie współpracy z administracją samorządową, otrzymane nagrody, dyplomy,
inne dowody uznania, rozpoznawalność na poziomie gminy lub powiatu.
Organizacje pozarządowe pytane o środowiska i instytucje, z którymi współpracują,
najczęściej wymieniały urzędy (powyżej 65%). Ponad połowa współpracuje ze szkołami,
ponad 40% z innymi organizacjami pozarządowymi, co trzecia z osobami prywatnymi, co
10
czwarta z radnymi, mediami, biznesem. Tylko 4% organizacji nie współpracuje z innymi
podmiotami lub osobami ze swojego otoczenia. Częstotliwość i intensywność współpracy
z instytucjami otoczenia organizacji jest skorelowana z ich lokalizacją (podregionem),
siedzibą (wieś lub miasto) oraz wiekiem organizacji. Organizacje wiejskie częściej niż
miejskie współpracują z Kościołem, radnymi i osobami prywatnymi. Organizacje
z najdłuższym stażem (powyżej 25 lat) rzadziej niż młodsze podmioty współpracują
z biznesem i przedsiębiorcami, mediami i osobami prywatnymi, za to zdecydowanie częściej
z Kościołem, radnymi, urzędami, innymi organizacjami i szkołami. Widoczne są także
różnice w charakterze współpracy organizacji z różnych podregionów województwa.
Przykładowo organizacje z podregionu legnicko-głogowskiego częściej niż inne
współpracują z biznesem, mediami, szkołami i poradniami psychologiczno-pedagogicznymi,
a organizacje z podregionu wrocławskiego znacznie rzadziej niż pozostałe deklarują
współpracę z urzędami i Kościołem.
Wśród organizacji z Dolnego Śląska 23% ma doświadczenie w pisaniu wniosków
i udało im się pozyskać środki unijne, kolejnych 9% składało wnioski, ale nie udało im się
pozyskać środków z funduszy strukturalnych, jednak aż 68% nie ma w tym względzie
żadnego doświadczenia. Spośród organizacji, które aplikowały o środki, 45% robi to od co
najmniej pięciu lat, 26% od roku do trzech lat, 22% od trzech do pięciu lat, 7% czyniła
starania krócej niż rok.
Organizacje są świadome swoich ograniczeń zarówno jeśli chodzi o poziom wiedzy
teoretycznej na temat pozyskiwania funduszy strukturalnych jak i umiejętności praktyczne
w tym zakresie. Tylko niespełna 19% ocenia poziom swojej wiedzy jako wysoki lub bardzo
wysoki, co trzecia organizacja jako przeciętny. Jeszcze gorzej organizacje oceniają swój
poziom umiejętności w pozyskiwaniu funduszy. Co czwarta twierdzi, że nie ma w tym
zakresie żadnych umiejętności, więcej niż co trzecia uważa, że posiada je w małym lub
bardzo małym zakresie. Najlepiej swoje umiejętności praktyczne oceniają organizacje
z podregionu jeleniogórskiego, ale nie widać w tym zakresie znaczących różnic między
podregionami.
Poziom wiedzy posiadanej przez organizacje można zidentyfikować poprzez analizę
odpowiedzi na pytanie, jakie są główne bariery i ułatwienia rozpoznawane przez organizacje
w pozyskiwaniu funduszy strukturalnych. Trzeba zauważyć, że bariery w pozyskiwaniu
dofinansowania są wskazywane znacznie częściej niż czynniki sprzyjające. Jeśli chodzi
o ułatwienia w pozyskaniu finansowania, to uzyskane podczas badań jakościowych
odpowiedzi można pokategoryzować w cztery grupy. Zdecydowanie najczęściej
wskazywane ułatwienia to dostęp do informacji i posiadane zasoby ludzkie. Niektóre
organizacje upatrywały ułatwień w posiadanych zasobach finansowych oraz
w zewnętrznych czynnikach: przejrzystych zasadach dofinansowania. Z kolei najczęściej
zarządu – z dostępnych w inkubatorach sal spotkań. Inne organizacje wraz z rozwojem
działalności zgromadziły na tyle dużo sprzętu, ze zabiegają o zmianę siedziby, najczęściej
z pozytywnym skutkiem, choć odroczonym w czasie.
Wśród uczestników badań jakościowych zauważalny jest niepokój o dalsze
funkcjonowanie organizacji. Zachodzące zmiany są oceniane niejednoznacznie, a kondycja
- przede wszystkim finansowa - jako niestabilna, zwłaszcza w tych podmiotach, które
utrzymują się głównie z zewnętrznych funduszy. Dotyczy to przede wszystkim organizacji,
których budżet składa się z dotacji z funduszy strukturalnych. W związku z nową
perspektywą 2014-2020 i brakiem - w chwili realizacji badania - sprecyzowanych zapisów
dotyczących programów operacyjnych, dla przedstawicieli organizacji nie jest jasny przyszły
kierunek rozwoju organizacji.
Przedstawiciele organizacji, które finansują swoją działalność głównie z funduszy
strukturalnych, wskazywali na fakt, że choć ich organizacje działają profesjonalnie
i wykazują wysokie wskaźniki zatrudnienia, a także dysponują dużymi budżetami, to ich
rzeczywista sytuacja niekoniecznie musi być oceniana w sposób jednoznacznie pozytywny.
Podczas wywiadów grupowych zwracano uwagę na konieczność pomocy
organizacjom nowopowstającym i rozwijającym się, by nie zmarnować potencjału i energii
ich działaczy.
Gdyby użyć terminologii szkolnej, można powiedzieć, że większość dolnośląskich
organizacji pozarządowych ocenia swoją kondycję na mocną czwórkę. Najwyższe oceny
wystawiają sobie organizacje z podregionu legnicko-głogowskiego (ponad 19% jest
w bardzo dobrej kondycji, ponad 53% w dobrej), najsłabszą kondycję deklarują organizacje
z podregionu wałbrzyskiego (tylko co dziesiąta określiła swoją kondycję jako bardzo dobrą,
ponad 8% jako złą lub bardzo złą).
Dolnośląskie organizacje za swoje najważniejsze osiągnięcie uznają przede
wszystkim to, że ciągle istnieją lub że długo funkcjonują (łącznie 23% wskazań).
Rzeczywiście, z punktu widzenia instytucjonalizacji organizacji pozarządowej, jest to
osiągnięcie fundamentalne i prymarne. Rozszerzanie obszaru działalności, zwiększanie
liczby realizowanych zadań, większa liczba członków organizacji, czyli coś, co można by
nazwać działaniem ekspansywnym, było wymieniane wśród osiągnięć rzadziej niż przez co
dziesiątą organizację. Co piąta organizacja wskazywała wśród swoich dwóch
najważniejszych osiągnięć pozyskanie funduszy (unijnych i innych). Organizacje cenią sobie
także nawiązanie współpracy z administracją samorządową, otrzymane nagrody, dyplomy,
inne dowody uznania, rozpoznawalność na poziomie gminy lub powiatu.
Organizacje pozarządowe pytane o środowiska i instytucje, z którymi współpracują,
najczęściej wymieniały urzędy (powyżej 65%). Ponad połowa współpracuje ze szkołami,
ponad 40% z innymi organizacjami pozarządowymi, co trzecia z osobami prywatnymi, co
11
Cześć organizacji pozarządowych odrzuca możliwość aplikowania o środki ze
względu na niewystarczający zasięg podejmowanych przez siebie działań. Pojawia się
również opinia, że trudność rozliczenia funduszy unijnych może spowodować w małych,
początkujących organizacjach ich likwidację, co pokazuje, że są sytuacje, kiedy fundusze
strukturalne są postrzegane w kategoriach zagrożenia. Brak zainteresowania aplikowaniem
o te środki wynika również z przekonania o niedopasowaniu funduszy do zadań, które
realizuje organizacja. Niekiedy, jak pokazała dyskusja, takie uzasadnienie wynika
z niewiedzy. Konieczne jest więc przekazywanie skondensowanych informacji na temat
różnych typów funduszy unijnych (krajowych, regionalnych, unijnych, norweskich i innych).
Członkowie organizacji często uczą się sami albo zdobywają wiedzę od
współpracowników, rzadziej korzystają ze szkoleń. Wśród części organizacji istnieje
przekonanie, że praktyczna wiedza nie jest niezbędna przy pozyskiwaniu środków,
ponieważ można skorzystać z usług firm, które piszą wnioski lub ze wsparcia zewnętrznego
– inkubatora, organizacji parasolowej czy wynajętego specjalisty.
Zastanawiające jest to, że mimo świadomości niezbyt dużej wiedzy teoretycznej,
jeszcze mniejszych umiejętności praktycznych oraz znacznie mniejszego zainteresowania
szkoleniami niż jeszcze pięć lat temu, organizacje nie wydają się poszukiwać wsparcia
w aplikowaniu o fundusze strukturalne poza organizacją. Nieliczne organizacje, które
korzystają ze wsparcia jednostek samorządu terytorialnego lub lokalnych punktów
konsultacyjnych prowadzonych przez inne organizacje, są zadowolone z uzyskanego
wsparcia.
2. Wprowadzenie
Raport obejmuje wyniki badań przeprowadzonych w ramach projektu „Organizacje
pozarządowe na Dolnym Śląsku – badanie powtórzone”, realizowanego na zlecenie Urzędu
Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego, oraz płynące z nich wnioski
i rekomendacje.
Przeprowadzone badania miały na celu pozyskanie nowych informacji oraz
pogłębienie już posiadanej wiedzy dotyczącej organizacji pozarządowych na Dolnym
Śląsku, ich struktury, funkcjonowania, rodzajów i obszarów działalności, potrzeb
i oczekiwań, a także zdiagnozowanie zmian, jakie zaszły w trzecim sektorze na przestrzeni
ostatnich 5 lat. W trakcie realizacji badań główny nacisk został położony na diagnozę stanu
współpracy organizacji pozarządowych z władzami samorządowymi różnych szczebli
(gminnego, powiatowego, wojewódzkiego) na Dolnym Śląsku.
Postawione zostały dwa główne pytania badawcze:
wymieniane bariery dotyczą rozbudowanych formalności, braku środków finansowych,
niedostosowania realizowanych zadań do typów dofinansowania, braków kadrowych oraz
innych czynników (w tym brak danych regionalnych i lokalnych do diagnoz, słaby dostęp do
informacji o dedykowanych zadaniach, tj. takich, w które organizacja może wpisać się
z misją i celami, lokalny charakter działalności).
Z takiego układu odpowiedzi można wywnioskować, że wiedza jest organizacjom
potrzebna, ale to nie jej brak jest największym utrudnieniem w sięganiu po fundusze
strukturalne, tylko rozbudowane formalności i brak środków finansowych, zarówno na
wkłady własne, jak i na zatrudnienie dodatkowych osób, także takich – jak można się
domyślać – które wypełniłyby wniosek. Dopiero po przejściu tych trudności organizacyjnych
i finansowych pojawia się kwestia posiadanej wiedzy. W ten sposób zrozumiałe jest, że
dostęp do informacji (budujących zasób posiadanej wiedzy) jest najważniejszym
ułatwieniem, ale tylko dla tych organizacji, którym udało się pokonać lub obejść podstawowe
bariery. Dostęp do informacji oznaczał dostęp do punktów doradczych, możliwość
uzyskania pomocy przy wypełnianiu wniosków projektowych, dostęp do informacji o datach
i zasadach oceny w ogłaszanych konkursach przez Internet.
Drugie wskazywane ułatwienie, czyli zasoby ludzkie, jakimi dysponuje organizacja,
respondenci wiązali bezpośrednio ze stanem wiedzy w organizacji (doświadczenie
merytoryczne członków organizacji, wiedza, doświadczenie, kompetencja członków zespołu).
Z przeprowadzonej analizy wyłania się obraz dolnośląskich organizacji jako bardzo
zróżnicowanych pod kątem posiadanych zasobów informacji i umiejętności dotyczących
pozyskiwania funduszy strukturalnych, przy czym część podmiotów nie odczuwa braku
wiedzy, ponieważ identyfikuje inne „bariery wejścia w pozyskiwanie funduszy”.
Wspomniane powyżej zróżnicowanie wiedzy jest zauważalne również podczas
analizy wypowiedzi respondentów wywiadów grupowych. W wielu przypadkach posiadany
poziom wiedzy jest bardzo powierzchowny. Powodem tego jest albo brak łatwego dostępu
albo nieformułowane w bezpośredni sposób, ale możliwe do zidentyfikowania przekonanie
o trudności, skomplikowaniu i wielowątkowości wiedzy niezbędnej do pozyskiwania funduszy
strukturalnych. Istotną rolę odgrywa również fakt, że z posiadanej fragmentarycznej wiedzy
wyłania się stereotyp „trudności nie do pokonania samodzielnie”, co skutecznie hamuje
staranie się o środki, z wyjątkiem sytuacji, gdy organizacja znajdzie mocne wsparcie i zachętę
w innymi podmiocie, na przykład organizacji parasolowej, która wówczas – najczęściej jako
lider projektu – bierze na siebie ciężar administrowania, księgowania i zarządzania projektem,
a wcześniej – wypełnienia wniosku. Skutkuje to niewielkim zwiększeniem doświadczenia
organizacji w realizacji projektów i najczęściej nie prowadzi do wzrostu gotowości do realizacji
kolejnych projektów samodzielnie lub jako lider projektu.
12
Cześć organizacji pozarządowych odrzuca możliwość aplikowania o środki ze
względu na niewystarczający zasięg podejmowanych przez siebie działań. Pojawia się
również opinia, że trudność rozliczenia funduszy unijnych może spowodować w małych,
początkujących organizacjach ich likwidację, co pokazuje, że są sytuacje, kiedy fundusze
strukturalne są postrzegane w kategoriach zagrożenia. Brak zainteresowania aplikowaniem
o te środki wynika również z przekonania o niedopasowaniu funduszy do zadań, które
realizuje organizacja. Niekiedy, jak pokazała dyskusja, takie uzasadnienie wynika
z niewiedzy. Konieczne jest więc przekazywanie skondensowanych informacji na temat
różnych typów funduszy unijnych (krajowych, regionalnych, unijnych, norweskich i innych).
Członkowie organizacji często uczą się sami albo zdobywają wiedzę od
współpracowników, rzadziej korzystają ze szkoleń. Wśród części organizacji istnieje
przekonanie, że praktyczna wiedza nie jest niezbędna przy pozyskiwaniu środków,
ponieważ można skorzystać z usług firm, które piszą wnioski lub ze wsparcia zewnętrznego
– inkubatora, organizacji parasolowej czy wynajętego specjalisty.
Zastanawiające jest to, że mimo świadomości niezbyt dużej wiedzy teoretycznej,
jeszcze mniejszych umiejętności praktycznych oraz znacznie mniejszego zainteresowania
szkoleniami niż jeszcze pięć lat temu, organizacje nie wydają się poszukiwać wsparcia
w aplikowaniu o fundusze strukturalne poza organizacją. Nieliczne organizacje, które
korzystają ze wsparcia jednostek samorządu terytorialnego lub lokalnych punktów
konsultacyjnych prowadzonych przez inne organizacje, są zadowolone z uzyskanego
wsparcia.
2. Wprowadzenie
Raport obejmuje wyniki badań przeprowadzonych w ramach projektu „Organizacje
pozarządowe na Dolnym Śląsku – badanie powtórzone”, realizowanego na zlecenie Urzędu
Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego, oraz płynące z nich wnioski
i rekomendacje.
Przeprowadzone badania miały na celu pozyskanie nowych informacji oraz
pogłębienie już posiadanej wiedzy dotyczącej organizacji pozarządowych na Dolnym
Śląsku, ich struktury, funkcjonowania, rodzajów i obszarów działalności, potrzeb
i oczekiwań, a także zdiagnozowanie zmian, jakie zaszły w trzecim sektorze na przestrzeni
ostatnich 5 lat. W trakcie realizacji badań główny nacisk został położony na diagnozę stanu
współpracy organizacji pozarządowych z władzami samorządowymi różnych szczebli
(gminnego, powiatowego, wojewódzkiego) na Dolnym Śląsku.
Postawione zostały dwa główne pytania badawcze:
wymieniane bariery dotyczą rozbudowanych formalności, braku środków finansowych,
niedostosowania realizowanych zadań do typów dofinansowania, braków kadrowych oraz
innych czynników (w tym brak danych regionalnych i lokalnych do diagnoz, słaby dostęp do
informacji o dedykowanych zadaniach, tj. takich, w które organizacja może wpisać się
z misją i celami, lokalny charakter działalności).
Z takiego układu odpowiedzi można wywnioskować, że wiedza jest organizacjom
potrzebna, ale to nie jej brak jest największym utrudnieniem w sięganiu po fundusze
strukturalne, tylko rozbudowane formalności i brak środków finansowych, zarówno na
wkłady własne, jak i na zatrudnienie dodatkowych osób, także takich – jak można się
domyślać – które wypełniłyby wniosek. Dopiero po przejściu tych trudności organizacyjnych
i finansowych pojawia się kwestia posiadanej wiedzy. W ten sposób zrozumiałe jest, że
dostęp do informacji (budujących zasób posiadanej wiedzy) jest najważniejszym
ułatwieniem, ale tylko dla tych organizacji, którym udało się pokonać lub obejść podstawowe
bariery. Dostęp do informacji oznaczał dostęp do punktów doradczych, możliwość
uzyskania pomocy przy wypełnianiu wniosków projektowych, dostęp do informacji o datach
i zasadach oceny w ogłaszanych konkursach przez Internet.
Drugie wskazywane ułatwienie, czyli zasoby ludzkie, jakimi dysponuje organizacja,
respondenci wiązali bezpośrednio ze stanem wiedzy w organizacji (doświadczenie
merytoryczne członków organizacji, wiedza, doświadczenie, kompetencja członków zespołu).
Z przeprowadzonej analizy wyłania się obraz dolnośląskich organizacji jako bardzo
zróżnicowanych pod kątem posiadanych zasobów informacji i umiejętności dotyczących
pozyskiwania funduszy strukturalnych, przy czym część podmiotów nie odczuwa braku
wiedzy, ponieważ identyfikuje inne „bariery wejścia w pozyskiwanie funduszy”.
Wspomniane powyżej zróżnicowanie wiedzy jest zauważalne również podczas
analizy wypowiedzi respondentów wywiadów grupowych. W wielu przypadkach posiadany
poziom wiedzy jest bardzo powierzchowny. Powodem tego jest albo brak łatwego dostępu
albo nieformułowane w bezpośredni sposób, ale możliwe do zidentyfikowania przekonanie
o trudności, skomplikowaniu i wielowątkowości wiedzy niezbędnej do pozyskiwania funduszy
strukturalnych. Istotną rolę odgrywa również fakt, że z posiadanej fragmentarycznej wiedzy
wyłania się stereotyp „trudności nie do pokonania samodzielnie”, co skutecznie hamuje
staranie się o środki, z wyjątkiem sytuacji, gdy organizacja znajdzie mocne wsparcie i zachętę
w innymi podmiocie, na przykład organizacji parasolowej, która wówczas – najczęściej jako
lider projektu – bierze na siebie ciężar administrowania, księgowania i zarządzania projektem,
a wcześniej – wypełnienia wniosku. Skutkuje to niewielkim zwiększeniem doświadczenia
organizacji w realizacji projektów i najczęściej nie prowadzi do wzrostu gotowości do realizacji
kolejnych projektów samodzielnie lub jako lider projektu.
13
zostały przeanalizowane zarówno dokumenty zastane, jak i dane wywołane, oraz
triangulacji metod badawczych, która polegała na łączeniu metody analizy dokumentów,
wywiadów grupowych i wywiadów realizowanych metodą CATI.
Pierwszym etapem badania było przeprowadzenie analizy danych zastanych
gromadzonych przez organy administracji rządowej i samorządowej, urzędy statystyczne,
parasolowe organizacje pozarządowe oraz w oparciu o zasoby internetowe, których
wiarygodność została zweryfikowana. Założeniem tej fazy badania było uzyskanie
wstępnych odpowiedzi na następujące pytania:
w jaki sposób zmieniał się trzeci sektor w województwie dolnośląskim na przestrzeni
lat 2008-2013?
czy zmiany w województwie były podobne do obserwowanych w całym kraju?
jaka jest skala wykorzystania przez organizacje pozarządowe z terenu województwa
dolnośląskiego funduszy unijnych?
w jakim zakresie ogólnodostępne dane statystyczne, raporty z badań oraz
opracowania pozwalają odpowiedzieć na postawione pytania badawcze projektu?
Badanie desk research (inaczej analiza danych zastanych, analiza dokumentów,
„badania gabinetowe”) jest jedną z metod badań tzw. niereaktywnych, czyli nie
wykorzystujących interakcji pomiędzy badaczem a respondentem. Analiza dokumentów
posłużyła do skonstruowania podłoża teoretycznego dla badanych zagadnień oraz
sformułowania pytań badawczych. Analizie poddano następujące dane, dokumenty i publikacje:
akty prawne,
dokumenty programowe PO KL,
dokumenty o charakterze strategicznym opracowane w województwie dolnośląskim,
raporty z badań trzeciego sektora w województwie dolnośląskim, tj.
o Organizacje pozarządowe na Dolnym Śląsku – raport z badań (2008)
o Raport podsumowujący badanie socjologiczne funkcjonowania organizacji
pozarządowych działających w obszarze pomocy i integracji społecznej na
terenie Dolnego Śląska (2010)
o Raport potrzeb i możliwości podmiotów integracyjno-społecznych
województwa dolnośląskiego (2010)
raporty z ogólnopolskich badań trzeciego sektora oraz diagnozy stanu
społeczeństwa obywatelskiego,
bazy danych oraz opracowania statystyczne Głównego Urzędu Statystycznego
i Banku Danych Lokalnych GUS,
Jaki jest wpływ funduszy strukturalnych Unii Europejskiej na realizację zadań
publicznych wykonywanych przez dolnośląskie organizacje pozarządowe oraz
podmioty wymienione w art. 3, ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 roku
o działalności pożytku publicznego i wolontariacie w latach 2007-2013?
Jakie zmiany zaszły w sektorze pozarządowym województwa dolnośląskiego na
przestrzeni lat 2008-2013?
Analiza kondycji dolnośląskich organizacji pozarządowych oraz opis zmian, jakie
zaszły w obszarze społeczeństwa obywatelskiego w ostatnich latach, koncentrowały się
w szczególności na:
1. określeniu wpływu funduszy strukturalnych Unii Europejskiej na realizację zadań
publicznych wykonywanych przez dolnośląskie organizacje pozarządowe oraz
podmioty wymienione w art.3, ust. 3 ustawy z dni. 24 kwietnia 2003 r. o działalności
pożytku publicznego i wolontariacie w latach 2007-2013;
2. określeniu stanu współpracy organizacji pozarządowych z władzami samorządowymi
w województwie dolnośląskim;
3. opisie zmian, jakie zaszły w sektorze pozarządowym w województwie dolnośląskim
na przestrzeni lat 2008-2013;
4. opisie aktualnej struktury organizacji pozarządowych w województwie dolnośląskim,
ich działalności, otoczenia i potrzeb;
5. zidentyfikowaniu poziomu wiedzy organizacji w województwie dolnośląskim na temat
pozyskiwania funduszy strukturalnych i podejmowanej aktywności w tym zakresie;
6. zidentyfikowaniu wykorzystywanych przez organizacje źródeł wsparcia
merytorycznego i doradczego przy pozyskiwaniu funduszy strukturalnych UE oraz
zakresu uzyskanego i oczekiwanego wsparcia.
Badania na potrzeby raportu zostały przeprowadzone przez Centrum Monitoringu
Społecznego i Kultury Obywatelskiej we Wrocławiu w drugiej połowie 2013 roku. Składały
się one z etapu badań jakościowych (analiza danych zastanych), badań ilościowych
(realizowanych metodą CATI) oraz badań jakościowych pogłębiających wyniki badań
ilościowych (realizowanych metodą zogniskowanych wywiadów grupowych).
3. Opis zastosowanej metodologii W celu uzyskania wiarygodnych wyników i udzielenia wyczerpujących odpowiedzi na
założone pytania badawcze, niezbędne było przeprowadzenie wieloetapowego badania
i połączenie w nim różnorodnych rodzajów danych i metod badawczych, tzn. zastosowanie
triangulacji metodologicznej. Sprowadzała się ona do triangulacji źródeł danych, bowiem
14
zostały przeanalizowane zarówno dokumenty zastane, jak i dane wywołane, oraz
triangulacji metod badawczych, która polegała na łączeniu metody analizy dokumentów,
wywiadów grupowych i wywiadów realizowanych metodą CATI.
Pierwszym etapem badania było przeprowadzenie analizy danych zastanych
gromadzonych przez organy administracji rządowej i samorządowej, urzędy statystyczne,
parasolowe organizacje pozarządowe oraz w oparciu o zasoby internetowe, których
wiarygodność została zweryfikowana. Założeniem tej fazy badania było uzyskanie
wstępnych odpowiedzi na następujące pytania:
w jaki sposób zmieniał się trzeci sektor w województwie dolnośląskim na przestrzeni
lat 2008-2013?
czy zmiany w województwie były podobne do obserwowanych w całym kraju?
jaka jest skala wykorzystania przez organizacje pozarządowe z terenu województwa
dolnośląskiego funduszy unijnych?
w jakim zakresie ogólnodostępne dane statystyczne, raporty z badań oraz
opracowania pozwalają odpowiedzieć na postawione pytania badawcze projektu?
Badanie desk research (inaczej analiza danych zastanych, analiza dokumentów,
„badania gabinetowe”) jest jedną z metod badań tzw. niereaktywnych, czyli nie
wykorzystujących interakcji pomiędzy badaczem a respondentem. Analiza dokumentów
posłużyła do skonstruowania podłoża teoretycznego dla badanych zagadnień oraz
sformułowania pytań badawczych. Analizie poddano następujące dane, dokumenty i publikacje:
akty prawne,
dokumenty programowe PO KL,
dokumenty o charakterze strategicznym opracowane w województwie dolnośląskim,
raporty z badań trzeciego sektora w województwie dolnośląskim, tj.
o Organizacje pozarządowe na Dolnym Śląsku – raport z badań (2008)
o Raport podsumowujący badanie socjologiczne funkcjonowania organizacji
pozarządowych działających w obszarze pomocy i integracji społecznej na
terenie Dolnego Śląska (2010)
o Raport potrzeb i możliwości podmiotów integracyjno-społecznych
województwa dolnośląskiego (2010)
raporty z ogólnopolskich badań trzeciego sektora oraz diagnozy stanu
społeczeństwa obywatelskiego,
bazy danych oraz opracowania statystyczne Głównego Urzędu Statystycznego
i Banku Danych Lokalnych GUS,
Jaki jest wpływ funduszy strukturalnych Unii Europejskiej na realizację zadań
publicznych wykonywanych przez dolnośląskie organizacje pozarządowe oraz
podmioty wymienione w art. 3, ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 roku
o działalności pożytku publicznego i wolontariacie w latach 2007-2013?
Jakie zmiany zaszły w sektorze pozarządowym województwa dolnośląskiego na
przestrzeni lat 2008-2013?
Analiza kondycji dolnośląskich organizacji pozarządowych oraz opis zmian, jakie
zaszły w obszarze społeczeństwa obywatelskiego w ostatnich latach, koncentrowały się
w szczególności na:
1. określeniu wpływu funduszy strukturalnych Unii Europejskiej na realizację zadań
publicznych wykonywanych przez dolnośląskie organizacje pozarządowe oraz
podmioty wymienione w art.3, ust. 3 ustawy z dni. 24 kwietnia 2003 r. o działalności
pożytku publicznego i wolontariacie w latach 2007-2013;
2. określeniu stanu współpracy organizacji pozarządowych z władzami samorządowymi
w województwie dolnośląskim;
3. opisie zmian, jakie zaszły w sektorze pozarządowym w województwie dolnośląskim
na przestrzeni lat 2008-2013;
4. opisie aktualnej struktury organizacji pozarządowych w województwie dolnośląskim,
ich działalności, otoczenia i potrzeb;
5. zidentyfikowaniu poziomu wiedzy organizacji w województwie dolnośląskim na temat
pozyskiwania funduszy strukturalnych i podejmowanej aktywności w tym zakresie;
6. zidentyfikowaniu wykorzystywanych przez organizacje źródeł wsparcia
merytorycznego i doradczego przy pozyskiwaniu funduszy strukturalnych UE oraz
zakresu uzyskanego i oczekiwanego wsparcia.
Badania na potrzeby raportu zostały przeprowadzone przez Centrum Monitoringu
Społecznego i Kultury Obywatelskiej we Wrocławiu w drugiej połowie 2013 roku. Składały
się one z etapu badań jakościowych (analiza danych zastanych), badań ilościowych
(realizowanych metodą CATI) oraz badań jakościowych pogłębiających wyniki badań
ilościowych (realizowanych metodą zogniskowanych wywiadów grupowych).
3. Opis zastosowanej metodologii W celu uzyskania wiarygodnych wyników i udzielenia wyczerpujących odpowiedzi na
założone pytania badawcze, niezbędne było przeprowadzenie wieloetapowego badania
i połączenie w nim różnorodnych rodzajów danych i metod badawczych, tzn. zastosowanie
triangulacji metodologicznej. Sprowadzała się ona do triangulacji źródeł danych, bowiem
15
Forma prawna organizacji
stowarzyszenie (62%)klub sportowy (15%)fundacja (9%)towarzystwo (5%)związek (4%)inna (5%)
Realizacja zadań publicznych
tak (95%) nie (5%)
Większość respondentów badania ilościowego reprezentowała organizacje
zlokalizowane w mieście (80%). Zgodnie z założeniem w badaniu nadreprezentowane były
organizacje z co najmniej pięcioletnim stażem, młodsze stanowiły jedynie 9% próby. 44%
organizacji biorących udział w badaniu ilościowym miała status organizacji pożytku
publicznego.
Lokalizacja organizacji
miasto (80%) wieś (20%)
opracowania dotyczące sektora non-profit sporządzone przez Ministerstwo
Finansów, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Ministerstwo Rozwoju
Regionalnego,
zawartość stron internetowych Urzędu Marszałkowskiego Województwa
Dolnośląskiego oraz wybranych dolnośląskich organizacji pozarządowych.
Po etapie analizy danych zastanych nastąpiła faza ilościowych i jakościowych badań
empirycznych.
Badanie ilościowe zostało przeprowadzone techniką wywiadów telefonicznych
wspomaganych komputerowo (CATI) z przedstawicielami organizacji pozarządowych oraz
podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności
pożytku publicznego i o wolontariacie, działającymi na terenie województwa dolnośląskiego.
Badanie jakościowe zostało przeprowadzone techniką zogniskowanych wywiadów
grupowych (FGI) i również obejmowało przedstawicieli dolnośląskich organizacji
pozarządowych i podmiotów wymienionych w ustawie.
Wykonawcą badania techniką CATI była firma badawcza BIOSTAT. Badanie zostało
zrealizowane w terminie od 1 sierpnia 2013 r. do 30 września 2013 r. Wzięło w nim udział
940 przedstawicieli dolnośląskich organizacji pozarządowych z czterech podregionów:
jeleniogórskiego, wałbrzyskiego, legnickiego i wrocławskiego. Dobór próby miał charakter
warstwowo-kwotowy. Przy jej doborze uwzględniono - obok podregionu, w którym znajduje
się siedziba organizacji – takie zmienne, jak forma prawna organizacji oraz obszar
tematyczny realizowanych zadań publicznych.
Rozkład próby w badaniach ilościowych przedstawiał się następująco:
Lokalizacja organizacji w podregionie województwa dolnośląskiego
jeleniogórski (13%)wałbrzyski (24%)
legnicko-głogowski (12%)wrocławski (51%)
16
Forma prawna organizacji
stowarzyszenie (62%)klub sportowy (15%)fundacja (9%)towarzystwo (5%)związek (4%)inna (5%)
Realizacja zadań publicznych
tak (95%) nie (5%)
Większość respondentów badania ilościowego reprezentowała organizacje
zlokalizowane w mieście (80%). Zgodnie z założeniem w badaniu nadreprezentowane były
organizacje z co najmniej pięcioletnim stażem, młodsze stanowiły jedynie 9% próby. 44%
organizacji biorących udział w badaniu ilościowym miała status organizacji pożytku
publicznego.
Lokalizacja organizacji
miasto (80%) wieś (20%)
opracowania dotyczące sektora non-profit sporządzone przez Ministerstwo
Finansów, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Ministerstwo Rozwoju
Regionalnego,
zawartość stron internetowych Urzędu Marszałkowskiego Województwa
Dolnośląskiego oraz wybranych dolnośląskich organizacji pozarządowych.
Po etapie analizy danych zastanych nastąpiła faza ilościowych i jakościowych badań
empirycznych.
Badanie ilościowe zostało przeprowadzone techniką wywiadów telefonicznych
wspomaganych komputerowo (CATI) z przedstawicielami organizacji pozarządowych oraz
podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3 ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 roku o działalności
pożytku publicznego i o wolontariacie, działającymi na terenie województwa dolnośląskiego.
Badanie jakościowe zostało przeprowadzone techniką zogniskowanych wywiadów
grupowych (FGI) i również obejmowało przedstawicieli dolnośląskich organizacji
pozarządowych i podmiotów wymienionych w ustawie.
Wykonawcą badania techniką CATI była firma badawcza BIOSTAT. Badanie zostało
zrealizowane w terminie od 1 sierpnia 2013 r. do 30 września 2013 r. Wzięło w nim udział
940 przedstawicieli dolnośląskich organizacji pozarządowych z czterech podregionów:
jeleniogórskiego, wałbrzyskiego, legnickiego i wrocławskiego. Dobór próby miał charakter
warstwowo-kwotowy. Przy jej doborze uwzględniono - obok podregionu, w którym znajduje
się siedziba organizacji – takie zmienne, jak forma prawna organizacji oraz obszar
tematyczny realizowanych zadań publicznych.
Rozkład próby w badaniach ilościowych przedstawiał się następująco:
Lokalizacja organizacji w podregionie województwa dolnośląskiego
jeleniogórski (13%)wałbrzyski (24%)
legnicko-głogowski (12%)wrocławski (51%)
17
Jeśli chodzi o obszary tematyczne działalności organizacji, których reprezentanci
wzięli udział w badaniu ilościowym, to najwięcej z nich zajmowało się tematyką dzieci
i młodzieży, sportem, rekreacją, turystyką i wypoczynkiem oraz nauką, edukacją, oświatą
i wychowaniem.
Obszar działalności organizacji
Liczba Procent
młodzież i dzieci 332 37,0
aktywizacja lokalnych społeczności 46 5,0
osoby niepełnosprawne, rehabilitacja 83 9,0
nauka, edukacja, oświata, wychowanie 208 23,0
usługi socjalne i pomoc społeczna, dobroczynność 73 8,0
ochrona zdrowia i życia 125 14,0
rozwój gospodarczy, przedsiębiorczość, rzemiosło 18 2,0
sport, rekreacja, turystyka, wypoczynek 319 35,0
szkolenia 49 5,0
prawa człowieka 14 2,0
doradztwo 18 2,0
kultura i sztuka 131 15,0
współpraca z regionami, rozwój regionalny 34 4,0
ochrona środowiska 72 8,0
działania na rzecz odnowy wsi 14 2,0
religia, ruchy polityczne 4 1,0
Uwaga: wartości procentowe nie sumują się do 100%, ponieważ organizacje mogły wskazać maksymalnie trzy odpowiedzi.
W pierwszej kolejności wykonano badania pilotażowe na próbie N=40 przy użyciu
kwestionariusza wywiadu przekazanego przez CMSiKO zaakceptowanego przez
Zamawiającego (Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego). Następnie dokonano
drobnych korekt w kwestionariuszu, które dotyczyły głównie kolejności odpowiedzi
w kafeterii, dodano również kilka odpowiedzi do kafeterii w niektórych pytaniach (co
pozwoliło zmniejszyć w badaniach właściwych odsetek odpowiedzi w kategorii „inne”).
Badania właściwe na próbie N=900 zrealizowano przy założeniu kwotowego doboru próby
ustalonego przez Zamawiającego. Za zrealizowany wywiad uznawano taki, w którym liczba
braków danych nie przekroczyła 5%. W rzeczywistości baza zawierająca wyniki badań
praktycznie nie miała braków danych. W badaniu CATI kwestionariusz zawierał około 45
Wiek organizacji
rok lub mniej (1%)od 1 roku do 3 lat (4%)od 3 do 5 lat (4%)od 5 do 10 lat (21%)od 10 do 25 lat (38%)25 lat lub więcej (32%)
Posiadanie statusu Organizacji Pożytku Publicznego
tak (44%) nie (56%)
Co trzecia organizacja miała doświadczenie w pozyskiwaniu funduszy unijnych, co
odbiegało od wstępnych założeń projektu. Okazało się jednak, że na Dolnym Śląsku
podmioty trzeciego sektora posiadające takie doświadczenie są w zdecydowanej
mniejszości, dlatego próby rekrutowania do badań głównie takich organizacji znacząco
odbiegałyby od rzeczywistych proporcji, a w konsekwencji fałszowały obraz rzeczywistości.
Poza tym ważne jest zrozumienie, dlaczego organizacje pozarządowe nie starają się
pozyskiwać środków europejskich, a odpowiedź na to pytanie jest łatwiejsza dzięki
zaangażowaniu do badań respondentów reprezentujących właśnie takie podmioty.
Doświadczenie w pozyskiwaniu funduszy unijnych
tak (32%) nie (68%)
18
Jeśli chodzi o obszary tematyczne działalności organizacji, których reprezentanci
wzięli udział w badaniu ilościowym, to najwięcej z nich zajmowało się tematyką dzieci
i młodzieży, sportem, rekreacją, turystyką i wypoczynkiem oraz nauką, edukacją, oświatą
i wychowaniem.
Obszar działalności organizacji
Liczba Procent
młodzież i dzieci 332 37,0
aktywizacja lokalnych społeczności 46 5,0
osoby niepełnosprawne, rehabilitacja 83 9,0
nauka, edukacja, oświata, wychowanie 208 23,0
usługi socjalne i pomoc społeczna, dobroczynność 73 8,0
ochrona zdrowia i życia 125 14,0
rozwój gospodarczy, przedsiębiorczość, rzemiosło 18 2,0
sport, rekreacja, turystyka, wypoczynek 319 35,0
szkolenia 49 5,0
prawa człowieka 14 2,0
doradztwo 18 2,0
kultura i sztuka 131 15,0
współpraca z regionami, rozwój regionalny 34 4,0
ochrona środowiska 72 8,0
działania na rzecz odnowy wsi 14 2,0
religia, ruchy polityczne 4 1,0
Uwaga: wartości procentowe nie sumują się do 100%, ponieważ organizacje mogły wskazać maksymalnie trzy odpowiedzi.
W pierwszej kolejności wykonano badania pilotażowe na próbie N=40 przy użyciu
kwestionariusza wywiadu przekazanego przez CMSiKO zaakceptowanego przez
Zamawiającego (Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego). Następnie dokonano
drobnych korekt w kwestionariuszu, które dotyczyły głównie kolejności odpowiedzi
w kafeterii, dodano również kilka odpowiedzi do kafeterii w niektórych pytaniach (co
pozwoliło zmniejszyć w badaniach właściwych odsetek odpowiedzi w kategorii „inne”).
Badania właściwe na próbie N=900 zrealizowano przy założeniu kwotowego doboru próby
ustalonego przez Zamawiającego. Za zrealizowany wywiad uznawano taki, w którym liczba
braków danych nie przekroczyła 5%. W rzeczywistości baza zawierająca wyniki badań
praktycznie nie miała braków danych. W badaniu CATI kwestionariusz zawierał około 45
Wiek organizacji
rok lub mniej (1%)od 1 roku do 3 lat (4%)od 3 do 5 lat (4%)od 5 do 10 lat (21%)od 10 do 25 lat (38%)25 lat lub więcej (32%)
Posiadanie statusu Organizacji Pożytku Publicznego
tak (44%) nie (56%)
Co trzecia organizacja miała doświadczenie w pozyskiwaniu funduszy unijnych, co
odbiegało od wstępnych założeń projektu. Okazało się jednak, że na Dolnym Śląsku
podmioty trzeciego sektora posiadające takie doświadczenie są w zdecydowanej
mniejszości, dlatego próby rekrutowania do badań głównie takich organizacji znacząco
odbiegałyby od rzeczywistych proporcji, a w konsekwencji fałszowały obraz rzeczywistości.
Poza tym ważne jest zrozumienie, dlaczego organizacje pozarządowe nie starają się
pozyskiwać środków europejskich, a odpowiedź na to pytanie jest łatwiejsza dzięki
zaangażowaniu do badań respondentów reprezentujących właśnie takie podmioty.
Doświadczenie w pozyskiwaniu funduszy unijnych
tak (32%) nie (68%)
19
Forma prawna organizacji
stowarzyszenie inne (59,4%)
stowarzyszenie sportowe (5,4%)
fundacja (21,6%)
inny podmiot (13,6%)
Doświadczenie w realizacji zadań publicznych
tak (75,7%) nie (24,3%)
Doświadczenie w pozyskiwaniu funduszy unijnych
tak (59,5%) nie (40,5%)
Większość organizacji reprezentowanych w badaniach jakościowych działało
regionalnie, duża część wykazała działalność lokalną i ponadlokalną, jedynie kilka
organizacji podejmowało aktywność na poziomie krajowym i międzynarodowym.
Zasięg działania
lokalny (16,2%)
ponadlokalny - kilka gmin, powiatów (13,5%)regionalny (51,4%)
krajowy - co najmniej kilka województw (8,1%)międzynarodowy (8,1%)
brak danych (2,7%)
Pod względem obszaru tematycznego działalności organizacji uczestnikami badania
byli przeważnie przedstawiciele organizacji, które zajmują się aktywizacją lokalnych
społeczności, młodzieżą i dziećmi, osobami niepełnosprawnymi, rehabilitacją, a także
pytań zamkniętych lub półotwartych (zawierających odpowiedź „inne, jakie?”), były to
pytania różnego typu, zarówno wielokrotnego wyboru jak i pytania na skali punktowej (patrz
aneks). Pytania otwarte znajdowały się jedynie w metryczce (pytania dotyczące typu
organizacji, liczby członków itp.) Respondentami w badaniu były osoby reprezentujące
organizację, posiadające wiedzę na temat pozyskiwania przez organizację funduszy
unijnych w ostatnich 5 latach oraz na temat współpracy organizacji z samorządem.
Badanie techniką FGI (zogniskowanych wywiadów grupowych) zostało zrealizowane
w terminie od 9 października 2013 r. do 29 października 2013 r. Przeprowadzono cztery
wywiady fokusowe, które były moderowane i obsługiwane technicznie przez dwóch
pracowników CMSiKO: dwa we Wrocławiu (9 i 29 października 2013 r.), jeden w Legnicy
(15 października 2013 r.) i jeden w Wałbrzychu (17 października 2013 r.). Obydwa wywiady
przeprowadzone we Wrocławiu odbyły się w profesjonalnej sali fokusowej w Szkole Wyższej
Psychologii Społecznej, z kolei w Legnicy i Wałbrzychu z powodu braku takich miejsc,
badanie przeprowadzone zostało w niewielkich salach hotelowych. Wszystkie 4 badania
fokusowe odbyły się w godzinach popołudniowych i trwały od 1,5 do 2 godzin. Oprócz
udziału w dyskusji, uczestnicy wypełniali krótkie materiały dodatkowe.
Do każdego wywiadu grupowego zostało zrekrutowanych 10-11 osób. Rekrutacja
realizowana była przy pomocy tej samej bazy danych, którą przekazano wykonawcy badań
ilościowych, a ponadto poprzez zamieszczenie informacji na stronie internetowej CMSiKO,
zamieszczenie informacji o badaniach w dolnośląskim serwisie ngo.pl, w newsletterze
Sektor3 oraz poprzez osobisty kontakt z organizacjami. Używano kwestionariusza
rekrutacyjnego zawierającego kilkanaście pytań. Podczas realizacji badania najwyższa
frekwencja była w Wałbrzychu, gdzie na badanie przybyło aż 12 osób, mimo iż
rekrutowanych było 10. W Legnicy w dyskusji uczestniczyło 9 osób, we Wrocławiu
w pierwszym spotkaniu wzięło udział 7, a w drugim 9 osób. W badaniu FGI łącznie
uczestniczyło 37 osób. Dobór próby miał charakter celowy. Głównym założeniem doboru
uczestników badania było zróżnicowanie reprezentowanych przez nich organizacji zarówno
pod względem obszaru tematycznego działalności (realizowanych zadań), jak i pod kątem
doświadczeń w pozyskiwaniu funduszy unijnych oraz realizacji zadań publicznych. Ponadto
osoby zapraszane do udziału w wywiadach miały posiadać wiedzę na temat obecnego
funkcjonowania organizacji oraz działań podejmowanych w ostatnich pięciu latach. Takie
założenia rekrutacyjne sprawiły, że w badaniach fokusowych wzięły udział prawie wyłącznie
osoby z zarządów organizacji, a nie szeregowi pracownicy czy wolontariusze. Pozwoliło to
na zebranie wartościowych, z punktu widzenia celów badania, opinii reprezentantów
organizacji pozarządowych.
Rozkład próby w badaniach jakościowych przedstawiał się następująco:
20
Forma prawna organizacji
stowarzyszenie inne (59,4%)
stowarzyszenie sportowe (5,4%)
fundacja (21,6%)
inny podmiot (13,6%)
Doświadczenie w realizacji zadań publicznych
tak (75,7%) nie (24,3%)
Doświadczenie w pozyskiwaniu funduszy unijnych
tak (59,5%) nie (40,5%)
Większość organizacji reprezentowanych w badaniach jakościowych działało
regionalnie, duża część wykazała działalność lokalną i ponadlokalną, jedynie kilka
organizacji podejmowało aktywność na poziomie krajowym i międzynarodowym.
Zasięg działania
lokalny (16,2%)
ponadlokalny - kilka gmin, powiatów (13,5%)regionalny (51,4%)
krajowy - co najmniej kilka województw (8,1%)międzynarodowy (8,1%)
brak danych (2,7%)
Pod względem obszaru tematycznego działalności organizacji uczestnikami badania
byli przeważnie przedstawiciele organizacji, które zajmują się aktywizacją lokalnych
społeczności, młodzieżą i dziećmi, osobami niepełnosprawnymi, rehabilitacją, a także
pytań zamkniętych lub półotwartych (zawierających odpowiedź „inne, jakie?”), były to
pytania różnego typu, zarówno wielokrotnego wyboru jak i pytania na skali punktowej (patrz
aneks). Pytania otwarte znajdowały się jedynie w metryczce (pytania dotyczące typu
organizacji, liczby członków itp.) Respondentami w badaniu były osoby reprezentujące
organizację, posiadające wiedzę na temat pozyskiwania przez organizację funduszy
unijnych w ostatnich 5 latach oraz na temat współpracy organizacji z samorządem.
Badanie techniką FGI (zogniskowanych wywiadów grupowych) zostało zrealizowane
w terminie od 9 października 2013 r. do 29 października 2013 r. Przeprowadzono cztery
wywiady fokusowe, które były moderowane i obsługiwane technicznie przez dwóch
pracowników CMSiKO: dwa we Wrocławiu (9 i 29 października 2013 r.), jeden w Legnicy
(15 października 2013 r.) i jeden w Wałbrzychu (17 października 2013 r.). Obydwa wywiady
przeprowadzone we Wrocławiu odbyły się w profesjonalnej sali fokusowej w Szkole Wyższej
Psychologii Społecznej, z kolei w Legnicy i Wałbrzychu z powodu braku takich miejsc,
badanie przeprowadzone zostało w niewielkich salach hotelowych. Wszystkie 4 badania
fokusowe odbyły się w godzinach popołudniowych i trwały od 1,5 do 2 godzin. Oprócz
udziału w dyskusji, uczestnicy wypełniali krótkie materiały dodatkowe.
Do każdego wywiadu grupowego zostało zrekrutowanych 10-11 osób. Rekrutacja
realizowana była przy pomocy tej samej bazy danych, którą przekazano wykonawcy badań
ilościowych, a ponadto poprzez zamieszczenie informacji na stronie internetowej CMSiKO,
zamieszczenie informacji o badaniach w dolnośląskim serwisie ngo.pl, w newsletterze
Sektor3 oraz poprzez osobisty kontakt z organizacjami. Używano kwestionariusza
rekrutacyjnego zawierającego kilkanaście pytań. Podczas realizacji badania najwyższa
frekwencja była w Wałbrzychu, gdzie na badanie przybyło aż 12 osób, mimo iż
rekrutowanych było 10. W Legnicy w dyskusji uczestniczyło 9 osób, we Wrocławiu
w pierwszym spotkaniu wzięło udział 7, a w drugim 9 osób. W badaniu FGI łącznie
uczestniczyło 37 osób. Dobór próby miał charakter celowy. Głównym założeniem doboru
uczestników badania było zróżnicowanie reprezentowanych przez nich organizacji zarówno
pod względem obszaru tematycznego działalności (realizowanych zadań), jak i pod kątem
doświadczeń w pozyskiwaniu funduszy unijnych oraz realizacji zadań publicznych. Ponadto
osoby zapraszane do udziału w wywiadach miały posiadać wiedzę na temat obecnego
funkcjonowania organizacji oraz działań podejmowanych w ostatnich pięciu latach. Takie
założenia rekrutacyjne sprawiły, że w badaniach fokusowych wzięły udział prawie wyłącznie
osoby z zarządów organizacji, a nie szeregowi pracownicy czy wolontariusze. Pozwoliło to
na zebranie wartościowych, z punktu widzenia celów badania, opinii reprezentantów
organizacji pozarządowych.
Rozkład próby w badaniach jakościowych przedstawiał się następująco:
21
Spełnione zostały również warunki określone przez Zamawiającego badania
w zakresie realizacji zadań publicznych przez badane organizacje, gdyż większość z nich je
realizowała. Rozbieżność w stosunku do oczekiwań Zamawiającego pojawiła się
w przypadku realizacji przez organizacje projektów finansowanych z funduszy
strukturalnych. Aż 16 organizacji w ogóle nie realizowało żadnych projektów, 5
z uczestniczących w badaniu organizacji udało się zrealizować tylko jeden projekt, 1
organizacja zrealizowała 2-3 projekty, 3 organizacje 4-5 projektów, z kolei 9 organizacjom
udało się zrealizować więcej niż 5 projektów unijnych. Ze wszystkich uczestniczących
w wywiadzie organizacji trzy nie przekazały informacji na temat liczby zrealizowanych
projektów.
Uczestnikami wywiadów fokusowych byli w dużej mierze ludzie w wieku powyżej 55.
roku życia lub osoby młode – pomiędzy 26-35 rokiem życia. Nieco mniejszą grupę stanowiły
osoby między 36. a 55. rokiem życia. W badaniach praktycznie nie uczestniczyły osoby
poniżej 25. roku życia. Aż 70,4% biorących udział w badaniu stanowiły kobiety, co
potwierdza tezę o feminizacji personelu trzeciego sektora. Respondenci mieli zdecydowanie
wyższy poziom wykształcenia niż średnia krajowa: 73,0% posiadało wykształcenie wyższe,
21,6% wykształcenie średnie. W ogromnej przewadze rozmówcy zogniskowanych
wywiadów grupowych pełnili funkcje zarządcze w organizacji: byli to prezesi, członkowie
zarządu, menadżerowie. Znacznie mniejszą grupę stanowią pracownicy nie pełniący funkcji
zarządczych, ale zorientowani w sprawach działalności organizacji. W badaniu w ogóle nie
uczestniczyli tzw. zwykli (szeregowi) członkowie organizacji oraz wolontariusze.
W trakcie realizacji badań nie pojawiły się problemy mające decydujący wpływ na ich
przebieg. W przypadku badania CATI znaczenie miał termin realizacji badań (przez
pierwszy miesiąc odbywały się one podczas letniego sezonu urlopowego), co mogło
stanowić problem w dostępności i dyspozycyjności niektórych respondentów. Część
respondentów badań ilościowych CATI wskazywało, ze czas rozmowy z ankieterem był dla
nich zbyt długi i przerywało rozmowę. Wówczas ankieter dzwonił ponownie w innym
ustalonym terminie, żeby dokończyć rozpoczęty wywiad. Ankieterzy spotykali się również
z odmową udziału w badaniach, ale były to nieliczne przypadki.
Przy rekrutacji do badań jakościowych z respondentami kontaktowano się
telefonicznie na podstawie baz organizacji pozarządowych działających na terenie Dolnego
Śląska. Stosunkowo często problemem okazywał się nieaktualny numer telefonu bądź
zaprzestanie działalności organizacji figurującej w bazie. Problemem było także to, iż
nierzadko osoby zainteresowane uczestnictwem w wywiadzie nie spełniały warunku
pozyskiwania środków publicznych albo funduszy unijnych, albo nie posiadały statutu
stowarzyszenia tylko np. prowadziły innego rodzaju działalność. Podsumowując, częstym
problemem było dotarcie do podmiotów idealnie wpasowujących się w wymagania i kryteria
edukacją, oświatą i kulturą. Część respondentów jako zakres działalności swojej organizacji
wskazywała usługi socjalne i pomoc społeczną, ochronę zdrowia i życia, rozwój
gospodarczy, przedsiębiorczość, rzemiosło, a także sport, turystykę, rekreację, prawa
człowieka, szkolenia, doradztwo, kulturę i sztukę. Niewielka liczba uczestników jako obszar
działalności wskazała współpracę z regionami, rozwój regionalny i ochronę środowiska.
Żadna z organizacji uczestniczących w badaniu nie wskazała działań na rzecz odnowy wsi
oraz religii i ruchów politycznych.
Obszary tematyczne działania organizacji
Liczba Procent
młodzież i dzieci 10 27,0
aktywizacja lokalnych społeczności 10 27,0
osoby niepełnosprawne, rehabilitacja 8 21,6
nauka, edukacja, oświata, wychowanie 8 21,6
usługi socjalne i pomoc społeczna 5 13,5
ochrona zdrowia i życia 4 10,8
rozwój gospodarczy, przedsiębiorczość, rzemiosło 4 10,8
sport, rekreacja, turystyka, wypoczynek 4 10,8
szkolenia 4 10,8
prawa człowieka 4 10,8
doradztwo 3 8,1
kultura i sztuka 3 8,1
współpraca z regionami, rozwój regionalny 1 2,7
ochrona środowiska 1 2,7
działania na rzecz odnowy wsi 0 0,0
religia, ruchy polityczne 0 0,0
Uwaga: wartości procentowe nie sumują się do 100%, ponieważ organizacje mogły wskazać maksymalnie dwie odpowiedzi.
W badaniu FGI uczestniczyli przedstawiciele zarówno organizacji młodych,
działających w trzecim sektorze nie dłużej niż 5 lat (10 organizacji), jak i organizacje bardziej
doświadczone prowadzące działalność dłużej niż 5 lat (26 organizacji). Jedna organizacja
nie określiła od jak dawna działa na rynku. Zgodnie z założeniami przyjętymi przez
Zamawiającego w badaniu jakościowym przeważali przedstawiciele różnego rodzaju
stowarzyszeń, stanowili oni 64,8% ogółu badanych. Udział przedstawicieli fundacji wynosił
13,6%, innych podmiotów 13,6%.
22
Spełnione zostały również warunki określone przez Zamawiającego badania
w zakresie realizacji zadań publicznych przez badane organizacje, gdyż większość z nich je
realizowała. Rozbieżność w stosunku do oczekiwań Zamawiającego pojawiła się
w przypadku realizacji przez organizacje projektów finansowanych z funduszy
strukturalnych. Aż 16 organizacji w ogóle nie realizowało żadnych projektów, 5
z uczestniczących w badaniu organizacji udało się zrealizować tylko jeden projekt, 1
organizacja zrealizowała 2-3 projekty, 3 organizacje 4-5 projektów, z kolei 9 organizacjom
udało się zrealizować więcej niż 5 projektów unijnych. Ze wszystkich uczestniczących
w wywiadzie organizacji trzy nie przekazały informacji na temat liczby zrealizowanych
projektów.
Uczestnikami wywiadów fokusowych byli w dużej mierze ludzie w wieku powyżej 55.
roku życia lub osoby młode – pomiędzy 26-35 rokiem życia. Nieco mniejszą grupę stanowiły
osoby między 36. a 55. rokiem życia. W badaniach praktycznie nie uczestniczyły osoby
poniżej 25. roku życia. Aż 70,4% biorących udział w badaniu stanowiły kobiety, co
potwierdza tezę o feminizacji personelu trzeciego sektora. Respondenci mieli zdecydowanie
wyższy poziom wykształcenia niż średnia krajowa: 73,0% posiadało wykształcenie wyższe,
21,6% wykształcenie średnie. W ogromnej przewadze rozmówcy zogniskowanych
wywiadów grupowych pełnili funkcje zarządcze w organizacji: byli to prezesi, członkowie
zarządu, menadżerowie. Znacznie mniejszą grupę stanowią pracownicy nie pełniący funkcji
zarządczych, ale zorientowani w sprawach działalności organizacji. W badaniu w ogóle nie
uczestniczyli tzw. zwykli (szeregowi) członkowie organizacji oraz wolontariusze.
W trakcie realizacji badań nie pojawiły się problemy mające decydujący wpływ na ich
przebieg. W przypadku badania CATI znaczenie miał termin realizacji badań (przez
pierwszy miesiąc odbywały się one podczas letniego sezonu urlopowego), co mogło
stanowić problem w dostępności i dyspozycyjności niektórych respondentów. Część
respondentów badań ilościowych CATI wskazywało, ze czas rozmowy z ankieterem był dla
nich zbyt długi i przerywało rozmowę. Wówczas ankieter dzwonił ponownie w innym
ustalonym terminie, żeby dokończyć rozpoczęty wywiad. Ankieterzy spotykali się również
z odmową udziału w badaniach, ale były to nieliczne przypadki.
Przy rekrutacji do badań jakościowych z respondentami kontaktowano się
telefonicznie na podstawie baz organizacji pozarządowych działających na terenie Dolnego
Śląska. Stosunkowo często problemem okazywał się nieaktualny numer telefonu bądź
zaprzestanie działalności organizacji figurującej w bazie. Problemem było także to, iż
nierzadko osoby zainteresowane uczestnictwem w wywiadzie nie spełniały warunku
pozyskiwania środków publicznych albo funduszy unijnych, albo nie posiadały statutu
stowarzyszenia tylko np. prowadziły innego rodzaju działalność. Podsumowując, częstym
problemem było dotarcie do podmiotów idealnie wpasowujących się w wymagania i kryteria
edukacją, oświatą i kulturą. Część respondentów jako zakres działalności swojej organizacji
wskazywała usługi socjalne i pomoc społeczną, ochronę zdrowia i życia, rozwój
gospodarczy, przedsiębiorczość, rzemiosło, a także sport, turystykę, rekreację, prawa
człowieka, szkolenia, doradztwo, kulturę i sztukę. Niewielka liczba uczestników jako obszar
działalności wskazała współpracę z regionami, rozwój regionalny i ochronę środowiska.
Żadna z organizacji uczestniczących w badaniu nie wskazała działań na rzecz odnowy wsi
oraz religii i ruchów politycznych.
Obszary tematyczne działania organizacji
Liczba Procent
młodzież i dzieci 10 27,0
aktywizacja lokalnych społeczności 10 27,0
osoby niepełnosprawne, rehabilitacja 8 21,6
nauka, edukacja, oświata, wychowanie 8 21,6
usługi socjalne i pomoc społeczna 5 13,5
ochrona zdrowia i życia 4 10,8
rozwój gospodarczy, przedsiębiorczość, rzemiosło 4 10,8
sport, rekreacja, turystyka, wypoczynek 4 10,8
szkolenia 4 10,8
prawa człowieka 4 10,8
doradztwo 3 8,1
kultura i sztuka 3 8,1
współpraca z regionami, rozwój regionalny 1 2,7
ochrona środowiska 1 2,7
działania na rzecz odnowy wsi 0 0,0
religia, ruchy polityczne 0 0,0
Uwaga: wartości procentowe nie sumują się do 100%, ponieważ organizacje mogły wskazać maksymalnie dwie odpowiedzi.
W badaniu FGI uczestniczyli przedstawiciele zarówno organizacji młodych,
działających w trzecim sektorze nie dłużej niż 5 lat (10 organizacji), jak i organizacje bardziej
doświadczone prowadzące działalność dłużej niż 5 lat (26 organizacji). Jedna organizacja
nie określiła od jak dawna działa na rynku. Zgodnie z założeniami przyjętymi przez
Zamawiającego w badaniu jakościowym przeważali przedstawiciele różnego rodzaju
stowarzyszeń, stanowili oni 64,8% ogółu badanych. Udział przedstawicieli fundacji wynosił
13,6%, innych podmiotów 13,6%.
23
dolnośląskie dopiero na jedenastym miejscu i choć w latach 2008-2010 liczba organizacji
nieznacznie się zwiększyła (z 18,7 do 19,3 organizacji na 10 tys. mieszkańców Dolnego
Śląska), to przyrost liczby organizacji w Polsce był w omawianym okresie nieco większy niż
w regionie (z 18,6 do 19,9 organizacji na 10 tys. mieszkańców).
Ze względu na zasięg działalności w regionie wzrósł odsetek organizacji, których
zasięg działalności wykracza poza granice kraju (z 7,0% w 2008 r. do 10,0% w 2010 r.,
średnio dla Polski udział takich organizacji wynosił w 2008 r. i w 2010 r. 6,0%). Pod tym
względem województwo dolnośląskie plasuje się wraz z mazowieckim na pierwszym
miejscu w kraju. Powiększył się również udział podmiotów, które obejmują zasięgiem swojej
działalności powiat (z 25,0% w 2008 r. do 28,0% w 2010 r.). Jednocześnie zmalał odsetek
organizacji, których zasięg obejmuje najbliższe otoczenie, mniejsze niż jedna gmina (z 9,0%
do 6,0%). Oznacza to, że, dolnośląskie organizacje obejmują większy zasięg działania niż
przeciętne polskie organizacje oraz że systematycznie ten zasięg powiększają.
Ze względu na rodzaj prowadzonej działalności, o 10 punktów procentowych
zmniejszył się udział organizacji prowadzących wyłącznie nieodpłatną działalność statutową
(z 82,0% do 72,0%), a wzrósł udział podmiotów prowadzących zarówno nieodpłatną, jak
i odpłatną działalność (z 11,0% do 22,0%). Nadal jednak organizacje prowadzące
działalność gospodarczą stanowią zdecydowaną mniejszość (7% w 2008 r. i 6% w 2010 r.).
Pod tym względem sytuacja w województwie dolnośląskim, świadcząca o niewielkiej
profesjonalizacji sektora non-profit, nie odbiega od sytuacji w innych regionach.
Pod względem typu organizacji województwo notuje jeden z najwyższych w kraju
udział fundacji, które, zgodnie z danymi Banku Danych Lokalnych GUS, stanowią na
Dolnym Śląsku 10% wszystkich działających organizacji. Pozostałe organizacje to
stowarzyszenia kultury fizycznej (26,2% wszystkich dolnośląskich organizacji w 2010 r.),
ochotnicze straże pożarne (12,0%), koła łowieckie (3,4%), pozostałe stowarzyszenia i inne
organizacje społeczne (48,4%).
Ponad połowa podmiotów zlokalizowanych w województwie dolnośląskim ma swoją
siedzibę na terenie gmin miejskich (54,0% w 2008 r., 58% w 2010 r.)., a około ¼ na terenie
gmin miejsko-wiejskich (27,0% w 2008 r., 25% w 2010 r.). Są to jedne z najwyższych
wskaźników w kraju, wynikające głównie z relatywnie wysokiego wskaźnika urbanizacji
województwa dolnośląskiego.
W omawianym okresie zwiększył się udział dolnośląskich organizacji w ogólnej
liczbie podmiotów, które zadeklarowały przychód powyżej jednego miliona złotych (z 5,7%
w 2008 r. do 7,2% w 2010r.). Udział jednostek zatrudniających pracowników pozostał na
tym samym poziomie i wyniósł 13,0%. Jednocześnie nieznacznie zwiększyła się przeciętna
liczba zatrudnionych osób (z 7 do 8 osób), co biorąc pod uwagę zwiększenie liczby
bezwzględnej organizacji spowodowało wzrost liczby zatrudnionych w trzecim sektorze
określone przez Zamawiającego, jednak ostatecznie udało się zrealizować badanie zarówno
przy uczestnictwie wystarczającej liczby respondentów, jak i przy zachowaniu wymaganych
kryteriów.
4. Kondycja trzeciego sektora w województwie dolnośląskim w latach 2008-2013 w świetle danych zastanych Informacje na temat liczebności organizacji pozarządowych przedstawione
w niniejszym raporcie zostały zaczerpnięte z Banku Danych Lokalnych GUS, opracowań
GUS, raportów i baz stowarzyszenia Klon/Jawor, a także z bazy danych teleadresowych
organizacji w województwie dolnośląskim prowadzonej przez Urząd Marszałkowski
Województwa Dolnośląskiego oraz – jako uzupełnienie – bazy danych o organizacjach
prowadzonej przez Urząd Miasta Wrocławia. Należy zaznaczyć, że podawane przez różne
źródła liczebności odbiegają od siebie. Istnieje przynajmniej kilka przyczyn takiego stanu.
Pierwszym z nich jest fakt, że liczba organizacji pozarządowych w skali województwa stale
się zmienia, za czym nie nadążają oficjalne statystyki. W tym samym czasie zakładane są
jedne organizacje, podczas gdy inne zawieszają lub kończą swoją działalność. Drugą
przyczyną jest to, że organizacje, które były we wcześniejszym okresie aktywne i zostały
wpisane do określonej bazy (lub same się do niej zgłosiły) nie mają obowiązku
informowania podmiotu prowadzącego o zaprzestaniu lub zawieszeniu działalności. Istotną
kwestią pozostaje również definicja organizacji pozarządowej, która w zależności od źródła
danych jest formułowana odmiennie.
Zgodnie z danymi Banku Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego liczba
organizacji pozarządowych w województwie dolnośląskim w roku 2010 w stosunku do roku
2008 wzrosła nieznacznie i wynosiła 5 500 w stosunku do 5 400 w 2008 roku1. Sektor
pozarządowy w Polsce rozwijał się w tym samym czasie nieco szybciej: udział organizacji
dolnośląskich w całkowitej liczbie polskich organizacji pozarządowych zmniejszył się
w omawianym okresie (2008-2010) z 7,6% do 7,3%. Warto wspomnieć, że w omawianym
okresie wzrosła w województwie dolnośląskim liczba organizacji posiadających status
organizacji pożytku publicznego (OPP) – z około 620 do 720, co oznacza, że w 2010 roku
11,7% spośród wszystkich polskich OPP było zlokalizowanych w województwie
dolnośląskim (w 2008 roku było to 11,6%). Zarówno w 2008 roku, jak i w 2010 województwo
dolnośląskie pod względem liczby organizacji pozarządowych uplasowało się na piątym
miejscu w kraju, za województwami: mazowieckim, małopolskim, śląskim i wielkopolskim.
Stosunek liczby organizacji do liczby mieszkańców plasuje natomiast województwo
1 W momencie prowadzenia badania desk research (wrzesień 2013 r.) w BDL GUS nie były dostępne dane za 2012 rok.
24
dolnośląskie dopiero na jedenastym miejscu i choć w latach 2008-2010 liczba organizacji
nieznacznie się zwiększyła (z 18,7 do 19,3 organizacji na 10 tys. mieszkańców Dolnego
Śląska), to przyrost liczby organizacji w Polsce był w omawianym okresie nieco większy niż
w regionie (z 18,6 do 19,9 organizacji na 10 tys. mieszkańców).
Ze względu na zasięg działalności w regionie wzrósł odsetek organizacji, których
zasięg działalności wykracza poza granice kraju (z 7,0% w 2008 r. do 10,0% w 2010 r.,
średnio dla Polski udział takich organizacji wynosił w 2008 r. i w 2010 r. 6,0%). Pod tym
względem województwo dolnośląskie plasuje się wraz z mazowieckim na pierwszym
miejscu w kraju. Powiększył się również udział podmiotów, które obejmują zasięgiem swojej
działalności powiat (z 25,0% w 2008 r. do 28,0% w 2010 r.). Jednocześnie zmalał odsetek
organizacji, których zasięg obejmuje najbliższe otoczenie, mniejsze niż jedna gmina (z 9,0%
do 6,0%). Oznacza to, że, dolnośląskie organizacje obejmują większy zasięg działania niż
przeciętne polskie organizacje oraz że systematycznie ten zasięg powiększają.
Ze względu na rodzaj prowadzonej działalności, o 10 punktów procentowych
zmniejszył się udział organizacji prowadzących wyłącznie nieodpłatną działalność statutową
(z 82,0% do 72,0%), a wzrósł udział podmiotów prowadzących zarówno nieodpłatną, jak
i odpłatną działalność (z 11,0% do 22,0%). Nadal jednak organizacje prowadzące
działalność gospodarczą stanowią zdecydowaną mniejszość (7% w 2008 r. i 6% w 2010 r.).
Pod tym względem sytuacja w województwie dolnośląskim, świadcząca o niewielkiej
profesjonalizacji sektora non-profit, nie odbiega od sytuacji w innych regionach.
Pod względem typu organizacji województwo notuje jeden z najwyższych w kraju
udział fundacji, które, zgodnie z danymi Banku Danych Lokalnych GUS, stanowią na
Dolnym Śląsku 10% wszystkich działających organizacji. Pozostałe organizacje to
stowarzyszenia kultury fizycznej (26,2% wszystkich dolnośląskich organizacji w 2010 r.),
ochotnicze straże pożarne (12,0%), koła łowieckie (3,4%), pozostałe stowarzyszenia i inne
organizacje społeczne (48,4%).
Ponad połowa podmiotów zlokalizowanych w województwie dolnośląskim ma swoją
siedzibę na terenie gmin miejskich (54,0% w 2008 r., 58% w 2010 r.)., a około ¼ na terenie
gmin miejsko-wiejskich (27,0% w 2008 r., 25% w 2010 r.). Są to jedne z najwyższych
wskaźników w kraju, wynikające głównie z relatywnie wysokiego wskaźnika urbanizacji
województwa dolnośląskiego.
W omawianym okresie zwiększył się udział dolnośląskich organizacji w ogólnej
liczbie podmiotów, które zadeklarowały przychód powyżej jednego miliona złotych (z 5,7%
w 2008 r. do 7,2% w 2010r.). Udział jednostek zatrudniających pracowników pozostał na
tym samym poziomie i wyniósł 13,0%. Jednocześnie nieznacznie zwiększyła się przeciętna
liczba zatrudnionych osób (z 7 do 8 osób), co biorąc pod uwagę zwiększenie liczby
bezwzględnej organizacji spowodowało wzrost liczby zatrudnionych w trzecim sektorze
określone przez Zamawiającego, jednak ostatecznie udało się zrealizować badanie zarówno
przy uczestnictwie wystarczającej liczby respondentów, jak i przy zachowaniu wymaganych
kryteriów.
4. Kondycja trzeciego sektora w województwie dolnośląskim w latach 2008-2013 w świetle danych zastanych Informacje na temat liczebności organizacji pozarządowych przedstawione
w niniejszym raporcie zostały zaczerpnięte z Banku Danych Lokalnych GUS, opracowań
GUS, raportów i baz stowarzyszenia Klon/Jawor, a także z bazy danych teleadresowych
organizacji w województwie dolnośląskim prowadzonej przez Urząd Marszałkowski
Województwa Dolnośląskiego oraz – jako uzupełnienie – bazy danych o organizacjach
prowadzonej przez Urząd Miasta Wrocławia. Należy zaznaczyć, że podawane przez różne
źródła liczebności odbiegają od siebie. Istnieje przynajmniej kilka przyczyn takiego stanu.
Pierwszym z nich jest fakt, że liczba organizacji pozarządowych w skali województwa stale
się zmienia, za czym nie nadążają oficjalne statystyki. W tym samym czasie zakładane są
jedne organizacje, podczas gdy inne zawieszają lub kończą swoją działalność. Drugą
przyczyną jest to, że organizacje, które były we wcześniejszym okresie aktywne i zostały
wpisane do określonej bazy (lub same się do niej zgłosiły) nie mają obowiązku
informowania podmiotu prowadzącego o zaprzestaniu lub zawieszeniu działalności. Istotną
kwestią pozostaje również definicja organizacji pozarządowej, która w zależności od źródła
danych jest formułowana odmiennie.
Zgodnie z danymi Banku Danych Lokalnych Głównego Urzędu Statystycznego liczba
organizacji pozarządowych w województwie dolnośląskim w roku 2010 w stosunku do roku
2008 wzrosła nieznacznie i wynosiła 5 500 w stosunku do 5 400 w 2008 roku1. Sektor
pozarządowy w Polsce rozwijał się w tym samym czasie nieco szybciej: udział organizacji
dolnośląskich w całkowitej liczbie polskich organizacji pozarządowych zmniejszył się
w omawianym okresie (2008-2010) z 7,6% do 7,3%. Warto wspomnieć, że w omawianym
okresie wzrosła w województwie dolnośląskim liczba organizacji posiadających status
organizacji pożytku publicznego (OPP) – z około 620 do 720, co oznacza, że w 2010 roku
11,7% spośród wszystkich polskich OPP było zlokalizowanych w województwie
dolnośląskim (w 2008 roku było to 11,6%). Zarówno w 2008 roku, jak i w 2010 województwo
dolnośląskie pod względem liczby organizacji pozarządowych uplasowało się na piątym
miejscu w kraju, za województwami: mazowieckim, małopolskim, śląskim i wielkopolskim.
Stosunek liczby organizacji do liczby mieszkańców plasuje natomiast województwo
1 W momencie prowadzenia badania desk research (wrzesień 2013 r.) w BDL GUS nie były dostępne dane za 2012 rok.
25
wskazania wszystkich dolnośląskich organizacji, które są zarejestrowane w bazie
Klon/Jawor (tym razem także Ochotniczych Straży Pożarnych), których łącznie jest 12 690.
Ta liczba posłużyła do obliczenia wielkości procentowych zaprezentowanych w dalszej
części tekstu. Ogólna liczba wskazań w tabeli przewyższa liczbę organizacji (wynosi 15
372), ponieważ mogły one wskazać więcej niż jeden obszar aktywności. Organizacje mogły
także wskazać więcej niż jeden szczegółowy obszar w ramach głównego obszaru. Rozkład
odpowiedzi dla województwa dolnośląskiego ilustruje poniższa tabela.
Dziedziny działań dolnośląskich organizacji w 2012 r.
Dziedziny działań organizacji liczba
Przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, działalność wspierająca 2 421 Działalność charytatywna 537 Pomoc społeczna oraz wyrównywanie szans 1 460 Pomoc ofiarom katastrof 788 Działalność na rzecz osób niepełnosprawnych 787 Działalność na rzecz osób w wieku emerytalnym 206 Działalność na rzecz kombatantów i osób represjonowanych 34 Wspieranie rodziny i systemu pieczy zastępczej 33 Ochrona zdrowia 1 361 Ochrona i promocja zdrowia 1 116 Przeciwdziałanie uzależnieniom i patologiom społecznym 491 Ochrona praw 725 Upowszechnianie i ochrona wolności i praw człowieka, swobód obywatelskich oraz działań wspomagających rozwój demokracji 536 Działalność na rzecz równych praw kobiet i mężczyzn 193 Upowszechnianie i ochrona praw konsumentów 94 Działalność na rzecz rodziny, macierzyństwa, rodzicielstwa, upowszechnianie i ochrona praw dziecka 203 Przeciwdziałanie bezrobociu, rozwój gospodarczy 898 Działalność wspomagająca rozwój gospodarczy, w tym rozwój przedsiębiorczości 574 Działalność na rzecz integracji i reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych wykluczeniem 192 Promocja zatrudnienia i aktywizacji zawodowej osób pozostających bez pracy i zagrożonych zwolnieniem z pracy 424 Nauka, kultura, ekologia 2 469 Nauka, szkolnictwo wyższe, edukacja, oświata i wychowanie 1 484 Wspomaganie rozwoju techniki, wynalazczości i innowacyjności 58 Kultura, sztuka, ochrona dóbr kultury i dziedzictwa narodowego 1 370 Ekologia i ochrona zwierząt oraz ochrona dziedzictwa przyrodniczego 613 Działalność międzynarodowa, wspólnoty lokalne, aktywność społeczna 1 653 Działalność na rzecz integracji europejskiej oraz rozwijania kontaktów i współpracy między społeczeństwami 647
województwa dolnośląskiego z 3 800 do 5 600 osób. Przeciętna liczba członków organizacji
w województwie dolnośląskim wynosiła w 2008 roku 26 osób (średnia krajowa to 30 osób)2.
Liczba wolontariuszy przypadających na jedną dolnośląską organizację wynosiła 10 osób,
podobnie jak w innych regionach Polski.
Kondycja dolnośląskiego sektora organizacji pozarządowych odmiennie wygląda
z perspektywy bazy Stowarzyszenia Klon/Jawor. Jest w niej zarejestrowanych ponad 80 tys.
organizacji, z czego ponad 14 tys. ma swoją siedzibę w województwie mazowieckim, a duża
liczba (ponad 7 tys.) jest zlokalizowana w województwach śląskim, wielkopolskim,
małopolskim i dolnośląskim. Analiza liczby organizacji pozarządowych w stosunku do liczby
mieszkańców prowadzona przez Stowarzyszenie Klon/Jawor w 2012 roku pokazuje, że
najwyższa aktywność obywatelska występuje w województwach: mazowieckim,
dolnośląskim, warmińsko-mazurskim, zachodniopomorskim, pomorskim i lubuskim3. Jest to
znacząca różnica w stosunku do danych BDL GUS za 2008 i 2010 rok. Może ona wynikać
z trzech kwestii:
upływu czasu – dane Stowarzyszenia Klon/Jawor pochodzą z 2012 roku, a dane
BDL GUS z 2010 i 2008 roku;
niewyrejestrowywania się organizacji zawieszających lub kończących swoją
aktywność z baz Stowarzyszenia;
innym rozumieniem kategorii „organizacje pozarządowe”, do której Stowarzyszenie
Klon/Jawor zalicza stowarzyszenia i fundacje4.
Poprzez wyłączenie z analizy Ochotniczych Straży Pożarnych (OSP), których
w województwie dolnośląskim jest znacznie mniej niż w innych regionach, wskaźniki
zaangażowania obywatelskiego na Dolnym Śląsku przyjmują znacznie wyższe wartości niż
wynika to z BDL GUS. Autorzy przywoływanego raportu bazowali również na danych
zaczerpniętych z rejestru REGON. Jak piszą „największy przyrost liczby organizacji
w stosunku do liczby mieszkańców zanotowano w ostatnich latach (2008-2012 – przyp. aut.)
w województwach mazowieckim, dolnośląskim, warmińsko-mazurskim
i zachodniopomorskim”5. W województwie dolnośląskim przyrost w omawianym czteroletnim
okresie wyniósł 9,0 organizacji (tj. stowarzyszeń i fundacji, bez OSP) na 10 tys.
mieszkańców, co plasuje województwo dolnośląskie na drugim miejscu w Polsce po
Mazowszu (9,1 organizacji).
Dzięki danym zbieranym przez Stowarzyszenie Klon/Jawor można poznać profil
działalności organizacji pozarządowych na Dolnym Śląsku. Poniższa tabela obejmuje
2 Dane BDL GUS dostępne wyłącznie za 2008 rok. 3 Klon/Jawor (2013). Podstawowe fakty o organizacjach pozarządowych – raport z badania 2012. Warszawa: Stowarzyszenie Klon/Jawor, s. 30. 4 Ibidem, s. 5. 5 Ibidem, s. 31.
26
wskazania wszystkich dolnośląskich organizacji, które są zarejestrowane w bazie
Klon/Jawor (tym razem także Ochotniczych Straży Pożarnych), których łącznie jest 12 690.
Ta liczba posłużyła do obliczenia wielkości procentowych zaprezentowanych w dalszej
części tekstu. Ogólna liczba wskazań w tabeli przewyższa liczbę organizacji (wynosi 15
372), ponieważ mogły one wskazać więcej niż jeden obszar aktywności. Organizacje mogły
także wskazać więcej niż jeden szczegółowy obszar w ramach głównego obszaru. Rozkład
odpowiedzi dla województwa dolnośląskiego ilustruje poniższa tabela.
Dziedziny działań dolnośląskich organizacji w 2012 r.
Dziedziny działań organizacji liczba
Przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, działalność wspierająca 2 421 Działalność charytatywna 537 Pomoc społeczna oraz wyrównywanie szans 1 460 Pomoc ofiarom katastrof 788 Działalność na rzecz osób niepełnosprawnych 787 Działalność na rzecz osób w wieku emerytalnym 206 Działalność na rzecz kombatantów i osób represjonowanych 34 Wspieranie rodziny i systemu pieczy zastępczej 33 Ochrona zdrowia 1 361 Ochrona i promocja zdrowia 1 116 Przeciwdziałanie uzależnieniom i patologiom społecznym 491 Ochrona praw 725 Upowszechnianie i ochrona wolności i praw człowieka, swobód obywatelskich oraz działań wspomagających rozwój demokracji 536 Działalność na rzecz równych praw kobiet i mężczyzn 193 Upowszechnianie i ochrona praw konsumentów 94 Działalność na rzecz rodziny, macierzyństwa, rodzicielstwa, upowszechnianie i ochrona praw dziecka 203 Przeciwdziałanie bezrobociu, rozwój gospodarczy 898 Działalność wspomagająca rozwój gospodarczy, w tym rozwój przedsiębiorczości 574 Działalność na rzecz integracji i reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych wykluczeniem 192 Promocja zatrudnienia i aktywizacji zawodowej osób pozostających bez pracy i zagrożonych zwolnieniem z pracy 424 Nauka, kultura, ekologia 2 469 Nauka, szkolnictwo wyższe, edukacja, oświata i wychowanie 1 484 Wspomaganie rozwoju techniki, wynalazczości i innowacyjności 58 Kultura, sztuka, ochrona dóbr kultury i dziedzictwa narodowego 1 370 Ekologia i ochrona zwierząt oraz ochrona dziedzictwa przyrodniczego 613 Działalność międzynarodowa, wspólnoty lokalne, aktywność społeczna 1 653 Działalność na rzecz integracji europejskiej oraz rozwijania kontaktów i współpracy między społeczeństwami 647
województwa dolnośląskiego z 3 800 do 5 600 osób. Przeciętna liczba członków organizacji
w województwie dolnośląskim wynosiła w 2008 roku 26 osób (średnia krajowa to 30 osób)2.
Liczba wolontariuszy przypadających na jedną dolnośląską organizację wynosiła 10 osób,
podobnie jak w innych regionach Polski.
Kondycja dolnośląskiego sektora organizacji pozarządowych odmiennie wygląda
z perspektywy bazy Stowarzyszenia Klon/Jawor. Jest w niej zarejestrowanych ponad 80 tys.
organizacji, z czego ponad 14 tys. ma swoją siedzibę w województwie mazowieckim, a duża
liczba (ponad 7 tys.) jest zlokalizowana w województwach śląskim, wielkopolskim,
małopolskim i dolnośląskim. Analiza liczby organizacji pozarządowych w stosunku do liczby
mieszkańców prowadzona przez Stowarzyszenie Klon/Jawor w 2012 roku pokazuje, że
najwyższa aktywność obywatelska występuje w województwach: mazowieckim,
dolnośląskim, warmińsko-mazurskim, zachodniopomorskim, pomorskim i lubuskim3. Jest to
znacząca różnica w stosunku do danych BDL GUS za 2008 i 2010 rok. Może ona wynikać
z trzech kwestii:
upływu czasu – dane Stowarzyszenia Klon/Jawor pochodzą z 2012 roku, a dane
BDL GUS z 2010 i 2008 roku;
niewyrejestrowywania się organizacji zawieszających lub kończących swoją
aktywność z baz Stowarzyszenia;
innym rozumieniem kategorii „organizacje pozarządowe”, do której Stowarzyszenie
Klon/Jawor zalicza stowarzyszenia i fundacje4.
Poprzez wyłączenie z analizy Ochotniczych Straży Pożarnych (OSP), których
w województwie dolnośląskim jest znacznie mniej niż w innych regionach, wskaźniki
zaangażowania obywatelskiego na Dolnym Śląsku przyjmują znacznie wyższe wartości niż
wynika to z BDL GUS. Autorzy przywoływanego raportu bazowali również na danych
zaczerpniętych z rejestru REGON. Jak piszą „największy przyrost liczby organizacji
w stosunku do liczby mieszkańców zanotowano w ostatnich latach (2008-2012 – przyp. aut.)
w województwach mazowieckim, dolnośląskim, warmińsko-mazurskim
i zachodniopomorskim”5. W województwie dolnośląskim przyrost w omawianym czteroletnim
okresie wyniósł 9,0 organizacji (tj. stowarzyszeń i fundacji, bez OSP) na 10 tys.
mieszkańców, co plasuje województwo dolnośląskie na drugim miejscu w Polsce po
Mazowszu (9,1 organizacji).
Dzięki danym zbieranym przez Stowarzyszenie Klon/Jawor można poznać profil
działalności organizacji pozarządowych na Dolnym Śląsku. Poniższa tabela obejmuje
2 Dane BDL GUS dostępne wyłącznie za 2008 rok. 3 Klon/Jawor (2013). Podstawowe fakty o organizacjach pozarządowych – raport z badania 2012. Warszawa: Stowarzyszenie Klon/Jawor, s. 30. 4 Ibidem, s. 5. 5 Ibidem, s. 31.
27
ponadto „Badanie organizacji pozarządowych na Dolnym Śląsku”, które stanowiło punkt
odniesienia od wyników badań przedstawianych w niniejszym raporcie. „Badanie organizacji
pozarządowych na Dolnym Śląsku” zostało zrealizowane w 2008 roku i objęło swoim
zasięgiem wszystkie rodzaje organizacji pozarządowych województwa dolnośląskiego.
Dzięki zestawieniu wyników obu badań (z 2008 i 2013 r.) uzyskujemy pogłębiony opis
zmian, jakie zaszły w dolnośląskim trzecim sektorze na przestrzeni ostatnich pięciu lat.
Warto także w tym miejscu wspomnieć o wynikach dwóch innych badań
socjologicznych, które obejmowały analizę kondycji sektora organizacji działających
w obszarze pomocy i integracji społecznej. Niektóre zaobserwowane wtedy tendencje
i część zdiagnozowanych problemów nadal są na Dolnym Śląsku aktualne. Pierwsze
badanie zrealizowano w 2010 roku na zlecenie Dolnośląskiego Ośrodka Polityki Społecznej
na próbie 700 respondentów reprezentujących 350 organizacji działających w obszarze
pomocy i integracji społecznej6, drugie przeprowadzono w tym samym roku na zlecenie
Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego na próbie 800 dolnośląskich
organizacji działających w tym obszarze aktywności7. Najważniejsze wnioski z obu
projektów przedstawiają się następująco:
Dolnośląskie organizacje w 2010 roku najczęściej obejmowały swoją działalnością
teren jednej gminy (ponad 1/3), co czwarta działała na terenie całego kraju, tylko 3%
z nich obejmowało swoimi działaniami obszar ponadnarodowy,
Cześć organizacji deklarowało poszerzanie zakresu zadaniowego swojej
działalności, najczęściej w celu dostosowania profilu do możliwości uzyskania
wsparcia finansowego z funduszy strukturalnych, krajowych i samorządowych,
dopiero drugim wskazywanym celem poszerzania zakresu działań były potrzeby
zgłaszane przez beneficjentów,
Najważniejsze bariery we współpracy badanych organizacji z administracją
publiczną wskazywane przez organizacje to ograniczone zaufanie administracji,
ograniczone środki finansowe pozostające w dyspozycji administracji na realizację
zadań zleconych organizacjom oraz ograniczony kapitał społeczny skutkujący mało
dynamicznym rozwojem trzeciego sektora,
Spośród organizacji, które deklarowały brak planów poszerzenia działalności,
najczęściej wskazywaną barierą był ograniczony dostęp do środków finansowych,
6 Raport podsumowujący Badanie socjologiczne funkcjonowania organizacji pozarządowych działających w obszarze pomocy i integracji społecznej na terenie Dolnego Śląska (2011). Wrocław: Doradztwo Społeczne i Gospodarcze. Badanie było realizowane w ramach projektu Diagnoza funkcjonowania organizacji działających w obszarze pomocy społecznej i integracji społecznej współfinansowanego z Unii Europejskiej z EFS w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. 7 Raport potrzeb i możliwości podmiotów integracyjno-społecznych województwa dolnośląskiego. Materiały z konferencji podsumowującej projekt (2010). Wrocław: Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Gospodarczych DELTA PARTNER.
Dziedziny działań organizacji liczba
Działalność wspomagająca rozwój wspólnot i społeczności lokalnych 1 157 Promocja i organizacja wolontariatu 497 Wspieranie organizacji pozarządowych 190 Tożsamość, tradycja narodowa 631 Podtrzymywanie i upowszechnianie tradycji narodowej, pielęgnowanie polskości, rozwój świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej 513 Promocja Rzeczypospolitej Polskiej za granicą 83 Pomoc Polonii i Polakom za granicą 32 Działalność na rzecz mniejszości narodowych i etnicznych oraz języka regionalnego 194 Sport, turystyka, wypoczynek 3 542 Wspieranie i upowszechnianie kultury fizycznej i sportu 3 356 Turystyka i krajoznawstwo 678 Wypoczynek dzieci i młodzieży 663 Bezpieczeństwo publiczne 1 069 Ratownictwo i ochrona ludności 910 Porządek i bezpieczeństwo publiczne 192 Obronność państwa i działalność Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej 39 Inne 603
Źródło: opracowanie własne na podstawie bazy organizacji pozarządowych Klon/Jawor, dostęp 10.09.2013 r.
Z przedstawionego zestawienia wynika, że najważniejsze dziedziny działań dolnośląskich
organizacji to:
sport, turystyka, wypoczynek – 23%
nauka, kultura, ekologia – 15,7%
przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, działalność wspierająca – 15,7%
działalność międzynarodowa, wspólnoty lokalne, aktywność społeczna – 10,5%
ochrona zdrowia – 8,9%
bezpieczeństwo publiczne – 7,0%
przeciwdziałanie bezrobociu, rozwój gospodarczy – 5,8%
ochrona praw – 4,7%
tożsamość, tradycja narodowa – 4,1%
inne – 4,0%.
Do dwóch kluczowych obszarów działalności dolnośląskich organizacji należy
wspieranie i promocja kultury fizycznej i sportu oraz pomoc społeczna i wyrównywanie
szans. Wśród organizacji działających w drugim z wymienionych obszarów zrealizowano
w ostatnich latach w województwie dolnośląskim dwa badania socjologiczne, których
najważniejsze wyniki zaprezentowane zostały poniżej. Na Dolnym Śląsku zrealizowano
28
ponadto „Badanie organizacji pozarządowych na Dolnym Śląsku”, które stanowiło punkt
odniesienia od wyników badań przedstawianych w niniejszym raporcie. „Badanie organizacji
pozarządowych na Dolnym Śląsku” zostało zrealizowane w 2008 roku i objęło swoim
zasięgiem wszystkie rodzaje organizacji pozarządowych województwa dolnośląskiego.
Dzięki zestawieniu wyników obu badań (z 2008 i 2013 r.) uzyskujemy pogłębiony opis
zmian, jakie zaszły w dolnośląskim trzecim sektorze na przestrzeni ostatnich pięciu lat.
Warto także w tym miejscu wspomnieć o wynikach dwóch innych badań
socjologicznych, które obejmowały analizę kondycji sektora organizacji działających
w obszarze pomocy i integracji społecznej. Niektóre zaobserwowane wtedy tendencje
i część zdiagnozowanych problemów nadal są na Dolnym Śląsku aktualne. Pierwsze
badanie zrealizowano w 2010 roku na zlecenie Dolnośląskiego Ośrodka Polityki Społecznej
na próbie 700 respondentów reprezentujących 350 organizacji działających w obszarze
pomocy i integracji społecznej6, drugie przeprowadzono w tym samym roku na zlecenie
Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego na próbie 800 dolnośląskich
organizacji działających w tym obszarze aktywności7. Najważniejsze wnioski z obu
projektów przedstawiają się następująco:
Dolnośląskie organizacje w 2010 roku najczęściej obejmowały swoją działalnością
teren jednej gminy (ponad 1/3), co czwarta działała na terenie całego kraju, tylko 3%
z nich obejmowało swoimi działaniami obszar ponadnarodowy,
Cześć organizacji deklarowało poszerzanie zakresu zadaniowego swojej
działalności, najczęściej w celu dostosowania profilu do możliwości uzyskania
wsparcia finansowego z funduszy strukturalnych, krajowych i samorządowych,
dopiero drugim wskazywanym celem poszerzania zakresu działań były potrzeby
zgłaszane przez beneficjentów,
Najważniejsze bariery we współpracy badanych organizacji z administracją
publiczną wskazywane przez organizacje to ograniczone zaufanie administracji,
ograniczone środki finansowe pozostające w dyspozycji administracji na realizację
zadań zleconych organizacjom oraz ograniczony kapitał społeczny skutkujący mało
dynamicznym rozwojem trzeciego sektora,
Spośród organizacji, które deklarowały brak planów poszerzenia działalności,
najczęściej wskazywaną barierą był ograniczony dostęp do środków finansowych,
6 Raport podsumowujący Badanie socjologiczne funkcjonowania organizacji pozarządowych działających w obszarze pomocy i integracji społecznej na terenie Dolnego Śląska (2011). Wrocław: Doradztwo Społeczne i Gospodarcze. Badanie było realizowane w ramach projektu Diagnoza funkcjonowania organizacji działających w obszarze pomocy społecznej i integracji społecznej współfinansowanego z Unii Europejskiej z EFS w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. 7 Raport potrzeb i możliwości podmiotów integracyjno-społecznych województwa dolnośląskiego. Materiały z konferencji podsumowującej projekt (2010). Wrocław: Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Gospodarczych DELTA PARTNER.
Dziedziny działań organizacji liczba
Działalność wspomagająca rozwój wspólnot i społeczności lokalnych 1 157 Promocja i organizacja wolontariatu 497 Wspieranie organizacji pozarządowych 190 Tożsamość, tradycja narodowa 631 Podtrzymywanie i upowszechnianie tradycji narodowej, pielęgnowanie polskości, rozwój świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej 513 Promocja Rzeczypospolitej Polskiej za granicą 83 Pomoc Polonii i Polakom za granicą 32 Działalność na rzecz mniejszości narodowych i etnicznych oraz języka regionalnego 194 Sport, turystyka, wypoczynek 3 542 Wspieranie i upowszechnianie kultury fizycznej i sportu 3 356 Turystyka i krajoznawstwo 678 Wypoczynek dzieci i młodzieży 663 Bezpieczeństwo publiczne 1 069 Ratownictwo i ochrona ludności 910 Porządek i bezpieczeństwo publiczne 192 Obronność państwa i działalność Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej 39 Inne 603
Źródło: opracowanie własne na podstawie bazy organizacji pozarządowych Klon/Jawor, dostęp 10.09.2013 r.
Z przedstawionego zestawienia wynika, że najważniejsze dziedziny działań dolnośląskich
organizacji to:
sport, turystyka, wypoczynek – 23%
nauka, kultura, ekologia – 15,7%
przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, działalność wspierająca – 15,7%
działalność międzynarodowa, wspólnoty lokalne, aktywność społeczna – 10,5%
ochrona zdrowia – 8,9%
bezpieczeństwo publiczne – 7,0%
przeciwdziałanie bezrobociu, rozwój gospodarczy – 5,8%
ochrona praw – 4,7%
tożsamość, tradycja narodowa – 4,1%
inne – 4,0%.
Do dwóch kluczowych obszarów działalności dolnośląskich organizacji należy
wspieranie i promocja kultury fizycznej i sportu oraz pomoc społeczna i wyrównywanie
szans. Wśród organizacji działających w drugim z wymienionych obszarów zrealizowano
w ostatnich latach w województwie dolnośląskim dwa badania socjologiczne, których
najważniejsze wyniki zaprezentowane zostały poniżej. Na Dolnym Śląsku zrealizowano
29
1. Proces profesjonalizacji trzeciego sektora na Dolnym Śląsku przebiega
w umiarkowanym tempie, o czym świadczy fakt powolnego wzrostu odsetka
organizacji prowadzących działalność gospodarczą, świadczących odpłatne usługi,
zatrudniających personel na umowę o pracę.
2. Dominujące potrzeby organizacji wiążą się z uzyskaniem wsparcia finansowego
i merytorycznego, o czym świadczy deklarowanie przez większość podmiotów
potrzeby stworzenia organizacji wspierającej NGO w otoczeniu organizacji oraz
zapotrzebowanie na kursy i szkolenia dla trzeciego sektora.
Jednym z kluczowych czynników wpływającym na zmiany w funkcjonowaniu polskich
organizacji pozarządowych w ostatnich latach stała się możliwość finansowania ich działań
z funduszy unijnych. Zainteresowanie możliwością ubiegania się o środki unijne przez
organizacje od początku polskiego członkostwa w Unii Europejskiej było wysokie. Jak
podaje Stowarzyszenie Klon/Jawor, w 2004 roku aż 70% z nich planowało skorzystać ze
środków unijnych, jednak za słowami nie poszły czyny: na początku roku 2008 zaledwie
20% organizacji potwierdziło, że aplikowało o środki unijne.8 Wiązało się to z małą wiedzą
na temat funduszy, brakiem niezbędnych kompetencji do prowadzenia i rozliczania
projektów, brakiem przygotowania w kwestii unijnych procedur, a także specyfiką samych
funduszy i wymaganiami niemożliwymi do spełnienia przez dużą część organizacji. Dzięki
eliminacji części barier wraz z otwarciem drugiego okresu programowania oraz
profesjonalizacją i edukacją organizacji, w samych tylko latach 2009 i 2010 o fundusze
aplikowała już ponad jedna czwarta organizacji, z czego ponad połowa (55%) z sukcesem.9
Zainteresowanie funduszami unijnymi jest wyraźnie skorelowane ze skalą działania,
tematyką, jaką zajmują się organizacje oraz zasobami i wielkością organizacji. O środki
najczęściej aplikują organizacje aktywne na skalę ponadnarodową, zajmujące się tematyką
rozwoju lokalnego lub działających w obszarze rynku pracy i zatrudnienia, one też są w tych
działaniach najbardziej skuteczne. Najrzadziej o unijne środki zabiegają organizacje
działające na skalę lokalną, zajmujące się sportem, turystyką, rekreacją czy hobby.
Jak w świetle statystyk Ministerstwa Rozwoju Regionalnego10 przedstawia się stan
wykorzystania funduszy strukturalnych przez dolnośląskie organizacje pozarządowe
w ramach Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia na lata 2007-2013 na tle
organizacji działających w innych regionach?
8 J. Przewłocka, Polskie organizacje pozarządowe. Najważniejsze pytania, podstawowe fakty, Stowarzyszenie Klon/Jawor, Warszawa 2011, s. 17 9 Ibidem. 10 Udział organizacji pozarządowych w prowadzeniu działań finansowanych z funduszy unijnych jest monitorowany przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego przy użyciu systemu informatycznego KSI SIMIK 2007-2013. Przytaczane dane pochodzą z opracowań Ministerstwa bazujących na danych zebranych w KSI.
w szczególności potrzebnych dla zachowania płynności finansowej w sytuacji
realizacji projektów finansowanych z funduszy strukturalnych,
Głównym źródłem pozyskiwania środków na działalność były dla badanych
organizacji samorządy terytorialne (dla ponad połowy organizacji kwoty te stanowiły
około 50% rocznego budżetu); dla ponad połowy organizacji fundusze strukturalne
stanowiły mniej niż 20% rocznego budżetu, fundusze z budżetu centralnego mniej
niż 15%,
Ze względu na zasoby ludzkie organizacji, wśród pracowników nieznacznie
przeważały kobiety, prawie 60% pracowników stanowiły osoby z wykształceniem
wyższym lub średnim. Trzy czwarte organizacji w momencie badania nie zatrudniało
żadnego pracownika, 10% organizacji zatrudniało od 1 do 3 osób, organizacje
zatrudniające ponad pięćdziesiąt osób stanowiły 1,5% badanych. Prawie 2/3
pracowników sektora pozarządowego było zatrudnionych w oparciu o umowę
o pracę, pozostali w oparciu na umowy cywilno-prawne. 61% badanych instytucji
współpracowało w roku poprzedzającym badanie (2009) łącznie z ponad 10 tys.
wolontariuszy,
Braki w zasobach ludzkich (liczbowe lub merytoryczne) odczuwało cztery na dziesięć
organizacji,
Główną wskazywaną barierę ograniczającą skalę pozyskiwania funduszy
zewnętrznych dla większości organizacji (59%) stanowiły zawiłe procedury
biurokratyczne i administracyjne,
Około cztery na pięć organizacji współpracowało z organami administracji publicznej,
najczęściej odbywało się to w formie spotkań czy narad roboczych oraz przy okazji
realizowania zadań finansowanych z budżetu administracji samorządowej. Ponad
40% z nich uczestniczyło w konsultacjach programu współpracy JST z organizacjami
pozarządowymi oraz w sesjach samorządu,
Około 2/3 reprezentantów organizacji artykułowała potrzebę utworzenia w ich
otoczeniu instytucji wspierającej organizacje pozarządowe.
Jeśli z pewną dozą ostrożności uogólnimy wyniki badań z 2010 r. na cały trzeci
sektor w województwie dolnośląskim, to nasuwają się następujące wnioski:
1. Organizacje są wyraźnie zróżnicowane pod względem potencjału finansowego,
organizacyjnego, ludzkiego i technicznego.
2. Największą bolączką trzeciego sektora jest niedobór środków finansowych, na który
wpływa zbyt duże rozbudowanie procedur administracyjnych oraz niedobory
kadrowe utrudniające lub uniemożliwiające organizacjom sięganie po środki
zewnętrzne.
30
1. Proces profesjonalizacji trzeciego sektora na Dolnym Śląsku przebiega
w umiarkowanym tempie, o czym świadczy fakt powolnego wzrostu odsetka
organizacji prowadzących działalność gospodarczą, świadczących odpłatne usługi,
zatrudniających personel na umowę o pracę.
2. Dominujące potrzeby organizacji wiążą się z uzyskaniem wsparcia finansowego
i merytorycznego, o czym świadczy deklarowanie przez większość podmiotów
potrzeby stworzenia organizacji wspierającej NGO w otoczeniu organizacji oraz
zapotrzebowanie na kursy i szkolenia dla trzeciego sektora.
Jednym z kluczowych czynników wpływającym na zmiany w funkcjonowaniu polskich
organizacji pozarządowych w ostatnich latach stała się możliwość finansowania ich działań
z funduszy unijnych. Zainteresowanie możliwością ubiegania się o środki unijne przez
organizacje od początku polskiego członkostwa w Unii Europejskiej było wysokie. Jak
podaje Stowarzyszenie Klon/Jawor, w 2004 roku aż 70% z nich planowało skorzystać ze
środków unijnych, jednak za słowami nie poszły czyny: na początku roku 2008 zaledwie
20% organizacji potwierdziło, że aplikowało o środki unijne.8 Wiązało się to z małą wiedzą
na temat funduszy, brakiem niezbędnych kompetencji do prowadzenia i rozliczania
projektów, brakiem przygotowania w kwestii unijnych procedur, a także specyfiką samych
funduszy i wymaganiami niemożliwymi do spełnienia przez dużą część organizacji. Dzięki
eliminacji części barier wraz z otwarciem drugiego okresu programowania oraz
profesjonalizacją i edukacją organizacji, w samych tylko latach 2009 i 2010 o fundusze
aplikowała już ponad jedna czwarta organizacji, z czego ponad połowa (55%) z sukcesem.9
Zainteresowanie funduszami unijnymi jest wyraźnie skorelowane ze skalą działania,
tematyką, jaką zajmują się organizacje oraz zasobami i wielkością organizacji. O środki
najczęściej aplikują organizacje aktywne na skalę ponadnarodową, zajmujące się tematyką
rozwoju lokalnego lub działających w obszarze rynku pracy i zatrudnienia, one też są w tych
działaniach najbardziej skuteczne. Najrzadziej o unijne środki zabiegają organizacje
działające na skalę lokalną, zajmujące się sportem, turystyką, rekreacją czy hobby.
Jak w świetle statystyk Ministerstwa Rozwoju Regionalnego10 przedstawia się stan
wykorzystania funduszy strukturalnych przez dolnośląskie organizacje pozarządowe
w ramach Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia na lata 2007-2013 na tle
organizacji działających w innych regionach?
8 J. Przewłocka, Polskie organizacje pozarządowe. Najważniejsze pytania, podstawowe fakty, Stowarzyszenie Klon/Jawor, Warszawa 2011, s. 17 9 Ibidem. 10 Udział organizacji pozarządowych w prowadzeniu działań finansowanych z funduszy unijnych jest monitorowany przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego przy użyciu systemu informatycznego KSI SIMIK 2007-2013. Przytaczane dane pochodzą z opracowań Ministerstwa bazujących na danych zebranych w KSI.
w szczególności potrzebnych dla zachowania płynności finansowej w sytuacji
realizacji projektów finansowanych z funduszy strukturalnych,
Głównym źródłem pozyskiwania środków na działalność były dla badanych
organizacji samorządy terytorialne (dla ponad połowy organizacji kwoty te stanowiły
około 50% rocznego budżetu); dla ponad połowy organizacji fundusze strukturalne
stanowiły mniej niż 20% rocznego budżetu, fundusze z budżetu centralnego mniej
niż 15%,
Ze względu na zasoby ludzkie organizacji, wśród pracowników nieznacznie
przeważały kobiety, prawie 60% pracowników stanowiły osoby z wykształceniem
wyższym lub średnim. Trzy czwarte organizacji w momencie badania nie zatrudniało
żadnego pracownika, 10% organizacji zatrudniało od 1 do 3 osób, organizacje
zatrudniające ponad pięćdziesiąt osób stanowiły 1,5% badanych. Prawie 2/3
pracowników sektora pozarządowego było zatrudnionych w oparciu o umowę
o pracę, pozostali w oparciu na umowy cywilno-prawne. 61% badanych instytucji
współpracowało w roku poprzedzającym badanie (2009) łącznie z ponad 10 tys.
wolontariuszy,
Braki w zasobach ludzkich (liczbowe lub merytoryczne) odczuwało cztery na dziesięć
organizacji,
Główną wskazywaną barierę ograniczającą skalę pozyskiwania funduszy
zewnętrznych dla większości organizacji (59%) stanowiły zawiłe procedury
biurokratyczne i administracyjne,
Około cztery na pięć organizacji współpracowało z organami administracji publicznej,
najczęściej odbywało się to w formie spotkań czy narad roboczych oraz przy okazji
realizowania zadań finansowanych z budżetu administracji samorządowej. Ponad
40% z nich uczestniczyło w konsultacjach programu współpracy JST z organizacjami
pozarządowymi oraz w sesjach samorządu,
Około 2/3 reprezentantów organizacji artykułowała potrzebę utworzenia w ich
otoczeniu instytucji wspierającej organizacje pozarządowe.
Jeśli z pewną dozą ostrożności uogólnimy wyniki badań z 2010 r. na cały trzeci
sektor w województwie dolnośląskim, to nasuwają się następujące wnioski:
1. Organizacje są wyraźnie zróżnicowane pod względem potencjału finansowego,
organizacyjnego, ludzkiego i technicznego.
2. Największą bolączką trzeciego sektora jest niedobór środków finansowych, na który
wpływa zbyt duże rozbudowanie procedur administracyjnych oraz niedobory
kadrowe utrudniające lub uniemożliwiające organizacjom sięganie po środki
zewnętrzne.
31
Udział kwot umów podpisanych przez podmioty
fundacje (19,1%)
Kościół katolicki i inne zw. wyznaniowe (51,1%)
samorząd gospodarczy i zawodowy (2,1%)
stowarzyszenia (27,7%)
Źródło: opracowanie własne na podstawie MRR, NGO 2012, z.1.
Porównując udział poszczególnych typów organizacji w liczbie projektów w ramach
RPO w województwie dolnośląskim z sytuacją w Polsce, można zauważyć, że na Dolnym
Śląsku udział umów podpisanych przez związki wyznaniowe i fundacje jest niższy niż
średnia krajowa (o ok. 6 punktów procentowych w przypadku związków wyznaniowych i ok.
9 punktów procentowych w przypadku fundacji), natomiast znacznie wyższy jest udział
umów podpisanych przez stowarzyszenia (o ok. 14 punktów procentowych). Świadczy to
o ponadprzeciętnym potencjale dolnośląskich stowarzyszeń w pozyskiwaniu środków
unijnych.
Na tle przeciętnych kwot umów w ramach wszystkich RPO, w Programie
województwa dolnośląskiego kwoty umów podpisywanych z każdym typem organizacji były
zdecydowanie niższe niż średnia krajowa. Najbardziej widoczna jest dysproporcja
w kwotach umów podpisanych przez fundacje, które w dolnośląskim były prawie
czterokrotnie niższe niż przeciętnie w Polsce. W przypadku związków wyznaniowych
i stowarzyszeń umowy podpisane w województwie dolnośląskim opiewały na kwoty niższe
o około 50% niż przeciętnie w Polsce.
Dolnośląskie organizacje pozarządowe były aktywne również w innych programach
operacyjnych. Podobnie jak w całej Polsce, dolnośląski trzeci sektor finansował z funduszy
strukturalnych głównie działania w ramach projektów miękkich (Europejski Fundusz
Społeczny – POKL), które stanowiły prawie 92% liczby wszystkich realizowanych projektów.
Jeden na 15 projektów realizowanych przez dolnośląski trzeci sektor był finansowany
w ramach RPO WD, natomiast mniej niż jeden na sto z Programów Operacyjnych
Infrastruktura i Środowisko oraz Innowacyjna Gospodarka.
Najpopularniejszym programem, do którego aplikują organizacje sektora non profit
jest PO Kapitał Ludzki. Od 2007 do końca marca 2012 roku beneficjentami funduszy UE
zostało 3 126 spośród niemal 87,8 tys. polskich fundacji i stowarzyszeń, czyli zaledwie około
4%.11 Podpisały one umowy na realizację 7,5 tys. projektów o łącznej wartości 5,9 mld zł.
Ponad połowa tej kwoty trafiła do 111 organizacji – do każdej z nich co najmniej 10 mln zł.
Z kolei ok. 1000 fundacji i stowarzyszeń musiało zadowolić się dofinansowaniem UE dla
projektów nie przekraczającej 50 tys. zł. Tematyka zdecydowanej większości projektów
fundacji i stowarzyszeń dotyczy poprawy jakości kapitału ludzkiego, wyrównywania szans
na rynku pracy i poprawy spójności w regionach i na poziomie ponadregionalnym. Domeną
organizacji pozarządowych są projekty „miękkie” – 11% wartości wszystkich inwestycji
w kapitał ludzki stanowią projekty autorstwa fundacji i stowarzyszeń. Wśród nich wyróżniają
się przedsięwzięcia NGO związane z integracją społeczną (16% wartości wszystkich
projektów z tej dziedziny), a także podnoszeniem kompetencji pracowników i promowaniem
przedsiębiorczości i innowacji (13%), czyli realizacja szkoleń i projektów z szeroko
rozumianej edukacji, a także działania animacyjne w społecznościach lokalnych. Drugą pod
względem wartości grupę stanowią projekty związane z sektorem B+RT (badania i rozwój
technologiczny), innowacjami i przedsiębiorczością, realizowane głównie przez organizacje
wspierania przedsiębiorczości, rozwoju lokalnego lub regionalnego, działające przy
uczelniach i inne o profilu naukowo-badawczym. Część funduszy unijnych organizacje
pozarządowe pozyskują na różnorodne inwestycje turystyczne i kulturalne.
Pod względem łącznej wartości podpisanych umów pierwsze miejsce zajmują
organizacje z Mazowsza, tuż za nimi lokują się organizacje pozarządowe z Lubelszczyzny,
spychając na dalsze miejsca fundacje i stowarzyszenia z województw: małopolskiego,
wielkopolskiego czy śląskiego.
W województwie dolnośląskim udział poszczególnych typów podmiotów w kwocie
umów podpisanych przez trzeci sektor w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego
kształtował się następująco: na koniec 2012 roku największy odsetek (ponad połowa kwoty
umów) została podpisana przez związki wyznaniowe i Kościół katolicki, stowarzyszenia
znalazły się dopiero na drugim miejscu.
11 Miazga A. (2012). Na co III sektor wydaje środki z UE? artykuł w wersji elektronicznej, źródło: http://wiadomosci.ngo.pl/wiadomosci/774433.html (dostęp 21.08.2013)
32
Udział kwot umów podpisanych przez podmioty
fundacje (19,1%)
Kościół katolicki i inne zw. wyznaniowe (51,1%)
samorząd gospodarczy i zawodowy (2,1%)
stowarzyszenia (27,7%)
Źródło: opracowanie własne na podstawie MRR, NGO 2012, z.1.
Porównując udział poszczególnych typów organizacji w liczbie projektów w ramach
RPO w województwie dolnośląskim z sytuacją w Polsce, można zauważyć, że na Dolnym
Śląsku udział umów podpisanych przez związki wyznaniowe i fundacje jest niższy niż
średnia krajowa (o ok. 6 punktów procentowych w przypadku związków wyznaniowych i ok.
9 punktów procentowych w przypadku fundacji), natomiast znacznie wyższy jest udział
umów podpisanych przez stowarzyszenia (o ok. 14 punktów procentowych). Świadczy to
o ponadprzeciętnym potencjale dolnośląskich stowarzyszeń w pozyskiwaniu środków
unijnych.
Na tle przeciętnych kwot umów w ramach wszystkich RPO, w Programie
województwa dolnośląskiego kwoty umów podpisywanych z każdym typem organizacji były
zdecydowanie niższe niż średnia krajowa. Najbardziej widoczna jest dysproporcja
w kwotach umów podpisanych przez fundacje, które w dolnośląskim były prawie
czterokrotnie niższe niż przeciętnie w Polsce. W przypadku związków wyznaniowych
i stowarzyszeń umowy podpisane w województwie dolnośląskim opiewały na kwoty niższe
o około 50% niż przeciętnie w Polsce.
Dolnośląskie organizacje pozarządowe były aktywne również w innych programach
operacyjnych. Podobnie jak w całej Polsce, dolnośląski trzeci sektor finansował z funduszy
strukturalnych głównie działania w ramach projektów miękkich (Europejski Fundusz
Społeczny – POKL), które stanowiły prawie 92% liczby wszystkich realizowanych projektów.
Jeden na 15 projektów realizowanych przez dolnośląski trzeci sektor był finansowany
w ramach RPO WD, natomiast mniej niż jeden na sto z Programów Operacyjnych
Infrastruktura i Środowisko oraz Innowacyjna Gospodarka.
Najpopularniejszym programem, do którego aplikują organizacje sektora non profit
jest PO Kapitał Ludzki. Od 2007 do końca marca 2012 roku beneficjentami funduszy UE
zostało 3 126 spośród niemal 87,8 tys. polskich fundacji i stowarzyszeń, czyli zaledwie około
4%.11 Podpisały one umowy na realizację 7,5 tys. projektów o łącznej wartości 5,9 mld zł.
Ponad połowa tej kwoty trafiła do 111 organizacji – do każdej z nich co najmniej 10 mln zł.
Z kolei ok. 1000 fundacji i stowarzyszeń musiało zadowolić się dofinansowaniem UE dla
projektów nie przekraczającej 50 tys. zł. Tematyka zdecydowanej większości projektów
fundacji i stowarzyszeń dotyczy poprawy jakości kapitału ludzkiego, wyrównywania szans
na rynku pracy i poprawy spójności w regionach i na poziomie ponadregionalnym. Domeną
organizacji pozarządowych są projekty „miękkie” – 11% wartości wszystkich inwestycji
w kapitał ludzki stanowią projekty autorstwa fundacji i stowarzyszeń. Wśród nich wyróżniają
się przedsięwzięcia NGO związane z integracją społeczną (16% wartości wszystkich
projektów z tej dziedziny), a także podnoszeniem kompetencji pracowników i promowaniem
przedsiębiorczości i innowacji (13%), czyli realizacja szkoleń i projektów z szeroko
rozumianej edukacji, a także działania animacyjne w społecznościach lokalnych. Drugą pod
względem wartości grupę stanowią projekty związane z sektorem B+RT (badania i rozwój
technologiczny), innowacjami i przedsiębiorczością, realizowane głównie przez organizacje
wspierania przedsiębiorczości, rozwoju lokalnego lub regionalnego, działające przy
uczelniach i inne o profilu naukowo-badawczym. Część funduszy unijnych organizacje
pozarządowe pozyskują na różnorodne inwestycje turystyczne i kulturalne.
Pod względem łącznej wartości podpisanych umów pierwsze miejsce zajmują
organizacje z Mazowsza, tuż za nimi lokują się organizacje pozarządowe z Lubelszczyzny,
spychając na dalsze miejsca fundacje i stowarzyszenia z województw: małopolskiego,
wielkopolskiego czy śląskiego.
W województwie dolnośląskim udział poszczególnych typów podmiotów w kwocie
umów podpisanych przez trzeci sektor w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego
kształtował się następująco: na koniec 2012 roku największy odsetek (ponad połowa kwoty
umów) została podpisana przez związki wyznaniowe i Kościół katolicki, stowarzyszenia
znalazły się dopiero na drugim miejscu.
11 Miazga A. (2012). Na co III sektor wydaje środki z UE? artykuł w wersji elektronicznej, źródło: http://wiadomosci.ngo.pl/wiadomosci/774433.html (dostęp 21.08.2013)
33
5. Opis i analiza wyników badania Materiałem do analizy ilościowej były dane uzyskane dzięki wywiadom telefonicznym
wspomaganymi komputerowo (CATI) z przedstawicielami organizacji pozarządowych.
Materiałem do analizy jakościowej była treść zogniskowanych wywiadów grupowych oraz
materiałów dodatkowych wypełnianych przez ich uczestników. Analizę ilościową wykonano
przy użyciu technik statystycznych (analiza częstości, analiza związków między zmiennymi,
analiza korelacji), jakościową przy użyciu kluczy kategoryzacyjnych i deskryptywnej analizy
treści. Wyniki przedstawiono w kolejności celów badawczych założonych na etapie
projektowania badania.
5.1. Wpływ funduszy strukturalnych na realizację zadań publicznych
W latach 2007-2013 organizacje pozarządowe mogły korzystać z dwóch funduszy
strukturalnych Unii Europejskiej: Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Europejskiego
Funduszu Rozwoju Regionalnego. Co trzecia organizacja biorąca udział w badaniu
ilościowym (32%) miała za sobą doświadczenie w aplikowaniu o środki finansowe, co
dziesiąta wskazywała pozyskanie funduszy UE jako jedno z najważniejszych osiągnięć
organizacji.
Aplikowanie i pozyskiwanie funduszy europejskich jest dodatnio skorelowane
z dobrą kondycją organizacji. Cztery na dziesięć organizacji oceniających swoją kondycję
jako bardzo dobrą składało wnioski, większość z nich uczyniła to z sukcesem. Nie jest
jednak tak, że organizacje postrzegające swoją kondycję jako złą nie starają się o fundusze
strukturalne, ponieważ co czwarta taka organizacja deklarowała, że aplikowała o środki
europejskie, ale skuteczność jest w ich przypadku najniższa.
Udzial projektów realizowanych w PO
PO IG (0,8%) PO IŚ (0,9%)
PO KL (91,9%) RPO (6,5%)
Źródło: obliczenia własne na podstawie MRR, NGO 2012, z.4.
Porównując kwoty uzyskane na realizację projektów przez dolnośląskie organizacje
w ramach różnych programów operacyjnych z kwotami uzyskanymi przez organizacje
w całej Polsce, można zauważyć, że udział środków pozyskanych przez dolnośląskie
organizacje jest wyższy niż przeciętnie w Polsce w szczególności w zakresie PO
Infrastruktura i Środowisko. Uzyskane w ramach tego programu dofinansowanie wynosi
w Polsce nieco ponad 2% całego dofinansowania pozyskanego przez organizacje
z funduszy strukturalnych, podczas gdy w województwie dolnośląskim jest to ponad 8%.
Z kolei ponad dwukrotnie mniejszy niż przeciętnie w Polsce jest udział środków
pozyskanych z programu Innowacyjna Gospodarka (ponad 11% do około 4%). Uzyskany
wynik pokazuje, że choć region kojarzony jest w społecznej świadomości z wprowadzaniem
innowacji oraz nowoczesnymi sektorami gospodarki, to udział trzeciego sektora
w pozyskiwaniu środków jest w tym zakresie znacznie niższy niż przeciętnie w Polsce. Dostępne dane na temat średniej wartości projektów realizowanych przez
organizacje pozarządowe w poszczególnych programach operacyjnych pokazują, że na
Dolnym Śląsku największą średnią wartość projektu notowano w Programie Operacyjnym
Infrastruktura i Środowisko (ok. 6,4 mln złotych). Znacznie niższe przeciętne kwoty
notowano w Programie Operacyjnym Innowacyjna Gospodarka (ok. 4,1 mln zł). Na trzecim
miejscu uplasował się Regionalny Program Operacyjny ze średnią kwotą projektu na
poziomie 1,6 mln, a na ostatnim – umowy podpisane w ramach POKL (ponad pół mln zł).
Bazując na przedstawionych dokumentach i danych pochodzących ze statystyki
publicznej należy stwierdzić, że potencjał organizacji pozarządowych jest w województwie
dolnośląskim ciągle bardzo duży. Zasadniczo, wskaźniki charakteryzujące dolnośląski
sektor pozarządowy nie odbiegają w znaczący sposób od wskaźników notowanych w całej
Polsce, przy czym daje się zauważyć większą niż przeciętnie profesjonalizację
dolnośląskich organizacji. Zebrane informacje zostaną teraz zestawione z danymi
wywołanymi w badaniach ilościowych i jakościowych.
34
5. Opis i analiza wyników badania Materiałem do analizy ilościowej były dane uzyskane dzięki wywiadom telefonicznym
wspomaganymi komputerowo (CATI) z przedstawicielami organizacji pozarządowych.
Materiałem do analizy jakościowej była treść zogniskowanych wywiadów grupowych oraz
materiałów dodatkowych wypełnianych przez ich uczestników. Analizę ilościową wykonano
przy użyciu technik statystycznych (analiza częstości, analiza związków między zmiennymi,
analiza korelacji), jakościową przy użyciu kluczy kategoryzacyjnych i deskryptywnej analizy
treści. Wyniki przedstawiono w kolejności celów badawczych założonych na etapie
projektowania badania.
5.1. Wpływ funduszy strukturalnych na realizację zadań publicznych
W latach 2007-2013 organizacje pozarządowe mogły korzystać z dwóch funduszy
strukturalnych Unii Europejskiej: Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Europejskiego
Funduszu Rozwoju Regionalnego. Co trzecia organizacja biorąca udział w badaniu
ilościowym (32%) miała za sobą doświadczenie w aplikowaniu o środki finansowe, co
dziesiąta wskazywała pozyskanie funduszy UE jako jedno z najważniejszych osiągnięć
organizacji.
Aplikowanie i pozyskiwanie funduszy europejskich jest dodatnio skorelowane
z dobrą kondycją organizacji. Cztery na dziesięć organizacji oceniających swoją kondycję
jako bardzo dobrą składało wnioski, większość z nich uczyniła to z sukcesem. Nie jest
jednak tak, że organizacje postrzegające swoją kondycję jako złą nie starają się o fundusze
strukturalne, ponieważ co czwarta taka organizacja deklarowała, że aplikowała o środki
europejskie, ale skuteczność jest w ich przypadku najniższa.
Udzial projektów realizowanych w PO
PO IG (0,8%) PO IŚ (0,9%)
PO KL (91,9%) RPO (6,5%)
Źródło: obliczenia własne na podstawie MRR, NGO 2012, z.4.
Porównując kwoty uzyskane na realizację projektów przez dolnośląskie organizacje
w ramach różnych programów operacyjnych z kwotami uzyskanymi przez organizacje
w całej Polsce, można zauważyć, że udział środków pozyskanych przez dolnośląskie
organizacje jest wyższy niż przeciętnie w Polsce w szczególności w zakresie PO
Infrastruktura i Środowisko. Uzyskane w ramach tego programu dofinansowanie wynosi
w Polsce nieco ponad 2% całego dofinansowania pozyskanego przez organizacje
z funduszy strukturalnych, podczas gdy w województwie dolnośląskim jest to ponad 8%.
Z kolei ponad dwukrotnie mniejszy niż przeciętnie w Polsce jest udział środków
pozyskanych z programu Innowacyjna Gospodarka (ponad 11% do około 4%). Uzyskany
wynik pokazuje, że choć region kojarzony jest w społecznej świadomości z wprowadzaniem
innowacji oraz nowoczesnymi sektorami gospodarki, to udział trzeciego sektora
w pozyskiwaniu środków jest w tym zakresie znacznie niższy niż przeciętnie w Polsce. Dostępne dane na temat średniej wartości projektów realizowanych przez
organizacje pozarządowe w poszczególnych programach operacyjnych pokazują, że na
Dolnym Śląsku największą średnią wartość projektu notowano w Programie Operacyjnym
Infrastruktura i Środowisko (ok. 6,4 mln złotych). Znacznie niższe przeciętne kwoty
notowano w Programie Operacyjnym Innowacyjna Gospodarka (ok. 4,1 mln zł). Na trzecim
miejscu uplasował się Regionalny Program Operacyjny ze średnią kwotą projektu na
poziomie 1,6 mln, a na ostatnim – umowy podpisane w ramach POKL (ponad pół mln zł).
Bazując na przedstawionych dokumentach i danych pochodzących ze statystyki
publicznej należy stwierdzić, że potencjał organizacji pozarządowych jest w województwie
dolnośląskim ciągle bardzo duży. Zasadniczo, wskaźniki charakteryzujące dolnośląski
sektor pozarządowy nie odbiegają w znaczący sposób od wskaźników notowanych w całej
Polsce, przy czym daje się zauważyć większą niż przeciętnie profesjonalizację
dolnośląskich organizacji. Zebrane informacje zostaną teraz zestawione z danymi
wywołanymi w badaniach ilościowych i jakościowych.
35
Wiek organizacji a doświadczenie w pozyskiwaniu funduszy strukturalnych (%)
Na doświadczenie w pozyskiwaniu funduszy strukturalnych większego wpływu nie
ma lokalizacja organizacji w konkretnym podregionie województwa, ani lokalizacja na wsi
lub w mieście. Interesujące jest to, że - jak wynika z deklaracji respondentów - organizacje
wiejskie mają wyższą skuteczność w pozyskiwaniu funduszy strukturalnych.
Lokalizacja organizacji (podregion) a doświadczenie w pozyskiwaniu funduszy strukturalnych (%)
Ocena kondycji organizacji a doświadczenie w pozyskiwaniu funduszy strukturalnych (%)
Ubieganie się o fundusze strukturalne zależy od wieku organizacji. Najczęściej
i najskuteczniej czynią to organizacje funkcjonujące w trzecim sektorze ponad pięć lat
i mniej niż dziesięć lat, czyli cały czas ich funkcjonowania przypada na okres poakcesyjny.
Są to organizacje, które przeszły już okres „niemowlęctwa”, okrzepły, a zarazem od
początku swojego istnienia funkcjonowały w warunkach unijnych. Organizacje młode mają
najmniejsze doświadczenie w pisaniu projektów i najmniejszą skuteczność, a niemal 74%
z nich w ogóle nie próbowała pozyskiwać funduszy strukturalnych.
36
Wiek organizacji a doświadczenie w pozyskiwaniu funduszy strukturalnych (%)
Na doświadczenie w pozyskiwaniu funduszy strukturalnych większego wpływu nie
ma lokalizacja organizacji w konkretnym podregionie województwa, ani lokalizacja na wsi
lub w mieście. Interesujące jest to, że - jak wynika z deklaracji respondentów - organizacje
wiejskie mają wyższą skuteczność w pozyskiwaniu funduszy strukturalnych.
Lokalizacja organizacji (podregion) a doświadczenie w pozyskiwaniu funduszy strukturalnych (%)
Ocena kondycji organizacji a doświadczenie w pozyskiwaniu funduszy strukturalnych (%)
Ubieganie się o fundusze strukturalne zależy od wieku organizacji. Najczęściej
i najskuteczniej czynią to organizacje funkcjonujące w trzecim sektorze ponad pięć lat
i mniej niż dziesięć lat, czyli cały czas ich funkcjonowania przypada na okres poakcesyjny.
Są to organizacje, które przeszły już okres „niemowlęctwa”, okrzepły, a zarazem od
początku swojego istnienia funkcjonowały w warunkach unijnych. Organizacje młode mają
najmniejsze doświadczenie w pisaniu projektów i najmniejszą skuteczność, a niemal 74%
z nich w ogóle nie próbowała pozyskiwać funduszy strukturalnych.
37
brak doświadczenia - 7,2%,
nieudane wcześniejsze próby pozyskania funduszy strukturalnych przez osoby
zespołu - 6,5%,
wśród funduszy unijnych nie ma takich, które wspierałyby obszary działalności
organizacji - 5,4%,
obawy związane z problemami z realizacją lub rozliczeniem projektu - 5%.
Wśród organizacji, które brały udział w badaniach jakościowych zdecydowana
większość realizowała zadania publiczne niemal 60% posiadało doświadczenie
w pozyskiwaniu funduszy unijnych. Jednak i tutaj ponad 40% respondentów reprezentowało
organizacje, które nigdy nie realizowało projektów z funduszy strukturalnych lub w obecnej
chwili ich nie realizują. Wypowiadali się oni na temat czynników branych pod uwagę przy
podejmowaniu decyzji o niepozyskiwaniu środków.
Na podstawie analizy ich wypowiedzi udzielonych podczas wywiadów fokusowych
można wyróżnić następujące kluczowe bariery:
brak wystarczającej wiedzy potrzebnej do właściwego przygotowania projektu
i wypełnienia wniosku,
niedostosowanie tematów unijnych konkursów do profilu działań organizacji,
zbyt duże wymagania przy realizacji projektu.
Kwestia jest taka, że jakby jest mało [szkoleń], albo może nie dotarłyśmy,
bo wcześniej też nie chodziłyśmy na żadne szkolenia w tym kierunku i jakby
sama procedura pozyskiwania tych funduszy i tak dalej to również było coś, co
było dla nas bardzo czasochłonne do zgłębienia i przy natłoku obowiązków,
które po prostu mamy, postanowiłyśmy się z tego wycofać. (FGI 4,K).
Nie ma co się łudzić, środki europejskie nie dają pieniędzy na całe
spektrum fajnych rzeczy, które robią organizacje pozarządowe, i są bardzo
mocno, szczególnie teraz przez ostatnie dwa lata, gdzie jest reszta pieniędzy,
jeżeli mówimy o tych pieniądzach, które rządzą się okresem programowania.
Więc chodzi o zrealizowanie pewnych założonych wskaźników, w związku
z tym to nie jest tak, że mamy fajny pomysł, tylko on się musi bardzo ściśle
wiązać z tym zapotrzebowaniem, zaprogramowanym w tych projektach
i czasami nawet jak organizacja się wpisuje nie do terenów wiejskich, bo jest
z Wrocławia albo np. się wpisuje, ale nie ma doświadczenia finansowego np.
ostatnich dwóch lat, a jak miałabym zdobyć to doświadczenie finansowe skoro
nie mogłam pozyskać środków wcześniej większych, tak? (FGI 4,K).
Lokalizacja organizacji (miasto/wieś) a doświadczenie w pozyskiwaniu funduszy strukturalnych (%)
Największe doświadczenie w skutecznym pozyskiwaniu funduszy strukturalnych
mają fundacje, one też najczęściej aplikują o środki unijne (ponad 46% ma za sobą takie
doświadczenie).
Forma prawna organizacji a doświadczenie w pozyskiwaniu funduszy strukturalnych
Prawie 70% dolnośląskich organizacji pozarządowych nigdy nie starało się
pozyskiwać funduszy strukturalnych. W badaniach ilościowych najczęściej wskazywaną
przyczyną tego stanu rzeczy był brak wiedzy i osób, które w organizacji znają się na
pozyskiwaniu funduszy i pisaniu wniosków (31,6%). Kolejne wskazywane powody to:
brak czasu - 16,9%;
preferencje w pozyskiwaniu środków w prostszy sposób (np. od samorządów) -
13,7%,
zbyt mała organizacja i brak partnera do realizacji projektu - 8,7%,
wszystkie zadania są finansowane z innych źródeł - 8%,
38
brak doświadczenia - 7,2%,
nieudane wcześniejsze próby pozyskania funduszy strukturalnych przez osoby
zespołu - 6,5%,
wśród funduszy unijnych nie ma takich, które wspierałyby obszary działalności
organizacji - 5,4%,
obawy związane z problemami z realizacją lub rozliczeniem projektu - 5%.
Wśród organizacji, które brały udział w badaniach jakościowych zdecydowana
większość realizowała zadania publiczne niemal 60% posiadało doświadczenie
w pozyskiwaniu funduszy unijnych. Jednak i tutaj ponad 40% respondentów reprezentowało
organizacje, które nigdy nie realizowało projektów z funduszy strukturalnych lub w obecnej
chwili ich nie realizują. Wypowiadali się oni na temat czynników branych pod uwagę przy
podejmowaniu decyzji o niepozyskiwaniu środków.
Na podstawie analizy ich wypowiedzi udzielonych podczas wywiadów fokusowych
można wyróżnić następujące kluczowe bariery:
brak wystarczającej wiedzy potrzebnej do właściwego przygotowania projektu
i wypełnienia wniosku,
niedostosowanie tematów unijnych konkursów do profilu działań organizacji,
zbyt duże wymagania przy realizacji projektu.
Kwestia jest taka, że jakby jest mało [szkoleń], albo może nie dotarłyśmy,
bo wcześniej też nie chodziłyśmy na żadne szkolenia w tym kierunku i jakby
sama procedura pozyskiwania tych funduszy i tak dalej to również było coś, co
było dla nas bardzo czasochłonne do zgłębienia i przy natłoku obowiązków,
które po prostu mamy, postanowiłyśmy się z tego wycofać. (FGI 4,K).
Nie ma co się łudzić, środki europejskie nie dają pieniędzy na całe
spektrum fajnych rzeczy, które robią organizacje pozarządowe, i są bardzo
mocno, szczególnie teraz przez ostatnie dwa lata, gdzie jest reszta pieniędzy,
jeżeli mówimy o tych pieniądzach, które rządzą się okresem programowania.
Więc chodzi o zrealizowanie pewnych założonych wskaźników, w związku
z tym to nie jest tak, że mamy fajny pomysł, tylko on się musi bardzo ściśle
wiązać z tym zapotrzebowaniem, zaprogramowanym w tych projektach
i czasami nawet jak organizacja się wpisuje nie do terenów wiejskich, bo jest
z Wrocławia albo np. się wpisuje, ale nie ma doświadczenia finansowego np.
ostatnich dwóch lat, a jak miałabym zdobyć to doświadczenie finansowe skoro
nie mogłam pozyskać środków wcześniej większych, tak? (FGI 4,K).
Lokalizacja organizacji (miasto/wieś) a doświadczenie w pozyskiwaniu funduszy strukturalnych (%)
Największe doświadczenie w skutecznym pozyskiwaniu funduszy strukturalnych
mają fundacje, one też najczęściej aplikują o środki unijne (ponad 46% ma za sobą takie
doświadczenie).
Forma prawna organizacji a doświadczenie w pozyskiwaniu funduszy strukturalnych
Prawie 70% dolnośląskich organizacji pozarządowych nigdy nie starało się
pozyskiwać funduszy strukturalnych. W badaniach ilościowych najczęściej wskazywaną
przyczyną tego stanu rzeczy był brak wiedzy i osób, które w organizacji znają się na
pozyskiwaniu funduszy i pisaniu wniosków (31,6%). Kolejne wskazywane powody to:
brak czasu - 16,9%;
preferencje w pozyskiwaniu środków w prostszy sposób (np. od samorządów) -
13,7%,
zbyt mała organizacja i brak partnera do realizacji projektu - 8,7%,
wszystkie zadania są finansowane z innych źródeł - 8%,
39
Ocena wpływu funduszy strukturalnych na realizację zadań publicznych przez organizacje działające w takim obszarze jak organizacja respondenta (%)
Ocena wpływu funduszy strukturalnych na realizację zadań publicznych była także
zróżnicowana wśród respondentów biorących udział w badaniach jakościowych. W tym
przypadku reprezentanci ponad 1/3 organizacji stwierdzili, że nie dostrzegają żadnego
wpływu, co pokrywa się w przybliżeniu z liczbą organizacji, które zadeklarowały, że nie
pozyskują funduszy unijnych. Prawie połowa uczestników zogniskowanych wywiadów
grupowych oceniła wpływ funduszy strukturalnych na realizację zadań publicznych jako
duży lub kluczowy. Takich odpowiedzi udzielili głównie przedstawiciele organizacji o dużym
doświadczeniu w pozyskiwaniu środków, które – trzeba przypomnieć – były w badaniu
jakościowym nadreprezentowane.
Przedstawiciele organizacji postrzegali wpływ funduszy strukturalnych na realizację
zadań publicznych głównie w kategoriach:
profesjonalizacji realizacji zadań publicznych dzięki wykorzystaniu wiedzy nabytej
podczas realizacji projektów finansowanych z funduszy strukturalnych, która
wpłynęła na zbudowanie kapitału społecznego do realizacji innych zadań
publicznych,
poprawy jakości realizacji zadań publicznych poprzez wykorzystanie partnerstw czy
sieci kontaktów zbudowanych przy okazji realizacji projektów finansowanych
z funduszy strukturalnych,
zmiany katalogu realizowanych zadań publicznych lub rozłożenia akcentów poprzez
przeorientowanie organizacji na realizację projektów z funduszy strukturalnych,
Nam jest dosyć ciężko dlatego, że my typowo mamy sport, a to wszystko
jest albo pod zdrowie albo pod jakiś inny projekt. Nie chcemy tworzyć fikcji.
(FGI 4, K).
My przykładowo chcieliśmy, planowaliśmy aplikować do Programu
Operacyjnego Kapitał Ludzki z projektem, natomiast już jakby na etapie
wstępnego pisania miałyśmy wizję dokładnie, co w tym projekcie się zawrze,
ale skonsultowałyśmy się właśnie z kilkoma organizacjami mniejszymi
i większymi, które realizowały takie projekty i po usłyszeniu opinii właśnie, że to
jest taka ilość biurokracji, rozliczania, papierów przy organizacji, która tak
naprawdę opiera się na ośmiu [osobach] (…) koszty utrzymania projektu były
niewspółmierne i jakby obniżały wartość tego, co mogłoby w nim zostać tak
naprawdę wykonane. (FGI 4, K).
Bariery w pozyskiwaniu funduszy unijnych, o jakich pisali respondenci w materiałach
dodatkowych, to (w kolejności częstotliwości wskazań):
rozbudowane formalności,
brak środków finansowych w organizacji,
niedostosowanie zadań realizowanych przez organizację do możliwego
dofinansowania,
braki kadrowe,
inne (np. słaby dostęp do informacji o dedykowanych zadaniach, tj. takich, w które
można wpisać się z misją i celami organizacji, młody wiek organizacji, brak danych
regionalnych i lokalnych do diagnoz poprzedzających sformułowanie wniosku,
niejasne kryteria konkursowe).
Ułatwienia w pozyskiwaniu środków z funduszy strukturalnych były wskazywane
rzadziej niż bariery. Członkowie organizacji upatrują ich zarówno w samych podmiotach,
jakie reprezentują (zasoby ludzkie, zasoby finansowe), jak i w otoczeniu zewnętrznym,
w tym w instytucjach oferujących pomoc w pisaniu wniosków (dostęp do informacji,
możliwość skorzystania z punktów doradczych) i w administracji (przejrzyste zasady
przyznawania dofinansowania czyli jawność procedur rozliczania i oceny).
Zarówno respondenci badań ilościowych, jak i jakościowych byli pytani o wpływ
funduszy strukturalnych na realizację zadań publicznych przez organizacje działające
w takim samym obszarze jak organizacja, do której należą. Co trzeci respondent badań
ilościowych nie potrafił ocenić tego wpływu, co trzeci ocenił go jako duży, bardzo duży lub
wręcz kluczowy, ponad 15% jako mały lub bardzo mały, niemal 8% nie dostrzega żadnego
wpływu funduszy strukturalnych na realizację zadań publicznych przez organizacje
pozarządowe.
40
Ocena wpływu funduszy strukturalnych na realizację zadań publicznych przez organizacje działające w takim obszarze jak organizacja respondenta (%)
Ocena wpływu funduszy strukturalnych na realizację zadań publicznych była także
zróżnicowana wśród respondentów biorących udział w badaniach jakościowych. W tym
przypadku reprezentanci ponad 1/3 organizacji stwierdzili, że nie dostrzegają żadnego
wpływu, co pokrywa się w przybliżeniu z liczbą organizacji, które zadeklarowały, że nie
pozyskują funduszy unijnych. Prawie połowa uczestników zogniskowanych wywiadów
grupowych oceniła wpływ funduszy strukturalnych na realizację zadań publicznych jako
duży lub kluczowy. Takich odpowiedzi udzielili głównie przedstawiciele organizacji o dużym
doświadczeniu w pozyskiwaniu środków, które – trzeba przypomnieć – były w badaniu
jakościowym nadreprezentowane.
Przedstawiciele organizacji postrzegali wpływ funduszy strukturalnych na realizację
zadań publicznych głównie w kategoriach:
profesjonalizacji realizacji zadań publicznych dzięki wykorzystaniu wiedzy nabytej
podczas realizacji projektów finansowanych z funduszy strukturalnych, która
wpłynęła na zbudowanie kapitału społecznego do realizacji innych zadań
publicznych,
poprawy jakości realizacji zadań publicznych poprzez wykorzystanie partnerstw czy
sieci kontaktów zbudowanych przy okazji realizacji projektów finansowanych
z funduszy strukturalnych,
zmiany katalogu realizowanych zadań publicznych lub rozłożenia akcentów poprzez
przeorientowanie organizacji na realizację projektów z funduszy strukturalnych,
Nam jest dosyć ciężko dlatego, że my typowo mamy sport, a to wszystko
jest albo pod zdrowie albo pod jakiś inny projekt. Nie chcemy tworzyć fikcji.
(FGI 4, K).
My przykładowo chcieliśmy, planowaliśmy aplikować do Programu
Operacyjnego Kapitał Ludzki z projektem, natomiast już jakby na etapie
wstępnego pisania miałyśmy wizję dokładnie, co w tym projekcie się zawrze,
ale skonsultowałyśmy się właśnie z kilkoma organizacjami mniejszymi
i większymi, które realizowały takie projekty i po usłyszeniu opinii właśnie, że to
jest taka ilość biurokracji, rozliczania, papierów przy organizacji, która tak
naprawdę opiera się na ośmiu [osobach] (…) koszty utrzymania projektu były
niewspółmierne i jakby obniżały wartość tego, co mogłoby w nim zostać tak
naprawdę wykonane. (FGI 4, K).
Bariery w pozyskiwaniu funduszy unijnych, o jakich pisali respondenci w materiałach
dodatkowych, to (w kolejności częstotliwości wskazań):
rozbudowane formalności,
brak środków finansowych w organizacji,
niedostosowanie zadań realizowanych przez organizację do możliwego
dofinansowania,
braki kadrowe,
inne (np. słaby dostęp do informacji o dedykowanych zadaniach, tj. takich, w które
można wpisać się z misją i celami organizacji, młody wiek organizacji, brak danych
regionalnych i lokalnych do diagnoz poprzedzających sformułowanie wniosku,
niejasne kryteria konkursowe).
Ułatwienia w pozyskiwaniu środków z funduszy strukturalnych były wskazywane
rzadziej niż bariery. Członkowie organizacji upatrują ich zarówno w samych podmiotach,
jakie reprezentują (zasoby ludzkie, zasoby finansowe), jak i w otoczeniu zewnętrznym,
w tym w instytucjach oferujących pomoc w pisaniu wniosków (dostęp do informacji,
możliwość skorzystania z punktów doradczych) i w administracji (przejrzyste zasady
przyznawania dofinansowania czyli jawność procedur rozliczania i oceny).
Zarówno respondenci badań ilościowych, jak i jakościowych byli pytani o wpływ
funduszy strukturalnych na realizację zadań publicznych przez organizacje działające
w takim samym obszarze jak organizacja, do której należą. Co trzeci respondent badań
ilościowych nie potrafił ocenić tego wpływu, co trzeci ocenił go jako duży, bardzo duży lub
wręcz kluczowy, ponad 15% jako mały lub bardzo mały, niemal 8% nie dostrzega żadnego
wpływu funduszy strukturalnych na realizację zadań publicznych przez organizacje
pozarządowe.
41
misji, która… na którą organizacja jest ugruntowana, żeby zdobyć środki na
utrzymanie, nie wiem lokalu, biura, innych rzeczy około podobnych,
organizacyjnych, trzeba szukać środków głównie właśnie projektowych, żeby
one utrzymywały organizację, tak? Żeby zatrudniać ludzi i tak dalej, więc
gdzieś tam już to trochę się przejawia, na siłę wciskamy gdzieś tam ten sport,
żeby chociaż jakiś punkt zaczepienia był, żeby nie odejść totalnie od misji i tak
to mniej więcej u nas wygląda i to jest gdzieś tam problematyczne mi się tak
wydaje, bo jak gdzieś tam się czyta to wiele organizacji zaczyna odchodzić od
swojej misji dla której powstały i realizuje to gdzieś tam. (FGI 1, M)
Ja na przykład jak spotkałem się w ogóle z organizacją pozarządową to
byłem stażystą, moim zadaniem było przeglądanie, jakie są konkursy, pisanie
wniosków de facto tak? Więc to był fakt, którego już zostałem nauczony gdzieś
tam, przez określoną ilość lat rzeczywiście specjalizowałem się w tym, że
prawda miałem statut, wchodziłem na stronę i dowiadywałem się, jaki jest
konkurs i pisałem wniosek pod konkurs, który ma przejść i to było moje
zadanie. Ale gdzieś tam za potrzebą serca, jak zakładałem swoją organizację
pozarządowa, która z kolei działa w obszarze młodzieży, to jakby bardzo się
cieszę, że nauczyłem się tego wcześniej, bo nie ma w Polsce, a nie było
w Polsce żadnych środków na przysłowiową młodzież, tak? (FGI 2, M)
Ja mam taką refleksję, że organizacje piszą wnioski, a nie projekty (…)
Zawsze też byłam uczona, że tutaj mamy problemy, które przekładają się na
wizje, misje i cele organizacji i tak to było, ale patrząc przez pryzmat całego też,
bo realizujemy też ROEFSy, czyli Regionalne Ośrodki Europejskiego Funduszu
Społecznego w Jeleniej Górze i we Wrocławiu, to spotykam się też z takimi
beneficjentami, gdzie jest tylko taki poziom no to mamy tutaj, operujemy tam 9.5,
9.2.1 i tak dalej, czyli programy i poddziałania, nie ma takiego myślenia o tym,
jak to się wpisuje jakby w cele statutowe mojej organizacji, tylko jest patrzenie
przez pryzmat wytycznych, dokumentacji konkursowej, nie ma jakby myślenia
o projekcie, tylko jest po prostu wypełnianie aplikacji. (FGI 2, K)
Za pośredni wpływ funduszy unijnych w trzecim sektorze można uznać gotowość
organizacji do realizacji słabiej opłacanych zadań publicznych zlecanych przez jednostki
samorządu terytorialnego, która jest możliwa dzięki akumulacji zasobów, np. zakupionej
w ramach projektów unijnych infrastrukturze.
Z racji tego, że funduszy unijnych jest dużo więcej, było dużo więcej
i podejrzewam, że będzie dużo więcej i większość organizacji budowała takie
zaplecze techniczne i strukturalne na tych większych środkach, to na pewno
jakoś też i możliwość realizowania niektórych zleceń publicznych, że to tak
wykorzystania zaplecza technicznego (mebli, sprzętu biurowego) zakupionego
w ramach realizacji projektów finansowanych z funduszy strukturalnych, co
umożliwia podejmowanie się realizacji słabiej finansowanych zadań publicznych.
Profesjonalizacja działania organizacji, poprawa jakości realizacji zadań publicznych,
zwiększenie kapitału społecznego organizacji były przez nie oceniane jednoznacznie
pozytywnie.
To ja najpierw zacząłem ze środkami unijnymi, a później wszedłem
w środki te miejskie czy też wojewódzkie i dla mnie jakby taką dużą nie wiem czy
zmianą czy wpływem jednego na drugie było to, że jakby te środki unijne to była
zupełnie inna liga niż środki regionalne, więc (…) wydaje mi się, że one wpłynęły
w ten sposób, że te środki lokalne, regionalne, które były pobierane z Urzędu
Marszałkowskiego czy z Miasta, czy ze Starostwa, były jakby lepszej jakości niż
byłyby, gdybym rzeczywiście nigdy nie zetknął się ze strukturami unijnymi czy
innymi, ale nie wiem czy to jest odpowiedź na to pytanie. (FGI 3, M)
Projekty po pierwsze no one nas zobowiązują do określania rezultatów
prawda? To jest pierwsza podstawowa rzecz, no i to sami możemy ocenić czy
jak pozyskamy pewne rezultaty czy one są postępem w naszym rozwoju czy
nie. (FGI 4, K)
Pod tym względem też mi się wydaje, że operatywność się zwiększyła.
(FGI 3, M)
Ja np. jestem przekonany, że to że nas skłaniają czy tam powiedzmy
marchewkę nam dają, żebyśmy robili to w partnerstwie no to też próbujemy się
jakby... próbujemy się rozumieć nie? Tworzymy jakieś tam synergie, lepsze,
gorsze ale to wszystko przychodzi z zachodu, czyli krótko mówiąc z Unii, nie? Ale
dlaczego.. ja na to patrzę z nadzieją, dlatego, że no też się uczymy. (FGI 4, M)
Respondenci konstatowali, że za sprawą aplikowania o środki unijne zmienia się
katalog realizowanych zadań publicznych, następuje przeorientowanie organizacji „pod
realizację projektów” (nazwane przez jedną z respondentek grantozą12). Przedstawiciele
organizacji pozarządowych nie oceniali tej tendencji jednoznacznie negatywnie ani
pozytywnie. Można odnieść wrażenie, że – przynajmniej część z nich – przyjmowała ten fakt
z rezygnacją i swego rodzaju akceptacją, tak jak akceptuje się rzeczy, na które nie mamy
wpływu, a które powinniśmy brać pod uwagę w swojej aktywności.
Przede wszystkim mi się wydaje, że w naszym przypadku, tak gdzieś się
to zaczyna w jakimś stopniu dziać, niestety trochę odchodzenie od (…) tej
12 Jako pierwsza o „grantozie” w odniesieniu do trzeciego sektora w Polsce wypowiadała się Agnieszka Graff, krytykując dostosowywanie przez organizacje pozarządowe swojej działalności do systemu grantowego i ich zamknięcie na realne potrzeby otoczenia społecznego.
42
misji, która… na którą organizacja jest ugruntowana, żeby zdobyć środki na
utrzymanie, nie wiem lokalu, biura, innych rzeczy około podobnych,
organizacyjnych, trzeba szukać środków głównie właśnie projektowych, żeby
one utrzymywały organizację, tak? Żeby zatrudniać ludzi i tak dalej, więc
gdzieś tam już to trochę się przejawia, na siłę wciskamy gdzieś tam ten sport,
żeby chociaż jakiś punkt zaczepienia był, żeby nie odejść totalnie od misji i tak
to mniej więcej u nas wygląda i to jest gdzieś tam problematyczne mi się tak
wydaje, bo jak gdzieś tam się czyta to wiele organizacji zaczyna odchodzić od
swojej misji dla której powstały i realizuje to gdzieś tam. (FGI 1, M)
Ja na przykład jak spotkałem się w ogóle z organizacją pozarządową to
byłem stażystą, moim zadaniem było przeglądanie, jakie są konkursy, pisanie
wniosków de facto tak? Więc to był fakt, którego już zostałem nauczony gdzieś
tam, przez określoną ilość lat rzeczywiście specjalizowałem się w tym, że
prawda miałem statut, wchodziłem na stronę i dowiadywałem się, jaki jest
konkurs i pisałem wniosek pod konkurs, który ma przejść i to było moje
zadanie. Ale gdzieś tam za potrzebą serca, jak zakładałem swoją organizację
pozarządowa, która z kolei działa w obszarze młodzieży, to jakby bardzo się
cieszę, że nauczyłem się tego wcześniej, bo nie ma w Polsce, a nie było
w Polsce żadnych środków na przysłowiową młodzież, tak? (FGI 2, M)
Ja mam taką refleksję, że organizacje piszą wnioski, a nie projekty (…)
Zawsze też byłam uczona, że tutaj mamy problemy, które przekładają się na
wizje, misje i cele organizacji i tak to było, ale patrząc przez pryzmat całego też,
bo realizujemy też ROEFSy, czyli Regionalne Ośrodki Europejskiego Funduszu
Społecznego w Jeleniej Górze i we Wrocławiu, to spotykam się też z takimi
beneficjentami, gdzie jest tylko taki poziom no to mamy tutaj, operujemy tam 9.5,
9.2.1 i tak dalej, czyli programy i poddziałania, nie ma takiego myślenia o tym,
jak to się wpisuje jakby w cele statutowe mojej organizacji, tylko jest patrzenie
przez pryzmat wytycznych, dokumentacji konkursowej, nie ma jakby myślenia
o projekcie, tylko jest po prostu wypełnianie aplikacji. (FGI 2, K)
Za pośredni wpływ funduszy unijnych w trzecim sektorze można uznać gotowość
organizacji do realizacji słabiej opłacanych zadań publicznych zlecanych przez jednostki
samorządu terytorialnego, która jest możliwa dzięki akumulacji zasobów, np. zakupionej
w ramach projektów unijnych infrastrukturze.
Z racji tego, że funduszy unijnych jest dużo więcej, było dużo więcej
i podejrzewam, że będzie dużo więcej i większość organizacji budowała takie
zaplecze techniczne i strukturalne na tych większych środkach, to na pewno
jakoś też i możliwość realizowania niektórych zleceń publicznych, że to tak
wykorzystania zaplecza technicznego (mebli, sprzętu biurowego) zakupionego
w ramach realizacji projektów finansowanych z funduszy strukturalnych, co
umożliwia podejmowanie się realizacji słabiej finansowanych zadań publicznych.
Profesjonalizacja działania organizacji, poprawa jakości realizacji zadań publicznych,
zwiększenie kapitału społecznego organizacji były przez nie oceniane jednoznacznie
pozytywnie.
To ja najpierw zacząłem ze środkami unijnymi, a później wszedłem
w środki te miejskie czy też wojewódzkie i dla mnie jakby taką dużą nie wiem czy
zmianą czy wpływem jednego na drugie było to, że jakby te środki unijne to była
zupełnie inna liga niż środki regionalne, więc (…) wydaje mi się, że one wpłynęły
w ten sposób, że te środki lokalne, regionalne, które były pobierane z Urzędu
Marszałkowskiego czy z Miasta, czy ze Starostwa, były jakby lepszej jakości niż
byłyby, gdybym rzeczywiście nigdy nie zetknął się ze strukturami unijnymi czy
innymi, ale nie wiem czy to jest odpowiedź na to pytanie. (FGI 3, M)
Projekty po pierwsze no one nas zobowiązują do określania rezultatów
prawda? To jest pierwsza podstawowa rzecz, no i to sami możemy ocenić czy
jak pozyskamy pewne rezultaty czy one są postępem w naszym rozwoju czy
nie. (FGI 4, K)
Pod tym względem też mi się wydaje, że operatywność się zwiększyła.
(FGI 3, M)
Ja np. jestem przekonany, że to że nas skłaniają czy tam powiedzmy
marchewkę nam dają, żebyśmy robili to w partnerstwie no to też próbujemy się
jakby... próbujemy się rozumieć nie? Tworzymy jakieś tam synergie, lepsze,
gorsze ale to wszystko przychodzi z zachodu, czyli krótko mówiąc z Unii, nie? Ale
dlaczego.. ja na to patrzę z nadzieją, dlatego, że no też się uczymy. (FGI 4, M)
Respondenci konstatowali, że za sprawą aplikowania o środki unijne zmienia się
katalog realizowanych zadań publicznych, następuje przeorientowanie organizacji „pod
realizację projektów” (nazwane przez jedną z respondentek grantozą12). Przedstawiciele
organizacji pozarządowych nie oceniali tej tendencji jednoznacznie negatywnie ani
pozytywnie. Można odnieść wrażenie, że – przynajmniej część z nich – przyjmowała ten fakt
z rezygnacją i swego rodzaju akceptacją, tak jak akceptuje się rzeczy, na które nie mamy
wpływu, a które powinniśmy brać pod uwagę w swojej aktywności.
Przede wszystkim mi się wydaje, że w naszym przypadku, tak gdzieś się
to zaczyna w jakimś stopniu dziać, niestety trochę odchodzenie od (…) tej
12 Jako pierwsza o „grantozie” w odniesieniu do trzeciego sektora w Polsce wypowiadała się Agnieszka Graff, krytykując dostosowywanie przez organizacje pozarządowe swojej działalności do systemu grantowego i ich zamknięcie na realne potrzeby otoczenia społecznego.
43
Odsetek zadań publicznych realizowanych przez organizacje w ostatnich 5 latach współfinansowanych z funduszy strukturalnych (N=288)
Kolor granatowy - zadania publiczne nie były finansowane z funduszy strukturalnych Kolor czerwony - poniżej 25% Kolor zielony - 25%-49% Kolor fioletowy - 50% Kolor niebieski - 51%-75% Kolor pomarańczowy - powyżej 75% Kolor błękitny - wszystkie zadania publiczne były finansowane z funduszy strukturalnych Kolor różowy - nie realizujemy zadań publicznych
Tematem przewijającym się przez niemal wszystkie zogniskowane wywiady grupowe
była kwestia rosnącej biurokracji związanej z obsługą funduszy strukturalnych postrzegana
jako przeszkoda w realizacji zadań merytorycznych, do których organizacja została
powołana. Respondenci wskazywali na paradoks związany z projektami unijnymi. Ich
zdaniem organizacje zamiast poświęcać coraz mniej czasu i energii na tzw. papierologię
(choćby ze względu na coraz większe doświadczenie w realizacji projektów), spędzają na
pracy administracyjnej coraz więcej czasu i robią to kosztem realnych działań i aktywności.
Nasza organizacja zaczynała aktywność w wykorzystywaniu środków
publicznych, w tym unijnych, w pierwszej perspektywie, czyli jeszcze PORZL,
ZPORR, i płynnie przeszła do drugiej perspektywy i gdybym miał to postawić
co było na początku, a co jest teraz: (…) jeśli popatrzę na to, ile moja
organizacja robiła w pierwszej perspektywie rzeczy pożytecznych dla innych
ludzi, a popatrzę, ile teraz aktywności wkłada w obróbkę papierową, a ile
energii wkłada w robienie dobrych rzeczy, to ja mam regres. Zarówno pierwsza
perspektywa, jak i początek drugiej perspektywy, to mniej więcej 60%
nakładów na realizację merytoryczną wymyślonych zadań, 40% nakładów na
obróbkę papierową normalną. Trzeba się było tego nauczyć. Dzisiaj mam
proporcje mniej więcej 70 do 30%, tylko, że 70% to aktywność papierowa i stąd
nazwę, z którymi czy ze Starostwa czy z Urzędu Marszałkowskiego po tych
cięciach, jest bardziej realna niż gdyby tego rzeczywiście nie było, gdybyśmy
mieli opierać się tylko i wyłącznie na tym co może nam zaoferować np. gmina
Wałbrzych. Przy wniosku składanym na 15.000, jeżeli dostaje 2.000, no to
wtedy ja mam zupełnie związane ręce, nie wiem, w co w ogóle wsadzić te
pieniądze, żeby cokolwiek zrealizować, a w momencie kiedy ja po tam 2, 3, 7
latach działalności mam jakieś konkretne zaplecze, rzeczy, które już zdobyłem
w jakiś sposób opierając to na realizacji projektu z innych źródeł, no to ja wtedy
wiem – no dobra, to wsadzę tam, to wsadzę tam, a to jeszcze tam i z tych
2 000 powiedzmy zrobi mi się 8, 9 no to już mogę coś zrealizować i coś zrobić.
(FGI 3, M)
Ocena niezbyt dużego wpływu funduszy strukturalnych na realizację przez
organizacje pozarządowe zadań publicznych wydaje się mieć realne podstawy, jeśli
skonfrontuje się ją z odsetkiem zadań publicznych realizowanych przez organizacje
w ostatnich pięciu latach współfinansowanych z funduszy strukturalnych oraz z odsetkiem
wydatków finansowanych z funduszy strukturalnych w całości wydatków poniesionych na
realizację zadań publicznych realizowanych w ostatnich pięciu latach. W badaniach
ilościowych o te kwestie byli pytani jedynie reprezentanci tych organizacji, które realizowały
projekty finansowane ze środków unijnych. Okazuje się, że w zależności od podregionu
województwa, od 25,4% (podregion wałbrzyski) do 42,4% (podregion legnicko-głogowski)
zadań publicznych realizowanych przez organizację nie było finansowanych z funduszy
strukturalnych, w przypadku dużej części z nich (od 18.2% w podregionie legnicko-
głogowskim do 34,3% w podregionie wałbrzyskim) maksymalnie co czwarte realizowane
zadania publiczne były współfinansowane z funduszy strukturalnych.
44
Odsetek zadań publicznych realizowanych przez organizacje w ostatnich 5 latach współfinansowanych z funduszy strukturalnych (N=288)
Kolor granatowy - zadania publiczne nie były finansowane z funduszy strukturalnych Kolor czerwony - poniżej 25% Kolor zielony - 25%-49% Kolor fioletowy - 50% Kolor niebieski - 51%-75% Kolor pomarańczowy - powyżej 75% Kolor błękitny - wszystkie zadania publiczne były finansowane z funduszy strukturalnych Kolor różowy - nie realizujemy zadań publicznych
Tematem przewijającym się przez niemal wszystkie zogniskowane wywiady grupowe
była kwestia rosnącej biurokracji związanej z obsługą funduszy strukturalnych postrzegana
jako przeszkoda w realizacji zadań merytorycznych, do których organizacja została
powołana. Respondenci wskazywali na paradoks związany z projektami unijnymi. Ich
zdaniem organizacje zamiast poświęcać coraz mniej czasu i energii na tzw. papierologię
(choćby ze względu na coraz większe doświadczenie w realizacji projektów), spędzają na
pracy administracyjnej coraz więcej czasu i robią to kosztem realnych działań i aktywności.
Nasza organizacja zaczynała aktywność w wykorzystywaniu środków
publicznych, w tym unijnych, w pierwszej perspektywie, czyli jeszcze PORZL,
ZPORR, i płynnie przeszła do drugiej perspektywy i gdybym miał to postawić
co było na początku, a co jest teraz: (…) jeśli popatrzę na to, ile moja
organizacja robiła w pierwszej perspektywie rzeczy pożytecznych dla innych
ludzi, a popatrzę, ile teraz aktywności wkłada w obróbkę papierową, a ile
energii wkłada w robienie dobrych rzeczy, to ja mam regres. Zarówno pierwsza
perspektywa, jak i początek drugiej perspektywy, to mniej więcej 60%
nakładów na realizację merytoryczną wymyślonych zadań, 40% nakładów na
obróbkę papierową normalną. Trzeba się było tego nauczyć. Dzisiaj mam
proporcje mniej więcej 70 do 30%, tylko, że 70% to aktywność papierowa i stąd
nazwę, z którymi czy ze Starostwa czy z Urzędu Marszałkowskiego po tych
cięciach, jest bardziej realna niż gdyby tego rzeczywiście nie było, gdybyśmy
mieli opierać się tylko i wyłącznie na tym co może nam zaoferować np. gmina
Wałbrzych. Przy wniosku składanym na 15.000, jeżeli dostaje 2.000, no to
wtedy ja mam zupełnie związane ręce, nie wiem, w co w ogóle wsadzić te
pieniądze, żeby cokolwiek zrealizować, a w momencie kiedy ja po tam 2, 3, 7
latach działalności mam jakieś konkretne zaplecze, rzeczy, które już zdobyłem
w jakiś sposób opierając to na realizacji projektu z innych źródeł, no to ja wtedy
wiem – no dobra, to wsadzę tam, to wsadzę tam, a to jeszcze tam i z tych
2 000 powiedzmy zrobi mi się 8, 9 no to już mogę coś zrealizować i coś zrobić.
(FGI 3, M)
Ocena niezbyt dużego wpływu funduszy strukturalnych na realizację przez
organizacje pozarządowe zadań publicznych wydaje się mieć realne podstawy, jeśli
skonfrontuje się ją z odsetkiem zadań publicznych realizowanych przez organizacje
w ostatnich pięciu latach współfinansowanych z funduszy strukturalnych oraz z odsetkiem
wydatków finansowanych z funduszy strukturalnych w całości wydatków poniesionych na
realizację zadań publicznych realizowanych w ostatnich pięciu latach. W badaniach
ilościowych o te kwestie byli pytani jedynie reprezentanci tych organizacji, które realizowały
projekty finansowane ze środków unijnych. Okazuje się, że w zależności od podregionu
województwa, od 25,4% (podregion wałbrzyski) do 42,4% (podregion legnicko-głogowski)
zadań publicznych realizowanych przez organizację nie było finansowanych z funduszy
strukturalnych, w przypadku dużej części z nich (od 18.2% w podregionie legnicko-
głogowskim do 34,3% w podregionie wałbrzyskim) maksymalnie co czwarte realizowane
zadania publiczne były współfinansowane z funduszy strukturalnych.
45
działań, które były prowadzone w projekcie. Doszliśmy do wniosku, że czujemy
się trochę nieetycznie i źle z tym, że wydajemy 20-30% środków w projekcie
tak naprawdę na obsługę tych projektów. (FGI 4, K).
Niektórzy uczestnicy wywiadów podkreślali trudności z zachowaniem płynności
finansowej, a także konieczność wydania dużych kwot w określonym roku budżetowym
w sytuacji, gdy wyniki konkursu są ogłaszane później niż było to planowane (np. pod koniec
roku). Aspekt ryzyka rozliczania projektu był podnoszony głównie w kontekście
funkcjonowania małych organizacji lub organizacji realizujących projekt z funduszy
strukturalnych po raz pierwszy i często nie wynikał z doświadczeń samych respondentów,
ale z wiedzy pozyskanej od innych organizacji.
U nas ogromny problem polega na… w końcówkach projektów, no bo
część trzeba wyłożyć z własnych środków. Jak ma się parę milionów no to
trzeba założyć oczywiście jakiś tam procent z tego i okazuje się, że organizacja
nie ma takich środków własnych, no bo skąd mogłaby je mieć, jeśli nie
prowadzi działań komercyjnych na zewnątrz, w związku z czym borykamy się
z tym problemem regularnie. Największym wyczynem stowarzyszenia jest
utrzymanie płynności finansowej, nawet nie tyle o dostanie środków, bo z tym
sobie naprawdę bardzo dobrze radzimy, tylko utrzymanie płynności jako takiej.
(FGI 4, M).
My mamy akurat „Młodzież w działaniu”, dostajemy najwięcej grantów
w Polsce (…) dostajemy tam 10 czy 15% budżetu na Polskę i wtedy okazuje
się, że no mamy problem, bo tam jest 30% wkładu własnego, tzn. nie wkładu
tylko środków, które trzeba założyć, żeby wykończyć projekt, no i wkład własny
nawet jeśli jest, to jesteśmy w stanie przeskoczyć. Natomiast tych środków
które trzeba założyć, to często jest nie do przeskoczenia. (FGI 4,M).
Natomiast rozliczenie, no czekamy trzeci miesiąc po złożeniu raportu
i pewnie poczekamy jeszcze co najmniej trzy, żeby odzyskać no niewielkie,
może końcówkę, z punktu widzenia dużych stowarzyszeń, no dla nas dość
bolesną bo 50 tysięcy ponad, gdzieś tam wisi w przestrzeni. No liczymy, że
średnio zawsze w przestrzeni wisi kilkaset tysięcy. (FGI 4, M).
No my mamy 80% budżetu z funduszy unijnych, co czasem rodzi nam
problem, bo kiedy trzeba znaleźć wkład własny, skoro wszystko jest unijne, no
to nie można z unijnych w unijne zrobić wkładu. (FGI 4,M).
Więc są to głównie środki europejskie, [projekty] głównie realizowane
w sposób partnerski z podziałem budżetów zadań z innymi organizacjami
pozarządowymi i jednostkami samorządu terytorialnego, bo tak nam się
zdarza. No w związku z tym one są obarczone trochę mniejszym kłopotem
też zasoby ludzkie, które są niezbędne do tego, żeby to obrobić, a te 30% to
skupienie się na merytoryce. (FGI 3, M).
Jeśli patrzymy czy fundusze nam pomogły, no nam pomogły strasznie,
oczywiście, że pomogły, dały stabilizację, rozwój rozumiany tak jak… czyli
zasoby ludzkie, jest więcej ludzi, jest więcej nawet wolontariuszy, są urządzenia,
maszyny, nota bene się dewaluują bardzo szybko, ale gdybym popatrzył ile
jesteśmy w stanie tymi zasobami robić, no to mam takie poczucie, że mniej niż
kiedyś, kiedy mieliśmy mniej, bo aktywność, tzn. inaczej, system wymaga
takiego zaangażowania w poprawność przestrzegania procedur, że ludzie
zamiast swoją aktywność kierować na rozwiązywanie problemów tych, dla
których działają, no rozwiązują problemy natury papierologicznej. (FGI 3, M).
Jeżeli rozdzielamy środki bezpośrednio brukselskie, choćby z EFS nie ma
tej całej biurokracji, no z czegoś to wynika. Jednak (…) polega na tym, że to na
poziomie krajowym są narzucane te całe reguły, bariery. (FGI 4,M)
Projekty unijne wymagają bardzo dużo papierów i to naprawdę
przekracza, po prostu, nasze lokalowe [możliwości], bo szafy, szafy są
wszelkie zajęte papierami, niepotrzebnymi, uważam. Robimy coś bardzo
niepotrzebnego, kserujemy, od ludzi ciągle coś żądamy, no to jest naprawdę
koszmar, jest to koszmar. (FGI 3, M).
Trochę mam poczucie, że łatwo jest przy pozyskiwaniu pieniędzy ze
środków unijnych zatracić taki sens prowadzonych działań i dla mnie to zawsze
jest pytanie, czy rzeczywiście organizacje mają iść w tym kierunku
pozyskiwania dużych środków. (FGI 4,K).
Te wszystkie papierki i tak dalej to naprawdę nas przytłacza i więcej
czasu poświęcamy na dopięcie wszystkich papierków, wszystkich dokumentów
niż na realizację właściwych działań. (FGI 3, M).
Z perspektywy projektów ostatnich lat to myślę, że biurokracja (…) zabija
kreatywność. My realizujemy przeróżne projekty, od systemówek z jedynki,
również projekty regionalne: Leonardo da Vinci, Młodzież w działaniu, Rada
Polsko-Niemiecka i tutaj w tym obszarze jest trochę więcej miejsca na
kreatywność, na odskocznię od budżetu, mówiąc tak kolokwialnie. Natomiast to
utrudnia rozwój merytoryczny, ta biurokracja (FGI 1, K).
My akurat nie korzystamy z Programów Operacyjnych. Próbowaliśmy,
jesteśmy w stanie, [nasi] członkowie realizują to w innych fundacjach,
stowarzyszeniach, firmach, natomiast nie w naszym stowarzyszeniu, ponieważ
no z naszego punktu widzenia ilość administracji, która była potrzebna i koszty
przeznaczone na administrację były zbyt duże w stosunku do jakości i ilości
46
działań, które były prowadzone w projekcie. Doszliśmy do wniosku, że czujemy
się trochę nieetycznie i źle z tym, że wydajemy 20-30% środków w projekcie
tak naprawdę na obsługę tych projektów. (FGI 4, K).
Niektórzy uczestnicy wywiadów podkreślali trudności z zachowaniem płynności
finansowej, a także konieczność wydania dużych kwot w określonym roku budżetowym
w sytuacji, gdy wyniki konkursu są ogłaszane później niż było to planowane (np. pod koniec
roku). Aspekt ryzyka rozliczania projektu był podnoszony głównie w kontekście
funkcjonowania małych organizacji lub organizacji realizujących projekt z funduszy
strukturalnych po raz pierwszy i często nie wynikał z doświadczeń samych respondentów,
ale z wiedzy pozyskanej od innych organizacji.
U nas ogromny problem polega na… w końcówkach projektów, no bo
część trzeba wyłożyć z własnych środków. Jak ma się parę milionów no to
trzeba założyć oczywiście jakiś tam procent z tego i okazuje się, że organizacja
nie ma takich środków własnych, no bo skąd mogłaby je mieć, jeśli nie
prowadzi działań komercyjnych na zewnątrz, w związku z czym borykamy się
z tym problemem regularnie. Największym wyczynem stowarzyszenia jest
utrzymanie płynności finansowej, nawet nie tyle o dostanie środków, bo z tym
sobie naprawdę bardzo dobrze radzimy, tylko utrzymanie płynności jako takiej.
(FGI 4, M).
My mamy akurat „Młodzież w działaniu”, dostajemy najwięcej grantów
w Polsce (…) dostajemy tam 10 czy 15% budżetu na Polskę i wtedy okazuje
się, że no mamy problem, bo tam jest 30% wkładu własnego, tzn. nie wkładu
tylko środków, które trzeba założyć, żeby wykończyć projekt, no i wkład własny
nawet jeśli jest, to jesteśmy w stanie przeskoczyć. Natomiast tych środków
które trzeba założyć, to często jest nie do przeskoczenia. (FGI 4,M).
Natomiast rozliczenie, no czekamy trzeci miesiąc po złożeniu raportu
i pewnie poczekamy jeszcze co najmniej trzy, żeby odzyskać no niewielkie,
może końcówkę, z punktu widzenia dużych stowarzyszeń, no dla nas dość
bolesną bo 50 tysięcy ponad, gdzieś tam wisi w przestrzeni. No liczymy, że
średnio zawsze w przestrzeni wisi kilkaset tysięcy. (FGI 4, M).
No my mamy 80% budżetu z funduszy unijnych, co czasem rodzi nam
problem, bo kiedy trzeba znaleźć wkład własny, skoro wszystko jest unijne, no
to nie można z unijnych w unijne zrobić wkładu. (FGI 4,M).
Więc są to głównie środki europejskie, [projekty] głównie realizowane
w sposób partnerski z podziałem budżetów zadań z innymi organizacjami
pozarządowymi i jednostkami samorządu terytorialnego, bo tak nam się
zdarza. No w związku z tym one są obarczone trochę mniejszym kłopotem
też zasoby ludzkie, które są niezbędne do tego, żeby to obrobić, a te 30% to
skupienie się na merytoryce. (FGI 3, M).
Jeśli patrzymy czy fundusze nam pomogły, no nam pomogły strasznie,
oczywiście, że pomogły, dały stabilizację, rozwój rozumiany tak jak… czyli
zasoby ludzkie, jest więcej ludzi, jest więcej nawet wolontariuszy, są urządzenia,
maszyny, nota bene się dewaluują bardzo szybko, ale gdybym popatrzył ile
jesteśmy w stanie tymi zasobami robić, no to mam takie poczucie, że mniej niż
kiedyś, kiedy mieliśmy mniej, bo aktywność, tzn. inaczej, system wymaga
takiego zaangażowania w poprawność przestrzegania procedur, że ludzie
zamiast swoją aktywność kierować na rozwiązywanie problemów tych, dla
których działają, no rozwiązują problemy natury papierologicznej. (FGI 3, M).
Jeżeli rozdzielamy środki bezpośrednio brukselskie, choćby z EFS nie ma
tej całej biurokracji, no z czegoś to wynika. Jednak (…) polega na tym, że to na
poziomie krajowym są narzucane te całe reguły, bariery. (FGI 4,M)
Projekty unijne wymagają bardzo dużo papierów i to naprawdę
przekracza, po prostu, nasze lokalowe [możliwości], bo szafy, szafy są
wszelkie zajęte papierami, niepotrzebnymi, uważam. Robimy coś bardzo
niepotrzebnego, kserujemy, od ludzi ciągle coś żądamy, no to jest naprawdę
koszmar, jest to koszmar. (FGI 3, M).
Trochę mam poczucie, że łatwo jest przy pozyskiwaniu pieniędzy ze
środków unijnych zatracić taki sens prowadzonych działań i dla mnie to zawsze
jest pytanie, czy rzeczywiście organizacje mają iść w tym kierunku
pozyskiwania dużych środków. (FGI 4,K).
Te wszystkie papierki i tak dalej to naprawdę nas przytłacza i więcej
czasu poświęcamy na dopięcie wszystkich papierków, wszystkich dokumentów
niż na realizację właściwych działań. (FGI 3, M).
Z perspektywy projektów ostatnich lat to myślę, że biurokracja (…) zabija
kreatywność. My realizujemy przeróżne projekty, od systemówek z jedynki,
również projekty regionalne: Leonardo da Vinci, Młodzież w działaniu, Rada
Polsko-Niemiecka i tutaj w tym obszarze jest trochę więcej miejsca na
kreatywność, na odskocznię od budżetu, mówiąc tak kolokwialnie. Natomiast to
utrudnia rozwój merytoryczny, ta biurokracja (FGI 1, K).
My akurat nie korzystamy z Programów Operacyjnych. Próbowaliśmy,
jesteśmy w stanie, [nasi] członkowie realizują to w innych fundacjach,
stowarzyszeniach, firmach, natomiast nie w naszym stowarzyszeniu, ponieważ
no z naszego punktu widzenia ilość administracji, która była potrzebna i koszty
przeznaczone na administrację były zbyt duże w stosunku do jakości i ilości
47
5.2. Stan współpracy organizacji pozarządowych z władzami samorządowymi
Kolejną badaną kwestią była współpraca organizacji pozarządowych na Dolnym
Śląsku z władzami samorządowymi szczebla gminnego, powiatowego i wojewódzkiego. Od
2003 r., kiedy uchwalono ustawę o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie,
zawierającą wiele rozwiązań ułatwiających budowanie stabilnych relacji między
zorganizowanymi grupami obywateli i władzą publiczną, organizacje pozarządowe mają do
dyspozycji liczne instrumenty służące współpracy, wywieraniu wpływu i kontrolowaniu władz
samorządowych. Przedstawicieli dolnośląskich organizacji pozarządowych pytano
o znajomość programów współpracy jednostek samorządu terytorialnego (JST) z trzecim
sektorem, uczestnictwo w zespołach doradczych i eksperckich powoływanych na różnych
szczeblach samorządu, konsultacjach społecznych, o opiniowanie programów współpracy
międzysektorowej.
Organizacjom najlepiej znane są gminne programy współpracy z sektorem
pozarządowym, ale i w tym przypadku niemal co trzeci respondent badań ilościowych nie
zna treści takiego programu lub nawet nie wiedział, że takowy powstał. Połowa
respondentów nie wie, że istnieją takie programy na poziomie powiatowym i wojewódzkim.
Znajomość programów współpracy JST z organizacjami pozarządowymi
Organizacje pozarządowe deklarują, że praktycznie nie uczestniczą w zespołach
doradczych i eksperckich powoływanych przez jednostki samorządu terytorialnego.
W podregionie wrocławskim takich odpowiedzi było najwięcej (ponad 75%).
zdolności, tzn. płynności finansowej. Jak się nimi dobrze zarządza, to można
rzeczywiście środki mieć zanim trzeba je wydać, w tej chwili tak się zrobiło, bo
tak jeszcze 5 lat temu to tak nie było. (FGI 4,K).
Przedstawiciele dolnośląskich organizacji pozarządowych dostrzegają nie tylko
problemy związane z funduszami strukturalnymi, ale także ich pozytywny wpływ na rozwój
potencjału ludzkiego, merytorycznego i infrastrukturalnego swoich organizacji.
Na przestrzeni tych 10 lat sukcesywnie mam takie poczucie, że
stowarzyszenie się rozwija i niewątpliwie taką zasługą jest dostępność
funduszy unijnych, które zarówno dają i nowych pracowników, bo jest
możliwość zatrudnienia, ale i też rozwoju nowych działek. Myślę, że w 2005 czy
2006 roku nie myśleliśmy tak bardzo na temat działki, jaką jest ekonomia
społeczna, przedsiębiorczość społeczna czy rozwój współpracy
międzysektorowej. (FGI 3, K).
[w kontekście finansowania części zadań organizacji z funduszy
strukturalnych] prawie 30 etatowych pracowników, ponad 600 PITów rocznie
wydawanych współpracownikom, to pokazuje skale przedsięwzięcia, no i to by
wyglądało, że to jest rozwój, no bo organizacja się rozwinęła, ma lokal, ma
nawet pieniądze, żeby go wynajmować, ma trochę sprzętu, ma biurka, w tych
kategoriach to jest rozwój. (FGI 3, M).
Bez tych środków nie bylibyśmy w stanie realizować tego, co realizujemy,
ponieważ nie ma innych środków, w ogóle dostępnych na to, co robimy, akurat
nasza specyfika jest taka. (FGI 4,M).
Zmiany, nawet jeśli obiektywnie postrzegane były jako pozytywne, wzbudzały
ambiwalentne oceny. W niektórych wypowiedziach można było dostrzec sentyment do
„okresu pionierskiego” organizacji, kiedy pieniędzy było mniej, albo nie było ich wcale, ale
aktywność przynosiła większą satysfakcję.
Jak ktoś się decyduje na środki zagraniczne, głównie europejskie, to
wtedy może mieć więcej kontroli, zupełnie inne urzędy na głowie, zupełnie inny
poziom formalizacji i ja mam takie poczucie, że to jest droga w jedną stronę.
W sensie takim, że potem już powrotu do takiej małej, fajnej działalności, która
i cieszy ludzi, cieszy społeczność, nie ma. Nie o to chodzi, że te unijne nie
cieszą, tylko one są robione po prostu na inną skalę i trudno jest godzić jedno
z drugim, bo to są zupełnie inne sposoby działania i pracy. (FGI 4, K)
48
5.2. Stan współpracy organizacji pozarządowych z władzami samorządowymi
Kolejną badaną kwestią była współpraca organizacji pozarządowych na Dolnym
Śląsku z władzami samorządowymi szczebla gminnego, powiatowego i wojewódzkiego. Od
2003 r., kiedy uchwalono ustawę o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie,
zawierającą wiele rozwiązań ułatwiających budowanie stabilnych relacji między
zorganizowanymi grupami obywateli i władzą publiczną, organizacje pozarządowe mają do
dyspozycji liczne instrumenty służące współpracy, wywieraniu wpływu i kontrolowaniu władz
samorządowych. Przedstawicieli dolnośląskich organizacji pozarządowych pytano
o znajomość programów współpracy jednostek samorządu terytorialnego (JST) z trzecim
sektorem, uczestnictwo w zespołach doradczych i eksperckich powoływanych na różnych
szczeblach samorządu, konsultacjach społecznych, o opiniowanie programów współpracy
międzysektorowej.
Organizacjom najlepiej znane są gminne programy współpracy z sektorem
pozarządowym, ale i w tym przypadku niemal co trzeci respondent badań ilościowych nie
zna treści takiego programu lub nawet nie wiedział, że takowy powstał. Połowa
respondentów nie wie, że istnieją takie programy na poziomie powiatowym i wojewódzkim.
Znajomość programów współpracy JST z organizacjami pozarządowymi
Organizacje pozarządowe deklarują, że praktycznie nie uczestniczą w zespołach
doradczych i eksperckich powoływanych przez jednostki samorządu terytorialnego.
W podregionie wrocławskim takich odpowiedzi było najwięcej (ponad 75%).
zdolności, tzn. płynności finansowej. Jak się nimi dobrze zarządza, to można
rzeczywiście środki mieć zanim trzeba je wydać, w tej chwili tak się zrobiło, bo
tak jeszcze 5 lat temu to tak nie było. (FGI 4,K).
Przedstawiciele dolnośląskich organizacji pozarządowych dostrzegają nie tylko
problemy związane z funduszami strukturalnymi, ale także ich pozytywny wpływ na rozwój
potencjału ludzkiego, merytorycznego i infrastrukturalnego swoich organizacji.
Na przestrzeni tych 10 lat sukcesywnie mam takie poczucie, że
stowarzyszenie się rozwija i niewątpliwie taką zasługą jest dostępność
funduszy unijnych, które zarówno dają i nowych pracowników, bo jest
możliwość zatrudnienia, ale i też rozwoju nowych działek. Myślę, że w 2005 czy
2006 roku nie myśleliśmy tak bardzo na temat działki, jaką jest ekonomia
społeczna, przedsiębiorczość społeczna czy rozwój współpracy
międzysektorowej. (FGI 3, K).
[w kontekście finansowania części zadań organizacji z funduszy
strukturalnych] prawie 30 etatowych pracowników, ponad 600 PITów rocznie
wydawanych współpracownikom, to pokazuje skale przedsięwzięcia, no i to by
wyglądało, że to jest rozwój, no bo organizacja się rozwinęła, ma lokal, ma
nawet pieniądze, żeby go wynajmować, ma trochę sprzętu, ma biurka, w tych
kategoriach to jest rozwój. (FGI 3, M).
Bez tych środków nie bylibyśmy w stanie realizować tego, co realizujemy,
ponieważ nie ma innych środków, w ogóle dostępnych na to, co robimy, akurat
nasza specyfika jest taka. (FGI 4,M).
Zmiany, nawet jeśli obiektywnie postrzegane były jako pozytywne, wzbudzały
ambiwalentne oceny. W niektórych wypowiedziach można było dostrzec sentyment do
„okresu pionierskiego” organizacji, kiedy pieniędzy było mniej, albo nie było ich wcale, ale
aktywność przynosiła większą satysfakcję.
Jak ktoś się decyduje na środki zagraniczne, głównie europejskie, to
wtedy może mieć więcej kontroli, zupełnie inne urzędy na głowie, zupełnie inny
poziom formalizacji i ja mam takie poczucie, że to jest droga w jedną stronę.
W sensie takim, że potem już powrotu do takiej małej, fajnej działalności, która
i cieszy ludzi, cieszy społeczność, nie ma. Nie o to chodzi, że te unijne nie
cieszą, tylko one są robione po prostu na inną skalę i trudno jest godzić jedno
z drugim, bo to są zupełnie inne sposoby działania i pracy. (FGI 4, K)
49
Uczestnictwo w konsultacjach programu współpracy Samorządu Województwa Dolnośląskiego z NGO na lata 2014-2017
Niski poziom uczestnictwa w konsultacjach programu bezpośrednio dotyczącego
organizacji pozarządowych jest o tyle niepokojący, że dzięki zasięganiu opinii podmiotów
zainteresowanych projektowanymi przez samorząd działaniami czy rozwiązaniami, możliwe
jest uniknięcie czy przynajmniej złagodzenie potencjalnych konfliktów społecznych
i nieporozumień, których źródłem mogłaby być narzucona arbitralnie regulacja. Konsultacje
umożliwiają skonfrontowanie planowanych działań i rozwiązań z postulatami grup lub
podmiotów, których będą one bezpośrednio dotyczyć. Uwzględnienie opinii adresatów
projektowanych działań sprawia, że czują się oni współodpowiedzialni za wprowadzane
zmiany, co z jednej strony zwiększa akceptację decyzji administracji publicznej, z drugiej zaś
strony sprzyja efektywnemu wdrażaniu nowych programów w życie. Uczestnictwo przekłada
się też na podniesienie poziomu kultury politycznej danej społeczności, kształtuje nawyki
korzystania z instytucji demokratycznych i uczy, że zaangażowanie w sprawy publiczne
może mieć dla obywateli wymierne korzyści. Konsultacje społeczne to ponadto jedna z form
kontroli działań samorządu, z której - jak wynika z badań - dolnośląskie organizacje bez żalu
rezygnują.
Średnio co trzecia organizacja na Dolnym Śląsku nie była też zainteresowana
przekazaniem uwag do współpracy międzysektorowej na lata 2014-2017, jeszcze więcej
organizacji nie wiedziała, że program jest opracowywany. Część organizacji nie wiedziała,
że można składać uwagi, a co dziesiąta - mimo deklarowanej chęci wniesienia uwag - nie
znalazła na to czasu.
Uczestnictwo w grupach doradczych/eksperckich powoływanych przez JST
Z odpowiedzi respondentów na pytanie o powody nieuczestniczenia w pracach grup
eksperckich lub doradczych powoływanych przy samorządzie wynika, że:
37% nie dysponuje wiedzą na temat działalności takich grup,
28% wie, że takie grupy istnieją, ale nie otrzymało do nich zaproszenia,
14% wie, że takie grupy istnieją, ale uznało, iż udział w ich pracach nie jest istotny
dla organizacji,
6% organizacji twierdzi, że na terenie ich działalności nie powoływano grup
eksperckich,
15% wskazało inne powody (np. brak czasu, zbyt młody wiek organizacji, koszty
dojazdu na spotkanie grupy, brak wykwalifikowanych osób w organizacji).
W związku z tym, że Zleceniodawcą badań był Urząd Marszałkowski Województwa
Dolnośląskiego, kilka pytań w ankiecie poświęconych zostało współpracy organizacji
pozarządowych z samorządem województwa. W drugiej połowie 2013 r. Wydział
Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi przeprowadzał konsultacje programu
współpracy samorządu województwa z organizacjami pozarządowymi na lata 2014-2017. Jedynie 15% respondentów potwierdziło, że ich organizacje wzięły udział w konsultacjach,
najwięcej z podregionu wrocławskiego, najmniej z podregionu jeleniogórskiego. Ponad 40%
organizacji nie wiedziało, że takie konsultacje się odbywały, pozostali nie znaleźli na nie
czasu lub nie byli nimi zainteresowani.
50
Uczestnictwo w konsultacjach programu współpracy Samorządu Województwa Dolnośląskiego z NGO na lata 2014-2017
Niski poziom uczestnictwa w konsultacjach programu bezpośrednio dotyczącego
organizacji pozarządowych jest o tyle niepokojący, że dzięki zasięganiu opinii podmiotów
zainteresowanych projektowanymi przez samorząd działaniami czy rozwiązaniami, możliwe
jest uniknięcie czy przynajmniej złagodzenie potencjalnych konfliktów społecznych
i nieporozumień, których źródłem mogłaby być narzucona arbitralnie regulacja. Konsultacje
umożliwiają skonfrontowanie planowanych działań i rozwiązań z postulatami grup lub
podmiotów, których będą one bezpośrednio dotyczyć. Uwzględnienie opinii adresatów
projektowanych działań sprawia, że czują się oni współodpowiedzialni za wprowadzane
zmiany, co z jednej strony zwiększa akceptację decyzji administracji publicznej, z drugiej zaś
strony sprzyja efektywnemu wdrażaniu nowych programów w życie. Uczestnictwo przekłada
się też na podniesienie poziomu kultury politycznej danej społeczności, kształtuje nawyki
korzystania z instytucji demokratycznych i uczy, że zaangażowanie w sprawy publiczne
może mieć dla obywateli wymierne korzyści. Konsultacje społeczne to ponadto jedna z form
kontroli działań samorządu, z której - jak wynika z badań - dolnośląskie organizacje bez żalu
rezygnują.
Średnio co trzecia organizacja na Dolnym Śląsku nie była też zainteresowana
przekazaniem uwag do współpracy międzysektorowej na lata 2014-2017, jeszcze więcej
organizacji nie wiedziała, że program jest opracowywany. Część organizacji nie wiedziała,
że można składać uwagi, a co dziesiąta - mimo deklarowanej chęci wniesienia uwag - nie
znalazła na to czasu.
Uczestnictwo w grupach doradczych/eksperckich powoływanych przez JST
Z odpowiedzi respondentów na pytanie o powody nieuczestniczenia w pracach grup
eksperckich lub doradczych powoływanych przy samorządzie wynika, że:
37% nie dysponuje wiedzą na temat działalności takich grup,
28% wie, że takie grupy istnieją, ale nie otrzymało do nich zaproszenia,
14% wie, że takie grupy istnieją, ale uznało, iż udział w ich pracach nie jest istotny
dla organizacji,
6% organizacji twierdzi, że na terenie ich działalności nie powoływano grup
eksperckich,
15% wskazało inne powody (np. brak czasu, zbyt młody wiek organizacji, koszty
dojazdu na spotkanie grupy, brak wykwalifikowanych osób w organizacji).
W związku z tym, że Zleceniodawcą badań był Urząd Marszałkowski Województwa
Dolnośląskiego, kilka pytań w ankiecie poświęconych zostało współpracy organizacji
pozarządowych z samorządem województwa. W drugiej połowie 2013 r. Wydział
Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi przeprowadzał konsultacje programu
współpracy samorządu województwa z organizacjami pozarządowymi na lata 2014-2017. Jedynie 15% respondentów potwierdziło, że ich organizacje wzięły udział w konsultacjach,
najwięcej z podregionu wrocławskiego, najmniej z podregionu jeleniogórskiego. Ponad 40%
organizacji nie wiedziało, że takie konsultacje się odbywały, pozostali nie znaleźli na nie
czasu lub nie byli nimi zainteresowani.
51
Wielu reprezentantów organizacji pozarządowych biorących udział w badaniu
jakościowym podkreślało, że ich współpraca z samorządem terytorialnym w ostatnich latach
znacznie się rozwinęła. Biorąc pod uwagę zależność pomiędzy lokalizacją organizacji
a „orientacją na współpracę”, można wywnioskować, że organizacje z Wrocławia i powiatu
wrocławskiego współpracują lub są zainteresowane współdziałaniem z Urzędem
Marszałkowskim bardziej niż organizacje działające w większym oddaleniu od Wrocławia.
Przedstawiciele tych podmiotów częściej znają zasady współpracy i mają na ten temat
wyrobioną opinię.
W przypadku przedstawicieli organizacji wrocławskich zestawienie wypowiedzi na
temat współpracy z Urzędem Marszałkowskim i Urzędem Miasta Wrocławia wypada
zdecydowanie na korzyść współpracy z UMWD, pomimo – jak wskazywała część
organizacji – mniejszych środków finansowych, jakimi dysponuje Urząd Marszałkowski.
Z kolei organizacje działające w innych podregionach województwa dysponują mniejszą
wiedzą i posiadają mniejsze doświadczenie we współpracy z UMWD, natomiast
formułowana przez nie ocena współpracy z urzędami miast jest mniej jednoznaczna
(bardziej zróżnicowane opinie, zdecydowanie mniej negatywnych). Dla części organizacji
spoza Wrocławia fundusze miejskie/gminne są jedynymi, z jakich korzystają.
Z wypowiedzi przedstawicieli dolnośląskich organizacji wyłania się kilka
podstawowych form współpracy organizacji pozarządowych z samorządem lokalnym
i regionalnym:
wykonywanie usług na rzecz mieszkańców poprzez powierzenie lub zlecenie
realizacji zadań publicznych przez samorząd. Wiąże się to ze współpracą
samorządu i organizacji na etapie uzyskiwania informacji, pozyskiwania środków
i późniejszego rozliczania dotacji
współdziałanie w kreowaniu polityk publicznych na poziomie samorządowym
poprzez:
- współdecydowanie o sposobie wydatkowania środków budżetowych dzięki
udziałowi przedstawicieli NGO w komisjach konkursowych, wprowadzenie
w gminach budżetu partycypacyjnego, utworzenie Rad Pożytku Publicznego,
- konsultowanie zapisów w dokumentach programowych tworzonych przez
samorządy, w szczególności dokumentów dotyczących współpracy samorządu
z trzecim sektorem oraz strategii rozwiązywania problemów społecznych,
- inspirowanie powstawania uchwał miejscowych, które wpływają na bieżące
funkcjonowanie organizacji,
- opiniowanie kandydatur na dyrektorów jednostek samorządowych.
korzystanie z pozafinansowego wsparcia samorządów, w tym:
Przekazanie uwag do programu współpracy Samorządu Województwa Dolnośląskiego z NGO na lata 2014-2017
Przedstawiciele organizacji byli również pytani o to, czy znają i korzystają
z Regionalnego Punktu Konsultacyjno-Doradczego przy Wydziale Współpracy
z Organizacjami Pozarządowymi w Urzędzie Marszałkowskim i Dolnośląską Sieć Doradztwa
Pozarządowego oraz czy są zadowoleni ze świadczonych przez nie usług. Dolnośląska Sieć
Doradztwa Pozarządowego jest wdrażana przez Samorząd Województwa Dolnośląskiego
od maja 2010 roku w formie dotacji dla organizacji pozarządowych prowadzących 16
Punktów Konsultacyjno-Doradczych. Celem sieciowego zarządzania doradztwem, edukacją,
informacją miała być profesjonalizacja organizacji pozarządowych, wzrost ich kompetencji
w zakresie współpracy z administracją publiczną, wypracowanie standardów współpracy
międzysektorowej oraz narzędzi pozarządowego doradztwa. W zamyśle samorządu
wojewódzkiego organizacja działań w formie sieci miała poprawić dostęp mieszkańców
regionu do informacji, edukacji, szkoleń, zwiększyć tempo dyfuzji inicjowanej wiedzy przez
Wydział Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi UMWD, wpłynąć na wzrost siły
oddziaływania pozarządowego coaching`u, zwiększyć efektywność aplikowania o środki
unijne. Okazuje się, że 77% dolnośląskich organizacji nie słyszała o Dolnośląskiej Sieci
Doradztwa Pozarządowego, a spośród 23% tych, które znają ten program sieciowy, 40%
nie korzystało z jego usług, więc nie jest w stanie ich ocenić. Jednak organizacje, które
skorzystały z oferowanego doradztwa, wyraziły duże zadowolenie z poziomu oferowanych
usług. Nieco więcej badanych organizacji zna Regionalny Punkt Konsultacyjno-Doradczy
przy Wydziale Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi w Urzędzie Marszałkowskim
(28%) i podobnie jak w przypadku lokalnych punktów konsultacyjnych, są zadowoleni
z poziomu konsultacji i doradztwa udzielanego w tym miejscu.
52
Wielu reprezentantów organizacji pozarządowych biorących udział w badaniu
jakościowym podkreślało, że ich współpraca z samorządem terytorialnym w ostatnich latach
znacznie się rozwinęła. Biorąc pod uwagę zależność pomiędzy lokalizacją organizacji
a „orientacją na współpracę”, można wywnioskować, że organizacje z Wrocławia i powiatu
wrocławskiego współpracują lub są zainteresowane współdziałaniem z Urzędem
Marszałkowskim bardziej niż organizacje działające w większym oddaleniu od Wrocławia.
Przedstawiciele tych podmiotów częściej znają zasady współpracy i mają na ten temat
wyrobioną opinię.
W przypadku przedstawicieli organizacji wrocławskich zestawienie wypowiedzi na
temat współpracy z Urzędem Marszałkowskim i Urzędem Miasta Wrocławia wypada
zdecydowanie na korzyść współpracy z UMWD, pomimo – jak wskazywała część
organizacji – mniejszych środków finansowych, jakimi dysponuje Urząd Marszałkowski.
Z kolei organizacje działające w innych podregionach województwa dysponują mniejszą
wiedzą i posiadają mniejsze doświadczenie we współpracy z UMWD, natomiast
formułowana przez nie ocena współpracy z urzędami miast jest mniej jednoznaczna
(bardziej zróżnicowane opinie, zdecydowanie mniej negatywnych). Dla części organizacji
spoza Wrocławia fundusze miejskie/gminne są jedynymi, z jakich korzystają.
Z wypowiedzi przedstawicieli dolnośląskich organizacji wyłania się kilka
podstawowych form współpracy organizacji pozarządowych z samorządem lokalnym
i regionalnym:
wykonywanie usług na rzecz mieszkańców poprzez powierzenie lub zlecenie
realizacji zadań publicznych przez samorząd. Wiąże się to ze współpracą
samorządu i organizacji na etapie uzyskiwania informacji, pozyskiwania środków
i późniejszego rozliczania dotacji
współdziałanie w kreowaniu polityk publicznych na poziomie samorządowym
poprzez:
- współdecydowanie o sposobie wydatkowania środków budżetowych dzięki
udziałowi przedstawicieli NGO w komisjach konkursowych, wprowadzenie
w gminach budżetu partycypacyjnego, utworzenie Rad Pożytku Publicznego,
- konsultowanie zapisów w dokumentach programowych tworzonych przez
samorządy, w szczególności dokumentów dotyczących współpracy samorządu
z trzecim sektorem oraz strategii rozwiązywania problemów społecznych,
- inspirowanie powstawania uchwał miejscowych, które wpływają na bieżące
funkcjonowanie organizacji,
- opiniowanie kandydatur na dyrektorów jednostek samorządowych.
korzystanie z pozafinansowego wsparcia samorządów, w tym:
Przekazanie uwag do programu współpracy Samorządu Województwa Dolnośląskiego z NGO na lata 2014-2017
Przedstawiciele organizacji byli również pytani o to, czy znają i korzystają
z Regionalnego Punktu Konsultacyjno-Doradczego przy Wydziale Współpracy
z Organizacjami Pozarządowymi w Urzędzie Marszałkowskim i Dolnośląską Sieć Doradztwa
Pozarządowego oraz czy są zadowoleni ze świadczonych przez nie usług. Dolnośląska Sieć
Doradztwa Pozarządowego jest wdrażana przez Samorząd Województwa Dolnośląskiego
od maja 2010 roku w formie dotacji dla organizacji pozarządowych prowadzących 16
Punktów Konsultacyjno-Doradczych. Celem sieciowego zarządzania doradztwem, edukacją,
informacją miała być profesjonalizacja organizacji pozarządowych, wzrost ich kompetencji
w zakresie współpracy z administracją publiczną, wypracowanie standardów współpracy
międzysektorowej oraz narzędzi pozarządowego doradztwa. W zamyśle samorządu
wojewódzkiego organizacja działań w formie sieci miała poprawić dostęp mieszkańców
regionu do informacji, edukacji, szkoleń, zwiększyć tempo dyfuzji inicjowanej wiedzy przez
Wydział Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi UMWD, wpłynąć na wzrost siły
oddziaływania pozarządowego coaching`u, zwiększyć efektywność aplikowania o środki
unijne. Okazuje się, że 77% dolnośląskich organizacji nie słyszała o Dolnośląskiej Sieci
Doradztwa Pozarządowego, a spośród 23% tych, które znają ten program sieciowy, 40%
nie korzystało z jego usług, więc nie jest w stanie ich ocenić. Jednak organizacje, które
skorzystały z oferowanego doradztwa, wyraziły duże zadowolenie z poziomu oferowanych
usług. Nieco więcej badanych organizacji zna Regionalny Punkt Konsultacyjno-Doradczy
przy Wydziale Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi w Urzędzie Marszałkowskim
(28%) i podobnie jak w przypadku lokalnych punktów konsultacyjnych, są zadowoleni
z poziomu konsultacji i doradztwa udzielanego w tym miejscu.
53
Reprezentanci trzeciego sektora podkreślali, że współpracę jednostek samorządu
terytorialnego i organizacji pozarządowych w kreowaniu polityk publicznych trzeba
rozpatrywać zarówno z perspektywy formalnie istniejących instrumentów (np. powoływanie
rad pożytku publicznego, konsultowanie z sektorem pozarządowym aktów prawa
miejscowego w dziedzinach dotyczących działalności statutowej organizacji, opiniowanie
projektów programów rozwoju), jak i przez pryzmat praktyki współdziałania wynikającej
z nastawienia do niej obu stron, które nie zawsze jest pozytywne.
Jest tak, że jeżeli chodzi o instrumenty wpływu i kreowanie różnych
polityk publicznych przez ostatnie 5 lat, moim zdaniem narzędzia organizacje
dostały. Natomiast to są ciągle narzędzia formalne, one nie zawsze są w dosyć
dobry sposób wykorzystywane zarówno przez władzę publiczną, jak i niestety
przez same organizacje pozarządowe. (FGI 4, K).
W ostatnich latach bardzo cenna inicjatywą, to zresztą nie tylko na pewno
u nas, było powołanie Miejskiej Rady Pożytku Publicznego. To jest bardzo
ważne, bo jest jakaś reprezentacja i to się odczuwa czy przy rozpatrywaniu [ofert
na realizację zadań], że ktoś reprezentuje no i powołany jest, taki.. to nie jest
pełnomocnik, ale jest jednym z urzędników, który się zajmuje, jeszcze ma mało
doświadczeń, ale jest to też po prostu cenne. (FGI 2, M)
Jeżeli chodzi o kontakt z władzami samorządowymi to mogę tylko
powiedzieć, że jest w pewnym sensie stagnacja, w pewnym sensie polepszyła
się sprawa, mianowicie jeżeli chodzi o opiniowanie np. dotyczące powoływania
nowych dyrektorów instytucji kulturalnych itd. To zawsze władze samorządowe
się do nas zwracają o takie opinie, prawda? Jest to pozytywna sprawa, to
w pewnym sensie możemy zaopiniować. (FGI 3, M)
Prezydent inicjuje spotkania z organizacjami poprzez swoich
pracowników z organizacjami pozarządowymi i praktycznie się konsultuje
w każdej sprawie, no i można z obecną władzą porozmawiać, zasugerować
pewne rzeczy, co się nam podoba, co nie podoba i widzę, że idzie to do
przodu. Jest to po prostu większy komfort niż był do tej pory i ten kontakt
również przekłada się na pewne działania. (FGI 2, M)
Niektórzy respondenci, oprócz pozytywnych stron współpracy z samorządem,
wskazywali również na następujące zaniechania i problemy utrudniające współpracę
i realizację zadań:
brak zainteresowania, współpracy ze strony samorządów,
brak jednoznacznych czytelnych zasad współpracy z organizacjami,
w szczególności stosowanie niejednolitych zasad oceny ofert na realizację zadań,
- patronatów i udziału przedstawicieli władz samorządowych w wydarzeniach
organizowanych przez organizacje,
- wsparcie rzeczowe i lokalowe organizacji.
Podczas zogniskowanych wywiadów grupowych respondenci mówili o zainteresowaniu
samorządów lokalnych współpracą z trzecim sektorem.
Samorządy, widać zależy im na tym i jak zobaczą, ze coś się robi
ciekawego, a nawet te lokalne samorządy niby biedne, mogą więcej pomóc niż
większe, czy nawet powiaty, starostwa maja małe możliwości, ale też
pomagają, ale to odczuwa się bardzo, że samorządy się angażują. (FGI2, M).
Z otwartością i chęcią współdziałania sektora publicznego z sektorem
pozarządowym nie zawsze idą w parze możliwości, zwłaszcza finansowe.
Coraz trudniej jest o pieniądze, (…) na każdą imprezę na jaką składamy
wniosek do Urzędu Miasta, dostajemy 60% dotacji do każdej imprezy. Nie ma
tak, żeby mi kiedykolwiek pan Prezydent odmówił jakiegoś dofinansowania, no
ale niestety 40% takiej imprezy trzeba mieć własne środki. (FGI2, K).
Respondenci dostrzegają i doceniają pozafinansowe wparcie jednostek samorządu
terytorialnego udzielane organizacjom pozarządowym.
W ubiegłym roku czy dwa lata temu powstało zarządzenie jeżeli chodzi
o Wrocław, zarządzenie Prezydenta Miasta, że mamy ogólny dostęp do
zasobów miejskich. Czyli np. do [budynku] szkoły, przedszkola, do żłobka. Ja
wiem, tam jest pewnego rodzaju ograniczenie, bo to trzeba zgłosić, urzędnicy
nie do końca, dyrektorzy, właściwie nie tyle dyrektorzy, co sprzątaczki
dyrektorów, szkoła, no mają swoje wizje, prawda. (FGI 4,M).
Po dwóch latach uzyskaliśmy pomieszczenie, które remontowaliśmy
właśnie na własny koszt (…) Od miasta, tak dostaliśmy od miasta. Środki na
remont pozyskaliśmy we własnym zakresie od darczyńców i też (…).
Działaliśmy przez okres właśnie czterech lat i znów otrzymaliśmy od miasta
kolejne pomieszczenia, w których jest realizowana rehabilitacja dla dzieci i tutaj
właśnie miasto tak jakby uwierzyło w nas i zobaczyło, że dajemy radę i wtedy
po takiej próbie dopiero otrzymaliśmy kolejne lokale i możemy realizować
właśnie tam rehabilitacje dla dzieci. (FGI 2, K).
Prezydent ma obowiązek organizacji, która nie ma własnej siedziby,
salon narad i to się udostępnia wszystkim organizacjom, my nie płacimy wcale
w tym, ani za prąd. I to jest właśnie u nas dobre, to się zmieniło i to jest
uważam dobre, że można korzystać właśnie z tej sali bezpłatnie, czy z świetlicy
czy z klubu czy z konferencyjnej i to.. to daje, bo to by były duże koszty
gdybyśmy za to płacili, także tu jest jakiś koszt do przodu. (FGI 2,M)
54
Reprezentanci trzeciego sektora podkreślali, że współpracę jednostek samorządu
terytorialnego i organizacji pozarządowych w kreowaniu polityk publicznych trzeba
rozpatrywać zarówno z perspektywy formalnie istniejących instrumentów (np. powoływanie
rad pożytku publicznego, konsultowanie z sektorem pozarządowym aktów prawa
miejscowego w dziedzinach dotyczących działalności statutowej organizacji, opiniowanie
projektów programów rozwoju), jak i przez pryzmat praktyki współdziałania wynikającej
z nastawienia do niej obu stron, które nie zawsze jest pozytywne.
Jest tak, że jeżeli chodzi o instrumenty wpływu i kreowanie różnych
polityk publicznych przez ostatnie 5 lat, moim zdaniem narzędzia organizacje
dostały. Natomiast to są ciągle narzędzia formalne, one nie zawsze są w dosyć
dobry sposób wykorzystywane zarówno przez władzę publiczną, jak i niestety
przez same organizacje pozarządowe. (FGI 4, K).
W ostatnich latach bardzo cenna inicjatywą, to zresztą nie tylko na pewno
u nas, było powołanie Miejskiej Rady Pożytku Publicznego. To jest bardzo
ważne, bo jest jakaś reprezentacja i to się odczuwa czy przy rozpatrywaniu [ofert
na realizację zadań], że ktoś reprezentuje no i powołany jest, taki.. to nie jest
pełnomocnik, ale jest jednym z urzędników, który się zajmuje, jeszcze ma mało
doświadczeń, ale jest to też po prostu cenne. (FGI 2, M)
Jeżeli chodzi o kontakt z władzami samorządowymi to mogę tylko
powiedzieć, że jest w pewnym sensie stagnacja, w pewnym sensie polepszyła
się sprawa, mianowicie jeżeli chodzi o opiniowanie np. dotyczące powoływania
nowych dyrektorów instytucji kulturalnych itd. To zawsze władze samorządowe
się do nas zwracają o takie opinie, prawda? Jest to pozytywna sprawa, to
w pewnym sensie możemy zaopiniować. (FGI 3, M)
Prezydent inicjuje spotkania z organizacjami poprzez swoich
pracowników z organizacjami pozarządowymi i praktycznie się konsultuje
w każdej sprawie, no i można z obecną władzą porozmawiać, zasugerować
pewne rzeczy, co się nam podoba, co nie podoba i widzę, że idzie to do
przodu. Jest to po prostu większy komfort niż był do tej pory i ten kontakt
również przekłada się na pewne działania. (FGI 2, M)
Niektórzy respondenci, oprócz pozytywnych stron współpracy z samorządem,
wskazywali również na następujące zaniechania i problemy utrudniające współpracę
i realizację zadań:
brak zainteresowania, współpracy ze strony samorządów,
brak jednoznacznych czytelnych zasad współpracy z organizacjami,
w szczególności stosowanie niejednolitych zasad oceny ofert na realizację zadań,
- patronatów i udziału przedstawicieli władz samorządowych w wydarzeniach
organizowanych przez organizacje,
- wsparcie rzeczowe i lokalowe organizacji.
Podczas zogniskowanych wywiadów grupowych respondenci mówili o zainteresowaniu
samorządów lokalnych współpracą z trzecim sektorem.
Samorządy, widać zależy im na tym i jak zobaczą, ze coś się robi
ciekawego, a nawet te lokalne samorządy niby biedne, mogą więcej pomóc niż
większe, czy nawet powiaty, starostwa maja małe możliwości, ale też
pomagają, ale to odczuwa się bardzo, że samorządy się angażują. (FGI2, M).
Z otwartością i chęcią współdziałania sektora publicznego z sektorem
pozarządowym nie zawsze idą w parze możliwości, zwłaszcza finansowe.
Coraz trudniej jest o pieniądze, (…) na każdą imprezę na jaką składamy
wniosek do Urzędu Miasta, dostajemy 60% dotacji do każdej imprezy. Nie ma
tak, żeby mi kiedykolwiek pan Prezydent odmówił jakiegoś dofinansowania, no
ale niestety 40% takiej imprezy trzeba mieć własne środki. (FGI2, K).
Respondenci dostrzegają i doceniają pozafinansowe wparcie jednostek samorządu
terytorialnego udzielane organizacjom pozarządowym.
W ubiegłym roku czy dwa lata temu powstało zarządzenie jeżeli chodzi
o Wrocław, zarządzenie Prezydenta Miasta, że mamy ogólny dostęp do
zasobów miejskich. Czyli np. do [budynku] szkoły, przedszkola, do żłobka. Ja
wiem, tam jest pewnego rodzaju ograniczenie, bo to trzeba zgłosić, urzędnicy
nie do końca, dyrektorzy, właściwie nie tyle dyrektorzy, co sprzątaczki
dyrektorów, szkoła, no mają swoje wizje, prawda. (FGI 4,M).
Po dwóch latach uzyskaliśmy pomieszczenie, które remontowaliśmy
właśnie na własny koszt (…) Od miasta, tak dostaliśmy od miasta. Środki na
remont pozyskaliśmy we własnym zakresie od darczyńców i też (…).
Działaliśmy przez okres właśnie czterech lat i znów otrzymaliśmy od miasta
kolejne pomieszczenia, w których jest realizowana rehabilitacja dla dzieci i tutaj
właśnie miasto tak jakby uwierzyło w nas i zobaczyło, że dajemy radę i wtedy
po takiej próbie dopiero otrzymaliśmy kolejne lokale i możemy realizować
właśnie tam rehabilitacje dla dzieci. (FGI 2, K).
Prezydent ma obowiązek organizacji, która nie ma własnej siedziby,
salon narad i to się udostępnia wszystkim organizacjom, my nie płacimy wcale
w tym, ani za prąd. I to jest właśnie u nas dobre, to się zmieniło i to jest
uważam dobre, że można korzystać właśnie z tej sali bezpłatnie, czy z świetlicy
czy z klubu czy z konferencyjnej i to.. to daje, bo to by były duże koszty
gdybyśmy za to płacili, także tu jest jakiś koszt do przodu. (FGI 2,M)
55
wspaniałych projektów, ale jak nie będziemy mieć palca wskazującego, to nie
mamy szans na te projekty. (FGI 2, K)
Myśmy zaczęli współpracować z radami osiedla, mieliśmy taki projekt
z funduszy norweskich po to, żeby wspierać radnych osiedlowych, żeby mieli
kompetencje, żeby zakładali też przy radach osiedla organizacje pozarządowe,
żeby było narzędzie pozyskania dodatkowych środków na społeczność lokalną
i jak poszliśmy do dyrektora (…) z tym, że chcielibyśmy zrobić coś z miastem,
wspólnie taką konferencję, spotkanie radnych itd., no to oni powiedzieli, że
super fajnie, po czym tam po 3 czy po 4 miesiącach zrobili taką konferencję
sami, nas do tego nie zapraszając. (FGI 4, K)
My 9 lat temu zaczęliśmy mówić o Młodzieżowym Centrum Informacji,
wprowadziliśmy wtedy taki ogólnowojewódzki program, w ramach FIO zresztą,
budowania Centrów Informacji Młodzieżowej. Poszliśmy do miasta,
powiedzieliśmy, że chcemy to robić. Miasto nas zapytało, o czym chcemy
informować, my powiedzieliśmy, że o wszystkim. Miasto powiedziało, że to jest
niezgodne z polityką miasta i stworzyło 2-3 lata później własne centrum
informacji. (FGI 4, M)
Ocena współpracy różnych poziomów samorządu z trzecim sektorem, jaką
sformułowali respondenci w materiałach dodatkowych, jest niejednoznaczna. Współpraca
z urzędami miasta i gminy jest oceniana słabiej niż z Urzędem Marszałkowskim. Z kolei
współpraca z samorządem powiatowym jest najmniej rozwinięta, stąd większość
uczestników wywiadów grupowych nie potrafiła dokonać jednoznacznej oceny.
W badaniach ilościowych przedstawiciele organizacji byli pytani o oczekiwania
wobec jednostek samorządu terytorialnego szczebla gminnego, powiatowego
i wojewódzkiego. Okazuje się, że najbardziej sprecyzowane oczekiwania mają wobec
Urzędu Miasta lub Urzędu Gminy, bowiem 72% wie, czego oczekuje od władz lokalnych.
Poniższy wykres zestawia odpowiedzi udzielone w badaniach w 2013 i 2008 r. Pięć lat temu
organizacje oczekiwały od gminy głównie wsparcia finansowego i kontynuacji współpracy na
dotychczasowym poziomie. Obecnie katalog oczekiwań jest o wiele bardziej rozbudowany.
Wsparcie finansowe ciągle jest na pierwszym miejscu, ale co piąta organizacja oczekuje
również pomocy w pozyskiwaniu środków unijnych, współpracy na dotychczasowym
poziomie lub podejmowanie innych wspólnych działań, 17% wsparcia infrastrukturalnego lub
sprzętowego.
brak wystarczającej informacji na temat planowanych działań, ogłaszanych
konkursów,
niewystarczające finansowanie, zbyt duże wkłady własne i zbyt małe zaliczki na
realizację zadań,
nieracjonalne, a niekiedy również zbyt rozbudowane, procedury rozliczania
otrzymanych środków,
zaprzestawanie lub odmowa finansowania zadań dla organizacji, które są ich
pomysłodawcą, mają doświadczenie i zaplecze merytoryczne lub są
pomysłodawcami konkretnych rozwiązań.
Wydaje mi się, że to wsparcie ze strony samorządów, które tak naprawdę
jest wsparciem często deklaratywnym. Czyli coś jest tam wpisane do programu
współpracy z organizacjami pozarządowymi, a niekoniecznie to ma potem
odzwierciedlenie w budżecie. (FGI 2, K)
Jest taka bariera, którą wprowadziła Rada Nadzorcza Wojewódzkiego
Funduszu Ochrony Środowiska, że kiedyś dawali zaliczki na, jak się robiło np.
na lato (…) ale nie tylko, bo na konkursy również i w tej chwili np. mi jak
wysyłano 405 dzieci, a to dotyczyło dzieci z Legnicy i Polkowic, bo nie
wszystkie miasta się kwalifikują i np. wysyłamy 300 dzieci, po 140 zł na dziecko
się dostaje i trudno założyć takiej organizacji, jak nie ma budżetu, żeby po
prostu... Natomiast skąd taka organizacja ma wziąć pieniądze żeby założyć
(…) zawsze można rozliczyć taką zaliczkę, dlatego niezbędne żeby koło 80%
przynamniej dawać, bo to niższa kwota po prostu hamuje. Można by tych
dzieci biednych wziąć więcej, niepełnosprawnych i innych, ale po prostu jest to
bariera. (…) Tutaj organizacje pozarządowe tam z Jeleniej Góry prowadzą ten
bank, ale 200 zł koszty manipulacyjne, 8% niby nie jest duży kredyt, to jednak
się później nazbiera, że pożyczam kilka tysięcy, a muszę 200 dać zł kosztów
i tutaj to jest pewna bariera, a natomiast jeśli chodzi o środki, to główna barierą
jest właśnie ten wkład własny. (FGI 2, M)
Większa informacja o tych środkach, przecież jeżeli np. taki urząd miasta
ma spis organizacji pozarządowych i na przykład zobligowałby organizacje,
żeby przysłały swoje e-maile i np. wysyłał e-mailami informacje o konkursach
różnych no to... to chyba by nam ułatwiło pracę, prawda? (FGI 2, K)
Są określone konkursy i na te konkursy można składać wniosek, ale jeżeli
my się znajdziemy i sobie zaklepiemy teraz w listopadzie gotowy konkurs, to na
pewno pieniądze dostaniemy. Jeżeli tego nie zrobimy, to nie ma szans, bo one
są naznaczone (…) i możemy napisać masę tych projektów, nawet
56
wspaniałych projektów, ale jak nie będziemy mieć palca wskazującego, to nie
mamy szans na te projekty. (FGI 2, K)
Myśmy zaczęli współpracować z radami osiedla, mieliśmy taki projekt
z funduszy norweskich po to, żeby wspierać radnych osiedlowych, żeby mieli
kompetencje, żeby zakładali też przy radach osiedla organizacje pozarządowe,
żeby było narzędzie pozyskania dodatkowych środków na społeczność lokalną
i jak poszliśmy do dyrektora (…) z tym, że chcielibyśmy zrobić coś z miastem,
wspólnie taką konferencję, spotkanie radnych itd., no to oni powiedzieli, że
super fajnie, po czym tam po 3 czy po 4 miesiącach zrobili taką konferencję
sami, nas do tego nie zapraszając. (FGI 4, K)
My 9 lat temu zaczęliśmy mówić o Młodzieżowym Centrum Informacji,
wprowadziliśmy wtedy taki ogólnowojewódzki program, w ramach FIO zresztą,
budowania Centrów Informacji Młodzieżowej. Poszliśmy do miasta,
powiedzieliśmy, że chcemy to robić. Miasto nas zapytało, o czym chcemy
informować, my powiedzieliśmy, że o wszystkim. Miasto powiedziało, że to jest
niezgodne z polityką miasta i stworzyło 2-3 lata później własne centrum
informacji. (FGI 4, M)
Ocena współpracy różnych poziomów samorządu z trzecim sektorem, jaką
sformułowali respondenci w materiałach dodatkowych, jest niejednoznaczna. Współpraca
z urzędami miasta i gminy jest oceniana słabiej niż z Urzędem Marszałkowskim. Z kolei
współpraca z samorządem powiatowym jest najmniej rozwinięta, stąd większość
uczestników wywiadów grupowych nie potrafiła dokonać jednoznacznej oceny.
W badaniach ilościowych przedstawiciele organizacji byli pytani o oczekiwania
wobec jednostek samorządu terytorialnego szczebla gminnego, powiatowego
i wojewódzkiego. Okazuje się, że najbardziej sprecyzowane oczekiwania mają wobec
Urzędu Miasta lub Urzędu Gminy, bowiem 72% wie, czego oczekuje od władz lokalnych.
Poniższy wykres zestawia odpowiedzi udzielone w badaniach w 2013 i 2008 r. Pięć lat temu
organizacje oczekiwały od gminy głównie wsparcia finansowego i kontynuacji współpracy na
dotychczasowym poziomie. Obecnie katalog oczekiwań jest o wiele bardziej rozbudowany.
Wsparcie finansowe ciągle jest na pierwszym miejscu, ale co piąta organizacja oczekuje
również pomocy w pozyskiwaniu środków unijnych, współpracy na dotychczasowym
poziomie lub podejmowanie innych wspólnych działań, 17% wsparcia infrastrukturalnego lub
sprzętowego.
brak wystarczającej informacji na temat planowanych działań, ogłaszanych
konkursów,
niewystarczające finansowanie, zbyt duże wkłady własne i zbyt małe zaliczki na
realizację zadań,
nieracjonalne, a niekiedy również zbyt rozbudowane, procedury rozliczania
otrzymanych środków,
zaprzestawanie lub odmowa finansowania zadań dla organizacji, które są ich
pomysłodawcą, mają doświadczenie i zaplecze merytoryczne lub są
pomysłodawcami konkretnych rozwiązań.
Wydaje mi się, że to wsparcie ze strony samorządów, które tak naprawdę
jest wsparciem często deklaratywnym. Czyli coś jest tam wpisane do programu
współpracy z organizacjami pozarządowymi, a niekoniecznie to ma potem
odzwierciedlenie w budżecie. (FGI 2, K)
Jest taka bariera, którą wprowadziła Rada Nadzorcza Wojewódzkiego
Funduszu Ochrony Środowiska, że kiedyś dawali zaliczki na, jak się robiło np.
na lato (…) ale nie tylko, bo na konkursy również i w tej chwili np. mi jak
wysyłano 405 dzieci, a to dotyczyło dzieci z Legnicy i Polkowic, bo nie
wszystkie miasta się kwalifikują i np. wysyłamy 300 dzieci, po 140 zł na dziecko
się dostaje i trudno założyć takiej organizacji, jak nie ma budżetu, żeby po
prostu... Natomiast skąd taka organizacja ma wziąć pieniądze żeby założyć
(…) zawsze można rozliczyć taką zaliczkę, dlatego niezbędne żeby koło 80%
przynamniej dawać, bo to niższa kwota po prostu hamuje. Można by tych
dzieci biednych wziąć więcej, niepełnosprawnych i innych, ale po prostu jest to
bariera. (…) Tutaj organizacje pozarządowe tam z Jeleniej Góry prowadzą ten
bank, ale 200 zł koszty manipulacyjne, 8% niby nie jest duży kredyt, to jednak
się później nazbiera, że pożyczam kilka tysięcy, a muszę 200 dać zł kosztów
i tutaj to jest pewna bariera, a natomiast jeśli chodzi o środki, to główna barierą
jest właśnie ten wkład własny. (FGI 2, M)
Większa informacja o tych środkach, przecież jeżeli np. taki urząd miasta
ma spis organizacji pozarządowych i na przykład zobligowałby organizacje,
żeby przysłały swoje e-maile i np. wysyłał e-mailami informacje o konkursach
różnych no to... to chyba by nam ułatwiło pracę, prawda? (FGI 2, K)
Są określone konkursy i na te konkursy można składać wniosek, ale jeżeli
my się znajdziemy i sobie zaklepiemy teraz w listopadzie gotowy konkurs, to na
pewno pieniądze dostaniemy. Jeżeli tego nie zrobimy, to nie ma szans, bo one
są naznaczone (…) i możemy napisać masę tych projektów, nawet
57
Uwaga: wartości nie sumują się do 100% ponieważ respondenci mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedź. Źródło: Organizacje pozarządowe na Dolnym Śląsku - raport z badań, Wrocław 2008 oraz dane z projektu Organizacje pozarządowe na Dolnym Śląsku – badanie powtórzone, 2013
Tylko połowa organizacji (dokładnie 52%) w 2013 r. zadeklarowała, że ma
sprecyzowane oczekiwania wobec Urzędu Marszałkowskiego. W porównaniu z 2008 r. lista
oczekiwań wydłużyła się trzykrotnie, co można interpretować wielorako: jako większą
roszczeniowość organizacji, większą świadomość potrzeb organizacji i przejaw ich
dojrzałości, albo jako dostrzeżenie potencjału, jaki wynika ze współpracy z Urzędem
Marszałkowskim i korzyści, jakie może ona przynieść organizacjom pozarządowym..
Uwaga: w zestawieniu pominięto wskazania poniżej 5%. Wartości nie sumują się do 100% ponieważ respondenci mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedź. Źródło: Organizacje pozarządowe na Dolnym Śląsku - raport z badań, Wrocław 2008 oraz dane z projektu Organizacje pozarządowe na Dolnym Śląsku – badanie powtórzone, 2013
Najmniej sprecyzowane oczekiwania (46% organizacji) okazują się te skierowane
wobec Starostwa Powiatowego, ale i tu przeważa oczekiwanie wsparcia finansowego.
58
Uwaga: wartości nie sumują się do 100% ponieważ respondenci mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedź. Źródło: Organizacje pozarządowe na Dolnym Śląsku - raport z badań, Wrocław 2008 oraz dane z projektu Organizacje pozarządowe na Dolnym Śląsku – badanie powtórzone, 2013
Tylko połowa organizacji (dokładnie 52%) w 2013 r. zadeklarowała, że ma
sprecyzowane oczekiwania wobec Urzędu Marszałkowskiego. W porównaniu z 2008 r. lista
oczekiwań wydłużyła się trzykrotnie, co można interpretować wielorako: jako większą
roszczeniowość organizacji, większą świadomość potrzeb organizacji i przejaw ich
dojrzałości, albo jako dostrzeżenie potencjału, jaki wynika ze współpracy z Urzędem
Marszałkowskim i korzyści, jakie może ona przynieść organizacjom pozarządowym..
Uwaga: w zestawieniu pominięto wskazania poniżej 5%. Wartości nie sumują się do 100% ponieważ respondenci mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedź. Źródło: Organizacje pozarządowe na Dolnym Śląsku - raport z badań, Wrocław 2008 oraz dane z projektu Organizacje pozarządowe na Dolnym Śląsku – badanie powtórzone, 2013
Najmniej sprecyzowane oczekiwania (46% organizacji) okazują się te skierowane
wobec Starostwa Powiatowego, ale i tu przeważa oczekiwanie wsparcia finansowego.
59
urzędników w przygotowaniu wniosków konkursowych”). Respondenci dostrzegają chęć
współpracy UMWD z organizacjami i chęć wprowadzania nowych rozwiązań. Podkreślano
także brak barier ze strony Urzędu, otwartość różnych wydziałów na współdziałanie
z organizacjami, prowadzenie dialogu z trzecim sektorem.
Elementy, które zdaniem respondentów można by poprawić, to zwiększenie
częstotliwości kontaktów oraz wprowadzenie dodatkowych kanałów komunikacji (propozycja
„skrzynki wniosków i problemów”). Postulowane zmiany we współpracy Urzędu
Marszałkowskiego z organizacjami dotyczyły praktycznie jednej kwestii: warunków
przekazywania organizacjom środków finansowych. Ich przedstawiciele oczekują większej
dostępności informacji na temat tego, że w Urzędzie lub jego Wydziale wyczerpane zostały
środki finansowe na dany rok bądź zadanie, wydłużenia okresu trwania konkursów,
zwiększenia środków finansowych przeznaczanych na wsparcie realizacji zadań, większej
przejrzystości i jasności oceny, ujednolicenia zasad współpracy z organizacjami, odejścia od
biurokratycznego rozliczania dotacji.
Respondenci poruszyli także kwestię potrzeby prowadzenia spójnej, długofalowej
polityki zwracając uwagę na niezbędną ciągłość – niezależnie od wyników wyborów
samorządowych – wspierania działań, które wpisują się w wytyczone postulaty rozwoju
województwa.
Na terenie Wrocławia mamy uprzywilejowane organizacje, które są
lubiane i takie, które nie są lubiane. Na terenie UMWD jest tak samo. Zmienia
się władza, obecnie mamy SLD w departamencie spraw społecznych,
i sytuacja wygląda zupełnie inaczej niż podczas poprzedniej władzy. Brakuje
stabilności, brakuje jasnych zasad, zasady są formalnie napisane, co nie
przekłada się w żaden sposób niestety na to, jak to w rzeczywistości
funkcjonuje. (FGI 4, K)
Przedstawiciele organizacji pozarządowych podnosili problem zbyt szczupłych
środków na dofinansowanie zadań, brak transparentności oceny konkursowych wniosków
oraz zbyt krótki czas na realizację powierzonego zadania (respondentka, która wskazywała
na ten problem, odnosiła się prawdopodobnie do konkursu na dotacje na realizację zadania
publicznego w sferze działalności wspomagającej rozwój wspólnot i społeczności lokalnych,
promocji i organizacji wolontariatu oraz działalności na rzecz organizacji pozarządowych
udzielane w trybie art. 19a ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie).
Środki są zwykle niewielkie, 200 tysięcy zł ogłaszane na konkurs
wspierający, nie wiem, kulturę, czy działania... (…) w skali województwa no to
to jest nic, to wiadomo że tam nie wiem... Z 10 organizacji dostanie, czy mniej
jeszcze, a wniosków jest niezwykle dużo, tak? (FGI 2, K)
Uwaga: w zestawieniu pominięto wskazania poniżej 5%. Wartości nie sumują się do 100% ponieważ respondenci mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedź.
Z wypowiedzi respondentów udzielonych podczas wywiadów grupowych wynika, że
samorząd województwa jest oceniany zdecydowanie lepiej niż samorząd powiatowy
i gminny (miejski), choć nie jest to ocena jednoznaczna. Na podstawie analizy materiałów
dodatkowych wypełnianych przez uczestników wywiadów zogniskowanych można
wyodrębnić trzy pola, jakie dostrzegają przedstawiciele organizacji w kontekście
pozytywnych aspektów współpracy z UMWD:
rzeczywiste wsparcie kierowane do organizacji,
aktywność i chęć wprowadzania nowych rozwiązań,
dostępność i otwartość.
Rzeczywiste wsparcie rozumiane jest jako wychodzenie poza zapisy dokumentów
programowych, zainteresowanie sprawami organizacji, zrozumienie potrzeb, oferowanie
wsparcia o charakterze pozafinansowym. Takie nastawienie i działania prowadzą do
wymiernego wspomagania rozwoju NGOs. Przedstawiciele organizacji doceniają istnienie
punktu konsultacyjnego, możliwość otrzymania pomocy w wypełnieniu i rozliczeniu
wniosków, merytoryczną wartość strony internetowej („zrozumienie potrzeb i wielka pomoc
60
urzędników w przygotowaniu wniosków konkursowych”). Respondenci dostrzegają chęć
współpracy UMWD z organizacjami i chęć wprowadzania nowych rozwiązań. Podkreślano
także brak barier ze strony Urzędu, otwartość różnych wydziałów na współdziałanie
z organizacjami, prowadzenie dialogu z trzecim sektorem.
Elementy, które zdaniem respondentów można by poprawić, to zwiększenie
częstotliwości kontaktów oraz wprowadzenie dodatkowych kanałów komunikacji (propozycja
„skrzynki wniosków i problemów”). Postulowane zmiany we współpracy Urzędu
Marszałkowskiego z organizacjami dotyczyły praktycznie jednej kwestii: warunków
przekazywania organizacjom środków finansowych. Ich przedstawiciele oczekują większej
dostępności informacji na temat tego, że w Urzędzie lub jego Wydziale wyczerpane zostały
środki finansowe na dany rok bądź zadanie, wydłużenia okresu trwania konkursów,
zwiększenia środków finansowych przeznaczanych na wsparcie realizacji zadań, większej
przejrzystości i jasności oceny, ujednolicenia zasad współpracy z organizacjami, odejścia od
biurokratycznego rozliczania dotacji.
Respondenci poruszyli także kwestię potrzeby prowadzenia spójnej, długofalowej
polityki zwracając uwagę na niezbędną ciągłość – niezależnie od wyników wyborów
samorządowych – wspierania działań, które wpisują się w wytyczone postulaty rozwoju
województwa.
Na terenie Wrocławia mamy uprzywilejowane organizacje, które są
lubiane i takie, które nie są lubiane. Na terenie UMWD jest tak samo. Zmienia
się władza, obecnie mamy SLD w departamencie spraw społecznych,
i sytuacja wygląda zupełnie inaczej niż podczas poprzedniej władzy. Brakuje
stabilności, brakuje jasnych zasad, zasady są formalnie napisane, co nie
przekłada się w żaden sposób niestety na to, jak to w rzeczywistości
funkcjonuje. (FGI 4, K)
Przedstawiciele organizacji pozarządowych podnosili problem zbyt szczupłych
środków na dofinansowanie zadań, brak transparentności oceny konkursowych wniosków
oraz zbyt krótki czas na realizację powierzonego zadania (respondentka, która wskazywała
na ten problem, odnosiła się prawdopodobnie do konkursu na dotacje na realizację zadania
publicznego w sferze działalności wspomagającej rozwój wspólnot i społeczności lokalnych,
promocji i organizacji wolontariatu oraz działalności na rzecz organizacji pozarządowych
udzielane w trybie art. 19a ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie).
Środki są zwykle niewielkie, 200 tysięcy zł ogłaszane na konkurs
wspierający, nie wiem, kulturę, czy działania... (…) w skali województwa no to
to jest nic, to wiadomo że tam nie wiem... Z 10 organizacji dostanie, czy mniej
jeszcze, a wniosków jest niezwykle dużo, tak? (FGI 2, K)
Uwaga: w zestawieniu pominięto wskazania poniżej 5%. Wartości nie sumują się do 100% ponieważ respondenci mogli wskazać więcej niż jedną odpowiedź.
Z wypowiedzi respondentów udzielonych podczas wywiadów grupowych wynika, że
samorząd województwa jest oceniany zdecydowanie lepiej niż samorząd powiatowy
i gminny (miejski), choć nie jest to ocena jednoznaczna. Na podstawie analizy materiałów
dodatkowych wypełnianych przez uczestników wywiadów zogniskowanych można
wyodrębnić trzy pola, jakie dostrzegają przedstawiciele organizacji w kontekście
pozytywnych aspektów współpracy z UMWD:
rzeczywiste wsparcie kierowane do organizacji,
aktywność i chęć wprowadzania nowych rozwiązań,
dostępność i otwartość.
Rzeczywiste wsparcie rozumiane jest jako wychodzenie poza zapisy dokumentów
programowych, zainteresowanie sprawami organizacji, zrozumienie potrzeb, oferowanie
wsparcia o charakterze pozafinansowym. Takie nastawienie i działania prowadzą do
wymiernego wspomagania rozwoju NGOs. Przedstawiciele organizacji doceniają istnienie
punktu konsultacyjnego, możliwość otrzymania pomocy w wypełnieniu i rozliczeniu
wniosków, merytoryczną wartość strony internetowej („zrozumienie potrzeb i wielka pomoc
61
programu, bo od maja do sierpnia tych spotkań w sprawie tego programu było
bardzo wiele, poza tym poprzez organizacje, które były w grupie roboczej
można było się dowiedzieć i jakby też włożyć swoje kawałki, tak? (FGI 4, M)
Rzadko sięgamy po środki Urzędu Marszałkowskiego te pochodzące
z budżetu (…). Współpracujemy też pozafinansowo, jeżeli trzeba udostępnić
salę na Dobrzyńskiej, tak? Czy nawet salę Sejmiku, nie ma problemu żadnego
– to jest kwestia wpasowania się po prostu w terminarz. Jeżeli jest potrzeba
objęcia patronatem czy też przyjazdu czy głównego marszałka czy któregoś
z wicemarszałków i ten patronat, też z reguły nie ma z tym problemu, znowu to
jest kwestia raczej kalendarza i też nie ma problemu. Są formalne drogi
załatwienia takich spraw i mam takie poczucie, że tutaj nie ma jakiejś takiej
subiektywności tej oceny, tylko można to drogami formalnymi załatwić. (FGI 4, K)
Natomiast chciałem zgodzić się z tym, że rzeczywiście z Urzędem
Marszał-kowskim nie ma (…) żadnych problemów ze współpracą, jeżeli chodzi
o udostępnienie sali, patronatów, broń Boże, tutaj żadnych problemów nie mamy.
(FGI 4,M)
Jest to merytoryczna, lokalna polityka, w tym przypadku regionalna, i po to
też konsultujemy dokumenty strategicznie, nie na lat dwa czy trzy, tylko na lat
dziesięć, żeby ona miała pewną ciągłość. Ona oczywiście może być
modyfikowana i ewaluowana, nawet powinna być, natomiast gdzieś no...
pewne, pewne kierunki jakby rozwoju, pewna transparentność powinna zostać
zachowana. (FGI 4, K)
W UMWD jest tak, że biuro czy wydział ds. współpracy z organizacjami
pozarządowymi jakby nie panuje też nad tymi środkami, które są dysponowane
przez wydziały już merytoryczne, czyli zdrowia, kultury itd. Także to jest też za
duży organizm i nawet jeśli w biurze konstruuje się pewną politykę współpracy
finansowej, to oni nie mają takiego władztwa i sprawstwa, żeby przełożyć to na
te poszczególne wydziały merytoryczne. (FGI 4, K)
5.3. Zmiany w dolnośląskim sektorze pozarządowym w latach 2008-2013
W związku z tym, że w badaniach organizacji pozarządowych na Dolnym Śląsku
w roku 2008 i 2013 zastosowano inne narzędzie badawcze (kwestionariusz ankiety w 2013
r. został mocno rozbudowany przede wszystkim ze względu na inne cele badawcze),
wychwycenie zmian ilościowych w perspektywie porównawczej ogranicza się jedynie do
oceny kondycji organizacji, źródeł finansowania ich działalności, deklarowanych potrzeb
szkoleniowych, oczekiwań wobec jednostek samorządowych (gminnych, powiatowych
Są bardzo różne zdania na temat właśnie tych konkursów ogłaszanych
przez UMWD i może by się tutaj przydała... przydało podnieść jakby tej... tych
standardów obsługi tego wszystkiego, no bo... ogłaszania wyników, oceny tak, nie
wiadomo kto to ocenia, w jaki sposób, było po prostu wielkie pytanie. (FGI 2, K)
A to wydaje mi się że... bo tak mamy barierę... też jak był konkurs, czy
jest konkurs na wkład ogłoszony przez samorząd województwa bodajże, tak?
Tam też jest jakaś konkretna... tam też są wymogi, także to musi być szybko
zrealizowane, chyba w ciągu 3 miesięcy, jakieś takie dziwne rzeczy, które nie
bardzo się wkomponowują w to, co faktycznie organizacje pozarządowe robią.
Więc ja... moja taka sugestia jest, żeby może przestać deklarować na poziomie
samorządów lokalnych, samorządów województw, tylko faktycznie tworzyć
takie warunki wsparcia finansowego, nawet jak to są niewielkie środki, że
wychodzi to naprzeciw potrzebom organizacji, bo ja tego na razie nie widzę
tak. (FGI 2, K)
Rozliczanie pozyskanych z Urzędu Marszałkowskiego środków to kolejny przykład
krytykowanego przez reprezentantów organizacji elementu współpracy. Wskazywali oni na
zbyt „sztywne” podejście urzędników do kwestii odchyleń od planowanego budżetu.
Natomiast z Urzędem Marszałkowskim wydałam.. projekt był na 30 parę
tysięcy zł, wydałam jako wkład własny 1 zł mniej niż było w umowie, no
i musiałam toczyć batalie z pracownikiem o zapis w umowie, że po prostu to się
nic nie zmienia, prawda? (FGI 2, K)
To jest droga przez mękę i tym bardziej, że jak ktoś spróbował innego
rozliczenia projektów aniżeli przez Urząd Miejski czy Marszałkowski, to będzie
unikał ich dlatego, że tu się skupiamy na 40 groszach za ten bilecik czy
papierek, czy to było słuszne czy nie. Merytoryka to jest tam mało ważna, nie,
nikt jej nie sprawdza, oczywiście my, ja tam we wskaźnikach umieszczamy i to
jest najważniejsze. (FGI 4, M)
Respondenci wyrażali zadowolenie ze sposobu i zakresu konsultacji inicjowanych
przez Urząd Marszałkowski oraz współpracy pozafinansowej (udzielania patronatów,
wynajmowania sal, wspierania przedsięwzięć organizacji przez przedstawicieli władz
wojewódzkich). Mimo że ogólna ocena Wydziału Współpracy z Organizacjami
Pozarządowymi była wysoka, to przedstawiciele organizacji wskazywali na problem
ograniczonego wpływu tego wydziału na inne jednostki Urzędu Marszałkowskiego
i oczekiwaną koordynację spójnej polityki Urzędu wobec trzeciego sektora.
Teraz mamy otwarte konsultacje Regionalnego Programu Operacyjnego
na lata 2014-2020. Jest rzeczywiście przykładem na to, że organizacje
pozarządowe w dosyć dużej liczebności zostały zaproszone do tworzenia tego
62
programu, bo od maja do sierpnia tych spotkań w sprawie tego programu było
bardzo wiele, poza tym poprzez organizacje, które były w grupie roboczej
można było się dowiedzieć i jakby też włożyć swoje kawałki, tak? (FGI 4, M)
Rzadko sięgamy po środki Urzędu Marszałkowskiego te pochodzące
z budżetu (…). Współpracujemy też pozafinansowo, jeżeli trzeba udostępnić
salę na Dobrzyńskiej, tak? Czy nawet salę Sejmiku, nie ma problemu żadnego
– to jest kwestia wpasowania się po prostu w terminarz. Jeżeli jest potrzeba
objęcia patronatem czy też przyjazdu czy głównego marszałka czy któregoś
z wicemarszałków i ten patronat, też z reguły nie ma z tym problemu, znowu to
jest kwestia raczej kalendarza i też nie ma problemu. Są formalne drogi
załatwienia takich spraw i mam takie poczucie, że tutaj nie ma jakiejś takiej
subiektywności tej oceny, tylko można to drogami formalnymi załatwić. (FGI 4, K)
Natomiast chciałem zgodzić się z tym, że rzeczywiście z Urzędem
Marszał-kowskim nie ma (…) żadnych problemów ze współpracą, jeżeli chodzi
o udostępnienie sali, patronatów, broń Boże, tutaj żadnych problemów nie mamy.
(FGI 4,M)
Jest to merytoryczna, lokalna polityka, w tym przypadku regionalna, i po to
też konsultujemy dokumenty strategicznie, nie na lat dwa czy trzy, tylko na lat
dziesięć, żeby ona miała pewną ciągłość. Ona oczywiście może być
modyfikowana i ewaluowana, nawet powinna być, natomiast gdzieś no...
pewne, pewne kierunki jakby rozwoju, pewna transparentność powinna zostać
zachowana. (FGI 4, K)
W UMWD jest tak, że biuro czy wydział ds. współpracy z organizacjami
pozarządowymi jakby nie panuje też nad tymi środkami, które są dysponowane
przez wydziały już merytoryczne, czyli zdrowia, kultury itd. Także to jest też za
duży organizm i nawet jeśli w biurze konstruuje się pewną politykę współpracy
finansowej, to oni nie mają takiego władztwa i sprawstwa, żeby przełożyć to na
te poszczególne wydziały merytoryczne. (FGI 4, K)
5.3. Zmiany w dolnośląskim sektorze pozarządowym w latach 2008-2013
W związku z tym, że w badaniach organizacji pozarządowych na Dolnym Śląsku
w roku 2008 i 2013 zastosowano inne narzędzie badawcze (kwestionariusz ankiety w 2013
r. został mocno rozbudowany przede wszystkim ze względu na inne cele badawcze),
wychwycenie zmian ilościowych w perspektywie porównawczej ogranicza się jedynie do
oceny kondycji organizacji, źródeł finansowania ich działalności, deklarowanych potrzeb
szkoleniowych, oczekiwań wobec jednostek samorządowych (gminnych, powiatowych
Są bardzo różne zdania na temat właśnie tych konkursów ogłaszanych
przez UMWD i może by się tutaj przydała... przydało podnieść jakby tej... tych
standardów obsługi tego wszystkiego, no bo... ogłaszania wyników, oceny tak, nie
wiadomo kto to ocenia, w jaki sposób, było po prostu wielkie pytanie. (FGI 2, K)
A to wydaje mi się że... bo tak mamy barierę... też jak był konkurs, czy
jest konkurs na wkład ogłoszony przez samorząd województwa bodajże, tak?
Tam też jest jakaś konkretna... tam też są wymogi, także to musi być szybko
zrealizowane, chyba w ciągu 3 miesięcy, jakieś takie dziwne rzeczy, które nie
bardzo się wkomponowują w to, co faktycznie organizacje pozarządowe robią.
Więc ja... moja taka sugestia jest, żeby może przestać deklarować na poziomie
samorządów lokalnych, samorządów województw, tylko faktycznie tworzyć
takie warunki wsparcia finansowego, nawet jak to są niewielkie środki, że
wychodzi to naprzeciw potrzebom organizacji, bo ja tego na razie nie widzę
tak. (FGI 2, K)
Rozliczanie pozyskanych z Urzędu Marszałkowskiego środków to kolejny przykład
krytykowanego przez reprezentantów organizacji elementu współpracy. Wskazywali oni na
zbyt „sztywne” podejście urzędników do kwestii odchyleń od planowanego budżetu.
Natomiast z Urzędem Marszałkowskim wydałam.. projekt był na 30 parę
tysięcy zł, wydałam jako wkład własny 1 zł mniej niż było w umowie, no
i musiałam toczyć batalie z pracownikiem o zapis w umowie, że po prostu to się
nic nie zmienia, prawda? (FGI 2, K)
To jest droga przez mękę i tym bardziej, że jak ktoś spróbował innego
rozliczenia projektów aniżeli przez Urząd Miejski czy Marszałkowski, to będzie
unikał ich dlatego, że tu się skupiamy na 40 groszach za ten bilecik czy
papierek, czy to było słuszne czy nie. Merytoryka to jest tam mało ważna, nie,
nikt jej nie sprawdza, oczywiście my, ja tam we wskaźnikach umieszczamy i to
jest najważniejsze. (FGI 4, M)
Respondenci wyrażali zadowolenie ze sposobu i zakresu konsultacji inicjowanych
przez Urząd Marszałkowski oraz współpracy pozafinansowej (udzielania patronatów,
wynajmowania sal, wspierania przedsięwzięć organizacji przez przedstawicieli władz
wojewódzkich). Mimo że ogólna ocena Wydziału Współpracy z Organizacjami
Pozarządowymi była wysoka, to przedstawiciele organizacji wskazywali na problem
ograniczonego wpływu tego wydziału na inne jednostki Urzędu Marszałkowskiego
i oczekiwaną koordynację spójnej polityki Urzędu wobec trzeciego sektora.
Teraz mamy otwarte konsultacje Regionalnego Programu Operacyjnego
na lata 2014-2020. Jest rzeczywiście przykładem na to, że organizacje
pozarządowe w dosyć dużej liczebności zostały zaproszone do tworzenia tego
63
Jest to zatem jedyna pozycja w zestawieniu, która w analizie porównawczej między 2008
i 2013 r. wygląda zdecydowanie lepiej.
Uwaga: Respondenci udzielający w 2013 r. odpowiedzi „inne” (17%) niejednokrotnie mieścili się w podanej kafeterii, stąd w zestawieniu pominięto ten rodzaj odpowiedzi. Źródło: Organizacje pozarządowe na Dolnym Śląsku - raport z badań, Wrocław 2008 oraz dane z projektu Organizacje pozarządowe na Dolnym Śląsku – badanie powtórzone, 2013
Powyższy wykres można jednak także interpretować przez pryzmat większego
zróżnicowania wpływów finansowych organizacji. Większa dywersyfikacja budżetu może być
zatem - wbrew temu, co się na pierwszy rzut oka wydaje - korzystniejsza dla organizacji, jej
kondycji, autonomii i niezależności (np. od władz samorządowych). Zadanie szczegółowego
pytania na temat kondycji finansowej organizacji mogłoby utwierdzić nas w przekonaniu, czy
powyższa interpretacja jest zgodna z tym, jak zmiany finansowe są odbierane przez same
organizacje.
i wojewódzkich) omówionych w poprzednim podpunkcie oraz znajomości otoczenia
instytucjonalnego organizacji. Inne zmiany, które zaszły w dolnośląskim sektorze
pozarządowym, zostaną przedstawione na podstawie badań jakościowych i uzyskanych
w trakcie zogniskowanych wywiadów grupowych wypowiedzi przedstawicieli organizacji.
W 2013 r. zdecydowanie więcej organizacji niż w 2008 r. określiło kondycję swoich
podmiotów jako bardzo dobrą lub dobrą. Mniej respondentów miało też trudności
w określeniu kondycji swojej organizacji. Zwiększył się nieco odsetek (o 2 punkty
procentowe) organizacji, które postrzegały swoją kondycję jako bardzo złą.
Źródło: Organizacje pozarządowe na Dolnym Śląsku - raport z badań, Wrocław 2008 oraz dane z projektu Organizacje pozarządowe na Dolnym Śląsku – badanie powtórzone, 2013
Porównanie źródeł finansowania działalności organizacji pozarządowych w roku 2008
i 2013 nie jest już tak optymistyczne i pokazuje kilka niepokojących - przynajmniej na
pierwszy rzut oka - tendencji. Mimo większego - wydawać by się mogło - doświadczenia
w pozyskiwaniu środków europejskich, wynikającego z naszego „okrzepnięcia” w Unii,
przyswojenia obowiązujących reguł gry, zapoznania się z zasadami aplikowania
i przyznawania środków, przez ostatnich 5 lat udział środków unijnych w budżetach
dolnośląskich organizacji stoi w miejscu i stanowi jedynie 5%. Spada procentowy udział
środków pozyskiwanych z działalności gospodarczej organizacji, sponsoringu, składek
członkowskich, a nawet środków publicznych (budżetowych i samorządowych). W budżetach
organizacji wzrósł jedynie udział środków z Urzędu Marszałkowskiego i Urzędu
Wojewódzkiego, które w ogóle nie były podawane jako źródło finansowania w 2008 r. Pięć
lat temu organizacje pozarządowe zdawały się też w ogóle nie zauważać w swoich
budżetach wpływów z odpisu podatkowego (1% na rzecz Organizacji Pożytku Publicznego),
mimo że rozwiązanie to funkcjonuje w polskim systemie podatkowym od stycznia 2004 r.
64
Jest to zatem jedyna pozycja w zestawieniu, która w analizie porównawczej między 2008
i 2013 r. wygląda zdecydowanie lepiej.
Uwaga: Respondenci udzielający w 2013 r. odpowiedzi „inne” (17%) niejednokrotnie mieścili się w podanej kafeterii, stąd w zestawieniu pominięto ten rodzaj odpowiedzi. Źródło: Organizacje pozarządowe na Dolnym Śląsku - raport z badań, Wrocław 2008 oraz dane z projektu Organizacje pozarządowe na Dolnym Śląsku – badanie powtórzone, 2013
Powyższy wykres można jednak także interpretować przez pryzmat większego
zróżnicowania wpływów finansowych organizacji. Większa dywersyfikacja budżetu może być
zatem - wbrew temu, co się na pierwszy rzut oka wydaje - korzystniejsza dla organizacji, jej
kondycji, autonomii i niezależności (np. od władz samorządowych). Zadanie szczegółowego
pytania na temat kondycji finansowej organizacji mogłoby utwierdzić nas w przekonaniu, czy
powyższa interpretacja jest zgodna z tym, jak zmiany finansowe są odbierane przez same
organizacje.
i wojewódzkich) omówionych w poprzednim podpunkcie oraz znajomości otoczenia
instytucjonalnego organizacji. Inne zmiany, które zaszły w dolnośląskim sektorze
pozarządowym, zostaną przedstawione na podstawie badań jakościowych i uzyskanych
w trakcie zogniskowanych wywiadów grupowych wypowiedzi przedstawicieli organizacji.
W 2013 r. zdecydowanie więcej organizacji niż w 2008 r. określiło kondycję swoich
podmiotów jako bardzo dobrą lub dobrą. Mniej respondentów miało też trudności
w określeniu kondycji swojej organizacji. Zwiększył się nieco odsetek (o 2 punkty
procentowe) organizacji, które postrzegały swoją kondycję jako bardzo złą.
Źródło: Organizacje pozarządowe na Dolnym Śląsku - raport z badań, Wrocław 2008 oraz dane z projektu Organizacje pozarządowe na Dolnym Śląsku – badanie powtórzone, 2013
Porównanie źródeł finansowania działalności organizacji pozarządowych w roku 2008
i 2013 nie jest już tak optymistyczne i pokazuje kilka niepokojących - przynajmniej na
pierwszy rzut oka - tendencji. Mimo większego - wydawać by się mogło - doświadczenia
w pozyskiwaniu środków europejskich, wynikającego z naszego „okrzepnięcia” w Unii,
przyswojenia obowiązujących reguł gry, zapoznania się z zasadami aplikowania
i przyznawania środków, przez ostatnich 5 lat udział środków unijnych w budżetach
dolnośląskich organizacji stoi w miejscu i stanowi jedynie 5%. Spada procentowy udział
środków pozyskiwanych z działalności gospodarczej organizacji, sponsoringu, składek
członkowskich, a nawet środków publicznych (budżetowych i samorządowych). W budżetach
organizacji wzrósł jedynie udział środków z Urzędu Marszałkowskiego i Urzędu
Wojewódzkiego, które w ogóle nie były podawane jako źródło finansowania w 2008 r. Pięć
lat temu organizacje pozarządowe zdawały się też w ogóle nie zauważać w swoich
budżetach wpływów z odpisu podatkowego (1% na rzecz Organizacji Pożytku Publicznego),
mimo że rozwiązanie to funkcjonuje w polskim systemie podatkowym od stycznia 2004 r.
65
Wśród uczestników wywiadów znalazło się również kilka osób, które reprezentowały
organizacje działające krócej niż pięć lat – wszystkie one dostrzegały rozwój swoich
organizacji, pomimo pewnych zewnętrznych i wewnętrznych trudności.
Przedstawiciele organizacji dostrzegający pozytywne zmiany w kondycji swoich
podmiotów odnoszą je do kilku obszarów. Najczęściej i najwięcej mówiono o zasobach
ludzkich w kontekście tak zmian ilościowych (wzrost liczby członków, rozrost kadry, wzrost
liczby wolontariuszy, zatrudnienie personelu), jak i zmian o charakterze jakościowym
(wzrost kompetencji). Drugi obszar dotyczy intensyfikacji współpracy z innymi podmiotami
i wzrostu rozpoznawalności w grupach lub społecznościach, w których podmioty realizują
swoje działania. Trzecia kategoria pozytywnych zmian wiąże się ze skalą działań.
Uczestnicy wywiadów fokusowych wskazywali na ilościowe zmiany, takie jak wzrost liczby
działań, wzrost liczby projektów, większy budżet, przyrost beneficjentów oraz na zmiany
o charakterze merytorycznym, jak lepsza jakość działań, rozwój obszaru działalności,
poszerzenie jej zakresu, zbalansowanie działań zagranicznych i lokalnych. Pozytywne
zmiany dostrzegane przez reprezentantów dolnośląskich organizacji dotyczą także lepszego
dostępu do infrastruktury lub możliwości dysponowania określonymi środkami trwałymi.
Najczęściej wskazywano na zmianę siedziby na lepszą, pozyskanie samodzielnego lokalu.
Część organizacji zadeklarowała, ze pozytywne zmiany zaszły również w ich sytuacji
finansowej, zwiększył się ich budżet, uzyskały większy dostęp do środków, osiągnęły
stabilizację finansową.
Część uczestników wywiadów w ciągu ostatnich 5 lat działania organizacji
doświadczyła zmian na gorsze. Negatywne zmiany dotyczą kilku obszarów:
utrata członków,
brak kompetentnego personelu,
pogorszenie zaplecza lokalowego,
zmniejszanie zakresu działania organizacji z powodów finansowych.
Zmiany na poziomie członkowskim i kadrowym organizacji były przeważnie oceniane
pozytywnie, choć niektóre organizacje borykały się z problemami wynikającymi z wymiany
pokoleniowej lub wręcz przeciwni – jej braku, odchodzeniem członków do innych
organizacji, utratą kompetentnej kadr organizacji.
Natomiast osobowo następuje powoli wymiana pokoleniowa, tzn. my
specjalnie seniorów nie mamy, ale osobo dojrzałe, o tak, które no niestety są
dosyć mocno bierne, nieraz jest tak że tylko gdzieś tam, dwie, trzy osoby
w stowarzyszeniu faktycznie działają, pozostałe osoby nie przeszkadzają, tak
na tej zasadzie. (FGI 2, K)
Z naszego punktu widzenia musieliśmy dokonać w ciągu tych pięciu lat
takiego trochę przekształcenia i można powiedzieć że dalej jesteśmy na tym
Tym, czym dolnośląskie organizacje badane w 2008 i 2013 roku różnią się
najbardziej, są zgłaszane potrzeby szkoleniowe. W 2008 r. najczęściej zgłaszane potrzeby
dotyczyły pozyskiwania funduszy (74%) i przygotowania wniosków unijnych (72%), podczas
gdy w 2013 r. szkoleń w zakresie pozyskiwania funduszy potrzebowało 41% organizacji,
a w zakresie przygotowywania wniosków tylko 11% (spadek o ponad 60 punktów
procentowych!). W następnej kolejności w 2008 r. organizacje oczekiwały szkoleń
dotyczących współpracy z samorządem (55%), których w 2013 r. W ogóle nie wymieniano.
Czterech na dziesięciu reprezentantów organizacji pozarządowych w 2008 r. wzięłoby też
chętnie udział w szkoleniach na temat zarządzania organizacją, współpracy
z wolontariuszami, księgowości organizacji, zarządzania finansami organizacji, które w 2013
r. cieszyły się wśród organizacji znikomym zainteresowaniem (na poziomie kilku procent).
W 2013 r. co trzeci przedstawiciel organizacji pozarządowych na Dolnym Śląsku twierdził, że
jego organizacja nie ma żadnych potrzeb szkoleniowych. Szersza analiza potrzeb
szkoleniowych deklarowanych w 2013 r. umieszczona została w dalszej części raportu.
Jeśli chodzi o znajomość otoczenia instytucjonalnego przez organizacje, to
w perspektywie pięciu lat obserwowany jest i progres (w odniesieniu do samorządu
województwa) i regres (pozostałe jednostki samorządu terytorialnego oraz znajomość
lokalnych programów, uchwał dotyczących organizacji pozarządowych). W 2008 33%
organizacji nie potrafiło wymienić ani jednego lokalnego programu, uchwały bądź komórki
jednostki samorządu terytorialnego, z których mogłyby korzystać w ramach swojej
działalności. W 2013 r. było jeszcze gorzej - procentowy udział organizacji, które nie miały
takiej orientacji wzrósł do niemal 40%. W 2008 r. 88% respondentów było w stanie wskazać
osobę lub wydział w Urzędzie Miasta i Gminy, do którego mógłby zwrócić się po radę (85%
w 2013), 70% procent respondentów znało i potrafiło wskazać jednostkę lub jej
reprezentanta w Urzędzie Starostwa Powiatowego (60% w 2013), 16% respondentów było
w stanie wskazać taką osobę lub wydział w Urzędzie Marszałkowskim (51% w 2013 r., czyli
wzrost o 35 punktów procentowych). W obu badaniach respondenci byli pytani o znajomość
Gminnego Programu Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. W 2008 r. znało go 49%
respondentów, w 2013 37% deklarowało, że zna program, kolejne 22% wiedziało, że
program powstał, ale nie znało jego treści.
Pogłębiony obraz zmian sektora pozarządowego w ostatnich pięciu latach uzyskano
dzięki badaniom jakościowym. W wywiadach grupowych uczestniczyli zarówno
przedstawiciele podmiotów, którzy generalnie pozytywnie oceniają zmiany w swoich
organizacjach (stanowili oni większość uczestników badania jakościowego), jak i takich,
które spotykają się w ostatnich latach z dużymi trudnościami, a jej reprezentanci uznają, że
kondycja ich organizacji w ostatnich pięciu latach zdecydowanie się pogorszyła.
Rozmówców, którzy uznali, że stan ich organizacji nie uległ zmianie było bardzo niewielu.
66
Wśród uczestników wywiadów znalazło się również kilka osób, które reprezentowały
organizacje działające krócej niż pięć lat – wszystkie one dostrzegały rozwój swoich
organizacji, pomimo pewnych zewnętrznych i wewnętrznych trudności.
Przedstawiciele organizacji dostrzegający pozytywne zmiany w kondycji swoich
podmiotów odnoszą je do kilku obszarów. Najczęściej i najwięcej mówiono o zasobach
ludzkich w kontekście tak zmian ilościowych (wzrost liczby członków, rozrost kadry, wzrost
liczby wolontariuszy, zatrudnienie personelu), jak i zmian o charakterze jakościowym
(wzrost kompetencji). Drugi obszar dotyczy intensyfikacji współpracy z innymi podmiotami
i wzrostu rozpoznawalności w grupach lub społecznościach, w których podmioty realizują
swoje działania. Trzecia kategoria pozytywnych zmian wiąże się ze skalą działań.
Uczestnicy wywiadów fokusowych wskazywali na ilościowe zmiany, takie jak wzrost liczby
działań, wzrost liczby projektów, większy budżet, przyrost beneficjentów oraz na zmiany
o charakterze merytorycznym, jak lepsza jakość działań, rozwój obszaru działalności,
poszerzenie jej zakresu, zbalansowanie działań zagranicznych i lokalnych. Pozytywne
zmiany dostrzegane przez reprezentantów dolnośląskich organizacji dotyczą także lepszego
dostępu do infrastruktury lub możliwości dysponowania określonymi środkami trwałymi.
Najczęściej wskazywano na zmianę siedziby na lepszą, pozyskanie samodzielnego lokalu.
Część organizacji zadeklarowała, ze pozytywne zmiany zaszły również w ich sytuacji
finansowej, zwiększył się ich budżet, uzyskały większy dostęp do środków, osiągnęły
stabilizację finansową.
Część uczestników wywiadów w ciągu ostatnich 5 lat działania organizacji
doświadczyła zmian na gorsze. Negatywne zmiany dotyczą kilku obszarów:
utrata członków,
brak kompetentnego personelu,
pogorszenie zaplecza lokalowego,
zmniejszanie zakresu działania organizacji z powodów finansowych.
Zmiany na poziomie członkowskim i kadrowym organizacji były przeważnie oceniane
pozytywnie, choć niektóre organizacje borykały się z problemami wynikającymi z wymiany
pokoleniowej lub wręcz przeciwni – jej braku, odchodzeniem członków do innych
organizacji, utratą kompetentnej kadr organizacji.
Natomiast osobowo następuje powoli wymiana pokoleniowa, tzn. my
specjalnie seniorów nie mamy, ale osobo dojrzałe, o tak, które no niestety są
dosyć mocno bierne, nieraz jest tak że tylko gdzieś tam, dwie, trzy osoby
w stowarzyszeniu faktycznie działają, pozostałe osoby nie przeszkadzają, tak
na tej zasadzie. (FGI 2, K)
Z naszego punktu widzenia musieliśmy dokonać w ciągu tych pięciu lat
takiego trochę przekształcenia i można powiedzieć że dalej jesteśmy na tym
Tym, czym dolnośląskie organizacje badane w 2008 i 2013 roku różnią się
najbardziej, są zgłaszane potrzeby szkoleniowe. W 2008 r. najczęściej zgłaszane potrzeby
dotyczyły pozyskiwania funduszy (74%) i przygotowania wniosków unijnych (72%), podczas
gdy w 2013 r. szkoleń w zakresie pozyskiwania funduszy potrzebowało 41% organizacji,
a w zakresie przygotowywania wniosków tylko 11% (spadek o ponad 60 punktów
procentowych!). W następnej kolejności w 2008 r. organizacje oczekiwały szkoleń
dotyczących współpracy z samorządem (55%), których w 2013 r. W ogóle nie wymieniano.
Czterech na dziesięciu reprezentantów organizacji pozarządowych w 2008 r. wzięłoby też
chętnie udział w szkoleniach na temat zarządzania organizacją, współpracy
z wolontariuszami, księgowości organizacji, zarządzania finansami organizacji, które w 2013
r. cieszyły się wśród organizacji znikomym zainteresowaniem (na poziomie kilku procent).
W 2013 r. co trzeci przedstawiciel organizacji pozarządowych na Dolnym Śląsku twierdził, że
jego organizacja nie ma żadnych potrzeb szkoleniowych. Szersza analiza potrzeb
szkoleniowych deklarowanych w 2013 r. umieszczona została w dalszej części raportu.
Jeśli chodzi o znajomość otoczenia instytucjonalnego przez organizacje, to
w perspektywie pięciu lat obserwowany jest i progres (w odniesieniu do samorządu
województwa) i regres (pozostałe jednostki samorządu terytorialnego oraz znajomość
lokalnych programów, uchwał dotyczących organizacji pozarządowych). W 2008 33%
organizacji nie potrafiło wymienić ani jednego lokalnego programu, uchwały bądź komórki
jednostki samorządu terytorialnego, z których mogłyby korzystać w ramach swojej
działalności. W 2013 r. było jeszcze gorzej - procentowy udział organizacji, które nie miały
takiej orientacji wzrósł do niemal 40%. W 2008 r. 88% respondentów było w stanie wskazać
osobę lub wydział w Urzędzie Miasta i Gminy, do którego mógłby zwrócić się po radę (85%
w 2013), 70% procent respondentów znało i potrafiło wskazać jednostkę lub jej
reprezentanta w Urzędzie Starostwa Powiatowego (60% w 2013), 16% respondentów było
w stanie wskazać taką osobę lub wydział w Urzędzie Marszałkowskim (51% w 2013 r., czyli
wzrost o 35 punktów procentowych). W obu badaniach respondenci byli pytani o znajomość
Gminnego Programu Rozwiązywania Problemów Alkoholowych. W 2008 r. znało go 49%
respondentów, w 2013 37% deklarowało, że zna program, kolejne 22% wiedziało, że
program powstał, ale nie znało jego treści.
Pogłębiony obraz zmian sektora pozarządowego w ostatnich pięciu latach uzyskano
dzięki badaniom jakościowym. W wywiadach grupowych uczestniczyli zarówno
przedstawiciele podmiotów, którzy generalnie pozytywnie oceniają zmiany w swoich
organizacjach (stanowili oni większość uczestników badania jakościowego), jak i takich,
które spotykają się w ostatnich latach z dużymi trudnościami, a jej reprezentanci uznają, że
kondycja ich organizacji w ostatnich pięciu latach zdecydowanie się pogorszyła.
Rozmówców, którzy uznali, że stan ich organizacji nie uległ zmianie było bardzo niewielu.
67
Prowadzimy placówki (…) warsztat terapii zajęciowej, środowiskowe domy
samopomocy, zakłady aktywizacji zawodowej, na terenie (…) prowadzimy
warsztaty terapii zajęciowej, prowadziliśmy jeszcze dwa środowiskowe domy
samopomocy, ale jeden nam zabrał urząd miasta, drugi powiat, także
prowadzimy teraz tylko warsztaty, a mieliśmy jeszcze mieszkania chronione, ale
niestety też musieliśmy je oddać bo nie mięliśmy wsparcia. (FGI 3, K).
Doskwiera brak miejsca (…) ponieważ mamy różne grupy, np. stworzyła
się grupa teatralna, nie mamy gdzie przechowywać akcesoriów. Marzymy
o jakimś miejscu, swojej siedzibie, chociaż magazynku. W Sektorze nie
możemy prowadzić też zajęć ruchowych, ratujemy się szkołami, nieodpłatnym
użyczaniem, to co prezydent wprowadził. Jest nas już 63 osoby, robimy hałas
sobą, więc to co jest, to jest za mało. (FGI 1, K).
Miarą rozwoju organizacji jest także zwiększanie zakresu współpracy z innymi
stowarzyszeniami, darczyńcami, społecznościami, grantodawcami, samorządem. Uczestnicy
wywiadów grupowych mieli w tym względzie rożne doświadczenia, zarówno pozytywne, jak
i negatywne.
Zatrudniamy pracowników, no to różnie z tymi pracownikami, ponieważ
w miesiącu marcu otrzymaliśmy lokal do remontu, pozyskaliśmy trzech
stażystów i w połowie mamy lokal wyremontowany, ponieśliśmy koszty
materiałów, natomiast robocizna to już jest bardzo dużo. Wspaniale nam się
współpracuje ze starostą legnickim i z urzędem pracy. W każdym bądź razie
coraz bardziej udaje nam się współpracować z instytucjami legnickimi,
z organizacjami pozarządowymi, cały czas współpracowaliśmy, ale w tej chwili
ta organizacja się nasila. (FGI 2, K)
Ja mogę tylko tyle powiedzieć, że we wcześniejszych latach gminy jakoś
chętniej dotowały nas. Chodzi tutaj o badania krwi na poziom ołowiu. W tej
chwili przychylność gmin… może i środków nie ma w budżecie na to, jest dużo
niższa, wręcz spadła prawie do zera. (FGI 2, K)
Wśród uczestników badań jakościowych zauważalny jest niepokój o dalsze
funkcjonowanie organizacji. Zachodzące zmiany są oceniane niejednoznacznie, a kondycja
- przede wszystkim finansowa - jako niestabilna, zwłaszcza w tych podmiotach, które
utrzymują się głównie z zewnętrznych funduszy. Dotyczy to przede wszystkim organizacji,
których budżet składa się z dotacji z funduszy strukturalnych. W związku z nową
perspektywą 2014-2020 i brakiem - w chwili realizacji badania - sprecyzowanych zapisów
dotyczących programów operacyjnych, dla przedstawicieli organizacji nie jest jasny przyszły
kierunek rozwoju organizacji.
etapie reorganizowania fundacji, ponieważ na przełomie 2008/2009 część
osób, które działały u nas bardzo długo, były przygotowanymi pracownikami,
bardzo dobrymi, odeszła do lokalnych klubów działania czyli do stowarzyszeń,
które powstały do obecnego okresu programowania i to spowodowało że
musieliśmy zweryfikować trochę projekty, naszą działalność, no można
powiedzieć (…). Myślę ze w tej chwili zespół fundacja ma taki bardzo
okrzepnięty. (FGI 2, K)
Członków nam przybywa, bardzo dużo młodych kobiet przybywa, z tym
że, no nie garną się do jakiejkolwiek działalności. Mam w zarządzie pięć osób,
które no starają się działać, ja np. jestem wyłączona w tej chwili, ale mam
świetny zespół. (FGI 2,K)
Kilku działaczy się wycofało, jedna taka pani po prostu umarła i przejęli to
ludzie, żeby to istniało po prostu dalej, ale nie są to takie osoby, które potrafią
po prostu dotacje gdzieś tam załatwić, na jakieś, na jakieś tam wydarzenia i tak
dalej, po prostu istnieje tak: ludzie przychodzą spotykają się, mamy tam sale,
które wynajmujemy, mamy działkę, w okresie w którym jest ciepło spotykamy
się na działce i to właśnie wycieczki się tam robi powiedzmy, raz w roku jakąś
i to wszystko.(FGI 3, M).
Rozwój infrastruktury jest niejednoznacznie wartościowany przez organizacje
i zależy od specyfiki działalności. Niektóre podmioty charakteryzują się pełną mobilnością
i wystarczające jest dla nich korzystanie – od czasu do czasu, np. przy okazji zebrań
zarządu – z dostępnych w inkubatorach sal spotkań. Inne organizacje wraz z rozwojem
działalności zgromadziły na tyle dużo sprzętu, ze zabiegają o zmianę siedziby, najczęściej
z pozytywnym skutkiem, choć odroczonym w czasie. Z kolei jedna z młodych organizacji
(dwuletni okres działalności) zaczęła prowadzić zajęcia, które spotkały się z bardzo dużym,
nieplanowanym, zainteresowaniem - poważnym ograniczeniem staje się w tej sytuacji brak
własnego lokum.
Jesteśmy organizacją, która już obrosła w różne dobra i po prostu też
potrzebne nam były takie powierzchnie, żeby to wszystko zmagazynować.
Śmieszne to, ale prawdziwe. (FGI2, K)
Ja skupiam około 200 osób, jeżeli chodzi o fundację, i poza laptopem
i biurkiem przypadkowym nie mam nic. Wszystko, resztę, wszystko co się
dzieje, dzieje się w obszarze tych zasobów o których mówimy [inkubator –
sala, sprzęt – rzutniki, laptopy, drukarki i inne], dlatego też no pytanie, jak się
na to wszystko patrzy i jakby no dzisiaj biurko, fotel – to chyba już niekoniecznie
jest najważniejszą rzeczą w organizacjach pozarządowych. (FGI 4, M)
68
Prowadzimy placówki (…) warsztat terapii zajęciowej, środowiskowe domy
samopomocy, zakłady aktywizacji zawodowej, na terenie (…) prowadzimy
warsztaty terapii zajęciowej, prowadziliśmy jeszcze dwa środowiskowe domy
samopomocy, ale jeden nam zabrał urząd miasta, drugi powiat, także
prowadzimy teraz tylko warsztaty, a mieliśmy jeszcze mieszkania chronione, ale
niestety też musieliśmy je oddać bo nie mięliśmy wsparcia. (FGI 3, K).
Doskwiera brak miejsca (…) ponieważ mamy różne grupy, np. stworzyła
się grupa teatralna, nie mamy gdzie przechowywać akcesoriów. Marzymy
o jakimś miejscu, swojej siedzibie, chociaż magazynku. W Sektorze nie
możemy prowadzić też zajęć ruchowych, ratujemy się szkołami, nieodpłatnym
użyczaniem, to co prezydent wprowadził. Jest nas już 63 osoby, robimy hałas
sobą, więc to co jest, to jest za mało. (FGI 1, K).
Miarą rozwoju organizacji jest także zwiększanie zakresu współpracy z innymi
stowarzyszeniami, darczyńcami, społecznościami, grantodawcami, samorządem. Uczestnicy
wywiadów grupowych mieli w tym względzie rożne doświadczenia, zarówno pozytywne, jak
i negatywne.
Zatrudniamy pracowników, no to różnie z tymi pracownikami, ponieważ
w miesiącu marcu otrzymaliśmy lokal do remontu, pozyskaliśmy trzech
stażystów i w połowie mamy lokal wyremontowany, ponieśliśmy koszty
materiałów, natomiast robocizna to już jest bardzo dużo. Wspaniale nam się
współpracuje ze starostą legnickim i z urzędem pracy. W każdym bądź razie
coraz bardziej udaje nam się współpracować z instytucjami legnickimi,
z organizacjami pozarządowymi, cały czas współpracowaliśmy, ale w tej chwili
ta organizacja się nasila. (FGI 2, K)
Ja mogę tylko tyle powiedzieć, że we wcześniejszych latach gminy jakoś
chętniej dotowały nas. Chodzi tutaj o badania krwi na poziom ołowiu. W tej
chwili przychylność gmin… może i środków nie ma w budżecie na to, jest dużo
niższa, wręcz spadła prawie do zera. (FGI 2, K)
Wśród uczestników badań jakościowych zauważalny jest niepokój o dalsze
funkcjonowanie organizacji. Zachodzące zmiany są oceniane niejednoznacznie, a kondycja
- przede wszystkim finansowa - jako niestabilna, zwłaszcza w tych podmiotach, które
utrzymują się głównie z zewnętrznych funduszy. Dotyczy to przede wszystkim organizacji,
których budżet składa się z dotacji z funduszy strukturalnych. W związku z nową
perspektywą 2014-2020 i brakiem - w chwili realizacji badania - sprecyzowanych zapisów
dotyczących programów operacyjnych, dla przedstawicieli organizacji nie jest jasny przyszły
kierunek rozwoju organizacji.
etapie reorganizowania fundacji, ponieważ na przełomie 2008/2009 część
osób, które działały u nas bardzo długo, były przygotowanymi pracownikami,
bardzo dobrymi, odeszła do lokalnych klubów działania czyli do stowarzyszeń,
które powstały do obecnego okresu programowania i to spowodowało że
musieliśmy zweryfikować trochę projekty, naszą działalność, no można
powiedzieć (…). Myślę ze w tej chwili zespół fundacja ma taki bardzo
okrzepnięty. (FGI 2, K)
Członków nam przybywa, bardzo dużo młodych kobiet przybywa, z tym
że, no nie garną się do jakiejkolwiek działalności. Mam w zarządzie pięć osób,
które no starają się działać, ja np. jestem wyłączona w tej chwili, ale mam
świetny zespół. (FGI 2,K)
Kilku działaczy się wycofało, jedna taka pani po prostu umarła i przejęli to
ludzie, żeby to istniało po prostu dalej, ale nie są to takie osoby, które potrafią
po prostu dotacje gdzieś tam załatwić, na jakieś, na jakieś tam wydarzenia i tak
dalej, po prostu istnieje tak: ludzie przychodzą spotykają się, mamy tam sale,
które wynajmujemy, mamy działkę, w okresie w którym jest ciepło spotykamy
się na działce i to właśnie wycieczki się tam robi powiedzmy, raz w roku jakąś
i to wszystko.(FGI 3, M).
Rozwój infrastruktury jest niejednoznacznie wartościowany przez organizacje
i zależy od specyfiki działalności. Niektóre podmioty charakteryzują się pełną mobilnością
i wystarczające jest dla nich korzystanie – od czasu do czasu, np. przy okazji zebrań
zarządu – z dostępnych w inkubatorach sal spotkań. Inne organizacje wraz z rozwojem
działalności zgromadziły na tyle dużo sprzętu, ze zabiegają o zmianę siedziby, najczęściej
z pozytywnym skutkiem, choć odroczonym w czasie. Z kolei jedna z młodych organizacji
(dwuletni okres działalności) zaczęła prowadzić zajęcia, które spotkały się z bardzo dużym,
nieplanowanym, zainteresowaniem - poważnym ograniczeniem staje się w tej sytuacji brak
własnego lokum.
Jesteśmy organizacją, która już obrosła w różne dobra i po prostu też
potrzebne nam były takie powierzchnie, żeby to wszystko zmagazynować.
Śmieszne to, ale prawdziwe. (FGI2, K)
Ja skupiam około 200 osób, jeżeli chodzi o fundację, i poza laptopem
i biurkiem przypadkowym nie mam nic. Wszystko, resztę, wszystko co się
dzieje, dzieje się w obszarze tych zasobów o których mówimy [inkubator –
sala, sprzęt – rzutniki, laptopy, drukarki i inne], dlatego też no pytanie, jak się
na to wszystko patrzy i jakby no dzisiaj biurko, fotel – to chyba już niekoniecznie
jest najważniejszą rzeczą w organizacjach pozarządowych. (FGI 4, M)
69
partnerskie, gdzie jeżeli my jesteśmy liderem to cały budżet np. 3-milionowego
projektu przechodzi przez naszą księgowość, to rzeczywiście jest praca w tym
momencie administracyjna, natomiast część tych zadań jest realizowanych
w partnerstwie. (FGI 4, K)
Z perspektywy tych 5 lat zatrudniamy więcej pracowników, ja jestem tego
żywym dowodem, więc liczba osób pracujących etatowo (…) się zwiększyła i to
może być wskaźnik, jest lepiej, tak? Ale to jest w tym projekcie, a nie w tej
organizacji. Więc to są takie dwie różne rzeczy i ja myślę, że wskaźniki które
mogą być bardzo złudne dla oceny właśnie no siły danej organizacji. (FGI 4, K)
Podczas wywiadów grupowych zwracano uwagę na konieczność pomocy
organizacjom nowopowstającym i rozwijającym się, by nie zmarnować potencjału i energii
ich działaczy.
Bardzo widzę taki niezwykły rozkwit, wręcz erupcję organizacji
działających na poziomie wsi, które zajmują się rozwojem wsi i integracją
mieszkańców czy organizacji w mniejszych miejscowościach i to jest coś
niebywałego, widzę ludzi z nową energią, młodych, którzy chcą coś zrobić, ale
z kolei tutaj bardzo potrzebne jest wsparcie takie mocno wcelowane w te
organizacje, żeby im pomóc wyjść z tego poziomu, kiedy one jeszcze nie
potrafią pisać projektów i gromadzić środków finansowych do poziomu, gdzie
one są już aktywne, sprawne i potrafią jakoś tam realizując jeden projekt zrobić
konkretne działania. Obserwując te nasze organizacje, one muszą mieć taką
bardzo wcelowaną pomoc i jeśli tą pomoc otrzymają, to rzeczywiście są
w stanie mocniej okrzepnąć i jak obserwuję te mniejsze organizacje gdzieś tak
po dwóch, trzech latach, widzę że one już trochę nabierają „wiatru w żagle”
i działają bardziej samodzielnie. (FGI 2, K)
Potencjalnym zagrożeniem dla wszystkich organizacji, ale w szczególności
najmłodszych, jest – stanowiący swoisty leitmotiv całych badań – problem braku ciągłości
finansowania. Zagrożenie to w mniejszym stopniu może dotyczyć istnienia organizacji jako
takiej, ale jest istotne w kontekście realizowania zadań postrzeganych przez organizację
jako wartościowe.
5.4. Aktualna struktura organizacji pozarządowych, ich działalność,
otoczenie i potrzeby
Analiza aktualnej struktury organizacji pozarządowych, ich działalności i relacji
z otoczeniem opiera się głównie na danych zebranych przy pomocy badań ilościowych.
Analiza jakościowa miała na celu wyłącznie przybliżenie najważniejszych charakterystyk
Druga perspektywa programowania się kończy, to już takie myślenie, co
od 2014 roku, wiadomo, że na teraz jeszcze wszystko jest w konsultacjach,
więc też taka przestrzeń na kreatywność i wymyślanie, co dalej, żeby utrzymać
20-osobowy etatowy zespół. (FGI 3, K)
Jesteśmy organizacją, która ponad 95% środków pozyskuje z funduszy
strukturalnych, to są głównie pieniądze z Europejskiego Funduszu
Społecznego, zarówno z UMWD, w tym z Pomocy Technicznej, jak i
z Dolnośląskiego Wojewódzkiego Urzędu Pracy, ale też z tych środków
centralnych z EFS-u, ale teraz akurat nas martwi, dlatego, że nam nie pozwala
jakby zachować takiej dywersyfikacji tych środków. (FGI 4, K)
Szukałyśmy tego lokalu, ponieważ startowałyśmy z projektem właśnie
biura Centrum Doradztwa. Niektóre siłą rzeczy wymagały jakiegoś lokum
i przez dwa lata utrzymanie tego biura było nam finansowane przez
grantodawcę (…), no i w tym momencie, jeżeli mam mówić o aktualnej sytuacji
to właśnie przeszłyśmy drobny kryzys związany z tym, że zakończyło się
finansowanie tego projektu i przez jakąś chwilę to biuro musiało być
utrzymywane właśnie ze środków własnych organizacji, w tym momencie
dostałyśmy już fundusz na kolejne (…) działania tego projektu, ale to też jest
właśnie takie nasze stałe zmartwienie, co będzie w momencie w którym
wyczerpią się jakby fundusze, albo zmieni się wizja grantodawcy. A my
natomiast widzimy właśnie dużą potrzebę funkcjonowania tego typu punktu
wsparcia, tutaj we Wrocławiu i chciałyśmy to jakby wciągnąć w perspektywy nie
tylko jednego projektu, czy dwóch sezonów projektów, ale w przyszłości, ale
też, ale właśnie ciężko jest będąc nową ORP znaleźć takie stałe źródło
finansowania. (FGI 4, K)
Ja tak długo jestem na rynku, z punktu widzenia naszej organizacji to
bardzo się pogorszyła sytuacja i pod względem finansowym, właściwie pod
każdym względem, to tylko że udaje mi się coś załatwić, że za niewielki koszt
wynajmujemy, prawda, lokal, ale wszyscy pracujemy generalnie za darmo, bo
nie stać nas na utrzymanie, są to koszty przewyższające. (FGI 4, K)
Przedstawiciele organizacji, które finansują swoją działalność głównie z funduszy
strukturalnych, wskazywali na fakt, że choć ich organizacje działają profesjonalnie
i wykazują wysokie wskaźniki zatrudnienia, a także dysponują dużymi budżetami, to ich
rzeczywista sytuacja niekoniecznie musi być oceniana w sposób jednoznacznie pozytywny.
Porównując nawet nie wiem, budżet organizacji, no to on przez te
ostatnie 5 lat wzrasta systematycznie. Dzieje się to też dlatego, że jest on
trochę w cudzysłowie częściowo sztucznie napompowany przez tzw. projekty
70
partnerskie, gdzie jeżeli my jesteśmy liderem to cały budżet np. 3-milionowego
projektu przechodzi przez naszą księgowość, to rzeczywiście jest praca w tym
momencie administracyjna, natomiast część tych zadań jest realizowanych
w partnerstwie. (FGI 4, K)
Z perspektywy tych 5 lat zatrudniamy więcej pracowników, ja jestem tego
żywym dowodem, więc liczba osób pracujących etatowo (…) się zwiększyła i to
może być wskaźnik, jest lepiej, tak? Ale to jest w tym projekcie, a nie w tej
organizacji. Więc to są takie dwie różne rzeczy i ja myślę, że wskaźniki które
mogą być bardzo złudne dla oceny właśnie no siły danej organizacji. (FGI 4, K)
Podczas wywiadów grupowych zwracano uwagę na konieczność pomocy
organizacjom nowopowstającym i rozwijającym się, by nie zmarnować potencjału i energii
ich działaczy.
Bardzo widzę taki niezwykły rozkwit, wręcz erupcję organizacji
działających na poziomie wsi, które zajmują się rozwojem wsi i integracją
mieszkańców czy organizacji w mniejszych miejscowościach i to jest coś
niebywałego, widzę ludzi z nową energią, młodych, którzy chcą coś zrobić, ale
z kolei tutaj bardzo potrzebne jest wsparcie takie mocno wcelowane w te
organizacje, żeby im pomóc wyjść z tego poziomu, kiedy one jeszcze nie
potrafią pisać projektów i gromadzić środków finansowych do poziomu, gdzie
one są już aktywne, sprawne i potrafią jakoś tam realizując jeden projekt zrobić
konkretne działania. Obserwując te nasze organizacje, one muszą mieć taką
bardzo wcelowaną pomoc i jeśli tą pomoc otrzymają, to rzeczywiście są
w stanie mocniej okrzepnąć i jak obserwuję te mniejsze organizacje gdzieś tak
po dwóch, trzech latach, widzę że one już trochę nabierają „wiatru w żagle”
i działają bardziej samodzielnie. (FGI 2, K)
Potencjalnym zagrożeniem dla wszystkich organizacji, ale w szczególności
najmłodszych, jest – stanowiący swoisty leitmotiv całych badań – problem braku ciągłości
finansowania. Zagrożenie to w mniejszym stopniu może dotyczyć istnienia organizacji jako
takiej, ale jest istotne w kontekście realizowania zadań postrzeganych przez organizację
jako wartościowe.
5.4. Aktualna struktura organizacji pozarządowych, ich działalność,
otoczenie i potrzeby
Analiza aktualnej struktury organizacji pozarządowych, ich działalności i relacji
z otoczeniem opiera się głównie na danych zebranych przy pomocy badań ilościowych.
Analiza jakościowa miała na celu wyłącznie przybliżenie najważniejszych charakterystyk
Druga perspektywa programowania się kończy, to już takie myślenie, co
od 2014 roku, wiadomo, że na teraz jeszcze wszystko jest w konsultacjach,
więc też taka przestrzeń na kreatywność i wymyślanie, co dalej, żeby utrzymać
20-osobowy etatowy zespół. (FGI 3, K)
Jesteśmy organizacją, która ponad 95% środków pozyskuje z funduszy
strukturalnych, to są głównie pieniądze z Europejskiego Funduszu
Społecznego, zarówno z UMWD, w tym z Pomocy Technicznej, jak i
z Dolnośląskiego Wojewódzkiego Urzędu Pracy, ale też z tych środków
centralnych z EFS-u, ale teraz akurat nas martwi, dlatego, że nam nie pozwala
jakby zachować takiej dywersyfikacji tych środków. (FGI 4, K)
Szukałyśmy tego lokalu, ponieważ startowałyśmy z projektem właśnie
biura Centrum Doradztwa. Niektóre siłą rzeczy wymagały jakiegoś lokum
i przez dwa lata utrzymanie tego biura było nam finansowane przez
grantodawcę (…), no i w tym momencie, jeżeli mam mówić o aktualnej sytuacji
to właśnie przeszłyśmy drobny kryzys związany z tym, że zakończyło się
finansowanie tego projektu i przez jakąś chwilę to biuro musiało być
utrzymywane właśnie ze środków własnych organizacji, w tym momencie
dostałyśmy już fundusz na kolejne (…) działania tego projektu, ale to też jest
właśnie takie nasze stałe zmartwienie, co będzie w momencie w którym
wyczerpią się jakby fundusze, albo zmieni się wizja grantodawcy. A my
natomiast widzimy właśnie dużą potrzebę funkcjonowania tego typu punktu
wsparcia, tutaj we Wrocławiu i chciałyśmy to jakby wciągnąć w perspektywy nie
tylko jednego projektu, czy dwóch sezonów projektów, ale w przyszłości, ale
też, ale właśnie ciężko jest będąc nową ORP znaleźć takie stałe źródło
finansowania. (FGI 4, K)
Ja tak długo jestem na rynku, z punktu widzenia naszej organizacji to
bardzo się pogorszyła sytuacja i pod względem finansowym, właściwie pod
każdym względem, to tylko że udaje mi się coś załatwić, że za niewielki koszt
wynajmujemy, prawda, lokal, ale wszyscy pracujemy generalnie za darmo, bo
nie stać nas na utrzymanie, są to koszty przewyższające. (FGI 4, K)
Przedstawiciele organizacji, które finansują swoją działalność głównie z funduszy
strukturalnych, wskazywali na fakt, że choć ich organizacje działają profesjonalnie
i wykazują wysokie wskaźniki zatrudnienia, a także dysponują dużymi budżetami, to ich
rzeczywista sytuacja niekoniecznie musi być oceniana w sposób jednoznacznie pozytywny.
Porównując nawet nie wiem, budżet organizacji, no to on przez te
ostatnie 5 lat wzrasta systematycznie. Dzieje się to też dlatego, że jest on
trochę w cudzysłowie częściowo sztucznie napompowany przez tzw. projekty
71
Na ocenę kondycji organizacji bardziej niż lokalizacja zdaje się wpływać jej forma
prawna. Przedstawiciele fundacji zdecydowanie częściej oceniają kondycję swoich
podmiotów jako bardzo dobrą i nieco częściej niż inne jako dobrą.
Ocena kondycji organizacji w zależności od formy prawnej
Dolnośląskie organizacje za swoje najważniejsze osiągnięcie uznają przede
wszystkim to, że ciągle istnieją lub że długo funkcjonują (łącznie 23% wskazań).
Rzeczywiście, z punktu widzenia instytucjonalizacji organizacji pozarządowej, jest to
osiągnięcie fundamentalne i prymarne. Rozszerzanie obszaru działalności, zwiększanie
liczby realizowanych zadań, większa liczba członków organizacji, czyli coś, co można by
nazwać działaniem ekspansywnym, było wymieniane wśród osiągnięć rzadziej niż przez co
dziesiątą organizację. Co piąta organizacja wskazywała wśród swoich dwóch
najważniejszych osiągnięć pozyskanie funduszy (unijnych i innych). Organizacje cenią sobie
także nawiązanie współpracy z administracją samorządową, otrzymane nagrody, dyplomy,
inne dowody uznania, rozpoznawalność na poziomie gminy lub powiatu.
i zaprezentowanie sposobu, w jaki przedstawiciele organizacji postrzegają zróżnicowanie
w obrębie trzeciego sektora.
Gdyby użyć terminologii szkolnej, można powiedzieć, że większość dolnośląskich
organizacji pozarządowych ocenia swoją kondycję na mocną czwórkę. Najwyższe oceny
wystawiają sobie organizacje z podregionu legnicko-głogowskiego (ponad 19% jest
w bardzo dobrej kondycji, ponad 53% w dobrej), najsłabszą kondycję deklarują organizacje
z podregionu wałbrzyskiego (tylko co dziesiąta określiła swoją kondycję jako bardzo dobrą,
ponad 8% jako złą lub bardzo złą).
Ocena kondycji organizacji w zależności od lokalizacji (podregion województwa)
Lokalizacja organizacji we wsi lub mieście różnicowała odpowiedzi na pytanie
o kondycję jedynie w przypadku ocen negatywnych, organizacje miejskie ponad dwa razy
częściej niż wiejskie oceniały swoją kondycję jako złą lub bardzo złą.
Ocena kondycji organizacji w zależności od lokalizacji organizacji (miasto/wieś)
72
Na ocenę kondycji organizacji bardziej niż lokalizacja zdaje się wpływać jej forma
prawna. Przedstawiciele fundacji zdecydowanie częściej oceniają kondycję swoich
podmiotów jako bardzo dobrą i nieco częściej niż inne jako dobrą.
Ocena kondycji organizacji w zależności od formy prawnej
Dolnośląskie organizacje za swoje najważniejsze osiągnięcie uznają przede
wszystkim to, że ciągle istnieją lub że długo funkcjonują (łącznie 23% wskazań).
Rzeczywiście, z punktu widzenia instytucjonalizacji organizacji pozarządowej, jest to
osiągnięcie fundamentalne i prymarne. Rozszerzanie obszaru działalności, zwiększanie
liczby realizowanych zadań, większa liczba członków organizacji, czyli coś, co można by
nazwać działaniem ekspansywnym, było wymieniane wśród osiągnięć rzadziej niż przez co
dziesiątą organizację. Co piąta organizacja wskazywała wśród swoich dwóch
najważniejszych osiągnięć pozyskanie funduszy (unijnych i innych). Organizacje cenią sobie
także nawiązanie współpracy z administracją samorządową, otrzymane nagrody, dyplomy,
inne dowody uznania, rozpoznawalność na poziomie gminy lub powiatu.
i zaprezentowanie sposobu, w jaki przedstawiciele organizacji postrzegają zróżnicowanie
w obrębie trzeciego sektora.
Gdyby użyć terminologii szkolnej, można powiedzieć, że większość dolnośląskich
organizacji pozarządowych ocenia swoją kondycję na mocną czwórkę. Najwyższe oceny
wystawiają sobie organizacje z podregionu legnicko-głogowskiego (ponad 19% jest
w bardzo dobrej kondycji, ponad 53% w dobrej), najsłabszą kondycję deklarują organizacje
z podregionu wałbrzyskiego (tylko co dziesiąta określiła swoją kondycję jako bardzo dobrą,
ponad 8% jako złą lub bardzo złą).
Ocena kondycji organizacji w zależności od lokalizacji (podregion województwa)
Lokalizacja organizacji we wsi lub mieście różnicowała odpowiedzi na pytanie
o kondycję jedynie w przypadku ocen negatywnych, organizacje miejskie ponad dwa razy
częściej niż wiejskie oceniały swoją kondycję jako złą lub bardzo złą.
Ocena kondycji organizacji w zależności od lokalizacji organizacji (miasto/wieś)
73
organizacji). Potrzeby lokalowo-sprzętowe także są zróżnicowane, ale raczej mniejsze niż
organizacji dojrzałych, ponieważ z racji małego zakresu zadań cześć organizacji bazuje na
prywatnym sprzęcie członków, a część korzysta z zasobów inkubatorów. W tym okresie
następuje doprecyzowanie planowanych do realizacji zadań, organizacje zdobywają
pierwsze doświadczenia w sięganiu po środki, często bez sukcesu, „konfrontują się
z rzeczywistością”.
Poniższy wykres pokazuje, że młody wiek organizacji nie sprawia, że jej
przedstawiciele gorzej oceniają jej kondycję, wręcz przeciwnie - jako bardzo dobrą oceniają
ją częściej niż reprezentanci organizacji o dłuższym stażu.
Ocena kondycji organizacji w zależności od okresu działalności
Część uczestników wywiadów grupowych z dużym doświadczeniem w trzecim
sektorze kwestionowało potrzebę i sens zakładania nowych organizacji pozarządowych,
wskazując na problemy pierwszego etapu funkcjonowania każdej organizacji.
Niekoniecznie my musimy mieć coraz więcej organizacji żeby…, lepiej
może byłoby, żeby było więcej obywateli zaangażowanych w organizacje
pozarządowe. Trzeba o tym mówić (…) Też trzeba być przekonanym, że to nie
będzie biuro, pomieszczenie, będziemy tam mieli sielankę, a potem będziemy
zarządzać, bo tak nie jest, no. Po prostu wielu ludzi chyba nie ma wyobrażenia,
zresztą powiem szczerze. Bardzo często jestem też świadkiem konsultacji
właśnie przez Grzegorza, gdzie Grzegorz mówi tak, ludzie przychodzą
napaleni, będą coś robić. „No co chcecie robić, nie? Zrozumcie, że te formalne
strony są takie, że po tym pozyskanie, że pieniądz, że to, że tamto”. Otwierają
dopiero oczy i „może poszukajcie wśród tych 200 organizacji pozarządowych,
które są skupione przy tym sektorze, kogoś do kogo np. przyjdziecie z tym
pomysłem i to będziecie mogli realizować”. Oczywiście, to jest sprawa
Najważniejsze osiągnięcia dolnośląskich organizacji
Uwaga: respondent mógł wybrać max 2 odpowiedzi
Dolnośląskie organizacje pozarządowe, bazując na wypowiedziach uczestników
wywiadów grupowych, można podzielić na cztery grupy:
młode organizacje, które nie przeszły „punktu krytycznego” (około 2-3 pierwsze
lata działalności),
młode organizacje o nieugruntowanej pozycji, pozyskujące niewielkie fundusze,
najczęściej inne niż z EFS, EFRR, działające najczęściej lokalnie,
dojrzałe organizacje niepozyskujące środków lub pozyskujące – w własnej
ocenie – zbyt mało środków,
dojrzałe organizacje pozyskujące fundusze ze zróżnicowanych źródeł lub
głównie z funduszy strukturalnych
Pierwsze 2-3 lata działalności organizacji to etap „docierania się” zespołu,
bilansowania dotychczasowych doświadczeń, często zdobywanych w innych organizacjach.
Potrzeby młodych organizacji są – co oczywiste - inne niż organizacji dojrzałych, ale też
zależą od tego, czy jej członkowie mają doświadczenie działania w trzecim sektorze, czy są
w tym zakresie debiutantami. Stąd też potrzeba pomocy administracyjnej, doradczej,
księgowo-prawnej jest zróżnicowana (od bardzo dużej w przypadku prawdziwych
debiutantów do żadnej w sytuacji zakładania nowej organizacji na bazie członków innych
74
organizacji). Potrzeby lokalowo-sprzętowe także są zróżnicowane, ale raczej mniejsze niż
organizacji dojrzałych, ponieważ z racji małego zakresu zadań cześć organizacji bazuje na
prywatnym sprzęcie członków, a część korzysta z zasobów inkubatorów. W tym okresie
następuje doprecyzowanie planowanych do realizacji zadań, organizacje zdobywają
pierwsze doświadczenia w sięganiu po środki, często bez sukcesu, „konfrontują się
z rzeczywistością”.
Poniższy wykres pokazuje, że młody wiek organizacji nie sprawia, że jej
przedstawiciele gorzej oceniają jej kondycję, wręcz przeciwnie - jako bardzo dobrą oceniają
ją częściej niż reprezentanci organizacji o dłuższym stażu.
Ocena kondycji organizacji w zależności od okresu działalności
Część uczestników wywiadów grupowych z dużym doświadczeniem w trzecim
sektorze kwestionowało potrzebę i sens zakładania nowych organizacji pozarządowych,
wskazując na problemy pierwszego etapu funkcjonowania każdej organizacji.
Niekoniecznie my musimy mieć coraz więcej organizacji żeby…, lepiej
może byłoby, żeby było więcej obywateli zaangażowanych w organizacje
pozarządowe. Trzeba o tym mówić (…) Też trzeba być przekonanym, że to nie
będzie biuro, pomieszczenie, będziemy tam mieli sielankę, a potem będziemy
zarządzać, bo tak nie jest, no. Po prostu wielu ludzi chyba nie ma wyobrażenia,
zresztą powiem szczerze. Bardzo często jestem też świadkiem konsultacji
właśnie przez Grzegorza, gdzie Grzegorz mówi tak, ludzie przychodzą
napaleni, będą coś robić. „No co chcecie robić, nie? Zrozumcie, że te formalne
strony są takie, że po tym pozyskanie, że pieniądz, że to, że tamto”. Otwierają
dopiero oczy i „może poszukajcie wśród tych 200 organizacji pozarządowych,
które są skupione przy tym sektorze, kogoś do kogo np. przyjdziecie z tym
pomysłem i to będziecie mogli realizować”. Oczywiście, to jest sprawa
Najważniejsze osiągnięcia dolnośląskich organizacji
Uwaga: respondent mógł wybrać max 2 odpowiedzi
Dolnośląskie organizacje pozarządowe, bazując na wypowiedziach uczestników
wywiadów grupowych, można podzielić na cztery grupy:
młode organizacje, które nie przeszły „punktu krytycznego” (około 2-3 pierwsze
lata działalności),
młode organizacje o nieugruntowanej pozycji, pozyskujące niewielkie fundusze,
najczęściej inne niż z EFS, EFRR, działające najczęściej lokalnie,
dojrzałe organizacje niepozyskujące środków lub pozyskujące – w własnej
ocenie – zbyt mało środków,
dojrzałe organizacje pozyskujące fundusze ze zróżnicowanych źródeł lub
głównie z funduszy strukturalnych
Pierwsze 2-3 lata działalności organizacji to etap „docierania się” zespołu,
bilansowania dotychczasowych doświadczeń, często zdobywanych w innych organizacjach.
Potrzeby młodych organizacji są – co oczywiste - inne niż organizacji dojrzałych, ale też
zależą od tego, czy jej członkowie mają doświadczenie działania w trzecim sektorze, czy są
w tym zakresie debiutantami. Stąd też potrzeba pomocy administracyjnej, doradczej,
księgowo-prawnej jest zróżnicowana (od bardzo dużej w przypadku prawdziwych
debiutantów do żadnej w sytuacji zakładania nowej organizacji na bazie członków innych
75
osoby w średnim lub starszym wieku, niekiedy emeryci-pasjonaci. Przedstawiciele tego typu
organizacji sygnalizują potrzebę pomocy w pozyskiwaniu nowych środków. Ich
doświadczenie we współpracy z samorządem na poziomie miast/gmin jest bardzo duże,
choć oceniane niejednoznacznie, ale coraz bardziej niewystarczające. Oceniają, że brak
wiedzy w zakresie pozyskiwania funduszy z innych źródeł sprawia, że sytuacja finansowa
ich organizacji jest chwiejna, zależna od woli urzędników. Problemem jest w ich przypadku
zapewnienie wkładów własnych do projektów. Organizacje tego typu doświadczają zatem
trudności w bieżącym funkcjonowaniu, a jednocześnie mają doświadczenie w realizacji
zadań i świadomość tego, ile pozytywnych zmian mogą wnieść w społeczność lokalną.
Niektóre organizacje są zwolnione tam z samego czynszu (…) ale mimo
to, też te media są bardzo drogie, jeżeli ktoś ma już kilka…, jak jedno
pomieszczenie, to jeszcze nie jest problem, ale żeby np. dla tylu członków.
Wiadomo – te organizacje, które zwłaszcza nie prowadzą takiej działalności
gospodarczej, nie mają w ogóle żadnych środków, tylko co spadnie – jak to się
mówi – z nieba, czy gdzieś się użebra, czy jacyś darczyńcy przekażą, to
jedynie to jest i to przeważnie celowo przekazują, także nie można, nie ma
właściwie wolnych środków na administrację, że to jest najgorsze: trudności
w utrzymaniu biura (…). Ci, co są emerytami, to mogą sobie pozwolić żeby tam
kierować, bezpłatnie pracować, ale wszyscy nie. No przecież musi być jakiś
księgowy i tak dalej. (FGI 2, M)
A tak… no tak musimy… np. w tej chwili pisałam projekt, właśnie
z funduszy, wiadomo których – Batorego, gdzie poradnictwo obywatelskie, to
co my robimy, i co mamy np. 5 000 porad w ciągu roku w samym Wałbrzychu,
tego jest bardzo dużo i potrzeba jest bardzo duża, jeszcze większa niż… ja
powinnam jeszcze zatrudnić z 3 doradców, żeby w ogóle te potrzeby społeczne
tutaj w Wałbrzychu zaspokoić. Nie jestem w stanie po prostu takiego projektu
mieć, po prostu nie jestem w stanie sama sobie, no niestety rządzi darczyńca
i do tego my się dostosowujemy faktycznie. (FGI 3, K)
My korzystamy głównie ze środków związanych z ochroną środowiska
czyli program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko, czy Narodowy Fundusz,
czy Wojewódzkie Fundusze, tam jest refundacja, czyli my musimy
zaangażować własne środki, żeby potem otrzymać zwrot, a czasami się czeka
na ten zwrot długo (…) trudno nam jest wtedy zachować jakąś ciągłość
finansowania, jest to niezwykle trudne. W związku z tym różnego rodzaje
fundusze pożyczkowe dla organizacji, różnie oprocentowane są po prostu
koniecznością, żeby ten sektor się wzmacniał bo inaczej organizacje
pozarządowe nie będą w stanie robić dużych, dużych projektów, bardziej
stosunków międzyludzkich, to są Zosie-samosie w tym polskim kraju naszym,
że my wszyscy sami. (FGI 4,M)
Problem jest taki, że mamy bardzo dużo młodych organizacji i to jest
fantastyczne, tylko bardzo niewiele z tych organizacji rozwija się i przekracza
próg takiego zrównoważonego rozwoju, po którym one rzeczywiście przez ileś
tam lat mają impakt na to, co się dzieje społecznie i jakąś zmianę wywołują.
W związku z czym myślę, że tu jest główny problem i prawdę mówiąc, jeśli
chodzi o działanie inkubatorów, super, że takie działania są, ale moim zdaniem
akurat nie potrzebujemy nowych organizacji, tylko potrzebujemy usamodzielnienia
tych organizacji, które są i to w takim stopniu, że pozwala im to rzeczywiście
prowadzić sensowne, długo zakrojone działania na większą skalę. (FGI 4,M)
Młode organizacje o jeszcze nieugruntowanej pozycji, ale które przeszły już etap
„raczkowania” (określenie jednej z respondentek), pozyskują niewielkie fundusze, zwykle
inne niż z Europejskiego Funduszu Społecznego i Europejskiego Funduszu Rozwoju
Regionalnego, działają najczęściej lokalnie, poszerzają stopniowo liczbę beneficjentów
i zakres realizowanych działań. Mają już wystarczające doświadczenie, żeby ocenić, które
realizowane przez nie zadania są warte dalszej realizacji, jakie źródła finansowania są
korzystne i osiągalne w ich sytuacji. Często borykają się z problemami lokalowymi,
ograniczoną aktywnością członków (podobnie zresztą jak większe organizacje, które nie
zatrudniają personelu).
Jak ktoś nie jest na topie z pewną tematyką, która jest w tym momencie
aktualna (…) na którą można pozyskać nawet pieniądze w trybie
bezkonkursowym, czy też po prostu pójść do danego sponsora i z racji tematu
na czasie pozyskać te pieniądze, to moim zdaniem wcale nic się nie zmieniło
tak naprawdę od nowelizacji ustawy, poza tym, że jest więcej papierków,
więcej procedur i takich elementów i znowu: ci którzy chcą, nie ma problemu.
Natomiast ci, którym trzeba pomóc, to jak, jak się nie wpasują w ofertę, nie
będzie im pasował nie wiem lokal na Legnickiej, czy też takie, a nie inne
wsparcie oferowane w tej chwili w ramach różnych projektów, oni się nie
rozwijają. (FGI 4, K)
Dojrzałe organizacje z ograniczonym dostępem do zewnętrznych źródeł
finansowania, niepozyskujące środków, lub pozyskujące – w własnej ocenie – zbyt mało
środków, co bezpośrednio przekłada się na realizację przez nie zadań, często prowadzą
działalność o charakterze lokalnym lub/i są oddziałami ogólnopolskich organizacji, mogą
mieć ograniczoną decyzyjność (brak osobowości prawnej). Borykają się one z ograniczoną
aktywnością członków, często całość aktywności spoczywa na 1-2 osobach, które
niejednokrotnie pracują bezpłatnie. Przedstawiciele takich organizacji to często aktywne
76
osoby w średnim lub starszym wieku, niekiedy emeryci-pasjonaci. Przedstawiciele tego typu
organizacji sygnalizują potrzebę pomocy w pozyskiwaniu nowych środków. Ich
doświadczenie we współpracy z samorządem na poziomie miast/gmin jest bardzo duże,
choć oceniane niejednoznacznie, ale coraz bardziej niewystarczające. Oceniają, że brak
wiedzy w zakresie pozyskiwania funduszy z innych źródeł sprawia, że sytuacja finansowa
ich organizacji jest chwiejna, zależna od woli urzędników. Problemem jest w ich przypadku
zapewnienie wkładów własnych do projektów. Organizacje tego typu doświadczają zatem
trudności w bieżącym funkcjonowaniu, a jednocześnie mają doświadczenie w realizacji
zadań i świadomość tego, ile pozytywnych zmian mogą wnieść w społeczność lokalną.
Niektóre organizacje są zwolnione tam z samego czynszu (…) ale mimo
to, też te media są bardzo drogie, jeżeli ktoś ma już kilka…, jak jedno
pomieszczenie, to jeszcze nie jest problem, ale żeby np. dla tylu członków.
Wiadomo – te organizacje, które zwłaszcza nie prowadzą takiej działalności
gospodarczej, nie mają w ogóle żadnych środków, tylko co spadnie – jak to się
mówi – z nieba, czy gdzieś się użebra, czy jacyś darczyńcy przekażą, to
jedynie to jest i to przeważnie celowo przekazują, także nie można, nie ma
właściwie wolnych środków na administrację, że to jest najgorsze: trudności
w utrzymaniu biura (…). Ci, co są emerytami, to mogą sobie pozwolić żeby tam
kierować, bezpłatnie pracować, ale wszyscy nie. No przecież musi być jakiś
księgowy i tak dalej. (FGI 2, M)
A tak… no tak musimy… np. w tej chwili pisałam projekt, właśnie
z funduszy, wiadomo których – Batorego, gdzie poradnictwo obywatelskie, to
co my robimy, i co mamy np. 5 000 porad w ciągu roku w samym Wałbrzychu,
tego jest bardzo dużo i potrzeba jest bardzo duża, jeszcze większa niż… ja
powinnam jeszcze zatrudnić z 3 doradców, żeby w ogóle te potrzeby społeczne
tutaj w Wałbrzychu zaspokoić. Nie jestem w stanie po prostu takiego projektu
mieć, po prostu nie jestem w stanie sama sobie, no niestety rządzi darczyńca
i do tego my się dostosowujemy faktycznie. (FGI 3, K)
My korzystamy głównie ze środków związanych z ochroną środowiska
czyli program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko, czy Narodowy Fundusz,
czy Wojewódzkie Fundusze, tam jest refundacja, czyli my musimy
zaangażować własne środki, żeby potem otrzymać zwrot, a czasami się czeka
na ten zwrot długo (…) trudno nam jest wtedy zachować jakąś ciągłość
finansowania, jest to niezwykle trudne. W związku z tym różnego rodzaje
fundusze pożyczkowe dla organizacji, różnie oprocentowane są po prostu
koniecznością, żeby ten sektor się wzmacniał bo inaczej organizacje
pozarządowe nie będą w stanie robić dużych, dużych projektów, bardziej
stosunków międzyludzkich, to są Zosie-samosie w tym polskim kraju naszym,
że my wszyscy sami. (FGI 4,M)
Problem jest taki, że mamy bardzo dużo młodych organizacji i to jest
fantastyczne, tylko bardzo niewiele z tych organizacji rozwija się i przekracza
próg takiego zrównoważonego rozwoju, po którym one rzeczywiście przez ileś
tam lat mają impakt na to, co się dzieje społecznie i jakąś zmianę wywołują.
W związku z czym myślę, że tu jest główny problem i prawdę mówiąc, jeśli
chodzi o działanie inkubatorów, super, że takie działania są, ale moim zdaniem
akurat nie potrzebujemy nowych organizacji, tylko potrzebujemy usamodzielnienia
tych organizacji, które są i to w takim stopniu, że pozwala im to rzeczywiście
prowadzić sensowne, długo zakrojone działania na większą skalę. (FGI 4,M)
Młode organizacje o jeszcze nieugruntowanej pozycji, ale które przeszły już etap
„raczkowania” (określenie jednej z respondentek), pozyskują niewielkie fundusze, zwykle
inne niż z Europejskiego Funduszu Społecznego i Europejskiego Funduszu Rozwoju
Regionalnego, działają najczęściej lokalnie, poszerzają stopniowo liczbę beneficjentów
i zakres realizowanych działań. Mają już wystarczające doświadczenie, żeby ocenić, które
realizowane przez nie zadania są warte dalszej realizacji, jakie źródła finansowania są
korzystne i osiągalne w ich sytuacji. Często borykają się z problemami lokalowymi,
ograniczoną aktywnością członków (podobnie zresztą jak większe organizacje, które nie
zatrudniają personelu).
Jak ktoś nie jest na topie z pewną tematyką, która jest w tym momencie
aktualna (…) na którą można pozyskać nawet pieniądze w trybie
bezkonkursowym, czy też po prostu pójść do danego sponsora i z racji tematu
na czasie pozyskać te pieniądze, to moim zdaniem wcale nic się nie zmieniło
tak naprawdę od nowelizacji ustawy, poza tym, że jest więcej papierków,
więcej procedur i takich elementów i znowu: ci którzy chcą, nie ma problemu.
Natomiast ci, którym trzeba pomóc, to jak, jak się nie wpasują w ofertę, nie
będzie im pasował nie wiem lokal na Legnickiej, czy też takie, a nie inne
wsparcie oferowane w tej chwili w ramach różnych projektów, oni się nie
rozwijają. (FGI 4, K)
Dojrzałe organizacje z ograniczonym dostępem do zewnętrznych źródeł
finansowania, niepozyskujące środków, lub pozyskujące – w własnej ocenie – zbyt mało
środków, co bezpośrednio przekłada się na realizację przez nie zadań, często prowadzą
działalność o charakterze lokalnym lub/i są oddziałami ogólnopolskich organizacji, mogą
mieć ograniczoną decyzyjność (brak osobowości prawnej). Borykają się one z ograniczoną
aktywnością członków, często całość aktywności spoczywa na 1-2 osobach, które
niejednokrotnie pracują bezpłatnie. Przedstawiciele takich organizacji to często aktywne
77
Współpraca organizacji pozarządowych z innymi podmiotami (%)
Częstotliwość współpracy z niektórymi instytucjami otoczenia organizacji jest
skorelowana z ich lokalizacją (podregionem) i lokalizacją na wsi lub w mieście oraz wiek
organizacji. Przykładowo organizacje wiejskie częściej niż miejskie współpracują
z Kościołem, radnymi i osobami prywatnymi. Organizacje z najdłuższym stażem (powyżej
25 lat) rzadziej niż młodsze organizacje współpracują z biznesem i przedsiębiorcami,
mediami i osobami prywatnymi, za to zdecydowanie częściej z Kościołem, radnymi,
urzędami, innymi organizacjami i szkołami. Widoczne są także różnice w charakterze
współpracy organizacji z różnych podregionów województwa. Organizacje z podregionu
legnicko-głogowskiego częściej niż inne współpracują z biznesem, mediami, szkołami
i poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, a organizacje z podregionu wrocławskiego
znacznie rzadziej niż pozostałe deklarują współpracę z urzędami i Kościołem. Szczegółowe
zestawienie zostało przedstawione w trzech poniższych tabelach.
Współpraca organizacji pozarządowych z otoczeniem a lokalizacja w podregionie
Biznes,
przedsię-biorcy
Media Kościół Radni Urzędy Szkoły Inne NGO
Osoby prywatne
Poradnie psychologiczno-pedagogiczne
Jeleniogórski 24,8 19,5 18,6 31,0 73,5 51,3 38,9 35,4 8,8
Wałbrzyski 25,9 29,5 23,2 30,5 72,3 51,8 45,5 30,9 6,8
Legnicko-głogowski 30,9 37,3 24,5 35,5 71,8 56,4 39,1 32,7 14,5
Wrocławski 24,7 23,4 17,1 21,7 58,6 51,4 39,6 30,0 7,4
Ogółem 25,4 26,1 19,6 26,7 65,4 52,1 40,7 31,2 8,4
wymagających projektów ze środków Unii Europejskiej. Federacja Organizacji
Pozarządowych miała ten fundusz pożyczkowy, ale w tej chwili zdaje mi się, że
to trochę tam następuje jakaś zmiana, zakończył się projekt itd. i się okazuje że
w skali Dolnego Śląska tak, organizacje pozarządowe nie maja środków... nie
mają skąd wziąć pożyczki, bo my jako organizacja nie pójdziemy do banku,
dlatego, że oprocentowanie, obsługa tego i wymogi, jakie banki stawiają są tak
wysokie, że musielibyśmy nie wiem, przez 3 miesiące ubiegać się o pożyczkę,
co jest po prostu bardzo trudne. I w związku z tym wydaje mi się że to
zapewnienie wkładu własnego przez samorządy do projektów tak, lub wkładu
własnego zapewnionego przez Samorząd Województwa lub możliwości
zaciągnięcia pożyczek bardzo nisko oprocentowanych na preferencyjnych
warunkach, tutaj by to sporo, sporo rozwiązało. (FGI 2, K)
Dojrzałe organizacje pozyskujące fundusze ze zróżnicowanych źródeł lub głównie
z funduszy strukturalnych, często w partnerstwach, niejednokrotnie duże, działające co
najmniej na terenie regionu, w tym federacje, organizacje parasolowe oraz średnie
organizacje, które z powodzeniem działają od co najmniej kilku lat, są najbardziej stabilnym
elementem pejzażu dolnośląskiego trzeciego sektora. Jednak i ten typ organizacji boryka
się z niewystarczającą stabilnością, szczególnie w sytuacji braku dywersyfikacji środków.
Organizacje średnie mają również – w sytuacji gdy realizują projekty samodzielnie –
problemy z zapewnieniem wkładów własnych. Większość działań w średniej wielkości
organizacjach jest realizowana przez aktywnych członków zarządu, zatrudnienie jest bardzo
niewielkie i przypisane do konkretnych projektów. To rodzi problem ciągłości działań,
pewności zatrudnienia.
Organizacje duże mają największe budżety, czasem więcej niż jeden oddział
w regionie, ogromne doświadczenie zarówno w realizacji projektów, jak i we współpracy
z samorządem. Pełnią funkcje doradcze, mentorskie, albo jako realizator projektów
dotyczących prowadzenia inkubatorów albo z racji realizacji celów statutowych, jakimi jest
wspieranie techniczne, szkoleniowo-informacyjne i finansowe organizacji pozarządowych.
Ich działanie jest znane w środowisku organizacji, które wypowiadają się pozytywnie
o otrzymanym wsparciu. Ich sytuacja jest zdecydowanie najlepsza, a realizowane działania
łączą cele statutowe i cele wyznaczane przez grantodawców.
Organizacje pozarządowe pytane o środowiska i instytucje, z którymi współpracują,
najczęściej wymieniały urzędy (powyżej 65%). Ponad połowa współpracuje ze szkołami,
ponad 40% z innymi organizacjami pozarządowymi, co trzecia z osobami prywatnymi, co
czwarta z radnymi, mediami, biznesem. Tylko 4% organizacji nie współpracuje z innymi
podmiotami lub osobami ze swojego otoczenia.
78
Współpraca organizacji pozarządowych z innymi podmiotami (%)
Częstotliwość współpracy z niektórymi instytucjami otoczenia organizacji jest
skorelowana z ich lokalizacją (podregionem) i lokalizacją na wsi lub w mieście oraz wiek
organizacji. Przykładowo organizacje wiejskie częściej niż miejskie współpracują
z Kościołem, radnymi i osobami prywatnymi. Organizacje z najdłuższym stażem (powyżej
25 lat) rzadziej niż młodsze organizacje współpracują z biznesem i przedsiębiorcami,
mediami i osobami prywatnymi, za to zdecydowanie częściej z Kościołem, radnymi,
urzędami, innymi organizacjami i szkołami. Widoczne są także różnice w charakterze
współpracy organizacji z różnych podregionów województwa. Organizacje z podregionu
legnicko-głogowskiego częściej niż inne współpracują z biznesem, mediami, szkołami
i poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, a organizacje z podregionu wrocławskiego
znacznie rzadziej niż pozostałe deklarują współpracę z urzędami i Kościołem. Szczegółowe
zestawienie zostało przedstawione w trzech poniższych tabelach.
Współpraca organizacji pozarządowych z otoczeniem a lokalizacja w podregionie
Biznes,
przedsię-biorcy
Media Kościół Radni Urzędy Szkoły Inne NGO
Osoby prywatne
Poradnie psychologiczno-pedagogiczne
Jeleniogórski 24,8 19,5 18,6 31,0 73,5 51,3 38,9 35,4 8,8
Wałbrzyski 25,9 29,5 23,2 30,5 72,3 51,8 45,5 30,9 6,8
Legnicko-głogowski 30,9 37,3 24,5 35,5 71,8 56,4 39,1 32,7 14,5
Wrocławski 24,7 23,4 17,1 21,7 58,6 51,4 39,6 30,0 7,4
Ogółem 25,4 26,1 19,6 26,7 65,4 52,1 40,7 31,2 8,4
wymagających projektów ze środków Unii Europejskiej. Federacja Organizacji
Pozarządowych miała ten fundusz pożyczkowy, ale w tej chwili zdaje mi się, że
to trochę tam następuje jakaś zmiana, zakończył się projekt itd. i się okazuje że
w skali Dolnego Śląska tak, organizacje pozarządowe nie maja środków... nie
mają skąd wziąć pożyczki, bo my jako organizacja nie pójdziemy do banku,
dlatego, że oprocentowanie, obsługa tego i wymogi, jakie banki stawiają są tak
wysokie, że musielibyśmy nie wiem, przez 3 miesiące ubiegać się o pożyczkę,
co jest po prostu bardzo trudne. I w związku z tym wydaje mi się że to
zapewnienie wkładu własnego przez samorządy do projektów tak, lub wkładu
własnego zapewnionego przez Samorząd Województwa lub możliwości
zaciągnięcia pożyczek bardzo nisko oprocentowanych na preferencyjnych
warunkach, tutaj by to sporo, sporo rozwiązało. (FGI 2, K)
Dojrzałe organizacje pozyskujące fundusze ze zróżnicowanych źródeł lub głównie
z funduszy strukturalnych, często w partnerstwach, niejednokrotnie duże, działające co
najmniej na terenie regionu, w tym federacje, organizacje parasolowe oraz średnie
organizacje, które z powodzeniem działają od co najmniej kilku lat, są najbardziej stabilnym
elementem pejzażu dolnośląskiego trzeciego sektora. Jednak i ten typ organizacji boryka
się z niewystarczającą stabilnością, szczególnie w sytuacji braku dywersyfikacji środków.
Organizacje średnie mają również – w sytuacji gdy realizują projekty samodzielnie –
problemy z zapewnieniem wkładów własnych. Większość działań w średniej wielkości
organizacjach jest realizowana przez aktywnych członków zarządu, zatrudnienie jest bardzo
niewielkie i przypisane do konkretnych projektów. To rodzi problem ciągłości działań,
pewności zatrudnienia.
Organizacje duże mają największe budżety, czasem więcej niż jeden oddział
w regionie, ogromne doświadczenie zarówno w realizacji projektów, jak i we współpracy
z samorządem. Pełnią funkcje doradcze, mentorskie, albo jako realizator projektów
dotyczących prowadzenia inkubatorów albo z racji realizacji celów statutowych, jakimi jest
wspieranie techniczne, szkoleniowo-informacyjne i finansowe organizacji pozarządowych.
Ich działanie jest znane w środowisku organizacji, które wypowiadają się pozytywnie
o otrzymanym wsparciu. Ich sytuacja jest zdecydowanie najlepsza, a realizowane działania
łączą cele statutowe i cele wyznaczane przez grantodawców.
Organizacje pozarządowe pytane o środowiska i instytucje, z którymi współpracują,
najczęściej wymieniały urzędy (powyżej 65%). Ponad połowa współpracuje ze szkołami,
ponad 40% z innymi organizacjami pozarządowymi, co trzecia z osobami prywatnymi, co
czwarta z radnymi, mediami, biznesem. Tylko 4% organizacji nie współpracuje z innymi
podmiotami lub osobami ze swojego otoczenia.
79
4%. Szkolenie z ochrony danych osobowych i BHP wzbudziłoby zainteresowanie co
pięćdziesiątej organizacji, z ustawy o zamówieniach publicznych co setnej. Nieco inne są
potrzeby szkoleniowe organizacji wiejskich i miejskich.
Odsetek organizacji wiejskich i miejskich zgłaszających potrzeby szkoleniowe (%)
5.5. Poziom wiedzy organizacji na temat pozyskiwania funduszy strukturalnych i podejmowana aktywność w tym zakresie
Wśród organizacji, których przedstawiciele wzięli udział w badaniu ilościowym, 23%
miało doświadczenie w pisaniu wniosków i udało im się pozyskać środki unijne, kolejnych 9%
składało wnioski, ale nie udało im się pozyskać środków z funduszy strukturalnych, jednak aż
68% nie miało w tym względzie żadnego doświadczenia. Spośród organizacji, które
aplikowały o środki, 45% robi to od co najmniej pięciu lat, 26% od roku do trzech lat, 22% od
trzech do pięciu lat, 7% czyniła starania krócej niż rok. Najwięcej organizacji (36%)
przygotowało do tej pory dwa-trzy wnioski, 27% więcej niż pięć, 21% jeden wniosek, 16%
cztery-pięć wniosków. Najwięcej badanych organizacji (36%) uzyskało dofinansowanie do
jednego wniosku, 31% do czterech-pięciu, 21% do więcej niż pięciu, 12% do dwóch-trzech.
Organizacje są świadome swoich ograniczeń zarówno jeśli chodzi o poziom wiedzy
teoretycznej na temat pozyskiwania funduszy strukturalnych, jak i o umiejętności praktyczne
w tym zakresie. Tylko niespełna 19% ocenia poziom swojej wiedzy jako wysoki lub bardzo
wysoki, co trzecia organizacja jako przeciętny. Jeszcze gorzej organizacje oceniają swój
poziom umiejętności w pozyskiwaniu funduszy. Co czwarta twierdzi, że nie ma w tym
Współpraca organizacji pozarządowych z otoczeniem a wiek organizacji
Biznes,
przedsię-biorcy
Media Kościół Radni Urzędy Szkoły Inne NGO
Osoby prywatne
Poradnie psychologiczno-pedagogiczne
do 5 lat 28,6 29,8 9,5 11,9 57,1 51,2 57,1 35,7 9,5
od 5 do 10 lat 31,2 29,1 18,5 25,4 65,1 51,3 65,1 32,8 9,0
od 10 do 25 lat 27,4 28,3 17,7 25,7 63,7 47,5 63,7 32,7 8,8
25 lat lub dłużej 18,7 20,4 25,7 33,1 70,1 58,5 70,1 27,1 7,0
Ogółem 25,4 26,1 19,6 26,7 65,4 52,1 40,7 31,2 8,4
Współpraca organizacji pozarządowych z otoczeniem a lokalizacja (wieś-miasto)
Biznes,
przedsię-biorcy
Media Kościół Radni Urzędy Szkoły Inne NGO
Osoby prywatne
Poradnie psychologiczno-pedagogiczne
Miasto 25,8 26,5 17,2 17,2 64,6 51,2 40,1 29,7 7,8
Wieś 25,6 24,4 29,4 29,4 68,9 55,6 43,9 37,2 10,6
Ogółem 25,4 26,1 19,6 26,7 65,4 52,1 40,7 31,2 8,4
Generalnie można powiedzieć, że organizacje, które współpracują z otoczeniem, są
zadowolone z tej współpracy. Poziom zadowolenia organizacji przedstawia się następująco
(procent odpowiedzi zadowoleni lub raczej zadowoleni):
95% z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi,
89% z osobami prywatnymi,
87% z innymi organizacjami pozarządowymi,
86% z Kościołem i szkołami,
80% z mediami,
76% z radnymi i z urzędami,
71% z biznesem i przedsiębiorcami.
Organizacje pytanie o inne niż finansowe potrzeby, co prawda wskazują na potrzeby
szkoleniowe, ale aż jedna trzecia dolnośląskich organizacji nie zgłasza w tym zakresie
żadnych postulatów. Szkoleń w zakresie pozyskiwania funduszy (strukturalnych i z innych
źródeł) potrzebowało 41% organizacji, a w zakresie przygotowywania wniosków tylko 11%.
Z księgowości organizacji chciałaby się doszkolić co dziesiąta organizacja, z rozliczania
projektów 7% organizacji, zarządzania organizacją 6%, zarządzania finansami organizacji
80
4%. Szkolenie z ochrony danych osobowych i BHP wzbudziłoby zainteresowanie co
pięćdziesiątej organizacji, z ustawy o zamówieniach publicznych co setnej. Nieco inne są
potrzeby szkoleniowe organizacji wiejskich i miejskich.
Odsetek organizacji wiejskich i miejskich zgłaszających potrzeby szkoleniowe (%)
5.5. Poziom wiedzy organizacji na temat pozyskiwania funduszy strukturalnych i podejmowana aktywność w tym zakresie
Wśród organizacji, których przedstawiciele wzięli udział w badaniu ilościowym, 23%
miało doświadczenie w pisaniu wniosków i udało im się pozyskać środki unijne, kolejnych 9%
składało wnioski, ale nie udało im się pozyskać środków z funduszy strukturalnych, jednak aż
68% nie miało w tym względzie żadnego doświadczenia. Spośród organizacji, które
aplikowały o środki, 45% robi to od co najmniej pięciu lat, 26% od roku do trzech lat, 22% od
trzech do pięciu lat, 7% czyniła starania krócej niż rok. Najwięcej organizacji (36%)
przygotowało do tej pory dwa-trzy wnioski, 27% więcej niż pięć, 21% jeden wniosek, 16%
cztery-pięć wniosków. Najwięcej badanych organizacji (36%) uzyskało dofinansowanie do
jednego wniosku, 31% do czterech-pięciu, 21% do więcej niż pięciu, 12% do dwóch-trzech.
Organizacje są świadome swoich ograniczeń zarówno jeśli chodzi o poziom wiedzy
teoretycznej na temat pozyskiwania funduszy strukturalnych, jak i o umiejętności praktyczne
w tym zakresie. Tylko niespełna 19% ocenia poziom swojej wiedzy jako wysoki lub bardzo
wysoki, co trzecia organizacja jako przeciętny. Jeszcze gorzej organizacje oceniają swój
poziom umiejętności w pozyskiwaniu funduszy. Co czwarta twierdzi, że nie ma w tym
Współpraca organizacji pozarządowych z otoczeniem a wiek organizacji
Biznes,
przedsię-biorcy
Media Kościół Radni Urzędy Szkoły Inne NGO
Osoby prywatne
Poradnie psychologiczno-pedagogiczne
do 5 lat 28,6 29,8 9,5 11,9 57,1 51,2 57,1 35,7 9,5
od 5 do 10 lat 31,2 29,1 18,5 25,4 65,1 51,3 65,1 32,8 9,0
od 10 do 25 lat 27,4 28,3 17,7 25,7 63,7 47,5 63,7 32,7 8,8
25 lat lub dłużej 18,7 20,4 25,7 33,1 70,1 58,5 70,1 27,1 7,0
Ogółem 25,4 26,1 19,6 26,7 65,4 52,1 40,7 31,2 8,4
Współpraca organizacji pozarządowych z otoczeniem a lokalizacja (wieś-miasto)
Biznes,
przedsię-biorcy
Media Kościół Radni Urzędy Szkoły Inne NGO
Osoby prywatne
Poradnie psychologiczno-pedagogiczne
Miasto 25,8 26,5 17,2 17,2 64,6 51,2 40,1 29,7 7,8
Wieś 25,6 24,4 29,4 29,4 68,9 55,6 43,9 37,2 10,6
Ogółem 25,4 26,1 19,6 26,7 65,4 52,1 40,7 31,2 8,4
Generalnie można powiedzieć, że organizacje, które współpracują z otoczeniem, są
zadowolone z tej współpracy. Poziom zadowolenia organizacji przedstawia się następująco
(procent odpowiedzi zadowoleni lub raczej zadowoleni):
95% z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi,
89% z osobami prywatnymi,
87% z innymi organizacjami pozarządowymi,
86% z Kościołem i szkołami,
80% z mediami,
76% z radnymi i z urzędami,
71% z biznesem i przedsiębiorcami.
Organizacje pytanie o inne niż finansowe potrzeby, co prawda wskazują na potrzeby
szkoleniowe, ale aż jedna trzecia dolnośląskich organizacji nie zgłasza w tym zakresie
żadnych postulatów. Szkoleń w zakresie pozyskiwania funduszy (strukturalnych i z innych
źródeł) potrzebowało 41% organizacji, a w zakresie przygotowywania wniosków tylko 11%.
Z księgowości organizacji chciałaby się doszkolić co dziesiąta organizacja, z rozliczania
projektów 7% organizacji, zarządzania organizacją 6%, zarządzania finansami organizacji
81
Ocena umiejętności praktycznych w zakresie pozyskiwania funduszy strukturalnych przez organizacje zlokalizowane w podregionach (%)
Uwaga: Zsumowano odpowiedzi mała i bardzo mała oraz duża i bardzo duża
Poziom wiedzy posiadanej przez organizacje można zidentyfikować poprzez analizę
odpowiedzi na pytanie, jakie są główne bariery i ułatwienia rozpoznawane przez organizacje
w pozyskiwaniu funduszy strukturalnych. Trzeba zauważyć, że bariery w pozyskiwaniu
dofinansowania są wskazywane znacznie częściej niż czynniki sprzyjające. Jeśli chodzi
o ułatwienia w pozyskaniu finansowania, to uzyskane podczas badań jakościowych
odpowiedzi można pokategoryzować w cztery grupy. Zdecydowanie najczęściej
wskazywane ułatwienia to dostęp do informacji i posiadane zasoby ludzkie. Niektóre
organizacje upatrywały ułatwień w posiadanych zasobach finansowych oraz
w zewnętrznych czynnikach: przejrzystych zasadach dofinansowania. Z kolei najczęściej
wymieniane bariery dotyczą rozbudowanych formalności, braku środków finansowych,
niedostosowania realizowanych zadań do typów dofinansowania, braki kadrowe oraz inne
czynniki (w tym brak danych regionalnych i lokalnych do diagnoz, słaby dostęp do informacji
o dedykowanych zadaniach, tj. takich, w które organizacja może wpisać się z misją i celami,
lokalny charakter działalności).
Z takiego układu odpowiedzi można wywnioskować, że wiedza jest organizacjom
potrzebna, ale to nie jej brak jest największym utrudnieniem w sięganiu po fundusze
strukturalne, tylko rozbudowane formalności i brak środków finansowych, zarówno na
wkłady własne, jak i na zatrudnienie dodatkowych osób, także takich – jak można się
domyślać – które wypełniłyby wniosek. Dopiero po przejściu tych trudności organizacyjnych
i finansowych pojawia się kwestia posiadanej wiedzy. W ten sposób zrozumiałe jest, że
zakresie żadnych umiejętności, co trzecia uważa, że posiada je w małym lub bardzo małym
zakresie.
Poziom deklarowanej wiedzy teoretycznej dotyczącej pozyskiwania funduszy strukturalnych
brak wiedzy 15,1%
bardzo mała 19,4%
mała 16,1%
przeciętna 30,4%
duża 14,2%
bardzo duża 4,7%
Poziom umiejętności pozyskiwania funduszy unijnych w organizacji
brak umiejętności 25,1%
bardzo małe 18,0%
małe 17,0%
przeciętne 24,4%
duże 11,8%
bardzo duże 3,7%
Najlepiej swoje umiejętności praktyczne oceniają organizacje z podregionu
jeleniogórskiego, ale generalnie nie widać w tym zakresie znaczących różnic między
poszczególnymi podregionami.
82
Ocena umiejętności praktycznych w zakresie pozyskiwania funduszy strukturalnych przez organizacje zlokalizowane w podregionach (%)
Uwaga: Zsumowano odpowiedzi mała i bardzo mała oraz duża i bardzo duża
Poziom wiedzy posiadanej przez organizacje można zidentyfikować poprzez analizę
odpowiedzi na pytanie, jakie są główne bariery i ułatwienia rozpoznawane przez organizacje
w pozyskiwaniu funduszy strukturalnych. Trzeba zauważyć, że bariery w pozyskiwaniu
dofinansowania są wskazywane znacznie częściej niż czynniki sprzyjające. Jeśli chodzi
o ułatwienia w pozyskaniu finansowania, to uzyskane podczas badań jakościowych
odpowiedzi można pokategoryzować w cztery grupy. Zdecydowanie najczęściej
wskazywane ułatwienia to dostęp do informacji i posiadane zasoby ludzkie. Niektóre
organizacje upatrywały ułatwień w posiadanych zasobach finansowych oraz
w zewnętrznych czynnikach: przejrzystych zasadach dofinansowania. Z kolei najczęściej
wymieniane bariery dotyczą rozbudowanych formalności, braku środków finansowych,
niedostosowania realizowanych zadań do typów dofinansowania, braki kadrowe oraz inne
czynniki (w tym brak danych regionalnych i lokalnych do diagnoz, słaby dostęp do informacji
o dedykowanych zadaniach, tj. takich, w które organizacja może wpisać się z misją i celami,
lokalny charakter działalności).
Z takiego układu odpowiedzi można wywnioskować, że wiedza jest organizacjom
potrzebna, ale to nie jej brak jest największym utrudnieniem w sięganiu po fundusze
strukturalne, tylko rozbudowane formalności i brak środków finansowych, zarówno na
wkłady własne, jak i na zatrudnienie dodatkowych osób, także takich – jak można się
domyślać – które wypełniłyby wniosek. Dopiero po przejściu tych trudności organizacyjnych
i finansowych pojawia się kwestia posiadanej wiedzy. W ten sposób zrozumiałe jest, że
zakresie żadnych umiejętności, co trzecia uważa, że posiada je w małym lub bardzo małym
zakresie.
Poziom deklarowanej wiedzy teoretycznej dotyczącej pozyskiwania funduszy strukturalnych
brak wiedzy 15,1%
bardzo mała 19,4%
mała 16,1%
przeciętna 30,4%
duża 14,2%
bardzo duża 4,7%
Poziom umiejętności pozyskiwania funduszy unijnych w organizacji
brak umiejętności 25,1%
bardzo małe 18,0%
małe 17,0%
przeciętne 24,4%
duże 11,8%
bardzo duże 3,7%
Najlepiej swoje umiejętności praktyczne oceniają organizacje z podregionu
jeleniogórskiego, ale generalnie nie widać w tym zakresie znaczących różnic między
poszczególnymi podregionami.
83
zainteresowania aplikowaniem o te środki wynika również z przekonania o niedopasowaniu
funduszy do zadań, które realizuje organizacja. Niekiedy, jak pokazała dyskusja, takie
przeświadczenie wynika z niewiedzy. Konieczne jest więc przekazywanie
skondensowanych informacji na temat różnych typów funduszy unijnych (krajowych,
regionalnych, unijnych, norweskich i innych).
Stowarzyszenie bardzo aktywnie to działa, ma tam takie wyszkolone
osoby, też żeśmy próbowali wchodzić, ale jako bardzo... bo po prostu brak jest
organizacjom tego..., dlatego powinny być też mniejsze projekty, na po prostu
mniejsze dotacje, żeby łatwiej było w tym wziąć udział. (FGI 2, M)
My głównie pozyskujemy środki krajowe, takie małe lokalne. Unijnych
funduszy nie, ze względu chociażby na kwoty i ze względu na stopień
sformalizowania. (FGI 2, K)
Członkowie organizacji często uczą się sami albo zdobywają wiedzę od
współpracowników, rzadziej korzystają ze szkoleń. Najlepszą nauką jest jednak
doświadczenie, ponieważ – jak mówili respondenci – nawet mimo bardzo dobrej znajomości
dokumentów programowych realizacja projektów zawsze obfituje w sytuacje, które nie były
przewidziane na etapie wypełniania wniosku. Praktyka okazuje się bardzo przydatna
w realizacji kolejnych projektów. Zdobyta podczas realizacji projektów wiedza jest najczęściej
„przechowywana” w organizacji i wykorzystywana na jej potrzeby, chyba, że podmiot decyduje
się na realizację projektów w partnerstwie i zaprasza do niego inne organizacje.
Piszemy takie projekty, które po prostu mamy prawie, że pewniaka, że
dostaniemy pieniądze, bo jak piszemy projekty czy do ”szwajcara” dobrze
mówię? Nie pamiętam jak się on tam dokładnie nazywa (…) Nie przypisuje
sobie absolutnie wiele pracy, tyle, że zafirmowaliśmy, osoba upoważniona...
tzn. która ma doświadczenie z fundacji ekologicznej (…) napisała cały projekt.
(FGI 2, K)
Wśród części organizacji istnieje przekonanie, że praktyczna wiedza nie jest
niezbędna przy pozyskiwaniu środków, ponieważ można skorzystać z usług firm, które piszą
wnioski lub ze wsparcia zewnętrznego – inkubatora, organizacji parasolowej czy wynajętego
specjalisty.
5.6. Wykorzystywane źródła wsparcia merytorycznego i doradczego przy pozyskiwaniu funduszy strukturalnych UE oraz oczekiwania w tym zakresie
Pozyskiwanie funduszy i realizacja projektów finansowanych z funduszy
strukturalnych dotyczy – dla przypomnienia – około połowy organizacji, które brały udział
dostęp do informacji (budujących zasób posiadanej wiedzy) jest najważniejszym
ułatwieniem, ale tylko dla tych organizacji, którym udało się pokonać lub obejść podstawowe
bariery. Dostęp do informacji oznaczał dostęp do punktów doradczych, możliwość
uzyskania pomocy przy wypełnianiu wniosków projektowych, dostęp do informacji o datach
i zasadach oceny w ogłaszanych konkursach przez Internet.
U nas, zmienił się, jest dużo lepszy dostęp do informacji. Dużo szybciej,
dużo więcej informacji dociera do nas o różnych projektach, o różnych
możliwościach pozyskiwania dotacji, jest lepsza współpraca. Na początku jak
zaczynaliśmy, to właściwie do wszystkiego trzeba było dochodzić samemu,
wszystko trzeba było się samemu dowiedzieć, a w tej chwili jest to… może też
dlatego, że troszkę już jesteśmy znani w pewnych większych organizacjach,
ale to się zmieniło, na pozytywne. (FGI 2, K)
Drugie wskazywane ułatwienie, czyli zasoby ludzkie, jakimi dysponuje organizacja,
respondenci wiązali bezpośrednio ze stanem wiedzy w organizacji (doświadczenie
merytoryczne członków organizacji, wiedza, doświadczenie, kompetencja członków zespołu).
Z przeprowadzonej analizy wyłania się obraz dolnośląskich organizacji jako bardzo
zróżnicowanych pod kątem posiadanych zasobów informacji i umiejętności dotyczących
pozyskiwania funduszy strukturalnych, przy czym część podmiotów nie odczuwa braku
wiedzy, ponieważ identyfikuje inne „bariery wejścia w pozyskiwanie funduszy”.
Wspomniane powyżej zróżnicowanie wiedzy jest zauważalne również podczas
analizy wypowiedzi respondentów wywiadów grupowych. W wielu przypadkach posiadany
poziom wiedzy jest bardzo powierzchowny. Powodem tego jest albo brak łatwego dostępu
albo nieformułowane w bezpośredni sposób, ale możliwe do zidentyfikowania przekonanie
o trudności, skomplikowaniu i wielowątkowości wiedzy niezbędnej do pozyskiwania funduszy
strukturalnych. Istotną rolę odgrywa również fakt, że z posiadanej fragmentarycznej wiedzy
wyłania się stereotyp „trudności nie do pokonania samodzielnie”, co skutecznie hamuje
staranie się o środki, z wyjątkiem sytuacji, gdy organizacja znajdzie mocne wsparcie i zachętę
w innymi podmiocie, na przykład organizacji parasolowej, która wówczas – najczęściej jako
lider projektu – bierze na siebie ciężar administrowania, księgowania i zarządzania projektem,
a wcześniej – wypełnienia wniosku. Skutkuje to niewielkim zwiększeniem doświadczenia
organizacji w realizacji projektów i najczęściej nie prowadzi do wzrostu gotowości do realizacji
kolejnych projektów samodzielnie lub jako lider projektu.
Cześć organizacji pozarządowych odrzuca możliwość aplikowania o środki ze
względu na niewystarczający zasięg podejmowanych przez siebie działań. Pojawia się
również opinia, że trudność rozliczenia funduszy unijnych może spowodować w małych,
początkujących organizacjach ich likwidację, co pokazuje, że są sytuacje, kiedy fundusze
strukturalne są postrzegane przez organizacje w kategoriach zagrożenia. Brak
84
zainteresowania aplikowaniem o te środki wynika również z przekonania o niedopasowaniu
funduszy do zadań, które realizuje organizacja. Niekiedy, jak pokazała dyskusja, takie
przeświadczenie wynika z niewiedzy. Konieczne jest więc przekazywanie
skondensowanych informacji na temat różnych typów funduszy unijnych (krajowych,
regionalnych, unijnych, norweskich i innych).
Stowarzyszenie bardzo aktywnie to działa, ma tam takie wyszkolone
osoby, też żeśmy próbowali wchodzić, ale jako bardzo... bo po prostu brak jest
organizacjom tego..., dlatego powinny być też mniejsze projekty, na po prostu
mniejsze dotacje, żeby łatwiej było w tym wziąć udział. (FGI 2, M)
My głównie pozyskujemy środki krajowe, takie małe lokalne. Unijnych
funduszy nie, ze względu chociażby na kwoty i ze względu na stopień
sformalizowania. (FGI 2, K)
Członkowie organizacji często uczą się sami albo zdobywają wiedzę od
współpracowników, rzadziej korzystają ze szkoleń. Najlepszą nauką jest jednak
doświadczenie, ponieważ – jak mówili respondenci – nawet mimo bardzo dobrej znajomości
dokumentów programowych realizacja projektów zawsze obfituje w sytuacje, które nie były
przewidziane na etapie wypełniania wniosku. Praktyka okazuje się bardzo przydatna
w realizacji kolejnych projektów. Zdobyta podczas realizacji projektów wiedza jest najczęściej
„przechowywana” w organizacji i wykorzystywana na jej potrzeby, chyba, że podmiot decyduje
się na realizację projektów w partnerstwie i zaprasza do niego inne organizacje.
Piszemy takie projekty, które po prostu mamy prawie, że pewniaka, że
dostaniemy pieniądze, bo jak piszemy projekty czy do ”szwajcara” dobrze
mówię? Nie pamiętam jak się on tam dokładnie nazywa (…) Nie przypisuje
sobie absolutnie wiele pracy, tyle, że zafirmowaliśmy, osoba upoważniona...
tzn. która ma doświadczenie z fundacji ekologicznej (…) napisała cały projekt.
(FGI 2, K)
Wśród części organizacji istnieje przekonanie, że praktyczna wiedza nie jest
niezbędna przy pozyskiwaniu środków, ponieważ można skorzystać z usług firm, które piszą
wnioski lub ze wsparcia zewnętrznego – inkubatora, organizacji parasolowej czy wynajętego
specjalisty.
5.6. Wykorzystywane źródła wsparcia merytorycznego i doradczego przy pozyskiwaniu funduszy strukturalnych UE oraz oczekiwania w tym zakresie
Pozyskiwanie funduszy i realizacja projektów finansowanych z funduszy
strukturalnych dotyczy – dla przypomnienia – około połowy organizacji, które brały udział
dostęp do informacji (budujących zasób posiadanej wiedzy) jest najważniejszym
ułatwieniem, ale tylko dla tych organizacji, którym udało się pokonać lub obejść podstawowe
bariery. Dostęp do informacji oznaczał dostęp do punktów doradczych, możliwość
uzyskania pomocy przy wypełnianiu wniosków projektowych, dostęp do informacji o datach
i zasadach oceny w ogłaszanych konkursach przez Internet.
U nas, zmienił się, jest dużo lepszy dostęp do informacji. Dużo szybciej,
dużo więcej informacji dociera do nas o różnych projektach, o różnych
możliwościach pozyskiwania dotacji, jest lepsza współpraca. Na początku jak
zaczynaliśmy, to właściwie do wszystkiego trzeba było dochodzić samemu,
wszystko trzeba było się samemu dowiedzieć, a w tej chwili jest to… może też
dlatego, że troszkę już jesteśmy znani w pewnych większych organizacjach,
ale to się zmieniło, na pozytywne. (FGI 2, K)
Drugie wskazywane ułatwienie, czyli zasoby ludzkie, jakimi dysponuje organizacja,
respondenci wiązali bezpośrednio ze stanem wiedzy w organizacji (doświadczenie
merytoryczne członków organizacji, wiedza, doświadczenie, kompetencja członków zespołu).
Z przeprowadzonej analizy wyłania się obraz dolnośląskich organizacji jako bardzo
zróżnicowanych pod kątem posiadanych zasobów informacji i umiejętności dotyczących
pozyskiwania funduszy strukturalnych, przy czym część podmiotów nie odczuwa braku
wiedzy, ponieważ identyfikuje inne „bariery wejścia w pozyskiwanie funduszy”.
Wspomniane powyżej zróżnicowanie wiedzy jest zauważalne również podczas
analizy wypowiedzi respondentów wywiadów grupowych. W wielu przypadkach posiadany
poziom wiedzy jest bardzo powierzchowny. Powodem tego jest albo brak łatwego dostępu
albo nieformułowane w bezpośredni sposób, ale możliwe do zidentyfikowania przekonanie
o trudności, skomplikowaniu i wielowątkowości wiedzy niezbędnej do pozyskiwania funduszy
strukturalnych. Istotną rolę odgrywa również fakt, że z posiadanej fragmentarycznej wiedzy
wyłania się stereotyp „trudności nie do pokonania samodzielnie”, co skutecznie hamuje
staranie się o środki, z wyjątkiem sytuacji, gdy organizacja znajdzie mocne wsparcie i zachętę
w innymi podmiocie, na przykład organizacji parasolowej, która wówczas – najczęściej jako
lider projektu – bierze na siebie ciężar administrowania, księgowania i zarządzania projektem,
a wcześniej – wypełnienia wniosku. Skutkuje to niewielkim zwiększeniem doświadczenia
organizacji w realizacji projektów i najczęściej nie prowadzi do wzrostu gotowości do realizacji
kolejnych projektów samodzielnie lub jako lider projektu.
Cześć organizacji pozarządowych odrzuca możliwość aplikowania o środki ze
względu na niewystarczający zasięg podejmowanych przez siebie działań. Pojawia się
również opinia, że trudność rozliczenia funduszy unijnych może spowodować w małych,
początkujących organizacjach ich likwidację, co pokazuje, że są sytuacje, kiedy fundusze
strukturalne są postrzegane przez organizacje w kategoriach zagrożenia. Brak
85
Te wszystkie szkolenia zabierają nam wiele czasu, to dobrze, że mamy
jeszcze oparcie w pracownikach, w zarządzie i inni mogą korzystać, ale nie
zawsze przenoszą to na grunt organizacji, nawet jeśli korzystają ze szkoleń, no
taka jest prawda. Nie zawsze i nie do końca są to w sposób strawny
przekazywane informacje. (FGI 2, M)
Ja powiem coś na temat, mój pogląd na temat szkoleń dotyczących
pisania projektów. Ich zatrzęsienie, w zasadzie, jak człowiek wejdzie na portal
www.ngo, czy tam Dolny Śląsk czy coś tam, tych szkoleń jest po prostu masa.
Natomiast pytanie jest takie, czy one faktycznie uczą uczestników szkoleń
pisania projektów? Czy to nie jest po prostu odwalanie sieczki szkoleniowej,
tak bym to nazwała. Otóż my mamy uwagi, uwagi takie zwrotne, że ludzie
wychodzą ze szkoleń nie rozumiejąc dalej, co to jest projekt i główne elementy
tego projektu i wychodzą z tych szkoleń dalej nie mając podstawowej
umiejętności napisania projektu. (FGI 2, K)
Ja mam czasami wrażenie, że szkolący specjalnie chachmęcą, ponieważ
konkurencja na rynku powoduje to, że no nie wszyscy dostaną środki, więc
może… przepraszam, że tak mówię, że ci uczestnicy może też zostaną nie do
końca doinformowani, o co chodzi w tym konkursie, no bo to komuś tam
weźmie te środki z przed nosa. (FGI 2, K)
Bo zawsze jest bardzo dużo tych osób szkolących się... i jeden przez
drugiego, tak i potem ktoś kto rzeczywiście coś nie zrozumiał, bo też wiele razy
byłam na takich szkoleniach i jeżeli coś ktoś nie zrozumiał, to nie ma szans się
dopytać, bo jest na przykład 30 osób na takim szkoleniu i jedna osoba jest
bardzo dumna i wszystko pojmuje i od razu. (FGI 2, K)
Przedstawiciele organizacji mają konkretne sugestie i rekomendacje
dotyczące szkoleń, które w założeniu mają im pomóc w aplikowaniu o środki
publiczne.
Szkolenia owszem, są ważne, trzeba je cały czas robić, ale może warto
byłoby się postarać o to, żeby to były to szkolenia wcelowane w grupę
odbiorców, z rozpoznanymi potrzebami, żeby łączyć, nie wiem, organizacje,
które mało wiedzą o pisaniu projektów i one uczestniczą w szkoleniu, a już
osobno szkolenie robić dla organizacji, które już, nie wiem, realizowały,
korzystały ze środków i maja jakąś wiedzę i robić jeszcze jakieś szkolenie dla
tych, którzy są wyjadaczami, ale też potrzebują jeszcze tam jakiegoś
postawienia kropki nad i. (FGI 2, K)
Najlepsze szkolenie, w jakim uczestniczyłam, które naprawdę nauczyło
mnie czegokolwiek, to było szkolenie zorganizowane przez organizację, która
w badaniach jakościowych i jednej trzeciej organizacji, które brały udział w badaniach
ilościowych. Najważniejszą deklarowaną barierą w pozyskiwaniu funduszy nie jest brak
wiedzy, o czym była już mowa, jednak z wypowiedzi respondentów pośrednio wynika, że
niekompletna, powierzchowna, oparta na zasłyszanych opiniach wiedza ma wpływ na
postrzeganie funduszy albo jako niemożliwych do pozyskania ze względu na
niedostosowanie realizowanych zadań do tematów, które mogą być dofinansowane (co nie
zawsze jest zgodne z rzeczywistością), albo jako zagrażających budżetowi organizacji,
a w konsekwencji jej przetrwaniu.
Posiadaną przez organizacje wiedzę na temat pozyskiwania funduszy można
rozpatrywać w szerszym kontekście liczebności personelu i możliwości przeznaczenia
czasu na kształcenie się ludzi pracujących lub działających w organizacji.
Prawda jest jedna, że nasze organizacje społeczne funkcjonują dlatego,
że mają takich, a nie innych liderów i proszę podnieść rękę do góry wszyscy ci,
których całe zarządy i całe organizacje wspierają. Są pojedyncze osoby, które
działają – cztery, pięć i to jest całość, a żeby organizacja działała prężnie, to
my powinniśmy być zatrudnieniu na 1,5 etatu, jako liderzy organizacji, bo
inaczej no nie osiągnie się takich wyników, jakie osiągamy w naszej pracy,
a wykonujemy tą pracę niestety, ale tak jak się ładnie mówi non-profit. (FGI 2, K)
Żeby korzystać z funduszy strukturalnych, kompetencje zatrudnionych lub
działających w organizacji osób muszą być wysokie i wszechstronne.
Od tego czasu mamy stały zespół osób, też taki rozwijający się zespół
współpracowników ale to są, jest potrzebne i się dzieje to to, że te osoby
muszą naprawdę być niezwykle rozwinięte w bardzo wielu dziedzinach
obsługując projekty, tak? Począwszy od strony finansowej poprzez przetargi,
skończywszy na zagadnieniach merytorycznych związanych z realizacją
projektów, to jest bardzo trudne dlatego że osoba, która potem jest w stanie
koordynować duże projekty, no potrzebuje rocznego przygotowania czy
dwuletniego, by potem spełniać już te bardzo wysokie wymogi. (FGI 2, K)
Wiedza, która jest potrzebna do pozyskania funduszy i późniejszej realizacji
projektu, ma często charakter praktyczny, dlatego potrzebne są specyficzne formy
kształcenia. Dotyczy to zarówno sytuacji sięgania po fundusze strukturalne, jak i po inne
fundusze, choć to ostatnie jest – jak podkreślają organizacje – znacznie prostsze.
Respondenci kwestionowali jakość niektórych oferowanych organizacjom
pozarządowym szkoleń, a w tym kontekście sensowność poświęcania ograniczonego
czasu, który mogą przeznaczyć na działalność w organizacji, na uczestnictwo
w nieodpowiadających ich potrzebom szkoleniach.
86
Te wszystkie szkolenia zabierają nam wiele czasu, to dobrze, że mamy
jeszcze oparcie w pracownikach, w zarządzie i inni mogą korzystać, ale nie
zawsze przenoszą to na grunt organizacji, nawet jeśli korzystają ze szkoleń, no
taka jest prawda. Nie zawsze i nie do końca są to w sposób strawny
przekazywane informacje. (FGI 2, M)
Ja powiem coś na temat, mój pogląd na temat szkoleń dotyczących
pisania projektów. Ich zatrzęsienie, w zasadzie, jak człowiek wejdzie na portal
www.ngo, czy tam Dolny Śląsk czy coś tam, tych szkoleń jest po prostu masa.
Natomiast pytanie jest takie, czy one faktycznie uczą uczestników szkoleń
pisania projektów? Czy to nie jest po prostu odwalanie sieczki szkoleniowej,
tak bym to nazwała. Otóż my mamy uwagi, uwagi takie zwrotne, że ludzie
wychodzą ze szkoleń nie rozumiejąc dalej, co to jest projekt i główne elementy
tego projektu i wychodzą z tych szkoleń dalej nie mając podstawowej
umiejętności napisania projektu. (FGI 2, K)
Ja mam czasami wrażenie, że szkolący specjalnie chachmęcą, ponieważ
konkurencja na rynku powoduje to, że no nie wszyscy dostaną środki, więc
może… przepraszam, że tak mówię, że ci uczestnicy może też zostaną nie do
końca doinformowani, o co chodzi w tym konkursie, no bo to komuś tam
weźmie te środki z przed nosa. (FGI 2, K)
Bo zawsze jest bardzo dużo tych osób szkolących się... i jeden przez
drugiego, tak i potem ktoś kto rzeczywiście coś nie zrozumiał, bo też wiele razy
byłam na takich szkoleniach i jeżeli coś ktoś nie zrozumiał, to nie ma szans się
dopytać, bo jest na przykład 30 osób na takim szkoleniu i jedna osoba jest
bardzo dumna i wszystko pojmuje i od razu. (FGI 2, K)
Przedstawiciele organizacji mają konkretne sugestie i rekomendacje
dotyczące szkoleń, które w założeniu mają im pomóc w aplikowaniu o środki
publiczne.
Szkolenia owszem, są ważne, trzeba je cały czas robić, ale może warto
byłoby się postarać o to, żeby to były to szkolenia wcelowane w grupę
odbiorców, z rozpoznanymi potrzebami, żeby łączyć, nie wiem, organizacje,
które mało wiedzą o pisaniu projektów i one uczestniczą w szkoleniu, a już
osobno szkolenie robić dla organizacji, które już, nie wiem, realizowały,
korzystały ze środków i maja jakąś wiedzę i robić jeszcze jakieś szkolenie dla
tych, którzy są wyjadaczami, ale też potrzebują jeszcze tam jakiegoś
postawienia kropki nad i. (FGI 2, K)
Najlepsze szkolenie, w jakim uczestniczyłam, które naprawdę nauczyło
mnie czegokolwiek, to było szkolenie zorganizowane przez organizację, która
w badaniach jakościowych i jednej trzeciej organizacji, które brały udział w badaniach
ilościowych. Najważniejszą deklarowaną barierą w pozyskiwaniu funduszy nie jest brak
wiedzy, o czym była już mowa, jednak z wypowiedzi respondentów pośrednio wynika, że
niekompletna, powierzchowna, oparta na zasłyszanych opiniach wiedza ma wpływ na
postrzeganie funduszy albo jako niemożliwych do pozyskania ze względu na
niedostosowanie realizowanych zadań do tematów, które mogą być dofinansowane (co nie
zawsze jest zgodne z rzeczywistością), albo jako zagrażających budżetowi organizacji,
a w konsekwencji jej przetrwaniu.
Posiadaną przez organizacje wiedzę na temat pozyskiwania funduszy można
rozpatrywać w szerszym kontekście liczebności personelu i możliwości przeznaczenia
czasu na kształcenie się ludzi pracujących lub działających w organizacji.
Prawda jest jedna, że nasze organizacje społeczne funkcjonują dlatego,
że mają takich, a nie innych liderów i proszę podnieść rękę do góry wszyscy ci,
których całe zarządy i całe organizacje wspierają. Są pojedyncze osoby, które
działają – cztery, pięć i to jest całość, a żeby organizacja działała prężnie, to
my powinniśmy być zatrudnieniu na 1,5 etatu, jako liderzy organizacji, bo
inaczej no nie osiągnie się takich wyników, jakie osiągamy w naszej pracy,
a wykonujemy tą pracę niestety, ale tak jak się ładnie mówi non-profit. (FGI 2, K)
Żeby korzystać z funduszy strukturalnych, kompetencje zatrudnionych lub
działających w organizacji osób muszą być wysokie i wszechstronne.
Od tego czasu mamy stały zespół osób, też taki rozwijający się zespół
współpracowników ale to są, jest potrzebne i się dzieje to to, że te osoby
muszą naprawdę być niezwykle rozwinięte w bardzo wielu dziedzinach
obsługując projekty, tak? Począwszy od strony finansowej poprzez przetargi,
skończywszy na zagadnieniach merytorycznych związanych z realizacją
projektów, to jest bardzo trudne dlatego że osoba, która potem jest w stanie
koordynować duże projekty, no potrzebuje rocznego przygotowania czy
dwuletniego, by potem spełniać już te bardzo wysokie wymogi. (FGI 2, K)
Wiedza, która jest potrzebna do pozyskania funduszy i późniejszej realizacji
projektu, ma często charakter praktyczny, dlatego potrzebne są specyficzne formy
kształcenia. Dotyczy to zarówno sytuacji sięgania po fundusze strukturalne, jak i po inne
fundusze, choć to ostatnie jest – jak podkreślają organizacje – znacznie prostsze.
Respondenci kwestionowali jakość niektórych oferowanych organizacjom
pozarządowym szkoleń, a w tym kontekście sensowność poświęcania ograniczonego
czasu, który mogą przeznaczyć na działalność w organizacji, na uczestnictwo
w nieodpowiadających ich potrzebom szkoleniach.
87
Ocena zadowolenia z różnych źródeł wsparcia przy aplikacji o fundusze strukturalne (%)
Respondenci badań jakościowych wskazywali, że wsparcie, z jakiego korzystają
organizacje przy aplikowaniu o fundusze strukturalne i inne środki publiczne, pochodzi
z pięciu źródeł:
innych, zaprzyjaźnionych organizacji
I w ten sposób korzystamy z tego, co inne stowarzyszenia czy organizacje już
załatwiły, także w zasadzie negatywnego czy pozytywnego (…) Ja na przykład dużo
jeździłam na, właśnie na szkolenia. Przez 2 lata dosłownie gdzieś tam, to to
Szklarska, to Karpacz, to to inne miejscowości. Dzięki temu, że właśnie inne
organizacje są prężniejsze i wtedy można było skorzystać z ich wiedzy z ich
doświadczenia (FGI 2, K)
inkubatorów i organizacji parasolowych,
Inicjatywy obywatelskie jak Eurolegnica organizują dużo szkoleń gdzie nas
zapraszają, no szkolimy się jak na razie. (FGI 2, K)
(…) tutaj jakąś rolę znaczącą odgrywa Federacja, bo jeżeli mamy jakiś problem, no
to tam wtedy do Federacji się zwracamy i tam Marysia gdzieś biega prawda, coś tam
pisze itd. no i jest to jakiś tam taki skutek. (FGI 4, M)
Trzy organizacje, dwie wałbrzyskie i głogowska u nas otworzyło też właśnie ten
Ośrodek Wspierania Ekonomii Społecznej i bardzo długo też oni nas wspierali, też
pod kątem i doradztwa prawnego, księgowego i w zasadzie to było najbardziej jakoś
tak znane w naszym regionie. (FGI 2, K)
urzędników instytucji ogłaszających konkurs (na poziomie samorządów lokalnych),
Z jednej strony ja rozumiem, bo jest grono organizacji, które właśnie uderzają do
Urzędu Miasta czy do Urzędu Marszałkowskiego, które nie mają pojęcia o tym, czym
jest akurat lokalną grupą działania, to było szkolenie bodajże chyba 5-dniowe.
Natomiast uczestniczyłam w kilku szkoleniach organizowanych przez Urząd
Marszałkowski i to jest faktycznie nieporozumienie. Po pierwsze, nie da się
nauczyć ludzi pisać projektów w kilka godzin, to jest totalny absurd. Po drugie,
to jest właśnie to że… o czym Pani mówiła, odpowiednio skonstruowana grupa
ludzi, albo umawiamy się, że bierzemy ludzi, którzy nigdy nie pisali projektów,
albo bierzemy ludzi którzy już pisali projekty i teraz jeżeli mamy wymieszanych
ludzi i przyjeżdżają urzędnicy, którzy puszczają na slajdach wniosek Urzędu
Marszałkowskiego pusty, no to albo siedzi na sali ktoś, kto kiedyś wypełniał ten
wniosek i wie, o co mniej więcej chodzi, albo siedzi ktoś, kto nigdy tego nie
robił i nie wiem, o co chodzi. Druga rzecz, ja nawet kiedyś w takiej ankiecie
sugerowałam to Urzędowi Marszałkowskiemu, żeby szkolenia robić na
podstawie wniosków. Najlepiej, sugerowałam, żeby zrobić na podstawie ...
szkolić ludzi na podstawie, jak już to dwóch wniosków, tego który został bardzo
dobrze oceniony i tego który został bardzo źle oceniony, żeby była jakaś
konfrontacja, natomiast jeżeli leci pusty formularz wypełniania wniosku, to... to
absolutnie nie zdaje egzaminu. (FGI 2, K)
Zastanawiające jest to, że mimo świadomości niezbyt dużej wiedzy
teoretycznej, jeszcze mniejszych umiejętności praktycznych oraz znacznie mniejszego
zainteresowania szkoleniami niż jeszcze pięć lat temu, organizacje nie wydają się zbyt
często poszukiwać wsparcia w aplikowaniu o fundusze strukturalne poza organizacją.
Wykorzystywane źródła wsparcia przy aplikacji o fundusze strukturalne (%)
Nieliczne organizacje, które korzystają ze wsparcia jednostek samorządu
terytorialnego lub lokalnych punktów konsultacyjnych prowadzonych przez inne
organizacje pozarządowe, są niemal bez wyjątku zadowolone z uzyskanego wsparcia.
88
Ocena zadowolenia z różnych źródeł wsparcia przy aplikacji o fundusze strukturalne (%)
Respondenci badań jakościowych wskazywali, że wsparcie, z jakiego korzystają
organizacje przy aplikowaniu o fundusze strukturalne i inne środki publiczne, pochodzi
z pięciu źródeł:
innych, zaprzyjaźnionych organizacji
I w ten sposób korzystamy z tego, co inne stowarzyszenia czy organizacje już
załatwiły, także w zasadzie negatywnego czy pozytywnego (…) Ja na przykład dużo
jeździłam na, właśnie na szkolenia. Przez 2 lata dosłownie gdzieś tam, to to
Szklarska, to Karpacz, to to inne miejscowości. Dzięki temu, że właśnie inne
organizacje są prężniejsze i wtedy można było skorzystać z ich wiedzy z ich
doświadczenia (FGI 2, K)
inkubatorów i organizacji parasolowych,
Inicjatywy obywatelskie jak Eurolegnica organizują dużo szkoleń gdzie nas
zapraszają, no szkolimy się jak na razie. (FGI 2, K)
(…) tutaj jakąś rolę znaczącą odgrywa Federacja, bo jeżeli mamy jakiś problem, no
to tam wtedy do Federacji się zwracamy i tam Marysia gdzieś biega prawda, coś tam
pisze itd. no i jest to jakiś tam taki skutek. (FGI 4, M)
Trzy organizacje, dwie wałbrzyskie i głogowska u nas otworzyło też właśnie ten
Ośrodek Wspierania Ekonomii Społecznej i bardzo długo też oni nas wspierali, też
pod kątem i doradztwa prawnego, księgowego i w zasadzie to było najbardziej jakoś
tak znane w naszym regionie. (FGI 2, K)
urzędników instytucji ogłaszających konkurs (na poziomie samorządów lokalnych),
Z jednej strony ja rozumiem, bo jest grono organizacji, które właśnie uderzają do
Urzędu Miasta czy do Urzędu Marszałkowskiego, które nie mają pojęcia o tym, czym
jest akurat lokalną grupą działania, to było szkolenie bodajże chyba 5-dniowe.
Natomiast uczestniczyłam w kilku szkoleniach organizowanych przez Urząd
Marszałkowski i to jest faktycznie nieporozumienie. Po pierwsze, nie da się
nauczyć ludzi pisać projektów w kilka godzin, to jest totalny absurd. Po drugie,
to jest właśnie to że… o czym Pani mówiła, odpowiednio skonstruowana grupa
ludzi, albo umawiamy się, że bierzemy ludzi, którzy nigdy nie pisali projektów,
albo bierzemy ludzi którzy już pisali projekty i teraz jeżeli mamy wymieszanych
ludzi i przyjeżdżają urzędnicy, którzy puszczają na slajdach wniosek Urzędu
Marszałkowskiego pusty, no to albo siedzi na sali ktoś, kto kiedyś wypełniał ten
wniosek i wie, o co mniej więcej chodzi, albo siedzi ktoś, kto nigdy tego nie
robił i nie wiem, o co chodzi. Druga rzecz, ja nawet kiedyś w takiej ankiecie
sugerowałam to Urzędowi Marszałkowskiemu, żeby szkolenia robić na
podstawie wniosków. Najlepiej, sugerowałam, żeby zrobić na podstawie ...
szkolić ludzi na podstawie, jak już to dwóch wniosków, tego który został bardzo
dobrze oceniony i tego który został bardzo źle oceniony, żeby była jakaś
konfrontacja, natomiast jeżeli leci pusty formularz wypełniania wniosku, to... to
absolutnie nie zdaje egzaminu. (FGI 2, K)
Zastanawiające jest to, że mimo świadomości niezbyt dużej wiedzy
teoretycznej, jeszcze mniejszych umiejętności praktycznych oraz znacznie mniejszego
zainteresowania szkoleniami niż jeszcze pięć lat temu, organizacje nie wydają się zbyt
często poszukiwać wsparcia w aplikowaniu o fundusze strukturalne poza organizacją.
Wykorzystywane źródła wsparcia przy aplikacji o fundusze strukturalne (%)
Nieliczne organizacje, które korzystają ze wsparcia jednostek samorządu
terytorialnego lub lokalnych punktów konsultacyjnych prowadzonych przez inne
organizacje pozarządowe, są niemal bez wyjątku zadowolone z uzyskanego wsparcia.
89
realizacji projektów finansowanych z funduszy strukturalnych, zmianie katalogu
realizowanych zadań publicznych lub innym rozłożeniu akcentów poprzez
przeorientowanie organizacji na realizację projektów z funduszy strukturalnych,
wykorzystywaniu zaplecza technicznego zakupionego w ramach realizacji projektów
finansowanych z funduszy strukturalnych, co umożliwia podejmowanie się realizacji
słabiej finansowanych zadań publicznych.
Najważniejsze problemy związane z realizacją projektów finansowanych z funduszy
strukturalnych związane są z rosnącą biurokracją przy ich obsłudze oraz trudnościami
z zachowaniem płynności finansowej, zwłaszcza w przypadku mniejszych organizacji.
Mimo że wielu reprezentantów organizacji pozarządowych uważa, iż ich współpraca
z samorządem terytorialnym w ostatnich latach znacznie się rozwinęła, to najczęściej
odnosi się to do poziomu lokalnego, a nie powiatowego czy wojewódzkiego.
Oczekiwania organizacji wobec jednostek samorządu terytorialnego są najbardziej
sprecyzowane w odniesieniu do urzędów miast i urzędów gmin.
Katalog oczekiwań organizacji pozarządowych wobec samorządów wszystkich szczebli
otwiera wsparcie finansowe i pomoc w pozyskiwaniu środków unijnych. W odniesieniu
do samorządu województwa organizacje oczekują także kontynuowania doradztwa
i szkoleń skierowanych do trzeciego sektora.
Dolnośląskie organizacje pozarządowe w niewielkim stopniu oczekują od jednostek
samorządu terytorialnego włączania w proces podejmowania decyzji i nie są nadmiernie
zainteresowane współkreowaniem zasad międzysektorowej współpracy. Postulowane
w Raporcie Polska 2013 tzw. responsywne zarządzanie publiczne, którego
fundamentem jest odpowiedzialność administracji publicznej, gdzie głównymi
egzekutorami będą obywatele traktowani nie jako konsumenci usług publicznych, ale do
pewnego stopnia ich kreatorzy i aktywni interesariusze, odbiega od oczekiwań samych
organizacji obywatelskich na Dolnym Śląsku.
W ostatnich pięciu latach znacznie spadło zainteresowanie organizacji pozarządowych
szkoleniami i usługami doradczymi, a te, które zgłaszają zapotrzebowanie na tego typu
usługi mają wobec nich wyższe wymagania i oczekiwania.
Mimo świadomości niezbyt dużej wiedzy teoretycznej, jeszcze mniejszych umiejętności
praktycznych oraz słabszej niż pięć lat temu gotowości do uczestnictwa w szkoleniach,
dolnośląskie organizacje pozarządowe nie wydają się zainteresowane poszukiwaniem
wsparcia w aplikowaniu o fundusze strukturalne poza organizacją (np. w regionalnym
lub lokalnych punktach konsultacyjno-doradczych).
Tzw. profesjonalizacja organizacji pozarządowych rozumiana jako pozyskiwanie
środków unijnych, poszerzanie wiedzy na ten temat, prowadzenie działalności
jest wniosek, czym jest harmonogram, czym jest budżet i to się wszystko odbywa na
zasadzie: jest telefon do pani Zosi w Urzędzie, Pani Zosia mówi jak to się wypełnia
i jakby organizacje się uczą, ale z drugiej strony też jakby jest duży kontrast, że jeżeli
ktoś chciałby składać też wniosek do jakiejkolwiek normalnej instytucji finansującej,
to nie tak się odbywa. (FGI 3, M)
fachowców, którzy mają profesjonalne przygotowanie i piszą wnioski dla organizacji,
lokalnych punktów konsultacyjnych lub Regionalnego Punktu Konsultacyjno-
Doradczego dla organizacji pozarządowych:
Ja korzystałam: bardzo pozytywnie, z tego co pamiętam to była jakaś prawna
konsultacja i skorzystałam w pełni, dwukrotnie tam byłam w Urzędzie
Marszałkowskim przy Ostrowskiego tutaj i byłam z tego zadowolona. (FGI 4,K)
6. Wnioski
Poprawia się kondycja dolnośląskich organizacji pozarządowych, które zdecydowanie
częściej niż w 2008 r. określają ją jako bardzo dobrą lub dobrą.
Na Dolnym Śląsku wzrasta odsetek organizacji pozarządowych, które mają za sobą
doświadczenie w aplikowaniu o fundusze strukturalne Unii Europejskiej; w 2013 r. było
ich w regionie ok. 30%.
O fundusze strukturalne najczęściej i najskuteczniej ubiegają się organizacje
funkcjonujące na rynku ponad pięć i mniej niż dziesięć lat, czyli takie, których cały okres
aktywności przypada na okres poakcesyjny.
Najczęściej wskazywaną przez organizacje przyczyną nieubiegania się o fundusze
strukturalne jest brak wiedzy w zakresie pozyskiwania funduszy i nieumiejętność pisania
wniosków. Kolejne powody to: brak czasu, preferencje w pozyskiwaniu środków
w prostszy sposób (np. od samorządów), brak partnerów do realizacji projektów,
finansowanie działalności z innych źródeł, brak doświadczenia, nieudane wcześniejsze
próby pozyskania funduszy strukturalnych, obawy związane z problemami z realizacją
lub rozliczeniem projektu, niedostosowanie tematów unijnych konkursów do profilu
działań organizacji, zbyt duże wymagania przy realizacji projektu.
Co trzecia organizacja ocenia wpływ funduszy strukturalnych na realizację zadań
publicznych jako duży, bardzo duży lub wręcz kluczowy, co przejawiać się ma
w profesjonalizacji realizacji zadań publicznych dzięki wykorzystaniu wiedzy nabytej
podczas realizacji projektów unijnych, poprawie jakości realizacji zadań publicznych
poprzez wykorzystanie partnerstw czy sieci kontaktów zbudowanych przy okazji
90
realizacji projektów finansowanych z funduszy strukturalnych, zmianie katalogu
realizowanych zadań publicznych lub innym rozłożeniu akcentów poprzez
przeorientowanie organizacji na realizację projektów z funduszy strukturalnych,
wykorzystywaniu zaplecza technicznego zakupionego w ramach realizacji projektów
finansowanych z funduszy strukturalnych, co umożliwia podejmowanie się realizacji
słabiej finansowanych zadań publicznych.
Najważniejsze problemy związane z realizacją projektów finansowanych z funduszy
strukturalnych związane są z rosnącą biurokracją przy ich obsłudze oraz trudnościami
z zachowaniem płynności finansowej, zwłaszcza w przypadku mniejszych organizacji.
Mimo że wielu reprezentantów organizacji pozarządowych uważa, iż ich współpraca
z samorządem terytorialnym w ostatnich latach znacznie się rozwinęła, to najczęściej
odnosi się to do poziomu lokalnego, a nie powiatowego czy wojewódzkiego.
Oczekiwania organizacji wobec jednostek samorządu terytorialnego są najbardziej
sprecyzowane w odniesieniu do urzędów miast i urzędów gmin.
Katalog oczekiwań organizacji pozarządowych wobec samorządów wszystkich szczebli
otwiera wsparcie finansowe i pomoc w pozyskiwaniu środków unijnych. W odniesieniu
do samorządu województwa organizacje oczekują także kontynuowania doradztwa
i szkoleń skierowanych do trzeciego sektora.
Dolnośląskie organizacje pozarządowe w niewielkim stopniu oczekują od jednostek
samorządu terytorialnego włączania w proces podejmowania decyzji i nie są nadmiernie
zainteresowane współkreowaniem zasad międzysektorowej współpracy. Postulowane
w Raporcie Polska 2013 tzw. responsywne zarządzanie publiczne, którego
fundamentem jest odpowiedzialność administracji publicznej, gdzie głównymi
egzekutorami będą obywatele traktowani nie jako konsumenci usług publicznych, ale do
pewnego stopnia ich kreatorzy i aktywni interesariusze, odbiega od oczekiwań samych
organizacji obywatelskich na Dolnym Śląsku.
W ostatnich pięciu latach znacznie spadło zainteresowanie organizacji pozarządowych
szkoleniami i usługami doradczymi, a te, które zgłaszają zapotrzebowanie na tego typu
usługi mają wobec nich wyższe wymagania i oczekiwania.
Mimo świadomości niezbyt dużej wiedzy teoretycznej, jeszcze mniejszych umiejętności
praktycznych oraz słabszej niż pięć lat temu gotowości do uczestnictwa w szkoleniach,
dolnośląskie organizacje pozarządowe nie wydają się zainteresowane poszukiwaniem
wsparcia w aplikowaniu o fundusze strukturalne poza organizacją (np. w regionalnym
lub lokalnych punktach konsultacyjno-doradczych).
Tzw. profesjonalizacja organizacji pozarządowych rozumiana jako pozyskiwanie
środków unijnych, poszerzanie wiedzy na ten temat, prowadzenie działalności
jest wniosek, czym jest harmonogram, czym jest budżet i to się wszystko odbywa na
zasadzie: jest telefon do pani Zosi w Urzędzie, Pani Zosia mówi jak to się wypełnia
i jakby organizacje się uczą, ale z drugiej strony też jakby jest duży kontrast, że jeżeli
ktoś chciałby składać też wniosek do jakiejkolwiek normalnej instytucji finansującej,
to nie tak się odbywa. (FGI 3, M)
fachowców, którzy mają profesjonalne przygotowanie i piszą wnioski dla organizacji,
lokalnych punktów konsultacyjnych lub Regionalnego Punktu Konsultacyjno-
Doradczego dla organizacji pozarządowych:
Ja korzystałam: bardzo pozytywnie, z tego co pamiętam to była jakaś prawna
konsultacja i skorzystałam w pełni, dwukrotnie tam byłam w Urzędzie
Marszałkowskim przy Ostrowskiego tutaj i byłam z tego zadowolona. (FGI 4,K)
6. Wnioski
Poprawia się kondycja dolnośląskich organizacji pozarządowych, które zdecydowanie
częściej niż w 2008 r. określają ją jako bardzo dobrą lub dobrą.
Na Dolnym Śląsku wzrasta odsetek organizacji pozarządowych, które mają za sobą
doświadczenie w aplikowaniu o fundusze strukturalne Unii Europejskiej; w 2013 r. było
ich w regionie ok. 30%.
O fundusze strukturalne najczęściej i najskuteczniej ubiegają się organizacje
funkcjonujące na rynku ponad pięć i mniej niż dziesięć lat, czyli takie, których cały okres
aktywności przypada na okres poakcesyjny.
Najczęściej wskazywaną przez organizacje przyczyną nieubiegania się o fundusze
strukturalne jest brak wiedzy w zakresie pozyskiwania funduszy i nieumiejętność pisania
wniosków. Kolejne powody to: brak czasu, preferencje w pozyskiwaniu środków
w prostszy sposób (np. od samorządów), brak partnerów do realizacji projektów,
finansowanie działalności z innych źródeł, brak doświadczenia, nieudane wcześniejsze
próby pozyskania funduszy strukturalnych, obawy związane z problemami z realizacją
lub rozliczeniem projektu, niedostosowanie tematów unijnych konkursów do profilu
działań organizacji, zbyt duże wymagania przy realizacji projektu.
Co trzecia organizacja ocenia wpływ funduszy strukturalnych na realizację zadań
publicznych jako duży, bardzo duży lub wręcz kluczowy, co przejawiać się ma
w profesjonalizacji realizacji zadań publicznych dzięki wykorzystaniu wiedzy nabytej
podczas realizacji projektów unijnych, poprawie jakości realizacji zadań publicznych
poprzez wykorzystanie partnerstw czy sieci kontaktów zbudowanych przy okazji
91
7.
Rek
omen
dacj
e
Wni
osek
R
ekom
enda
cja
Adre
sat r
ekom
enda
cji
Spos
ób w
droż
enia
Nie
wys
tarc
zają
ce z
asob
y fin
anso
we
orga
niza
cji
poza
rząd
owyc
h (n
p. n
a w
kład
wła
sny
w p
roje
kcie
) id
enty
fikow
ane
jako
głó
wna
ba
riera
w u
bieg
aniu
się
o
środ
ki u
nijn
e
Udz
iela
nie
wsp
arci
a fin
anso
weg
o, p
oręc
zeń,
gw
aran
cji l
ub p
ożyc
zek
prze
z sa
mor
ząd
loka
lny,
po
wia
tow
y lu
b w
ojew
ódzk
i
Zwię
ksze
nie
dost
ępu
do
nisk
oopr
ocen
tow
anyc
h kr
edyt
ów n
a w
kład
wła
sny
do p
roje
ktu
lub
na w
ydat
ki,
któr
e m
uszą
zos
tać
poni
esio
ne p
rzed
pr
zeka
zani
em tr
ansz
do
finan
sow
ania
jedn
ostk
i sam
orzą
du
tery
toria
lneg
o sz
czeb
la
gmin
nego
, pow
iato
weg
o i w
ojew
ódzk
iego
tzw
. org
aniz
acje
pa
raso
low
e i w
spie
rają
ce
Wię
ksza
otw
arto
ść s
amor
ządó
w
na w
nios
ki o
rgan
izac
ji po
zarz
ądow
ych
o ud
ziel
anie
po
ręcz
eń i
gwar
ancj
i
Ogł
asza
nie
konk
ursó
w o
fert
z za
kres
u w
spar
cia
wkł
adów
w
łasn
ych
orga
niza
cji
poza
rząd
owyc
h fin
anso
wan
e z
budż
etu
sam
orzą
du
Przy
goto
wan
ie p
roje
któw
i a
plik
owan
ie o
śro
dki u
nijn
e pr
zez
orga
niza
cje
para
solo
we
lub
inne
in
styt
ucje
w c
elu
uzys
kani
a śr
odkó
w n
a w
spar
cie
orga
niza
cji
poza
rząd
owyc
h w
regi
onie
Roz
budo
wan
e i n
iezr
ozum
iałe
form
alno
ści
przy
apl
ikow
aniu
o
fund
usze
stru
ktur
alne
i p
rzy
rozl
icza
niu
proj
ektó
w, k
tóre
są
prob
lem
em d
la o
rgan
izac
ji po
zysk
ując
ych
środ
ki
z fu
ndus
zy s
trukt
ural
nych
lu
b od
stra
szaj
ą pr
zed
aplik
owan
iem
o n
ie
Udz
iela
nie
efek
tyw
nego
w
spar
cia
mer
ytor
yczn
ego
na e
tapi
e pr
zygo
tow
ywan
ia
wni
oskó
w p
roje
ktow
ych
i na
etap
ie ro
zlic
zani
a un
ijnyc
h pr
ojek
tów
jedn
ostk
i sam
orzą
du
tery
toria
lneg
o sz
czeb
la
gmin
nego
, pow
iato
weg
o i w
ojew
ódzk
iego
orga
niza
cje
wsp
iera
jące
pr
owad
zące
pun
kty
dora
dcze
, szk
olen
iow
e,
kons
ulta
cyjn
e
Info
rmac
ja i
fach
owe
dora
dztw
o w
yspe
cjal
izow
anyc
h ko
mór
ek
w je
dnos
tkac
h sa
mor
ządu
te
ryto
rialn
ego
odpo
wia
dają
cych
za
wsp
ółpr
acę
z or
gani
zacj
ami
poza
rząd
owym
i
Zlec
anie
usł
ug d
orad
czyc
h pa
raso
low
ym o
rgan
izac
jom
po
zarz
ądow
ym i
finan
sow
anie
ich
ze ś
rodk
ów p
ublic
znyc
h
gospodarczej, efektywna współpraca z jednostkami samorządu terytorialnego,
biznesem, mediami itp., jest udziałem mniejszości organizacji na Dolnym Śląsku. Dla
pozostałych miarą sukcesu jest przetrwanie, rozpoznawalność w najbliższym otoczeniu,
uznanie środowiska i poczucie sensu, jakie daje aktywność społeczna.
92
7.
Rek
omen
dacj
e
Wni
osek
R
ekom
enda
cja
Adre
sat r
ekom
enda
cji
Spos
ób w
droż
enia
Nie
wys
tarc
zają
ce z
asob
y fin
anso
we
orga
niza
cji
poza
rząd
owyc
h (n
p. n
a w
kład
wła
sny
w p
roje
kcie
) id
enty
fikow
ane
jako
głó
wna
ba
riera
w u
bieg
aniu
się
o
środ
ki u
nijn
e
Udz
iela
nie
wsp
arci
a fin
anso
weg
o, p
oręc
zeń,
gw
aran
cji l
ub p
ożyc
zek
prze
z sa
mor
ząd
loka
lny,
po
wia
tow
y lu
b w
ojew
ódzk
i
Zwię
ksze
nie
dost
ępu
do
nisk
oopr
ocen
tow
anyc
h kr
edyt
ów n
a w
kład
wła
sny
do p
roje
ktu
lub
na w
ydat
ki,
któr
e m
uszą
zos
tać
poni
esio
ne p
rzed
pr
zeka
zani
em tr
ansz
do
finan
sow
ania
jedn
ostk
i sam
orzą
du
tery
toria
lneg
o sz
czeb
la
gmin
nego
, pow
iato
weg
o i w
ojew
ódzk
iego
tzw
. org
aniz
acje
pa
raso
low
e i w
spie
rają
ce
Wię
ksza
otw
arto
ść s
amor
ządó
w
na w
nios
ki o
rgan
izac
ji po
zarz
ądow
ych
o ud
ziel
anie
po
ręcz
eń i
gwar
ancj
i
Ogł
asza
nie
konk
ursó
w o
fert
z za
kres
u w
spar
cia
wkł
adów
w
łasn
ych
orga
niza
cji
poza
rząd
owyc
h fin
anso
wan
e z
budż
etu
sam
orzą
du
Przy
goto
wan
ie p
roje
któw
i a
plik
owan
ie o
śro
dki u
nijn
e pr
zez
orga
niza
cje
para
solo
we
lub
inne
in
styt
ucje
w c
elu
uzys
kani
a śr
odkó
w n
a w
spar
cie
orga
niza
cji
poza
rząd
owyc
h w
regi
onie
Roz
budo
wan
e i n
iezr
ozum
iałe
form
alno
ści
przy
apl
ikow
aniu
o
fund
usze
stru
ktur
alne
i p
rzy
rozl
icza
niu
proj
ektó
w, k
tóre
są
prob
lem
em d
la o
rgan
izac
ji po
zysk
ując
ych
środ
ki
z fu
ndus
zy s
trukt
ural
nych
lu
b od
stra
szaj
ą pr
zed
aplik
owan
iem
o n
ie
Udz
iela
nie
efek
tyw
nego
w
spar
cia
mer
ytor
yczn
ego
na e
tapi
e pr
zygo
tow
ywan
ia
wni
oskó
w p
roje
ktow
ych
i na
etap
ie ro
zlic
zani
a un
ijnyc
h pr
ojek
tów
jedn
ostk
i sam
orzą
du
tery
toria
lneg
o sz
czeb
la
gmin
nego
, pow
iato
weg
o i w
ojew
ódzk
iego
orga
niza
cje
wsp
iera
jące
pr
owad
zące
pun
kty
dora
dcze
, szk
olen
iow
e,
kons
ulta
cyjn
e
Info
rmac
ja i
fach
owe
dora
dztw
o w
yspe
cjal
izow
anyc
h ko
mór
ek
w je
dnos
tkac
h sa
mor
ządu
te
ryto
rialn
ego
odpo
wia
dają
cych
za
wsp
ółpr
acę
z or
gani
zacj
ami
poza
rząd
owym
i
Zlec
anie
usł
ug d
orad
czyc
h pa
raso
low
ym o
rgan
izac
jom
po
zarz
ądow
ym i
finan
sow
anie
ich
ze ś
rodk
ów p
ublic
znyc
h
gospodarczej, efektywna współpraca z jednostkami samorządu terytorialnego,
biznesem, mediami itp., jest udziałem mniejszości organizacji na Dolnym Śląsku. Dla
pozostałych miarą sukcesu jest przetrwanie, rozpoznawalność w najbliższym otoczeniu,
uznanie środowiska i poczucie sensu, jakie daje aktywność społeczna.
93
Wni
osek
R
ekom
enda
cja
Adre
sat r
ekom
enda
cji
Spos
ób w
droż
enia
Nie
zado
wol
enie
po
stro
nie
orga
niza
cji p
ozar
ządo
wyc
h z
ofer
ty s
zkol
enio
wej
pr
zygo
tow
ywan
ej p
rzez
je
dnos
tki s
amor
ządu
te
ryto
rialn
ego
Wła
ściw
e pr
zygo
tow
anie
of
erty
szk
olen
iow
ej
finan
sow
anej
ze
środ
ków
pu
blic
znyc
h
jedn
ostk
i sam
orzą
du
tery
toria
lneg
o sz
czeb
la
gmin
nego
, pow
iato
weg
o i w
ojew
ódzk
iego
Rez
ygna
cja
ze s
zkol
eń
przy
goto
wyw
anyc
h z
myś
lą
o w
szys
tkic
h or
gani
zacj
ach
(wed
le
zasa
dy, ż
e ja
k co
ś je
st o
fero
wan
e dl
a w
szys
tkic
h, to
nie
traf
ia d
o ni
kogo
)
Wła
ściw
e ro
zpoz
nani
e po
trzeb
or
gani
zacj
i w z
akre
sie
wys
pecj
aliz
owan
ych
szko
leń
(np.
pr
zygo
tow
ywan
ie ic
h w
spól
nie
z za
inte
reso
wan
ymi
orga
niza
cjam
i)
Ofe
rta s
zkol
eń „c
elow
anyc
h”
i pro
filow
anyc
h uw
zglę
dnia
jący
ch
zróż
nico
wan
e po
trzeb
y i p
ozio
m
wie
dzy
orga
niza
cji
Zape
wni
enie
dos
tępu
do
szko
leń
w fo
rmie
war
szta
tów
ora
z ud
ostę
pnie
nie
mat
eria
łów
sz
kole
niow
ych
dla
orga
niza
cji,
któr
e ni
e m
ogą
ucze
stni
czyć
w
szk
olen
iach
(np.
og
ólno
dost
ępna
pla
tform
a in
tern
etow
a)
Wni
osek
R
ekom
enda
cja
Adre
sat r
ekom
enda
cji
Spos
ób w
droż
enia
Brak
wys
tarc
zają
cej w
iedz
y te
oret
yczn
ej i
umie
jętn
ości
pr
akty
czny
ch w
zak
resi
e po
zysk
iwan
ia p
rzez
or
gani
zacj
e po
zarz
ądow
e fu
ndus
zy s
trukt
ural
nych
Przy
goto
wan
ie te
oret
yczn
e i p
rakt
yczn
e lid
erów
or
gani
zacj
i poz
arzą
dow
ych
z za
kres
u fu
ndus
zy
stru
ktur
alny
ch
orga
niza
cje
wsp
iera
jące
pr
owad
zące
pun
kty
dora
dcze
, szk
olen
iow
e,
kons
ulta
cyjn
e
jedn
ostk
i sam
orzą
du
tery
toria
lneg
o
kom
ercy
jne
firm
y do
radc
ze
Prow
adze
nie
szko
leń,
war
szta
tów
, se
min
arió
w, z
wyk
orzy
stan
iem
in
now
acyj
nych
met
od
szko
leni
owyc
h pr
zez
orga
niza
cje
wsp
iera
jące
i up
oważ
nion
e do
te
go k
omór
ki je
dnos
tek
sam
orzą
du te
ryto
rialn
ego,
zw
łasz
cza
na p
oczą
tku
now
ego
okre
su p
rogr
amow
ania
ora
z dl
a or
gani
zacj
i nie
pos
iada
jący
ch
żadn
ego
dośw
iadc
zeni
a w
poz
yski
wan
iu fu
ndus
zy
stru
ktur
alny
ch
94
Wni
osek
R
ekom
enda
cja
Adre
sat r
ekom
enda
cji
Spos
ób w
droż
enia
Nie
zado
wol
enie
po
stro
nie
orga
niza
cji p
ozar
ządo
wyc
h z
ofer
ty s
zkol
enio
wej
pr
zygo
tow
ywan
ej p
rzez
je
dnos
tki s
amor
ządu
te
ryto
rialn
ego
Wła
ściw
e pr
zygo
tow
anie
of
erty
szk
olen
iow
ej
finan
sow
anej
ze
środ
ków
pu
blic
znyc
h
jedn
ostk
i sam
orzą
du
tery
toria
lneg
o sz
czeb
la
gmin
nego
, pow
iato
weg
o i w
ojew
ódzk
iego
Rez
ygna
cja
ze s
zkol
eń
przy
goto
wyw
anyc
h z
myś
lą
o w
szys
tkic
h or
gani
zacj
ach
(wed
le
zasa
dy, ż
e ja
k co
ś je
st o
fero
wan
e dl
a w
szys
tkic
h, to
nie
traf
ia d
o ni
kogo
)
Wła
ściw
e ro
zpoz
nani
e po
trzeb
or
gani
zacj
i w z
akre
sie
wys
pecj
aliz
owan
ych
szko
leń
(np.
pr
zygo
tow
ywan
ie ic
h w
spól
nie
z za
inte
reso
wan
ymi
orga
niza
cjam
i)
Ofe
rta s
zkol
eń „c
elow
anyc
h”
i pro
filow
anyc
h uw
zglę
dnia
jący
ch
zróż
nico
wan
e po
trzeb
y i p
ozio
m
wie
dzy
orga
niza
cji
Zape
wni
enie
dos
tępu
do
szko
leń
w fo
rmie
war
szta
tów
ora
z ud
ostę
pnie
nie
mat
eria
łów
sz
kole
niow
ych
dla
orga
niza
cji,
któr
e ni
e m
ogą
ucze
stni
czyć
w
szk
olen
iach
(np.
og
ólno
dost
ępna
pla
tform
a in
tern
etow
a)
Wni
osek
R
ekom
enda
cja
Adre
sat r
ekom
enda
cji
Spos
ób w
droż
enia
Brak
wys
tarc
zają
cej w
iedz
y te
oret
yczn
ej i
umie
jętn
ości
pr
akty
czny
ch w
zak
resi
e po
zysk
iwan
ia p
rzez
or
gani
zacj
e po
zarz
ądow
e fu
ndus
zy s
trukt
ural
nych
Przy
goto
wan
ie te
oret
yczn
e i p
rakt
yczn
e lid
erów
or
gani
zacj
i poz
arzą
dow
ych
z za
kres
u fu
ndus
zy
stru
ktur
alny
ch
orga
niza
cje
wsp
iera
jące
pr
owad
zące
pun
kty
dora
dcze
, szk
olen
iow
e,
kons
ulta
cyjn
e
jedn
ostk
i sam
orzą
du
tery
toria
lneg
o
kom
ercy
jne
firm
y do
radc
ze
Prow
adze
nie
szko
leń,
war
szta
tów
, se
min
arió
w, z
wyk
orzy
stan
iem
in
now
acyj
nych
met
od
szko
leni
owyc
h pr
zez
orga
niza
cje
wsp
iera
jące
i up
oważ
nion
e do
te
go k
omór
ki je
dnos
tek
sam
orzą
du te
ryto
rialn
ego,
zw
łasz
cza
na p
oczą
tku
now
ego
okre
su p
rogr
amow
ania
ora
z dl
a or
gani
zacj
i nie
pos
iada
jący
ch
żadn
ego
dośw
iadc
zeni
a w
poz
yski
wan
iu fu
ndus
zy
stru
ktur
alny
ch
95
Wni
osek
R
ekom
enda
cja
Adre
sat r
ekom
enda
cji
Spos
ób w
droż
enia
Brak
wys
tarc
zają
cej
info
rmac
ji na
tem
at
plan
owan
ych
prze
z je
dnos
tki s
amor
ządu
te
ryto
rialn
ego
dzia
łań
skie
row
anyc
h do
or
gani
zacj
i poz
arzą
dow
ych
Zwię
ksze
nie
skut
eczn
ości
i u
spra
wni
enie
pol
ityki
ko
mun
ikac
yjne
j i i
nfor
mac
yjne
j jed
nost
ek
sam
orzą
du te
ryto
rialn
ego
oraz
utrz
ymyw
anie
ko
ntak
tu z
org
aniz
acja
mi
w te
reni
e
jedn
ostk
i sam
orzą
du
tery
toria
lneg
o sz
czeb
la
gmin
nego
, pow
iato
weg
o i w
ojew
ódzk
iego
Wpr
owad
zeni
e ne
wsl
ette
ra n
a te
mat
pla
now
anyc
h dz
iała
ń je
dnos
tek
sam
orzą
du
tery
toria
lneg
o ki
erow
aneg
o do
or
gani
zacj
i poz
arzą
dow
ych
z ak
tual
izow
anej
baz
y ng
o
Zwię
ksze
nie
dost
ępno
ści
info
rmac
ji na
tem
at te
go, ż
e w
urz
ędzi
e lu
b je
go w
ydzi
ale
wyc
zerp
ane
zost
ały
środ
ki
finan
sow
e na
dan
y ro
k bą
dź n
a da
ne z
adan
ie
Wpr
owad
zeni
e no
wyc
h na
rzęd
zi
kom
unik
acji
(np.
skr
zynk
a po
stul
atów
i w
nios
ków
)
Zbyt
mał
e fin
anso
wan
ie
zada
ń pu
blic
znyc
h zl
ecan
ych
prze
z je
dnos
tki
sam
orzą
du te
ryto
rialn
ego
orga
niza
cjom
Ure
alni
enie
wsp
arci
a fin
anso
weg
o na
zad
ania
pu
blic
zne
popr
zez
zwię
ksze
nia
środ
ków
fin
anso
wyc
h pr
zezn
acza
nych
na
wsp
arci
e re
aliz
acji
zada
ń
jedn
ostk
i sam
orzą
du
tery
toria
lneg
o sz
czeb
la
gmin
nego
, pow
iato
weg
o i w
ojew
ódzk
iego
Ode
jści
e od
zas
ady
przy
znaw
ania
fin
anso
wan
ia n
a w
iele
ni
skob
udże
tow
ych
proj
ektó
w n
a rz
ecz
kum
ulow
ania
wię
kszy
ch
środ
ków
na
prio
ryte
tow
e za
dani
a pu
blic
zne
Zapr
zest
awan
ie lu
b od
mow
a fin
anso
wan
ia
zada
ń dl
a or
gani
zacj
i, kt
óre
są ic
h po
mys
łoda
wcą
Zlec
anie
real
izac
ji pr
ojek
tów
org
aniz
acjo
m,
któr
e są
ich
pom
ysło
daw
cam
i
jedn
ostk
i sam
orzą
du
tery
toria
lneg
o sz
czeb
la
gmin
nego
, pow
iato
weg
o i w
ojew
ódzk
iego
Przy
znaw
anie
dod
atko
wyc
h pu
nktó
w w
kon
kurs
ach
ogła
szan
ych
na re
aliz
ację
zad
ań
publ
iczn
ych,
któ
re m
ają
dośw
iadc
zeni
e w
ich
real
izac
ji bą
dź s
ą ic
h po
mys
łoda
wca
mi
Wni
osek
R
ekom
enda
cja
Adre
sat r
ekom
enda
cji
Spos
ób w
droż
enia
Sygn
aliz
owan
y pr
zez
orga
niza
cje
brak
je
dnoz
nacz
nych
i c
zyte
lnyc
h za
sad
wsp
ółpr
acy
jedn
oste
k sa
mor
ządu
tery
toria
lneg
o z
orga
niza
cjam
i, a
w s
zcze
góln
ości
st
osow
anie
nie
jedn
olity
ch
zasa
d oc
eny
ofer
t na
real
izac
ję z
adań
Wdr
ożen
ie p
rzej
rzys
tych
, tra
nspa
rent
nych
i c
zyte
lnyc
h za
sad
przy
znaw
ania
do
finan
sow
ania
, jaw
ność
pr
oced
ur ro
zlic
zani
a i o
ceny
wni
oskó
w o
raz
ujed
nolic
enia
zas
ad
wsp
ółpr
acy
z or
gani
zacj
ami
jedn
ostk
i sam
orzą
du
tery
toria
lneg
o sz
czeb
la
gmin
nego
, pow
iato
weg
o i w
ojew
ódzk
iego
Czy
teln
e, u
czci
we
i moż
liwe
pros
te p
rzyg
otow
ywan
ie
war
unkó
w k
onku
rsow
ych
Udo
stęp
nian
ie z
aint
eres
owan
ym
orga
niza
cjom
do
wgl
ądu
wni
oskó
w, k
tóre
w w
ynik
u ko
nkur
su o
trzym
ały
dofin
anso
wan
ie z
e śr
odkó
w
publ
iczn
ych
oraz
ich
ocen
y do
kona
nej p
rzez
kom
isję
ko
nkur
sow
ą
Roz
budo
wan
e pr
oced
ury
rozl
icza
nia
środ
ków
fin
anso
wyc
h pr
zyzn
anyc
h or
gani
zacj
om p
rzez
je
dnos
tki s
amor
ządu
te
ryto
rialn
ego
kosz
tem
ro
zlic
zeni
a m
eryt
oryc
zneg
o z
wyk
onan
ia p
owie
rzon
ych
zada
ń
Upr
oszc
zeni
e pr
oced
ur
finan
sow
ych
i kon
troln
ych
i wię
ksze
sku
pien
ie s
ię n
a ef
ekta
ch re
aliz
acji
zada
ń fin
anso
wan
ych
ze ś
rodk
ów
publ
iczn
ych
jedn
ostk
i sam
orzą
du
tery
toria
lneg
o sz
czeb
la
gmin
nego
, pow
iato
weg
o i w
ojew
ódzk
iego
Wpr
owad
zeni
e el
asty
czny
ch
zasa
d ro
zlic
zani
a do
tacj
i do
stos
owan
ych
do rz
eczy
wis
tej
sytu
acji
real
izac
ji pr
ojek
tu (m
.in.
dopu
szcz
enie
wię
kszy
ch
prze
suni
ęć p
omię
dzy
zada
niam
i, m
niej
szc
zegó
łow
y bu
dżet
)
96
Wni
osek
R
ekom
enda
cja
Adre
sat r
ekom
enda
cji
Spos
ób w
droż
enia
Brak
wys
tarc
zają
cej
info
rmac
ji na
tem
at
plan
owan
ych
prze
z je
dnos
tki s
amor
ządu
te
ryto
rialn
ego
dzia
łań
skie
row
anyc
h do
or
gani
zacj
i poz
arzą
dow
ych
Zwię
ksze
nie
skut
eczn
ości
i u
spra
wni
enie
pol
ityki
ko
mun
ikac
yjne
j i i
nfor
mac
yjne
j jed
nost
ek
sam
orzą
du te
ryto
rialn
ego
oraz
utrz
ymyw
anie
ko
ntak
tu z
org
aniz
acja
mi
w te
reni
e
jedn
ostk
i sam
orzą
du
tery
toria
lneg
o sz
czeb
la
gmin
nego
, pow
iato
weg
o i w
ojew
ódzk
iego
Wpr
owad
zeni
e ne
wsl
ette
ra n
a te
mat
pla
now
anyc
h dz
iała
ń je
dnos
tek
sam
orzą
du
tery
toria
lneg
o ki
erow
aneg
o do
or
gani
zacj
i poz
arzą
dow
ych
z ak
tual
izow
anej
baz
y ng
o
Zwię
ksze
nie
dost
ępno
ści
info
rmac
ji na
tem
at te
go, ż
e w
urz
ędzi
e lu
b je
go w
ydzi
ale
wyc
zerp
ane
zost
ały
środ
ki
finan
sow
e na
dan
y ro
k bą
dź n
a da
ne z
adan
ie
Wpr
owad
zeni
e no
wyc
h na
rzęd
zi
kom
unik
acji
(np.
skr
zynk
a po
stul
atów
i w
nios
ków
)
Zbyt
mał
e fin
anso
wan
ie
zada
ń pu
blic
znyc
h zl
ecan
ych
prze
z je
dnos
tki
sam
orzą
du te
ryto
rialn
ego
orga
niza
cjom
Ure
alni
enie
wsp
arci
a fin
anso
weg
o na
zad
ania
pu
blic
zne
popr
zez
zwię
ksze
nia
środ
ków
fin
anso
wyc
h pr
zezn
acza
nych
na
wsp
arci
e re
aliz
acji
zada
ń
jedn
ostk
i sam
orzą
du
tery
toria
lneg
o sz
czeb
la
gmin
nego
, pow
iato
weg
o i w
ojew
ódzk
iego
Ode
jści
e od
zas
ady
przy
znaw
ania
fin
anso
wan
ia n
a w
iele
ni
skob
udże
tow
ych
proj
ektó
w n
a rz
ecz
kum
ulow
ania
wię
kszy
ch
środ
ków
na
prio
ryte
tow
e za
dani
a pu
blic
zne
Zapr
zest
awan
ie lu
b od
mow
a fin
anso
wan
ia
zada
ń dl
a or
gani
zacj
i, kt
óre
są ic
h po
mys
łoda
wcą
Zlec
anie
real
izac
ji pr
ojek
tów
org
aniz
acjo
m,
któr
e są
ich
pom
ysło
daw
cam
i
jedn
ostk
i sam
orzą
du
tery
toria
lneg
o sz
czeb
la
gmin
nego
, pow
iato
weg
o i w
ojew
ódzk
iego
Przy
znaw
anie
dod
atko
wyc
h pu
nktó
w w
kon
kurs
ach
ogła
szan
ych
na re
aliz
ację
zad
ań
publ
iczn
ych,
któ
re m
ają
dośw
iadc
zeni
e w
ich
real
izac
ji bą
dź s
ą ic
h po
mys
łoda
wca
mi
Wni
osek
R
ekom
enda
cja
Adre
sat r
ekom
enda
cji
Spos
ób w
droż
enia
Sygn
aliz
owan
y pr
zez
orga
niza
cje
brak
je
dnoz
nacz
nych
i c
zyte
lnyc
h za
sad
wsp
ółpr
acy
jedn
oste
k sa
mor
ządu
tery
toria
lneg
o z
orga
niza
cjam
i, a
w s
zcze
góln
ości
st
osow
anie
nie
jedn
olity
ch
zasa
d oc
eny
ofer
t na
real
izac
ję z
adań
Wdr
ożen
ie p
rzej
rzys
tych
, tra
nspa
rent
nych
i c
zyte
lnyc
h za
sad
przy
znaw
ania
do
finan
sow
ania
, jaw
ność
pr
oced
ur ro
zlic
zani
a i o
ceny
wni
oskó
w o
raz
ujed
nolic
enia
zas
ad
wsp
ółpr
acy
z or
gani
zacj
ami
jedn
ostk
i sam
orzą
du
tery
toria
lneg
o sz
czeb
la
gmin
nego
, pow
iato
weg
o i w
ojew
ódzk
iego
Czy
teln
e, u
czci
we
i moż
liwe
pros
te p
rzyg
otow
ywan
ie
war
unkó
w k
onku
rsow
ych
Udo
stęp
nian
ie z
aint
eres
owan
ym
orga
niza
cjom
do
wgl
ądu
wni
oskó
w, k
tóre
w w
ynik
u ko
nkur
su o
trzym
ały
dofin
anso
wan
ie z
e śr
odkó
w
publ
iczn
ych
oraz
ich
ocen
y do
kona
nej p
rzez
kom
isję
ko
nkur
sow
ą
Roz
budo
wan
e pr
oced
ury
rozl
icza
nia
środ
ków
fin
anso
wyc
h pr
zyzn
anyc
h or
gani
zacj
om p
rzez
je
dnos
tki s
amor
ządu
te
ryto
rialn
ego
kosz
tem
ro
zlic
zeni
a m
eryt
oryc
zneg
o z
wyk
onan
ia p
owie
rzon
ych
zada
ń
Upr
oszc
zeni
e pr
oced
ur
finan
sow
ych
i kon
troln
ych
i wię
ksze
sku
pien
ie s
ię n
a ef
ekta
ch re
aliz
acji
zada
ń fin
anso
wan
ych
ze ś
rodk
ów
publ
iczn
ych
jedn
ostk
i sam
orzą
du
tery
toria
lneg
o sz
czeb
la
gmin
nego
, pow
iato
weg
o i w
ojew
ódzk
iego
Wpr
owad
zeni
e el
asty
czny
ch
zasa
d ro
zlic
zani
a do
tacj
i do
stos
owan
ych
do rz
eczy
wis
tej
sytu
acji
real
izac
ji pr
ojek
tu (m
.in.
dopu
szcz
enie
wię
kszy
ch
prze
suni
ęć p
omię
dzy
zada
niam
i, m
niej
szc
zegó
łow
y bu
dżet
)
97
8. Bibliografia
Bojkało W. et.al. (2008). Wspieranie rozwoju społeczeństwa obywatelskiego na Dolnym Śląsku. Wskazania dla projektu nowelizacji Strategii Rozwoju Województwa Dolnośląskiego do 2020 roku.
Fundusze unijne dla organizacji pozarządowych w latach 2007-2013. Przewodnik. Wydanie II. (2009). (zebr. i oprac.) Wasilewska M. Warszawa: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, http://wiadomosci.ngo.pl/files/wiadomosci.ngo.pl/public/korespondenci/Marcela_pliki/Fundusze_UE_dla_NGOs-ow-wyd.II.pdf
Informacja na temat stanu wykorzystania funduszy strukturalnych przez organizacje pozarządowe w roku 2008. (2009). Warszawa: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego.
Informacja na temat stanu wykorzystania funduszy strukturalnych przez organizacje pozarządowe w roku 2011. (2012). Warszawa: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego.
Informacja na temat stanu wykorzystania funduszy strukturalnych przez organizacje pozarządowe w roku 2010. (2011). Warszawa: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego.
Informacja na temat stanu wykorzystania funduszy strukturalnych przez organizacje pozarządowe w roku 2012. (2013). Warszawa: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego.
Miazga A. (2012). Na co III sektor wydaje środki z UE? http://wiadomosci.ngo.pl/wiadomosci/774433.html
Organizacje pozarządowe a fundusze strukturalne. Podsumowanie wykorzystania funduszy strukturalnych w Polsce w latach 2004-2006 i perspektywy na lata 2007-2013. Warszawa: Stowarzyszenie na rzecz Forum Inicjatyw Pozarządowych.
Organizacje pozarządowe na Dolnym Śląsku – raport z badań. (2008). Wrocław. Organizacje pożytku publicznego i 1% - wstępne wyniki badania na formularzu SOF-
5 za 2011 rok. (2013). Główny Urząd Statystyczny: Kraków, http://form.stat.gov.pl/sof Projekt ustawy o zmianie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie
oraz niektórych innych ustaw, https://www.premier.gov.pl/wydarzenia/decyzje-rzadu Raport podsumowujący Badanie socjologiczne funkcjonowania organizacji
pozarządowych działających w obszarze pomocy i integracji społecznej na terenie Dolnego Śląska (2011). Wrocław: Doradztwo Społeczne i Gospodarcze.
Raport potrzeb i możliwości podmiotów integracyjno-społecznych województwa dolnośląskiego. Materiały z konferencji podsumowującej projekt (2010). Wrocław: Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Gospodarczych DELTA PARTNER.
Regionalny Program Operacyjny Województwa Dolnośląskiego na lata 2007-2013. Dokument przyjęty przez Komisję Europejską w dniu 13 grudnia 2011 r.
Sektor non-profit w Polsce. Wybrane wyniki badań statystycznych zebranych przez GUS na formularzach SOF (2009). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
Stowarzyszenia, fundacje i społeczne podmioty wyznaniowe w 2008 (2010). Główny Urząd Statystyczny: Warszawa.
Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego do 2020 roku (2013). Szczegółowy Opis Priorytetów Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki z dnia 1
stycznia 2013 r. Uchwała Nr XX/245/07 Sejmiku Województwa Dolnośląskiego z dnia 28 grudnia
2007 r. w sprawie przyjęcia Programu Współpracy Województwa Dolnośląskiego z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego na Dolnym Śląsku w 2008 roku.
Uchwała Nr XXX/464/08 Sejmiku Województwa Dolnośląskiego z dnia 29 września 2008 r. w sprawie przyjęcia Programu Współpracy Województwa Dolnośląskiego z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego na Dolnym Śląsku w 2009 roku.
Uchwała Nr XLVI/799/09 Sejmiku Województwa Dolnośląskiego z dnia 26 listopada 2009 r. w sprawie przyjęcia Programu Współpracy Województwa Dolnośląskiego
Wni
osek
R
ekom
enda
cja
Adre
sat r
ekom
enda
cji
Spos
ób w
droż
enia
Brak
dąż
enia
do
prof
esjo
naliz
acji
niek
tóry
ch
orga
niza
cji s
połe
czny
ch
Ofe
row
anie
wsp
arci
a fin
anso
weg
o,
mer
ytor
yczn
ego,
or
gani
zacy
jneg
o po
dmio
tom
trze
cieg
o se
ktor
a ba
zują
cych
na
akty
wno
ści
społ
eczn
ikow
skie
j, bę
dący
ch p
odst
awą
społ
ecze
ństw
a ob
ywat
elsk
iego
i w
arun
kiem
pod
nosz
enia
po
ziom
u ka
pita
łu
społ
eczn
ego
orga
niza
cje
wsp
iera
jące
i t
zw. p
aras
olow
e O
fero
wan
ie p
rzez
org
aniz
acje
w
spie
rają
ce p
omoc
y w
por
usza
niu
się
w rz
eczy
wis
tośc
i pro
jekt
owo-
gran
tow
o-ko
nkur
sow
ej ty
m
orga
niza
cjom
, któ
re n
ie p
osia
dają
ta
kich
um
ieję
tnoś
ci i
nie
maj
ą w
ysta
rcza
jące
go p
oten
cjał
u w
tym
za
kres
ie
98
8. Bibliografia
Bojkało W. et.al. (2008). Wspieranie rozwoju społeczeństwa obywatelskiego na Dolnym Śląsku. Wskazania dla projektu nowelizacji Strategii Rozwoju Województwa Dolnośląskiego do 2020 roku.
Fundusze unijne dla organizacji pozarządowych w latach 2007-2013. Przewodnik. Wydanie II. (2009). (zebr. i oprac.) Wasilewska M. Warszawa: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, http://wiadomosci.ngo.pl/files/wiadomosci.ngo.pl/public/korespondenci/Marcela_pliki/Fundusze_UE_dla_NGOs-ow-wyd.II.pdf
Informacja na temat stanu wykorzystania funduszy strukturalnych przez organizacje pozarządowe w roku 2008. (2009). Warszawa: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego.
Informacja na temat stanu wykorzystania funduszy strukturalnych przez organizacje pozarządowe w roku 2011. (2012). Warszawa: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego.
Informacja na temat stanu wykorzystania funduszy strukturalnych przez organizacje pozarządowe w roku 2010. (2011). Warszawa: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego.
Informacja na temat stanu wykorzystania funduszy strukturalnych przez organizacje pozarządowe w roku 2012. (2013). Warszawa: Ministerstwo Rozwoju Regionalnego.
Miazga A. (2012). Na co III sektor wydaje środki z UE? http://wiadomosci.ngo.pl/wiadomosci/774433.html
Organizacje pozarządowe a fundusze strukturalne. Podsumowanie wykorzystania funduszy strukturalnych w Polsce w latach 2004-2006 i perspektywy na lata 2007-2013. Warszawa: Stowarzyszenie na rzecz Forum Inicjatyw Pozarządowych.
Organizacje pozarządowe na Dolnym Śląsku – raport z badań. (2008). Wrocław. Organizacje pożytku publicznego i 1% - wstępne wyniki badania na formularzu SOF-
5 za 2011 rok. (2013). Główny Urząd Statystyczny: Kraków, http://form.stat.gov.pl/sof Projekt ustawy o zmianie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie
oraz niektórych innych ustaw, https://www.premier.gov.pl/wydarzenia/decyzje-rzadu Raport podsumowujący Badanie socjologiczne funkcjonowania organizacji
pozarządowych działających w obszarze pomocy i integracji społecznej na terenie Dolnego Śląska (2011). Wrocław: Doradztwo Społeczne i Gospodarcze.
Raport potrzeb i możliwości podmiotów integracyjno-społecznych województwa dolnośląskiego. Materiały z konferencji podsumowującej projekt (2010). Wrocław: Stowarzyszenie Wspierania Inicjatyw Gospodarczych DELTA PARTNER.
Regionalny Program Operacyjny Województwa Dolnośląskiego na lata 2007-2013. Dokument przyjęty przez Komisję Europejską w dniu 13 grudnia 2011 r.
Sektor non-profit w Polsce. Wybrane wyniki badań statystycznych zebranych przez GUS na formularzach SOF (2009). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny.
Stowarzyszenia, fundacje i społeczne podmioty wyznaniowe w 2008 (2010). Główny Urząd Statystyczny: Warszawa.
Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego do 2020 roku (2013). Szczegółowy Opis Priorytetów Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki z dnia 1
stycznia 2013 r. Uchwała Nr XX/245/07 Sejmiku Województwa Dolnośląskiego z dnia 28 grudnia
2007 r. w sprawie przyjęcia Programu Współpracy Województwa Dolnośląskiego z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego na Dolnym Śląsku w 2008 roku.
Uchwała Nr XXX/464/08 Sejmiku Województwa Dolnośląskiego z dnia 29 września 2008 r. w sprawie przyjęcia Programu Współpracy Województwa Dolnośląskiego z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego na Dolnym Śląsku w 2009 roku.
Uchwała Nr XLVI/799/09 Sejmiku Województwa Dolnośląskiego z dnia 26 listopada 2009 r. w sprawie przyjęcia Programu Współpracy Województwa Dolnośląskiego
Wni
osek
R
ekom
enda
cja
Adre
sat r
ekom
enda
cji
Spos
ób w
droż
enia
Brak
dąż
enia
do
prof
esjo
naliz
acji
niek
tóry
ch
orga
niza
cji s
połe
czny
ch
Ofe
row
anie
wsp
arci
a fin
anso
weg
o,
mer
ytor
yczn
ego,
or
gani
zacy
jneg
o po
dmio
tom
trze
cieg
o se
ktor
a ba
zują
cych
na
akty
wno
ści
społ
eczn
ikow
skie
j, bę
dący
ch p
odst
awą
społ
ecze
ństw
a ob
ywat
elsk
iego
i w
arun
kiem
pod
nosz
enia
po
ziom
u ka
pita
łu
społ
eczn
ego
orga
niza
cje
wsp
iera
jące
i t
zw. p
aras
olow
e O
fero
wan
ie p
rzez
org
aniz
acje
w
spie
rają
ce p
omoc
y w
por
usza
niu
się
w rz
eczy
wis
tośc
i pro
jekt
owo-
gran
tow
o-ko
nkur
sow
ej ty
m
orga
niza
cjom
, któ
re n
ie p
osia
dają
ta
kich
um
ieję
tnoś
ci i
nie
maj
ą w
ysta
rcza
jące
go p
oten
cjał
u w
tym
za
kres
ie
99
9. Aneks Kwestionariusz wywiadu do badania ilościowego Dzień dobry, nazywam się … i reprezentuję Centrum Monitoringu Społecznego
i Kultury Obywatelskiej. Na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa
Dolnośląskiego przeprowadzamy badania sondażowe wśród dolnośląskich organizacji
pozarządowych. Chciał/a/bym porozmawiać z Panią/em na temat organizacji, którą Pan/i
reprezentuje. Wszystkie odpowiedzi zostaną wykorzystane wyłącznie do zestawień
statystycznych w taki sposób, że nie będzie możliwa identyfikacja udzielonych przez
Pana/ią odpowiedzi. Zebrane informacje będą wykorzystane przez UMWD do opracowania
działań adekwatnych do oczekiwań dolnośląskich organizacji pozarządowych. ANKIETER
(odpowiedz, jeśli zostaniesz zapytany). Czas trwania wywiadu to około 15 minut.
PYTANIA REKRUTACYJNE ANKIETER kontroluj nałożone kwoty
0A Lokalizacja – podregion ANKIETER wypełnij samodzielnie 0A
wrocławski 0A_1
jeleniogórski 0A_2
wałbrzyski 0A_3
legnicki 0A_4
0B Typ organizacji 0B
Klub sportowy 0B_1
Klub inny 0B_2
Towarzystwo 0B_3
Fundacja 0B_4
Stowarzyszenie 0B_5
Spółdzielnia socjalna 0B_6
Związek 0B_7
Izba 0B_8
Inny ………………………………………………………………………ANKIETER zapisz 0B_9
z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego na Dolnym Śląsku w 2010 roku.
Uchwała Nr LXIV/1085/10 z dnia 28 października 2010 roku w sprawie przyjęcia Programu Współpracy Województwa Dolnośląskiego z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego na Dolnym Śląsku na lata 2011-2013.
Uchwała Nr IX/134/11 Sejmiku Województwa Dolnośląskiego z dnia 20 kwietnia 2011 r. w sprawie sposobu konsultowania projektów prawa miejscowego dotyczących działalności pożytku publicznego i wolontariatu.
Ustawa z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach (Dz.U. z 1991 r., Nr 46, poz. 203 z późń. zm.).
Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (Dz.U. z 2001, nr 79, poz.855 z późn.zm.).
Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2010 r., Nr 234, poz.1536 z późn. zm.).
Wstępne wyniki badania społecznej i ekonomicznej kondycji stowarzyszeń, podobnych organizacji społecznych, fundacji oraz społecznych podmiotów wyznaniowych w 2010 roku (SOF-1) (2012). Główny Urząd Statystyczny: Kraków, http://form.stat.gov.pl/sof
Wysocki Ł. Instytucje otoczenia biznesu w świetle ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Poznań: Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego, http://wielkopolskiewici.pl/ftp/instytucje-otoczenia-biznesu-w-swietle-ustawy-o-dzialalnosci-pozytku-publicznego.pdf
100
9. Aneks Kwestionariusz wywiadu do badania ilościowego Dzień dobry, nazywam się … i reprezentuję Centrum Monitoringu Społecznego
i Kultury Obywatelskiej. Na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa
Dolnośląskiego przeprowadzamy badania sondażowe wśród dolnośląskich organizacji
pozarządowych. Chciał/a/bym porozmawiać z Panią/em na temat organizacji, którą Pan/i
reprezentuje. Wszystkie odpowiedzi zostaną wykorzystane wyłącznie do zestawień
statystycznych w taki sposób, że nie będzie możliwa identyfikacja udzielonych przez
Pana/ią odpowiedzi. Zebrane informacje będą wykorzystane przez UMWD do opracowania
działań adekwatnych do oczekiwań dolnośląskich organizacji pozarządowych. ANKIETER
(odpowiedz, jeśli zostaniesz zapytany). Czas trwania wywiadu to około 15 minut.
PYTANIA REKRUTACYJNE ANKIETER kontroluj nałożone kwoty
0A Lokalizacja – podregion ANKIETER wypełnij samodzielnie 0A
wrocławski 0A_1
jeleniogórski 0A_2
wałbrzyski 0A_3
legnicki 0A_4
0B Typ organizacji 0B
Klub sportowy 0B_1
Klub inny 0B_2
Towarzystwo 0B_3
Fundacja 0B_4
Stowarzyszenie 0B_5
Spółdzielnia socjalna 0B_6
Związek 0B_7
Izba 0B_8
Inny ………………………………………………………………………ANKIETER zapisz 0B_9
z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego na Dolnym Śląsku w 2010 roku.
Uchwała Nr LXIV/1085/10 z dnia 28 października 2010 roku w sprawie przyjęcia Programu Współpracy Województwa Dolnośląskiego z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami prowadzącymi działalność pożytku publicznego na Dolnym Śląsku na lata 2011-2013.
Uchwała Nr IX/134/11 Sejmiku Województwa Dolnośląskiego z dnia 20 kwietnia 2011 r. w sprawie sposobu konsultowania projektów prawa miejscowego dotyczących działalności pożytku publicznego i wolontariatu.
Ustawa z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach (Dz.U. z 1991 r., Nr 46, poz. 203 z późń. zm.).
Ustawa z dnia 7 kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (Dz.U. z 2001, nr 79, poz.855 z późn.zm.).
Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2010 r., Nr 234, poz.1536 z późn. zm.).
Wstępne wyniki badania społecznej i ekonomicznej kondycji stowarzyszeń, podobnych organizacji społecznych, fundacji oraz społecznych podmiotów wyznaniowych w 2010 roku (SOF-1) (2012). Główny Urząd Statystyczny: Kraków, http://form.stat.gov.pl/sof
Wysocki Ł. Instytucje otoczenia biznesu w świetle ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Poznań: Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego, http://wielkopolskiewici.pl/ftp/instytucje-otoczenia-biznesu-w-swietle-ustawy-o-dzialalnosci-pozytku-publicznego.pdf
101
2a/2b Jakie są dwa najważniejsze osiągnięcia organizacji? A_2a A_2b
Pozyskanie funduszy UE 1 1
Pozyskanie innych funduszy 2 2
Nawiązanie współpracy z innymi NGO 3 3
Nawiązanie współpracy z administracją samorządową 4 4
Rozpoznawalność/marka w społeczności lokalnej 5 5
Rozpoznawalność/marka wśród polityków lub urzędników 6 6
Rozpoznawalność/marka na poziomie gminy/powiatu 7 7
Rozpoznawalność/marka na poziomie województwa 8 8
To, że ciągle istnieje/utrzymała się/ radzi sobie 9 9
To, że długo funkcjonuje/ma tradycję 10 10
Realizacja konkretnego działania, zadania (ANKIETER odpowiedź typu zorganizowaliśmy festiwal, coroczną zbiórkę na dzień dziecka itp.) 11 11
Większa liczba członków organizacji 12 12
Zwiększenie obszaru działalności organizacji 13 13
Zwiększenie liczby realizowanych zadań 14 14
Otrzymana nagroda, dyplom, inny dowód uznania 15 15
Uzyskanie statusu OPP 16 16
Poprawa warunków funkcjonowania: nowy lokal i/lub nowy sprzęt 17 17
Inne…………………………………………………………… ANKIETER zapisz 18 18
Organizacja nie ma osiągnięć 19 19
Trudno powiedzieć 20 20
3 Jakie są dwa najważniejsze źródła finansowania działań organizacji? A_3a A_3b
Składka członkowska 1 1
Działalność gospodarcza 2 2
Środki Urzędu Miasta/Urzędu Gminy 3 3
Środki Starostwa Powiatowego 4 4
Środki Urzędu Marszałkowskiego 5 5
Środki z Urzędu Wojewódzkiego 6 6
Środki z ministerstwa 7 7
Fundusze unijne ……………………………………………..……… ANKIETER zapisz nazwę programu 8 8
Sponsorzy - prywatne firmy 9 9
Odpis 1%, darowizny 10 10
Inne………………………………………………………………. ANKIETER zapisz 11 11
0C Obszar działalności (3 najważniejsze) 0C
Młodzież i dzieci 0C_1
Nauka, oświata, edukacja i wychowanie 0C_2
Kultura i sztuka 0C_3
Usługi socjalne i pomoc społeczna, dobroczynność 0C_4
Ochrona zdrowia i życia 0C_5
Osoby niepełnosprawne, rehabilitacja społeczno-zawodowa 0C_6
Sport, rekreacja, turystyka i wypoczynek 0C_7
Ochrona środowiska 0C_8
Prawa człowieka 0C_9
Religia i ruchy polityczne 0C_10
Współpraca z regionami, rozwój regionalny lub rozwój miast 0C_11
Szkolenia 0C_12
Doradztwo 0C_13
Aktywizacja lokalnych społeczności 0C_14
Działania na rzecz odnowy wsi 0C_15
Rozwój gospodarczy, przedsiębiorczość, rzemiosło 0C_16
Inne ……………………………………………………………………… ANKIETER zapisz 0C_17 A OGÓLNA KONDYCJA ORGANIZACJI
1 Jak ocenia Pan/i kondycję organizacji, którą Pan/i reprezentuje? A_1
Bardzo dobrze 1
Dobrze 2
Ani dobrze ani źle 3
Źle 4
Bardzo źle 5
Trudno powiedzieć 99
102
2a/2b Jakie są dwa najważniejsze osiągnięcia organizacji? A_2a A_2b
Pozyskanie funduszy UE 1 1
Pozyskanie innych funduszy 2 2
Nawiązanie współpracy z innymi NGO 3 3
Nawiązanie współpracy z administracją samorządową 4 4
Rozpoznawalność/marka w społeczności lokalnej 5 5
Rozpoznawalność/marka wśród polityków lub urzędników 6 6
Rozpoznawalność/marka na poziomie gminy/powiatu 7 7
Rozpoznawalność/marka na poziomie województwa 8 8
To, że ciągle istnieje/utrzymała się/ radzi sobie 9 9
To, że długo funkcjonuje/ma tradycję 10 10
Realizacja konkretnego działania, zadania (ANKIETER odpowiedź typu zorganizowaliśmy festiwal, coroczną zbiórkę na dzień dziecka itp.) 11 11
Większa liczba członków organizacji 12 12
Zwiększenie obszaru działalności organizacji 13 13
Zwiększenie liczby realizowanych zadań 14 14
Otrzymana nagroda, dyplom, inny dowód uznania 15 15
Uzyskanie statusu OPP 16 16
Poprawa warunków funkcjonowania: nowy lokal i/lub nowy sprzęt 17 17
Inne…………………………………………………………… ANKIETER zapisz 18 18
Organizacja nie ma osiągnięć 19 19
Trudno powiedzieć 20 20
3 Jakie są dwa najważniejsze źródła finansowania działań organizacji? A_3a A_3b
Składka członkowska 1 1
Działalność gospodarcza 2 2
Środki Urzędu Miasta/Urzędu Gminy 3 3
Środki Starostwa Powiatowego 4 4
Środki Urzędu Marszałkowskiego 5 5
Środki z Urzędu Wojewódzkiego 6 6
Środki z ministerstwa 7 7
Fundusze unijne ……………………………………………..……… ANKIETER zapisz nazwę programu 8 8
Sponsorzy - prywatne firmy 9 9
Odpis 1%, darowizny 10 10
Inne………………………………………………………………. ANKIETER zapisz 11 11
0C Obszar działalności (3 najważniejsze) 0C
Młodzież i dzieci 0C_1
Nauka, oświata, edukacja i wychowanie 0C_2
Kultura i sztuka 0C_3
Usługi socjalne i pomoc społeczna, dobroczynność 0C_4
Ochrona zdrowia i życia 0C_5
Osoby niepełnosprawne, rehabilitacja społeczno-zawodowa 0C_6
Sport, rekreacja, turystyka i wypoczynek 0C_7
Ochrona środowiska 0C_8
Prawa człowieka 0C_9
Religia i ruchy polityczne 0C_10
Współpraca z regionami, rozwój regionalny lub rozwój miast 0C_11
Szkolenia 0C_12
Doradztwo 0C_13
Aktywizacja lokalnych społeczności 0C_14
Działania na rzecz odnowy wsi 0C_15
Rozwój gospodarczy, przedsiębiorczość, rzemiosło 0C_16
Inne ……………………………………………………………………… ANKIETER zapisz 0C_17 A OGÓLNA KONDYCJA ORGANIZACJI
1 Jak ocenia Pan/i kondycję organizacji, którą Pan/i reprezentuje? A_1
Bardzo dobrze 1
Dobrze 2
Ani dobrze ani źle 3
Źle 4
Bardzo źle 5
Trudno powiedzieć 99
103
6
Czy są Państwo zadowo-leni czy
niezado-woleni ze
współ-pracy z ….
Bizne-sem,
przed-się-
bior-cami
Media-mi
Koś-cio-łem
Rad-nymi
Urzę-dami
Szko-łami
Innymi NGO-sami
Oso-bami pry-wat-nymi
Porad-niami psy-cho-
logicz-no-pe-dago-gicz-nymi
………… (inne)
B6_1 B6_2 B6_3 B6_4 B6_5 B6_6 B6_7 B6_8 B6_9 B6_10
Zadowo-leni 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
Raczej za-dowoleni 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2
Ani zado-woleni ani niezado-woleni
3 3 3 3 3 3 3 3 3 3
Raczej nie-zadowoleni 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4
Niezado-woleni 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5
7 Czy znają Państwo …, z której/ego możecie korzystać prowadząc swoją działalność ANKIETER przeczytaj wszystkie pozycje
B7_1
B7_2
B7_3
Lokalny program
Uchwała JST Komórka JST
Tak 1 1 1
Nie 2 2 2
8 Czy znają Państwo osobę lub wydział/inną jednostkę organizacyjną w ………., do której moglibyście się zwrócić po radę dotyczącą działalności państwa organizacji? ANKIETER przeczytaj wszystkie pozycje
B8_1
B8_2
B8_3
Urząd Miasta/ Gminy
Starostwo Powiatowe
Urząd Mar-szałkowski
Tak 1 1 1
Nie 2 2 2
9a Czy zna Pan/i Gminny Program Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi? B9a
Znam treść tego programu 1
Wiem, że powstał taki dokument, ale nie znam jego treści 2
Nie znam, nie wiedziałem/am, że powstał 3
4 Jakich obszarów dotyczą najważniejsze potrzeby szkoleniowe organizacji? ANKIETER zaznacz max trzy najważniejsze
A_4a A_4b A_4c
Pozyskiwanie funduszy UE 1 1 1
Pozyskiwanie funduszy z innych źródeł 2 2 2
Przygotowywanie wniosków 3 3 3
Rozliczanie projektów 4 4 4
Księgowość dla organizacji 5 5 5
Zarządzanie organizacją 6 6 6
Zarządzanie finansami dla organizacji 7 7 7
Ustawa o zamówieniach publicznych 8 8 8
Ochrona danych osobowych 9 9 9
Współpraca z wolontariuszami, w tym podpisywanie porozumień, rozliczanie wkładu osobowego itp. 10 10 10
BHP 11 11 11
Inne …………………………………………………… ANKIETER zapisz 12 12 12
Organizacja nie ma potrzeb szkoleniowych
B WSPÓŁPRACA z WŁADZAMI SAMORZĄDOWYMI
5 Z kim Państwo współpracujecie? ANKIETER zaznacz wszystkie B5
Biznes, przedsiębiorcy B5_1
Media B5_2
Kościół B5_3
Radni B5_4
Urzędy B5_5
Szkoły B5_6
Inne organizacje pozarządowe B5_7
Osoby prywatne B5_8
Poradnie psychologiczno-pedagogiczne B5_9
Inne ………………………………………………………………………ANKIETER zapisz B5_10
Nie współpracujemy ANKIETER przejdź do pyt. 7 B5_11
104
6
Czy są Państwo zadowo-leni czy
niezado-woleni ze
współ-pracy z ….
Bizne-sem,
przed-się-
bior-cami
Media-mi
Koś-cio-łem
Rad-nymi
Urzę-dami
Szko-łami
Innymi NGO-sami
Oso-bami pry-wat-nymi
Porad-niami psy-cho-
logicz-no-pe-dago-gicz-nymi
………… (inne)
B6_1 B6_2 B6_3 B6_4 B6_5 B6_6 B6_7 B6_8 B6_9 B6_10
Zadowo-leni 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
Raczej za-dowoleni 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2
Ani zado-woleni ani niezado-woleni
3 3 3 3 3 3 3 3 3 3
Raczej nie-zadowoleni 4 4 4 4 4 4 4 4 4 4
Niezado-woleni 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5
7 Czy znają Państwo …, z której/ego możecie korzystać prowadząc swoją działalność ANKIETER przeczytaj wszystkie pozycje
B7_1
B7_2
B7_3
Lokalny program
Uchwała JST Komórka JST
Tak 1 1 1
Nie 2 2 2
8 Czy znają Państwo osobę lub wydział/inną jednostkę organizacyjną w ………., do której moglibyście się zwrócić po radę dotyczącą działalności państwa organizacji? ANKIETER przeczytaj wszystkie pozycje
B8_1
B8_2
B8_3
Urząd Miasta/ Gminy
Starostwo Powiatowe
Urząd Mar-szałkowski
Tak 1 1 1
Nie 2 2 2
9a Czy zna Pan/i Gminny Program Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi? B9a
Znam treść tego programu 1
Wiem, że powstał taki dokument, ale nie znam jego treści 2
Nie znam, nie wiedziałem/am, że powstał 3
4 Jakich obszarów dotyczą najważniejsze potrzeby szkoleniowe organizacji? ANKIETER zaznacz max trzy najważniejsze
A_4a A_4b A_4c
Pozyskiwanie funduszy UE 1 1 1
Pozyskiwanie funduszy z innych źródeł 2 2 2
Przygotowywanie wniosków 3 3 3
Rozliczanie projektów 4 4 4
Księgowość dla organizacji 5 5 5
Zarządzanie organizacją 6 6 6
Zarządzanie finansami dla organizacji 7 7 7
Ustawa o zamówieniach publicznych 8 8 8
Ochrona danych osobowych 9 9 9
Współpraca z wolontariuszami, w tym podpisywanie porozumień, rozliczanie wkładu osobowego itp. 10 10 10
BHP 11 11 11
Inne …………………………………………………… ANKIETER zapisz 12 12 12
Organizacja nie ma potrzeb szkoleniowych
B WSPÓŁPRACA z WŁADZAMI SAMORZĄDOWYMI
5 Z kim Państwo współpracujecie? ANKIETER zaznacz wszystkie B5
Biznes, przedsiębiorcy B5_1
Media B5_2
Kościół B5_3
Radni B5_4
Urzędy B5_5
Szkoły B5_6
Inne organizacje pozarządowe B5_7
Osoby prywatne B5_8
Poradnie psychologiczno-pedagogiczne B5_9
Inne ………………………………………………………………………ANKIETER zapisz B5_10
Nie współpracujemy ANKIETER przejdź do pyt. 7 B5_11
105
12b Czy jest Pan/i zadowolony/a czy niezadowolony/a z usług świadczonych przez Dolnośląską Sieć Doradztwa Pozarządowego? B12b
Zadowolony/a 1
Raczej zadowolony/a 2
Ani zadowolony/a ani niezadowolony/a 3
Raczej niezadowolony/a 4
Niezadowolony/a 5
Nie korzystałem/am z usług świadczonych w Regionalnym Punkcie Konsultacyjno-Doradczym 99
13 Czy członkowie organizacji uczestniczyli w pracach grup/y eksperckiej/ich lub doradczych powoływanych przy samorządzie? B13
Tak, w pracach wielu grup ANKIETER przejdź do pytania 15 1
Tak, w pracach jednej grupy ANKIETER przejdź do pytania 15 2
Nie 3
14 Dlaczego członkowie organizacji nie uczestniczyli w pracach grup/y eksperckiej/ich lub doradczych powoływanych przy samorządzie? B14
Wiemy, że takie grupy istnieją, ale nie otrzymaliśmy zaproszenia 1
Wiemy, że takie grupy istnieją, ale uznaliśmy, że udział w pracach grup/y eksperckiej/ich nie jest istotny dla naszej organizacji 2
Nie dysponujemy wiedzą na temat działalności takich grup 3
Nie powoływano grup eksperckich na terenie, na którym działa nasza organizacja pozarządowa 4
Inne …………………………………………………………………………ANKIETER zapisz 5
15 Czy Pan/i organizacja brała udział w konsultacjach programu współpracy Samorządu Województwa Dolnośląskiego z organizacjami pozarządowymi na lata 2014-2017?
B15
Tak 1
Nie, nie wiedzieliśmy, że są prowadzone konsultacje 2
Nie, byliśmy zainteresowani, ale nie znaleźliśmy czasu 3
Nie, nie byliśmy zainteresowani 4
9b Czy zna Pan/i Powiatowy Program Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi? B9b
Znam treść tego programu 1
Wiem, że powstał taki dokument, ale nie znam jego treści 2
Nie znam, nie wiedziałem/am, że powstał 3
9c Czy zna Pan/i Program Współpracy Samorządu Województwa Dolnośląskiego z Organizacjami Pozarządowymi? B9c
Znam treść tego programu 1
Wiem, że powstaje taki dokument, ale nie znam jego treści 2
Nie znam, nie wiedziałem/am, że powstaje 3
10 Czy zna Pan/i Gminny Program Rozwiązywania Problemów Alkoholowych? B10
Znam treść tego programu 1
Wiem, że istnieje taki dokument, ale nie znam jego treści 2
Nie znam, nie wiedziałem/am, że powstał 3
11a Czy zna Pan/i Regionalny Punkt Konsultacyjno-Doradczy przy Wydziale Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi w Urzędzie Marszałkowskim? B11a
Znam 1
Nie znam ANKIETER PRZEJDŹ DO PYT. 12 2
11b Czy jest Pan/i zadowolony/a czy niezadowolony/a z usług świadczonych w Regionalnym Punkcie Konsultacyjno-Doradczym? B11b
Zadowolony/a 1
Raczej zadowolony/a 2
Ani zadowolony/a ani niezadowolony/a 3
Raczej niezadowolony/a 4
Niezadowolony/a 5
Nie korzystałem/am z usług świadczonych w Regionalnym Punkcie Konsultacyjno-Doradczym 99
12a Czy zna Pan/i Dolnośląską Sieć Doradztwa Pozarządowego? B12a
Znam 1
Nie znam ANKIETER PRZEJDŹ DO PYT. 13 2
106
12b Czy jest Pan/i zadowolony/a czy niezadowolony/a z usług świadczonych przez Dolnośląską Sieć Doradztwa Pozarządowego? B12b
Zadowolony/a 1
Raczej zadowolony/a 2
Ani zadowolony/a ani niezadowolony/a 3
Raczej niezadowolony/a 4
Niezadowolony/a 5
Nie korzystałem/am z usług świadczonych w Regionalnym Punkcie Konsultacyjno-Doradczym 99
13 Czy członkowie organizacji uczestniczyli w pracach grup/y eksperckiej/ich lub doradczych powoływanych przy samorządzie? B13
Tak, w pracach wielu grup ANKIETER przejdź do pytania 15 1
Tak, w pracach jednej grupy ANKIETER przejdź do pytania 15 2
Nie 3
14 Dlaczego członkowie organizacji nie uczestniczyli w pracach grup/y eksperckiej/ich lub doradczych powoływanych przy samorządzie? B14
Wiemy, że takie grupy istnieją, ale nie otrzymaliśmy zaproszenia 1
Wiemy, że takie grupy istnieją, ale uznaliśmy, że udział w pracach grup/y eksperckiej/ich nie jest istotny dla naszej organizacji 2
Nie dysponujemy wiedzą na temat działalności takich grup 3
Nie powoływano grup eksperckich na terenie, na którym działa nasza organizacja pozarządowa 4
Inne …………………………………………………………………………ANKIETER zapisz 5
15 Czy Pan/i organizacja brała udział w konsultacjach programu współpracy Samorządu Województwa Dolnośląskiego z organizacjami pozarządowymi na lata 2014-2017?
B15
Tak 1
Nie, nie wiedzieliśmy, że są prowadzone konsultacje 2
Nie, byliśmy zainteresowani, ale nie znaleźliśmy czasu 3
Nie, nie byliśmy zainteresowani 4
9b Czy zna Pan/i Powiatowy Program Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi? B9b
Znam treść tego programu 1
Wiem, że powstał taki dokument, ale nie znam jego treści 2
Nie znam, nie wiedziałem/am, że powstał 3
9c Czy zna Pan/i Program Współpracy Samorządu Województwa Dolnośląskiego z Organizacjami Pozarządowymi? B9c
Znam treść tego programu 1
Wiem, że powstaje taki dokument, ale nie znam jego treści 2
Nie znam, nie wiedziałem/am, że powstaje 3
10 Czy zna Pan/i Gminny Program Rozwiązywania Problemów Alkoholowych? B10
Znam treść tego programu 1
Wiem, że istnieje taki dokument, ale nie znam jego treści 2
Nie znam, nie wiedziałem/am, że powstał 3
11a Czy zna Pan/i Regionalny Punkt Konsultacyjno-Doradczy przy Wydziale Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi w Urzędzie Marszałkowskim? B11a
Znam 1
Nie znam ANKIETER PRZEJDŹ DO PYT. 12 2
11b Czy jest Pan/i zadowolony/a czy niezadowolony/a z usług świadczonych w Regionalnym Punkcie Konsultacyjno-Doradczym? B11b
Zadowolony/a 1
Raczej zadowolony/a 2
Ani zadowolony/a ani niezadowolony/a 3
Raczej niezadowolony/a 4
Niezadowolony/a 5
Nie korzystałem/am z usług świadczonych w Regionalnym Punkcie Konsultacyjno-Doradczym 99
12a Czy zna Pan/i Dolnośląską Sieć Doradztwa Pozarządowego? B12a
Znam 1
Nie znam ANKIETER PRZEJDŹ DO PYT. 13 2
107
20 Jakie są najważniejsze oczekiwania organizacji wobec Urzędu Miasta/Gminy? ANKIETER zaznacz max 3
C20
Wsparcie finansowe C20_1
Pomoc w pozyskiwaniu środków unijnych C20_2
Informowanie, przepływ informacji C20_3
Wsparcie merytoryczne C20_4
Pełnienie funkcji koordynatora C20_5
Wsparcie infrastrukturalne lub sprzętowe C20_6
Doradztwo, szkolenia C20_7
Współpraca, podejmowanie wspólnych działań C20_8
Promowanie organizacji C20_9
Pomoc prawna C20_10
Pomoc organizacyjna C20_11
Zainteresowanie działalnością organizacji pozarządowych C20_12
Współpraca na dotychczasowym poziomie C20_13
Inne specyficzne oczekiwania …………………………………..……ANKIETER zapisz C20_14
21 Czy organizacja ma sprecyzowane oczekiwania wobec Starostwa Powiatowego? C21
Tak 1
Nie ANKIETER przejdź do pytania 23 2
22 Jakie są najważniejsze oczekiwania organizacji wobec Starostwa? ANKIETER zaznacz max 3
C22
Wsparcie finansowe C22_1
Pomoc w pozyskiwaniu środków unijnych C22_2
Informowanie, przepływ informacji C22_3
Wsparcie merytoryczne C22_4
Pełnienie funkcji koordynatora C22_5
Wsparcie infrastrukturalne lub sprzętowe C22_6
Doradztwo, szkolenia C22_7
Współpraca, podejmowanie wspólnych działań C22_8
Promowanie organizacji C22_9
Pomoc prawna C22_10
Pomoc organizacyjna C22_11
Zainteresowanie działalnością organizacji pozarządowych C22_12
Nawiązanie współpracy z organizacjami pozarządowymi C22_13
Współpraca na dotychczasowym poziomie C22_14
Inne specyficzne oczekiwania ………………………..………………ANKIETER zapisz C22_15
16 Czy Pan/i organizacja przekazała uwagi do programu współpracy na lata 2014-2017?
B16
Tak 1
Nie, nie wiedzieliśmy, że program jest opracowywany 2
Nie, nie wiedzieliśmy, że można składać uwagi 3
Nie, byliśmy zainteresowani, ale nie znaleźliśmy czasu 4
Nie, nie byliśmy zainteresowani 5
C OCZEKIWANIA w STOSUNKU DO WŁADZ SAMORZĄDOWYCH
17 Czy organizacja ma sprecyzowane oczekiwania wobec Urzędu Marszałkowskiego? C17
Tak 1
Nie ANKIETER przejdź do pytania 19 2
18 Jakie są najważniejsze oczekiwania organizacji wobec Urzędu Marszałkowskiego? ANKIETER zaznacz max 3
C18
Wsparcie finansowe C18_1
Pomoc w pozyskiwaniu środków unijnych C18_2
Informowanie, przepływ informacji C18_3
Wsparcie merytoryczne C18_4
Pełnienie funkcji koordynatora C18_5
Wsparcie infrastrukturalne lub sprzętowe C18_6
Doradztwo, szkolenia C18_7
Współpraca, podejmowanie wspólnych działań C18_8
Promowanie organizacji C18_9
Pomoc prawna C18_10
Pomoc organizacyjna C18_11
Pomoc w rozliczaniu projektów C18_12
Współpraca na dotychczasowym poziomie C18_13
Inne specyficzne oczekiwania …………………………………………ANKIETER zapisz C18_14
19 Czy organizacja ma sprecyzowane oczekiwania wobec Urzędu Miasta/Gminy? C19
Tak 1
Nie ANKIETER przejdź do pytania 21 2
108
20 Jakie są najważniejsze oczekiwania organizacji wobec Urzędu Miasta/Gminy? ANKIETER zaznacz max 3
C20
Wsparcie finansowe C20_1
Pomoc w pozyskiwaniu środków unijnych C20_2
Informowanie, przepływ informacji C20_3
Wsparcie merytoryczne C20_4
Pełnienie funkcji koordynatora C20_5
Wsparcie infrastrukturalne lub sprzętowe C20_6
Doradztwo, szkolenia C20_7
Współpraca, podejmowanie wspólnych działań C20_8
Promowanie organizacji C20_9
Pomoc prawna C20_10
Pomoc organizacyjna C20_11
Zainteresowanie działalnością organizacji pozarządowych C20_12
Współpraca na dotychczasowym poziomie C20_13
Inne specyficzne oczekiwania …………………………………..……ANKIETER zapisz C20_14
21 Czy organizacja ma sprecyzowane oczekiwania wobec Starostwa Powiatowego? C21
Tak 1
Nie ANKIETER przejdź do pytania 23 2
22 Jakie są najważniejsze oczekiwania organizacji wobec Starostwa? ANKIETER zaznacz max 3
C22
Wsparcie finansowe C22_1
Pomoc w pozyskiwaniu środków unijnych C22_2
Informowanie, przepływ informacji C22_3
Wsparcie merytoryczne C22_4
Pełnienie funkcji koordynatora C22_5
Wsparcie infrastrukturalne lub sprzętowe C22_6
Doradztwo, szkolenia C22_7
Współpraca, podejmowanie wspólnych działań C22_8
Promowanie organizacji C22_9
Pomoc prawna C22_10
Pomoc organizacyjna C22_11
Zainteresowanie działalnością organizacji pozarządowych C22_12
Nawiązanie współpracy z organizacjami pozarządowymi C22_13
Współpraca na dotychczasowym poziomie C22_14
Inne specyficzne oczekiwania ………………………..………………ANKIETER zapisz C22_15
16 Czy Pan/i organizacja przekazała uwagi do programu współpracy na lata 2014-2017?
B16
Tak 1
Nie, nie wiedzieliśmy, że program jest opracowywany 2
Nie, nie wiedzieliśmy, że można składać uwagi 3
Nie, byliśmy zainteresowani, ale nie znaleźliśmy czasu 4
Nie, nie byliśmy zainteresowani 5
C OCZEKIWANIA w STOSUNKU DO WŁADZ SAMORZĄDOWYCH
17 Czy organizacja ma sprecyzowane oczekiwania wobec Urzędu Marszałkowskiego? C17
Tak 1
Nie ANKIETER przejdź do pytania 19 2
18 Jakie są najważniejsze oczekiwania organizacji wobec Urzędu Marszałkowskiego? ANKIETER zaznacz max 3
C18
Wsparcie finansowe C18_1
Pomoc w pozyskiwaniu środków unijnych C18_2
Informowanie, przepływ informacji C18_3
Wsparcie merytoryczne C18_4
Pełnienie funkcji koordynatora C18_5
Wsparcie infrastrukturalne lub sprzętowe C18_6
Doradztwo, szkolenia C18_7
Współpraca, podejmowanie wspólnych działań C18_8
Promowanie organizacji C18_9
Pomoc prawna C18_10
Pomoc organizacyjna C18_11
Pomoc w rozliczaniu projektów C18_12
Współpraca na dotychczasowym poziomie C18_13
Inne specyficzne oczekiwania …………………………………………ANKIETER zapisz C18_14
19 Czy organizacja ma sprecyzowane oczekiwania wobec Urzędu Miasta/Gminy? C19
Tak 1
Nie ANKIETER przejdź do pytania 21 2
109
29 Ile projektów z funduszy unijnych uzyskało dofinansowanie (łącznie z partnerskimi)? D29
1 1
2-3 2
4-5 3
Więcej niż 5 4
Ani jeden 5
30 Jaki procent zadań publicznych realizowanych w ostatnich 5 latach przez Pana/i organizację był współfinansowany z funduszy unijnych ?
D30
Realizowane zadania publiczne w ogóle nie były współfinansowane z funduszy unijnych (0%) ANKIETER przejdź do pyt. 32 1
Mniej niż 25% 2
25%-49% 3
50% 4
51-75% 5
Więcej niż 75%, ale nie wszystkie 6
Wszystkie realizowane zadania publiczne były współfinansowane z funduszy unijnych (100%) 7
Nie realizujemy zadań publicznych ANKIETER przejdź do pyt.32 99
31 Jaki procent wydatków poniesionych przez Pana/i organizację na realizację zadań publicznych w ostatnich 5 latach stanowiły środki unijne?
D31
Nie ponosiliśmy wydatków z funduszy unijnych na realizację zadań publicznych (0%) 1
Mniej niż 25% 2
25%-49% 3
50% 4
51-75% 5
Więcej niż 75%, ale nie wszystkie 6
Wszystkie wydatki poniesione na realizację zadań publicznych pochodziły z funduszy unijnych (100%) 7
ANKIETER przejdź do pyt. 33
23 Czy przy Starostwie istnieje Punkt Konsultacyjno-Doradczy? C23
Tak, istnieje 1
Nie, nie istnieje 2
Nie wiem 99
24 Czy przy Starostwie istnieje inkubator organizacji pozarządowych? C24
Tak, istnieje 1
Nie, nie istnieje 2
Nie wiem 99
25 Czy korzystali Państwo z …..? Punkt Konsultacyjno-Doradczy
przy Starostwie Powiatowym
Inkubator organizacji pozarządowych przy
Starostwie
C25_1 C25_2
Tak 1 1
Nie 2 2
D POZYSKIWANIE FUNUSZY STRUKTURALNYCH i REALIZACJA ZADAŃ PRZEZ ORGANIZACJE
26 Czy organizacja ma jakiekolwiek doświadczenie w pozyskiwaniu funduszy unijnych? D26
Tak, organizacja ma doświadczenie w pisaniu wniosków i udało nam się pozyskać środki 1
Tak, organizacja ma doświadczenie w pisaniu wniosków, ale dotychczas nie udało nam się zdobyć dofinansowania z funduszy unijnych 2
Nie ANKIETER przejdź do pyt. 32 3
27 Od jak dawna Pana/Pani organizacja podejmuje próby pozyskania funduszy unijnych? D27
Mniej niż 1 rok 1
Rok lub więcej, ale mniej niż 3 lata 2
Trzy lata i więcej, ale krócej niż 5 lat 3
Pięć lat lub więcej 4
28 Ile wniosków o dofinansowanie projektów z funduszy unijnych powstało w Pana/i organizacji? Proszę w podanej liczbie uwzględnić wnioski składane w partnerstwie
D28
1 1
2-3 2
4-5 3
Więcej niż 5 4
110
29 Ile projektów z funduszy unijnych uzyskało dofinansowanie (łącznie z partnerskimi)? D29
1 1
2-3 2
4-5 3
Więcej niż 5 4
Ani jeden 5
30 Jaki procent zadań publicznych realizowanych w ostatnich 5 latach przez Pana/i organizację był współfinansowany z funduszy unijnych ?
D30
Realizowane zadania publiczne w ogóle nie były współfinansowane z funduszy unijnych (0%) ANKIETER przejdź do pyt. 32 1
Mniej niż 25% 2
25%-49% 3
50% 4
51-75% 5
Więcej niż 75%, ale nie wszystkie 6
Wszystkie realizowane zadania publiczne były współfinansowane z funduszy unijnych (100%) 7
Nie realizujemy zadań publicznych ANKIETER przejdź do pyt.32 99
31 Jaki procent wydatków poniesionych przez Pana/i organizację na realizację zadań publicznych w ostatnich 5 latach stanowiły środki unijne?
D31
Nie ponosiliśmy wydatków z funduszy unijnych na realizację zadań publicznych (0%) 1
Mniej niż 25% 2
25%-49% 3
50% 4
51-75% 5
Więcej niż 75%, ale nie wszystkie 6
Wszystkie wydatki poniesione na realizację zadań publicznych pochodziły z funduszy unijnych (100%) 7
ANKIETER przejdź do pyt. 33
23 Czy przy Starostwie istnieje Punkt Konsultacyjno-Doradczy? C23
Tak, istnieje 1
Nie, nie istnieje 2
Nie wiem 99
24 Czy przy Starostwie istnieje inkubator organizacji pozarządowych? C24
Tak, istnieje 1
Nie, nie istnieje 2
Nie wiem 99
25 Czy korzystali Państwo z …..? Punkt Konsultacyjno-Doradczy
przy Starostwie Powiatowym
Inkubator organizacji pozarządowych przy
Starostwie
C25_1 C25_2
Tak 1 1
Nie 2 2
D POZYSKIWANIE FUNUSZY STRUKTURALNYCH i REALIZACJA ZADAŃ PRZEZ ORGANIZACJE
26 Czy organizacja ma jakiekolwiek doświadczenie w pozyskiwaniu funduszy unijnych? D26
Tak, organizacja ma doświadczenie w pisaniu wniosków i udało nam się pozyskać środki 1
Tak, organizacja ma doświadczenie w pisaniu wniosków, ale dotychczas nie udało nam się zdobyć dofinansowania z funduszy unijnych 2
Nie ANKIETER przejdź do pyt. 32 3
27 Od jak dawna Pana/Pani organizacja podejmuje próby pozyskania funduszy unijnych? D27
Mniej niż 1 rok 1
Rok lub więcej, ale mniej niż 3 lata 2
Trzy lata i więcej, ale krócej niż 5 lat 3
Pięć lat lub więcej 4
28 Ile wniosków o dofinansowanie projektów z funduszy unijnych powstało w Pana/i organizacji? Proszę w podanej liczbie uwzględnić wnioski składane w partnerstwie
D28
1 1
2-3 2
4-5 3
Więcej niż 5 4
111
34
Czy Pana/i organizacja
była zadowolona ze wsparcia uzyskanego
w ….
Regionalnym Punkcie
Konsultacyjno-Doradczego dla organi-zacji poza-rządowych
Punkcie/ In-kubatorze należącym do Dolno-
śląskiej Sieci Doradztwa Pozarządo-
wego
Szkoleniu organizowa-nym przez
profesjonal-ną formę
Komórce Urzędu Gminy
/Miasta
Komórce Starostwa
Powiatowym
E34_1 E34_2 E34_3 E34_4 E34_5
Tak 1 1 1 1 1
Raczej tak 2 2 2 2 2
Ani tak ani nie 3 3 3 3 3
Raczej nie 4 4 4 4 4
Nie 5 5 5 5 5
Nie korzysta-liśmy 6 6 6 6 6
35 Jak ocenił/a/by Pan/i wiedzę teoretyczną dotyczącą pozyskiwania funduszy unijnych w Pana/i organizacji?
E35
Wcale nie ma takiej wiedzy teoretycznej 1
Bardzo mała 2
Mała 3
Przeciętna 4
Duża 5
Bardzo duża 6
36 Jak ocenił/aby Pan/i umiejętności pozyskiwania funduszy unijnych w Pana/i organizacji?
E36
Wcale nie ma takich umiejętności 1
Bardzo małe 2
Małe 3
Przeciętne 4
Duże 5
Bardzo duże 6
32 Dlaczego państwa organizacja nie pozyskuje środków (2 najważniejsze przyczyny)
D32_1 D32_2
Nie mamy w zespole osoby, która się na tym zna, nie mamy wiedzy 1 1
Mamy wiedzę teoretyczną, ale nie mamy doświadczenia 2 2
Mamy za mały zespół – nie mamy czasu 3 3
Zespół próbował i odniósł sukces, ale zniechęciła nas realizacja 4 4
Zespół próbował, ale odniósł porażkę i się zniechęcił 5 5
Wolimy pozyskiwać środki w prostszy sposób (np. od samorządów) 6 6
Nie mamy takiej potrzeby – wszystkie zadania są finansowane z innych źródeł 7 7
Nie mamy partnera do realizacji, a sami jesteśmy za mali 8 8
Nie chcemy pozyskiwać środków, bo boimy się problemów z realizacją lub rozliczaniem 9 9
Wśród funduszy unijnych nie ma takich, które wspierałyby takie obszary, na których nam zależy/ kluczowe obszary naszej działalności 10 10
Inne ………………………………………………………………ANKIETER zapisz 11 11
ANKIETER przejdź do pyt. 35 E ŹRÓDŁA WSPARCIA MERYTORYCZNEGO/DORADCZEGO
33
Czy korzystali Państwo
z pomocy ….. by aplikować
o środki unijne?
Regionalnego Punktu
Konsultacyjno-Doradczego
dla organizacji pozarządowych
Punktu /Inkubatora należącego do Dolno-
śląskiej Sieci Doradztwa Pozarządo-
wego
Szkolenia organizowa-
ne przez profesjonal-
ną formę
Komórki Urzędu Gminy/ Miasta
Komórki Starostwa Powiato-
wego
E33_1 E33_2 E33_3 E33_4 E33_5
Tak 1 1 1 1 1
Nie 2 2 2 2 2
112
34
Czy Pana/i organizacja
była zadowolona ze wsparcia uzyskanego
w ….
Regionalnym Punkcie
Konsultacyjno-Doradczego dla organi-zacji poza-rządowych
Punkcie/ In-kubatorze należącym do Dolno-
śląskiej Sieci Doradztwa Pozarządo-
wego
Szkoleniu organizowa-nym przez
profesjonal-ną formę
Komórce Urzędu Gminy
/Miasta
Komórce Starostwa
Powiatowym
E34_1 E34_2 E34_3 E34_4 E34_5
Tak 1 1 1 1 1
Raczej tak 2 2 2 2 2
Ani tak ani nie 3 3 3 3 3
Raczej nie 4 4 4 4 4
Nie 5 5 5 5 5
Nie korzysta-liśmy 6 6 6 6 6
35 Jak ocenił/a/by Pan/i wiedzę teoretyczną dotyczącą pozyskiwania funduszy unijnych w Pana/i organizacji?
E35
Wcale nie ma takiej wiedzy teoretycznej 1
Bardzo mała 2
Mała 3
Przeciętna 4
Duża 5
Bardzo duża 6
36 Jak ocenił/aby Pan/i umiejętności pozyskiwania funduszy unijnych w Pana/i organizacji?
E36
Wcale nie ma takich umiejętności 1
Bardzo małe 2
Małe 3
Przeciętne 4
Duże 5
Bardzo duże 6
32 Dlaczego państwa organizacja nie pozyskuje środków (2 najważniejsze przyczyny)
D32_1 D32_2
Nie mamy w zespole osoby, która się na tym zna, nie mamy wiedzy 1 1
Mamy wiedzę teoretyczną, ale nie mamy doświadczenia 2 2
Mamy za mały zespół – nie mamy czasu 3 3
Zespół próbował i odniósł sukces, ale zniechęciła nas realizacja 4 4
Zespół próbował, ale odniósł porażkę i się zniechęcił 5 5
Wolimy pozyskiwać środki w prostszy sposób (np. od samorządów) 6 6
Nie mamy takiej potrzeby – wszystkie zadania są finansowane z innych źródeł 7 7
Nie mamy partnera do realizacji, a sami jesteśmy za mali 8 8
Nie chcemy pozyskiwać środków, bo boimy się problemów z realizacją lub rozliczaniem 9 9
Wśród funduszy unijnych nie ma takich, które wspierałyby takie obszary, na których nam zależy/ kluczowe obszary naszej działalności 10 10
Inne ………………………………………………………………ANKIETER zapisz 11 11
ANKIETER przejdź do pyt. 35 E ŹRÓDŁA WSPARCIA MERYTORYCZNEGO/DORADCZEGO
33
Czy korzystali Państwo
z pomocy ….. by aplikować
o środki unijne?
Regionalnego Punktu
Konsultacyjno-Doradczego
dla organizacji pozarządowych
Punktu /Inkubatora należącego do Dolno-
śląskiej Sieci Doradztwa Pozarządo-
wego
Szkolenia organizowa-
ne przez profesjonal-
ną formę
Komórki Urzędu Gminy/ Miasta
Komórki Starostwa Powiato-
wego
E33_1 E33_2 E33_3 E33_4 E33_5
Tak 1 1 1 1 1
Nie 2 2 2 2 2
113
Scenariusz zogniskowanego wywiadu grupowego (FGI) Wprowadzenie 5 min
Przedstawienie się moderatora, poinformowanie o celach badań, Zleceniodawcy Wydział Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi UMWD oraz wykonawcy – Centrum Monitoringu Społecznego i Kultury Obywatelskiej. Poinformowanie o fakcie nagrywania wywiadu, czasie trwania oraz zachęcenie uczestników do udzielania szczerych i wyczerpujących wypowiedzi.
Rozgrzewka 10 min
Przedstawienie się uczestników i przekazanie podstawowych informacji na temat organizacji, którą reprezentują (okres działalności, forma prawna, liczba członków, zatrudnianie pracowników etatowych, główne obszary działalności organizacji).
Kondycja sektora pozarządowego na Dolnym Śląsku
15 min
Jak oceniacie kondycję organizacji, którą reprezentujecie? Jak sytuacja organizacji zmieniła się w ostatnich pięciu latach? Pod jakim względem? MODERATOR dopytaj o sytuację finansową, kadrową, prawną.
Jakie są najważniejsze źródła finansowania organizacji? Czy w tym zakresie zaszły w ostatnich pięciu latach zmiany? Czy zmiany idą w kierunku zwiększania udziału źródeł publicznych czy prywatnych? Czy oceniają Państwo te procesy jako zmiany na lepsze czy gorsze?
MODERATOR dopytaj, jeśli ta kwestia nie pojawi się spontanicznie we wcześniejszych wypowiedziach Czy dostęp do funduszy strukturalnych zmienił funkcjonowanie Państwa organizacji? w jaki sposób?
Co uznalibyście za największy sukces Waszej organizacji? Dlaczego? w jaki sposób to osiągnięcie wpływa na funkcjonowanie organizacji?
Co sądzicie o kondycji sektora pozarządowego na Dolnym Śląsku? Czy zmienił się w ostatnich pięciu latach? w jaki sposób? Pod jakim względem? Jakie były przyczyny zachodzących zmian?
Wiedza i kompetencje w sektorze pozarządowym oraz źródła wsparcia merytorycznego
30 min
Czy pracownicy waszych organizacji korzystali ze szkoleń? Jakich tematów dotyczyły? Przez kogo były organizowane? Jaka jest wasza opinia na temat tych szkoleń? Czy jesteście z nich zadowoleni?
Jakie są potrzeby szkoleniowe w organizacji, którą reprezentujecie? Czy występują bariery w dostępie do wiedzy i umiejętności? Jakie to są bariery? Które z nich mają kluczowe znaczenie?
MODERATOR: dopytaj o wewnętrzny coaching, o przekazywanie wiedzy od pracownika do pracownika wewnątrz organizacji, o know-how, jakim dysponują
37 Jakby Pan/i ocenił/a wpływ funduszy unijnych na realizację zadań publicznych przez dolnośląskie organizacje pozarządowe działające w tym obszarze, co Pana organizacja?
E37
Żaden 1
Bardzo mały 2
Mały 3
Ani duży ani mały 4
Duży 5
Bardzo duży 6
Kluczowy 7
Trudno powiedzieć 99
F METRYCZKA
38 Od jak dawna istnieje organizacja? F38
1 roku lub krócej 1
Od ponad 1 roku do 3 lat 2
Od ponad 3 lat do 5 lat 3
Od ponad 5 lat do 10 lat 4
Ponad 10 lat, ale mniej niż 25 lat 5
25 lat lub więcej 6
39 Czy organizacja posiada status OPP? F39
Tak 1
Nie 2
40 Liczba …… F40
członków …………………………………………………..…………………….……… ANKIETER zapisz F42_A
wolontariuszy ………………………………………………………………….……… ANKIETER zapisz F42_B
ANKIETER: wypełnij samodzielnie
41A Lokalizacja – powiat F41A
………………………………………………………………………………………………… ANKIETER zapisz
41B Lokalizacja – gmina F41B
………………………………………………………………………………………………… ANKIETER zapisz
41C Lokalizacja F41C
Miasto ……………………………………………………………………….…………… ANKIETER zapisz 1
Wieś ……………………………………………………………….……………………… ANKIETER zapisz 2
Dziękuję za poświęcony czas
114
Scenariusz zogniskowanego wywiadu grupowego (FGI) Wprowadzenie 5 min
Przedstawienie się moderatora, poinformowanie o celach badań, Zleceniodawcy Wydział Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi UMWD oraz wykonawcy – Centrum Monitoringu Społecznego i Kultury Obywatelskiej. Poinformowanie o fakcie nagrywania wywiadu, czasie trwania oraz zachęcenie uczestników do udzielania szczerych i wyczerpujących wypowiedzi.
Rozgrzewka 10 min
Przedstawienie się uczestników i przekazanie podstawowych informacji na temat organizacji, którą reprezentują (okres działalności, forma prawna, liczba członków, zatrudnianie pracowników etatowych, główne obszary działalności organizacji).
Kondycja sektora pozarządowego na Dolnym Śląsku
15 min
Jak oceniacie kondycję organizacji, którą reprezentujecie? Jak sytuacja organizacji zmieniła się w ostatnich pięciu latach? Pod jakim względem? MODERATOR dopytaj o sytuację finansową, kadrową, prawną.
Jakie są najważniejsze źródła finansowania organizacji? Czy w tym zakresie zaszły w ostatnich pięciu latach zmiany? Czy zmiany idą w kierunku zwiększania udziału źródeł publicznych czy prywatnych? Czy oceniają Państwo te procesy jako zmiany na lepsze czy gorsze?
MODERATOR dopytaj, jeśli ta kwestia nie pojawi się spontanicznie we wcześniejszych wypowiedziach Czy dostęp do funduszy strukturalnych zmienił funkcjonowanie Państwa organizacji? w jaki sposób?
Co uznalibyście za największy sukces Waszej organizacji? Dlaczego? w jaki sposób to osiągnięcie wpływa na funkcjonowanie organizacji?
Co sądzicie o kondycji sektora pozarządowego na Dolnym Śląsku? Czy zmienił się w ostatnich pięciu latach? w jaki sposób? Pod jakim względem? Jakie były przyczyny zachodzących zmian?
Wiedza i kompetencje w sektorze pozarządowym oraz źródła wsparcia merytorycznego
30 min
Czy pracownicy waszych organizacji korzystali ze szkoleń? Jakich tematów dotyczyły? Przez kogo były organizowane? Jaka jest wasza opinia na temat tych szkoleń? Czy jesteście z nich zadowoleni?
Jakie są potrzeby szkoleniowe w organizacji, którą reprezentujecie? Czy występują bariery w dostępie do wiedzy i umiejętności? Jakie to są bariery? Które z nich mają kluczowe znaczenie?
MODERATOR: dopytaj o wewnętrzny coaching, o przekazywanie wiedzy od pracownika do pracownika wewnątrz organizacji, o know-how, jakim dysponują
37 Jakby Pan/i ocenił/a wpływ funduszy unijnych na realizację zadań publicznych przez dolnośląskie organizacje pozarządowe działające w tym obszarze, co Pana organizacja?
E37
Żaden 1
Bardzo mały 2
Mały 3
Ani duży ani mały 4
Duży 5
Bardzo duży 6
Kluczowy 7
Trudno powiedzieć 99
F METRYCZKA
38 Od jak dawna istnieje organizacja? F38
1 roku lub krócej 1
Od ponad 1 roku do 3 lat 2
Od ponad 3 lat do 5 lat 3
Od ponad 5 lat do 10 lat 4
Ponad 10 lat, ale mniej niż 25 lat 5
25 lat lub więcej 6
39 Czy organizacja posiada status OPP? F39
Tak 1
Nie 2
40 Liczba …… F40
członków …………………………………………………..…………………….……… ANKIETER zapisz F42_A
wolontariuszy ………………………………………………………………….……… ANKIETER zapisz F42_B
ANKIETER: wypełnij samodzielnie
41A Lokalizacja – powiat F41A
………………………………………………………………………………………………… ANKIETER zapisz
41B Lokalizacja – gmina F41B
………………………………………………………………………………………………… ANKIETER zapisz
41C Lokalizacja F41C
Miasto ……………………………………………………………………….…………… ANKIETER zapisz 1
Wieś ……………………………………………………………….……………………… ANKIETER zapisz 2
Dziękuję za poświęcony czas
115
Teraz porozmawiajmy przez chwilę na temat na temat samorządu lokalnego. Jakie są oczekiwania waszych organizacji pod adresem urzędu miasta/ gminy? Które uważacie za kluczowe dla funkcjonowania waszej organizacji?
A jakie oczekiwania mielibyście pod adresem starostwa powiatowego? Które z nich są najważniejsze, a które mniej ważne biorąc pod uwagę realizowane przez was zadania?
Pozyskiwanie funduszy strukturalnych i realizacja zadań statutowych
25 min
Jakie jest wasze doświadczenie w pisaniu projektów finansowanych z funduszy strukturalnych? Jakie napotkaliście bariery, a jakie ułatwienia?
Czy wasza organizacja realizowała takie projekty? Jakie są wasze doświadczenia w realizacji? Jakiego typu projekty realizowaliście?
Jak dostęp do funduszy strukturalnych wpłynął na realizację zadań statutowych przez waszą organizację? Czy poszerzyliście zakres realizowanych zadań? MODERATOR: dopytaj o realizację zadań publicznych !
Jak zmieniła się jakość funkcjonowania organizacji biorąc pod uwagę korzystanie ze środków UE ? Czy dzięki korzystaniu z funduszy byliście w stanie poszerzyć krąg odbiorców waszych działań? Czy nawiązaliście partnerstwa przy okazji realizacji projektów? z jakimi instytucjami?
MODERATOR: dopytaj przedstawicieli organizacji, które nie pozyskiwały środków o przyczyny takiej sytuacji, o zmiany, które trzeba byłoby wprowadzić, aby zaczęły pozyskiwać środki
Czy doświadczenia z realizacji projektów finansowanych z funduszy strukturalnych skłaniają Was do aplikowania o nie na przyszłość? Czy realizacja projektów finansowanych z funduszy zmieniła kulturę organizacyjną waszych NGO? (MODERATOR: dopytaj czy większa profesjonalizacja? zbliżenie do kultury korporacyjnej? jak oceniają te zmiany?)
Podsumowanie 5 min
Czy macie do tematów, które poruszaliśmy, jakieś uwagi? Czy chcielibyście coś dodać?
Podziękowanie uczestnikom za udział w wywiadzie i pożegnanie.
Czy wiedza jaką dysponujecie na temat pozyskiwania funduszy jest wystarczająca? Dlaczego tak/nie? a jak oceniacie umiejętności praktyczne pracowników/członków organizacji w zakresie pozyskiwania funduszy? Czy w tym zakresie korzystaliście ze szkoleń? Przez jakie instytucje były organizowane te szkolenia? a czy korzystaliście z doradztwa w tym zakresie? MODERATOR Dopytaj o konkretne przykłady: czego dotyczyło doradztwo? Jakich etapów przygotowywania wniosków? z jakimi etapami uczestnicy mieli największe problemy?
Jak oceniacie dostęp do szkoleń dla organizacji pozarządowych na Dolnym Śląsku?
Czy sami szukacie szkoleń czy czekacie na oferty? Jakie są bariery w korzystaniu ze szkoleń? Finansowe? Mentalne? Inne?
Współpraca z władzami samorządowymi 30 min
Z kim współpracuje wasza organizacja pozarządowa? Jak układa się ta współpraca? Czego dotyczy? a z kim chcielibyście współpracować? Czego miałaby dotyczyć ta współpraca?
Czy wasza organizacja współpracuje z władzami samorządowymi? MODERATOR zapytaj po kolei o władze miasta/gminy, starostwo powiatowe, Urząd Marszałkowski, dopytaj o zaangażowanie przedstawicieli organizacji w konsultacje dokumentów programowych, pracę w grupach eksperckich
Czy w swojej działalności korzystacie z lokalnych uchwał, programów? Czy znacie pracowników komórek organizacyjnych wyznaczonych do współpracy z organizacjami pozarządowymi?
Czy znacie Wydział Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi w UMWD? Przy jakiej okazji korzystaliście z kontaktu z Wydziałem? Jak oceniacie tą współpracę? Co się wam podoba w funkcjonowaniu tego Wydziału? Czy chcielibyście coś zmienić? Jakie są wasze oczekiwania w jaki sposób oceniacie Regionalny Punkt Konsultacyjno-Doradczy przy Wydziale Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi w Urzędzie Marszałkowskim? Gdzie się o nim dowiedzieliście? Czy korzystaliście z jego wsparcia? Czy jesteście zadowoleni czy niezadowoleni z udzielonego wsparcia? Co byście zmienili w funkcjonowaniu Punktu? Czy czegoś Wam brakuje? Czy to, czego brakuje jest kluczowe?
Czy korzystaliście ze wsparcia sieci inkubatorów organizacji pozarządowych/punktów konsultacyjno-doradczych zrzeszonych w sieci pod patronatem UMWD? Jakie są wasze doświadczenia? a czy korzystaliście z Dolnośląskiej Sieci Doradztwa Pozarządowego? Jakie były wasze oczekiwania? Czego dotyczyły? a jak oceniacie otrzymane wsparcie?
Czy znacie Program Współpracy Samorządu Województwa z organizacjami pozarządowymi, który obowiązywał w latach 2011-2013? Jaka jest wasza opinia na temat zapisów, które się znalazły w tym dokumencie? a jak, z perspektywy czasu oceniacie ten program? Czy w jakiś sposób powstanie tego programu wpłynęło na funkcjonowanie waszych organizacji? Jak, proszę podajcie przykłady. A czy znacie nową wersję Programu (na lata 2014-2017)? Czy braliście udział w konsultacjach? Dlaczego tak/nie? Jak oceniacie zapisy, które są w tym programie? Czy czegoś wam brakuje? Czy to czego brakuje jest istotne z punktu widzenia waszej organizacji? a jakie są mocne strony tego programu? jakie zapisy są szczególnie cenne?
116
Teraz porozmawiajmy przez chwilę na temat na temat samorządu lokalnego. Jakie są oczekiwania waszych organizacji pod adresem urzędu miasta/ gminy? Które uważacie za kluczowe dla funkcjonowania waszej organizacji?
A jakie oczekiwania mielibyście pod adresem starostwa powiatowego? Które z nich są najważniejsze, a które mniej ważne biorąc pod uwagę realizowane przez was zadania?
Pozyskiwanie funduszy strukturalnych i realizacja zadań statutowych
25 min
Jakie jest wasze doświadczenie w pisaniu projektów finansowanych z funduszy strukturalnych? Jakie napotkaliście bariery, a jakie ułatwienia?
Czy wasza organizacja realizowała takie projekty? Jakie są wasze doświadczenia w realizacji? Jakiego typu projekty realizowaliście?
Jak dostęp do funduszy strukturalnych wpłynął na realizację zadań statutowych przez waszą organizację? Czy poszerzyliście zakres realizowanych zadań? MODERATOR: dopytaj o realizację zadań publicznych !
Jak zmieniła się jakość funkcjonowania organizacji biorąc pod uwagę korzystanie ze środków UE ? Czy dzięki korzystaniu z funduszy byliście w stanie poszerzyć krąg odbiorców waszych działań? Czy nawiązaliście partnerstwa przy okazji realizacji projektów? z jakimi instytucjami?
MODERATOR: dopytaj przedstawicieli organizacji, które nie pozyskiwały środków o przyczyny takiej sytuacji, o zmiany, które trzeba byłoby wprowadzić, aby zaczęły pozyskiwać środki
Czy doświadczenia z realizacji projektów finansowanych z funduszy strukturalnych skłaniają Was do aplikowania o nie na przyszłość? Czy realizacja projektów finansowanych z funduszy zmieniła kulturę organizacyjną waszych NGO? (MODERATOR: dopytaj czy większa profesjonalizacja? zbliżenie do kultury korporacyjnej? jak oceniają te zmiany?)
Podsumowanie 5 min
Czy macie do tematów, które poruszaliśmy, jakieś uwagi? Czy chcielibyście coś dodać?
Podziękowanie uczestnikom za udział w wywiadzie i pożegnanie.
Czy wiedza jaką dysponujecie na temat pozyskiwania funduszy jest wystarczająca? Dlaczego tak/nie? a jak oceniacie umiejętności praktyczne pracowników/członków organizacji w zakresie pozyskiwania funduszy? Czy w tym zakresie korzystaliście ze szkoleń? Przez jakie instytucje były organizowane te szkolenia? a czy korzystaliście z doradztwa w tym zakresie? MODERATOR Dopytaj o konkretne przykłady: czego dotyczyło doradztwo? Jakich etapów przygotowywania wniosków? z jakimi etapami uczestnicy mieli największe problemy?
Jak oceniacie dostęp do szkoleń dla organizacji pozarządowych na Dolnym Śląsku?
Czy sami szukacie szkoleń czy czekacie na oferty? Jakie są bariery w korzystaniu ze szkoleń? Finansowe? Mentalne? Inne?
Współpraca z władzami samorządowymi 30 min
Z kim współpracuje wasza organizacja pozarządowa? Jak układa się ta współpraca? Czego dotyczy? a z kim chcielibyście współpracować? Czego miałaby dotyczyć ta współpraca?
Czy wasza organizacja współpracuje z władzami samorządowymi? MODERATOR zapytaj po kolei o władze miasta/gminy, starostwo powiatowe, Urząd Marszałkowski, dopytaj o zaangażowanie przedstawicieli organizacji w konsultacje dokumentów programowych, pracę w grupach eksperckich
Czy w swojej działalności korzystacie z lokalnych uchwał, programów? Czy znacie pracowników komórek organizacyjnych wyznaczonych do współpracy z organizacjami pozarządowymi?
Czy znacie Wydział Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi w UMWD? Przy jakiej okazji korzystaliście z kontaktu z Wydziałem? Jak oceniacie tą współpracę? Co się wam podoba w funkcjonowaniu tego Wydziału? Czy chcielibyście coś zmienić? Jakie są wasze oczekiwania w jaki sposób oceniacie Regionalny Punkt Konsultacyjno-Doradczy przy Wydziale Współpracy z Organizacjami Pozarządowymi w Urzędzie Marszałkowskim? Gdzie się o nim dowiedzieliście? Czy korzystaliście z jego wsparcia? Czy jesteście zadowoleni czy niezadowoleni z udzielonego wsparcia? Co byście zmienili w funkcjonowaniu Punktu? Czy czegoś Wam brakuje? Czy to, czego brakuje jest kluczowe?
Czy korzystaliście ze wsparcia sieci inkubatorów organizacji pozarządowych/punktów konsultacyjno-doradczych zrzeszonych w sieci pod patronatem UMWD? Jakie są wasze doświadczenia? a czy korzystaliście z Dolnośląskiej Sieci Doradztwa Pozarządowego? Jakie były wasze oczekiwania? Czego dotyczyły? a jak oceniacie otrzymane wsparcie?
Czy znacie Program Współpracy Samorządu Województwa z organizacjami pozarządowymi, który obowiązywał w latach 2011-2013? Jaka jest wasza opinia na temat zapisów, które się znalazły w tym dokumencie? a jak, z perspektywy czasu oceniacie ten program? Czy w jakiś sposób powstanie tego programu wpłynęło na funkcjonowanie waszych organizacji? Jak, proszę podajcie przykłady. A czy znacie nową wersję Programu (na lata 2014-2017)? Czy braliście udział w konsultacjach? Dlaczego tak/nie? Jak oceniacie zapisy, które są w tym programie? Czy czegoś wam brakuje? Czy to czego brakuje jest istotne z punktu widzenia waszej organizacji? a jakie są mocne strony tego programu? jakie zapisy są szczególnie cenne?
117
IV Współpraca z samorządem terytorialnym Najmocniejszy punkt współpracy z Urzędu Gminy/Urzędu Miasta z organizacjami pozarządowymi to ………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Gdyby to zależało ode mnie, to w kontaktach samorządu gminnego/miejskiego z organizacjami pozarządowymi
zmienił(a)bym ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Najmocniejszy punkt współpracy organizacji pozarządowych ze Starostwem Powiatowym to …………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Gdyby to zależało ode mnie, to w kontaktach samorządu powiatowego z organizacjami pozarządowymi zmienił(a)bym………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………………… Najmocniejszy punkt współpracy organizacji pozarządowych z Urzędem Marszałkowskim to …………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Gdyby to zależało ode mnie, to w kontaktach Urzędu Marszałkowskiego z organizacjami pozarządowymi zmienił(a)bym …………………………………………………………………………………………………………………………………………..………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
Jak ocenia Pan(i) współpracę swojej organizacji z Urzędem Gminy/Urzędem Miasta?
1 bardzo źle
2 źle
3 ani dobrze ani
źle
4 dobrze
5 bardzo dobrze
0 nie prowadzimy
współpracy
Jak ocenia Pan(i) współpracę swojej organizacji ze Starostwem Powiatowym?
1 bardzo źle
2 źle
3 ani dobrze ani
źle
4 dobrze
5 bardzo dobrze
0 nie prowadzimy
współpracy
Jak ocenia Pan(i) współpracę w swojej organizacji z Urzędem Marszałkowskim?
1 bardzo źle
2 źle
3 ani dobrze ani
źle
4 dobrze
5 bardzo dobrze
0 nie prowadzimy
współpracy
Materiały dodatkowe do wypełnienia przez uczestników zogniskowanych wywiadów grupowych (FGI)
Proszę dokończyć zdania poniżej lub zakreślić odpowiedź, która najlepiej odzwierciedla Pana(i) opinię
I Zmiany w organizacji Jakie są najważniejsze zmiany, jakie zaszły w latach 2008-2013 w Pana(i) organizacji? Proszę wpisać od najważniejszej do najmniej ważnej. 1………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
2……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
3……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
II Realizowanie zadań zleconych i pozyskiwanie funduszy unijnych Największa barierą w pozyskiwaniu funduszy strukturalnych dla organizacji, którą reprezentuję jest /są ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Największym ułatwieniem w pozyskiwaniu funduszy unijnych dla organizacji, którą reprezentuję jest/są …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. W mojej organizacji realizujemy raczej projekty w partnerstwie dlatego, że …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. W mojej organizacji realizujemy raczej projekty samodzielnie dlatego, że …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Żeby moja organizacja realizowała więcej projektów unijnych to najważniejszą rzeczą, jaka musiałaby się zmienić jest/są …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Jaki jest wpływ funduszy unijnych na realizację zadań statutowych organizacji w Pana(i) organizacji?
1 żaden
2 mały
3 ani mały ani duży
4 duży
5 kluczowy
III Lokalne Inkubatory NGO wchodzące w skład Dolnośląskiej Sieci Doradztwa Pozarządowego powołanej przez Samorząd Województwa Dolnośląskiego Moja organizacja korzysta/ła z usług Lokalnego Inkubatora NGO wchodzącego w skład Dolnośląskiej Sieci Doradztwa Pozarządowego powołanej przez Samorząd Województwa Dolnośląskiego
0 wcale
1 bardzo rzadko
2 rzadko
3 ani rzadko ani często
4 często
5 bardzo często
0 nie
korzystała Moja organizacja nie korzystała/korzystała z punktu Sieci Doradztwa dlatego, że ………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. Jak generalnie ocenia Pan(i) wsparcie otrzymane w punkcie Sieci Doradztwa ?
1 bardzo
źle
2 źle
3 ani dobrze
ani źle
4 dobrze
5 bardzo dobrze
Czy jest coś, czego Panu (i) brakuje w Sieci Doradztwa? Proszę wpisać co to jest? ………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
118
IV Współpraca z samorządem terytorialnym Najmocniejszy punkt współpracy z Urzędu Gminy/Urzędu Miasta z organizacjami pozarządowymi to ………..
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Gdyby to zależało ode mnie, to w kontaktach samorządu gminnego/miejskiego z organizacjami pozarządowymi
zmienił(a)bym ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Najmocniejszy punkt współpracy organizacji pozarządowych ze Starostwem Powiatowym to …………………………. …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Gdyby to zależało ode mnie, to w kontaktach samorządu powiatowego z organizacjami pozarządowymi zmienił(a)bym………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..………………… Najmocniejszy punkt współpracy organizacji pozarządowych z Urzędem Marszałkowskim to …………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Gdyby to zależało ode mnie, to w kontaktach Urzędu Marszałkowskiego z organizacjami pozarządowymi zmienił(a)bym …………………………………………………………………………………………………………………………………………..………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
Jak ocenia Pan(i) współpracę swojej organizacji z Urzędem Gminy/Urzędem Miasta?
1 bardzo źle
2 źle
3 ani dobrze ani
źle
4 dobrze
5 bardzo dobrze
0 nie prowadzimy
współpracy
Jak ocenia Pan(i) współpracę swojej organizacji ze Starostwem Powiatowym?
1 bardzo źle
2 źle
3 ani dobrze ani
źle
4 dobrze
5 bardzo dobrze
0 nie prowadzimy
współpracy
Jak ocenia Pan(i) współpracę w swojej organizacji z Urzędem Marszałkowskim?
1 bardzo źle
2 źle
3 ani dobrze ani
źle
4 dobrze
5 bardzo dobrze
0 nie prowadzimy
współpracy
Materiały dodatkowe do wypełnienia przez uczestników zogniskowanych wywiadów grupowych (FGI)
Proszę dokończyć zdania poniżej lub zakreślić odpowiedź, która najlepiej odzwierciedla Pana(i) opinię
I Zmiany w organizacji Jakie są najważniejsze zmiany, jakie zaszły w latach 2008-2013 w Pana(i) organizacji? Proszę wpisać od najważniejszej do najmniej ważnej. 1………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
2……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
3……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
II Realizowanie zadań zleconych i pozyskiwanie funduszy unijnych Największa barierą w pozyskiwaniu funduszy strukturalnych dla organizacji, którą reprezentuję jest /są ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Największym ułatwieniem w pozyskiwaniu funduszy unijnych dla organizacji, którą reprezentuję jest/są …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. W mojej organizacji realizujemy raczej projekty w partnerstwie dlatego, że …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. W mojej organizacji realizujemy raczej projekty samodzielnie dlatego, że …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. Żeby moja organizacja realizowała więcej projektów unijnych to najważniejszą rzeczą, jaka musiałaby się zmienić jest/są …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………… Jaki jest wpływ funduszy unijnych na realizację zadań statutowych organizacji w Pana(i) organizacji?
1 żaden
2 mały
3 ani mały ani duży
4 duży
5 kluczowy
III Lokalne Inkubatory NGO wchodzące w skład Dolnośląskiej Sieci Doradztwa Pozarządowego powołanej przez Samorząd Województwa Dolnośląskiego Moja organizacja korzysta/ła z usług Lokalnego Inkubatora NGO wchodzącego w skład Dolnośląskiej Sieci Doradztwa Pozarządowego powołanej przez Samorząd Województwa Dolnośląskiego
0 wcale
1 bardzo rzadko
2 rzadko
3 ani rzadko ani często
4 często
5 bardzo często
0 nie
korzystała Moja organizacja nie korzystała/korzystała z punktu Sieci Doradztwa dlatego, że ………………………………….. ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. Jak generalnie ocenia Pan(i) wsparcie otrzymane w punkcie Sieci Doradztwa ?
1 bardzo
źle
2 źle
3 ani dobrze
ani źle
4 dobrze
5 bardzo dobrze
Czy jest coś, czego Panu (i) brakuje w Sieci Doradztwa? Proszę wpisać co to jest? ………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….
119
Centrum Monitoringu Społecznego i Kultury Obywatelskiejul. W. Korfantego 27, 53-021 Wrocław
tel./fax: (71) 729 85 89www.obserwatorium.cmsiko.pl, www.cmsiko.pl
e-mail: biuro@cmsiko.pl
ISBN 978-83-936900-7-7ISBN 978-83-875282-8-7