1

Stan środowiska naturalnego na Dolnym Śląsku i w Polsce w latach 2005-2015

Edmund Cibis

Katedra Inżynierii BioprocesowejUniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu

Wrocław, 09.12.2016

2

Priorytety z zakresu ochrony środowiska rozważane w projekcie QoL

1. Gospodarowanie odpadami 2. Gospodarka wodno-ściekowa 3. Ochrona atmosfery4. Ochrona przed hałasem5. Ochrona gleb6. Ochrona dóbr i środowiska naturalnego

3

1. Gospodarowanie odpadami

0

5

10

15

20

25

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

[%]

Polska Dolny ŚląskOdsetek odpadów komunalnych zebranych selektywnie na Dolnym Śląsku i w Polsce

Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach

Nastąpiło przekazanie gospodarowaniaodpadami komunalnymi samorządomw kraju w dniu 01. 07. 2013, opróczWarszawy, gdzie nastąpiło to 01. 02.2014.

Ustawa z dnia 15 stycznia 2015 r.o zmianie ustawy o odpadachoraz niektórych innych ustaw

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

0

50000

100000

150000

200000

250000

300000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

[T]

[T]

Polska Dolny Śląsk

Papier i tektura zebrane selektywnie w latach 2005-2015

0

5000

10000

15000

20000

25000

30000

35000

0

50000

100000

150000

200000

250000

300000

350000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

[T]

[T]

Polska Dolny Śląsk

Tworzywa sztuczne zebrane selektywnie w latach 2005-2015

Do recyklingu przekazuje się w Polsce ok. 36% papierui tektury. W Austrii, Holandii i Niemczech – ok. 70%. Celemdo osiągnięcia w Polsce był poziom 60% w roku 2014.

Celem do osiągnięcia w Polsce był 22,5% poziomrecyklingu tworzyw sztucznych w 2014 roku.Uzyskano poziom 10%.

5

050100150200250300350400450500

0500

100015002000250030003500400045005000

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

[szt

.]

[szt

.]

Polska Dolny Śląsk

Dzikie wysypiska odpadów

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

[szt

.]

[szt

.]Polska Dolny Śląsk

Składowiska odpadów komunalnych

6

0102030405060708090

100

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

[%]

Polska Dolny Śląsk

2. Gospodarka wodno-ściekowa

Odsetek ludności korzystającej z oczyszczalni ścieków na Dolnym Śląsku i w Polsce w latach 2005-2015

7

39,6

44,1

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

[%]

Polska Dolny Śląsk

Odsetek ludności wiejskiej korzystającej z oczyszczalni ścieków

94,6 95,6

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015[%

]

Polska Dolny Śląsk

Odsetek ludności miejskiej korzystającej z oczyszczalni ścieków

8

3. Ochrona atmosfery

0

25

50

75

100

125

0

500

1000

1500

2000

2500

20052006200720082009201020112012201320142015

[tys

. T/r

ok]

[tys

. T/r

ok]

Polska Dolny Śląsk

Emisja gazów z zakładów szczególnie uciążliwych

0

1,5

3

4,5

6

7,5

9

0

20

40

60

80

100

120

20052006200720082009201020112012201320142015

tys.

T/r

ok]

[tys

.T/r

ok]

Polska Dolny Śląsk

Emisja pyłów z zakładów szczególnie uciążliwychPyły zatrzymane lub zneutralizowane w urządzeniach do ich redukcji

9

Lp. Kraj

Średnioroczne stężenie pyłu 

PM2,5[μg/m3]

Liczba zgonów w ciągu roku z powodu zanieczyszczenia 

powietrza[na 100 tys. osób]

1 Bułgaria 24,1 2002 Polska 22,8 134   3 Grecja 19,7 1464 Czechy 19,6 1215 Rumunia 18,5 1386 Włochy 18,2 1537 Węgry 18,2 1398 Słowacja 17,4 1089 Chorwacja 16,8 12210 Belgia 16,6 11311 Austria 15,7 9712 Francja 14,5 8713  Holandia 14,3 81

Lp. Kraj

Średnioroczne stężenie pyłu 

PM2,5[μg/m3]

Liczba zgonów w ciągu roku z powodu zanieczyszczenia 

powietrza[na 100 tys. osób]

14 Niemcy 14,2 10715 Litwa 13,9 11016 Szwajcaria 13,9 7917 Łotwa 12,8 11118 Wlk. Brytania 11,8 7919 Hiszpania 11 6720 Portugalia 10 6721 Dania 9,6 5522 Irlandia 9,2 3523 Estonia 7,8 5524 Norwegia 7,1 3625 Szwecja 6 3326 Finlandia 5,9 33

Średnioroczne stężenie pyłu PM2,5 w krajach europejskichW Polsce za 94% przedwczesnych zgonów z powodu zanieczyszczenia powietrza odpowiada

nadmierne stężenie pyłu PM2,5.

10

0

120

240

360

480

600

0

1000

2000

3000

4000

5000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

[mln

zł]

[mln

zł]

Polska Dolny Śląsk

Nakłady finansowe na ochronę powietrza i klimatu

11

Źródła emisji pyłu PM10 i PM2,5 w województwie dolnośląskim w 2015 r.

12

Stężenia średniodobowe oraz liczba dni z przekroczeniami normy 24 godzinnej pyłu PM10 na Dolnym Śląsku w 2015 r.

Stężenia średnioroczne benzo(a)pirenu w pyle PM10 na Dolnym Śląsku w 2015 r.

13

Klasyfikacja stref województwa dolnośląskiego dla roku 2015 pod kątem ochrony zdrowia ludzi

14

4. Ochrona przed hałasem

Liczba pojazdów zarejestrowanych w województwie dolnośląskim w latach 2005-2015

15

Udział procentowy punktów pomiarowych hałasu drogowego zlokalizowanych naterenach mieszkalnych z przekroczeniami dopuszczalnych poziomów hałasu* naDolnym Śląsku w porze dziennej (a) oraz nocnej (b) w okresie 2013–2015.*Norma: 40-68 dB w zależności od pory dnia, rodzaju terenu i źródła emisji.

a) b)

16

Natężenie ruchu pojazdów orazpoziom równoważny hałasu wpunktach pomiarowo-kontrolnych naterenie powiatu polkowickiego (a)i jaworskiego (b) w 2009 i 2014 r.

a)

b)

17

5. Ochrona gleby

0

60

120

180

240

0

1000

2000

3000

4000

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

[ha]

[ha]

Polska Dolny SląskGrunty zrekultywowane oraz zagospodarowane w ciągu roku

0

3

6

9

0

30

60

90

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

[tys

. ha]

[tys

. ha]

Polska Dolny Śląsk

Grunty zdegradowane i zdewastowane wymagające rekultywacji

18

6. Ochrona dóbr i środowiska naturalnego

0

3

6

9

12

0

80

160

240

320

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

[tys

. ha]

[tys

. ha]

Polska Dolny Śląsk

Obszar parków narodowych w latach 2005-2015

0

3

6

9

12

0

45

90

135

180

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

[tys

. ha]

[tys

. ha]

Polska Dolny Śląsk

Obszar rezerwatów przyrody w latach 2005-2015

19

1.05. Zostanie wybudowana jedna spalarnia odpadów komunalnych w okolicach Wrocławia i dwiespalarnie w pobliżu innych dużych aglomeracji Dolnego Śląska.

2.03. Udział mieszkańców Dolnego Śląska korzystających z oczyszczalni ścieków będzie wynosił 100%.2.04. Wszyscy mieszkańcy Dolnego Śląska będą zaopatrywani w wodę z sieci wodociągowych.2.06. Zostanie opracowany oraz wdrożony program wykorzystania osadów ściekowych w energetyce,

ciepłownictwie i cementowniach do współspalania.2.07. Zostanie opracowany i wdrożony program zbierania wód opadowych w miastach i gminach wraz

z budową sieci kanalizacji deszczowych i odprowadzeniem kanałów zbiorczych do lokalnychzbiorników retencyjnych.

3.03. Zostanie wdrożony system i pełny monitoring zbierania oraz zagospodarowania zużytych olejówtechnicznych ze źródeł rozproszonych.

4.01. Spadek emisji NOX, SO2 oraz PM10 z sektora przemysłowego będzie się odbywał w tempie 5%rocznie dla dwóch pierwszych zanieczyszczeń oraz w tempie 4% rocznie dla PM10.

6.02. Zostanie wdrożony system monitorowania zużycia nawozów sztucznych i środków ochrony roślinoraz system obligatoryjnych zabiegów agrotechnicznych dla zmniejszenia zakwaszania gleb.

Przykładowe tezy ankiety Delphi w brzmieniu z II tury

20

Mocne strony Słabe strony

1. Wysoki wskaźnik urbanizacji umożliwiający skupienie inwestycji środowiskowych w miastach.

2. Rozbudowana infrastruktura sieci wodno-kanalizacyjnych 3. Intensywny proces budowy nowych oczyszczalni ścieków i

modernizacja starych. 4. Systematyczna poprawa jakości wód.5. Systematyczne obniżanie emisji do atmosfery pyłów i gazów

przez zakłady szczególnie uciążliwe 6. Budowa obwodnic miejskich – przyczynia się do zmniejszenia

emisji zanieczyszczeń powietrza w miastach7. Podmioty sektora produkcyjnego w swoich planach

strategicznych uwzględniają politykę środowiskową i klimatyczną.

8. Rozbudowana sieć kontrolno-pomiarowa dotycząca środowiska i klimatu.

9. Rosnąca świadomość administracji regionu i społeczeństwa o wadze problemu ochrony środowiska.

10. Wzrastający udział wytwarzania energii ze źródeł odnawialnych kosztem konwencjonalnych opartych na węglu.

1. Zły stan techniczny infrastruktury sieci kanalizacyjnych w miastach.

2. Brak sieci kanalizacyjnej na znacznych obszarach wiejskich.3. Niski poziom nakładów na rozwiązania innowacyjne w

ochronie środowiska.4. Znaczne zanieczyszczenie powietrza w miastach i centrach

przemysłowych, zwłaszcza w zakresie „niskiej” emisji oraz pyłów.

5. Niski poziom gazyfikacji i nadmierne oparcie sektora energetycznego i ciepłowniczego na technologii węglowej.

6. Eutrofizacja wody w dopływach Odry.7. Brak skutecznego systemu zbierania i selekcjonowania

odpadów.8. Niska świadomość społeczna w zakresie gospodarowania

odpadami i ściekami.9. Niska świadomość społeczna w zakresie zdrowotnych

skutków zanieczyszczenia powietrza.10. Zły stan techniczny infrastruktury przeciwpowodziowej.

Analiza SWOT

21

Wpływ na jakość życia oraz bariery w realizacji tezy 1.05 (I tura): Wybudowanie spalarni odpadów komunalnych we Wrocławiu

1. http://www.recykling.pl/recykling/index/b/odpady/1102. http://surka.pl/recykling-tworzyw-sztucznych/3. GUS: https://bdl.stat.gov.pl/BDL/start/pl4. Dolnośląski Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska: http://www.wroclaw.pios.gov.pl5. Raport EEA (Europejskiej Agencji Ochrony Środowiska (za Gazetą Wyborczą z dnia 24.11.2016)6. Wielgosiński G., Namiecińska O.: Spalarnie odpadów komunalnych - perspektywa roku 2020,

Nowa Energia, 2016(2), s.11-20.7. Praca zbiorowa pod redakcją: Hanuza J., Cibis E., Miśkiewicz T., Ziółkowski P.: Identyfikacjapotencjału i zasobów Dolnego Śląska w obszarze Nauka i Technologie na rzecz poprawy jakościżycia (Quality of Life) oraz wytyczenie przyszłych kierunków rozwoju. Badania metodamiforesight. Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu, Wrocław 2011, ISBN 978-83-930212-4-6.

Literatura

Dziękuję za uwagę