PSZCZELNICZE ZESZYTY NAUKOWERok XXXIX, Nr 2 1995

ZMIANY W SKŁADZIE CHEMICZNYM OBNÓŻY PYŁKOWYCHZACHODZĄCE PODCZAS ICH PRZECHOWYWANIA W RÓŻNYCH

WARUNKACH. I. CUKRY, TŁUSZCZ, POPIÓŁ

T e r e s a S z c z ę s n a, H e l e n a R y b a k - C h m i e l e w s k a,Wojciech Skowronek

Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa, Oddział Pszczelnictwa,ul. Kazimierska 2. 24-100 Puławy

Streszczenie

Celem badań przedstawionych w niniejszej pracy było prześledzenie zmian zawartościcukrów redukujących. sacharozy. frakcji tłuszczowej i popiołu w utrwalonych obnóżachpyłkowych przechowywanych w różnych warunkach. Badania objęły pyłek zamrożony, suszonyw temperaturze około 40°C i liofilizowany. W doświadczeniu zastosowano następującetemperatury przechowywania: -20°C ± 2°C. 4°C ± 2°C i pokojową (18 - 26°C) orazzróżnicowaną atmosferę - powietrze i czysty azot. Uzyskane wyniki badań pozwoliły stwierdzić,że zawartość tłuszczu i popiołu w utrwalonych obnóżach pyłkowych nie ulega praktycznieżadnym zmianom podczas ich przechowywania w zmiennych warunkach temperatury i atmosfery,jak również nie zależy od sposobu utrwalania, a więc zawartości wody. Natomiast w obnóżachprzechowywanych w temperaturze pokojowej następuje obniżenie zawartości cukrówredukujących i sacharozy.Słowa kluczowe: produkty pszczele, obnóża pyłkowe, cukry, tłuszcz, popiół, przechowywanie.

WSTĘP

W związku z dużą zawartością w obnóżach pyłkowych substancjiodżywczych i biologicznie czynnych ważne jest ich prawidłowe utrwalenie iprzechowywanie. Szczególnie ujemny wpływ na te substancje mają takie czyn-niki otoczenia jak: temperatura, światło, wilgotność, dostęp tlenu. Ponadtowysoka zawartość wody (średnio 25%), obok bogatego składu chemicznegosprawiają, że obnóża pyłkowe są bardzo dobrym środowiskiem dla rozwojuwielu mikroorganizmów, które w bardzo szybkim tempie pozbawiają je warto-ściowych składników. Dlatego w celu zabezpieczenia przed rozwojem drobnou-strojów (głównie pleśni), a także szkodników i zachowania przez długi czassubstancji czynnych na wysokim poziomie, obnóża pyłkowe zaraz po zbiorzepoddaje się zabiegowi utrwalania (konserwacji), a następnie przechowywania wodpowiednich warunkach (M o n t e r d e 1975; P e t r e i A n d r e i1976; . O c h o t s k i i K o s t Y s 1978; M o e l l er 1978; T a l p a i1978; K o d u n i s 1971; M a d z g a r a s v i l i i in. 1982).

145

Dostępna literatura z zakresu badania zmian składu chemicznego iwartości biologicznej obnóży pyłkowych, zachodzących podczas utrwalania iprzechowywania jest bardzo uboga i nie wyczerpuje jeszcze całości zagadnienia.Szczególnie dotyczy to takich składników jak: cukry, frakcja tłuszczowa, czypopiół.

y o u s s e f i in. (1978) wysuszone w temperaturze 800e w ciągu 24godzin obnóża przechowywali w temperaturze pokojowej (18 - 26°C), 6°ei -5°C. Analizę podstawowego składu chemicznego przeprowadzili po 10-20-miesięcznym okresie przechowywania. Nie wykazali istotnego wpływu różnychtemperatur przechowywania na zawartość w obnóżach pyłkowych tłuszczu ipopiołu ogólnego. Stwierdzili natomiast nieznaczny wzrost zawartości cukrównieredukujących w obnóżach przechowywanych w temperaturze pokojowej orazniewielki spadek w zawartości cukrów redukujących w obnóżachprzechowywanych w temperaturze pokojowej i -5°C.

Głównym celem badań, które S4 prezentowane w czterech kolejnychdoniesieniach było określenie wartości biologicznej utrwalonych obnóżypyłkowych przechowywanych w różnych warunkach (I995a, 1995b, 1995c).Wyniki badań dotyczące wpływu utrwalania na wartość biologiczna pyłkuzostały przedstawione we wcześniejszej pracy (S z c z ę s n a i in. 1995). Wniniejszym doniesieniu autorzy zajęli się prześledzeniem dynamiki zmianzawartości cukrów, tłuszczu i popiołu w utrwalonych obnóżach pyłkowychpodczas ich przechowywania w zmiennych warunkach temperatury i atmosfery.

MATERIAŁ I METODY BADAŃ

Materiał do badań stanowiły próby obnóży pyłkowych mieszanych,zebrane w latach 1987-1993 w pasiekach Oddziału Pszczelnictwa ISK wPuławach.W doświadczeniu zastosowano następujące sposoby utrwalania obnóży:

l/zamrożenie;2/ suszenie w temp. około 40oe;3/ liofilizację.Tak przygotowane obnóża przechowywano w hermetycznych

opakowaniach bez dostępu światła, w temperaturach: -20oe ± 2°e, 4°e ±2°ei pokojowej (18 - 26°C), w zróżnicowanej atmosferze - w powietrzu i czystymazocie, uzyskując w efekcie 14 wariantów doświadczenia.

Badania zawartości cukrów redukujących, sacharozy, tłuszczu i popiołuwykonano w materiale bezpośrednio po utrwalaniu oraz powtarzano je po 6, 12,18 i 24 miesiącach przechowywania.

Oznaczanie zawartości cukrów redukujących oraz sacharozy prowadzonometodą jodornetryczną Schoorla, a zawartości tłuszczu metodą Weibulla -Stoldta według R u t k o w s k i ej (1981).Oznaczanie zawartości popiołu ogólnego prowadzono analizą wagową po

146

spaleniu na sucho do stałej masy próbek pyłku zgodnie z metodą podaną w BN-89/9161-06 "Obnóża pyłkowe".

Uzyskane wyniki przeliczono na suchą masę obnóży pyłkowych izestawiono w tabelach.

Wyniki badań opracowano statystycznie metodą analizy wariancjijednoczynnikowej (litery bez znaku prim z lewej strony wartości średnich wtabelach) i dwuczynnikowej (litery ze znakiem prim z prawej strony wartościśrednich w tabelach), a istotność różnic oceniano testem Duncana przy poziomieCi = 0,05. Dwie różne analizy przeprowadzono ze względu na mniejsząliczebność powtórzeń w analizowanych obnóżach bezpośrednio po utrwaleniu.Wartości z tych analiz mogą więc być porównywane tylko w układzie kolumn.

WYNIKI

Zawartości cukrów redukujących, sacharozy, tłuszczu i popiołu wutrwalonych poprzez zamrożenie, suszenie i liofilizację obnóżach pyłkowych nieuległy zmianom w ciągu całego okresu przechowywania (tab. l ,2,3,4).

Tabela

Zmiany zawartości cukrów redukujących w obnóżach pyłkowych w czasie przechowywania wtemperaturze -20°C, w zależności od sposobu ich utrwalania (% s.rn.)

Changes cf reducing sugars eontent in pellen loads during storage at -20°C with regard to themethod of preservatjon (% d.wt)

Czas Liczba Sposób utrwalaniaprzechowywania powtórzeń Method of preservation

(miesiące) Number ofTime of storage zamrażanie suszenie liofilizacja

(months)sam pIes freezing drying Iyophilization

po utrwaleniu6 a 40,71 a 40,46 a 40,68

after preservation

6 12 a 40,98 a 40,56 a 40,63

12 12 a 40,66 a 40,24 a 40,62

18 12 a 40,62 a 40,58 a 40,60

24 12 a 40,84 a 40,53 a 40,75

147

Tabela 2

Zmiany zawartości sacharozy w obnóżach pyłkowych w czasie przechowywania wtemperaturze -20°C, w zależności od sposobu ich utrwalania (% s.m.)

Changes of saccharose eontent in pellen loads during storago at -20°C with rcgard to themethod of preservation (% d.wt)

Czas LiczbaSposób utrwalania

przechowywania powtórzeń Method of preservation(miesiące) Number of

Time of storago zamrażanie suszenie lio filizaeja

(months)samples freezing drying Iyophilization

po utrwaleniu6 a 3,70 a 3,67 a 3,68

aftcr prescrvation

6 12 a 3,68 a 3,71 a 3,72

12 12 a 3,74 a 3,82 a 3,77

18 12 a 3,84 a 3,86 a 3,56

24 12 a 3,77 a 3,97 a 3,72

Tabela 3

Zmiany zawartości tłuszczu w obnóżach pyłkowych w czasie przechowywania w temperaturze-20°C, w zależności od sposobu ich utrwalania (% s.rn.)

Changes of lipid eontent in pellen loads during storagę at -20°C with regard to the rnethod ofpreservatjon (% d. wt)

Czas LiczbaSposób utrwalania

przechowywania powtórzeń Method of preservation(miesiące) Number of

Time of storage zamrażanie suszenic lio filizacja

(months)sampies freezing drying lyophilization

po utrwaleniu6 a 12,84 a 12,81 a 12,85

after preservation

6 12 a 12,77 a 12,78 a 12,88

12 12 a 12,80 a 12,79 a 12,73

18 12 a 12,82 12,90 a 12,75

24 12 a 12,59 a 12,79 a 12,76

148

Tabela 4

Zmiany zawartości popiołu w obnóżach pyłkowych w czasie przechowywania w temperaturze-20·C. w zależności od sposobu ich utrwalania (% s.m.)

Changes of ash eontent in polten loads during storagę at -20·C with regard to the rnethod ofpreservation (% d.wt)

Czas Liczba Sposób utrwalaniaprzechowywania powtórzeń Method of preservation

(miesiące) Number ofTime of storagę zamrażanie suszenie lio filizacja

(months)samplos freezing drying lyophilization

po utrwaleniu6 a 4,05 a 4,04 a 4,05

altcr preservatjon

6 12 a 4,03 a 4,14 a 4,06

12 12 a 4,08 a 4,06 a 4,22

18 12 a 4,11 a 4,15 a 4,18

24 12 a 4,06 a 4,12 a 4,15

Zawartości cukrów redukujących i sacharozy w utrwalonych obnóżachpyłkowych, przechowywanych w temperaturze -20°C i 4 "C nie uległy zmianomw ciągu całego okresu przechowywania (tab.5,6). Natomiast zawartość cukrówredukujących w obnóżach przechowywanych w temperaturze pokojowej po 18,a następnie po 24 miesiącach przechowywania obniżyła się z 40,57% s.m. wobnóżach bezpośrednio po utrwaleniu do 39,93% s.m. po 18, a następnie do39,02 % s.m. po 24 miesiącach (tab.S). Przy czym zawartość w/w składnika wutrwalonych obnóżach, po 24 miesiącach przechowywania w temperaturzepokojowej, nie różniła się istotnie od zawartości w obnóżach bezpośrednio poutrwaleniu. Niemniej po tym okresie przechowywania w temperaturzepokojowej, utrwalone obnóża posiadały istotnie najniższą zawartość tegoskładnika w porównaniu z innymi temperaturami.

Podobne zmiany obserwowano w zawartości sacharozy, która obniżyłasię z 3,67% s.m. w obnóżach bezpośrednio po utrwaleniu do 3,21 % s.m. po18, a następnie do 2,63% s.m. po 24 miesiącach (tab.6). Przy czym analizastatystyczna wykazała, że już po 18 miesiącach przechowywania utrwalonychobnóży. zawartość tego składnika była istotnie niższa od zawartości w obnóżachbezpośrednio po utrwaleniu. Obnóża przechowywane w temperaturzepokojowej, po 18 i 24 miesiącach zawierały istotnie najniższa zawartośćsacharozy w porównaniu z innymi temperaturami przechowywania.

149

Tabela 5

Zmiany zawartości cukrów redukujących w utrwalonych obnóżach pyłkowych w czasieprzechowywania, w zależności od temperatury (% s.m.)

Changes of reducing sugars eontent in preserved pollen loads during storagę in relation totemperaturę (% d.wt)

C7.3S Liczba Temperatura przechowywaniaprzechowywania powtórzeń Temperature of storagę

(miesiące) Number ofTime of storagę sampies _ :woC + 4°C

pokojowa(months) room

po utrwaleniu12 a 40,57 a 40,57 a 40,57

aft.er preservation

6 24 a 40,59 b' a 40,64 b' a 40,59 b'

12 24 a 40,43 a'b' a 40,69 b' a 40,51 a'b '

18 24 a 40,59 b' a 40,65 b' a 39,93 a'b'

24 24 a 40,64 b' a 40,78 b' a 39,02 a'

Tabela 6

Zmiany zawartości sacharozy w utrwalonych obnóżach pyłkowych w czasie przechowywania,w zależności od temperatury (% s.m.)

Changes of saccharose eontent in preserved pollen loads during storage in relation totemperaturę (% d.wt)

Czas Liczba Temperatura przechowywaniaprzechowywania powtórzeń Temperature of storagę

(miesiące) Number ofTime of storage sampies - 20°C + 4°C

pokojowa(rnonths) room

po utrwaleniu12 a 3,67 a 3,67 c 3,67

after preservation

6 24 a 3,72 c' a 3,70 c' c 3,64 c'

12 24 a 3,80 c' a 3,71 c' c 3,69 c'

18 24 a 3,70 c' a 3,84 c' b 3,21 b'

24 24 a 3,84 c' a 3,79 c' a 2,63 a'

150

Zawartości tłuszczu i popiołu w utrwalonych obnóżach pyłkowych,przechowywanych w temperaturze -20°C, 4 "C i pokojowej nie uległy zmianomw ciągu całego okresu przechowywania (tab. 7,8).

Tabela 7

Zmiany zawartości tłuszczu w utrwalonych obnóżach pyłkowych w czasie przechowywania,w zależności od temperatury (% s.rn.)

Changes uf lipid cnntent in prcservcd pollen loads during storagę in relation to temperaturę(% d.wt)

Czas Liczba Temperatura przechowywaniaprzechowywania powtórzeń Temperaturę of storagę

(miesiące) Number ofTime ot' storagę sampies - 20·C + 4·C

pokojowa

(months) roorn

po utrwaleniu12 a 12,83 a 12,83 a 12,83

a fter prcservation

6 24 a 12,88 a' a 13,01 a a 12,88 a'

12 24 a 12,76 a a 12,83 a a 12,79 a

18 24 a 12,82 a a 12,82 a a 12,66 a

24 24 a 12,78 a a 12,73 a a 12,12 a

Tabela 8

Zmiany zawartości popiołu w utrwalonych obnóżach pyłkowych w czasie przechowywania, wzależności od temperatury (% s.m.)

Changes of ash eontent in preserved pellen loads during storage in re1ation to temperaturę(% d.wt)

Czas Liczba Temperatura przechowywaniaprzechowywania powtórzeń Temperaturę of storagę

(miesiące) Number ofTime tlr storagę sampies - 20·C + 4·C

pokojowa(months) room

po utrwaleniu12 a 4,05 a 4,05 a 4,05

after preservauon

6 24 a 4,08 a' a 4,04 a a 4,10 a'

12 24 a 4,14 a a 4,14 a a 4,12 a'

18 24 a 4,16 a' a 4,12 a' a 4,15 a'

24 24 a 4,13 a a 4,07 a a 4,10 a

151

Zawartości cukrów redukujących i sacharozy w utrwalonych obnóżachpyłkowych przechowywanych w atmosferze powietrza i czystego azotu, uległyminimalnemu obniżeniu w obu zastosowanych w doświadczeniu atmosferachprzechowywania (tab.9, 10).

Tabela 9

Zmiany zawartości cukrów redukujących w utrwalonych obnóżach pyłkowych w czasieprzechowywania. w zależności od atmosfery (% s.m.)

Changes of reducing sugars eontent in prescrved pellen loads during storago in rclation lo

atrnospherc (% d.wt)

Czas Liczba Atmosfera przechowywaniaprzechowywania powtórzeń Atrnosphere ar storage

(miesiące) Number ofTime of storage powietrze azot

(months)sampies air nitrogcn

po utrwaleniu18 a 40,62 a 40,62

after preservation

6 42 a 40,62 a a 40,70 a

12 42 a 40,55 a a 40,57 a

18 42 a 40,38 a a 40,48 a

24 42 a 40,07 a' a 40,42 a'

T a b c I a 10

Zmiany zawartości sacharozy w utrwalonych obnóżach pyłkowych w czasie przechowywania,w zależności od atmosfery (% s.m.)

Changes of saccharose content in preserved pollen loads during storagę in relation toatmosphere (% d.wt)

Czas Liczba Atmosfera przechowywaniaprzechowywania powtórzeń Atmosphere of storagę

(miesiące) Number ofTime of storage powietrze azot

(months)sampies air nitrogen

po utrwaleniu18 a 3,68 a 3,68after preservation

6 42 a 3,67 a' a 3,70 a'

12 42 a 3,72 a' a 3,75 a

18 42 a 3,63 a' a 3,61 a'

24 42 a 3,51 a' a 3,45 a'

152

Niemniej zawartości te nawet po 24 miesiącach przechowywania nie różniły sięistotnie od zawartości w obnóżach bezpośrednio po utrwaleniu. Nie wykazanorównież istotnych różnic w zawartości cukrów redukujących i sacharozypomiędzy porównywanymi atmosferami przechowywania.

Tabela 11

Zmiany zawartości tłuszczu w utrwalonych obnóżach pyłkowych w czasie przechowywania, wzależności od atmosfery (% s.rn.)

Changes of lipid eontent in prcserved pollen loads during storagę in relation to atmosphere(% d.wt)

Czas Liczba Atmosfera przechowywaniaprzechowywania powtórzeń Atmosphere of storage

(miesiące) Number ofTime of storagę powietrze azot

(months)sampIes air nitrogen

po utrwaleniu18 a 12,83 a 12,83

a fter preservation

6 42 a 12,87 a' a 12,91 a'

12 42 a 12,78 a' a 12,81 a

18 42 a 12,76 a' a 12,80 a

24 42 a 12,65 a' a 12,80 a'

Tahela 12

Zmiany zawartości popiołu w utrwalonych obnóżach pyłkowych w czasie przechowywania, wzależności od atmosfery (% s.m.)

Changes of ash eontent in preserved pellen loads during storagę in relation to atrnosphere(% d.wt)

Czas Liczba Atmosfera przechowywaniaprzechowywania powtórzeń Atmosphere of storage

(miesiące) Number ofTime of storage powietrze azot

(months)sampIes air nitrogen

po utrwaleniu18 a 4,05 a 4,05

after preservation

6 42 a 4,10 a' a 4,04 a'

12 42 a 4,16 a a 4,10 a'

18 42 a 4,15 a' a 4,10 a'

24 42 a 4,12 a' a 4,08 a'

153

Zawartości tłuszczu i popiołu w utrwalonych obnóżach pyłkowych,przechowywanych w atmosferze powietrza i czystego azotu nie uległy zmianomw ciągu całego okresu przechowywania (tab. l I , 12).

DYSKUSJA

Uzyskane w niniejszej pracy wyniki badań potwierdzają, że frakcjatłuszczowa i zawartość popiołu nie ulegają zmianom w czasie przechowywaniautrwalonych obnóży pyłkowych w różnych warunkach i są zgodne z podanymiprzez Yo u s s e f i in. (1978).

Dla cukrów redukujących autorzy ci stwierdzili natomiast. że ichzawartość ulega niewielkiemu obniżeniu przy przechowywaniu suszonychobnóży w temperaturze 6°C i pokojowej. Niniejsze badania wykazały obniżeniezawartości tego składnika w obnóżach przechowywanych w temperaturzepokojowej. Natomiast nie potwierdziły obniżenia zawartości tych cukrów wtemperaturze 4 "C, co można wytłumaczyć tym, iż podczas przechowywaniastosowana była także atmosfera czystego azotu, która ograniczyła zmiany wcukrach redukujących obnóży przechowywanych w tej temperaturze.

Zawartość sacharozy wg tych samych autorów wzrastała w wysuszonychobnóżach przechowywanych w temperaturze pokojowej. Natomiast z przedsta-wionych badań wynika, że zawartość tego składnika w suszonych i licfili-zowanych obnóżach, przechowywanych w tej samej temperaturze po 18miesiącach uległa istotnemu ohniżeniu. Spadek zawartości sacharozy podczasprzechowywania może być spowodowany działaniem enzymu rozkładającego tencukier, który w temperaturze pokojowej może być bardziej aktywny niż wtemperaturach niższych. Także w procesie Iiofil izacji labilne składniki jakimi Sąenzymy mają większą szansę przetrwania, w porównaniu z suszeniem wwyższych temperaturach. Zastosowana przez Yo u s s e f i in. (1978) podczassuszenia temperatura 80°C i 24 godzinny czas ogrzewania prawdopodobniezniszczyły w większości składniki pyłku aktywne biologicznie i właśnie tymmożna wytłumaczyć brak zmian w podstawowym składzie chemicznym obnóżypyłkowych, z wyjątkiem niewielkich dla cukrów.

Przyczyną obniżenia zawartości cukrów redukujących w obnóżachpyłkowych przechowywanych w temperaturze pokojowej mogą być równieżreakcje Maillarda (Z i e m b a 1966; S P i c e r 1980), które przebiegajązwłaszcza w nasilonym tempie w wyższych temperaturach. Może to byćprzyczyną obniżenia wartości biologicznej pyłku. Kontrola przebiegu reakcjinieenzymatycznego brunatnienia, w których jednym z etapów Są reakcjeMaillarda jest bardzo trudna i dotychczas nie była prowadzona w obnóżachpylkowych.

154

WNIOSKI

1. Zawartość tłuszczu i popiołu w utrwalonych obn6żach pyłkowych nie ulegapraktycznie żadnym zmianom podczas ich przechowywania w zmiennychwarunkach temperatury i atmosfery, jak również nie zależy od sposobu ichutrwalania, a więc zawartości wody.

2. W utrwalonych obnóżach pyłkowych przechowywanych w temperaturzepokojowej następuje obniżenie zawartości cukrów redukujących i sacharozy.

LITERATURA

BN-89/9161-06 "Obnóża pyłkowe"K o d u n i s M. (1971) - Prcdloźenie po ispol'zovaniju novoj techniki opredelenija cveta meda

i obezvoźivanija rnatoćnogo moloćka i pyl'cy. Apiacta. 6(1): 19-20.M a d z g a r a li v i l i G. D., N i kur a d z e D.I., C i t l i d z c B. S., V a c h o n i-

n a T. V. (1982) - Suśka i chranenie cvetoćnoj pyl'cy. Pćelovodstvo , 62(1):29-30.M o c l l e r F. (1978) - Auf Pollenleistung gerichtete Betriebsweise. Apiacta. 13(1 ):26.M o n t ć r d e O. A. (1975) - Kriterii ocenki pyl'cy. Apiacta. 5(1):17-23.O c h o t s k i B., K o s t Y s A. (1978) - Pyl'ca i pierga - cenny je produkty. Pćelovodstvo.

58(3):43.p c t r e N., A n d r e i C. (1976) - Technologier der Konditionerung und Aufbewahrung von

Pollen zu apitherapeutischer Verwendung. Neues in der Apitherapie Apimondia- Verlag-Bukarest. s. 90-93

R u t k o w s k a U. (1981) - Wybrane metody badania składu i wartości odżywczej żywności.PZWL, Warszawa.

S p i c erA. (1980) - Nowe metody zagęszczania i suszenia żywności. Materiały z Sympozjumzorganizowanego przez lUFoST. WNT, Warszawa.

S z c z ę s n a T., R y b a k - C h m i c l c w s k a H., S k o w r o n c k W. (1995) -Wpływ utrwalania na wartość biologiczną obnóży pyłkowych. Pszczeln.Zesz.Nauk.39(1):177-187.

S z c z ę s n a T., R y b a k - C h m i e l e w s k a H., S k o w r o n e k W. (I995a) -Zmiany w składzie chemicznym obnóży pyłkowych zachodzące podczas ich przechowy-wania w różnych warunkach. II. Białko i aminokwasy. Pszczeln.Zesz.Nauk., 39(2):157-170.

S z c z e s n a T., R y b a k - C h m i e l e w s k a H., S k o w r o n e k W. (1995b) -Zmiany w składzie chemicznym obnóży pyłkowych zachodzące podczas ich przechowy-wania w różnych warunkach. III. Witamina C i prowitamina A (,B-karoten). PszczelnoZesz. Nauk. , 39(2):171-189.

S z c z ę s n a T., R y b a k - C h m i e l e w s k a H., S k o w r o n e k W. (1995c) -Zmiany w składzie chemicznym obnóży pyłkowych zachodzące podczas ich przechowy-wania w różnych warunkach. IV. Kwasowość ogólna i czynna (pH). Pszczeln.Zesz.Nauk., 39(2): 191-207.

T a l p a i B. (1978) - Cvetoćnaja pyl'ca. Obzor. Apiacta, 13(3):103-115.Youssef A.M., Farag R.S., Ewies M.A., EI-Shakaa S.M.A.(1978)-

Chemical studies on pollen collected by honeybees in Giza region, Egypt. J.Apic. Res. ,17(3): 110-113.

Z i e m b a Z, (1966) - Reakcje brunatnienia w żywności. Przem.Spoż., 20:40-54.

155

ALTERATIONS IN THE CHEMICAL COMPOSITION OF THE I'OLLEN LOAHSSTORED UNDER VARIOUS CONDlTIONS. I. SUGARS, FAT AND ASH.

T. S z c z t: s n a, II. R Y b ak - C h III i e I t' w s k a, W. S k o w r (I n t' k

Summary

The aim of the study was lo evaluate thc contents of reducing sugars, saccharose , falfractions and ash in preserved pollen loads slored under various conditions. The examinalionsinvolved either frozen or dried al aboul40°C or Iyophilized pollen loads sto red at -20°C ± 2°C,4 "C ± 2°C and room temperaturę (18°C - 26°C) and in differentiated atrnosphcre containing airand pure nitrogen. Thc rcsults showed that the eontenis of fal and ash did not change as a resultof different temperaturę and atrnosphere used during storagę. Morcover , these contcnts failed lochangc with respect lo the preservation manncr used (watcr conteuts). In eontrust. the potlenloads kept at room temperaturę revealed a drop in reducing sugar and saccharose eontenis.Keywords: bee products , poilen loads, sugars, fat, ash, storago.

156