132

Sprawa C-109/91 z dnia 6 pa�dziernika 1993 r.

GERARDUS CORNELIS TEN OEVER V. STICHTING BEDRIJFSPENSIOENFONDS VOORHET GLAZENWASSERS-EN SCHOONMAAKBEDRIJF

[ECR, 1993, I-4879]

TRE�Æ: RÓWNA P£ACA DLA MʯCZYZN I KOBIET � RENTA RODZINNA � OGRANICZENIE WCZASIE SKUTKÓW ORZECZENIA W SPRAWIE BARBER

1. FAKTY I PROCEDURA

Do chwili �mierci w dniu 13 pa�dziernika 1988 roku ¿ona pana Ten Oever by³a cz³onkiem zak³ado-wego systemu emerytalno-rentowego, finansowanego przez pracodawców i pracowników. W owymczasie regulamin systemu przewidywa³ rentê rodzinn¹ wy³¹cznie dla wdów. Dopiero 1 stycznia 1989roku uprawnienie to rozszerzono na wdowców. Po �mierci ¿ony pan Ten Oever wniós³ o przyznaniemu renty wdowca. Fundusz emerytalny odmówi³, uzasadniaj¹c odmowê tym, i¿ w chwili �mierci paniTen Oever regulamin systemu nie przewidywa³ takiej renty. W odpowiedzi na argumentacjê pana TenOever, opart¹ na orzeczeniu w sprawie Barber, wedle którego renta, o któr¹ wnosi ma byæ traktowanajako wynagrodzenie w rozumieniu art. 119 Traktatu i w zwi¹zku z tym niedozwolona jest dyskrymi-nacja mê¿czyzn i kobiet, fundusz emerytalny stwierdzi³, ¿e orzeczenie w sprawie Barber wydano ju¿po �mierci pani Ten Oever i jego skutki s¹ ograniczone w czasie.

2. PYTANIA SKIEROWANE DO TRYBUNA£U

1. Czy �wynagrodzenie� w rozumieniu art. 119 Traktatu ustanawiaj¹cego Europejsk¹ Wspólnotê Gospo-darcz¹ musi byæ rozumiane jako wyp³acanie nieustawowych �wiadczeñ ¿yj¹cym cz³onkom rodziny (ta-kim jak w niniejszym przypadku renta wdowca?)

2. W przypadku, je�li odpowied� na pytanie 1 jest twierdz¹ca, czy art. 119 Traktatu EWG ma zastosowa-nie do powoda z takim skutkiem, i¿ mo¿e on ¿¹daæ wyp³acania renty wdowca:a) od dnia �mierci swej ¿ony (13 pa�dziernika 1988); czyb) od dnia wydania orzeczenia przez Trybuna³, czyli od 17 maja 1990; czy te¿c) nie ma on takiego prawa, poniewa¿ jego ¿ona zmar³a przed 17 maja 1990?

3. ORZECZENIE TRYBUNA£U

W odniesieniu do pierwszego pytania, jest prawnie ustalone, i¿ pojêcie wynagrodzenia w rozumieniuart. 119 ust. 2 Traktatu o EWG obejmuje wszelkie korzy�ci w gotówce lub w naturze, �wiadczone bezpo-�rednio lub w przysz³o�ci, pod warunkiem, i¿ pracownik otrzymuje je, nawet po�rednio, z tytu³u zatrudnie-nia u pracodawcy. Fakt, i¿ pewne �wiadczenia s¹ p³atne po zakoñczeniu stosunku pracy nie przeszkadza, bystanowi³y one wynagrodzenie w rozumieniu art. 119 (patrz w szczególno�ci orzeczenie w sprawie Barber,punkt 12). Jednak tak zdefiniowane pojêcie wynagrodzenia nie mo¿e obejmowaæ systemów zabezpieczeniaspo³ecznego lub �wiadczeñ, takich jak na przyk³ad, emerytury, które s¹ regulowane bezpo�rednio przezustawodawstwo bez ¿adnego elementu umowy w ramach przedsiêbiorstwa lub sektora zawodowego i którestosuje siê obowi¹zkowo do ogólnych kategorii pracowników. Systemy te zapewniaj¹ korzystanie z dobro-dziejstw systemów ustawowych, do których finansowania przyczyniaj¹ siê pracownicy, pracodawcy i wmiarê mo¿liwo�ci w³adze publiczne, w sposób okre�lany w mniejszym stopniu przez stosunek pracy miêdzypracodawc¹ i pracownikiem, a bardziej przez wzgl¹d na politykê spo³eczn¹ (orzeczenie z dnia 25 maja 1971r. w sprawie Defrenne, 80/70 (ECR, 1971, 445, punkty 7 i 8). W niniejszej sprawie z dokumentów znajdu-j¹cych siê w posiadaniu Trybuna³u wyra�nie wynika, ¿e regulamin rzeczonego systemu emerytalnego nieby³ bezpo�rednio okre�lony przez ustawê, ale by³ wynikiem umowy zawartej pomiêdzy danym pracodawc¹a pracownikiem. W³adze publiczne, na wniosek przedstawicieli partnerów spo³ecznych, o�wiadczy³y jedy-nie, i¿ system ten jest obowi¹zkowy dla ca³ej odno�nej bran¿y. Stwierdzono równie¿, i¿ ten system emery-talny jest finansowany w ca³o�ci przez pracodawców i pracowników danego sektora, z wy³¹czeniem wszel-kich nak³adów finansowych z funduszy publicznych. W konsekwencji Trybuna³ stwierdzi³, i¿ odno�na ren-ta rodzinna mie�ci siê w zakresie art. 119. Traktatu, bez wzglêdu na fakt, i¿ z definicji renta rodzinna jest

133

wyp³acana nie pracownikowi, lecz jego rodzinie.Je�li chodzi o pytanie drugie, dotycz¹ce dok³adnego zakresu ograniczenia dzia³ania w czasie orzecze-

nia w sprawie Barber, Trybuna³ wskaza³, i¿ dok³adny kontekst, w którym to ograniczenie by³o na³o¿one,dotyczy³ �wiadczeñ (w szczególno�ci rent) przewidzianych przez prywatne systemy emerytalno-rentowe,które s¹ traktowane jako wynagrodzenie w rozumieniu art. 119 Traktatu. Orzeczenie to uwzglêdnia³o fakt,i¿ cech¹ charakterystyczn¹ tej formy wynagrodzenia jest odstêp czasowy pomiêdzy narastaniem uprawnieñdo emerytury, które odbywa siê stopniowo w okresie kariery zawodowej pracownika, a jej rzeczywistymwyp³acaniem, które jest odroczone do czasu osi¹gniêcia okre�lonego wieku. Trybuna³ wzi¹³ równie¿ poduwagê sposób, w jaki fundusze systemów emerytalnych s¹ finansowane, a w zwi¹zku z tym i kwestie doty-cz¹ce w ka¿dym indywidualnym przypadku zwi¹zku miêdzy okresowymi sk³adkami i kwot¹, która ma byæw przysz³o�ci wyp³acana. Trybuna³ o�wiadczy³, i¿ wzi¹wszy pod uwagê przyczyny wyja�nione w orzecze-niu w sprawie Barber, dotycz¹ce ograniczenia jego dzia³ania w czasie, nale¿y jasno powiedzieæ, ¿e równo-�ci traktowania w kwestii rent zak³adowych mo¿na dochodziæ tylko w odniesieniu do okresów zatrudnieniapo 17 maja 1990 roku, dniu orzeczenia w sprawie Barber, z zastrze¿eniem wyj¹tków na korzy�æ pracowni-ków lub osób wnosz¹cych roszczenia zamiast pracowników, które przed t¹ dat¹ wszczê³y postêpowanies¹dowe lud wnios³y odpowiednie roszczenie na mocy maj¹cego zastosowanie prawa krajowego.

TRYBUNA£ NINIEJSZYM POSTANAWIA:

1. Renta rodzinna, przewidziana przez system emerytalno-rentowy tego rodzaju, jak bêd¹cy przedmiotemsprawy g³ównej, mie�ci siê w zakresie art. 119. Traktatu, ustanawiaj¹cego Europejsk¹ Wspólnotê Go-spodarcz¹.

2. Na mocy orzeczenia z dnia 19 maja 1990 roku w sprawie C-262/88, Barber, na bezpo�rednie dzia³anieart. 119. Traktatu mo¿na siê powo³ywaæ w celu domagania siê równego traktowania w kwestii rentzak³adowych tylko w odniesieniu do okresów zatrudnienia po 17 maja 1990 roku, dniu orzeczenia wsprawie Barber, z zastrze¿eniem wyj¹tków na korzy�æ pracowników lub osób, wnosz¹cych roszczeniazamiast pracowników, które przed t¹ dat¹ wszczê³y postêpowanie s¹dowe lud wnios³y odpowiednieroszczenie na mocy maj¹cego zastosowanie prawa krajowego.