Źródła PMPTOMASZ DĄBROWSKI

Filary prawa międzynarodowego

! suwerenność państw,

! zakaz stosowania siły,

! moc wiążąca zobowiązań międzynarodowych,

! poszanowanie praw człowieka.

2

Cechy PMP

! Brak prawodawcy

! Brak przymusu

! Brak obowiązkowego sądownictwa

! Brak hierarchii norm

3

Artykuł 38 Statutu MTS Źródła PMP:

! Konwencje międzynarodowe

! Zwyczaj

! Zasady ogólne prawa

! Wyroki sądowe, zdania znawców prawa (art. 59!)

4

Ius cogens - art. 103 KNZ, art. 30 KWPT, art. 7 NAT.

art. 53 KWPT: Norma przyjęta i uznana, przez międzynarodową społeczność państw jako całość, za normę, od której żadne odstępstwo nie jest dozwolone i która może być zmieniona jedynie przez późniejszą normę powszechnego prawa międzynarodowego o tym samym charakterze.

5

Zasady ogólne prawa

! Nemo plus iuris ! Zakaz korzystania z własnego bezprawia ! Nikt nie jest sędzią we własnej sprawie ! Lex specialis derogat legi generali ! Res iudicata ! Odszkodowanie ! Ciężar dowodu

6

Pacta sund servanda

! art. 26 KWPT: Każdy będący w mocy traktat wiąże jego strony i powinien być przez nie wykonywany w dobrej wierze.

7

Zasada dobrej wiary

! ar. 2 KNZ: Wszyscy członkowie, w celu zapewnienia sobie praw i korzyści wynikających z członkostwa, wykonywać będą w dobrej wierze zobowiązania przyjęte przez nich w zgodzie z niniejszą Kartą

8

Kazus

! Francja zobowiązała się do zaprzestania prób jądrowych w oświadczeniu (akcie jednostronnym). Mimo to, kontynuowała te próby. Państwa trzecie wystąpiły do MTS o rozstrzygnięcie sporu. Francja podniosła, że akt jednostronny nie jest źródłem prawa międzynarodowego w rozumieniu art. 38 Statutu MTS i że nie jest formalnie związana oświadczeniem. Jaki byłby Państwa wyrok?

9

Estoppel

! Zakaz przeczenia swoim poprzednim czynom.

10

Kazus

! Między Tajlandią a Kambodżą toczy się spór dot. traktatu granicznego z 1904 r. (zawartego między Tajlandią - wówczas Syjamem - a Francją). Komisja delimitacyjna sporządziła mapę, na której świątynia Preah Vihear znajduje się na terytorium Kambodży. Syjam zaakceptował ten fakt - co potwierdza używanie map zgodnych z warunkami Traktatu a także wizyta Księcia w świątyni, kiedy to wiedział ona na jej czubku francuską flagę. Tajlandia podnosi, że nie odpowieada za czyny Syjamu. Które państwo ma rację? Jakie są warunki stosowania zasady estoppel?

11

Preah Vihear 12

4 warunki MTS:

! ma miejsce faktyczne zachowanie państwa,

! zachowanie to zostaje wyraźnie zaakceptowane przez państwo trzecie,

! państwo trzecie opiera się na tym zachowaniu podejmując własne działania,

! efektem jest zmiana sytuacji międzynarodowoprawnej państwa trzeciego lub jego szkoda.

13

Zasada słuszności

! RFN wystosowała do MTS wniosek o przyznanie jej równej (just and equitable) części szelfu kontynentalnego Morza Północnego w stosunku do Danii i Holandii - które twierdzą, że taki rezultat byłby nieracjonalny. MTS został poproszony o wskazanie norm PMP, jakie powinny zastosować strony sporu.

14

15

Umowa międzynarodowa

! Zgodne oświadczenie woli podmiotów PMP

! Reguluje sytuację prawno-międzynarodową

! Nie zależy od nazwy czy ilości dokumentów

16

Zawieranie umów

! Negocjacje

! Parafowanie

! Podpisanie

! Podpisanie

! Ratyfikacja / Zatwierdzenie

17

Ratyfikacja

! Duża – katalog z art. 89.1 Konstytucji (UM>U): ! pokoju, sojuszy, układów politycznych lub układów

wojskowych, ! wolności, praw lub obowiązków obywatelskich określonych w

Konstytucji, ! członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w organizacji

międzynarodowej, ! znacznego obciążenia państwa pod względem finansowym, ! spraw uregulowanych w ustawie lub w których Konstytucja

wymaga ustawy. ! Mała – art. 89.2 Konstytucji ! Referendum z art. 90 Konstytucji

! f

18

Zawieranie umów c.d.

! Zatwierdzenie

! Złożenie dokumentów ratyfikacyjnych

! Rejestracja

! Publikacja wewnętrzna

19

Zastrzeżenie

! Zgłoszone najpóźniej w momencie wyrażania zgody na związanie się umową

! Niesprzeczne z celem i przedmiotem umowy

! Sprzeciw

! Zasada wzajemności

20

Nieważność umowy – ex tunc

! Naruszenie prawa wewnętrznego podmiotu PMP ! Wady oświadczenia woli:

! Przekrooczenie granic upoważnienia ! Błąd ! Podstęp ! Przekupstwo ! Przymus wobec przedstawiciela państwa ! Przymus wobec państwa

! Niezgodność z ius cogens

21

Wygaśnięcie – ex nunc

! Przyczyny przewidziane w umowie

! Za zgodą stron

! Desuetudo

! Istotne naruszenie

! Późniejsza niemożność wykonania umowy

! Rebus sic stantibus

22

Interpretacja umowyart. 31 KWPT

! Dobra wiara i pacta sunt servanda

! Użyte normy i nazwy rozumiane zgodnie z ich normatywnym znaczeniem

! Znaczenie poszczególnych wyrazó w świetele przedmiotu i celu umowy – kontekst

23

Klauzule umowne

! Wzajemność

! Traktowanie narodowe

! Największe uprzywilejowanie

! Arbitraż

! Ratyfikacja / zatwierdzenie

24

Traktat

! Umowa międzynarodowa zawarta w formie pisemnej, regulowana przez PMP, której podmiotami są wyłącznie państwa

! Konwencja wiedeńska o prawie traktatów z 23.05.1960 (27.011980), Polska – 01.08.199025

25

Zwyczaj

! Odformalizowany i praktyczny

! Jednolita praktyka państwa, działających w przekonaniu o prawnym obowiązku takiego działania

26

Pozostałe źródła

! Orzecznictwo

! Doktryna

! Ustawodawstwo państw

27

Akty jednostronne państw

! Sensu stricto – autonomiczne ! Uznanie – stwierdzenie istnienia faktów prawnych ! Protest – zaprzeczenie ich istnienia ! Zrzeczenie – rezygnacja z prawa ! Gwarancja – prawo dla podmiotu trzeciego

! Sensu largo – powiązane ! Obligatoryjne – np. Notyfikacja blokady wojennej ! Fakultatywne – np. Deklaracja uznająca kompetencję

MTS ! Mieszane – PMP + prawo wewnętrzne, np. Określenie

granic morza

28

Akt jednostronny jest wiążący, gdy:

! Jego przedmiotu nie reguluje umowa ! Prawidłowo wydany ! Podmiot ma zamiar związania się treścią AJ ! Zobowiązanie bezwarunkowe ! Publiczne oświadczenie erga omnes ! Brak wad oświadczenia woli

29

Uchwały organizacji międzynarodowych

! Uchwałą to wyraz woli podmiotu ! Zakres obowiązywania

! Pro foro interno – np. Utworzenie organu ! Pro foro externo – np. Wyrok MTS, decyzja RB ONZ

! Zalecenia / decyzje

30

Kazus

Na konferencji międzynarodowej, zwołanej w celu przyjęcia wynegocjowanego tekstu traktatu, państwa uczestniczące przyjęły traktat bezwzględną większością głosów.

! Czy przyjęcie tekstu traktatu w drodze głosowania jest dopuszczalne?

! Czy przyjęcie tekstu bezwzględną większością głosów jest zgodne z KWPT?

31

Kazus

W okresie rokowań między państwami A i B przedstawiciel państwa B wyraził zamiar podpisania negocjowanego traktatu z zastrzeżeniem ratyfikacji. W treści traktatu nie znalazło się jednak takie postanowienie. Oba państwa podpisały kontrakt, po czym państwo A wezwało B do spełnienia zobowiązań – z traktatu wynika, że wchodzi w życie z dniem podpisania. B twierdzi, że traktat nie wszedł w życie.

! Które państwo ma rację i dlaczego?

32

Kazus

Państwa A i B podpisały, z zastrzeżeniem ratyfikacji, umowę o utworzeniuwspólnego rezerwatu dla saren na terenach przygranicznych obu państw. Państwo A niezwłocznie przetransportowało na ten teren wiele saren. Państwo B notyfikowało A, że wycofuje się z woli zawarcia traktatu i utworzyło tam z kolei ośrodek treasury agresywnych psów. Państwo A domaga się usunięcia ośrodka, bowiem zgodnie z art. 18 KWPT w okresie po podpisaniau, a przed ratyfikacją, państwa mają obowiązek powstrzymania się od działań udaremniających cel traktatu

! Czy państwo B ma obowiązek zamknięcia ośrodka?

33

Kazus

Pięć państw podpisało konwencję o współpracy kulturalnej. Kwestia przystąpienia nowych państw nie była poruszana w czasie negocjacji i w tekście umowy. Państwo A chce zostać jej stroną. Cztery państwa zgodziły się, lecz państwo B zgłosiło sprzeciw.

! Czy państwo A może przystąpić do owej konwencji?

34

Kazus

! Państwo A zobowiązało się w umowie międzynarodowej do zniesiena kary konfiskaty majątku, jednak sędzia tego kraju orzekł ją na podstawie niezmienionej wciąż ustawy karnej. Sędzia uzasadnił, że jest niezawisły i podega Konstytucji i ustawom, wobec czego on oraz państwo A są zwolnieni z odpowiedzialności.

! Oceń rozumowanie sędziego. ! Czy i kto ponosi odpowiedzialność

międzynarodową?

35