ZATRUCIA LEKAMI 08-09 druk

Zatrucia lekami

Dr n. med. Dorota SzpakKlinika Toksykologii i Chorób ŚrodowiskowychUniwersytet Jagielloński Collegium MedicumKraków

Leki nasenne i uspokajające stosowane w leczeniu zaburzeń lękowych i bezsenności grupa najczęściej przepisywanych leków należą do tej grupy

benzodiazepiny barbiturany pochodne cyklopirolonów, imidazopirydyny p/histaminowe, leki rozluźniające mięśnie

szkieletowe, p/depresyjne, cholinolityki inne: meprobamat, buspiron, glimid, metaqualon

Barbiturany

długo działające barbiturany są skutecznymi lekami przeciwdrgawkowymi, ale diazepam i fenytoina są znacznie częściej stosowane celem przerwania napadu drgawek w sytuacjach naglących

krótko-działające barbiturany są używane jako leki wprowadzające do znieczulenia, szczególnie w sytuacjach naglących

Barbiturany

śpiączka barbituranowa jest uznanym sposobem wspomagającym w leczeniu stanów niedotlenienia mózgu jak również pourazowych stanów obrzęku mózgu

barbiturany prowadzą do zmniejszenia ciśnienia śródczaszkowego i poprawiają zużycie tlenu przez mózg po zabiegach neurochirurgicznych, urazach mózgowych, w stanach po zatrzymaniu krążenia

Barbiturany - struktura

podstawową strukturą wszystkich barbituranów jest kwas barbiturowy, który nie ma właściwości depresyjnych na OUN

działanie depresyjne - dodanie podstawników alkylowych lub arylowych przy węglu 5

podstawą podziału pochodnych kwasu barbiturowego na 4 kategorie - okres półtrwania

objawy kliniczne działania barbituranów zależą od szybkości absorpcji, redystrybucji z tkanek, obecności aktywnych metabolitów

czas działania nie zawsze koreluje z okresem półtrwania

Barbiturany - klasyfikacja

ultra-krótkodziałające czas działania (godz.)

Thiopental 0.3

Thiamytal 0.3

Methohexital 0.3

krótko-działające

Hexobarbital 3

Pentobarbital 3

Secobarbital 3

Barbiturany - klasyfikacjaśredniodługo-działające czas działania (godz.)

Amobarbital 3 – 6

Aprobarbital 3 – 6

Butabarbital 3 – 6

Cyclobarbital 3 – 6

długo-działające

Barbital 6 – 12

Mephobarbital 6 – 12

Phenobarbital 6 – 12

Primidone 6 – 12

Barbiturany

ostra dawka toksyczna zalecana dawka nasenna fenobarbitalu, secobarbitalu i

pentobarbitalu wynosi 2 - 3 mg/kg średnia dawka toksyczna = 5 x dawka nasenna, ciężkie

zatrucie może wystąpić po przekroczeniu 10 x dawki terapeutycznej

Barbiturany - farmakokinetyka

absorpcjabarbiturany są dobrze absorbowane z

przewodu pokarmowego ( głównie z jelita cienkiego)

dystrybucjadystrybucja i odkładanie się w tkance

tłuszczowej zależy od rozpuszczalności w tłuszczach


dystrybucja ultra-krótko działające barbiturany są bardzo dobrze

rozpuszczalne w tłuszczach i przechodzą do szarej substancji mózgu w ciągu sekund

słabiej rozpuszczalne wolniej gromadzą się w mózgu fenobarbital przenika przez łożysko i do tkanek

płodu, jest również obecny w mleku matki


eliminacjawiększość pośrednio i krótko działających

barbituranów jest metabolizowana w wątrobiekrótko działające przez oksydację do

nietoksycznych metabolitówczęść pośrednio działających metabolizuje do

aktywnych metabolitów odpowiedzialnych za przedłużanie się śpiączki w przypadku zatrucia


eliminacja długo działające barbiturany są metabolizowane w

wątrobie w mniejszej ilości - 60-75% przyjętej dawki reszta dawki jest wydalana w postaci niezmienionej

przez nerki czas działania zależy od:

czynności wątroby, nerek tolerancji – przewlekłe zażywanie wieku chorego (bardzo wolny u niemowląt i starszych,

szybki u dzieci, młodych dorosłych)

Barbiturany - patofizjologia

barbiturany są lekami działającymi depresyjnie na OUN, wywołują ten efekt prawdopodobnie przez oddziaływanie na synapsy, gdzie neuromediatorem jest kwas gamma-aminomasłowy (GABA), podstawowy inhibitor OUN

wpływają depresyjnie na RAS (reticular activating system) – aktywujący układ siateczkowy w pniu mózgu

Barbiturany - patofizjologia

wcześnie, w przebiegu śpiączki, barbiturany hamują centralny napęd oddechowy, co prowadzi do niewydolności oddechowej

w wysokich dawkach powodują zwiotczenie mięśni szkieletowych, gładkich oraz m. sercowego, co prowadzi do osłabienia siły skurczu, poszerzenia naczyń i hipotonii

hamują perystaltykę przewodu pokarmowego - niedrożność

Barbiturany - objawy kliniczne

OUN zamazana mowa, ataksja, senność, zawroty głowy,

osłabienie, śpiączka osłabienie, a następnie zniesienie odruchów

ścięgnistych niewydolność krążenia i oddychania źrenice początkowo wąskie, reagują na światło,

następnie poszerzone, bez reakcji na światło depresja oddychania - wcześnie, ze zmniejszeniem

pojemności życiowej i wentylacji minutowej

Barbiturany - objawy kliniczne

układ krążeniawstrząs - początkowo wynik depresji rdzenia

przedłużonego, dodatkowo względna hipowolemia (wiotkie m. gładkie), hipoperfuzja tkanek

skórapęcherze na skórze w miejscu ucisku

Barbiturany - leczenie

podtrzymanie podstawowych funkcji życiowych zatrzymanie oddechu często przyczyną śmierci

we wczesnym okresie ocena wentylacji, tlenoterapia, intubacja,

mechaniczna wentylacja ocena układu krążenia, podawanie płynów -

wypełnienie łożyska naczyniowego; wazopresory;

zaburzenia rytmu rzadkie

Barbiturany - leczenie

dekontaminacja przewodu pokarmowegopłukanie żołądka - należy rozważyć po

upływie 1 godziny od zażycia; zwolnienie perystaltyki, wskazane podanie węgla aktywowanego

powtarzane dawki węgla aktywowanego

Barbiturany - leczenie metody przyspieszające eliminację

diureza alkaliczna - wskazana tylko w przypadku zatrucia barbituranami długodziałającymi

alkalizacja moczu przyspiesza wydalanie fenobarbitalu przez nerki 5 - 10 razy

forsowana diureza alkaliczna - jeśli wydalane jest 3-4 ml/kg/min moczu, a pH moczu jest powyżej 7.5

hemodializa - skuteczna w zatruciach barbituranami długodziałającymi

hemoperfuzja wskazana w ciężkich zatruciach średnio i krótko działającymi barbituranami; zjawisko odbicia "rebound"

Benzodiazepiny

wywierają wysoce swoiste działanie tłumiące na czynność bioelektryczną jąder układu limbicznego

silne działanie odprężające na czynności psychiczne, bez ubocznego depresyjnego działania na czynność OUN

w działaniu tym pośredniczy swoisty receptor benzodiazepinowy, na który nie działa żaden ze znanych neurotransmiterów

mechanizm działania przeciwdrgawkowego polega prawdopodobnie na wzmożeniu syntezy i uwalniania GABA

Benzodiazepiny

zastosowanie leki przeciwlękowe, uspokajająco-nasenne,

przeciwdrgawkowe, relaksujące, rozluźniające mięśnie

klasyfikacja:dzieli się je na 3 grupy - podstawą okres

półtrwania

Benzodiazepiny - klasyfikacja

ultrakrótko-działające (<10 godz.) czas działania (godz.)

Midazolam (Dormicum) 2 – 5

Temazepam (Signopam) 10

Triazolam (Halcion) 1.7 - 3

krótko-działające (10 - 24 godz.)

Alprazolam (Xanax) 11 - 14

Lorazepam (Ativan, Temesta, Lorafen)

10 - 20

Oxazepam (Tazepam, Seresta) 3 - 21

Benzodiazepiny - klasyfikacja

długo-działające (>24 godz.) czas działania (godz.)

Chlorodiazepoxide (Librium, Elenium)

5 - 30

Chlorazepate (Tranxene) 36 - 200

Clonazepam (Rivotril) 10 - 50

Diazepam (Valium, Relanium) 20 - 50

Flurazepam (Dalmadorm) 50 - 100

Nitrazepam (Eunoctin, Mogadon) 25

Prazepam (Lysanxia, Centrax) 26 - 200

Benzodiazepiny

ostre zatrucie - uspokojenie, śpiączka, zwiotczenie mięśni; rzadko prowadzi do śmierci

absorpcja - większość szybko i dobrze absorbowana z przewodu pokarmowego

dystrybucja - zależy od wartości objętości dystrybucji i rozpuszczalności w tłuszczach; silnie wiążą się z białkami

eliminacja - głównie metabolizm w wątrobie interakcje - potencjalizują efekt innych leków

depresyjnie działających na OUN

Benzodiazepiny

objawy kliniczneuspokojenie, senność, zaburzenia widzenia,

zaburzenie zborności ruchów,śpiączka - rzadko; jeśli wystąpi śpiączka - należy szukać

dodatkowego czynnika

Benzodiazepiny

leczenie stabilizacja płukanie żołądka do 1 godziny od zażycia, jeśli dawka

przyjęta przekracza kilkakrotnie dawkę terapeutyczną; eliminacja - metody przyspieszające nieskuteczne odtrutka - antagonista receptora

benzodiazepinowego Flumazenil (ANEXATE®) leczenie podtrzymujące

Neuroleptyki

Fenotiazyny Chlorpromazine Fluphenazine Levomepromazine Perphenazine Prometazine Thioridazine

Pochodne butyrophenonu Haloperidol

Pochodne tioksantenowe Chlorprothixene Thiothixene

Pochodne dibenzodiazepinowe Clozapine Lozapine Olanxapine

Neuroleptyki – podział

atypowe leki neuroleptyczne pochodne

dibenzodiazepiny klozapina, klotiapina

dibenzotiazepiny kwetiapina (quetiapine)

thienobenzodiazepiny olanzapina

dibenzooksazepiny loksapina

pochodne różnych układów heterocyklicz- nych

buspiron benzoksazolu

risperidon imidazolowe

sertindol chinolinowe

arpiprazol

Neuroleptyki

fenotiazyny i inne leki antypsychotyczne są stosowane w leczeniu psychoz i chorób z pobudzeniem, niektóre są używane jako leki p/wymiotne

mechanizm działania - blokują receptory dopaminowe D1 i D2 alfa1, alfa2 adrenergiczne muskarynowe serotoninowe histaminowe

Neuroleptyki

Klasyczne leki neuroleptyczne blokują w mózgu do 80% receptorów D2 w prążkowiu

Aby został osiągnięty efekt przeciwpsychotyczny wystarczy zablokować mniejszą pulą receptorów

Zablokowanie zbyt dużej liczby receptorów przyczynia się do powstawania niepożądanych objawów pozapiramidowych

Późne dyskinezy ujawniające się po długotrwałym podawaniu neuroleptyków są wyrazem zwiększenia wrażliwości i liczby receptorów D2

wiele leków z tej grupy (szczególnie fenotiazyny) blokuje receptory cholinergiczne typu M, osłabiając niepożądane (parkinsonowskie) następstwa blokady dopaminergicznej, wywołuje objawy antycholinergiczne

Atypowe neuroleptyki

nowa generacja leków przeciwpsychotycznych cechą charakterystyczną jest silne blokowanie

receptorów serotoninowych, głównie 5-HT2A działanie to zwiększa skuteczność wobec tzw.

negatywnych objawów schizofrenii oraz osłabia niepożądane efekty pozapiramidowe wynikające z zablokowania receptora dopaminowego D2

większość neuroleptyków atypowych znacznie silniej blokuje receptor 5-HT2A niż receptor D2, dlatego leki te znacznie rzadziej niż klasyczne neuroleptyki wywołują niepożądane objawy pozapiramidowe

Neuroleptyki - toksyczność

układ krążenia:efekt cholinolityczny – tachykardiablokada alfa-adrenergiczna – hipotonia

ortostatycznadziałanie chinidynopodobne (blokowanie

kanałów sodowych) – zaburzenia rytmu wydłużenie QTc

Neuroleptyki - toksyczność

ośrodkowy układ nerwowy depresja oun i objawy antycholinergiczne są

odpowiedzialne za zmienny, zależny od dawki i rodzaju leku efekt

blokada alfa-adrenergiczna powoduje wąskie źrenice, niezależnie od objawów antycholinergicznych z innych układów

objawy pozapiramidowe – dystonie są efektem blokady centralnych receptorów dopaminergicznych

obniżony próg drgawkowy zaburzenia termoregulacji

Neuroleptyki – objawy kliniczne

lekkie zatrucie – uspokojenie, wąskie źrenice, hipotonia ortostatyczna; objawy antycholinergiczne – suche śluzówki, sucha skóra, tachykardia, zatrzymanie moczu

ciężkie zatrucie – śpiączka, drgawki, zatrzymanie oddechu

objawy pozapiramidowe: kręcz szyi, skurcz mm. żwaczy, przymusowy zwrot gałek ocznych, sztywność mięśni, bradykinezje

zmiany w ekg – tachykardia, wydłużenie czasu QRS

u pacjenta leczonego przewlekle – złośliwy zespół neuroleptyczny (sztywność mięśni, hipertermia, rabdomioliza, kwasica)

Leki przeciwdepresyjne

leki przeciwdepresyjne działają leczniczo w zespołach depresji endogennej podwyższają chorobowo obniżony nastrój wywierają leczniczy wpływ na pozostałe podstawowe

cechy tego zespołu: usuwają lęk i niepokój zaburzenia napędu psychoruchowego (spowolnienie,

zahamowanie) zaburzenia rytmów biologicznych, zwła-szcza rytmu

dobowego (zaburzenia snu)


historia 1948 - zsyntetyzowano imipraminę i zastosowano ją

jako środek uspokajający 1958 - zastosowano imipraminę jako środek

przeciwdepresyjny, wprowadzono amitryptylinę 1960 - zwrócono uwagę na kardiotoksyczność i

neurotoksyczność cyklicznych leków antydepresyjnych

1988 - leki hamujące selektywnie wychwyt serotoniny


mechanizm działania nieselektywne inhibitory wychwytu zwrotnego NA i 5-

HT wzmagają przekaźnictwo w neuronach noradrenergicznych i

serotoninergicznych wywierają wpływ na inne typy przekaźnictwa wykazują działanie cholinolityczne, przeciwhistaminowe mają działanie chinidynopodobne

do tej grupy należą wszystkie tricykliczne leki przeciwdepresyjne (TLPD)


mechanizm działania (cd) bezpośredni wpływ na receptory głównie

noradrenergiczne i inne złożone mechanizmy działania (mianseryna)

hamowanie aktywności monoaminooksydazy i zmniejszanie degradacji amin katecholowych oraz indolowych (inhibitory MAO)

inne leki: neuroleptyki (chlorprotiksen, sulpiryd, flupentiksol, lewomepromazyna) oraz węglan litu


budowa chemiczna - leki zawierające w strukturze chemicznej jądro

złożone z trzech pierścieni aminy trzeciorzędowe: imipramina, amitryptylina,

klomipramina, trymipramina, doksepina aminy drugorzędowe: dezipramina, nortryptylina,

protryptylina leki zawierające cztery pierścienie (amoksapina,

maprotylina, mianseryna) niecykliczne (fluoxetyna, fluvoxamina, sertralina,

paroxetyna, bupropion)

Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne podstawowy mechanizm działania

nasilenie przekaźnictwa noradrenergicznego (zmniejszenie wychwytu zwrotnego NA)

blokowanie receptorów 5-HT (zmniejszenie wychwytu zwrotnego serotoniny)

blokowanie receptorów cholinergicznych M blokowania receptorów H2 zwiększenie wrażliwości receptorów D2 zahamowanie szybkiego kanału sodowego -

stabilizacja błon komórkowych (dz. chinidynopodobne - kl. IA)

Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne właściwości farmakokinetyczne

dostępność biologiczna szybko i prawie całkowicie wchłaniają się z przewodu

pokarmowego stężenie maksymalne - po 2 - 6 h

dystrybucja jako związki lipofilne łatwo przechodzą do tkanek obj. dystrybucji - od kilku do kilkudziesięciu L/kg wiązanie z białkami osocza od 60 – 98 %

Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne właściwości farmakokinetyczne

metabolizm i wydalanie eliminacja zachodzi głównie na drodze metabolizmu w

wątrobie produkty demetylacji i hydroksylacji są aktywne

farmakologicznie ok. 5% wydalane jest z moczem w postaci nie zmienionej okres półtrwania T1/2 - od kilku do kilkudziesięciu godzin są wydalane z mlekiem matek karmiących

Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne mechanizm działania toksycznego

układ krążenia działanie antycholinergiczne i zahamowanie

wychwytu zwrotnego katecholamin tachykardia i umiarkowane nadciśnienie

obwodowa blokada alfa-adrenergiczna rozszerzenie naczyń

zahamowanie szybkiego kanału sodowego – działanie chinidynopodobne depresja mięśnia sercowego i zaburzenia przewodnictwa

Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne mechanizm działania toksycznego

ośrodkowy układ nerwowy działanie antycholinergiczne senność, splątanie,

pobudzenie, delirium, śpiączka zahamowanie wychwytu zwrotnego katecholamin i

serotoniny w mózgu i inne ośrodkowe mechanizmy drgawki, mioklonie

Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne objawy kliniczne ostrego zatrucia:

objawy ze strony układu krążenia – zaburzenia przewodzenia, arytmie, hipotensja

objawy zespołu antycholinergicznego – ośrodkowe i obwodowe

Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne Układ krążenia – zaburzenia przewodzenia,

arytmie, hipotonia typowe zmiany w ekg:

tachykardia zatokowa z przedłużeniem czasu trwania PR, QRS i QT

bloki AV różnego stopnia częstoskurcz komorowy, migotanie komór, atypowa lub

polimorficzna tachykardia komorowa (torsades de pointes) bradyarytmie

Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne Układ nerwowy - objawy cholinolityczne

ośrodkowe niepokój pobudzenie psychoruchowe splątanie, zespół majaczeniowy (delirium) śpiączka drgawki mioklonie, ruchy mimowolne

Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne Układ nerwowy – objawy cholinolityczne

obwodowe źrenice szerokie, bez reakcji na światło skóra, błony śluzowe suche, zaczerwienione zmniejszone pocenie hipertermia osłabienie lub zniesienie perystaltyki zatrzymanie moczu

Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne leczenie

ocena stanu pacjenta i wstępna stabilizacja funkcji układu oddychania i krążenia

leczenie hipotonii i zaburzeń rytmu dwuwęglan sodu (NaHCO3)

(bolus 1- 2 mEq/kg, następnie powtarzać w takiej dawce aby pH krwi wynosiło 7.45- 7.50)

dożylna infuzja roztworu soli fizjologicznej hiperwentylacja (wentylacja powinna być prowadzona w taki

sposób aby pH krwi wynosiło 7.45- 7.50)

Trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne leczenie (cd..)

leczenie hipotonii i zaburzeń rytmu lidokaina, bretylium, fenytoina (należy zastosować

w przypadku wystąpienia zaburzeń rytmu; leki należące do grupy Ia

[prokainamid, chinidyna] nie powinny być stosowane)

norepinefryna, dopamina iv


leczenie drgawek i podniecenia ruchowego W przypadku wystąpienia drgawek lekiem

pierwszego rzutu jest diazepam, lek z grupy benzodiazepin, w dawce 5 mg iv u dorosłych i 0.1- 0.5 mg/kg u dzieci.

dekontaminacja przewodu pokarmowego Zaleca się podawanie węgla aktywowanego w

dawce 1 mg/kg


przyspieszona eliminacja forsowana diureza, hemodializa nie są skuteczne hemoperfuzja z zastosowaniem kolumn żywiczych

– tylko we wczesnym okresie zatrucia

Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRIs) mechanizm działania

hamują wychwyt zwrotny serotoniny (5-HT) bez istotnego wpływu na wychwyt noradrenaliny i dopaminy

nie wywierają bezpośredniego działania na receptory adrenergiczne, histaminergiczne, muskarynowe i serotoninergiczne

są bezpieczniejsze przy przedawkowaniu

Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRIs) budowa chemiczna

grupa niejednorodna chemicznie – należą do niej: fluoksetyna, sertralina, paroksetyna, fluwoksamina, venlafaksyna, trazodon

farmakokinetyka grupa o odmiennych profilach farmakokinetycznych:

duża objętość dystrybucji, metabolizowane w wątrobie, długi okres półtrwania

Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRIs) Objawy zatrucia

OUN – senność, zaburzenia równowagi, śpiączka depresja oddechowa – rzadko, tylko przy

równoczesnym zatruciu etanolem lub innymi lekami działającymi depresyjnie na OUN

zażycie SSRI’s razem z inhibitorami MAO, lub zażywanie dwóch różnych leków tej grupy może doprowadzić do wystąpienia zespołu serotoninowego

Selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRIs) Objawy zespołu serotoninowego

splątanie, dezorientacja, niepokój ruchowy, mioklonie, wygórowanie odruchów, zaburzenie zborności ruchów, dreszcze, obfite pocenie się, hipertermia

Niesterydowe leki przeciwzapalne (NSAIDs) różna budowa chemiczna

pochodne kwasu octowego (diclofenac, metindol)

pochodne kwasu propionowego (ibuprofen, naproxen)

pochodne kwasu antranilowego (mefacit)butylopirazolidyny (butapirazol)oksykamy (piroxicam)

Niesterydowe leki przeciwzapalne (NSAIDs) podobne właściwości farmakologiczne –

działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne mechanizm działania

zahamowanie aktywności cyklooksygenazy obniżenie produkcji prostaglandyn zniesienie bólu i odczynu zapalnego

Niesterydowe leki przeciwzapalne (NSAIDs) objawy kliniczne zatrucia

objawy ze strony przewodu pokarmowego – nudności, wymioty (mogą być podbarwione krwią), bóle brzucha

rzadko – senność, ataksja, szum w uszach, oczopląs, dezorientacja

w ciężkich zatruciach niektórymi lekami (piroxicam, ibuprofen, fenylobutazon, kw. mefenamowy) – drgawki, śpiączka, niewydolność nerek, uszkodzenie wątroby, zaburzenia krzepnięcia, agranulocytoza

leczenie - objawowe

SALICYLANY

Salicylany

historia salicylany należą do NSAD’s, w skład których

wchodzi kwas acetylosalicylowy oraz jego pochodne: kw. aminosalicylowy, salicylan amonu, etylu, metylu, potasu, diflunisal, benorylat

aspiryna (kwas acetylosalicylowy) - najpopularniejszy lek na świecie, ma działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne, przeciwgorączkowe i przeciwzakrzepowe

Salicylany

historiaw 1887 roku niemiecki chemik Feliks Hoffman

otrzymał trwały kwas acetylosalicylowywynalazek zarejestrowano w 1899 roku pod

nazwą ASPIRYNA - lek przeciwbólowy i łagodzący objawy przeziębienia

początkowo sprzedawana była jako proszek w słoiczkach lub torebkach, od 1904 roku w postaci tabletek

Salicylany – farmakokinetyka

absorpcja dobrze wchłaniają się w żołądku, głównie jednak w

górnym odcinku jelita cienkiego dystrybucja

przenikają do większości tkanek i płynów ustrojowych, w tym do mleka, płynu mózgowo-rdzeniowego, płynu stawowego, łożyska, dzięki biernej dyfuzji zależnej od pH środowiska

stopień wiązania się z białkami oraz objętość dystrybucji zależą od stężenia salicylanów w surowicy


metabolizm i wydalanie hydrolizowane w ścianie jelit, mikrosomach komórek

wątrobowych i krwinkach czerwonych do kwasu salicylowego i innych pochodnych przy udziale swoistych esteraz

w wątrobie, nerkach, a także aktywowanych granulocytach obojętnochłonnych, kwas salicylowy ulega dalszej hydroksylacji, lub sprzęganiu z glicyną i kwasem glukuronowym

metabolity nie wykazują aktywności farmakologicznej


wydalanie salicylany są w całości wydalane z moczem, a proces

ten zależny jest od pH moczu zakwaszenie moczu zmniejsza wydalanie salicylanów

i podwyższa ich stężenie w surowicy alkalizacja zwiększa wydalanie salicylanów i obniża

ich stężenie w surowicy prawie o połowę węgiel aktywowany zmniejsza absorpcję salicylanów

z jelit

Salicylany – mechanizm działania toksycznego nasilają procesy utleniania w ustroju

zwiększona produkcja CO2 pobudzenie ośrodka oddechowego i zwiększenie wentylacji pęcherzyków płucnych – hiperwentylacja

w większych dawkach, kiedy stężenie we krwi osiąga 350 mg/l, salicylany bezpośrednio pobudzają ośrodek oddechowy zwiększenie częstości oddechów alkaloza oddechowa

Salicylany – mechanizm działania toksycznego organizm broni się przed alkalozą przez

zwiększenie wydalania nerkowego wodorowęglanów kwasica metaboliczna;

razem z wodorowęglanami - utrata sodu i potasu obniżenie pH krwi i stężenia wodorowęglanów oraz hipokaliemia

Salicylany – dawki toksyczne

średnia dawka terapeutyczna - 10 mg/kg dzienna terapeutyczna dawka - 40-60 mg/kg/d

dawka 150 - 200 mg/kg - średnie zatrucie dawka 300 - 500 mg/kg - ciężkie zatrucie

stężenie w surowicy > 900 - 1000 mg/l - ciężkie zatrucie

Salicylany – objawy zatrucia

zatrucie lekkie zaburzenia równowagi drżenia mięśniowe szum w uszach zaburzenia słuchu – niedosłyszenie wzmożona potliwość nudności, wymioty bóle głowy zaburzenia świadomości, splątanie


zatrucie ciężkie hiperwentylacja wysoka gorączka - rabdomioliza wtórna do hipertermii pocenie się – odwodnienie organizmu hipoglikemia drgawki halucynacje wzrokowe i słuchowe pobudzenie, a następnie depresja OUN porażenie ośrodka oddechowego wstrząs sercowo - naczyniowy


śmierć spowodowana jest zwykle niewydolnością oddechową

towarzyszy jej wstrząs sercowo-naczyniowy niekiedy przyczyną śmierci może być

hipertermia najczęściej do zgonu dochodzi przy przewlekłym

zatruciu, u osób starszych (po 70 roku życia), u których średnie stężenie salicylanów w surowicy wynosi 700-900 mg/l

Salicylany – leczenie

płukanie żołądka powtarzane dawki węgla aktywowanego -

zapobieganie dalszej absorpcji z przewodu pokarmowego

wyrównywanie zaburzeń wodno – elektrolitowych (hipokaliemia) i kwasowo – zasadowych (kwasica metaboliczna) leczenie kwasicy powinno być agresywne, ponieważ

obniżone pH zwiększa penetrację salicylanów do tkanek, zwłaszcza OUN

Salicylany – leczenie

forsowana diureza alkaliczna - wodorowęglan sodu w dawkach 1.5 mEq/kg m.c.; optymalne jest utrzymywanie pH moczu 8 - 8.5

leczenie hipertermii, hipoglikemii, drgawek pozaustrojowe metody eliminacji

hemodializa (wskazanie – stężenie salicylanów w surowicy 1000 – 1200 mg/L)

ZATRUCIA LEKAMI 08-09 druk

Documents

Transcript of ZATRUCIA LEKAMI 08-09 druk