WYK - ZJ -DRUK

24
dr Kobylińska Zarządzanie jakością WYKŁAD 1 (7.03.2011) JAKOŚĆ Pojęcie jakości pojawiło się już w starożytności-Platon określa jakość jako pewien stopień doskonałości Rewolucyjne zmiany w pojmowaniu jakości przez przedsiębiorstwa zaszły jednak dopiero po II wojnie światowej, gdy naukowcy amerykańscy postanowili odbudować japoński przemysł Wraz ze zmianami podejścia do jakości w XX wieku podejmowano próby jej pełnego zdefiniowania. Zróżnicowanie w definiowaniu jakości było efektem różnorodnego sposobu zrozumienia i podejścia do jakości w środowiskach tworzących wzorce zarządzania jakością (Japonia USA Wielka Brytania) Definicje jakości: Wg propozycji wybitnych nauczycieli jakości, tzw guru jakości, jakość to: Stopień w jakim określony wyrób zaspokaja potrzeby określonego nabywcy, jakość tworzona jest przez ludzi, a nie przez system (J.M. Juran) Przewidywany stopień jednorodności i niezawodności, przy możliwie niskich kosztach i dopasowaniu do wymagań rynku (W.E. Deming) Zgodność z wymaganiami, jakość nie tylko nic nie kosztuje. Ale jest też najuczciwszą maszynka pomnażania zysków (Ph. Crosby) Ogół charakterystyk wyrobu lub usługi w sferach marketingu, projektowania, produkowania, dzięki którym użytkowe wyroby i usługi spełniają oczekiwania klienta (A.V. Feigenbbaum) Zaspokojenie aktualnych i przyszłych potrzeb klienta (J.Oakland) Podejście wartościujące Jakość to- stopień w jakim zbiór inherentnych właściwości spełnia wymagania (wg normy PN-En ISO 9000:2006); Jakość to- stopień w jakim zestaw naturalnych właściwości wyrobu, usługi, systemu lub procesu spełnia wymagania klienta lub innych stron zainteresowanych (Grudowski) Podejście opisowe Jakość to- zespól swoistych cech odróżniających dany przedmiot od innych przedmiotów tego samego rodzaju Jakość to- zbiór cech, których Rozwój koncepcji zarządzania jakością- wkład guru jakości W nowoczesnym podejściu do zarządzania jakością ważna rolę odegrali tzw. Wielcy Nauczyciele Jakości: Walter Sherhart- (1891-1967)- amerykański fizyk, inżynier i statystyk; prekursor współczesnej wiedzy o statystycznej kontroli jakości; o Wynalazł najważniejsze narzędzie, jakim posługujemy się do dziś w sterowaniu jakością-kartę kontrolną o Autor klasycznego podejścia do biznesu(Zaprojektuj-Wykonaj-Sprzedaj), nazwanego Cyklem Shewharta o Cykl ten opiera się na założeniu że najpierw jest projektowanie wyrobu (po zasięgnięciu opinii rynku )potem wytworzenie do wreszcie sprzedanie i testowanie w działaniu. Wyniki działania służą jako dane do wprowadzania usprawnień. Jeśli wyrób się nie sprawdza należy go przeprojektować. William Deming- (1900-1993)- amerykański statystyk, prekursor nowych koncepcji zarządzani jakością. Postulował całkowitą zmianę stylu zarządzania oraz konieczność zmiany orientacji produkcyjnej na rynkową, Upowszechnił statystyczne techniki kontroli jakości w japońskich firmach.

Transcript of WYK - ZJ -DRUK

Page 1: WYK - ZJ -DRUK

dr KobylińskaZarządzanie jakością

WYKŁAD 1 (7.03.2011)JAKOŚĆ

Pojęcie jakości pojawiło się już w starożytności-Platon określa jakość jako pewien stopień doskonałości Rewolucyjne zmiany w pojmowaniu jakości przez przedsiębiorstwa zaszły jednak dopiero po II wojnie

światowej, gdy naukowcy amerykańscy postanowili odbudować japoński przemysł Wraz ze zmianami podejścia do jakości w XX wieku podejmowano próby jej pełnego zdefiniowania.

Zróżnicowanie w definiowaniu jakości było efektem różnorodnego sposobu zrozumienia i podejścia do jakości w środowiskach tworzących wzorce zarządzania jakością (Japonia USA Wielka Brytania)

Definicje jakości:Wg propozycji wybitnych nauczycieli jakości, tzw guru jakości, jakość to:

Stopień w jakim określony wyrób zaspokaja potrzeby określonego nabywcy, jakość tworzona jest przez ludzi, a nie przez system (J.M. Juran)

Przewidywany stopień jednorodności i niezawodności, przy możliwie niskich kosztach i dopasowaniu do wymagań rynku (W.E. Deming)

Zgodność z wymaganiami, jakość nie tylko nic nie kosztuje. Ale jest też najuczciwszą maszynka pomnażania zysków (Ph. Crosby)

Ogół charakterystyk wyrobu lub usługi w sferach marketingu, projektowania, produkowania, dzięki którym użytkowe wyroby i usługi spełniają oczekiwania klienta (A.V. Feigenbbaum)

Zaspokojenie aktualnych i przyszłych potrzeb klienta (J.Oakland)

Podejście wartościujące Jakość to- stopień w jakim zbiór inherentnych właściwości spełnia wymagania (wg normy PN-En ISO 9000:2006); Jakość to- stopień w jakim zestaw naturalnych właściwości wyrobu, usługi, systemu lub procesu spełnia wymagania klienta lub innych stron zainteresowanych (Grudowski)

Podejście opisoweJakość to- zespól swoistych cech odróżniających dany przedmiot od innych przedmiotów tego samego rodzajuJakość to- zbiór cech, których

Rozwój koncepcji zarządzania jakością- wkład guru jakościW nowoczesnym podejściu do zarządzania jakością ważna rolę odegrali tzw. Wielcy Nauczyciele Jakości:

Walter Sherhart- (1891-1967)- amerykański fizyk, inżynier i statystyk; prekursor współczesnej wiedzy o statystycznej kontroli jakości;

o Wynalazł najważniejsze narzędzie, jakim posługujemy się do dziś w sterowaniu jakością-kartę kontrolną

o Autor klasycznego podejścia do biznesu(Zaprojektuj-Wykonaj-Sprzedaj), nazwanego Cyklem Shewharta

o Cykl ten opiera się na założeniu że najpierw jest projektowanie wyrobu (po zasięgnięciu opinii rynku )potem wytworzenie do wreszcie sprzedanie i testowanie w działaniu. Wyniki działania służą jako dane do wprowadzania usprawnień. Jeśli wyrób się nie sprawdza należy go przeprojektować.

William Deming- (1900-1993)- amerykański statystyk, prekursor nowych koncepcji zarządzani jakością. Postulował całkowitą zmianę stylu zarządzania oraz konieczność zmiany orientacji produkcyjnej na rynkową, Upowszechnił statystyczne techniki kontroli jakości w japońskich firmach.

o Osiągnięcia Deminga: Sterowanie jakością procesów i produktów, które przebiegają w cyklu działań, zwanym kołem

Deminga Stosowaniu 14 zasad tez pro jakościowych w pracy kierownictwa przedsiębiorstwa Nagroda im. Deminga przyznawana przez Japończyków

WPROWADZENIE: Ustal standardy aby zapobiec nowym wystąpieniom Wprowadź lub zmień procedury Zbadaj inne pokrewne problemy

PLANOWANIE Wyróżnij zagadnienia Określ aktualny stan Przeanalizuj przyczyny na podstawie zebranych danych Zbuduj plan działań usprawniających

REALIZACJA Zrealizuj plan działań

WERYFIKACJA

Page 2: WYK - ZJ -DRUK

Jooseph Juran- (1904-2008)- jego główną idea jest proces kształtowania jakości produktów nastawionych na klienta. Prekursor kół jakości

o Dwie grupy działań w zakresie jakości wg Jurana: Czynności o charakterze kierowniczym i ekonomicznym (planowanie, organizowanie, dobór

personelu) Czynności o charakterze technicznym (projektowanie, produkcja, kontrola techniczna)

o Koncepcja Jurana opiera się na trzech aspektach- trylogii Jurana (1986) PLANOWANIU JAKOŚCI STEROWANIU JAKOŚCIĄ POPRAWIE JAKOŚCI

Philip Crosby, (1926-2001)- amerykański przedsiębiorca, jest autorem czterech podstaw zarządzania jakością, określanych “absolutami”.:

o Jakość rozumiana jako zgodność ze specyfikacją, a nie jako dobry produkto Jakość osiągana jest poprzez profilaktykę, a nie poprzez ocenyo Standard jakości oznacza brak usterek (koncepcja „zero defektów”)o Jakość mierzona jest kosztem braku zgodności ze specyfikacją, a nie wskaźnikami

Kaoru Ishikawa (1915-1989)-japoński teoretyk zarządzania, profesor w Uniwersytecie Tokijskim; Propagator „kół Jakości”; Autor „diagramu Ikishawy” in, wykresu przyczynowo skutkowego, w którym analiza prowadzona jest od stwierdzenia wystąpienia skutku i prowadzona w kierunku identyfikacji możliwych przyczyn, które go spowodowały.

Ewolucja zarządzania jakością: Inspekcja jakości- pierwsze stadium powstawania koncepcji zarządzania jakością, wykształcone na początku

XX wieku opierało się na inspekcji jakości- oddzielaniu wyrobów niskiej jakości wykrytych przez inspektorów, od wyrobów akceptowalnej jakości, a następnie ich wycofanie, naprawianie lub sprzedanie po niższej cenie.

Kontrola jakości- kolejnym etapem jest kontrola jakości-o bazowała na identyfikacji defektów poprzez nadzór nad umiejętnościami pracowników, np. poprzez

ustalone standardy, wymagania i pomiary. Na tym etapie ewolucji zarządzania jakością początek swojego rozwoju miała statystyczna kontrola jakości z wybitnymi osiągnięciami W.Shewarta.

o Rozwój produkcji zbrojeniowej w czasie II wojny światowej w USA wymagał znaczącego użycia metod statystycznych w kontroli jakości.

o Opracowano wówczas pierwsze standardy w tym zakresie. Zapewnienie jakości- etap ten uświadamiał konieczność zapobiegania problemom jakości, poprzez planowane i

systematyczne działania, przy wsparciu odpowiedniej dokumentacji.o W roku 1971 amerykański narodowy instytut normalizacyjny wydał pierwszą normę krajową z zakresu

systemowego podejścia do zapewnienia jakości. zarządzanie jakością- współczesna filozofia zarządzania jakością na pierwszym miejscu stawia klienta, a

następnie podporządkowuje spełnieniu jego oczekiwań wszystkie obszary funkcjonowania organizacji.o Zarządzanie jakością polega na ustanawianiu stałej aktualizacji polityki jakości i celów jakościowych,

planowaniu osiąganiu tych celów, bieżącym nadzorowaniu procesów mających wpływ na jakość oraz stałym doskonaleniu jakości w organizacji.

Ewaluacja zarządzania jakością- podsumowanie:E.Claver-Cortes, J.J. Tari, J.F. Molina-Azorin, M.D. Lopez, po dogłębnych studiach literaturowych stwierdzają, iż teoria zarządzania jakością rozwijała się na bazie trzech podejść:

Wkładu guru jakości, tj. np. Deming, Juran, Crosby, Ikishawa, Feigenbaum Rozwoju formalnych procesów oceny (np. na podstawie Europejskiej Nagrody Jakości, Malcolm Baldridge

National Quality Award w Stanach Zjednoczonych, czy Deming Prize model w Japonii), czy standardów ISO serii 9000

Rozwoju instrumentów do pomiaru zarządzania jakością, np. koncepcja Six Sigma

Zarządzanie jakością w praktyce sprowadza się do wdrożenia polityki jakości, na którą składają się: Cele i zadania organizacji w zakresie doskonalenia jakości System jakości- struktura organizacyjna, przypisanie zadań pracownikom, odpowiednie procesy, zasoby Funkcje zarządzania jakością- planowanie jakości, organizowanie struktury dla jakości, motywowanie do

działań projakościowych i doskonalenie jakości.

Przykłady działań w systemie zarządzania jakością, a realizacja funkcji zarządzania

Page 3: WYK - ZJ -DRUK

Funkcja zarządzania Przykłady działań w ramach systemu zarządzania jakością

Planowanie

opracowanie polityki jakości; określenie celów dotyczących jakościopracowanie programu poprawy jakościplanowanie potrzebnych zasobów i kompetencji

Organizowaniewdrożenie struktury organizacyjnej i przypisanie odpowiedzialności oraz uprawnieńOpracowanie dokumentacji systemu zarządzania jakości w tym księgi jakości, procedur i instrukcji operacyjnychWdrożenie systemu zewnętrznej i wewnętrznej komunikacji

Motywowanie

Doskonalenie kompetencji pracownikówPrzykłady przełożonych (skuteczne postawy przywódcze)Identyfikacja pracowników z celami jakościowymi (misja, wizja, wartości)Motywowanie do osiągania celów jakości

Kontrolowanie Wdrożenie systemu monitoringu i kontroliWdrożenie systemu audytów wewnętrznychDokonywanie okresowych przeglądów systemu

WYKŁAD 28 zasad zarządzania jakością:

1. Orientacja na kliencie:o Klienta nasz pano Celem działania każdej organizacji jest rozwiązywanie problemów jej klientówo To klient ostatecznie decyduje czy organizacja zaspokoiła jego potrzeby czy nieo Organizacja powinna:

Znać aktualne potrzeby klienta Mierzyć poziom zadowolenia klienta Przewidywać przyszłe potrzeby klienta.

Jak organizacja może mierzyć zadowolenie klienta? Bezpośrednio:

o Sprzedażo Odsetek powtórnego zakupuo Udział stałych klientów (wskaźnik lojalnościowy)o Czas trwania kontaktów handlowych

Pośrednio:o Zadowolenie klientao Udział dalszych rekomendacjio Liczba reklamacjio Udziały rynkoweo Utrata klientów (odsetek odpływu klientów)

OK2. Przywództwo3. Zaangażowanie personelu

a. Zaangażowanie pracowników jest wypadkową wielu czynników: kultury organizacji, sposobów komunikacji stosowania pracy zespołowej.

b. Bez skutecznego systemu motywacyjnego nie ma co oczekiwać zaangażowania pracownikówc. Formą egzekwowania zaangażowania pracowników są tzw. Koła jakości. Koła jakości to mała grupa

pracowników spotykających się z własnej woli, w regularnych i krótkich odstępach czasu, w celu dyskutowania nad problemami napotykanymi podczas pracy pod kątek odkrycia sposobu ich użycia

4. Podejście procesowea. Termin proces i związane z nim zarządzanie procesowe stanowią podstawową kategorię w zarządzaniu

jakościąb. Wdrożenie podejścia procesowego oznacza, że organizacja koncentruje się przede wszystkim na

realizowanych w niej procesach a nie na jednostkach organizacyjnych, stanowiskach pracy czy funkcjach.

Czym jest procesSystem działań które wykorzystuje zasoby w celu przekształcenia danych wejściowych w dane wyjściowe(WE) System działań (WY) Wynikiem procesu jest wyrób! Zakres procesu; Mierniki Np. Ludzie, Metody, Informacje, Infrastruktura

Cykl PDCA – istota zarządzania procesamiDo wszystkich procesów można stosować metodę znaną jako PDCA Plan – Do – Check – Act, czyli:

Page 4: WYK - ZJ -DRUK

Planuj –Wykonuj-Sprawdzaj-DziałajPlanuj- ustala cele I procesy niezbędne do dostarczania wyników zgodnych z wymaganiami kleinta I polityką organizacjiWykonuj- wdróż procesySprawdzaj- monitoruj i mierz procesy i wyroby w stosunku do polityki, celów i wymagań dotyczących wyrobu i przedstawiaj sprawozdania z wynikówDziałaj- podejmij działania w celu ciągłego doskonalenia funkcjonowania procesu

Ewolucja zarządzania procesami Pionowa struktura funkcjonalnaStruktura procesowaKażdy zidentyfikowany proces da się opisać za pomocą kilku charakterystyk: nazwy procesy, jego celu, struktur, wejścia i wyjścia, dostawcy i klienta, miar ocenyPonadto wskazać można osobę odpowiedzialną za realizację procesu tzw. Właściciela procesu (proces owner)

5. Zarządzanie systemowe:a. Oznacza postrzeganie wyników finkcjonowania organizacji jako sumy efektów cząstkowych procesów

zachodzących w organizacjib. Oznacza, że procesy nei są traktowane jakoe realizowane automatycznie ciągi dzialan ale występuje

między innymi wymiana informacji i materiałów.6. Ciągłe doskonalenie:

a. Doskonalenie należy rozumieć, ajko przedsięwzięcie podejmowane w celu uzyskania dodatkowych korzyści, zarówno dla organizacji, jak i dla jej klientów. Może ono dotyczyć doskonalenia działań, produktów, procesów

b. Proces doskonalenia wpisuje się w cykl Deminga (PDCA)c. Proces doskonalenia musi być mierzony

7. Podejmowanie decyzji na podstawie faktów. Rzeczone podejście do podejmowania decyzji wymaga:

a. Systematycznego zbierania informacjib. Przetwarzania danych za pomocą narzędzi zarządzania jakościąc. Przekazywanie wyników właściwym adresatom

8. Partnerska współpraca z dostawcamia. Należy działać tak, aby problemy dostawców firmy nie stały się jej problemamib. Tworzenie stosunków partnerskich oznacza nawiązywanie długoterminowego partnerstwa z

dostawcamic. Kwalifikacja dostawców powinna polegać na określeniu wymaganego profilu dostawcy, w którym

sprecyzowano warunki dostaw, ustalanie cen, elastyczności i terminowości dostawcy)

Najważniejsze daty dla zarządzania jakością: I poł XX w, W Shewart opracowuje zasady statystycznego sterowania procesem II poł XX w Deming i Juran- prace nad rozwojem technologicznym przemysłu japońskiego zniszczonego po II

wojnie światowej Lata 80te XX w jakościowa koncepcja 14 zasad Deminga prowadzących do sformułowania koncepcji Total

Quality Management (TOM) 1985 Komitet techniczny 176 Międzynarodowej Organizacji normalizacyjnej opracowuje się Norm ISO 9000 1987 ukazanie się norm z sesji oso 9000 rozwój… 1992 powołanie Normalizacyjnej Komisji problemowej do Zapewnienia Jakości w Polskim Komitecie

Normalizacyjny, opracowanie polskiej edycji normy PN-EN 29000 2000- radykalna nowelizacja norm ISO Serii 9000 Komitet Techniczny ISO/TC 176 opracowuje ….

Normalizacja- to działalność zmierzająca do uzyskania optymalnego stopnia uporządkowania w określonym zakresie, poprzez ustalanie postanowień przeznaczonych do powszechnego stosowania, dotyczących istniejących lub mogących wystąpić problemów. Ok

WYKŁAD 3Cele normalizacji:

Racjonalizacja produkcji i usług poprzez stosowanie uznanych reguł technicznych lub rozwiązań organizacyjnych

Usuwanie barier technicznych w handlu Zapewnienie ochrony życia, zdrowia, środowiska Zapewnienie jakości i niezawodności wyrobów Ułatwienie porozumiewania się poprzez określenie terminów, definicji, oznaczeń i symboli do powszechnego

stosowaniaW praktyce działalność normalizacyjna koncentruje się na opracowaniu , publikowaniu i stosowaniu norm.

Norma- to przyjęty na zasadzie konsensusu i zatwierdzony przez upoważnioną jednostkę organizacyjną dokument ustalający – do powszechnego i wielokrotnego stosowania – zasad, wytyczne lub inne charakterystyki odnoszące się do różnych działań lub ich wyników i zmierzających do uzyskania optymalnego stopnia uporządkowania w określonej dziedzinie.

Page 5: WYK - ZJ -DRUK

Rodzaje norm: Obligatoryjne i fakultatywne Międzynarodowe, regionalne, krajowe i zakładowe Podstawowe i związane

Typy norm: Terminologiczne- dotyczące terminów (zawierające zwykle definicje) Podstawowe- zawierające ogólne wymagania dotyczące określonej dziedziny Wyrobu- określające wymagania, które powinny być spełnione przez wyrób Interfejsu- określające wymagania dotyczące kompatybilności wyrobów lub systemów w miejscu ich łączenia

Działalność normalizacyjna: Prowadzone jest na szczeblu: międzynarodowym, regionalnym, krajowym, zakładowym Poziom międzynarodowym - mogą w nim uczestniczyć jednostki normalizacyjne wszystkich krajów. Do

najważniejszych instytucji można zaliczyć:o ISO o IEC

Poziom regionalny - mogą w nim uczestniczyć odpowiednie jednostki z krajów jednego regionu świata, np. Europy

Z punktu widzenia Polski najważniejsze regionalne jednostki normalizacyjne to :o CENo CENELEC

Poziom krajowy - większość krajów powołuje własne jednostki normalizacyjne. W Polsce system normalizacji regulowany jest zapisami ustawy normalizacji. Na jej mocy funkcjonuje PKN- państwowa jednostka, kierowana przez prezesa PKN

Działalność PKN: Podstawowa działalność PKN przejawia się w pracy komitetów technicznych (KT) W skład komitetów wchodzą specjaliści delegowani przez organy administracji rządowej, ale także organizacje

pracodawców, konsumenckie, zawodowe, szkół wyższych oraz pracowników PKN Typowy proces opracowania normy:

o Przyjęcie propozycji tematuo Opracowanie projektu normyo Konsultacje (ankieta adresowana i powszechna)o Przegląd uwag i akceptacja normyo Publikacja normy

Sposób oznaczania norm: Numer każdej polskiej normy zaczyna się od oznaczenia PN Następnie w przypadku norm własnych występuje litera oznaczająca dziedzinę normalizacji (A- żywność,

B-budownictwo, C-chemia) pięć cyfr (numer normy) i rok opublikowania Np. PN-C-99999-2000- ten skrót oznacza Polską Normę dot. Działalności chemicznej o numerze 99999

wydaną w roku 2000

Ocena zgodności: To działania zmierzające do określenia, czy podany podmiot (lub produkt, proces, system zarządzania) spełnia

wyspecjalizowane wymagania ISO zaproponowała klasyfikację systemów oceny zgodności ze względu na przedmiot oceny, wyróżniając

ocenę:o Produktówo Systemów zarządzaniao Usług/ produktówo Organizacji (akredytację)

Rodzaje oceny zgodności: Pierwszej strony- organizacja sama przeprowadza badanie produktów, korzystając z własnych zasobów

personelu Drugiej strony- odbiorca przeprowadza badanie swojego dostawcy, jego produktów Trzeciej strony- wyspecjalizowana, niezależna jednostka przeprowadza badanie działalności organizacji lub jej

produktów

Formy oceny zgodności: Akredytacja- procedura, w wyniku której upoważniona jednostka organizacyjna formalnie uznaje, że pewna

jednostka organizacyjna lub osoba jest kompetentna do wykonywania określonych zadań.

Page 6: WYK - ZJ -DRUK

Certyfikacja- procedura w wyniku której strona trzecia udziela pisemnego zapewniania, że wyrób, system zarządzania, proces lub usługa są zgodne z wyspecjalizowanymi wymaganiami.

Autoryzacja- to zakwalifikowanie przez ministra lub kierownika urzędu centralnego, właściwego ze względu na przedmiot oceny zgodności zgłaszającej się jednostki lub laboratorium do procesu notyfikacji

Notyfikacja- to zgłoszenie Komisji Europejskiej i państwom UE autoryzowanych jednostek certyfikujących i kontrolujących oraz autoryzowanych laboratoriów właściwych do wykonania czynności określonych w procedurach oceny zgodności

Ok

Tabela zestawienie informacji o certyfikacie bezpieczeństwa znaku zgodności europejskiejZnak certyfikat oznaczenie BEZPIECZEŃSTWA B ZGODNOŚCI Czy jest zgodny z prawem? Tak TakCzy jest obowiązkowy? Nie TakCzy obowiązuje w całej unii? Nie TakWażny dla wyrobu: Wyprodukowanych przed

1.05.2004wszystkich

Czy pozwala na wprowadzenie wyrobu na rynek?

Nie Tak

Czy jest gwarancją bezpieczeństwa? Tak Tak

Znak budowlanySystem krajowy oznakowania materiałów budowlanych tzw. Znakiem budowlanym – BPodstawa prawna ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o wyrobach budowlanych

Znakiem świadczącym o tym że dany towar został poddany atestacji według wymogów Polskich Norm Budowlanych i Aprobat Technicznych jest znak budowlany B

Producent przechodzi certyfikację zgodności jest to procedura kontroli produktu w wyniku której może on otrzymać certyfikat na znak bezpieczeństwa

Certyfikacja prowadzona jest przez jednostki niezależne od dostawcy i odbiorcy wyrobu, akredytowane przez Polskie Centrum Badań i Certyfikacji (PCBC)

ZNAK Q Potwierdza że wyrób spełnia wymagania zawarte w kryteriach stanowiących podstawę do wydania certyfikacji i

charakteryzuje się ponadstandardową jakości walorami użytkowymi ergonomicznymi zdrowotnymi w tym także niższe niż przeciętną materiałochłonnością i energochłonnością

Produkty, wyróżniającymi się cechami organoleptycznymi oraz lepszymi wskaźnikami chemicznymi fizycznymi lub mikrobiologicznymi, sprawdzanymi corocznie w akredytowanych laboratoriach i podczas przeprowadzanych inspekcji w nadzorze

Może być przyznawany wyrobom krajowym i zagranicznym, produkowanym seryjnie oraz tym, które są produkowane (dostarczane) przez dostawcę posiadającego certyfikowany system jakości

ZANAK EKO Potwierdza spełnienie przez wyrób wymagań zawartych w kryteriach oraz przepisach prawnych, stanowiących

podstawę do wydania certyfikaty i nie powodowanie negatywnych skutków dla środowiska i zdrowia w trakcie całego życia wyrobu. Certyfikat uprawnia ponadto producenta do oznaczenia wyrobu znakiem ekologicznym zastrzeżonym na rzecz PCBC S.A

Ocena produktu obejmuje etapy: - przed produkcją – produkcja – dystrybucja (w tym pakowanie) – użytkowanie – recykling, utylizacja odpady

W czasie każdego z tych etapów oceniane są aspekty : jakość: powietrza, wody, gleby, - ograniczenie ilości odpadów, - oszczędność energii, - gospodarka zasobami naturalnymi, - zapobieganie globalnemu ociepleniu, - ochrona warstwy ozonowej, - bezpieczeństwo środowiska, - hałas, - ochrona ekosystemu.

Znak ten został przyjęty w drodze porozumienia PCBC z Ministerstwem Środowiska Nie obejmuje wyrobów farmaceutycznych oraz rolno – spożywczych Od 1998 wydano ok. 53 certyfikatów (głownie nawozy sztuczne i organiczne oraz materiały włókiennicze)

Znaki produktowe w UEChroniona „wyjątkowość produktów” w UE

W UE od ponad 13 lat funkcjonuje system ochrony identyfikacji i wyróżniania wysokojakościowych produktów rolnych i spożywczych

Produkty te swoją wyjątkowość zawdzięczają określonemu położeniu geograficznemu lub tradycyjnej metodzie wytwarzania

Podstawową i bezpośrednią przyczyną stworzenia w unijnym prawie odrębnych regulacji dotyczących tychże produktów jest zapewnienie im kompleksowej ochrony która uniemożliwiałaby fałszywe używanie nazwy tych produktów nawiązującej do tradycyjnej metody wytwarzania lub wskazującej na miejsce, gdzie dany wyrób jest produkowany.

Chroniona „wyjątkowość produktów” w UE

Page 7: WYK - ZJ -DRUK

Trzy instrumenty certyfikaty dotyczące ochrony i wyróżniania regionalnych i tradycyjnych specjałów: Chroniona nazwa pochodzenia Chronione oznaczenie geograficzne Świadectwo specyficznego Charakteru ( Gwarantowana Tradycyjna Specjalność)

1. Chroniona Nazwa Pochodzenia

Nazwa produktu powinna wykorzystywać nazwę regionu, konkretnego miejsca lub też w wyjątkowych przypadkach kraju, gdzie dany wyrób jest produkowany (np. Miel de La Alcarria – hiszpański miód z prowincji Alcarria)

Wytwarzanie surowców produkcja wyrobu i jego przygotowanie do sprzedaży, czyli cały proces technologiczny, powinien odbywać się na obszarze do którego odnosi się nazwa

Chroniona nazwa pochodzenia (2) Przykładem krajowych produktów są bryndza i oscypek Nazwa tego miejsca lub regionu (np. Miód kurpiowski) zastrzeżona jest dla konkretnego produktu

chronionego i nie może być używana jako nazwa produktów wytwarzanych gdzie indziej lub wg innych receptur.

2. Chronione Oznaczenie Geograficzne Nazwa produktu powinna wykorzystywać nazwę regionu, konkretnego miejsca lub też w wyjątkowych

przypadkach kraju, gdzie dany wyrób jest produkowany ( np. miód wrzosowy z Borów Dolnośląskich) Produkt posiada szczególną specyfikację jakości, reputację, cieszy się uznaniem lub też posiada inne cechy

przypisywane pochodzeniu geograficznemu.Chronione Oznaczenie Geograficzne (2)

Związek produktu z regionem nie musi być jednak tak ścisły jak w przypadku produktu z chronioną nazwą pochodzenia. W przypadku produktu CH. O. G.

Wyrób chroniony musi być produkowany w regionie z którego wynika jego nazwa ale przebiegać musi tam tylko jedna z faz wytwarzania (produkcja przetwarzania lub przygotowywanie) np. mięso na kiełbasę Lisiecką może być pozyskiwana z innych regionów, ale proces produkcji musi odbywać się w okolicy Liszek i Czernichowa

Wyrób musi mieć silny związek z miejscem pochodzenia. Cechy wyrobu nie muszą jednak wynikać bezpośrednio z charakteru przyrodniczego lub kulturowego miejsca powstania.

3. Gwarantowana tradycyjna specjalność W przeciwieństwie do dwóch powyższych kategorii, produkt G. T. S. może być produkowany na całym terenie

kraju składającego wniosek o rejestrację. Ten typ ochrony produktu nie obejmuje jego nazwy, która w niektórych przypadkach może być dalej używana do nazywania produktów nie odpowiadających chronionej recepturze. Produkty chronione odróżniają się od zwykłych napisem „Gwarantowana Tradycyjna Specjalność” oraz znakiem unijnym na etykiecie.

Gwarantowana tradycyjna specjalność (2)Produkt musi posiadać specjalny charakter oznacza to że produkt posiada cechę lub zespół cech które odróżniają go od innych produktów do niego podobnych lub należących do tej samej kategoriiSpecyficznych charakter nie może być ograniczony wyłącznie do jakościowego lub ilościowego składu lub sposobu produkcji ustalonego w ustawodawstwie krajowym lub prawodawstwie wspólnoty

W przeciwieństwie do dwóch powyższych kategorii produkt gts może być produkowany na całym terenie kraju składającego wniosek o rejestrację. Ten typ ochrony produktu nie obejmuje jego nazwy która w niektórych przypadkach może być nadal używana do nazywania produktów nieodpowiadających chronionej recepturze. Produkty chronione odróżniają się od zwykłych napisem „Gwarantowana Tradycyjna Specjalność” oraz znakiem unijnym na etykiecie. OK

WYKŁAD 5 (18.04.2011r.)

Certyfikowane produkty z PodlasiaO ochronę nazwy ubiegają się również producenci miodów…..Wniosek o zarejestrowanie produktu w UEZ wnioskiem o nadanie produktowi statusu produktu chronionego wUE może wystąpićGrupa producentów, stowarzyszenie, zrzeszenie rolników, producentów, przetwórców zajmujących się przetwarzaniem tego samego produktu rolnego lub środka spożywczego. Inne zainteresowane strony, np. konsumenci, eksperci także mogą być członkami grupy.W Polsce instytucją odpowiedzialną za przyjmowanie, oceną merytoryczną i formalną oraz za przesłanie wniosków jest ministerstwo rolnictwa i rozwoju wsi.Wniosek sporządzony w języku polskim jest podstawą do zarejestrowania produktu. Dokumenty muszą być składane na formularzach określonych rozporządzaniem ministra rolnictwa i rozwoju wsi z dnia 23 marzec 2005 r.

Ochrona ta obejmuje następujące zakazy: Zabrania się jakiegokolwiek bezpośredniego lub nawet pośredniego użycia nazwy wobec produktów które nie

zostały objęte rejestracją a nawet tych które są podobne do produktów posiadających zarejestrowaną nazwę

Page 8: WYK - ZJ -DRUK

Zabronione jest jakiekolwiek niewłaściwe użycie zarejestrowanej nazwy nawet jeżeli chroniona nazwa jest przetłumaczona lub towarzyszy jej wyrażenie w stylu ;”typu” metodą tak jak produkowane w , imitacja lub inne podobne

W przypadku produktów które nie są podobne i nie należą do tej samej kategorii produktów co produktu posiadające zarejestrowaną nazwę zakaz jej używania dotyczy tylko takich przypadków w których jej użycie wykorzystywałoby reputację chronionej nazwy

Zabronione też jest stosowanie innych praktyk które mogą wprowadzać konsumenta w błąd co do prawdziwego pochodzenia lub natury produktu czy też jego wyjątkowych cech

PRZYKŁADY ZNAKÓW

Żywność ekologicznaŻywność ekologiczna oznacza żywność produkowaną w sposób zbliżony do naturalnego bez użycia nawozów sztucznych i pestycydów, przy zachowaniu żyzności gleby oraz bioróżnorodności…

Znaki rolnictwa ekologicznego UE (Przynajmniej 95%...) Znak certyfikowanego rolnictwa ekologicznego Znak stowarzyszenia producentów żywności metodami ekologicznymi – EKOLAND. Znaki proekologiczne Opakowanie wielokrotnego użytku Opakowane nadaje się do recyklingu Opakowanie pochodzi z recyklingu Bezpieczny dla ozonu Produkt o niskiej energochłonności(od 20 – 30%) Shade – grown coffe Nie testowano na zwierzętach Europejski znak ekologiczny Znaki produktowe – informacyjne.

CERTYFIKACJA ISO 9001Geneza norm iso 9001

Struktura normy ISO 9001:2008 0. wprowadzenie 1. Zakres stosowania2. Odnośniki do innych norm3. Definicje4. System zarządzania jakością 5. Odpowiedzialność kierownictwa 6. Zarządzanie zasobami7. Wytwarzanie produktu8. Pomiary, Analiza, doskonalenie

4 system zarządzania jakością4.1 wymagania ogólneOrganizacja powinna:

Identyfikować procesy Określać ich sekwencje i wzajemne oddziaływanie Określić kryteria i metody nadzorowania procesów i zapewnić ich skuteczność Zapewnić zasoby i informacje wspomagające procesy Monitorować mierzyć i analizować procesy Podejmować działania niezbędne do uzyskania zaplanowanych wyników i stałego doskonalenia zaplanowanych

wyników i stałego doskonalenia procesówOk

WYKŁAD 6 (09.05.2011r.)

Pkt 4.1wymagania ogólne Procesy zlecane na zewnątrz który ma wpływ na zgodność wyrobu z wymaganiami powinien być przez

organizację nadzorowany Rodzaj i zakres nadzoru nad procesami zlecanymi na zewnątrz powinien być określony w systemie zarządzania

jakością.Zlecanie na zewnątrz nie zwalnia organizacji z odpowiedzialności za zgodność z wszystkimi wymaganiami klienta ustawowymi lub regulacyjnymi.

Procesy w każdej organizacji można podzielić na Procesy podstawowe – główne – organizacji tworzące wartość dodaną których efektem jest produkt (usługa) na rynek zewnętrzny z nich firma żyje( uzyskuje przychody ze sprzedaży) np. wytworzenie i sprzedaż wyrobów w firmie produkcyjnej albo prowadzenie księgi rachunkowej w biurze rachunkowym

Page 9: WYK - ZJ -DRUK

Procesy zarządzania obejmujące planowanie ocenę doskonalenie skuteczności systemu np. proces auditu przeglądu zarządzaniaProcesy pomocnicze finanse, administracja, marketing, obieg informacji, zakupy, zarządzania zasobami ludzkimi, szkolenia.

4.2 dokumentacja Systemu Zarządzania Jakością powinna zawierać: Politykę i cele dotyczące jakości Księgę jakości Procedury wymagane przez normę (6) Dokumenty potrzebne organizacji do zapewnienia skutecznego planowania przebiegu i nadzorowania procesu Zapisy wymagane przez normę

Piramida dokumentów systemu zarządzania jakością

Księga jakości

Procedury systemu jakości

Dokumenty jakości (instrukcje formularze, raporty, inne zapisy jakości)

4.2 wymagania dotyczące dokumentacjiProcedury wymagane przez normę

Nadzorowanie nad dokumentami (4.2.3) Nadzorowanie nad zapisami (4.2.4) Audity wewnętrzne (8.2.2) Nadzór nad wyrobem niezgodnym (8.3) Działania korygujące (8.5.2) Działania zapobiegawcze (8.5.3)

Procedura to ustalony sposób postępowania Procedura (odpowiada na pytania): Jak?, Kto?, Co?, Gdzie?, Kiedy?, Dlaczego?

Dokumentacja systemu zarządzania jakościąProcedura to wydzielona część procesu określająca:

Przebieg postępowania w danym zakresie Uczestników realizujących zadania Zapisy powstające w wyniku realizacji procedury

Każdy proces może składać się z :Dokumentacja systemu jakości

Każda procedura powinna zawierać Cel procedury Definicje i objaśnienia Określenie wejść do procedury Opis postępowania Określenie wyjść z procedury Załączniki – wzory formularzy

Opisując zadania w procedurach należy uwzględnić:(dodatkowo)

Instrukcje należy zastosować gdy zachodzi potrzeba uszczegółowienia opisu realizacji danego zadania z procedury.Procedura opisuje – co robimyInstrukcja opisuje – jak to robimy

ZapisyZasady nadzorowania zapisów muszą zostać przedstawione w procedurze – Nadzorowania zapisów W firmie warto prowadzić rejestr zapisów określający czas przechowywania i archiwizacji zapisów.Metody opracowywania dokumentów FormularzeWzory dokumentów, które po wypełnieniu stają się zapisami jakościTypy formularzyPlany harmonogramyRejestr zdarzeń – listy obecności protokoły raporty karty kontrolneRejestry dokumentów – listy dokumentów

Page 10: WYK - ZJ -DRUK

4.2.2 księga jakości Księga jakości powinna zawierać informacje o zakresie systemu i ewentualne wyłączenia odwołania do procedur, opis wzajemnych zależności między procesami objętymi systemem

Mapa drogowa twojego systemu zarządzania jakością Przedstaw zakres systemu – cała firma, może wybrane obszary? Zapisz i uzasadnij wyłączenia z rozdziału 7 Opisz procesy Przywołaj nadzorowaną dokumentację

Upewnij się czy pracownicy mają do niej dostęp …

Zalecenia dotyczące opracowania księgi jakości Należy stworzyć ją po opracowaniu i wdrożeniu procedur Wygodnie jest opracować ją według struktury normy, choć nie ma takiego wymagania Należy dołączyć procedury Można opracować kilka wersji księgi jakości

4.2.3 nadzór nad dokumentamiJak powinien wyglądać nadzór nad dokumentacją SZJ?

Dokumentacja musi być nadzorowana Określenie aktualnego stanu dokumentów Dokumenty nieaktualne są zidentyfikowane i nadzorowane Dokumentacja podlega przeglądowi aktualizacji i ponownemu zatwierdzeniu Dokumenty są czytelne i identyfikowalne Dostępne w miejscu użytkowania

4.2.4 Nadzór nad zapisamiNależy utrzymywać zapisy w celu dostarczenia dowodów zgodności z wymaganiami i dowodów skuteczność działania systemu zarządzania jakością

Zapisy powinny być zawsze czytelne i łatwe do zidentyfikowania i odszukaniaNależy ustanowić udokumentowaną procedurę w celu określenia nadzoru potrzebnego do identyfikowania przechowywania wyszukiwania zachowywania przez określony czas zapisów oraz dysponowania nimi. Ok

WYKŁAD 7 16.05.2011r.

Zalety posiadania dokumentacji Poprawa komunikacji ( zmniejszenie ilości zniekształceń informacji w procesie komunikacji, trwalszy nośnik

info, możliwość odtworzenia info, itp.), Podniesienie kompetencji pracowników ( narzędzie szkolenia pracowników ) Zwiększenie skuteczności w zarządzaniu wiedzą ( opisana wiedza staje się własnością całej org a nie tylko

poszczególnych ludzi) Zapewnienie jednolitości i powtarzalności prowadzonych działań czy realizowanych procesów Dostarczenie obiektywnego dowodu ( posiadanie przez org. Uregulowań i dokumentów wymaganych normą) Umożliwienie prowadzenia analizy i doskonalenia ( zgodnie z zasadą Deminga )

5. Odpowiedzialność kierownictwa

5.1 zaangażowanie kierownictwaKierownictwo powinno dostarczać dowody zaangażowania w rozwój i doskonalenie systemu Zj poprzez:

Komunikowanie się w org. Ważności spełnienia wymagań klienta oraz wymagań prawnych Określenie polityki jakości i celów jakości Prowadzenie przeglądów systemów Zapewnienie dostępności niezbędnych zasobów

5.2Zorientowanie na klientaNajwyższe kierownictwo powinno zapewnić że potrzeby i oczekiwania klienta są określone przełożone na wymagania I spełnione w celu osiągnięcia satysfakcji klienta Ustal co jest ważne dla ciebie i dla twego klienta

5.3Polityka jakościOdpowiednia do celów organizacji:

Zawiera zobowiązanie do spełnienia wymagań SZJ i ciągłego doskonalenia Podstawa określania i przeglądu celów jakościowych Zakomunikowana w organizacji

Page 11: WYK - ZJ -DRUK

Zrozumiała dla wszystkich pracowników Poddawana przeglądom aby była aktualna

Polityka jakości to: Wizja znaczenia jakości w twojej firmy Uwzględnia oczekiwania klienta do wizji Zobowiązuje do doskonalenia Ustala kontekst do celów jakości Powiązane ze strategia Nadzorowany dokumentów Zakomunikuj Aktualizuj

5.4Planowanie Działania organizacji polegają na :

określenie celów jakości na odpowiednich poziomach org. Określeniu celów jakości spójnych z polityką jakości Zaplanowaniu i zidentyfikowaniu niezbędnych zasobów Zaplanowaniu działań weryfikacyjnych zatwierdzających , kryteriów akceptacji oraz niezbędnych zapisów

jakości Zaplanowanie procesu ciągłego doskonalenia SZJ

5.5Odpowiedzialność uprawnienia komunikacja5.5.1 odpowiedzialność i uprawnienia

najwyższe kierownictwo powinno zapewnić że odpowiedzialność i uprawnienia są określone i zakomunikowane w org.Najwyższe kierownictwo powinno wyznaczyć członka kierownictw tzw. przedstawiciela kierownictwa ds. SZJNależy ustanowić właściwe procesy komunikacyjne w org.

5.5.2 przedstawiciel kierownictwapełnomocnik ds., SZJ powinien być członkiem kierownictwa org. Pełnomocnik= kierownik, prezes, właściciel, dyrektor

5.5.3 komunikacja wewnętrznaNajwyższe kierownictwo powinno zapewnić że zostaną ustanowione właściwe procesy komunikacyjne w org. oraz że ma miejsce

komunikacja w odniesieniu do skuteczności Systemu Zarządzania Jakością zapewnić pracownikom bieżącą info. Okazja do identyfikacji problemów, Wspólna nauka narzędzia komunikacji

5.6 przegląd zarządzaniaCzy twój system zarz. Jakością działa?Najwyższe kierownictwo powinno przeprowadzać przegląd systemu zarządzania jakością organizacji w zaplanowanych odstępach czasu, w celu zapewnienia jego stałej przydatności, adekwatności skuteczności Przeglądem tym należy objąć ocenianie możliwości doskonalenia i potrzebę zmian w SZJ łącznie z polityką jakości i celami dotyczącymi jakości

6. zarządzanie zasobami6.1 zapewnienie zasobówOrg. Powinna określić i zapewnić zasoby potrzebne do:

Wdrażania i utrzymywania SZJ i ciągłego doskonalenia jego skuteczności i Zwiększyć zadowolenie klienta przez spełnienie jego wymagań

Norma wyróżnia 3 podstawowe rodzaje zasobów: Ludzkie infrastrukturę oraz środowisko pracy

Należy okresowo przeglądać potrzeby w tym zakresie

6.2ZASOBY LUDZKIEPersonel wykonujący pracę wpływającą na jakość wyrobu powinien być kompetentny poprzez posiadanie odpowiedniego wykształcenia, szkolenia, umiejętności doświadczenia

Organizacja m.in.: powinna: Tam gdzie ma to zastosowanie zapewnić szkolenia lub inne działania aby uzyskać odpowiednie kompetencje

Page 12: WYK - ZJ -DRUK

Zapewnić aby personel organizacji był świadomy istoty i ważności swoich działań i tego jak przyczynia się do osiągania celów dot. Jakości

Utrzymywać odpowiednie zapisy dot. Wyksztalcenia, szkolenia umiejętności i doświadczenia

6.3INFRASTRUKTURAOrganizacja powinna określić dostarczyć i utrzymywać:Infrastrukturę wspomagająca potrzebną do osiągnięcia zgodności wyrobu.Infrastruktura to:

Zabudowania i przestrzeń do pracy Wyposażenie sprzęt i oprogramowanie Usługi pomocnicze transport, łączność systemy

6.4. Środowisko pracyOrg. Powinna określić i zarządzaćCzynnikami środowiska pracy potrzebnymi do osiągnięcia zgodności wyrobuUstalić i sterować czynnikami środowiska pracy

7. REALIZACJA WYROBU7.1 procesy związane z klientemOrganizacja powinna planować procesy wykonania wyrobu z uwzględnieniem:

Celów jakości i wymagań dotyczących wyrobu Ustanowienia procesów i dokumentów oraz dostarczania wyrobu Monitorowania inspekcji testowania Określenia wymaganych zapisów

Ok

WYKŁAD 8 16.05 (2)7.1. Planowanie procesów realizacji wyrobów.Planem może być:

Harmonogram działań (czas, metodę kontroli, osoby odpowiedzialne, wymagane zapisy) Plan produkcji, plan tras itp. Zlecenie produkcyjne.

7.2. Procesy związane z klientemOrganizacja powinna:

Określić wymagania klienta Dokonać przeglądu wymagań dotyczących wyrobu-oferta, umowa, zamówienie. Ustanowić system komunikacji z klientem (wprowadzenie zmian i poprawek do umów)

7.2.1. Identyfikacja wymagań klienta7.2.2. Przegląd wymagań wyrobu

7.2.3. Komunikacja z klientemOrganizacja powinna zorganizować komunikację z klientem dotyczącą:

Informacji o wyrobie Zapytań handlowych oraz postępowania z umowami i zmianami Sprężenia zwrotnego od klienta, w tym reklamacji.

Szukaj zapisów (zapisy spotkań, notatki z rozmów, protokołów)

7.3. Prace projektowe i rozwojoweProjektowanie i rozwój wyrobu należy planować, by określić: Etapy projektowania i rozwoju Przeglądy weryfikacji i walidacji Odpowiedzialności i uprawnienia dotyczące projektowania i rozwoju

7.4. ZakupyOrganizacja powinna zapewnić, że zakupiony wyrób spełnia określone wymagania dotyczące zakupów. Organizacja powinna dokonywać oceny i wyboru dostawców na podstawie ich zdolności do dostarczania wyrobu zgodnego z wymaganiami organizacji.Organizacja powinna nadzorować dostawców: Czy spełniają oni wymagania? Określić zakres nadzoru nad dostawcą Oceniać dostawców Utrzymywać zapisy z oceny

7.5. Produkcja i dostarczanie usługi Powinno być planowane i prowadzone w warunkach nadzorowanych

Page 13: WYK - ZJ -DRUK

Wszystkie procesy, których wyników nie można zweryfikować w następstwie monitorowania i pomiaru powinny podlegać walidacji, aby wykazać ich zdolność do osiągania zaplanowanych wyników

7.5.1. Nadzór nad działalnościami produkcyjnymi i usługowymiOrganizacja powinna sterować produkcją i usługami poprzez: Dostępność instrukcji roboczych Dostępność specyfikacji wyrobu Utrzymanie odpowiedniego wyposażenia Dostępność przyrządów do monitorowania i pomiarów Monitorowanie i pomiary procesów Wdrożenie metod zwalniania wyrobu jego wdrażania

7.5.2. Walidacja procesów produkcji i usługOrganizacja powinna przeprowadzać walidację procesów produkcyjnych i usług których: Wyników nie można zweryfikować w następstwie monitorowania lub pomiaru Wady ujawnią się dopiero w trakcie użytkowania wyrobu lub po wykonaniu usługi.Walidacja powinna wykazać zdolność procesów do osiągania zaplanowanych wyników.

7.5.3. Identyfikacja i identyfikowalność Jeżeli jest to odpowiednie, należy identyfikować wyrób za pomocą stosowanych środków przez cały czas realizacji Określić i nadzorować jednoznaczną identyfikację i identyfikowalność wyrobów za pomocą określonych działań.

7.5.4. Własność klienta Organizacja powinna sprawować pieczę nad własnością klienta Należy zabezpieczać wyrób podczas wewnętrznego procesu przetwarzania i dostarczania do miejsca przeznaczenia,

w celu utrzymania zgodności z wymaganiami Jeżeli własność klienta zostanie zgubiona, uszkodzona lub uznana za nieprzydatną do zastosowania to organizacja

powinna o tym poinformować klienta i utrzymywać zapisy.Wyrób niezgodny z projektem, z założeniami. Musi zostać odłożony by nie dostać się do klienta

8.1. PlanowanieOrganizacja powinna zaplanować i wdrożyć proces monitorowania, pomiaru, analizy i doskonalenia potrzebne do: Wykazania zgodności z wymaganiami dotyczącymi wyrobu Zapewnienie zgodności systemu zarządzania jakością Ciągłego doskonalenia skuteczności systemu zarządzania jakością.Organizacja powinna określić, zaplanować i wdrożyć działania pomiarowe i monitorujące: Zadowolenie klienta Audit zewnętrzny Procesy Wyroby.

8.2. Monitorowanie i pomiaryOrganizacja powinna monitorować informacje dotyczące percepcji klienta, co do tego, czy spełnia jego wymagania.

8.2.1. Zadowolenie klientaMonitorowane informacje od klienta powinno być określone w Księdze Jakości oraz przeprowadzone wg jednolitej metodologii.

Źródła informacji o satysfakcji klienta: Badanie zadowolenia klienta Dane klienta dotyczące jakości dostarczanych wyrobów Badania opinii użytkowników Analiza straconych kontraktów Skargi, roszczenia gwarancyjne Pochwały Raporty handlowców.Ok.

WYKŁAD 9 (23.05.2011r.)

8.POMIARY, ANALIZA I DOSKONALENIE

8.2.2 Audit wewnętrznyOrganizacja powinna przeprowadzić audity wewnętrzne w zaplanowanych odstępach czasu w celu określenia czy SZJ: Jest zgodny z zaplanowanymi ustaleniami z wymaganiami normy oraz wymaganiami SZJ

Page 14: WYK - ZJ -DRUK

Jest skutecznie wdrożony i utrzymanyProgram auditu należy zaplanować biorąc pod uwagą procesy oraz audytowane obszary jak też wyniki wcześniejszych audytów. Należy określić kryteria auditu jego zakres częstość i metody. Wybór audytorów i prowadzenie audytów powinny zapewnić obiektywność i bezstronność procesu auditu. Audytorzy nie powinni audytować własnej pracy.

8.2.3/8.2.4Monitorowanie i pomiar procesów oraz wyrobówProcesy

Odpowiednie metody Właściwe etapy

Przestrzeganie ustalonego trybu postępowania. Zatwierdzenie zgodne z uprawnieniami Lub przez klienta

8.3nadzorowanie wyrobu niezgodnego Wyrób niezgodny z wymaganiami powinien zostać zidentyfikowany i nadzorowany tak by zapobiec jego

niezamierzonemu użyciu lub dostawie Należy ustanowić procedurę w celu określenia nadzoru i odpowiedzialność i uprawnień dotyczących

postępowania z wyrobem niezgodnym.

8.4Analiza danychOrganizacja powinna określić zbierać i analizować odpowiednie dane w celu wskazania przydatności i skuteczności SZJ oraz w celu oceny możliwości prowadzenia ciągłego doskonalenia skuteczności SZJ.

Gromadź i analizuj dane Określ możliwości doskonalenia Stopień zadowolenia klienta Zgodność z wymaganiami Cechy procesu i wyrobu i ich trendy

8.5Ciągłe doskonalenieCiągłe doskonalenia SZ oznacza że doskonalenie powinno przebiegać regularnie i często.

8.5.1Ciągłe doskonalenie powinno następować poprzez wykorzystanie: polityki jakości celów jakości wyników auditu analizy danych działania korygując i zapobiegawcze przegląd wykonywany przez kierownictwo

8.5.2 Działania korygująceDziałanie korygujące – działanie w celu wyeliminowania przyczyny wykrytej niezgodn9ości innej niepożądanej sytuacji

Ustalenia przyczyny niezgodności Ocena Wdrażani Sprawdzenie skuteczności

8.5.3 Działania zapobiegawczeDziałanie w celu wyeliminowania przyczyny potencjalnej niezgodności lub innej potencjalnej niepożądanej sytuacji

Wykrycie Zidentyfikowanie potencjalnych niezgodności i ich przyczyny Wdrażanie działań zapobiegawczych Zapisanie wyników oraz wykonywanie przeglądów

AUDITSystematyczny niezależny i udokumentowany proces uzyskiwania dowodu z auditu oraz jego obiektywnej oceny w celu określenia stopnia spełnienia stopnia kryteriów audity.Dowód z audituZapisy stwierdzenia faktu lub innej informacje które są istotne dla kryteriów auditu możliwe do zweryfikowaniaKryteria audituPolityka jakości procedury, wymagania

Audit badanie niezależneAuditor nie może:

Podlegać auditowanemu Być przełożonym audiowanego Uczestniczyć przy realizacji danego procesu operacyjnego

Page 15: WYK - ZJ -DRUK

Audit badanie obiektywneAudit bada tylko wybrane elementy systemu, wykorzystuje się tylko informacje oparte na faktach.Dowody obiektywne – Potwierdzone, rzeczywiści istniejące, niezależne od emocji lub uprzedzeńUdokumentowane oznajmione, oparte na zaobserwowanych zjawiskach

Audity:Podział przedmiotowy:

Wyrobu Procesu Systemu

Podział organizacyjny: Wewnętrzny Zewnętrzny ( klienta: dostawcy, certyfikacyjny)

Podział przedmiotowy audituAudit wyrobu – badanie wyrywkowe liczby wyrobów pod względem zgodności z wytypowanymi cechami Audit procesu – ocena określonych operacji pod względem przestrzegania i celowości Audit systemu – ocena wszystkich elementów SZJ

Podział organizacyjny audytów:Audit wewnętrzny – audit pierwszej strony przeprowadzany przez firmę u siebie aby potwierdzić kierownictwu że system działa skutecznieAudit zewnętrzny klienta – audit 2 strony prowadzony prze 1 firmę u drugiejNabywca prowadzi audit u swoich dostawcówAudit zewnętrzny certyfikacyjne – audit 3 strony niezależny wykonywany przez jednostkę niezależną upoważnioną do wystawienia certyfikaty

Od czego zacząć przeprowadzanie auditu?Przygotowanie do auditu:

1. Ustalenie celu auditu2. Określenia zakresu auditu3. Wyznaczenie zespołu audytorów 4. Rozpatrzenie wyników 5. Wizyta u audytowanego*6. Przygotowanie programu auditu7. Spotkanie zespołu audytorów8. Przygotowanie list kontrolnych 9. Przeprowadzenie auditu

Cele audituStwierdzenie zgodności lub niezdolności, poprawności, kompletności, skuteczności efektywności SZJZakres auditu:Obszar i granice auditu w kategorii takich czynników jak lokalizacja i działania org.Asortyment i komórki org. Objęte audytemJest określony prze klienta i audytora wiodącegoZakres auditu Wstępny przegląd dokumentacji – zdobycie odpowiednich informacji o audytowanym obszarze

Wyznaczanie zespołu audytorów1. Wyznaczenie zespołu audytorów2. Wyznaczenie lidera zespoły = audytora wiodącego , który :

Określa skalę auditu i środki szacuje pracochłonność auditu i ustala wielkość zespołu aud. A także potrzebne środki rzeczowe

Przejmuje na siebie pełną odp. Za Planowanie auditu Wykonanie auditu Sporządzenie raportu z auditu

Auditor wiodący odpowiada za :Skuteczny i efektywny przebieg auditu, uzgodnienie jeśli to konieczne z klientem i audytowanym kryteriów i zakresu auditu uzyskanie istotnych informacji niezbędnych do spełnienia celów auditu, kierowanie działaniami zespołu audytującego przygotowanie planu auditu dążenie do rozwiązania wszystkich problemów pojawiających się w czasie audituRozpatrywanie wyników

Page 16: WYK - ZJ -DRUK

Auditor wiodący wraz z zespołem auditorów przystępuje do rozpatrzenia:Wyników z poprzedniego audituAktualnych problemówWniosków i zgłoszeń kierownictwa

Przygotowanie programu audituProgram auditu powinien uwzględniać:

Datę auditu Nazwiska audytorów Cel i zakres Identyfikację komórek org. Podlegających audit Identyfikacji elementów priorytetowych w audicie Identyfikację odnośnych dokumentów Czas rozpoczęcia i trwania głównych działań Kolejność działań (czyli strategia auditu)

Strategie AudituStrategia pionowa – zaczynamy audit od dyrektora przez poszczególne hierarchie w dół, przyglądamy się wybranemu odcinkowi pionowemu w firmie tak aby analizowane próbki były reprezentatywneStrategia pozioma – bierzemy pod uwagę jeden punkt normy np. identyfikowalność wyrobu i obserwujemy jak jest on realizowany w poszczególnych komórkach na tym samym poziomie Strategia z prądem – badamy poszczególne etapy realizacji wyrobu np. od zapytania ofertowego od klienta do sprzedaży , serwisu. Możemy w ten sposób analizować procesy kilku wyrobów Strategii pod prąd – wychodzimy od gotowego wyrobu i wracamy do początku procesu aby sprawdzić cały system, strategia ta jest bardzo trudna ale dzięki niej znajdujemy więcej niezgodności niż przy innych metodach Strategii swobodna –

Spotkanie zespołu audytorów:Zasada zespołu audytującego – jeżeli to konieczne auditor wiodący może dokonać podziału zadań pomiędzy członków zespołu audytującego.Dokumenty robocze:

Formularze do dokumentowania dowodów i wyników auditów Procedury i listy pytań kontrolnych zapisy dotyczące spotkań lista uczestników auditu

Przygotowanie list kontrolnychPytania jakie będą zadawane w trakcie auditu, przygotowane dla każdego audytowanego obszaruLista kontrolna:Wynikająca z listy kryteriów normy zawiera pytania ogólneKoncentrująca się bardziej na próbce zawiera pytania szczegółowePowinna być zatwierdzona prze auditora wiodącegoOK

Wykład 10 (30.05.2011r.)Systemy zrządzania jakością branży spożywczej – HACCP, ISO 22000

Zadania zespołu audytującego.Audytor wiodący dokonuje podziału zadań pomiędzy członków zespołu audytującego

Dokumenty robocze w trakcie auditu: Formularze do dokumentowania dowodów i wyników z auditu Procedury i listy pytań kontrolnych Zapisy dotyczących spotkań Lista uczestników auditu

VIII Przygotowania List Kontrolnych

Listy kontrolne – pytania jakie będą zadawane w trakcie auditu , przygotowane dla każdego audytowanego obszaru

Lista kontrolna: Wynikająca z kryteriów normy zawiera pytania ogólne Powinna być zatwierdzona przez audytora wiodącego.

Raport z auditu: Zaleca się aby audytor wiodący był odpowiedzialny za przygotowanie i zawartość raportu z auditu Zaleca się aby raport z auditu zawierał kompletne dokładne zwięzłe i jasne zapisy z aufitu

Page 17: WYK - ZJ -DRUK

Zaleca się aby raport z auditu zawierał informacje o atmosferze podczas auditu, reakcjach audytowanych

Bariery wdrażania SZJ: Opór pracowników przed wprowadzeniem zmian Brak widocznych sukcesów krótkim czasie Uznanie za osiągnięcia indywidualne a nie zbiorowe Niechęć do delegowania uprawnień i odpowiedzialności Utrzymywanie dawnych metod zarządzania Brak zaangażowania ze strony naczelnego kierownictwa

Korzyści z wdrożenia ISO: Klienci (zgodność wyrobu z oczekiwaniami, niezawodność dostępność) Pracownicy (lepsze warunki pracy, większa satysfakcja z pracy, poprawa bezpieczeństwa pracy) Dostawcy i kontrahenci (stabilność współpracy, partnerstwa i wzajemne zrozumienie, rozwój, Społeczeństwo (spełnienie wymagań prawnych, poprawa bezpieczeństwa, ograniczenie negatywnego wpływu na

środowisko)

Przesłanki wdrażania ISO w Polsce: Chęć poprawy wizerunku firmy Dążenie do usprawnienia zarządzania oraz wymagań klientów Korzyści pozyskane przez firmy w Polsce Ujednolicenie dokumentacji Wzrost świadomości i zaangażowania pracowników Poprawa wizerunku oraz poprawa komunikacji wewnętrznej

Systemy zarządzanie jakością branży spożywczej – HACCP

Zarządzania bezpieczeństwem żywnościowym oparte o HACCPSystem zarządzania bezpieczeństwem żywnościUstawa z dnia 28.10.2006 o bezpieczeństwie żywności nakłada obowiązek wdrażania HACCP przedsiębiorstwom zajmującym się produkcją przetwarzaniem i dystrybucją żywnościDo wdrożenia zasad systemu HACCP zobligowany jest każdy zakład przetwórstwa spożywczego, każdy sklep spożywczy, restauracja czy kiosk z art. SpożywczymiObowiązek ten dotyczy także tych producentów rolnych którzy swoje produkty poddają jakiejkolwiek obróbce.

System HACCP – Postępowanie mające na celu zapewnienie bezpieczeństwa żywności poprzez identyfikację i oszacowanie skali zagrożeń z punktu widzenia jakości zdrowotnej żywności oraz ryzyka wystąpienia zagrożeń podczas przebiegu wszystkich etapów procesu produkcji i obrotu żywnością; system ten ma również na celu określenie metod ograniczania zagrożeń oraz ustalenia działań naprawczych Idea systemu HACCP

Dokładne prześledzenie całego procesu produkcji, przetwarzania czy dystrybucji żywności Określenie i przeprowadzenie analizy zagrożeń związane z jej bezpieczeństwie Ustalenie krytycznych punktów kontrolnych (KPK) ich limitów krytycznych Monitorowanie KPK Zapewnienie odpowiednich działań korygujących i zapobiegawczych

Pojęcia związane z HACCPZagrożenie – każdy czynnik mikrobiologiczny, chemiczny lb fizyczny który stanowi ryzyko dla konsumentaRyzyko – oszacowanie prawdopodobieństwa wystąpienia zagrożeniaPunkt kontroli – miejsce, operacja jednostkowa lub proces w którym czynnik mikrobiologiczny, chemiczny lub fizyczny może być kontrolowanychKrytyczny punkt kontroli – miejsce operacja lub proces w którym należy podjąć środki kontrolne w celu zapobieżenia wyeliminowania lub zminimalizowania zagrożeń dla bezpieczeństwa żywności do akceptowalnego poziomu. Określa on:

metody środki zaradcze oraz przebieg działań które powinny być przeprowadzone w danym procesie w celu

opanowania zagrożenia Rodzaje zagrożeń Biologiczne – (mikroorganizmy) tj. bakterie, wirusy, pasożyty pleśnie grzyby – występują w powietrzu kurzu słodkiej i słonej wodzie na skórze włosach i sierści zwierząt i na roślinachChemiczne – konserwanty barwniki metale ciężkie antybiotyki pozostałości środków myjących smarów farb nawozów środki ochrony roślin, pestycydy herbicydyZagrożenia chemiczne występują naturalnie :Pochodzące z różnego rodzaju roślin, zwierząt oraz mikroorganizmów tj. mukotoksynyFizyczne (szkło drewno kamienie kawałki metali, tworzywo sztuczne, kawałki kości)

Page 18: WYK - ZJ -DRUK

Wdrażanie HACCP w firmie – etapy

ETAP I utworzenie zespołu do spraw HACCP:Zespół do spraw HACCP powinien posiadać wiedzę i doświadczenie dotyczące

objętego systemem wyrobów o inżynierii projektowania procesów produkcji technologii produkcji warunków sanitarnych produkcji zapewnienia jakości mikrobiologii ,żywności

Etap II opis produktuZbieranie informacji o produkcie w szczególności danych determinujących jego bezpieczeństwo:

skład chemiczny sposób utrwalania sposób pakowania trwałość produktu warunki przechowywania właściwości fizykochemiczne właściwości mikrobiologiczne

Etap III określenie przeznaczenia produktuZazwyczaj sprawdzane jest

czy produkt nadaje się do ogólnego spożycia przez wszystkie grupy konsumenckie czy konieczne jest wykluczenie spożycia przez określoną grupę konsumentów czy wyrób nadaje się dla grupy dietetyków z powodu np. niskiej zawartości sodu czy produkt nadaje się do spożycia bez wstępnego przygotowania

Etap IV sporządzenie diagramów przebiegu procesu technologicznegoDiagram powinien zawierać

kolejne etapy procesu surowce dodatki opakowanie miejsce powstawania odpadów i parametry procesu ważne z punktu widzenia bezpieczeństwa procesu finalnego

Etap V weryfikacja Etap VI przeprowadzenie analizy zagrożeń Etap VII ustalenie krytycznych punktów kontrolnych

zidentyfikowanie potencjalnego zagrożenia oceniamy pod względem jej istotności tj dokumenty obowiązkowe HACCP księga HACCP plan HACCP procedury systemu HACCP instrukcje zapisy formularze tabele wzory zapisów ok