Zarządzania projektami (2)

Wydział Paliw i Energii AGHdr inż. Krzysztof Kwaśniewski

zakres wykładu

1. elementy metodyki zarządzania projektami

2. ocena projektów inwestycyjnych3. przygotowanie studium wykonalności

dlaczego ocenia się projekty?

Ocena projektu powinna dać odpowiedź na następujące pytania:

1. Czy realizować projekt, czy zrezygnować z jego realizacji?2. Czy poprzez realizację projektu uzyskamy zakładane cele?3. Który wariant wybrać do realizacji?4. Jak uszeregować warianty projektów wg. kryteriów ich

opłacalności?5. Jak przekonać zarząd, inwestorów do danego projektu?6. Jak pozyskać środki finansowe?

rodzaje inwestycji

Inwestycje w dotychczasowych dziedzinach rozszerzenie zmiana racjonalizacja

Inwestycje w nowych dziedzinach dywersyfikacja

fazy inwestycji

1. Rozpoznanie problemu

zbiór propozycji inwestycyjnych z różnych dziedzin

2. Faza badań

na podstawie uwarunkowań finansowych, zaopatrzeniowych, produkcyjnych i warunków zbytu dokonuje się wyboru inwestycji i określa związane z nią przewidywane wpływy i wydatki. Obejmuje analizę marketingową, techniczną i ekonomiczno-finansową

3. Faza oceny kryteria decyzyjne wyprowadza się z celów przedsiębiorstwa.

Inwestycje ocenia się wg tego w jakim stopniu pozwalają osiągnąć cele

4. Faza decyzji

wybór optymalnego przedmiotu inwestycji

5. Faza realizacji

przygotowanie i realizacja szczegółowych harmonogramów

6. Faza kontroli

regularna weryfikacja planowanych i rzeczywistych przepływów

fazy inwestycji

Identyfikacja STUDIUM MOŻLIWOŚCI ocena

RAPORT OCENIAJĄCY

NEGOCJACJE PODPISYWANIE UMÓW

PROJEKTOWANIE TECHNICZNE

BUDOWA

MARKETING PRZEDPRODUKCYJNY

SZKOLENIE

ODBIÓR I ROZRUCH

ROZBUDOWA INNOWACJE

ODTWORZENIE RESTRUKTURYZACJA

FAZA PRZEDINWESTYCYJNA

FAZA OPERACYJNA

FAZA INWESTYCYJNA

opracowanie STUDIUM FEASIBILITY

STUDIA POMOCNICZE

wybór wstępny STUDIUM PRE-FEASIBILITY

ocena bezwzględna i względna

Ocena bezwzględna – sporządzana jest dla konkretnego projektu, pozwala stwierdzić czy jest on opłacalny,

Ocena względna – sporządzana jest dla projektów alternatywnych i pozwala na porównanie z rozwiązaniem przyjętym za bazowe.

podstawowe problemy poprawnego rachunku oceny projektów

Wycena korzyści:- korzyści mogą mieć charakter niemierzalny,- brak dostatecznie dokładnych danych do oceny,

Ryzyko:- bardzo różne źródła ryzyka,- trudność pomiaru ryzyka,

Czas:- inflacja,- wartość pieniądza w czasie,

Stopa procentowa:- koszt kapitału,- wymagania inwestorów co do zwrotu z inwestycji,

metody oceny i selekcji projektów

Metody jakościowe:- oparte na opiniach i doświadczeniu,- punktowe (scoringowe),

Metody ekonomiczne:- analiza progu rentowności,- okres zwrotu nakładów inwestycyjnych,- prosta stopa zwrotu - ARR- wartość aktualna netto – NPV, NPVR, - wewnętrzna stopa zwrotu – IRR, MIRR

Metody oceny w warunkach ryzyka i niepewności:- analiza scenariuszowa,- analiza drzew decyzyjnych,- analiza wrażliwości,- symulacja

metody punktowe

Metody punktowe mają zastosowanie głównie do wstępnej selekcji projektów.

Ocena projektu sprowadza się do obliczenia łącznej liczby punktów przyznanych poszczególnym wariantom w przekroju odpowiednio dobranych kryteriów.

Podstawowym problemem jest wybór odpowiednich kryteriów (np. czas wdrażania, potencjał ekonomiczny, wysokość nakładów początkowych, skutki ekologiczne, pozycja rynkowa )i wag kryteriów.

analiza progu rentowności

Istotą metody jest określenie wpływu na wynik finansowy poziomu sprzedaży, cen czy poziomu kosztów.

Podstawą jest obliczenie punktu krytycznego – BEP, tzn. poziomu sprzedaży przy którym poziom kosztów i przychodów jest taki sam ( gdzie: KS – koszty stałe, JCS – jednostkowa cena sprzedaży, JKZ – jednostkowe koszty zmienne)

Metoda wymaga przyjęcia wielu upraszczających założeń dotyczących poziomu i struktury kosztów.

Po obliczeniu wartości BEP należy przeprowadzić analizę wrażliwości.

JKZJCS

KSBEP

prosta stopa zwrotu - ARR

Określona jest jako stosunek wielkości zysku w normalnym roku eksploatacji do początkowego nakładu inwestycyjnego.

Istnieją dwie odmiany tej metody: ARR liczona w stosunku do kapitału zakładowego i w stosunku do całego nakładu inwestycyjnegoNP. – zysk nettoI – odsetkiK – całkowite nakłady inwestycyjneQ – wartośc ka[itału zakładowego

%100Q

NPARRe

%100

K

INPARRo

inwestycyjne przepływy pieniężne

Prognozowana wartość przepływów pieniężnych netto – NCF stanowi podstawę oceny efektywności przedsięwzięć.

Najważniejsze elementy wchodzące w skład NCF to:

Nakłady kapitałowe (nakłady na rzeczowe składniki majątku trwałego, wydatki kapitałowe fazy przed realizacyjnej i

przed produkcyjnej, nakłady na stworzenie niezbędnego kapitału obrotowego )

Przychody ze sprzedaży

Koszty operacyjne

Inne wydatki ( podatki zapłacone z zysku, spłaty kredytu inwestycyjnego, odsetki od kredytu inwestycyjnego)

Zmiana stanu kapitału obrotowego

Wartość rezydualna

Uwaga:

Nakłady kapitałowe na realizację przedsięwzięcia traktuje się jako wydatki w momencie ich poniesienia w tej

części w jakiej zostały sfinansowane ze środków własnych

Do nakładów nie zalicza się wydatków poniesionych przed podjęciem decyzji o realizacji przedsięwzięcia

Horyzont czasowy inwestycji jest suma czasu realizacji i funkcjonowania inwestycji

okres zwrotu nakładów inwestycyjnych - PB

Metoda obliczania okresu zwrotu nakładów – PB polega wyznaczeniu czasu potrzebnego do odzyskania początkowych nakładów inwestycyjnych poprzez skumulowane dochody wypracowane w trakcie realizacji projektu.

Terminem „dochody” określa się z reguły sumę zysków netto, amortyzacji i kosztów finansowych.

Aby możliwe było podejmowanie decyzji na podstawie miernika PB potrzebne jest wcześniejsze ustalenie krytycznego (dopuszczalnego) okresu zwrotu.

Nie istnieją jednak żadne jednoznacznie sformułowane zasady określania krytycznego PB

wartość aktualna netto - NPV

Jest obliczana poprzez zsumowanie zdyskontowanych na ten sam moment różnic pomiędzy wpływami a wydatkami pieniężnymi przez cały okres realizacji projektu.

gdzie: NCFt – cash flow netto w kolejnym okresie okresu obliczeniowegot – kolejny okres realizacjii – stopa dyskontowan – horyzont czasowy projektu

Jeśli NPV większe od 0 projekt uznać należy za opłacalny

n

ttt

i

NCFNCFNPV

10

)1(

profil NPV

Wykres przedstawia zależność NPV projektu od stopy dyskontowej tzn. informuje o wrażliwości projektu na zmianę stopy procentowej.

Inwestor, określając własne możliwości finansowe i wymaganą przez siebie stopę dyskontową może wybrać lepszy projekt inwestycyjny.

NPV

%

NPV

wewnętrzna stopa zwrotu- IRR

Jest to wartość stopy dyskontowej, przy której wartość zaktualizowana wydatków pieniężnych równa się wartości zaktualizowanej wpływów.

Obliczanie wartości IRR przeprowadza się metodą kolejnych przybliżeń.

Podejmując decyzję należy wybrać alternatywę o największej wartości IRR, pod warunkiem że przekracza ona zakładaną wartość graniczną.

n

tt

t

IRR

NCFNCFNPV

10 )1(

0

szacowanie strumieni pieniężnych projektu

Podstawowym problemem oceny projektu jest właściwe oszacowanie horyzontu czasowego, kosztów kapitału oraz właściwe oszacowanie przyrostowych strumieni gotówki netto.

Ustalając przyszłe strumienie gotówki należy wziąć pod uwagę trzy podstawowe etapy życia projektu:faza przygotowania – nakłady na prace projektowe i studialne, zakup terenu i nakłady na infrastrukturę, zakup i instalacja wyposażenia, nakłady na kapitał pracujący netto oraz dodatkowe strumienie wydatków na szkolenia, działania marketingowe i inne.faza eksploatacji – podstawowe strumienie przychodów i wydatków operacyjnych a także dodatkowe strumienie związane ze zmiana kapitału obrotowego,faza likwidacji – wymaga uwzględnienia dodatkowych wpływów wynikających ze sprzedaży majątku trwałego i obrotowego

projekty komplementarne

Projekty niezależne to takie, które mogą być realizowane autonomicznie. Zastosowanie mierników NPV czy IRR daje jednoznaczne wskazania co do celowości ich realizacji.

Projekty komplementarne to takie , które są powiązane względami strategicznymi czy technicznymi, często przyjmując charakter inwestycji głównej i inwestycji towarzyszących. W przypadku oceny konieczna jest kompleksowa ocena całości przedsięwzięcia z uwzględnieniem wzajemnego wpływu projektów