Załącznik nr 1bip.visacom.pl/psse_braniewo/dokumenty/20100618081928... · Web viewZestawienie...

Załącznik nr 1do Uchwały Nr III/33/06Sejmiku Województwa Warmińsko-Mazurskiegoz dnia 12 grudnia 2006 r.

WOJEWÓDZKI PROGRAM PROMOCJI I OCHRONY ZDROWIA

NA LATA 2007-2013

OLSZTYN 2006 r.

WOJEWÓDZKI PROGRAM PROMOCJI I OCZRONY ZDROWIA NA LATA 2007-2013

OPRACOWAŁ ZESPÓŁ PROGRAMOWY W SKŁADZIE:

L.p. Imię i Nazwisko Funkcja Przedstawiciel

1. Ryszard Wasiński przewodniczącyprzedstawiciel Samorządu Województwa Warmińsko-Mazurskiego

2. Sylwia Cieśluk członekprzedstawiciel Samorządu Województwa Warmińsko-Mazurskiego

3. Stanisław Ramotowski członek przedstawiciel Konwentu Starostów,

4. Otolia Siemieniec członek przedstawiciel Związku Gmin Warmińsko – Mazurskich,

5. Bohdan Michniewicz członek przedstawiciel Wojewody Warmińsko – Mazurskiego,

6. Jerzy Romaszko członekprzedstawiciel Komisji ds. Ochrony Zdrowia, Rodziny, Polityki Społecznej i Sportu,

7. Danuta Kozłowska - Trusewicz członek

przedstawiciel dwóch Izb Lekarskich działających na terenie Województwa Warmińsko – Mazurskiego,

8. Iwona Kacprzak członek

przedstawiciel dwóch Izb Pielęgniarek i Położnych działających na terenie Województwa Warmińsko - Mazurskiego,

9. Walenty Seliga członek

przedstawiciel Narodowego Funduszu Zdrowia Warmińsko -Mazurskiego Oddziału Wojewódzkiego w Olsztynie,

10. Zdzisław Piesiak członekprzedstawiciel Wojewódzkiej Stacji Sanitarno- Epidemiologicznej w Olsztynie,

11. Ireneusz Markiewicz członek

przedstawiciel Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych Oddział w Olsztynie,

12. Marian Nadziejko członek przedstawiciel Rady Organizacji Pozarządowych,

13. Andrzej Szóstek członekprzedstawiciel Samorządu Województwa Warmińsko - Mazurskiego

2

SPIS TREŚCI

WSTĘP………………………………………………………….......………….4

CEL OPERACYJNY I………………………………………………………...6ZWIĘKSZENIE SKUTECZNOŚCI EDUKACJI ZDROWOTNEJ SPOŁECZEŃSTWA WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO – MAZURSKIEGO

CEL OPERACYJNY II……………………………………………………...11PROFILAKTYKA UZALEŻNIEŃ OD SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH

CEL OPERACYJNY III……………………………………………………..21ZWIĘKSZENIE SKUTECZNOŚCI ZAPOBIEGANIA CHOROBOM ZAKAŹNYM

CEL OPERACYJNY IV………………………………………………..……35PROFILAKTYKA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA

CEL OPERACYJNY V……………………………………………………...38 ZAPOBIEGANIE CHOROBOM NOWOTWOROWYM

CEL OPERACYJNY VI……………………………………………………..42TWORZENIE WARUNKÓW DLA AKTYWNEGO ŻYCIA OSOBOM NIEPEŁNOSPRAWNYM

CEL OPERACYJNY VII……………………………………………………47ZAPOBIEGANIE PRZYCZYNOM I NASTĘPSTWOM WYPADKÓW KOMUNIKACYJNYCH

CEL OPERACYJNY VIII…………………………………………………...53PROFILAKTYKA PRÓCHNICY ZĘBÓW

HARMONOGRAM REALIZACJI ZADAŃ W LATACH 2007-2013….. 57(W POSZCZEGÓLNYCH CELACH OPERACYJNYCH)

3

WSTĘP

Najbardziej powszechna i akceptowana definicja zdrowia znajduje się w Konstytucji

Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) uchwalonej na konferencji WHO w dniu 19-22 czerwca

1946 r. W preambule tego aktu podkreśla się, że zdrowie nie może być rozpatrywane jedynie

w kategoriach choroby lub inwalidztwa, ale jako całościowy stan fizycznego, psychicznego

i społecznego dobrego samopoczucia (Constytution of the World Health Organization

Conference, New York 19-22 June 1946).

Z powołanej wyżej powszechnie akceptowanej definicji zdrowia jasno wynika,

że ochrona zdrowia ludzkiego jest obszarem działań interdyscyplinarnych z zakresu medycyny,

psychologii oraz nauk społecznych i nauk przyrodniczych.

Promocja zdrowia to proces, który ma umożliwić ludziom coraz lepszą kontrolę

nad czynnikami kształtującymi ich zdrowie, a tym samym tworzyć podstawy do poprawy ich

stanu (Karta Ottawska, WHO 1986)

Jednocześnie promocja zdrowia rozumiana w szerszym aspekcie obejmuje trzy

podstawowe strefy oddziaływań: profilaktykę, edukację zdrowotną i ochronę zdrowia, które

mogą wzajemnie się przenikać, wyznaczając tym samym nowe obszary działań. Dlatego też,

ze swojej natury promocja zdrowia ma orientację ponadsektorową.

W obszarze jej zainteresowań leżą: polityka zdrowotna, sprawy środowiskowe, poprawa

indywidualnej i społecznej kultury zdrowotnej, a także reorientacja w kierunku promocji

i profilaktyki działań służby zdrowia.

Samorząd Województwa Warmińsko-Mazurskiego – działając w oparciu o ustawę

z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa, która nakłada obowiązek realizacji zadań

w zakresie promocji i ochrony zdrowia - podejmuje liczne, aktywne działania sprzyjające

poprawie zdrowia i związanej z nim jakości życia ludności regionu.

Mając to na uwadze Sejmik Województwa Warmińsko-Mazurskiego Uchwałą

Nr XXXI/469/01 w dniu 4 grudnia 2001 roku zatwierdził Wojewódzki Program Promocji

i Ochrony zdrowia na lata 2001-2006.

W związku z upływającym okresem ważności programu zachodziła konieczność

opracowania kolejnej edycji, dlatego też 28 marca br. Sejmik Województwa Warmińsko-

Mazurskiego podjął Uchwałę Nr XLII/565/06 w sprawie określenia zasad, trybu oraz

harmonogramu opracowania Wojewódzkiego Programu Promocji i Ochrony Zdrowia na lata

2007-2013.

W celu przygotowania Programu powołano Zespół Programowy, w skład którego weszli

przedstawiciele instytucji realizujących zadania z zakresu ochrony i promocji zdrowia, w tym:

4

Samorządu Województwa Warmińsko-Mazurskiego, samorządów gmin i powiatów,

samorządów lekarskich, pielęgniarek i położnych, Wojewody Warmińsko-Mazurskiego,

Warmińsko-Mazurskiego Oddziału Narodowego Funduszu Zdrowia, organizacji pozarządowych

oraz Wojewódzkiej Stacji Sanitarno – Epidemiologicznej i Warmińsko-Mazurskiego Oddziału

PFRON.

Podstawowym zadaniem Zespołu Programowego było określenie głównych obszarów

i kierunków promocji i ochrony zdrowia w województwie.

Zarząd Województwa Warmińsko-Mazurskiego zatwierdził do realizacji osiem obszarów

- celów operacyjnych:

1. Zwiększenie skuteczności edukacji zdrowotnej społeczeństwa województwa warmińsko-

mazurskiego

2. Profilaktyka uzależnień od substancji psychoaktywnych

3. Zwiększenie skuteczności zapobiegania chorobom zakaźnym

4. Profilaktyka chorób układu krążenia

5. Zapobieganie chorobom nowotworowym

6. Tworzenie warunków dla aktywnego życia osobom niepełnosprawnym

7. Zapobieganie przyczynom i następstwom wypadków komunikacyjnych

8. Profilaktyka próchnicy zębów

Program Promocji i Ochrony Zdrowia na lata 2007-2013 wskazuje obszary, które

wpływają bezpośrednio i pośrednio na nasze zdrowie i jednocześnie wskazuje działania, których

podjęcie przez nas samych, środowiska lokalne oraz podmioty życia publicznego pozwoli

wpłynąć na poprawę, a następnie utrzymanie pożądanego (dobrego) stanu zdrowia mieszkańców

Województwa Warmińsko-Mazurskiego.

W związku z powyższym Celem Strategicznym Wojewódzkiego Programu Promocji

i Ochrony Zdrowia na lata 2007-2013 jest:

POPRAWA ZDROWIA I ZWIĄZANEJ Z NIM JAKOŚCI ŻYCIA LUDNOŚCI

WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO-MAZURSKIEGO

5

CEL OPERACYJNY I

ZWIĘKSZENIE SKUTECZNOŚCIEDUKACJI ZDROWOTNEJ SPOŁECZEŃSTWA

WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO – MAZURSKIEGO

Opracowanie:Iwona KacprzakOtolia SiemieniecEwa KamienieckaEwa GórkoMałgorzata ŁowcewiczMaria LeokajtisAleksandra Wasilewska

6

Wstęp

Edukacja zdrowotna to proces, w którym ludzie uczą się dbać o zdrowie własne i społeczności w której żyją. W opracowanym programie edukacja prozdrowotna obejmuje w szczególności obszary promocji zdrowia związane z problemami zdrowotnymi mieszkańców naszego Regionu. Edukacja ta obejmuje:

Wychowanie zdrowotne dzieci i młodzieży Zmiany postaw osób dorosłych

Mimo wielokrotnie potwierdzonej i powszechnie uznanej opłacalności inwestycji w promocję zdrowia, dotychczasowe działania w tym zakresie z całą pewnością są niewystarczające. Zwiększenie dostępności do badań profilaktycznych oferowanych poszczególnym grupom mieszkańców, spotyka się często z bardzo małym zainteresowaniem, jednym z powodów może być niski poziom świadomości zdrowotnej.

Analiza epidemiologiczna Regionu wyznacza konkretne obszary ,które wymagają pilnej zmian w celu zmniejszenia zachorowalności i umieralności na poszczególne choroby w województwie. Jednym z podstawowych narzędzi, możliwych do wykorzystania jest edukacja zdrowotna całego społeczeństwa. Kształtowanie pożądanych wzorców zachowań zdrowotnych winno być nieodłącznym elementem działań zawodowych, nie tylko przedstawicieli ochrony zdrowia ale również pracowników innych sektorów. Wymaga to jednak dobrego przygotowania kadry , która będzie pełniła rolę nie tylko edukatora, ale przede wszystkim będzie autorytetem i liderem zachowań zdrowotnych.

Diagnoza problemu

Województwo warmińsko - mazurskie jest dwunastym pod względem liczby ludności w Polsce (3,8% mieszkańców kraju). Zgodnie z wynikami ostatniego Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań 2002 r. (publikacje w 2003 r.) liczba ludności w województwie wynosi ok. 1,5 mln mieszkańców. Z czego ok. 60% mieszka w miastach, natomiast pozostałe ok. 40% – na terenach wiejskich.

Analiza struktury ludności wskazuje na następujące fakty: 26 % ludności województwa to dzieci i młodzież do 19 r.ż., mężczyźni i kobiety w wieku 20-59 lat stanowią 56% ogółu ludności, najmniejsza grupę 15% stanowią osoby w wieku powyżej 60 roku życia, wśród mieszkańców województwa liczniejszą grupę stanowią kobiety (51%), 60% ludności mieszka w miastach, a 40% na wsi, wśród mieszkańców miast większość stanowią kobiety, natomiast na wsi mieszka nieco więcej mężczyzn.

Przeciętne trwanie życia jest jednym ze wskaźników stanu zdrowia ludności. Mężczyźni województwa warmińsko – mazurskiego żyją średnio 68,17 lat (w Polsce 68,87) co stawia region na 14 pozycji w kraju. Średnia długość trwania życia kobiet wynosi 77,6 lat ( w Polsce 77,34) stawia to region w środku stawki województw. Wydłużenie przeciętnego trwania życia przekłada się na wzrost liczby ludności w wieku poprodukcyjnym. W województwie warmińsko-mazurskim obserwuje się systematyczny wzrost tej grupy ludności.

7

1. Tabela 1. Ludność wg miejsca zamieszkania, płci i wieku na dzień 31.12. 2004r

Wyszczególnienie ogółem %

Mężczyźni Kobiety

Miasta WieśMężczy

źni Kobiety ogółem Mężczyźni Kobiety ogółem

Województwo

1 428 714 100 697 620 731 094 409 709 449 111 858 820 287 911 281 983 569 894

Poniżej 15 lat 261 290 17 133 726 127 564 72 192 6 839 140 931 61 534 58 825 120 359

15-19 123 141 9 62 888 60 253 36 512 35 656 72 163 26 376 24 597 50 973

20-24 130 618 10 66 756 63 862 39 260 39 096 78 356 27 496 24 766 52 262

25-39 296 171 21 151 220 144 951 90 036 90 420 180 456 61 184 54 531 115 715

40-54 328 761 23 163 153 165 608 98 279 109 265 207 544 64 874 56 343 121 217

55-59 76 437 5 36 792 39 645 23 767 26 629 50 396 13 025 13 016 26 041

60-64 49 211 3 22 215 26 996 13 640 17 261 30 901 8 575 9 735 18 31065 lat i więcej 163 085 12 60 870 102 15 36 023 62 045 98 068 24 847 40 170 65 017

Źródło: Warmińsko-Mazurskie Centrum Zdrowia Publicznego w Olsztynie.

Opieka zdrowotna w placówkach nauczania i wychowania w województwie w roku szkolnym 2004/2005 - ogółem objęto opieką zdrowotną 260 126 osób w tym w realizacji szkolnego programu edukacji zdrowotnej uczestniczyło 204 471 osób z 665 szkół - 78,6 % ( Sprawozdanie Mz-06)

Przygotowania kadry do realizacji zadań z zakresu promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej – Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli przeszkolił w 2005r. 462 nauczycieli, natomiast we współpracy z WSSE w Olsztynie 784 nauczycieli. W pionie promocji zdrowia i oświaty zdrowotnej Państwowej Inspekcji Sanitarnej województwa warmińsko – mazurskiego w 2005r. Przeprowadzono 219 szkoleń dla 4573 odbiorców ( pedagodzy szkolni, pielęgniarki medycyny szkolnej, nauczyciele, funkcjonariusze aresztu śledczego)

Zgodnie ze sprawozdaniem Konsultanta Wojewódzkiego w Dziedzinie Pielęgniarstwa za 2005r. - 54 osoby ukończyło studia wyższe magisterskie na kierunku Promocji Zdrowia, w trakcie szkolenia specjalizacyjnego w dziedzinie pielęgniarstwa Promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej jest 7 osób – na 5 403 pielęgniarki i położne zatrudnione w stacjonarnych zakładach opieki zdrowotnej ( 1,2 %) W 2005r. WSSE Oddział Promocji Zdrowia i Oświaty Zdrowotnej i podległych jej Stacjach Powiatowych realizował 9 programów ogólnopolskich, 3 programy wojewódzkie i 2 programy lokalne.

Samorządy terytorialne zorganizowały w 2005r. 194 masowe imprezy prozdrowotne w województwie, w których uczestniczyło 16 808 osób. W 2005 roku 19 organizacji pozarządowych w regionie realizowało zadania z obszaru zwiększenia skuteczności edukacji zdrowotnej społeczeństwa, w tym 7 organizacji podjęło działania edukacyjno – informacyjne na temat zdrowego stylu życia w których uczestniczyło 6 215 osób.

Brak pełnych danych dotyczących infrastruktury w zakresie promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej w województwie oraz udziału mediów lokalnych w realizacji w/w zadań. Istnieje

8

potrzeba systematycznej oceny stopnia rozwoju infrastruktury i zaplecza kadrowego dla potrzeb promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej w celu zwiększenia jej efektywności, jak też wdrożenie wskaźników monitorowania skuteczności podejmowanych zadań w ramach programu wojewódzkiego.

Cel programu

Podniesienie świadomości zdrowotnej społeczeństwa poprzez zwiększenie skuteczności edukacji zdrowotnej i propagowanie zdrowego stylu życia wśród mieszkańców województwa warmińsko – mazurskiego

Zadania

Przygotowanie kadry dla potrzeb promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej. Rozbudowa infrastruktury dla potrzeb promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej. Rozwijanie poradnictwa w zakresie zdrowego stylu życia. Opracowywanie i uruchamianie projektów prozdrowotnych. Promowanie zdrowego stylu życia.

Metody działań

1. Metody kształcenia : kształcenie podyplomowe, kursy, seminaria, konferencje.2. Metody edukacji :

- Metody słowne : wykład, opis, pokaz, dyskusja, pogadanka - Metody problemowe, waloryzacyjne, aktywizujące

3. Metody przekazywania informacji : audycje radiowe, telewizyjne, programy reporterskie, artykuły prasowe, publikacje, ulotki, broszury, portale internetowe.

4. Metody budowania zdrowego stylu życia : plebiscyty, rankingi, konkursy, pokazy, wystawy, festyny prozdrowotne.

Czas realizacji programu

Realizację programu planuje się na lata 2007 – 2013 z możliwością kontynuacji w latach następnych.

Adresat programu

Mieszkańcy województwa warmińsko – mazurskiego.

Realizatorzy programu

Działy administracji rządowej i funkcjonujące w ich ramach instytucje,Organy administracji samorządowej,Samorządy zawodowe,Organizacje pozarządowe,Narodowy Fundusz Zdrowia,Ośrodki doskonalenia nauczycieli,Zakłady Opieki Zdrowotnej,Społeczność lokalna,Masmedia lokalne.

9

Źródła finansowania

Narodowy Fundusz ZdrowiaŚrodki własne samorządów lokalnychŚrodki własne realizatorów programówŚrodki Unii EuropejskiejŚrodki pozyskane z innych źródeł

Oczekiwane efekty

1. Wzrost wiedzy i świadomości zdrowotnej mieszkańców województwa warmińsko – mazurskiego .

2. Poprawa sytuacji zdrowotnej społeczeństwa regionu.

Wskaźniki monitorowania programu

1. Liczba zrealizowanych programów prozdrowotnych w województwie warmińsko – mazurskim w ramach programu wojewódzkiego.

2. Liczba Szkół z Regionu należąca do Krajowej Sieci Szkół Promujących Zdrowie.2. Liczba nauczycieli i pracowników medycznych przygotowanych jako kadra do realizacji

zadań w zakresie promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej.3. Liczba osób objętych programami edukacyjnymi.4. Liczba organizacji pozarządowych zaangażowanych w działania na rzecz promocji

zdrowia i edukacji zdrowotnej.5. Liczba Szpitali należących do Krajowej Sieci Szpitali Promujących Zdrowie.6. Liczba imprez prozdrowotnych zrealizowanych z udziałem samorządów terytorialnych.

Ocena realizacji programu należy do zadań Urzędu Marszałkowskiego i winna być dokonywana jeden raz w roku. W roku 2013 należy dokonać analizy wskaźników monitorowania programu.

10

CEL OPERACYJNY II

PROFILAKTYKA UZALEŻNIEŃOD SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH

Opracowanie:Ryszard WasińskiSylwia CieślukWioletta GadeckaGrażyna NowosielskaSławomir OgórekMaciej PlichtowskiWalenty Seliga

11

Michał Tatarek

12

Wstęp

Substancje psychoaktywne (alkohol, narkotyki, tytoń) mają jedną wspólną cechę, którą jest zdolność do zmiany zachowania i samopoczucia. Przyjmowanie substancji psychoaktywnych prowadzi lub znacząco przyczynia się do wystąpienia określonych szkód zdrowotnych (psychicznych lub somatycznych), społecznych i ekonomicznych.

Leczenie osób uzależnionych jest procesem długotrwałym, często wykraczającym poza samo leczenie uzależnień. Oferta lecznicza powinna być dostępna, zróżnicowana, dostosowana do potrzeb i możliwości pacjentów. Programy profilaktyczne, aby były skuteczne wymagają zintegrowanych działań na wielu poziomach oraz współpracy przedstawicieli różnych instytucji, organizacji i grup ze społeczności lokalnej: szkół, kościołów, organizacji społecznych, środków masowego przekazu, samorządu, rodzin. Niezbędnym elementem oddziaływań rehabilitacyjnych i leczniczych w przypadku pacjentów uzależnionych od alkoholu i narkotyków winny być działania ukierunkowane na reintegrację społeczną osób uzależnionych, zwiększanie ich kompetencji i umiejętności życiowych niezbędnych do samorealizacji i samorozwoju, radzenia sobie ze stresem i wymaganiami środowiska oraz zwiększania kontroli nad własnym zdrowiem.

Niepokojącym zjawiskiem jest coraz bardziej powszechne spożywanie alkoholu przez młodych ludzi. Prawie pięciokrotnie wzrosła liczba uczniów, którzy sięgnęli po narkotyki, z 5 do 24 %. Natomiast liczba młodzieży regularnie palącej papierosy nie uległa zmianie (30%). Według CBOS działania profilaktyczne adresowane do młodzieży są mało skuteczne, ponieważ oprócz informacji o szkodliwości środków psychoaktywnych młodzież równocześnie otrzymuje komunikaty, że są to towary tak samo atrakcyjne, jak każde inne.

Istnieje wiele czynników, które bezpośrednio lub pośrednio mają wpływ na pojawianie się problemów związanych z przyjmowaniem środków psychoaktywnych. Niektórzy autorzy programów profilaktycznych uważają, że brak dbałości o zdrowie uwarunkowany jest m.in.: brakiem perspektyw, niską samooceną, brakiem poczucia kontroli nad własnym życiem, słabą tożsamością. Istotnym elementem utrzymania zdrowia jest udzielanie wczesnej pomocy specjalistycznej ludziom zagrożonym utratą zdrowia. Dotyczy to przede wszystkim: dzieci i młodzieży z rodzin dysfunkcjonalnych, dzieci i młodzieży niepełnosprawnej z różnymi deficytami ograniczającymi czy utrudniającymi zaspokajanie ich potrzeb i realizację zadań rozwojowych, ludzi przeżywających różne kryzysy. Cele programu

1. Zwiększenie skuteczności edukacji zdrowotnej w zakresie problematyki uzależnień od środków psychoaktywnych (alkohol, narkotyki, tytoń)2. Zmniejszenie szkód zdrowotnych i społecznych spowodowanych przyjmowaniem substancji psychoaktywnych

Diagnoza problemu

1.Uzależnienie od alkoholuAlkohol jest trzecim najważniejszym czynnikiem ryzyka dla zdrowia populacji (zaraz

po tytoniu, nadciśnieniu tętniczym krwi), odpowiedzialnym za ponad 10,8% całkowitego obciążenia chorobami i urazami w Regionie Europejskim. Każdego roku alkohol jest przyczyną śmierci 115 tysięcy Europejczyków, a koszty związane z jego spożyciem (bezpieczeństwo publiczne, przestępczość, przemoc w rodzinie, ubóstwo i bezrobocie, choroby, wypadki, straty w sektorze pracy i zatrudnienia) sięgają 125 miliardów euro. Spożywanie alkoholu prowadzi do powstawania 60 rodzajów chorób i urazów (m.in.:

13

zaburzeń psychicznych, uszkodzeń ciała, samobójstw, nowotworów, chorób serca, udarów, chorób wątroby, trzustki). Picie alkoholu przez osoby niepełnoletnie zaburza proces rozwojowy, może powodować spowolnienie wzrostu i zaburzenia hormonalne, sprzyja podejmowaniu zachowań ryzykownych, groźnych dla życia i zdrowia. Dzieci wychowujące się w rodzinach z problemem alkoholowym często wymagają specjalistycznej terapii z powodu zaburzeń zachowania i emocji, także w życiu dorosłym, tzw. Syndrom Dorosłego Dziecka Alkoholika (DDA ).

Europa jest regionem największego spożycia alkoholu a styl i poziom spożycia napojów alkoholowych w krajach europejskich jest bardzo podobny (raport Petera Andersona 2006).WHO podaje, że ok. 10% pacjentów podstawowej i rodzinnej opieki zdrowotnej trafia do lekarza w związku z nadużywaniem alkoholu. Również w opiece specjalistycznej istotny statystycznie odsetek pacjentów korzysta ze świadczeń w związku z chorobami powstałymi na tle nadużywania alkoholu.

W Polsce ok. 20% pacjentów ostrych dyżurów to osoby nadużywające alkoholu (IPiN 2005r.) W rodzinach z problemem alkoholowym, w których co najmniej jedna osoba pije w sposób szkodliwy dla niej i dla członków tej rodziny żyje 3–4 mln osób, w tym 1,5–2 mln dzieci, 2,5 mln osób nadużywających alkoholu oraz 600–700 tys. osób uzależnionych.Polska znajduje się w grupie krajów o wysokim poziomie konsumpcji alkoholu. Średnie spożycie szacowane jest na poziomie 9-11 litrów czystego 100% alkoholu ( na świecie 12,1 litra w przeliczeniu na jednego dorosłego mieszkańca). Według oficjalnych danych GUS średni poziom konsumpcji alkoholu w 2004r . wyniósł per capita 8,28 litra alkoholu. Konsumpcja alkoholu przez polską młodzież kształtuje się na średnim poziomie w porównaniu z resztą Europy.

Badania przeprowadzone przez PARPA w latach 2002, 2003 i 2005 wykazały wzrost spożycia wszystkich napojów alkoholowych o prawie 30%, natomiast wzrost konsumpcji wyrobów spirytusowych o ponad 40%. Zmiany w poziomie konsumpcji napojów alkoholowych mają wpływ na zwiększenie rozmiaru szkód spowodowanych alkoholem. O ponad 30% zwiększył się w ciągu ostatnich trzech lat (2002-2005) odsetek osób ryzykownie pijących (tj. powyżej 10 litrów 100% alkoholu rocznie wśród mężczyzn, a w przypadku kobiet ponad 7,5 litra czystego 100% alkoholu). Znacznie wzrosła liczba osób zagrożonych uzależnieniem od alkoholu. Szacowany wzrost ilości osób zagrożonych uzależnieniem od alkoholu wynosi 36%. Polacy postrzegają alkoholizm jako jedną z barier utrudniających wydostanie się z biedy (CBOS’2004). W 2005 r. z pomocy społecznej ze względu na trudną sytuację życiową spowodowaną uzależnieniem od alkoholu lub innymi problemami spowodowanymi alkoholem skorzystało ponad 166 tys. rodzin (Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej).

Badania przeprowadzone w województwie warmińsko-mazurskim w listopadzie 2005r. pokazują, że jego mieszkańcy niewiele różnią się od ogółu Polaków w poziomie i strukturze spożycia alkoholu oraz równie często wymieniają alkoholizm jako najważniejszy problem w skali lokalnej, szczególnie zaś picie alkoholu przez młodzież. W 2005 roku na terenie województwa warmińsko-mazurskiego funkcjonowało 21 poradni leczenia osób uzależnionych od alkoholu, a z porad lekarskich skorzystało 38263 osób. W stacjonarnych zakładach opieki zdrowotnej leczyło się 4084 pacjentów z zaburzeniami alkoholowymi, ambulatoryjnie 5793 pacjentów. Odnotowano 930 nietrzeźwych nieletnich, o 246 więcej niż w roku ubiegłym. Z raportu KWP w Olsztynie wynika, że 30,4% wszystkich podejrzanych dorosłych w wybranych kategoriach przestępstw to osoby pod wpływem alkoholu.

14

Zadania/efekty

1. Poprawa jakości, zróżnicowania i dostępności opieki odwykowej.2. Zmniejszenie śmiertelności i degradacji psychofizycznej osób uzależnionych od alkoholu.3. Poprawa sytuacji psychospołecznej rodzin z problemem alkoholowym.4. Zmniejszanie globalnych rozmiarów konsumpcji alkoholu w społeczeństwie, odsetka osób o wysokim i ryzykownym poziomie konsumpcji alkoholu oraz zmiana struktury spożycia alkoholu na rzecz napojów niskoprocentowych poprzez podniesienie poziomu wiedzy społeczeństwa.

Metody działania

1.1. Poprawa jakości, zróżnicowania i dostępności opieki odwykowej.

1. Promocja usług świadczonych przez lecznictwo odwykowe (ambulatoryjnych i stacjonarnych), wspieranie bazy lokalowej i wyposażenia placówek.2. Szkolenie personelu placówek odwykowych, w zakresie nowoczesnych metod rozwiązywania problemów alkoholowych.3. Podnoszenie kwalifikacji (certyfikowania) pracowników lecznictwa odwykowego.4. Wprowadzenie programu akredytacji zakładów lecznictwa odwykowego.5. Tworzenie i wdrażanie standardów świadczonych usług oraz tworzenie systemów konsultacyjno – superwizyjnych dla osób zajmujących się problematyką uzależnień.6. Finansowanie dodatkowych programów terapeutycznych.7. Upowszechnianie informacji o placówkach zajmujących się problematyką uzależnienia od alkoholu.

1.2. Zmniejszenie śmiertelności i degradacji psychofizycznej osób uzależnionych od alkoholu.

1. Szkolenie pracowników ochrony zdrowia, edukacji, pomocy społecznej, wymiaru sprawiedliwości oraz liderów społeczności lokalnych i środowisk samopomocowych w zakresie nowoczesnych metod rozwiązywania problemów alkoholowych.2. Wprowadzenie do standardów diagnostycznych obowiązku przeprowadzania badań przesiewowych w kierunku wykrywania problemów alkoholowych i prowadzenia interwencji wobec osób pijących szkodliwie.3. Skrócenie okresu od wystąpienia uzależnienia do podjęcia interwencji specjalistycznej.4. Zwiększenie odsetka osób zobowiązanych do leczenia odwykowego kończących program terapii.5. Zwiększenie wiedzy dotyczącej konsekwencji używania alkoholu dla zdrowia, w tym zagrożeń dla rozwijającego się płodu.6. Wprowadzenie do karty ciąży oraz protokołów wywiadów ginekologicznych pytań dotyczących konsumpcji napojów alkoholowych przez kobiety w ciąży oraz zaleceń zachowania w tym okresie całkowitej abstynencji.

1.3. Poprawa sytuacji psychospołecznej rodzin z problemem alkoholowym.

1. Wspieranie przedsięwzięć mających na celu przeciwdziałanie wykluczeniu społecznemu i marginalizacji oraz na rzecz reintegracji społecznej i zawodowej osób uzależnionych od alkoholu i ich rodzin.

15

2. Tworzenie miejsc wsparcia środowiskowego, świetlic socjoterapeutycznych i klubów prowadzących programy socjoterapii i udzielających innych rodzajów wsparcia.3. Tworzenie na szczeblu lokalnym zespołów interdyscyplinarnych do spraw pomocy dzieciom z rodzin z problemem alkoholowym analizujących sytuację dziecka i podejmujących interwencję w sytuacjach zagrożenia w oparciu o istniejący system wsparcia społecznego.4. Uruchamianie programów edukacyjnych zaadresowanych do rodziców mających na celu zaangażowanie ich w oddziaływania profilaktyczne wobec dzieci oraz rozwijanie umiejętności wychowawczych rodziców. 5. Tworzenie i wdrażanie programów edukacyjnych i terapeutycznych dla ofiar i sprawców przemocy w rodzinie.6. Wdrażanie procedur interwencji prawno – administracyjnych wobec przemocy i innych zaburzeń funkcjonowania rodziny, powodowanych przez picie alkoholu.7. Wdrażanie nowoczesnych programów profilaktycznych opartych na skutecznych strategiach oddziaływań profilaktycznych oraz wspieranie i inicjowanie różnych form profilaktyki rówieśniczej (programów opartych na aktywności liderów młodzieżowych).8. Uruchamianie i upowszechnianie zajęć pozalekcyjnych oraz zapewnienie opieki instruktorów posiadających kompetencje w zakresie działań profilaktycznych a także w zakresie skutecznych metod interwencji w sytuacjach problemowych.

1.4. Zmniejszanie globalnych rozmiarów konsumpcji alkoholu w społeczeństwie, odsetka osób o wysokim i ryzykownym poziomie konsumpcji alkoholu, zmiana struktury spożycia alkoholu na rzecz napojów niskoprocentowych poprzez podniesienie poziomu wiedzy społeczeństwa.

1. Prowadzenie kampanii edukacyjnych wykorzystujących medialne środki przekazu. Promowanie trzeźwości, abstynencji oraz umiaru w konsumpcji alkoholu. Promowanie działań służących rekreacji i zabawie młodzieży bez alkoholu.2. Opracowywanie, publikacja i rozpowszechnianie materiałów informacyjnych, edukacyjnych związanych z problematyką uzależnienia od alkoholu, picia szkodliwego, picia ryzykownego.3. Budowanie społecznego klimatu sprzyjającego racjonalnej kontroli nad obecnością alkoholu w życiu codziennym.4. Tworzenie i wspieranie programów terapeutycznych dla specyficznych populacji, uzależnionych krzyżowo, młodzieży, osób niepełnosprawnych.5. Wdrażanie programów profilaktyczno – interwencyjnych zaadresowanych do młodych ludzi spożywających alkohol oraz do grup ryzyka.6. Wdrażanie programów profilaktyczno – interwencyjnych, mających na celu ochronę dziecka poczętego, skierowanych do kobiet i dziewcząt używających alkohol w okresie ciąży. 7. Tworzenie i wdrażanie programów terapeutycznych dla młodzieży uzależnionej od alkoholu.8. Wprowadzenie i promowanie szkoleń dla sprzedawców napojów alkoholowych z zakresu prawnych regulacji dotyczących sprzedaży alkoholu małoletnim a także umiejętności odmawiania sprzedaży napojów alkoholowych.9. Podejmowanie działań na rzecz zakazu jawnej/ukrytej reklamy alkoholu.10. Podejmowanie działań mających na celu ograniczenie dostępności do alkoholu, między innymi poprzez zmniejszenie liczby punktów sprzedaży alkoholu.

16

Wskaźniki monitoringu

Liczba osób leczących się w zakładach lecznictwa odwykowego, w tym pacjentów pierwszorazowych, w bieżącym okresie/w poprzednim okresie.

Liczba placówek prowadzących terapię dla młodzieży uzależnionej od alkoholu oraz liczba młodzieży, która uczestniczyła w programach terapii uzależnień w bieżącym okresie/w poprzednim okresie

Liczba gmin, które realizują pozalekcyjne zajęcia sportowe, szkolne i środowiskowe programy profilaktyczne, programy interwencyjno–profilaktyczne dla dzieci z grup ryzyka oraz młodych ludzi eksperymentujących z alkoholem w bieżącym okresie/ w poprzednim okresie.

Liczba osób uczestniczących w różonorodnych programach profilaktycznych, interwencyjnych, terapeutycznych, opiekuńczo-wychowawczych w bieżącym okresie/ w poprzednim okresie.

2. Uzależnienie od narkotykówW ostatnich latach na polskim rynku gwałtownie wzrosła podaż nielegalnych

substancji psychoaktywnych w tym: amfetaminy, kokainy, preparatów halucynogennych. Natomiast na podobnym poziomie utrzymuje się używanie lotnych rozpuszczalników i leków o właściwościach uzależniających. Liczba osób w Polsce uzależnionych od substancji psychoaktywnych jest trudna do oszacowania. Tylko liczbę osób uzależnionych od opiatów szacuje się na 25 – 30 tysięcy. Wzrost spożycia substancji psychoaktywnych dotyczy głównie ludzi młodych do 25r.ż., które nie są jeszcze uzależnione, ale narażają się na ryzyko związane z przyjmowaniem substancji drogą dożylną. Efektywność leczenia osób uzależnionych jest niska na całym świecie, a ryzyko wystąpienia różnego rodzaju szkód zdrowotnych, w tym zaburzeń psychicznych i chorób somatycznych znacząco wzrasta, stąd konieczność opracowywania i wdrażania programów redukcji szkód oraz programów rehabilitacyjnych.

Na terenie województwa warmińsko-mazurskiego w 2005r. funkcjonowało 5 stacjonarnych zakładów opieki zdrowotnej oferujących pomoc osobom uzależnionym od narkotyków. W placówkach tych leczyło się 949 osób. W 2 poradniach pomoc terapeutyczną uzyskało 389 pacjentów, natomiast z porad skorzystało 2 947 osób. Niepokojącym zjawiskiem jest fakt sięgania po narkotyki coraz młodszych dzieci, w roku 2005r. w oddziale psychiatrii dziecięco-młodzieżowej Wojewódzkiego Zespołu Lecznictwa Psychiatrycznego w Olsztynie hospitalizowano trzynastolatka z uzależnieniem od kilku substancji psychoaktywnych i trzynastolatkę uzależnioną od amfetaminy. W wielu przypadkach miejscem rozprowadzania narkotyków były placówki oświatowe. Dominującą grupę dostawców stanowili rówieśnicy. Nadal największym problemem w naszym regionie jest zbyt mała baza ośrodków leczenia i rehabilitacji, a przede wszystkim brak stacjonarnego ośrodka rehabilitacji dla młodzieży uzależnionej od narkotyków, jak również brak podstawowych warunków do leczenia stomatologicznego narkomanów nosicieli wirusa HIV.

Zadania/efekty

1. Poprawa jakości, zróżnicowania i dostępności świadczeń w zakresie leczenia i rehabilitacji osób uzależnionych od narkotyków poprzez rozwój specjalistycznych placówek i programów terapeutycznych.

2. Podniesienie poziomu wiedzy społeczeństwa na temat problemów związanych z używaniem substancji psychoaktywnych i możliwości zapobiegania zjawisku.

17

Metody działania

2.1.Poprawa jakości, zróżnicowania i dostępności świadczeń w zakresie leczenia i rehabilitacji osób uzależnionych od narkotyków poprzez rozwój specjalistycznych placówek i programów terapeutycznych

1. Opracowanie modelu zalecanej sieci minimalnego zabezpieczenia potrzeb w zakresie leczenia i rehabilitacji osób uzależnionych od narkotyków i używających ich w sposób szkodliwy.

2. Rozwój ambulatoryjnej opieki zdrowotnej w zakresie leczenia i rehabilitacji uzależnienia od narkotyków lub szkodliwego ich używania.3. Zwiększenie liczby i różnorodności specjalistycznych programów leczniczych, w tym leczenia substytucyjnego, rehabilitacyjnych i redukcji szkód dla osób uzależnionych od narkotyków, w tym zapobiegania chorobom zakaźnym i działań ukierunkowanych na reintegrację społeczną osób uzależnionych.4. Opracowanie i wdrażanie, we współpracy z jednostką odpowiedzialną za akredytację placówek służby zdrowia, systemu akredytacji placówek uprawnionych do prowadzenia leczenia i rehabilitacji osób uzależnionych od substancji psychoaktywnych oraz szkodliwie ich używających. 5. Wdrażanie programów ewaluacji usług leczniczych, rehabilitacyjnych i programów ograniczania szkód zdrowotnych.6. Zwiększenie liczby programów leczenia substytucyjnego oraz liczby świadczonych usług w sposób zapewniający dostępność do nich co najmniej 20% uzależnionych od opiatów.7. Podniesienie jakości wojewódzkich i gminnych programów przeciwdziałania narkomanii i programów ograniczania szkód zdrowotnych.8. Podwyższenie kwalifikacji personelu prowadzącego leczenie, rehabilitację i programy ograniczania szkód.9. Prowadzenie i wspieranie szkoleń w zakresie problemów spowodowanych narkotykami, w szczególności dla lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej, lekarzy specjalistów medycyny rodzinnej, lekarzy specjalistów chorób zakaźnych, pediatrii, położnictwa i pielęgniarek.10. Prowadzenie i wspieranie szkoleń w zakresie ograniczania szkód zdrowotnych dla realizatorów programów.11. Prowadzenie szkoleń w zakresie problematyki ograniczania popytu na narkotyki oraz zasad konstruowania strategii profilaktycznych, w szczególności dla przedstawicieli samorządów, instytucji administracji rządowej i organizacji pozarządowych oraz pracowników szkół i innych placówek systemu oświaty itp.12. Upowszechnianie informacji o placówkach leczniczych i rehabilitacyjnych, prowadzących programy ograniczania szkód zdrowotnych oraz programy reintegracji społecznej.

2.2.Podniesienie poziomu wiedzy społeczeństwa na temat problemów związanych z używaniem substancji psychoaktywnych i możliwości zapobiegania zjawisku

1. Opracowywanie, wydawanie i upowszechnianie materiałów informacyjno - edukacyjnych z zakresu promocji zdrowia i profilaktyki narkomanii.

2. Prowadzenie edukacyjnych kampanii społecznych.

18

3. Współpraca z mediami w zakresie upowszechniania wiedzy na temat narkomanii i związanych z nią problemów.4. Wspieranie lokalnych i regionalnych inicjatyw w zakresie pierwszorzędowej i drugorzędowej profilaktyki narkomanii oraz działań interwencyjnych adresowanych w szczególności do dzieci i młodzieży zagrożonych narkomanią.5. Uruchamianie programów edukacyjnych zaadresowanych do rodziców mających na celu zaangażowanie ich w oddziaływania profilaktyczne wobec dzieci oraz rozwijanie umiejętności wychowawczych rodziców. 6. Wdrażanie nowoczesnych programów profilaktycznych opartych na skutecznych strategiach oddziaływań profilaktycznych oraz wspieranie i inicjowanie różnych form profilaktyki rówieśniczej (programów opartych na aktywności liderów młodzieżowych).7. Uruchamianie i upowszechnianie zajęć pozalekcyjnych oraz zapewnienie opieki instruktorów posiadających kompetencje w zakresie działań profilaktycznych a także w zakresie skutecznych metod interwencji w sytuacjach problemowych.8. Tworzenie miejsc wsparcia środowiskowego, świetlic socjoterapeutycznych i klubów prowadzących programy socjoterapii i udzielających innych rodzajów wsparcia.


Liczba osób używających narkotyki testowanych w kierunku zakażenia HIV w bieżącym okresie/w poprzednim okresie.

Liczba wdrożonych gminnych programów przeciwdziałania narkomanii w bieżącym okresie/w poprzednim okresie.

Liczba organizacji pozarządowych realizujących programy profilaktyki w bieżącym okresie/w poprzednim okresie.

Liczba osób objętych oddziaływaniami profilaktyki w systemie oświaty, organizacjach pozarządowych w bieżącym okresie/w poprzednim okresie.

3. Uzależnienie od tytoniuPalenie tytoniu stanowi największe śmiertelne zagrożenie dla zdrowia. Rocznie

z powodu chorób odtytoniowych umiera na całym świecie ok. 4 milionów palaczy, w Polsce około 100 tysięcy, a ponad połowa z nich dotyczy osób w wieku 35-69 lat. Według danych szacunkowych około 10 mln Polaków pali regularnie 15-20 sztuk papierosów dziennie. Wieloletnie palenie papierosów prowadzi m.in. do przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POCHP) u co dziesiątego Polaka z czego około 15 tysięcy osób umiera. Palenie tytoniu jest najważniejszą przyczyną nowotworów, a 14 z chorób nowotworowych jest przyczynowo związanych z ekspozycją na dym nikotynowy, m.in. rak płuca, nowotwory jamy ustnej, tchawicy, gardła, krtani, przełyku, pęcherza moczowego. Istnieją także dowody na związek palenia tytoniu z marskością wątroby.

Wyniki badań naukowych wskazują, że samo przebywanie wśród osób palących zwiększa ryzyko wystąpienia raka płuc i chorób serca także u niepalących. Palenie tytoniu przez rodziców w istotny sposób zwiększa ryzyko wystąpienia astmy oskrzelowej u dziecka, a także przewlekłego zapalenia ucha środkowego, które może być przyczyną głuchoty w wieku dziecięcym.

Według CBOS liczba młodzieży palącej papierosy oscyluje w granicach 30%. Codziennie zaczyna palić około 500 nieletnich, a rocznie próbuje palenia około 180 dzieci. Dzieci wypalają rocznie od 3 do 4 mld sztuk papierosów.

19

Zadania/efekty

1. Zmniejszenie rozpowszechnienia palenia tytoniu.2. Kształtowanie zachowań i stylów życia zapobiegających paleniu tytoniu.

Metody działania

3.1. Zmniejszenie rozpowszechnienia palenia tytoniu.1. Wspieranie i promowanie instytucji oraz organizacji społecznych zajmujących się profilaktyką uzależnienia od tytoniu.2. Upowszechnianie informacji o poradnictwie i instytucjach prowadzących programy profilaktyczne oraz świadczących pomoc w zakresie psychoterapii uzależnień.3. Prowadzenie i wspieranie szkoleń w zakresie szkodliwych skutków zdrowotnych wynikających z palenia tytoniu, z uwzględnieniem tzw. palenia biernego, w szczególności dla lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej, lekarzy specjalistów medycyny rodzinnej, pediatrii, położnictwa i pielęgniarek

4. Prowadzenie i wspieranie szkoleń dla realizatorów programów profilaktycznych..5. Edukacja kobiet w ciąży o skutkach zdrowotnych wynikających z palenia tytoniu.6. Egzekwowanie przez lokalne społeczności wolnych od dymu tytoniowego miejsc publicznych.

3.2. Kształtowanie zachowań i stylów życia zapobiegających paleniu tytoniu.

1. Opracowywanie i wdrażanie programów profilaktycznych, w szczególności zwiększających poziom kompetencji jednostki w zakresie rozwiązywania sytuacji trudnych bez konieczności sięgania po papierosa.

2. Opracowywanie, wydawanie i upowszechnianie materiałów informacyjno-edukacyjnych z zakresu promocji zdrowia i profilaktyki nikotynizmu3. Prowadzenie edukacyjnych kampanii społecznych promujących życie bez papierosa.4. Lansowanie niepalących bohaterów, upowszechnianie i tworzenie mody na niepalenie.5. Promowanie imprez bez tytoniu.6.Współpraca z mediami w zakresie upowszechniania wiedzy na temat chorób odtytoniowych.


Liczba wdrożonych programów profilaktycznych w bieżącym okresie/w poprzednim okresie.

Liczba uczestników poszczególnych programów profilaktycznych w bieżącym okresie/ w poprzednim okresie.

Metody/formy pracy

Wykłady, pogadanki, prelekcje, warsztaty, festyny, happeningi, konkursy (literackie, plastyczne, wiedzy), konsultacje (indywidualne, grupowe), konferencje, opracowywanie i rozpowszechnianie materiałów informacyjnych i edukacyjnych (lokalna prasa, radio, telewizja, tablice informacyjne, internet), debaty w lokalnych mediach, organizowanie badań, sondaży, lokalnych diagnoz i ekspertyz oraz upublicznianie wyników tych badań.

20

Adresat programu

Ogół mieszkańców województwa warmińsko-mazurskiego.

Termin realizacji

Realizację programu planuje się na lata 2007 - 2013, z możliwością kontynuacji w latach następnych.


1. Kuratorium Oświaty2. Nauczyciele, pedagodzy szkolni, wychowawcy3. Psychoterapeuci4. Poradnie leczenia uzależnień5. MONAR6. Komenda Wojewódzka Policji7. Urząd Marszałkowski – Departament Polityki Społecznej8. Urząd Marszałkowski – Departament Zdrowia9. Wojewoda Warmińsko-Mazurski10. Organizacje pozarządowe zajmujące się problematyką uzależnień 11. Poradnie zdrowia psychicznego12. Szpitale psychiatryczne, oddziały odwykowe13. Lekarze, pielęgniarki

Źródła finansowania programu

1. Narodowy Fundusz Ochrony Zdrowia2. Środki własne samorządów lokalnych (gmin, powiatów, sejmików wojewódzkich)3. Dodatkowe środki pozyskane przez gminy z pobieranych opłat za korzystanie

z zezwoleń na sprzedaż detaliczną napojów alkoholowych

21

CEL OPERACYJNY III

ZWIĘKSZENIE SKUTECZNOŚCI ZAPOBIEGANIA CHOROBOM ZAKAŹNYM

Opracowanie: Anna Zdanowska Ruskań Barbara Malisz Rottke Maria Leokajtis Feliks Jarocki Marek Behan Zdzisław Piesiak

22

Wstęp

XX wiek w wielu krajach, również w Polsce zaznaczył się ogromnym postępem w zapobieganiu i zwalczaniu chorób infekcyjnych. Postęp ten był imponujący dzięki udoskonaleniu metod zapobiegania, także leczenia tych chorób. Zasadnicze znaczenie odegrały w tym procesie takie czynniki jak: poprawa warunków życia ludności, poprawa odżywienia i stanu sanitarnego oraz osiągnięcia nauki i praktyki medycznej, w tym imponujący rozwój szczepień ochronnych. Obok tych elementów, poziom uświadomienia ludności i – ogólnie biorąc- podniesienie kultury zdrowotnej doprowadziły do radykalnej zmiany w obrazie zdrowotnym i epidemiologicznym chorób zakaźnych i pasożytniczych, zwłaszcza w krajach uprzemysłowionych.

W połowie XX wieku pojawiły się nieodosobnione sądy, że nastąpił zmierzch chorób infekcyjnych, a zagrożenia i skutki tych schorzeń zostaną opanowane (eradykacja ospy prawdziwej). Niestety już w połowie XX wieku wystąpiły zjawiska ogromnie niepokojące i wręcz zatrważające. Były one związane z:

1. Pojawieniem się nowych patogenów i chorób takich jak AIDS/HIV, borelioza, gorączki krwotoczne, sars, a ostatnio ptasia grypa (H5 N1).

2. Ponownym nasileniem zapadalności na takie choroby jak np. gruźlica.3. Rozwojem oporności bakterii, wirusów i pasożytów w tempie szybszym niż pojawienie

się nowych leków i terapeutyków. W tym kontekście niepokoją występujące często zakażenia szpitalne (możliwe do ograniczenia).

4. Udowodniony wysoce skorelowany związek etiologiczny i patogenetyczny niektórych chorób infekcyjnych z chorobami rozrostowymi i nowotworowymi (np. rak szyjki macicy z wirusami Papilona), rak wątrobowo-komórkowy z wirusami hepatitis B i C, rak żołądka z Helicobacter pylori).

Choroby zakaźne są ciągle bezpośrednią przyczyną przedwczesnych zgonów ( utraty lat zdrowego życia i powodem potencjalnego wyniszczenia organizmu oraz trwałego lub przejściowego kalectwa ze wszystkimi konsekwencjami społecznymi i ekonomicznymi.Wszystkie te zjawiska w różnym nasileniu dotyczą naszego kraju i regionu.W strategiach zapobiegania chorobom zakaźnym, a ten kierunek okazał się najskuteczniejszy, szczególne i ważne miejsce zajmuje powszechna edukacja i promocja zdrowia.Analiza sytuacji epidemiologicznej chorób zakaźnych w Polsce i w naszym regionie wykazuje, że problemy, które odgrywają istotną rolę i mają wpływ na stan zdrowia publicznego to między innymi: zakażenia HIV i AIDS, gruźlica, wirusowe zapalenie wątroby typu B, a zwłaszcza C, ostre choroby zakaźne przewodu pokarmowego i układu oddechowego, a w naszym regionie mające charakter endemiczny choroby odkleszczowe: borelioza i kleszczowe zapalenie mózgu.

Wskaźniki epidemiologiczne zakażeń HIV i choroby AIDS oraz gruźlicy są na ogół gorsze niż średnio w kraju, dotyczy to zwłaszcza zgonów z powodu gruźlicy. Ponad połowa wszystkich zgonów z powodu chorób zakaźnych ma swoje źródło w gruźlicy. Stąd też wymagają one systematycznego i czujnego monitoringu.Natomiast borelioza (krętkowica kleszczowa) i kleszczowe zapalenie mózgu są schorzeniami ciągle niedocenianymi, co do ich bardzo negatywnych skutków zdrowotnych u sporej części populacji naszego regionu i osób odwiedzających.Wdrożenie sensownego programu zapobiegania im mogą przynieść rezultaty i efekty stosowne do stopnia realizacji tego programu.

23

W strategii zapobiegania tak zwanym chorobom odkleszczowym sytuację bardzo znacznie komplikuje występowanie groźnego wroga, jakim są tzw. wektory, przenosiciele w postaci krwiożerczych kleszczy. W profilaktyce wirusowego kleszczowego zapalenia mózgu (KZM) sprzymierzeńcem człowieka jest skuteczna szczepionka – istotny element profilaktyki swoistej.

CHOROBY ODKLESZCZOWE. BORELIOZA I KLESZCZOWE ZAPALENIE MÓZGU.

Największe znaczenie epidemiologiczne w Polsce wśród najgroźniejszych pasożytniczych stawonogów mają kleszcze pospolite najczęściej i najliczniej występujące w biotopach leśnych ( parkach, ogrodach). Ich znaczenie medyczne wynika z możliwości przenoszenia chorobotwórczych drobnoustrojów ( wirusów, riketsji, krętków). Wśród przenoszonych przez kleszcze chorób infekcyjnych największe znaczenie odgrywają w Polsce borelioza i kleszczowe zapalenie mózgu. Częstość zakażeń kleszczy Krętkami Borellia i wirusem zapalenia mózgu jest bardzo zróżnicowana od kilku do kilkudziesięciu procent.

Najbardziej narażonymi na kontakt z kleszczami są pracownicy leśni, rolnicy, myśliwi, wędkarze, ludzie trudniący się zbieraniem runa leśnego oraz turyści. Borelioza z Lyme występuje z różnym natężeniem na terenie całego kraju, natomiast kleszczowe zapalenie mózgu ograniczone jest raczej do endemicznych regionów północno – wschodniej i południowej Polski .Z trzech składowych zapobiegania chorobom infekcyjnych ( zaproponowanych przez WHO) przedstawiamy jedną pierwszą strategię tzw. „powstrzymywania” zdefiniowaną jako zmniejszenie zapadalności chorób np. boreliozy do akceptowanego i realnie możliwego do osiągnięcia poziomu przy endemicznym występowaniu. Jest to także strategia dotycząca działań o niskich kosztach. Pozostałe strategie to jest eliminacja i eradykacja są nieosiągalne przy tego typu schorzeniu. Pozbycie się kleszczy ze środowiska jest niemożliwe do zrealizowania, to samo dotyczy niemożliwości wyeliminowania ukłuć ludzi przez zakażone kleszcze. Natomiast jest możliwa i konieczna realizacja przedsięwzięć mieszczących się w działaniach i niskich kosztach zaproponowanych w zadaniach programu. Nieswoiste metody profilaktyczne i swoiste tj. szczepienia ochronne dają realną szansę zrealizowania przedstawianego programu operacyjnego. Szczepienia ochronne i nabyta odporność są jedyną metodą, która zapobiega występowaniu kleszczowego zapalenia mózgu, nie dotyczy to boreliozy (brak szczepionki).

1. Borelioza z Lyme (krętkowica kleszczowa) jest odzwierzęcym przewlekłym i wieloukładowym schorzeniem przenoszonym przez kleszcze (pospolite). Stanowi najbardziej rozpowszechnioną chorobę odkleszczową w Polsce. Została wyodrębniona w 1975 r w USA ( Lyme) a wywołuje ją krętek Borellia Burgdorferi. Charakteryzuje się występowaniem objawów skórnych, stawowych, kardiologicznych i neurologicznych. Rezerwuarem krętków są drobne ssaki i gryzonie.Zasięg terytorialny boreliozy obejmuje całą Polskę. Wzrost zachorowań nastąpił od 1993 roku. Pięciokrotne pomnożenie zachorowań miało miejsce w latach 1999 - 2005. W naszym regionie z uwagi na endemiczne występowanie znacznego odsetka zakażonych kleszczy wskaźniki zapadalności na boreliozę w ostatnich latach ( 2001 - 2005) są ponad trzy – lub dwukrotnie wyższe niż średnia w kraju.

24

Wskaźnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców na boreliozę w latach 2001-2005 w województwie warmińsko- mazurskim i w Polsce.

Jednostka chorobowa

2001 2002 2003 2004 2005

Kraj zap.

Woj.Wsk

Kraj zap.

Woj.Wsk

Kraj zap.

Woj.Wsk

Kraj zap.

Woj.Wsk

Kraj zap.

Woj.Wsk

Borelioza 6,4 18,5 5,3 16,0 9,3 24,6 10,0 22,5 11,5 21,8

Pod względem liczby zachorowań plasujemy się na 2 miejscu w kraju wśród wszystkich województw. Jednocześnie część rodzimych powiatów legitymuje się wskaźnikami zapadalności wielokrotnie przewyższającymi średnią i dla kraju i dla województwa. W 2004 roku były to powiaty: Ostróda 60,7; Pisz 53,7; Olecko 43,7 i Gołdap 40,7 zachorowań na 100 tys. mieszkańców. Badania przesiewowe w latach 1993-1995 mieszkańców województwa warmińsko- mazurskiego ( obok podlaskiego) wykazały swoiste przeciwciała krętków u prawie ¼ ( 23,7%) badanych. Jest to wyraz bardzo dużo potencjalnego zagrożenia ludności naszego regionu i wymaga nasilenia przedsięwzięć mających na celu zmniejszenie tego zagrożenia i jego tragicznych skutków.

2. KZM – kleszczowe zapalenie mózgu

Wirusowe zapalenie mózgu i opon mózgowo rdzeniowych zwane kleszczowym lub arbowirusowym zapaleniem mózgu przenoszone przez tzw. wektory w postaci zakażonych kleszczy jest schorzeniem sezonowym w naszym kraju (kwiecień- październik). Schorzenia mają charakter zakażeń sporadycznych i występują endemicznie w niektórych regionach ( województwo podlaskie, olsztyńskie, opolskie) stanowiąc tam istotny problem zdrowia publicznego, ze względu na liczne przypadki zakażeń ( nawet do kilkuset zakażeń w roku).Przebiegają one pod postacią choroby gorączkowej z objawami neurologicznymi o charakterze ogólnym i ogniskowym o różnym natężeniu i powikłaniach, a nawet zgonach.Z analizy epidemiologicznej chorób infekcyjnych naszego regionu wynika, że kleszczowe zapalenie mózgu stanowi w naszym województwie istotny problem zdrowotny i społeczny. „Nasz” udział w występowaniu tego zakażenia stanowi aż 21% wśród wszystkich przypadków wirusowego zaplenia mózgu (WZM) w kraju w 2005r. Pod względem liczby zachorowań zajmujemy drugie miejsce w Polsce po woj. podlaskim (27%). Razem stanowi to prawie połowę (48%) wszystkich zarejestrowanych przypadków w Polsce. Współczynniki zapadalności w przeliczeniu na liczbę ludności są w naszym regionie od 7 do 10 razy wyższe ( zależnie od roku) niż średnie w kraju. Endemiczne ogniska zakażonych kleszczy w gęsto zalesionych regionach województwa i wzrastająca penetracja tych terenów przez mieszkańców i turystów powoduje masowe występowanie ukłuć przez kleszcze i zwiększone zakażenie wśród ludzi. Sytuacja ta ma miejsce szczególnie w powiatach położonych na wschodzie województwa. Sytuację przedstawiają wybrane parametry epidemiologiczne na załączonych tabelach.

25

Wskaźnik zapadalności na 100 tys. mieszkańców i liczba zachorowań na wirusowe zapalenie mózgu przenoszone przez kleszcze w latach 2001-2005

w województwie warmińsko- mazurskim i w Polsce

Jednostka chor. 2001 2002 2003 2004 2005

Wir. Zapalenie

mózgu przenoszon

e przez kleszcze

Kraj

wsk zap.

Woj. Kraj

wsk zap.

Woj. Kraj

wsk zap

Woj. Kraj

wsk.

zap.

Woj. Kraj

wsk.zap

Woj.wsk

zap.

l.zach

wsk

zap.

l.zach

wsk.

zap

l.zach

wsk

zap.

l.zach

wsk

zap.

l.zach

0,53

5,0 73 0,3 2,2 32 0,89

8,8 125 0,7 7,4 105 0,5 3,3 47

Powiaty o najwyższych wskaźnikach zapadalności na 100 tys. mieszkańców.

Powiaty 2001 2002 2003 2004 2005

Pisz 40,1 8,3 71,1 60,7 24,3Węgorzewo 35,9 8,0 20,9 20,9 12,6Gołdap 10,7 3,6 18,4 18,4 11,1Giżycko 7,8 9,4 31,1 28,1 10,5

Cele programu

Zmniejszenie liczby zakażeń, zachorowań i przedwczesnych zgonów z powodu Boreliozy i Kleszczowego zapalenia mózgu (KZM).

Zadania

1. Systematyczna edukacja ludności o zagrożeniach i skutecznych oraz praktycznych działaniach profilaktycznych oraz racjonalnego zachowania się ludności wobec boreliozy i KZM, zwłaszcza na terenach szczególnie zagrożonych.

2. Przypomnienie wiedzy pracownikom opieki zdrowotnej o chorobach przenoszonych przez kleszcze: boreliozie i KZM, w tym prawidłowej interpretacji badań laboratoryjnych i właściwej terapii wczesnej terapii.

3. Poprawa i rozszerzenie diagnostyki laboratoryjnej w zakresie Boreliozy i KZM.4. Objęcie badaniami laboratoryjnymi możliwie wszystkich podejrzeń i zachorowań na

boreliozę, zwłaszcza na terenach wybitnie endemicznych powiatów: ełckim, gołdapskim, oleckim, ostródzkim, piskim oraz przypadków KZM na terenie województwa a zwłaszcza w powiatach: piskim, węgorzewskim, gołdapskim i giżyckim.

26

5. Poprawa wykrywalności i zgłaszalności przypadków Boreliozy i KZM przez placówki i zakłady opieki zdrowotnej, w tym przypadków KZM tzw. nieokreślonych po wyjaśnieniu etiologii.

6. Zwiększenie liczby osób zaszczepionych przeciwko KZM.

Termin realizacji

Realizacje programu planuje się na lata 2007-2013 z możliwością kontynuacji w latach następnych w zależności od oceny sytuacji epidemiologicznej.

Metody działania

Wykłady, pogadanki, audycje, projekcje filmowe dla ludności miejscowej i wypoczywającej zwłaszcza dzieci i młodzieży na terenie województwa;

Nasilenie dystrybucji materiałów edukacyjnych i oświatowo- zdrowotnych ( plakaty, ulotki, artykuły, wywiady) zwłaszcza w okresie wzmożonej aktywności kleszczy ( kwiecień – październik).

Szkolenia doskonalące dla personelu medycznego; Rozpowszechnienie stosownych diagnostycznych badań laboratoryjnych

(informacja, dostępność, aparatura, odczynniki, personel, finanse). Systematyczne analizy epidemiologiczne skutków realizacji programu. Okresowe oceny sprawności realizacji programu.

Adresaci programu

Ludność województwa zwłaszcza w tych rejonach i powiatach gdzie wskaźniki epidemiologiczne boreliozę będą szczególnie niekorzystne

Pracownicy służb leśnych, zatrudnieni w rolnictwie, zbieracze runa leśnego, myśliwi i wędkarze, turyści, a zwłaszcza młodzież wypoczywająca na terenie Warmii i Mazur.

Pracownicy opieki zdrowotnej.


Wojewódzka Stacja Sanitarno – Epidemiologiczna ( Oddziały Oświaty Zdrowia i Promocji Zdrowia oraz Epidemiologii)

Powiatowe Stacje Sanitarno- Epidemiologiczne Placówki i zakładu opieki zdrowotnej Konsultant wojewódzki w dziedzinie chorób zakaźnych i epidemiologii Starostwa Powiatowe Urzędy Miast i Gmin; Administracja samorządowa Organizacje pozarządowe

Podmioty wspierające

Urząd Marszałkowski właściwe departamenty Wojewoda Warmińsko- Mazurski – właściwe wydziały Warmińsko- mazurski oddział NFZ.

27

Samorządy lokalne wszystkich szczebli Właściwe związki zawodowe leśników i rolników Administracja lasów państwowych, przedsiębiorstw skupujących runo leśne Organizacje skupiające myśliwych i wędkarzy Lokalne media (prasa, radio, TV)

Źródło finansowania

Ministerstwo Zdrowia i Ministerstwo Rolnictwa Samorządy województwa warmińsko- mazurskiego Wojewoda Warmińsko- Mazurski Dyrekcja lasów państwowych Związki zawodowe pracowników leśnictwa i rolnictwa Inne podmioty

Oczekiwane efekty

Poprawa wiedzy i świadomości ludności na temat zagrożeń ukłuć kleszczy i możliwości zakażeń krętkami Boreliozy Lyme i wirusami KZM.

Kształtowanie właściwych postaw i praktycznych zachowań profilaktycznych zmniejszających liczbę ukłuć przez kleszcze i zakażeń Borelliami i wirusami KZM.

Zaktualizowanie wiedzy personelu oraz poprawa diagnostyki i prawidłowości rozpoznań chorób odkleszczowych a także leczenia wczesnego Boreliozy i KZM.

Uzyskanie znacznie obszerniejszej wiedzy o uwarunkowaniach inwazji kleszczy i zakażeniach oraz faktycznej sytuacji epidemiologicznej boreliozę.

Sukcesywny spadek liczby przypadków Boreliozy i KZM przy poprawnej zgłaszalności przypadków zachorowań.

Zwiększenie udziałów wszystkich zainteresowanych podmiotów w realizacji programu.

ZMNIEJSZENIE ZAPADALNOŚCI ORAZ PRZEDWCZESNEJ UMIERALNOŚCI Z POWODU GRUŹLICY

Wstęp

Spośród wielu analizowanych zagrożeń zdrowotnych poważny problem stanowią choroby zakaźne, a wśród nich utrzymująca się na znacznie wyższym niż w innych krajach europejskich poziomie, zachorowalność na gruźlicę. Mimo zwiększającej się w ostatnich latach liczby nowych zachorowań w wielu krajach zachodnich, nie zmniejsza się dystans, jaki dzieli nas od państw Unii Europejskiej. Gruźlica jest nadal główną przyczyną zgonów spowodowanych chorobami zakaźnymi w Polsce.Polska należy do krajów europejskich o wysokiej zapadalności na gruźlicę. W 2003r. w Polsce współczynnik zachorowalności na gruźlicę wynosił 26,5/100.000Ryzyko zachorowania na gruźlicę wzrasta z wiekiem. Jest ono nieznaczne u dzieci i wynosi 1,5/100 000i wysokie po 65 roku życia, wśród których zanotowano 67,6/100 000 zachorowań. Mężczyźni chorują na gruźlicę dwa razy częściej niż kobiety, a ludność wiejska nieco częściej niż miejska.

28

Gruźlica w dalszym ciągu stanowi zagrożenie dla zdrowia ludności na całym świecie i jest przyczyną największej liczby zgonów spowodowanych chorobami zakaźnymi:

Zapadalność na gruźlicę jest w Polsce znacznie wyższa niż w Niemczech (13), Czechach (17), a mniejsza niż w Rosji (82), na Litwie (81) i Białorusi (60). Dystans, jaki dzieli nas od krajów o najlepszej sytuacji w zakresie gruźlicy, takich jak:: Szwecja (5), USA (8) wynosi 25 lat.Gruźlica jest nadal klasyczną choroba społeczną. Wg dr Arata Kochi , kierującego w Światowej Organizacji Zdrowia Departamentem Zapobiegania i Zwalczania Chorób Zakaźnych i współpracy Światowego Programu Zwalczania Gruźlicy, chorobie tej można i należy zapobiegać, a także można ją skutecznie leczyć. Jeśli nie podejmie się zorganizowanych i skutecznych programów walki z gruźlicą, może się ona tak rozprzestrzeniać, że opanowanie jej będzie coraz bardziej kosztowne i trudne. Diagnoza problemu

Sytuacja epidemiologiczna w województwie warmińsko-mazurskim w zakresie gruźlicy w latach 1999 - 2005

Lata zachorowań Liczba zachorowań

Wskaźnikzachorowań

1999 405 27,6

w tym gruźlica prątkująca 189 12

2000 361 24,6

w tym gruźlica prątkująca 123 8,3

2005 325 22,7

w tym gruźlica prątkująca 10,7

Z powodu likwidacji wielu poradni w województwie warmińsko-mazurskim, w ostatnich latach nastąpiło znaczne utrudnienie dostępności do lekarzy specjalistów. Wielu pacjentów nie może dostać się do lekarza specjalisty lub dociera tam zbyt późno.Na taki stan rzeczy wpływa dodatkowo zła sytuacja materialna mieszkańców wiosek popegerowskich, przede wszystkim z powiatów na ścianie wschodniej naszego województwa oraz niski poziom wiedzy medycznej.Sytuacja ta zaowocowała późniejszym wykrywaniem nowych zachorowań na gruźlicę, problemami z systematycznym i kompleksowym jej leczeniem oraz zwiększoną liczbą pacjentów prątkujących,

Wśród nowych zachorowań największą liczbę pacjentów prątkujących stwierdzono w następujących ośrodkach:

29

Rok 1999 Rok 2000 Rok 2005

Kętrzyn - 80% Mrągowo – 63,6% Dobre Miasto – 75%

Giżycko – 73% Olecko – 62,5% Braniewo - 70%

Olecko – 66% Biskupiec – 60% Kętrzyn - 66%

Lidz. Warmiński – 66% Giżycko – 53,5% Olecko - 66%

Bardzo niekorzystnym zjawiskiem diagnostycznym jest spadek ilości wykonywanych w poradniach badań plwociny, który w ostatnich latach uległ zmniejszeniu z 10.645 do 5798. Niepokojące jest również zrównanie się wskaźników zachorowań na gruźlicę w środowisku wiejskim i miejskim (25,3 i 24,2). W większości regionów w Polsce wskaźnik ten jest znacznie większy, na niekorzyść wsi.Duży niepokój budzi fakt 11 zgonów wśród nowo wykrytych zachorowań gruźlicy prątkującej. W większości przypadków, zgony nastąpiły w pierwszych dniach hospitalizacji, jeszcze przed rozpoczęciem leczenia swoistego. Odsetek zgonów z powodu gruźlicy jest w naszym województwie jednym z najwyższych w kraju. Wymownym i negatywnym faktem jest stwierdzony zgon z powodu gruźliczego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, jak również udokumentowane prątkowanie u 5-letniego dziecka. Aktualnie aż w 80-86% gruźlica rozpoznawana jest na podstawie objawów klinicznych co spowodowane jest omawianym już utrudnionym dostępem do poradni pulmonologicznych, zaniechaniem wykonywania badań okresowych i badań plwociny w kierunku gruźlicy także lekarzy POZ.

Zapadalność na gruźlicę w województwie warmińsko-mazurskim do roku 2005 przekroczyła znacznie krajowy wskaźnik zachorowań. Przekroczył on wartość 30 przy wskaźnikach krajowych oscylujących w granicach 24-26. Województwo warmińsko-mazurskie znajdowało się przez wiele lat w grupie województw o największej zapadalności obok województwa lubelskiego, świętokrzyskiego, i opolskiego.

W roku 2005 nastąpił „zbyt” gwałtowny spadek zachorowań z ilości 442 w roku 2004 do 325. Tak znaczny, jednorazowy spadek zachorowań może świadczyć o braku stabilnego systemu wykrywania i rejestracji nowych zachorowań.

Główne przyczyny to:

1. Zmniejszenie liczby wykonywanych badań rtg klatki piersiowej przez lekarzy POZ.2. Drastyczny spadek ilości wykonywanych badań bakteriologicznych w poradniach

pulmonologicznych, w diagnostyce gruźlicy określonych „ złotym standardem” diagnostycznym.

3. Małe wykorzystanie specjalistycznej aparatury diagnostycznej (system szybkiej hodowli MGIT, sonda genetyczna) w Samodzielnym Publicznym Zespole Gruźlicy i Chorób Płuc przez placówki szpitalne z terenu województwa.Baza łóżkowa – wydzielony oddział gruźlicy z 55 łóżkami i dobrze wyposażone w sprzęt diagnostyczny laboratorium bakteriologiczne zapewniają wszystkie potrzeby diagnostyczno – terapeutyczne pacjentom z podejrzeniem lub leczonych z powodu gruźlicy z terenu województwa

30

Cele programu

Zmniejszenie liczby zachorowań i przedwczesnych zgonów z powodu gruźlicy. Przeciwdziałanie zakażeniom oraz zwiększenie skuteczności wykrywania

i leczenia gruźlicy.Zadania

1. Promocja wiedzy i edukacja ludności oraz nasilenia uświadamiania grup mieszkańców szczególnie narażonych, o zagrożeniach i skutecznej profilaktyce przeciw gruźlicy.

2. Integracja podmiotów uczestniczących w profilaktyce przeciw gruźlicy i terapii gruźlicy.

3. Przeprowadzenie zaplanowanych, masowych badań radiologicznych.4. Zwiększenie liczby wykonywanych badań diagnostycznych plwociny w kierunku

gruźlicy.5. Podnoszenie kwalifikacji pielęgniarek wykonujących szczepienia przeciwgruźlicze

i nadzór specjalistyczny nad szczepieniami.6. Szkolenie w kierunku gruźlicy lekarzy POZ oraz pediatrów.7. Objęcie nadzorem specjalistycznym grup ryzyka.

Metody działań

dystrybucja materiałów edukacyjnych, nasilenie działalności oświatowo- zdrowotnej ( plakaty, ulotki, artykuły prasowe, audycje radiowe i TV lokalne, zwłaszcza na terenach szczególnie narażonych,

badania laboratoryjne plwociny, wykłady i ćwiczenia dla lekarzy, pielęgniarek oraz pracowników socjalnych, kontrole i ocena realizacji wykonywanych badań, analiza statystyczno- epidemiologiczna zebranych danych, opracowanie wyników zrealizowanego programu.

Adresat programu

Ogół mieszkańców województwa warmińsko- mazurskiego, ze szczególnym uwzględnieniem ludności na terenach i w grupach wiekowych najbardziej narażonych.

Termin realizacji



Wojewódzka Stacja Sanitarno- Epidemiologiczna Konsultant Wojewódzki ds. Gruźlicy Powiatowe Stacje Sanitarno – Epidemiologiczne Poradnie pulmonologiczne Organy samorządowe wszystkich szczebli Urząd Marszałkowski- Departament Zdrowia Lekarze Pulmonolodzy i POZ oraz właściwi pracownicy ochrony zdrowia i pomocy

społecznej

31

Organizacje pozarządowe.


Ministerstwo Zdrowia Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc Samorząd Województwa Warmińsko- Mazurskiego Samorządy lokalne Wojewoda Warmińsko- Mazurski Warmińsko- Mazurski Oddział NFZ Inne podmioty.

Oczekiwane efekty

1. Wzrost świadomości społeczeństwa w zakresie zagrożeń i sposobach przeciwdziałaniu im, oraz zmiany dotychczasowych ryzykownych postaw i zachowań.

2. Szersze uczestnictwo ludności terenów szczególnie zagrożonych w działaniach profilaktycznych i wykrywaniu gruźlicy.

3. Wzrost umiejętności i poprawa kwalifikacji personelu opieki zdrowotnej i społecznej oraz innych uczestników zwalczania gruźlicy a także integracja tych środowisk.

4. Zwiększenie liczby wykonywanych badań plwociny w kierunku gruźlicy.5. Zmniejszenie wszystkich wskaźników epidemiologicznych gruźlicy ( zapadalności,

chorobowości umieralności, śmiertelności i kosztów leczenia) w stosunku do obecnych parametrów.

6. Zwiększenie skuteczności wykrywania i leczenia gruźlicy7. Zmniejszenie absencji chorobowej i liczby osób przedwcześnie przechodzących na

renty inwalidzkie z powodu gruźlicy8. Wdrożenie monitorowania wszystkich mierzalnych parametrów i kontroli nad

skutecznością realizacji programu.

ZAPOBIEGANIE ZAKAŻENIOM HIV I OPIEKA NAD ŻYJĄCYCMI Z HIV I CHORYMI NA AIDS

Wstęp

W Polsce pierwsze zakażenie HIV odnotowano w 1985 roku, a pierwsze zachorowanie w 1986 roku. Zakażenia HIV i zachorowania na AIDS w ciągu ostatnich lat zwiększyły swój rozmiar zarówno w naszym województwie jak i w Polsce. Do końca lipca 2006 w Polsce odnotowano 10.243 zakażonych ogółem, co najmniej 5.349 zakażonych w związku z używaniem narkotyków 1.796 zachorowań na AIDS, 825 zgonów (dane wg KC ds. AIDS)

Nowo wykryte zakażenia HIV obywateli polskich zgłoszonew okresie od 1985 r. do 31.XII. 2003 r.

32

RokZakażeni

RokZakażeni

Liczba Odsetek ogółu Liczba Odsetek

ogółu

1985 11 0,1 1995 539 7,0

1986 9 0,1 1996 551 7,1

1987 32 0,4 1997 579 7,5

1988 59 0,8 1998 637 8,2

1989 517 6,7 1999 527 6,8

1990 809 10,5 2000 630 8,2

1991 559 7,2 2001 559 7,2

1992 481 6,2 2002 574 7,3

1993 384 5,0 2003 611 7,1

1994 423 5,5 Razem 8491 100,0

DYNAMIKA ZAKAŻEŃ HIV W WOJ. WARMIŃSKO-MAZURSKIM

19 21187 79120 51

63 1318 54 1

14 5425 175

0% 20% 40% 60% 80% 100%

< 20

20 - 29

30 - 39

40 - 49

50 - 59

>60

brak danych

razem

Nowo wykryte zakażenia HIV obywateli polskich w 2003r. wg płci i wieku

M

K

33

2001 r. zgłoszono 36 nowych zakażeń HIV i 3 zachorowania na AIDS 2002 r. zgłoszono 36 nowych zakażeń HIV i 3 zachorowania na AIDS 2003 r. zgłoszono 45 nowych zakażeń HIV i 2 zachorowania na AIDS 2004 zgłoszono 38 nowych zakażeń HIV i 1 zachorowanie na AIDS 2005 zgłoszono 32 nowe zakażenia HIV i 6 zachorowań na AIDS oraz 2 zgony.

Wg danych epidemiologii WSSE na koniec czerwca 2006 roku odnotowano 292 zakażenia HIV jest to w przeciągu 6 lat wzrost ponad 100 % w stosunku do liczby zakażonych w 2000 roku. Na koniec czerwca 2006 zarejestrowano także AIDS u 27 osób i 10 zgonów z powodu AIDS.

Niezbędna jest zatem kontynuacja działań profilaktycznych podjętych w woj. warmińsko-mazurskim od stwierdzenie pierwszego przypadku zakażenia HIV czyli od 1989 roku ( ówczesne województwo olsztyńskie).

Zwiększenie dostępności do bezpłatnych badań w kierunku HIV

Szerokie zaangażowanie w działania profilaktyczne wszystkich resortów , jednostek samorządowych.

Cel programu

Zmniejszenie rozprzestrzeniania się HIV na terenie województwa warmińsko-mazurskiego.

Zadania

Edukacja i działania profilaktyczne w grupie osób prowadzących ryzykowny tryb życia Edukacja młodzieży szczególnie w szkołach ponadgimnazjalnych Edukacja grup zawodowych jak: pracownicy służby zdrowia, nauczycie, policjanci, służby

penitencjarne Edukacja poprzez kampanie społeczne realizowane w Polsce i w naszym województwie od

2003 roku Wsparcie zadania powołania punktu konsultacyjno-diagnostycznego w Ełku w roku 2007.

Zadania programu są zbieżne z zadaniami ujętymi w Krajowym Programie Zapobiegania Zakażeniom HIV, Opieki nad Żyjącymi z HIV i Chorymi na AIDS na lata 2004-2006 wydanym przez Ministerstwo Zdrowia i Krajowe Centrum ds. AIDS w Warszawie.

Metody działań

Zajęcia warsztatowe Dyskusje Wykłady Poradnictwo Projekcje filmów edukacyjnych Programy w TV i radiu Artykuły w prasie Ekspozycje Imprezy okolicznościowe Dystrybucja materiałów edukacyjnych

34

Prowadzenie Punktu Bezpłatnego i Anonimowego Testowania w kierunku HIV

Adresat programu

Młodzież, osoby o ryzykownych zachowaniach, różne grupy społeczne, osoby objęte poradnictwem okołotestowym w Punkcie Konsultacyjno-Diagnostycznym w Kierunku HIV.

Termin realizacji

Realizacje programu planuje się na lata 2007- 2013 z możliwością kontynuacji w latach następnych.


Działy Promocji Zdrowia i Oświaty Zdrowotnej i Działy Epidemiologii Stacji Sanitarno-Epidemiologicznych województwa warmińsko-mazurskiegoPolskie Towarzystwo Oświaty Zdrowotnej Oddział Terenowy w OlsztynieOrganizacje pozarządowe

Podmioty wspierające realizację programu

Departament Zdrowia Urzędu Marszałkowskiego Województwa Warmińsko-MazurskiegoLokalne media Kuratorium OświatyWarmińsko-Mazurski Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli

Źródła finansowanie programu

Ministerstwo Zdrowia i Krajowe Centrum ds. AIDSSamorząd Województwa Warmińsko-MazurskiegoWojewoda Warmińsko-Mazurski.Samorządy lokalneOrganizacje, stowarzyszeniaInne podmioty.

Oczekiwane efekty

1. Wzrost wiedzy i świadomości społeczeństwa przez kształtowanie postaw2. Zmniejszenie nowych zakażeń HIV3. Wzrost bezpieczeństwa zawodowego pracowników służb ratowniczych.4. Zwiększenie liczby osób badających się w punkcie konsultacyjno diagnostycznym

CEL OPERACYJNY IV

35

PROFILAKTYKA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA

Opracowanie:

Jerzy RomaszkoRyszard TargońskiLeszek CichowskiIwona KacprzakWstęp

Choroby układu sercowo-naczyniowego stanowią najczęstszą przyczynę zgonów w Europie. Są one epidemiologicznie powiązane z różnego rodzaju czynnikami ryzyka. Część

36

z nich ma uwarunkowania socjoekonomiczne, część kulturowe. Określony tryb życia, preferowany rodzaj żywności, pewne przyzwyczajenia i nałogi, powodują przynależność do określonych grup ryzyka. Wydaje się, że eliminacja czynników ryzyka stanowi najskuteczniejszą metodę konstrukcji programów profilaktyki pierwotnej. Do najlepiej opisanych i poznanych czynników ryzyka należą palenie tytoniu i otyłość. Walka z tymi dwoma czynnikami może stanowić stanowić ekonomicznie uzasadnioną podstawę konstrukcji programu profilaktyki pierwotnej chorób układu krążenia w latach 2007-2012.

Diagnoza problemu

Choroby układu krążenia są główną przyczyną zgonów w Polsce i na świecie. Umieralność z tego powodu w Polsce należy do najwyższych w regionie europejskim. W 2001 roku choroby te były przyczyną zgonu ponad 173 tysięcy osób w naszym kraju, dając współczynnik zgonów na 10 tys. mieszkańców równy 44,9. Warto zauważyć, że był on wyższy dla kobiet (45,9) niż dla mężczyzn (44,1). Województwo warmińsko-mazurskie nie stanowi wyjątku w statystyce krajowej. Z danych z „Programu profilaktyki chorób układu krążenia” finansowanego przez Narodowy Fundusz Zdrowia w 2004 roku wiadomo, że nadwaga lub otyłość stwierdzana w 48% badanej populacji mieszkańców Warmii i Mazur nie jest przez nią oceniana jako zaburzenie metabolizmu i utożsamiana ze stanem zdrowia.

Według danych szacunkowych na świecie jest obecnie około 1 miliarda osób palących papierosy. Brak jest aktualnych, wiarygodnych danych na temat ilości osób palących w województwie warmińsko-mazurskim.

Cel programu

Eliminacja odwracalnych czynników ryzyka chorób układu krążenia ze szczególnym uwzględnieniem nadwagi oraz nałogu palenia tytoniu. Cel ten powinien być realizowany w grupie osób w wieku produkcyjnym z wymienionymi wyżej modyfikowalnymi czynnikami ryzyka.

Zadania

Identyfikacja populacji z wymienionymi czynnikami ryzyka. Objęcie wskazanej populacji czynnym poradnictwem profilaktycznym w wybranych

ośrodkach specjalistycznych. Kampania medialna promująca zdrowy tryb życia, ze szczególnym uwzględnieniem

wspomnianych czynników ryzyka.

Metody działań

37

Badania przesiewowe identyfikujące osoby z czynnikami ryzyka będą prowadzone w populacjach, którymi opiekują sie lekarze POZ oraz lekarze medycyny przemysłowej. Edukacja osób wyodrębnionych w trakcie preselekcji odbywać się będzie w ośrodkach poradnictwa czynnego utworzonych w 3 głównych miastach województwa (Olsztyn, Elbląg, Ełk). Obejmować będzie program zwalczania nałogu palenia tytoniu oraz walki z nadwagą (z wykluczeniem leczenia otyłości olbrzymiej jako zadania nie mieszczącego się w zakresie profilaktyki pierwotnej). Do poradnictwa specjalistycznego należy skierować osoby z BMI 30-40 w wieku od 25 do 60 roku życia, bez objawów choroby wieńcowej, palące papierosy.Poradnictwo specjalistyczne we wspomnianych ośrodkach powinno obejmować:

Program zwalczania nałogu palenia oparty na potwierdzonych w piśmiennictwie sposobach rzucenia palenia .

Skuteczne metody walki z nadwagą. Element oceny skuteczności wykonania programu (badanie kontrolne będzie

wykonane po dwóch latach i powinno obejmować ocenę następujących punktów końcowych : rzucenie palenia, redukcję BMI i obwodu pasa).

Coroczne sprawozdanie ośrodków realizujących. Odpowiedzialnym za realizację programu powinien być Departament Zdrowia Urzędu Marszałkowskiego.

Adresat programu

Wyodrębniona populacja ze wspomnianymi czynnikami ryzyka choroby wieńcowej.

Termin realizacji

Realizację programu planuje się na lata 2007-2013, z możliwością kontynuacji w latach następnych.


Lekarze podstawowej opieki zdrowotnej,Lekarze przemysłowi.Urząd Marszałkowski – Departament Zdrowia.


Narodowy Fundusz ZdrowiaSamorząd Województwa,Inne podmioty.

Oczekiwane efekty

Kryterium osiągnięcia spodziewanego wyniku będzie ograniczenie liczebności populacjiosób z nadwagą lub otyłością, palących papierosy.

38

CEL OPERACYJNY V

ZAPOBIEGANIE CHOROBOM NOWOTWOROWYM

39

Opracowanie:Dr Danuta Kozłowska –Trusewicz Dr n. med. Agnieszka Jagiełło – Grunszfeld Dr Marek ŻabińskiWstęp

Nowotwory złośliwe obok chorób układu krążenia są w Polsce najczęstszą przyczyną zgonów. Około 80 tyś. Polaków rocznie umiera z powodu chorób nowotworowych. Zachorowalność na nowotwory w Polsce to około 130 tysięcy rocznie. Prognozuje się, że za 20 lat podwoi się liczba nowych przypadków chorób nowotworowych na świecie. Również w Polsce bezwzględna liczba nowotworów stale rośnie. Powodem wzrostu liczby chorób nowotworowych jest oddziaływanie licznych karcynogenów, zmiany w strukturze wiekowej, a także wąski zakres i jakość badań przesiewowych. Przeciwdziałanie chorobom nowotworowym to przede wszystkim działania profilaktyczne, rozpowszechnianie wiedzy o nowotworach w społeczeństwie. Wczesne wykrywanie raka i prawidłowe leczenie we wczesnym stadium choroby, daje ogromną szansę na wyleczenie. Na podstawie danych z wiodącego w naszym regionie ośrodka Warmińsko – Mazurskiego Centrum Onkologii, leczonych jest tam miesięcznie w oddziale chemioterapii około 450 pacjentów, w oddziale radioterapii około 140 pacjentów, a w oddziale chirurgii onkologicznej 280 - 290 chorych . W Polsce, również w regionie warmińsko – mazurskim, najczęstsze nowotwory złośliwe u kobiet to rak piersi i jelita grubego, u mężczyzn – rak płuca, rak jelita grubego i gruczołu krokowego.Najskuteczniejszym przeciwdziałaniem jest profilaktyka, przeprowadzanie badań przesiewowych i wczesne wykrywanie wszystkich rodzajów nowotworów. Istnieje stale potrzeba realizowania działań profilaktycznych dotyczących zarówno raka piersi, raka płuc, a także nowotworów innych narządów. Aktualnie świadomość i wiedza społeczeństwa dotycząca dwóch najczęściej występujących nowotworów (raka piersi i płuc), dzięki wielu programom regionalnym i centralnym, jest coraz większa. Również Narodowy Program Zwalczania Chorób Nowotworowych realizowany w latach 2006 - 2015 zakłada rozwój profilaktyki pierwotnej, wdrożenia populacyjnych programów wczesnego wykrywania najczęstszych nowotworów . W opinii pani dr n. med. Agnieszki Jagiełło – Grunszfeld – Konsultanta Wojewódzkiego z dziedziny onkologii klinicznej dla regionu warmińsko – mazurskiego, jednym z ważniejszych działań jest profilaktyka dotycząca raka jelita grubego i raka gruczołu krokowego. Jak istotna jest profilaktyka i zastosowanie badań przesiewowych , w przypadku raka jelita grubego – wykrywanie hemoglobiny w kale, niech świadczą opublikowane badania, które szacują, że zastosowanie powyższych badań zapobiega około 9 zgonom z powodu raka jelita grubego na 10000 osób badanej populacji .

Diagnoza problemu

1. Rak jelita grubego jest obecnie jednym z najczęstszych nowotworów dorosłej populacji w PolsceZachorowalność (2002 r.)- nowotwory jelita grubego mężczyźni – 6360 kobiety – 5607 Umieralność (2003 r.)- nowotwory jelita grubego mężczyźni – 4286 kobiety – 3922

40

W województwie warmińsko – mazurskim rocznie zachorowuje na raka jelita grubego około 400 osób, ponad 280 umiera z tego powodu.Większość chorych zgłasza się w zaawansowanym stadium choroby (III lub IV stopień zaawansowania). Najczęściej chorują na raka jelita grubego osoby w wieku 50 – 75 lat zarówno mężczyźni i kobiety. Rak jelita grubego jest chorobą o powolnym rozwoju, wykryty i poddany leczeniu we wczesnym stadium może być całkowicie wyleczony.

2. Rak gruczołu krokowego najczęściej dotyczy mężczyzn w 50 - 70 roku życia, co w województwie warmińsko – mazurskim stanowi około 17,3 % wszystkich mężczyzn .W województwie warmińsko – mazurskim wzrasta liczba nowych zachorowań na raka prostaty .

rok Liczba nowych zachorowań

2002 145

2003 166

2004 218

Liczba hospitalizowanych w 2004 roku to 322 mężczyzn natomiast liczba zgonów z powodu raka prostaty w 2004 roku wynosiła 114. Ponieważ szansa wyleczenia zależy w głównej mierze od stopnia zaawansowania nowotworu, dlatego też wczesne ustalenie rozpoznania jest niezmiernie ważne . Szczerzenie się nowotworu miejscowo, naciekając okoliczne tkanki i tworząc przerzuty do węzłów chłonnych (szczególnie miednicy mniejszej) i kości zdecydowanie pogarsza rokowania.

Cel programu

Zmniejszenie umieralności z powodu raka jelita grubego i raka prostaty oraz zwiększenie wykrywalności choroby we wczesnym stadium zaawansowania w grupie wiekowej: 50 – 75 lat wśród kobiet i mężczyzn – dotyczy raka jelita grubego oraz 50 – 70 lat wśród mężczyzn – dotyczy raka prostaty, mieszkańców województwa warmińsko – mazurskiego .

Zadania

1. Upowszechnienie wiedzy w społeczeństwie na temat profilaktyki, wczesnego rozpoznawania i leczenia nowotworów w szczególności nowotworów jelita grubego i prostaty.

2. Objęcie programem odpowiednich grup wiekowych (rak jelita grubego – mężczyźni i kobiety w wieku 50 –75 lat, rak prostaty – mężczyźni w wieku 50 – 70 lat), którzy dotychczas nie byli leczeni, co pozwoli na zwiększenie wykrywalności we wczesnym stadium choroby.

Metody działań

41

1. Rozpowszechnianie wiedzy na temat chorób nowotworowych – profilaktyki, wczesnego wykrywania i leczenia poprzez informacje w lokalnych mediach, druk i kolportaż broszur informacyjnych, plakatów, itp.

2. Przekazywanie informacji o programach profilaktycznych – lokalne samorządy, media, pracownicy medyczni, NFZ .

3. Dobór uczestników programów – określenie grup wiekowych .4. Badania przesiewowe

A – rak prostaty – badania lekarskie „per rectum” – oznaczenie we krwi PSA B – rak jelita grubego – przeprowadzenie testu na krew utajoną w kale 5. Skierowanie w przypadku dodatnich wyników badań przesiewowych do pogłębionej

diagnostyki .

Adresaci programu

Mieszkańcy województwa warmińsko – mazurskiego1. Kobiety i mężczyźni w wieku 50 – 75 lat – dotyczy raka jelita grubego2. Mężczyźni w wieku 50 – 70 lat – dotyczy taka gruczołu krokowego

Termin realizacji

Realizację programu planuje się na lata 2007 - 2013 z możliwością kontynuacji .


- lokalne media- lokalne samorządy - NFZ- szpitale, poradnie i gabinety onkologiczne, urologiczne i gastrologiczne - lekarze podstawowej opieki zdrowotnej, onkolodzy, urolodzy , gastrolodzy, chirurdzy - pielęgniarki- inne podmioty

Źródła finansowania

- NFZ- Samorząd Województwa Warmińsko – Mazurskiego- Wojewoda Warmińsko – Mazurski- Samorządy lokalne- Inne podmioty

Oczekiwane efekty

1. Zwiększenie poziomu wiedzy społeczeństwa na temat chorób nowotworowych, szczególnie raka jelita grubego i raka gruczołu krokowego.

2. Zwiększenie wykrywalności we wczesnym stadium zaawansowania raka prostaty i jelita grubego .

3. Zwiększenie efektywności leczenia .4. Zmniejszenie umieralności z powodu chorób nowotworowych – szczególnie jelita

grubego i gruczołu krokowego .

42

5. Poprawa stanu zdrowia i jakości życia mieszkańców województwa warmińsko – mazurskiego poprzez zmniejszenie różnic w dostępności do specjalistycznych usług medycznych .

CEL OPERACYJNY VI

TWORZENIE WARUNKÓW DLA AKTYWNEGO ŻYCIA OSOBOM NIEPEŁNOSPRAWNYM

Opracowanie:Ireneusz Markiewicz Maria Maciejska

43

Elżbieta SzałkiewiczHanna ChwesiukWiesława PrzybyszLech ŚmiglewskiTadeusz MilewskiAndrzej JurkianLeonard JanuszkoMarian NadziejkoWstęp

Zapewnienie zdrowych warunków życia i rozwoju to zasada zobowiązująca do kształtowania środowiska odpowiadającego potrzebom wszystkich członków danej społeczności. Dlatego też osoby niepełnosprawne nie powinny być dyskryminowane i pozbawiane należnych im praw do uczestnictwa społecznego oraz rozwoju, a także zaspokajania potrzeb zwłaszcza w obszarze opieki zdrowotnej.

Piętnastoletni okres funkcjonowania ustawy o zatrudnieniu i rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnych w niewątpliwy sposób zmienił postrzeganie sytuacji osób niepełnosprawnych. Wiele zrobiono w zakresie wyrównywania szans ale działania w tym zakresie muszą być kontynuowane.Oczywistym jest, że wszelkie działania podejmowane w ramach Wojewódzkiego Programu Promocji i Ochrony Zdrowia muszą odnosić się także do osób niepełnosprawnych ale szczególną uwagę należy zwrócić na kwestie dostępność obiektów służby zdrowia, problematyce przeciwdziałania skutkom niepełnosprawności, zaopatrzenia w sprzęt ortopedyczny i rehabilitacyjny, edukacji kadry medycznej i rehabilitacyjnej oraz zapewnieniu właściwych warunków dla opieki długoterminowej niepełnosprawnym mieszkańcom naszego województwa.

Diagnoza problemu

Według danych GUS liczba osób niepełnosprawnych w województwie warmińsko – mazurskim wynosi ok. 220 000 w tym dzieci i młodzieży ok. 40 000. W wieku aktywności zawodowej znajduje się ok. 160 000 osób, a z tej liczby w zatrudnieniu pozostaje ok. 15 000. Zarejestrowanych w powiatowych urzędach pracy jako osoby bezrobotne lub poszukujące pracy jest 5600 osób niepełnosprawnych.

Te statystyki wskazują, że znaczna część osób niepełnosprawnych ok. 140 000 jest bierna zawodowo i społecznie. Stąd też niezbędne są działania zmierzające do wyrównywania szans tej grupy osób we wszystkich dziedzinach życia a profilaktyka i opieka zdrowotna ma tu kluczowe znaczenie.

Cel programu

Przeciwdziałanie skutkom niepełnosprawności poprzez wyrównywanie szans osób niepełnosprawnych w dostępie do opieki medycznej i usług rehabilitacyjnych.

Zadania

1. Poprawić dostępność do obiektów użyteczności publicznej i środków transportu publicznego ze szczególnym uwzględnieniem placówek służby zdrowia.

2. Przeciwdziałać skutkom niepełnosprawności.

44

3. Usprawnić system rehabilitacji osób niepełnosprawnych.4. Poszerzyć zakres kształcenia personelu placówek medycznych i rehabilitacyjnych

w kierunku modelu integracyjnego.5. Poprawić dostępność świadczeń w zakresie opieki długoterminowej6. Wspierać przynależność osób przewlekle chorych i niepełnosprawnych do swego

środowiska.

Niezbędnym zadaniem w ramach celu operacyjnego VII jest też zaplanowanie i prowadzenie stałego monitoringu i ewaluacji oraz zapewnienie źródeł ich finansowania, na każdym etapie realizacji programu oraz po zakończeniu. Należy dokonywać oceny efektywności, skuteczności, oddziaływania, trwałości i zgodności działań w kontekście założonych celów. Ta kompleksowa ocena powinna być wykonywana według kilku kryteriów: (1) Adekwatności, czyli stopnia, w jakim przedsięwzięcie może zostać uznane za zgodne z polityką państwa, regionu oraz rzeczywistymi potrzebami beneficjentów ostatecznych Ta ocena powinna się odbywać przed rozpoczęciem poszczególnych zadań i w połowie okresu realizacji; (2) Skuteczności, stopnia, w jakim przedsięwzięcie osiągnęło cele szczegółowe. Po zakończeniu realizacji. (3) Efektywności (wydajności) dotyczy relacji pomiędzy kosztami i produktami przedsięwzięcia i pokazuje, czy były one właściwe w kontekście zastosowanych środków (zasobów); w połowie okresu realizacji i po zakończeniu (4) Oddziaływania, to wszystkie konsekwencje wdrożenia przedsięwzięcia, krótko- i długo terminowe, bezpośrednie i pośrednie, pozytywne i negatywne, przewidziane i nieprzewidziane. Jest to kryterium osiągnięcia celów ogólnych; badanie powinno odbyć się tuż po zakończeniu realizacji oraz 1-2 lata od zakończenia działań (5) Trwałość, to stopień, w jakim efekty przedsięwzięcia są podtrzymane (lub będą prawdopodobnie podtrzymane w przyszłości) po jego zakończeniu, badanie 1-2 lata po zakończeniu realizacji.

Metody działań

Likwidacja barier architektonicznych i komunikacyjnych we wszystkich publicznych zakładach opieki zdrowotnej. Obowiązujące standardy w tym zakresie należy osiągnąć do 2010 roku z wykorzystaniem m.in. możliwości wynikających z „Programu wyrównywania różnic między regionami” – program PFRON.

Stworzenie sieci wypożyczalni sprzętu rehabilitacyjnego wraz z kompleksem usług rehabilitacyjnych dla osób zagrożonych niepełnosprawnością oraz niepełnosprawnych w ramach programu PFRON – Przeciwdziałanie skutkom niepełnosprawności”

Kompensowanie skutków utraconej sprawności w zakładach opieki długoterminowej i oddziałach rehabilitacji – edukacja osób niepełnosprawnych.

Doskonalenie aktualnego systemu rehabilitacji poprzez wprowadzenie do praktyki postulatów koordynowanej kompleksowości, ciągłości, wczesnego wdrażania i powszechności rehabilitacji osób niepełnosprawnych.

Przybliżanie usług rehabilitacyjnych do miejsca zamieszkania pacjenta przez tworzenie małych, lokalnych ośrodków oraz rozwijanie różnych form rehabilitacji środowiskowej.

Tworzenie ośrodków rehabilitacji kompleksowej o zasięgu regionalnym.

45

Połączenie działań pracowników zajmujących się rehabilitacją i pracowników socjalnych w celu kontynuacji rehabilitacji społecznej w miejscu zamieszkania.

Organizowanie cyklicznych szkoleń aktualizujących wiedzę lekarzy decydujących o doborze sprzętu ortopedycznego i rehabilitacyjnego.

Stworzenie ośrodka szkoleniowo – rehabilitacyjnego.

Organizowanie szkoleń i kursów doskonalących.Stworzenie w każdym powiecie modułu kompleksowej koordynowanej opieki długoterminowej poprzez współdziałanie zakładów opieki długoterminowej z placówkami opieki społecznej, lekarzami rodzinnymi, lekarzami specjalistami, pielęgniarkami środowiskowymi, organizacjami pozarządowymi i instytucjami działającymi na rzecz osób niepełnosprawnych.

Rozwój opieki domowej

Adresaci programu

Osoby niepełnosprawne oraz ich rodziny, chorzy z ograniczoną zdolnością do samoopieki i samopielęgnacji.

Termin realizacji



Urząd Marszałkowski – Departament Zdrowia, Regionalny Ośrodek Polityki Społecznej,Samorządy lokalne,Narodowy Fundusz Zdrowia,Zakłady opieki zdrowotnej i długoterminowej,Warmińsko Mazurski Sejmik Osób Niepełnosprawnych,Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych,Wydział Spraw Społecznych Urzędu Wojewódzkiego,Kuratorium Oświaty,Placówki oświatowe,Organizacje pozarządowe.

Źródła finansowanie programu

Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.Urząd Marszałkowski.Urząd WojewódzkiNarodowy Fundusz Zdrowia.Samorządy lokalne.Fundusze celowe w tym środki z Unii Europejskiej.Inne podmioty.

46

Oczekiwane efekty

1. Stworzenie systemu placówek służby zdrowia dostępnych dla osób niepełnosprawnych i zdolnych do realizacji zadań związanych z przeciwdziałaniem skutkom niepełnosprawności.

2. Osiągnięcie większej samodzielności i pewności rodzin w sprawowaniu opieki nad niepełnosprawnymi członkami rodzin.

3. Poprawienie opieki nad przewlekle chorymi i niepełnosprawnymi mieszkańcami wsi.4. Zwiększenie tolerancji i społecznej akceptacji wobec problemów środowiska osób

niepełnosprawnych

47

CEL OPERACYJNY VII

ZAPOBIEGANIE PRZYCZYNOM I NASTĘPSTWOM WYPADKÓW KOMUNIKACYJNYCH

48

Opracowanie:Andrzej SzóstekJanusz JędrasikGrzegorz MatczyńskiAdam KołodziejskiBernadeta Ćwiklińska – RydelStanisław RamotowskiMariusz SzternWstęp

W województwie warmińsko – mazurskim, tak jak w całej Polsce tendencje rozwoju motoryzacji są ciągle rosnące, czego efektem jest ciągły wzrost zagrożenia uczestniczenia w kolizji a nawet w wypadku drogowym, którego skutkiem może być kalectwo lub śmierć.

W ciągu siedmiu lat istnienia województwa warmińsko – mazurskiego (1999 - 2005), w wypadkach drogowych zginęło blisko 2000 osób. Oprócz wielu tragedii osobistych wypadki drogowe powodują ogromne straty materialne, które ponosi całe społeczeństwo województwa. Mimo wielu działań podjętych w tym czasie stan bezpieczeństwa ruchu w województwie warmińsko-mazurskim nie zmienił się istotnie. Jedynie metodyczne podejście do problemu przynosi efekty, a zatem wszelkie projekty ukierunkowane na poprawę brd należy realizować systemowo, rozszerzając na cały obszar województwa i wybrane w diagnozie główne problemy brd. Długoterminowa prognoza liczby śmiertelnych ofiar wypadków drogowych wykazała, że przy założeniu umiarkowanego wzrostu liczby samochodów osobowych i podjęciu niezbędnych, wskazanych w Programie działań, możliwe jest uzyskanie spadkowej tendencji liczby śmiertelnych ofiar. Dlatego w 2004 r. Wojewódzka Rada Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego w Olsztynie przyjęła Program Poprawy Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego GAMBIT Warmińsko – Mazurski, którego założenia oraz cel strategiczny jest tożsamy z celami Obszaru VII – Wojewódzkiego Programu Promocji i Ochrony Zdrowia.

Diagnoza problemu

Województwo warmińsko-mazurskie obejmuje obszar 24,2 tys. km2, na którym mieszka 1,47 mln ludzi. W skład województwa wchodzi 21 powiatów, w tym 2 grodzkie. Według danych z 2000 roku na terenie województwa zarejestrowanych jest ok. 321 tys. samochodów osobowych, co daje wskaźnik motoryzacji 219 samochodów osobowych na 1000 mieszkańców. W roku 2005 w województwie warmińsko-mazurskim było 1929 wypadków, w których 2588 osób było rannych, a 279 osoby zginęły. Wynika z tego, że w roku 2005 blisko co 760 mieszkaniec województwa warmińsko-mazurskiego był ofiarą wypadku drogowego.

Szczegółowe analizy danych o wypadkach drogowych, gromadzonych przez Komendę Wojewódzką Policji w Olsztynie wykazały, że GRUPY PODWYŻSZONEGO RYZYKA TO:

PIESI; biorą udział w 31% ogółu wypadków w województwie i stanowią 23% wszystkich ofiar zabitych. Jest to więc bezwzględnie grupa najwyższego ryzyka,

DZIECI; wymagają szczególnej opieki w ruchu drogowym. W latach 1999-2001 r. było 979 ofiar wśród dzieci, w tym ponad połowa poszkodowanych to piesi,

MŁODZI KIEROWCY; spowodowali w 2005 r. ok. 500 wypadków, w których zginęło 76 osób, wypadki związane z tą grupą wiekową dotyczą głównych problemów brd – nadmiernej prędkości i alkoholu.

49

Dalsze analizy wykazały, że główne problemy brd w województwie można uszeregować następująco:

NADMIERNA PRĘDKOŚĆ POJAZDÓW, niemalże 1/3 wszystkich wypadków drogowych, ALKOHOL, często połączona z nadmierną prędkością i młodymi kierowcami, INFRASTRUKTURA DROGOWA; ma bezpośredni lub pośredni udział w wypadkach

drogowych.

W Programie zapobiegania przyczynom i skutkom wypadków komunikacyjnych uwzględniono między innymi zalecenia ujęte w następujących dokumentach:

III Program Działania Unii Europejskiej "Partnerstwo dla BRD" (3rd Road Safety Action Plan 2002 - 2010 " - A Partnership for Safety),

"Polityka Transportowa Państwa" przyjętą przez Radę Ministrów w październiku 2001,

Sektorowy Program Operacyjny Transport – Gospodarka Morska (SPO - TGM), Strategia Rozwoju Województwa Warmińsko-Mazurskiego, Plan Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Warmińsko-Mazurskiego. Krajowego programu poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego GAMBIT 2000

przyjętego przez Radę Ministrów w maju 2001r. oraz następnego GAMBIT 2005, Program poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego GAMBIT Warmińsko –

Mazurski.

Cel programu

Zmniejszenie liczby śmiertelnych ofiar wypadków drogowych o 50%, tj. do 120 osób w roku 2013.

Zadania i metody działań

Biorąc pod uwagę główne problemy brd i grupy podwyższonego ryzyka bycia ofiarą wypadku drogowego na obszarze województwa warmińsko – mazurskiego planuje się:

• w zakresie działań systemowych:- usprawnienie działania struktur organizacyjnych poprzez szkolenia kadr wojewódzkich i powiatowych,- rozwój baz danych o wypadkach drogowych dla identyfikacji miejsc niebezpiecznych na drogach,- wprowadzenie audytu brd poprzez sporządzenie zaleceń dla projektowanej infrastruktury,- prowadzenie monitoringu brd poprzez okresowe sprawozdania,- rozwój systemu informacji o brd poprzez szerokie wykorzystanie internetu i mediów,

• w zakresie edukacji- rozwój edukacji szkolnej na różnych poziomach przez prowadzenie szkoleń nauczycieli,- rozwój szkolenia kadry zajmującej się brd

• w zakresie kontroli i nadzoru nad ruchem drogowym- usprawnienie służb kontroli ruchu drogowego poprzez doposażenie służb ruchu drogowego,- redukcja niebezpiecznych zachowań kierowców poprzez kontrole oraz akcje propagandowe,- poprawa bezpieczeństwa niechronionych użytkowników dróg poprzez kontrole, akcje propagandowe oraz współpracę z zarządami dróg.

50

- kontrola techniczna pojazdów poprzez poprawę jakości tego badania,• w zakresie infrastruktury drogowej

- stosowanie bezpiecznych typów skrzyżowań poprzez szkolenia oraz współpracę z zarządami dróg,- poprawa widoczności poprzez wycinkę drzew i krzewów w obrębie drogi,- zabezpieczenie ruchu pieszego poprzez budowę chodników, przystanków autobusowych, azyli i innych środków bezpieczeństwa pieszych,- zabezpieczenie drogi dzieci do szkoły poprzez prawidłowe oznakowanie poziome i pionowe oraz współpracę z policją.

• w zakresie ratownictwa- koordynacja i integracja działań poprzez m. in. zintegrowane ćwiczenia ratownicze,- zwiększenie skuteczności prowadzonej akcji ratowniczej poprzez przyjęcie odpowiednich standardów ratowniczych na miejscu wypadku,- podnoszenie kwalifikacji w zakresie pomocy przedlekarskiej poprzez szkolenia,- skrócenie czasu wykrycia i powiadamiania o wypadku poprzez tworzenie Centrów Powiadamiania Ratunkowego,- pomocy dla ofiar wypadków poprzez zapewnienie wsparcia psychologicznego.

Redukcja ubocznych skutków ruchu drogowego jakimi są wypadki drogowe jest zadaniem złożonym i wymagającym zaangażowania różnych instytucji działających w różnych sektorach aktywności społecznej i gospodarczej. Formalnie zaangażowanie takie wynikać powinno z realizacji przez daną instytucję statutowych zadań w zakresie brd. Dotyczy to w różnym stopniu: Wojewódzkiej Rady BRD, Samorządu Województwa, Wojewody, Policji i Państwowej Straży Pożarnej, Służby Zdrowia, Zarządów dróg krajowych, wojewódzkich, powiatowych, Kuratorium Oświaty i szkół różnych szczebli, samorządów lokalnych (powiatowych, gminnych), organizacji technicznych, społecznych. Każda z tych instytucji realizując regionalną strategię brd powinna tak formułować swoje programy i plany, aby nawiązywały one do wspólnie ustalonych priorytetów. Wówczas działania te będą uzupełniały się i wzajemnie wzmacniały.

Adresaci programu

Ogół społeczeństwa województwa warmińsko – mazurskiego, szkoły, starostwa, zarządy dróg, policja, państwowa straż pożarna.

Termin realizacji programu

Realizację programu planuje się na lata 2007 – 2013, z możliwością kontynuacji w latach następnych.


1. Warmińsko – Mazurski Urząd Marszałkowski,2. Warmińsko – Mazurski Urząd Wojewódzki,3. WORD – Regionalne Centrum Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego w Olsztynie,4. Komenda Wojewódzka Policji w Olsztynie,5. GDDKiA w Olsztynie,6. Inspekcja Transportu Drogowego w Olsztynie,7. WORD Elbląg,8. MZDMiZ w Olsztynie,9. Urząd Miasta w Elblągu,

51

10. Uniwersytet Warmińsko – Mazurski,11. Automobilklub Olsztyn,12. Warmińsko – Mazurska Izba Lekarska,13. Ekspertmot Oddział w Olsztynie,14. Kuratorium Oświaty w Olsztynie,15. Zarząd Dróg Wojewódzkich w Olsztynie,16. Komenda Miejska i Wojewódzka Straży Pożarnej w Olsztynie,17. Warmińsko - Mazurskie Centrum Zdrowia Publicznego,18. Ośrodek Badawczy BRD w Gdańsku,19. PCK w Olsztynie,20. Urząd Miasta Szczytno,21. Komenda Powiatowa Policji w Lidzbarku Warmińskim,22. CZMUDA S.A.23. Straż Miejska w Gołdapi,24. LOK w Olsztynie,25. Zarządy Dróg Powiatowych,26. Wydziały Zarządzania Kryzysowego starostw, 27. Organizacje pozarządowe.


Szacunkowy koszt realizacji Programu zapobiegania przyczynom i następstwom wypadków komunikacyjnych będzie tożsamy z kosztem realizacji Programu poprawy bezpieczeństwa ruchu drogowego GAMBIT Warmińsko-Mazurski, który szacuje się na kwotę 2,0 mld zł. W wyniku wdrożenia wszystkich zadań objętych programem w okresie do roku 2013 łączna liczba śmiertelnych ofiar wypadków powinna zmniejszyć się o 300, a liczba ofiar rannych o 6,8 tys. Zmniejszenie społecznych i ekonomicznych kosztów wypadków drogowych wyniesie ponad 2 mld zł. Z powyższego wynika, że nakłady poniesione na poprawę bezpieczeństwa ruchu zwrócą się bardzo szybko, co świadczyć będzie o wysokiej skuteczności i efektywności proponowanych działań.

Nie mniej pamiętać trzeba o tym, że ww. działania nie są oparte o ściśle określony „własny” budżet. Nakłady potrzebne na ich realizację planowane są w budżetach jednostek partycypujących w ich realizacji. Stąd też sprawą niezwykle istotną jest efektywne działanie Wojewódzkiej Rady Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego.

Zestawienie szacunkowych kosztów realizacji strategii brd do roku 2013 r.

ZadanieSzacunkowy koszt

(mln zł)1. System brd2. Edukacja brd3. Nadzór i kontrola ruchu

drogowego4. Infrastruktura drogowa5. Ratownictwo drogowe

20802501250400

Oczekiwane efekty

Po drodze do osiągnięcia celu strategicznego wyznaczono okresy monitorowania programu zwane kamieniami milowymi. Aby myśleć o rzeczywistej realizacji celu

52

strategicznego w tych latach na obszarze województwa warmińsko-mazurskiego należy osiągnąć:

Rok 2007 – nie więcej niż 165 zabitych w wypadkach drogowych, Rok 2009 – nie więcej niż 135 zabitych w wypadkach drogowych, Rok 2011 – nie więcej niż 127 zabitych w wypadkach drogowych, Rok 2013 – Osiągnięcie celu strategicznego – nie więcej niż 120 zabitych

w wypadkach drogowych

Miarą skuteczności i systematycznej realizacji programu zapobiegania przyczynom i następstwom wypadków komunikacyjnych będą również najważniejsze wskaźniki obrazujące stan bezpieczeństwa ruchu drogowego w województwie warmińsko – mazurskim.

Wskaźniki te w 2005 r. Kształtowały się następująco: Liczba wypadków drogowych ogółem – 1929 Liczba zabitych w wypadkach drogowych – 279 Liczba rannych w wypadkach drogowych – 2588

53

CEL OPERACYJNY VIII

PROFILAKTYKA PRÓCHNICY ZĘBÓW

54

Opracowanie:1. Bohdan Michniewicz 2. Maria Miłosz3. Anna Lella4. Krystyna PrzybyłekWstęp

Próchnica zębów jest najbardziej rozpowszechnioną chorobą narządu żucia. Dzięki ustaleniom Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) wykonywane są w wielu krajach okresowe badania epidemiologiczne uzębienia, które pozwalają monitorować występowanie próchnicy. W Polsce badania te są prowadzone na ograniczonej populacji dzieci i młodzieży wybieranej losowo - tak też robi się na terenie naszego województwa.

Etiologia próchnicy to przede wszystkim:- dieta próchnicotwórcza, tj. dieta zawierająca węglowodany,- obecność drobnoustrojów przerabiających węglowodany na kwasy,- wrażliwości powierzchni szkliwa na odwapnienie ze względu na jego skład.

Działanie czynników próchnicotwórczych powoduje w następstwie utratę zębów, skutki bólowe, zakażenia narządów odległych, takich jak stawy, serce i inne, tzw. „teoria ogniska pierwotnego”. Skutki odległe stanów zapalnych okołozębowych i ich następstwa mają wpływ indywidualny, taki jak bóle, ograniczona zdolność pracy, wydolność osobnicza w życiu społecznym i prywatnym. Brak zębów to dyskomfort żucia i kosmetyczny. Jak widać skutki próchnicy to skutki ekonomiczne dla społeczeństwa i systemu opieki zdrowotnej.

Diagnoza problemu

Województwo warmińsko-mazurskie zamieszkuje: 1 428 601 mieszkańców, w tym: - 731 283 to kobiety - 697 318 to mężczyźni,w tej liczbie 346 048 to dzieci w grupach wiekowych:- 0-4 lat – 72 474 dzieci- 5-9 lat – 80 336 dzieci,- 10-14 lat – 93 306 osób.

Szczególnie istotna jest próchnica w grupie wiekowej 2-18 lat, gdzie często jest brak nawyku podstawowej higieny jamy ustnej, nawyku badań kontrolnych w gabinetach stomatologicznych oraz leczenia zębów już na poziomie uzębienia mlecznego, gdzie często występuje próchnica bardzo intensywnego typu. Podatność na próchnicę zębów w tej grupie wiekowej to:- predyspozycje genetyczne,- nawyki żywieniowe,- brak systematycznej higieny jamy ustnej,- brak stosowania środków czyszczących jamę ustną i zęby zawierających fluor,- brak systematycznego uczęszczania do gabinetów stomatologicznych,- brak uczestniczenia w systemie zorganizowanej profilaktyki próchnicy zębów.

55

Podstawą profilaktyki jest udział dzieci i młodzieży w systemie leczenia, który finansowany jest przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Zakontraktowana liczba gabinetów profilaktyki w szkołach i kontraktów z gabinetami lekarzy stomatologów nie zabezpiecza wszystkich potrzeb. Jednocześnie brak zaangażowania rodziców w proces leczenia i profilaktyki próchnicy zębów pogłębia ten stan.

Cele programu

1. Uświadomienie społeczności województwa warmińsko-mazurskiego potrzeby prowadzenia działań w zakresie profilaktyki próchnicy zębów jako pilnej konieczności uniknięcia skutków tej ogólno-społecznej choroby,2. Ograniczenie oddziaływania próchnicy zębów jako czynnika powodującego obniżenie zdrowotności populacji mieszkańców w różnych grupach wiekowych.

Zadania

- Ocena zachorowalności i występowania próchnicy w poszczególnych grupach wiekowych na terenie województwa.- Rozpoczęcie kampanii wyjaśniającej potrzeby zmiany nawyków żywieniowych i higieny w przedszkolach, szkołach, zakładach opiekuńczych i środowisku domowym.- Ocena skuteczności prowadzonej profilaktyki opartej na kontraktach z NFZ.- Spowodowanie zwiększenia ilości zawartych kontraktów w celu objęcia całej populacji dzieci i młodzieży opieką stomatologiczną.- Zwiększenie odsetka dzieci i młodzieży ze zdrowym uzębieniem. Metody działania

- Dokonanie oceny potrzeb leczenia stomatologicznego w poszczególnych grupach wiekowych poprzez badanie reprezentatywne na ograniczonej ilości mieszkańców.- Przeprowadzanie akcji uświadamiających w szkołach i przedszkolach na tematy żywienia, higieny i potrzeb leczenia zębów i zagrożenia dla uzębienia wynikających ze złych nawyków.- Nauka szczotkowania zębów w grupach wiekowych od 2-7 lat jako podstawa profilaktyki p/próchnicy.- Wyjaśnianie roli preparatów fluorkowych w profilaktyce próchnicy zębów w szkołach i środowisku zamieszkania.- Współpraca z lekarzami Podstawowej Opieki Zdrowotnej na rzecz profilaktyki próchnicy.- Reaktywacja szkolnych kół „Wiewiórka”.

Adresat programu

Główny nacisk winien być skierowany na środowisko opieki nauczania jak też zamieszkania ze szczególnym uwzględnieniem grupy wiekowej 2 – 18 lat dzieci i młodzieży.

Termin realizacji programu

Czas trwania realizacji programu to lata 2007-2013.

56


Pielęgniarki szkolne,Lekarze stomatolodzy,Kadra wychowawców przedszkolnych i szkolnych,Urząd Marszałkowski,Narodowy Fundusz Zdrowia,Organizacje pozarządowe.Oczekiwane efekty

- Podniesienie świadomości mieszkańców Warmii i Mazur w dziedzinie zapobiegania próchnicy zębów i jej rola jako czynnika wpływającego na zdrowotność,

- Wprowadzenie profilaktyki fluorkowej we wszystkich zakładach nauczania i opieki na terenie województwa,

- Zwiększenie grupy młodzieży w wieku 18 lat z pełnym uzębieniem ok. 90%,- Pełne objęcie grup ryzyka profilaktyką fluorkową, w tym lakowanie zębów.- Poprawa zdrowotności ogólnej mieszkańców Warmii i Mazur jako skutek

wyeliminowania chorób spowodowanych stanami chorobowymi j. ustnej.

57

HARMONOGRAM REALIZACJI ZADAŃ PRZYPADAJĄCYCH NA LATA 2007-2013(Z MOŻLIWOŚCIĄ KONTYNUACJI W LATACH NASTĘPNYCH)

CEL OPERACYJNY I – ZWIĘKSZENIE SKUTECZNOŚCI EDUKACJI ZDROWOTNEJ SPOŁECZEŃSTWA WOJEWÓDZTWA WARMIŃSKO - MAZURSKIEGO

l.p. zadanie sposób realizacji zadania wykonawcai współwykonawcy

terminrealizacji

1. przygotowanie kadry dla potrzeb promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej

1. organizacja różnych form szkoleń adresowanych do kadry wielu sektorów realizujących zadania edukacji zdrowotnej i podejmujących działania promocji zdrowia

- działy administracji rządowej i funkcjonujące w ich ramach instytucje, - organy administracji

samorządowej,- samorządy zawodowe- organizacje pozarządowe:

między innymi stowarzyszenia, fundacje,

- narodowy fundusz zdrowia,- ośrodki doskonalenia

nauczycieli

praca ciągła

57

2 rozbudowa infrastruktury dla potrzeb promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej

1.organizowanie gabinetów promocji zdrowia i punktów informacyjnych2. tworzenie zaplecza instytucjonalnego i infrastruktury wspierającej realizację programów edukacji zdrowotnej i promocji zdrowia3. wspieranie i promowanie inicjatyw organizacji społecznych zajmujących się promocją zdrowia i edukacją zdrowotną4. wspieranie współpracy międzyresortowej



min. stowarzyszenia, fundacje,

- narodowy fundusz zdrowia,- społeczność lokalna

praca ciągła

3 rozwijanie poradnictwa w zakresie zdrowego stylu życia

1.opracowanie i wizualizacja materiałów edukacyjnych:- ( ulotki, broszury, plakaty, itp.)- filmy edukacyjne2. opracowanie i kolportaż materiałów informacyjnych o poradniach i instytucjach prowadzących porady z zakresu promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej3.zaangażowanie lokalnych mediów w działania edukacji zdrowotnej




- narodowy fundusz zdrowia,- społeczność lokalna- zakłady opieki zdrowotnejmasmedia lokalne

praca ciągła

58

4 opracowywanie i uruchamianie projektów prozdrowotnych

1.włączenie różnych organizacji do realizacji istniejących programów edukacyjnych ogólnopolskich i wojewódzkich2. organizowanie szkół promocji zdrowia 3. organizowanie i wspieranie sieci lokalnej szkół promujących zdrowie4.organizowanie i wspieranie sieci lokalnej szkół promujących zdrowie5. opracowanie i wdrażanie nowych programów edukacyjnych i projektów siedliskowych

- działy administracji rządowej i funkcjonujące w ich ramach instytucje,

- organy administracji samorządowej,

- organizacje pozarządowe: min. stowarzyszenia, fundacje,

- zakłady opieki zdrowotnej- narodowy fundusz zdrowia,

praca ciągła

5 promowanie zdrowego stylu życia

1. lansowanie i promowanie społecznych autorytetów reprezentujących zdrowy styl życia2. wspieranie inicjatyw pozarządowych służących zdrowiu3. organizowanie konkursów, olimpiad związanych ze zdrowym stylem życia4. wykorzystanie mediów lokalnych do kształtowania postaw prozdrowotnych i lansowanie mody na zdrowy styl życia




- narodowy fundusz zdrowia,- społeczność lokalna- zakłady opieki zdrowotnejmasmedia lokalne

praca ciągła

6 monitoring przygotowanie i wdrożenie monitorowania realizacji zadań oraz wskaźników monitoringu

- urząd marszałkowski,- realizatorzy zadań

praca ciągła

59

CEL OPERACYJNY II – PROFILAKTYKA UZALEŻNIEŃ OD ŚRODKÓW PSYCHOAKTYWNYCH

L.p. zadanie sposób realizacji zadania wykonawcai współwykonawcy

terminrealizacji

1.1. poprawa jakości,

zróżnicowania i dostępności

opieki odwykowej.

1.promocja usług świadczonych przez lecznictwo odwykowe

(ambulatoryjnych i stacjonarnych), wspieranie bazy lokalowej i

wyposażenia placówek.

2.szkolenie personelu placówek odwykowych, w zakresie

nowoczesnych metod rozwiązywania problemów alkoholowych.

3.podnoszenie kwalifikacji (certyfikowania) pracowników

lecznictwa odwykowego.

4.wprowadzenie programu akredytacji zakładów lecznictwa

odwykowego.

5.tworzenie i wdrażanie standardów świadczonych usług oraz

tworzenie systemów konsultacyjno–superwizyjnych dla osób

zajmujących się problematyką uzależnień.

6.finansowanie dodatkowych programów terapeutycznych.

7.upowszechnianie informacji o placówkach zajmujących się

problematyką uzależnienia od alkoholu.

specjaliści terapii uzależnień,

lekarze, pielęgniarki oraz

placówki ochrony zdrowia

zajmujące się opieką

odwykową,

departament zdrowia urzędu

marszałkowskiego,

departament polityki

społecznej urzędu

marszałkowskiego,

parpa, nfz.

praca

ciągła

60


terminrealizacji

1.2. zmniejszenie

śmiertelności i

degradacji

psychofizycznej osób

uzależnionych od

alkoholu.

1.szkolenie pracowników ochrony zdrowia, edukacji, pomocy

społecznej, wymiaru sprawiedliwości oraz liderów społeczności

lokalnych i środowisk samopomocowych w zakresie

nowoczesnych metod rozwiązywania problemów alkoholowych.

2.wprowadzenie do standardów diagnostycznych obowiązku

przeprowadzania badań przesiewowych w kierunku wykrywania

problemów alkoholowych i prowadzenia interwencji wobec osób

pijących szkodliwie.

3.skrócenie okresu od wystąpienia uzależnienia do podjęcia

interwencji specjalistycznej.

4.zwiększenie odsetka osób zobowiązanych do leczenia

odwykowego kończących program terapii.

5.zwiększenie wiedzy dotyczącej konsekwencji używania

alkoholu dla zdrowia, w tym zagrożeń dla rozwijającego się płodu.

6.wprowadzenie do karty ciąży oraz protokołów wywiadów

ginekologicznych pytań dotyczących konsumpcji napojów

alkoholowych przez kobiety w ciąży oraz zaleceń zachowania w

tym okresie całkowitej abstynencji.




zajmujące się opieką

odwykową, departament

zdrowia urzędu

marszałkowskiego,


społecznej urzędu

marszałkowskiego, parpa,

nfz.

praca

ciągła

1.3. poprawa sytuacji

psychospołecznej rodzin z 1.wspieranie przedsięwzięć mających na celu przeciwdziałanie

wykluczeniu społecznemu i marginalizacji oraz na rzecz

szkoły wszystkich typów,

placówki lecznictwa

praca

61


terminrealizacji

problemem alkoholowym. reintegracji społecznej i zawodowej osób uzależnionych od

alkoholu i ich rodzin.

2.tworzenie miejsc wsparcia środowiskowego, świetlic

socjoterapeutycznych i klubów prowadzących programy

socjoterapii i udzielających innych rodzajów wsparcia.

3.tworzenie na szczeblu lokalnym zespołów interdyscyplinarnych

do spraw pomocy dzieciom z rodzin z problemem alkoholowym

analizujących sytuację dziecka i podejmujących interwencję w

sytuacjach zagrożenia w oparciu o istniejący system wsparcia

społecznego.

4.uruchamianie programów edukacyjnych zaadresowanych do

rodziców mających na celu zaangażowanie ich w oddziaływania

profilaktyczne wobec dzieci oraz rozwijanie umiejętności

wychowawczych rodziców.

5.tworzenie i wdrażanie programów edukacyjnych i

terapeutycznych dla ofiar i sprawców przemocy w rodzinie.

6.wdrażanie procedur interwencji prawno–administracyjnych

wobec przemocy i innych zaburzeń funkcjonowania rodziny,

powodowanych przez picie alkoholu.

7.wdrażanie nowoczesnych programów profilaktycznych opartych

odwykowego, poradnie

psychologiczno-pedagogiczne,

organizacje pozarządowe,


marszałkowskiego,


społecznej urzędu

marszałkowskiego,parpa,

komenda wojewódzka policji

ciągła

62


terminrealizacji

na skutecznych strategiach oddziaływań profilaktycznych oraz

wspieranie i inicjowanie różnych form profilaktyki rówieśniczej

(programów opartych na aktywności liderów młodzieżowych).

8.uruchamianie i upowszechnianie zajęć pozalekcyjnych oraz

zapewnienie opieki instruktorów posiadających kompetencje w

zakresie działań profilaktycznych a także w zakresie skutecznych

metod interwencji w sytuacjach problemowych.

1.4. zmniejszanie globalnych

rozmiarów konsumpcji

alkoholu w społeczeństwie,

odsetka osób o wysokim i

ryzykownym poziomie

konsumpcji alkoholu,

zmiana struktury spożycia

alkoholu na rzecz napojów

niskoprocentowych poprzez

podniesienie poziomu

wiedzy społeczeństwa.

1.prowadzenie kampanii edukacyjnych wykorzystujących medialne środki przekazu. promowanie trzeźwości, abstynencji oraz umiaru w konsumpcji alkoholu. promowanie działań służących rekreacji i zabawie młodzieży bez alkoholu.2.opracowywanie, publikacja i rozpowszechnianie materiałów informacyjnych, edukacyjnych związanych z problematyką uzależnienia od alkoholu, picia szkodliwego, picia ryzykownego.3.budowanie społecznego klimatu sprzyjającego racjonalnej kontroli nad obecnością alkoholu w życiu codziennym.4.tworzenie i wspieranie programów terapeutycznych dla specyficznych populacji, uzależnionych krzyżowo, młodzieży, osób niepełnosprawnych.4. Tworzenie i wspieranie programów terapeutycznych dla specyficznych populacji, uzależnionych krzyżowo, młodzieży, osób niepełnosprawnych.5. Wdrażanie programów profilaktyczno – interwencyjnych zaadresowanych do młodych ludzi spożywających alkohol oraz do grup ryzyka.6. Wdrażanie programów profilaktyczno – interwencyjnych,


placówki lecznictwa

odwykowego, poradnie

psychologiczno-pedagogiczne,

organizacje pozarządowe,


marszałkowskiego,


społecznej urzędu

marszałkowskiego, parpa,

komenda wojewódzka policji.

praca

ciągła

63


terminrealizacji

mających na celu ochronę dziecka poczętego, skierowanych do kobiet i dziewcząt używających alkohol w okresie ciąży. 7. Tworzenie i wdrażanie programów terapeutycznych dla młodzieży uzależnionej od alkoholu.8. Wprowadzenie i promowanie szkoleń dla sprzedawców napojów alkoholowych z zakresu prawnych regulacji dotyczących sprzedaży alkoholu małoletnim a także umiejętności odmawiania sprzedaży napojów alkoholowych.9. Podejmowanie działań na rzecz zakazu jawnej/ukrytej reklamy alkoholu.10. Podejmowanie działań mających na celu ograniczenie dostępności do alkoholu, między innymi poprzez zmniejszenie liczby punktów sprzedaży alkoholu.

2.1. poprawa jakości,

zróżnicowania i dostępności

świadczeń w zakresie

leczenia i rehabilitacji osób

uzależnionych od

narkotyków poprzez rozwój

specjalistycznych placówek

i programów

terapeutycznych

1.opracowanie modelu zalecanej sieci minimalnego zabezpieczenia

potrzeb w zakresie leczenia i rehabilitacji osób uzależnionych od

narkotyków i używających ich w sposób szkodliwy.

2.rozwój ambulatoryjnej opieki zdrowotnej w zakresie leczenia i

rehabilitacji uzależnienia od narkotyków lub szkodliwego ich

używania.

3.zwiększenie liczby i różnorodności specjalistycznych programów

leczniczych, w tym leczenia substytucyjnego, rehabilitacyjnych i

redukcji szkód dla osób uzależnionych od narkotyków, w tym

zapobiegania chorobom zakaźnym i działań ukierunkowanych na




zajmujące się leczeniem,

terapią i rehabilitacją osób

uzależnionych od narkotyków,


marszałkowskiego,


społecznej urzędu

praca

ciągła

64


terminrealizacji

reintegrację społeczną osób uzależnionych.

4.opracowanie i wdrażanie, we współpracy z jednostką

odpowiedzialną za akredytację placówek służby zdrowia, systemu

akredytacji placówek uprawnionych do prowadzenia leczenia i

rehabilitacji osób uzależnionych od substancji psychoaktywnych

oraz szkodliwie ich używających.

5.wdrażanie programów ewaluacji usług leczniczych,

rehabilitacyjnych i programów ograniczania szkód zdrowotnych.

6.zwiększenie liczby programów leczenia substytucyjnego oraz

liczby świadczonych usług w sposób zapewniający dostępność do

nich co najmniej 20% uzależnionych od opiatów.

7.podniesienie jakości wojewódzkich i gminnych programów

przeciwdziałania narkomanii i programów ograniczania szkód

zdrowotnych.

8.podwyższenie kwalifikacji personelu prowadzącego leczenie,

rehabilitację i programy ograniczania szkód.

9.prowadzenie i wspieranie szkoleń w zakresie problemów

spowodowanych narkotykami, w szczególności dla lekarzy

podstawowej opieki zdrowotnej, lekarzy specjalistów medycyny

rodzinnej, lekarzy specjalistów chorób zakaźnych, pediatrii,

marszałkowskiego, monar,

nfz, organizacje pozarządowe

zajmujące się problematyką

narkomanii

65


terminrealizacji

położnictwa i pielęgniarek.

10.prowadzenie i wspieranie szkoleń w zakresie ograniczania

szkód zdrowotnych dla realizatorów programów.

11.prowadzenie szkoleń w zakresie problematyki ograniczania

popytu na narkotyki oraz zasad konstruowania strategii

profilaktycznych, w szczególności dla przedstawicieli

samorządów, instytucji administracji rządowej i organizacji

pozarządowych oraz pracowników szkół i innych placówek

systemu oświaty itp.

12.upowszechnianie informacji o placówkach leczniczych i

rehabilitacyjnych, prowadzących programy ograniczania szkód

zdrowotnych oraz programy reintegracji społecznej.

2.2.podniesienie poziomu

wiedzy społeczeństwa na

temat problemów

związanych z używaniem

substancji psychoaktywnych

i możliwości zapobiegania

zjawisku

1.opracowywanie, wydawanie i upowszechnianie materiałów

informacyjno-edukacyjnych z zakresu promocji zdrowia i

profilaktyki narkomanii.

2.prowadzenie edukacyjnych kampanii społecznych.

3.współpraca z mediami w zakresie upowszechniania wiedzy na

temat narkomanii i związanych z nią problemów.

4.wspieranie lokalnych i regionalnych inicjatyw w zakresie

pierwszorzędowej i drugorzędowej profilaktyki narkomanii oraz


poradnie psychologiczno-

pedagogiczne, organizacje

pozarządowe,


marszałkowskiego,


społecznej urzędu

praca ciągła

66


terminrealizacji

działań interwencyjnych adresowanych w szczególności do dzieci i

młodzieży zagrożonych narkomanią.

5.uruchamianie programów edukacyjnych zaadresowanych do

rodziców mających na celu zaangażowanie ich w oddziaływania

profilaktyczne wobec dzieci oraz rozwijanie umiejętności

wychowawczych rodziców.

6.wdrażanie nowoczesnych programów profilaktycznych opartych

na skutecznych strategiach oddziaływań profilaktycznych oraz

wspieranie i inicjowanie różnych form profilaktyki rówieśniczej

(programów opartych na aktywności liderów młodzieżowych).

7.uruchamianie i upowszechnianie zajęć pozalekcyjnych oraz

zapewnienie opieki instruktorów posiadających kompetencje w

zakresie działań profilaktycznych a także w zakresie skutecznych

metod interwencji w sytuacjach problemowych.

8.tworzenie miejsc wsparcia środowiskowego, świetlic

socjoterapeutycznych i klubów prowadzących programy

socjoterapii i udzielających innych rodzajów wsparcia.

marszałkowskiego, specjaliści

terapii uzależnień, lekarze,

pielęgniarki oraz



uzależnienia od narkotyków,

nfz

3.1. zmniejszenie

rozpowszechnienia

1.wspieranie i promowanie instytucji oraz organizacji społecznych szkoły wszystkich typów,


praca ciągła

67


terminrealizacji

palenia tytoniu. zajmujących się profilaktyką uzależnienia od tytoniu.

2.upowszechnianie informacji o poradnictwie i instytucjach

prowadzących programy profilaktyczne oraz świadczących pomoc

w zakresie psychoterapii uzależnień.

3.prowadzenie i wspieranie szkoleń w zakresie szkodliwych

skutków zdrowotnych wynikających z palenia tytoniu, z

uwzględnieniem tzw. palenia biernego, w szczególności dla

lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej, lekarzy specjalistów

medycyny rodzinnej, pediatrii, położnictwa i pielęgniarek

4.prowadzenie i wspieranie szkoleń dla realizatorów programów

profilaktycznych..

5.edukacja kobiet w ciąży o skutkach zdrowotnych wynikających z

palenia tytoniu.

6.egzekwowanie przez lokalne społeczności wolnych od dymu

tytoniowego miejsc publicznych.


pozarządowe,


marszałkowskiego,


społecznej urzędu



pielęgniarki oraz



uzależnień,nfz

3.2. kształtowanie

zachowań i stylów

życia zapobiegających

paleniu tytoniu.

1.opracowywanie i wdrażanie programów profilaktycznych, w

szczególności zwiększających poziom kompetencji jednostki w

zakresie rozwiązywania sytuacji trudnych bez konieczności

sięgania po papierosa.

2.opracowywanie, wydawanie i upowszechnianie materiałów




pozarządowe,


praca ciągła

68


terminrealizacji

informacyjno-edukacyjnych z zakresu promocji zdrowia i

profilaktyki nikotynizmu

3.prowadzenie edukacyjnych kampanii społecznych promujących

życie bez papierosa.

4.lansowanie niepalących bohaterów, upowszechnianie i tworzenie

mody na niepalenie.

5.promowanie imprez bez tytoniu.

6.współpraca z mediami w zakresie upowszechniania wiedzy na

temat chorób odtytoniowych.

marszałkowskiego,


społecznej urzędu



pielęgniarki oraz



uzależnień,nfz

CEL OPERACYJNY III – ZWIĘKSZENIE SKUTECZNOŚCI ZAPOBIEGANIA CHOROBOM ZAKAŹNYM

69

L.p. zadanie sposób realizacji zadania wykonawca i współwykonawcy

termin realizacji

1. edukacja ludności o zagrożeniach i skutecznych działaniach profilaktycznych wobec boreliozy, kzm, hiv/ aids i gruźlicy

dystrybucja materiałów oświatowo- zdrowotnych i audio- wizualnych oraz szkolenia i spotkania dotyczące profilaktyki boreliozy, kzm, hiv/ aids, gruźlicy na terenach i grupach o największym zagrożeniu tymi schorzeniami ( ogół mieszkańców i grupy ryzyka, młodzież)

wojewódzka stacja sanitarno- epidemiologiczna

powiatowe stacje sanitarno- epidemiologiczne

lek. chorób zakaźnych i poz

przeszkolony personel średni, pedagodzy , certyfikowani edukatorzy

kuratorium oświaty lokalne media

praca ciągła z sezonową intensywnością

2. szkolenie doskonalące pracowników ochrony zdrowia( lekarze, pielęgniarki, personel laboratoryjny i szczepiący, technicy rtg,) pedagogów, terapeutów, pracowników socjalnych

cykle wykładów ,ćwiczeń, warsztatów, spotkań, paneli, dyskusji, konferencji popularno- naukowych.

zapewnienie sal wykładowców, specjalistów, sprzętu audiowizualnego.



specjaliści wojewódzcy certyfikowani edukatorzy kuratorium oświaty dyrektorzy szkół

praca ciągła nasilona w latach 2008-2009

3. poprawa diagnostyki laboratoryjnej i obrazowej (rtg)

zorganizowanie bądź rozszerzenie laboratoryjnych badan diagnostycznych

( bakteriologicznych, serologicznych, rentgenowskich) uzupełnienie personelu aparatury, odczynników, surowic.

właściwe zakłady opieki zdrowotnej

laboratoria certyfikowane wojewódzka stacja

sanitarno- epidemiologiczna

praca ciągła

70


4. poprawa wykrywalności i wczesnego leczenia boreliozy

rozszerzenie zakresu badan laboratoryjnych w kierunku boreliozy

w szkoleniach lekarzy uwzględnić diagnostykę kliniczna i laboratoryjna oraz wdrożenie wczesnego leczenia boreliozy

lekarze poz, pediatrzy laboratoria zoz wojewódzka stacja



praca ciągła zwłaszcza w okresie kwiecień- październik każdego roku.

5. zwiększenie liczby osób zaszczepionych przeciwko kzn

zorganizowanie szczepień przeciwko kzm w każdym powiecie nasilenie propagowania dobrowolnych szczepień przeciwko

kzm

personel medyczny zoz i nzoz

samorządy lokalne w powiatach endemicznych



praca ciągła

6. zwiększenie skuteczności i leczenia gruźlicy

zorganizowanie i przeprowadzenie zaplanowanych badań rtg zwiększenie liczby wykonywanych badań diagnostycznych

plwociny objecie nadzorem specjalistycznym grup ryzyka kontynuowanie szczepień ochronnych przeciwko gruźlicy

poradnie pulmonologiczne

lekarze poz pediatrzy wojewódzka stacja


powiatowe stacje

praca ciągła

71

sanitarno- epidemiologiczne

7. działania profilaktyczne w grupach osób prowadzących ryzykowny tryb życia i wśród młodzieży szkół średnich

zorganizowanie i przeprowadzenie spotkań z osobami grup ryzyka i młodzieżą szkolną

certyfikowani edukatorzy dyrektorzy szkół kuratorium oświaty wojewódzka stacja



praca ciągła

CEL OPERACYJNY IV – PROFILAKTYKA CHORÓB UKŁADU KRĄŻENIA


termin realizacji

72

1. identyfikacja populacji z wymienionymi czynnikami ryzyka. objęcie wskazanej populacji czynnym poradnictwem profilaktycznym w wybranych ośrodkach specjalistycznych. kampania medialna promująca zdrowy tryb życia, ze szczególnym uwzględnieniem wspomnianych czynników ryzyka.

badania przesiewowe identyfikujące osoby z czynnikami ryzyka będą prowadzone w populacjach, którymi opiekują się lekarze poz oraz lekarze medycyny przemysłowej. edukacja osób wyodrębnionych w trakcie preselekcji odbywać się będzie w ośrodkach poradnictwa czynnego utworzonych w 3 głównych miastach województwa (olsztyn, elbląg, ełk). obejmować będzie program zwalczania nałogu palenia tytoniu oraz walki z nadwagą (z wykluczeniem leczenia otyłości olbrzymiej jako zadania nie mieszczącego się w zakresie profilaktyki pierwotnej). do poradnictwa specjalistycznego należy skierować osoby z bmi 30-40 w wieku od 25 do 60 roku życia, bez objawów choroby wieńcowej, palące papierosy.poradnictwo specjalistyczne we wspomnianych ośrodkach powinno obejmować:

program zwalczania nałogu palenia oparty na potwierdzonych w piśmiennictwie sposobach rzucenia palenia .

skuteczne metody walki z nadwagą. element oceny skuteczności wykonania programu (badanie

kontrolne będzie wykonane po dwóch latach i powinno obejmować ocenę następujących punktów końcowych : rzucenie palenia, redukcję bmi i obwodu pasa).

coroczne sprawozdanie ośrodków realizujących.

lekarze podstawowej opieki zdrowotnej,lekarze przemysłowi.urząd marszałkowski – departament zdrowia

2007-2013

CEL OPERACYJNY V - ZAPOBIEGANIE CHOROBOM NOWOTWOROWYM

73

lp. zadanie sposób realizacji wykonawcy termin realizacji

1. rozpowszechnienie wiedzy na temat chorób nowotworowych (profilaktyki , wczesnego wykrywania i leczenia )

- broszury informacyjne- plakaty- informacje w lokalnych mediach

- samorząd województwa- samorządy lokalne- media- nfz- lekarze i pielęgniarki

2007-2013

2. przekazywanie informacji o programach profilaktycznych dotyczących raka prostaty i raka jelita grubego

- broszury informacyjne- plakaty- informacje w lokalnych mediach

- samorząd województwa- samorządy lokalne- media- nfz- lekarze i pielęgniarki

2007-2013

3. dobór uczestników programów

- określenie grup wiekowych - wywiad medyczny

- lekarze poz- pielęgniarki - poradnie i gabinety

urologiczne , onkologiczne , chirurgiczne, gastrologiczne

2007-2013

4. badania przesiewowe

a) rak prostaty - badania lekarskie „per rectum”

- pobranie krwi i oznaczenie psa

- szpitale- poradnie i gabinety

lekarskie- lekarze urolodzy ,

onkolodzy- lekarze poz

- lekarze

2007-2013

74

lp. zadanie sposób realizacji wykonawcy termin realizacji

b) rak jelita grubego

- pielęgniarki- laboratorium

- test na krew utajoną w kale - lekarze- pielęgniarki- laboratorium

5. skierowanie do dalszej diagnostyki

- skierowanie - lekarze 2007-2013

CEL OPERACYJNY VI – TWORZENIE WARUNKÓW DLA AKTYWNEGO ŻYCIA OSOBOM NIEPEŁNOSPRAWNYM.

75


termin realizacji

1.

poprawić dostępność do obiektów użyteczności publicznej i środków transportu publicznego ze szczególnym uwzględnieniem placówek służby zdrowia

likwidacja barier architektonicznych i komunikacyjnych we wszystkich publicznych placówkach służby zdrowia. obowiązujące standardy w tym zakresie należy osiągnąć do roku 2010 z wykorzystaniem m.in. możliwości wynikających z „programu wyrównywania różnic między regionami” – program pfron.

publiczne placówki służby zdrowia, państwowy fundusz rehabilitacji osób niepełnosprawnych, wojewoda warmińsko-mazurski, jednostki samorządu terytorialnego, nfz, organizacje pozarządowe

praca ciągła

2. przeciwdziałać skutkom niepełnosprawnościstworzenie sieci wypożyczalni sprzętu rehabilitacyjnego wraz z kompleksem usług rehabilitacyjnych dla osób zagrożonych niepełnosprawnością oraz niepełnosprawnych w ramach programu pfron „przeciwdziałanie skutkom niepełnosprawności”

organizacje pozarządowe, państwowy fundusz rehabilitacji osób niepełnosprawnych, jednostki samorządu terytorialnego, producenci sprzętu rehabilitacyjnego, nfz,

praca ciągła

kompensowanie skutków utraconej sprawności w zakładach opieki długoterminowej i oddziałach rehabilitacji – edukacja osób niepełnosprawnych i opiekunów

76


termin realizacji

3. usprawnić system rehabilitacji osób niepełnosprawnych

doskonalenie aktualnego systemu rehabilitacji poprzez wprowadzenie do praktyki postulatów kompleksowości, ciągłości, wczesnego wdrażania i powszechności rehabilitacji osób niepełnosprawnych

warmińsko-mazurski sejmik osób niepełnosprawnych, pełnomocnik wojewody ds. osób niepełnosprawnych, pfron,jednostki samorządowe, nfz, organizacje pozarządowe

praca ciągła

przybliżenie usług rehabilitacyjnych do miejsca zamieszkania pacjenta przez tworzenie małych, lokalnych ośrodków oraz rozwijanie różnych form rehabilitacji środowiskowej

praca ciągła

tworzenie ośrodków rehabilitacji kompleksowej o zasięgu regionalnym praca ciągła

połączenie działań pracowników zajmujących się rehabilitacją i pracowników socjalnych w celu kontynuacji rehabilitacji społecznej w miejscu zamieszkania, po powrocie z ośrodka

praca ciągła

organizacja cyklicznych szkoleń aktualizujących wiedzę lekarzy decydujących o doborze sprzętu ortopedycznego i środków pomocniczych

praca ciągła

stworzenie ośrodka szkoleniowo – rehabilitacyjnego do 2010r.

4. poszerzyć zakres kształcenia personelu placówek rehabilitacyjnych w kierunku modelu integracyjnego

organizowanie szkoleń i kursów doskonalących

placówki oświatowe, szkoły medyczne praca ciągła

77


termin realizacji

5. poprawić dostępność do świadczeń w zakresie opieki długoterminowej.

stworzenie w każdym powiecie modułu kompleksowej koordynowanej opieki długoterminowej poprzez współdziałanie zakładów opieki długoterminowej z jednostkami opieki społecznej, lekarzami rodzinnymi, lekarzami specjalistami, pielęgniarkami środowiskowymi, organizacjami pozarządowymi i instytucjami działającymi na rzecz osób niepełnosprawnych.

rozwój opieki domowej.

samorządy lokalne, publiczne i niepubliczne zoz, nfz, pfron, organizacje pozarządowe

praca ciągła

6.wspieranie przynależności osób przewlekle chorych i niepełnosprawnych do swego środowiska

zwiększenie aktywności życiowej i zaradności osobistej osób niepełnosprawnych oraz zwiększenie wydolności opiekuńczej rodziny i poprawienie jakości opieki

publiczne i niepubliczne zoz nfz, pfron, organizacje pozarządowe

praca ciągła

7.monitoring

przygotowanie i wdrożenie monitorowania realizacji zadań w okresach kwartalnych, rocznych

urząd marszałkowski, realizatorzy zadań praca ciągła

8.

ewaluacja

przegotowanie planu i zlecenie realizacji badań, pozwalających dokonać oceny efektywności, skuteczności, oddziaływania, trwałości i zgodności działań w kontekście założonych celów

ewaluator zewnętrzny

1.przed rozpoczęciem realizacji, 2.w połowie realizacji (2010r.)3.po zakończeniu (2014r.-2015r.)

78

CEL OPERACYJNY VII – ZAPOBIEGANIA PRZYCZYNOM I NASTĘPSTWOM WYPADKÓW DROGOWYCH

HARMONOGRAM REALIZACJI PROGRAMU ZAPOBIEGANIA PRZYCZYNOM I NASTĘPSTWOM WYPADKÓW DROGOWYCH W ZAKRESIE DZIAŁAŃ SYSTEMOWYCH:

lp. zadanie sposób realizacji wykonawcatermin realizacji2007 – 2009

2010 - 2013

1 utworzenie powiatowych rad oraz gminnych komisji bezpieczeństwa ruchu drogowego

opracowanie projektu regulaminu powiatowych rad brd, powołanie rad brd, utworzenie gminnych komisji brd

członkowie wojewódzkiej rady brd

2dostosowanie struktur administracji samorządowej dla realizacji zadań w zakresie bezpieczeństwa ruchu drogowego

ustalenie zasad powoływania kadr brd, ustalenie zakresu zadań i obowiązków, powołanie koordynatorów w instytucjach i organizacjach


3 usprawnienie systemu zbierania danych o zdarzeniach drogowych

usprawnienie systemu lokalizacji zdarzeń drogowych, utworzenie wojewódzkiej bazy danych o zdarzeniach drogowych,

word olsztyn, kwp, kwpsp, zdw, gddkia

4wprowadzenie oceny przygotowania i realizacji projektów drogowych pod kątem brd

wykonanie materiałów pomocniczych dla audytorów, projektantów i inwestorów, opracowanie procedur,

word olsztyn

5wprowadzenie systematycznego monitorowania zachowań uczestników ruchu drogowego

identyfikacja priorytetów, opracowanie zasad prowadzenia badań i analiz, wdrożenie monitoringu, opracowanie okresowych raportów brd

kwp, word olsztyn

6zwiększenie wiedzy i świadomości dotyczącej problematyki brd w społeczeństwie

wsparcie lokalne dla akcji ogólnopolskich, ulotki, „bezpieczne wakacje”, inne działania promocyjne, organizowanie turniejów brd

word olsztyn, word elbląg, lok, kwp, automobilklub olsztyński, pck, organizacje pozarządowe

7 budowa warmińsko – mazurskiego sytemu tworzenie raportów i sprawozdań, word olsztyn

79


2010 - 2013

informacji o brd wykorzystanie internetu

8 opracowanie powiatowych programów i planów brd

rozpowszechnianie materiałów dotyczących programu, prezentacje, opracowanie wojewódzkich programów realizacyjnych, opracowanie programów powiatowych

word olsztyn, członkowie wojewódzkiej rady brd

9 stworzenie stabilnego źródła finansowania

opracowanie zasad tworzenia stabilnych źródeł finansowania, określenie zakresu zadań, które mogą być finansowane z funduszy brd, zachęcanie do tworzenia funduszy brd


HARMONOGRAM REALIZACJI PROGRAMU ZAPOBIEGANIA PRZYCZYNOM I NASTĘPSTWOM WYPADKÓW DROGOWYCH W ZAKRESIE DZIAŁAŃ EDUKACYJNYCH:

lp. zadanie sposób realizacji wykonawca

termin realizacji

2007 – 2009

2010– 2013

1 szkolenie kadr oświatowych

szkolenia nauczycieli wychowania komunikacyjnego, przygotowanie materiałów szkoleniowych, wdrażanie tematyki brd do programów nauczania

word olsztyn, word elbląg, uniwersytet warmińsko - mazurski

2 edukacja dzieci i młodzieży

nadzór nad realizacją wychowania komunikacyjnego, realizacja edukacji brd podczas zajęć wychowawczych, turnieje brd

kuratorium oświaty w olsztynie, word olsztyn, word elbląg, organizacje pozarządowe

80

3 rozwój szkolnej bazy dydaktyczno technicznej i wyposażenia metodycznego

wdrożenie projektu szkolnej pracowni brd word olsztyn

4 edukacja rodziców

przygotowanie zasad i ogłoszenie konkursów na szkolne programy współpracy i edukacji rodziców, przygotowanie materiałów edukacyjno informacyjnych

kuratorium oświaty w olsztynie

5 intensyfikacja działań w zakresie ochrony dzieci i młodzieży

wprowadzenie programu wyposażania dzieci i rowerzystów w materiały odblaskowe, przygotowanie zasad przewożenia dzieci z i do szkoły, prowadzenie szkoleń opiekunów dzieci

kwp olsztyn, organizacje pozarządowe

6 usprawnienie systemu szkolenia kandydatów na kierowców

modyfikacja programów szkolenia, kontrola i ocena szkół nauki jazdy, word olsztyn, starostwa

7 usprawnienie systemu egzaminowania kierowców

usprawnienie miejsca egzaminowania, wnioskowanie o zmianę sytemu egzaminowania

word olsztyn, word elbląg

8szkolenie pracowników administracji odpowiedzialnych za nadzór nad szkoleniem kierowców

organizowanie szkoleń i konferencjiword olsztyn

9 reedukacja kierowców naruszających przepisy

przygotowanie materiałów i programów, realizacja word olsztyn, word elbląg

10 szkolenie kadry decyzyjnej i opiniotwórczej

przygotowanie programów, prowadzenie szkoleń wojewódzkiej kadry decyzyjnej, prowadzenie szkoleń powiatowej kadry decyzyjnej

word olsztyn

11 wypracowanie form komunikacji ze społeczeństwem

prowadzenie akcji, kampanii medialnych, ulotki, opracowanie zasad stymulowania społeczności lokalnych

word olsztyn, organizacje pozarządowe

81

HARMONOGRAM REALIZACJI PROGRAMU ZAPOBIEGANIA PRZYCZYNOM I NASTĘPSTWOM WYPADKÓW DROGOWYCH W ZAKRESIE DZIAŁAŃ W RAMACH NADZORU I KONTROLI RUCHU DROGOWEGO:


termin realizacji

2007 – 2009

2010 – 2013

1 intensyfikacja działań inspekcji transportu drogowego

doposażenie służb, szkolenia itd, word olsztyn

2 ograniczenie nadmiernej prędkości pojazdów

realizacja ogólno wojewódzkich wzmożonych działań na ujawnianie przekroczeń prędkości przez kierujących pojazdami podczas sezonów turystycznych, wdrażanie systemu automatycznej kontroli prędkości

kwp olsztyn, word olsztyn

3 ograniczenie innych niebezpiecznych zachowań kierowców

monitorowanie efektywności wykorzystania pojazdów wyposażonych w videorejestratory, ujawnianie niebezpiecznych zachowań uczestników ruchu kierujących i pieszych podczas działań

kwp olsztyn, komendy powiatowe policji,

4 modyfikacja zachowań młodych kierowców

kampanie informacyjne, kontrole drogowe

word olsztyn, kwp olsztyn, organizacje pozarządowe

5zmniejszenie liczby uczestników ruchu drogowego pod wpływem alkoholu lub środków odurzających

aktualizacja zasad działań kontrolnych wobec uczestników ruchu będących pod wpływem alkoholu lub śr. odurzających, realizacja kontroli zgodnie z harmonogramem

kwp olsztyn, komendy powiatowe policji

6 zwiększenie używania środków brd w realizacja działań kontrolnych kwp olsztyn, komendy

82

pojazdach

ukierunkowanych na egzekwowanie obowiązku korzystania z pasów bezpieczeństwa i urządzeń do przewozu dzieci w pojazdach

powiatowe policji

7intensyfikacja nadzoru nad ruchem pieszych, rowerów oraz dzieci w okolicach szkół

opracowanie zasad działań kontrolnych, prowadzenie kontroli, akcja „bezpieczna droga do szkoły”, działania kontrolne „gimbus”

kwp olsztyn

8 poprawa skuteczności w egzekwowaniu prawa o ruchu drogowym

co roczna aktualizacja wojewódzkiej koordynacji służby, utrzymanie stanu etatowego policjantów pełniących służbę na drogach

kwp olsztyn, komendy powiatowe policji

9upowszechnienie informacji o działaniu prawa w odniesieniu do sprawców i ofiar wypadków drogowych

upowszechnienie informacji z wykorzystaniem internetu, mediów kwp olsztyn, word olsztyn

10 usprawnienie kontroli jakości przeglądów technicznych

opracowanie zasad kontroli stacji diagnostycznych z punktu widzenia brd, prowadzenie kontroli stanu technicznego pojazdów

word olsztyn, starostwa

HARMONOGRAM REALIZACJI PROGRAMU ZAPOBIEGANIA PRZYCZYNOM I NASTĘPSTWOM WYPADKÓW DROGOWYCH W ZAKRESIE INFRASTRUKTURY DROGOWEJ:


2010 - 2013

1 zmniejszenie użytkowania samochodu jako środka transportu

projektowanie i budowa ścieżek rowerowych

zarządy dróg, gddkia, mzdmiz olsztyn

2 wykonywanie przeglądów dróg pod względem brd

realizacja przeglądów wiosennych i jesiennych dróg krajowych, wojewódzkich i powiatowych

zarządy dróg, gddkia

83

3 poprawa parametrów drogi i widoczności

identyfikacja miejsc na drogach o złych parametrach geometrycznych i złej widoczności, modernizacja łuków, poprawa geometrii, poprawa widoczności poprzez wycinkę drzew i krzewów


4 stosowanie bezpiecznych typów skrzyżowań

identyfikacja niebezpiecznych skrzyżowań w obszarach zabudowanych oraz niezabudowanych, wykonanie projektów, budowa i przebudowa skrzyżowań na ronda


5 kształtowanie bezpiecznego otoczenia dróg

zachowanie skrajni jezdni, zachowanie odpowiedniej widoczności przez usunięcie obiektów zlokalizowanych w trójkątach widoczności, ustawianie barier ochronnych, przejścia dla pieszych


6 usprawnienie zarządzania prędkością stosowanie środków uspokajania ruchu drogowego

zarządy dróg, gddkia, kwp olsztyn

7 rozwój środków sterowania ruchem drogowym

rozwój systemu sterowania ruchem miejskim mzdmiz olsztyn

8 podniesienie standardów oznakowania dróg

dostosowanie ograniczeń prędkości do aktualnych warunków funkcjonowania drogi, podniesienie standardu oznakowania

zarządy dróg, gddkia,

9 poprawa stanu technicznego jezdni

remonty cząstkowe dróg, eliminacja kolein, wyrównywanie poziomów nawierzchni łącznie z usprawnieniami ruchu drogowego


10 usprawnienie zimowego utrzymania dróg sukcesywna wymiana i doposażenie w pojazdy zimowego utrzymania, monitoring stanu zimowego dróg,


84

modyfikacja procedur

11 uspokojenie ruchu na obszarach mieszkaniowych i drogach zamiejskich

budowa progów zwalniających, azyli dla pieszych, pasów skrętu, oznakowania poziomego, bariery ochronne, wyniesione przejścia dla pieszych, wygrodzenia


HARMONOGRAM REALIZACJI PROGRAMU ZAPOBIEGANIA PRZYCZYNOM I NASTĘPSTWOM WYPADKÓW DROGOWYCH W ZAKRESIE RATOWNICTWA DROGOWEGO:


termin realizacji2007 – 2009

2010 – 2013

1 koordynacja i integracja działań ratowniczych

wprowadzenie standardów w różnych służbach ratunkowych, wspólne ćwiczenia, opracowanie wojewódzkich programów ratowniczych

komenda wojewódzka i miejska psp, wspr, pck

2zwiększenie skuteczności działań ratowniczych poprzez doposażenie w sprzęt ratowniczy

coroczna weryfikacja potrzeb jednostek psp i osp w sprzęt, doposażenie osp z ksrg w sprzęt specjalistyczny, sprzęt do udzielania i pomocy przedmedycznej psp –r1

komenda wojewódzka i miejska psp w olsztynie

3 podnoszenie kwalifikacji w zakresie pomocy przedmedycznej

szkolenia i pomocy przedmedycznej komenda wojewódzka i miejska psp w olsztynie, word olsztyn, pck olsztyn

4 skrócenie czasu wykrycia i powiadomienia o zdarzeniu drogowym

zintegrowanie prowadzenia działań ratowniczych poprzez tworzenie centrów powiadamiania ratunkowego, adaptacja pomieszczeń lub budowa cpr

komenda wojewódzka i miejska psp w olsztynie, starostwa

5 skrócenie czasu dotarcia do miejsca analiza potrzeb i możliwości w zakresie urząd marszałkowski,

85

wypadku i dojazdu do szpitala z miejsca wypadku

uruchamiania nowych szpitalnych oddziałów ratunkowych, tworzenie sor starostwa

6zapewnienie informacji o przysługujących poszkodowanym prawach i możliwościach pomocy

opracowanie broszur informujących o prawach przysługujących ofiarom wypadków drogowych i jakiej pomocy mogą oczekiwać

komenda wojewódzka i miejska psp w olsztynie

7 zapewnienie pomocy materialnej poszkodowanym

rozpoczęcie prac koncepcyjnych związanych z utworzeniem regionalnego centrum pomocy, lokalizacja, wyposażenie, ludzie

urząd wojewódzki, organizacje pozarządowe

8zapewnienie poszkodowanym specjalistycznej pomocy psychologicznej

utworzenie etatu psychologa prze służbach ratowniczych, utworzenie etatu psychologa przy mops

komenda wojewódzka i miejska psp w olsztynie, urząd wojewódzki

86

CEL OPERACYJNY VIII – PROFILAKTYKA PRÓCHNICY ZĘBÓW I CHORÓB PRZYZĘBIA

lp. zadania metody działania realizatorzy termin realizacji

1. ocena zachorowalności i występowania

próchnicy w poszczególnych grupach

wiekowych na terenie województwa.

dokonanie oceny potrzeb leczenia stomatologicznego w poszczególnych grupach wiekowych poprzez badanie reprezentatywne na ograniczonej ilości mieszkańców.

pielęgniarki szkolne,lekarze stomatolodzy,nfz

2007-2008

2. rozpoczęcie kampanii wyjaśniającej

potrzeby zmiany nawyków

żywieniowych i higieny w

przedszkolach, szkołach, zakładach

opiekuńczych i środowisku domowym

- przeprowadzanie akcji uświadamiających w szkołach i przedszkolach na tematy żywienia, higieny i potrzeb leczenia zębów i zagrożenia dla uzębienia wynikających ze złych nawyków. - nauka szczotkowania zębów w grupach wiekowych od 2-7 lat jako podstawa profilaktyki p/próchnicy.- wyjaśnianie roli preparatów fluorkowych

w profilaktyce próchnicy zębów w

szkołach i środowisku zamieszkania.

kadra wychowawców przedszkolnych i szkolnych,urząd marszałkowski,narodowy fundusz zdrowia,organizacje pozarządowe

pielęgniarki szkolne,lekarze stomatolodzy

praca ciągła

3. podwyższenie skuteczności

prowadzonej profilaktyki opartej na

współpraca z lekarzami podstawowej

opieki zdrowotnej na rzecz profilaktyki

pielęgniarki szkolne,lekarze stomatolodzy

praca ciągła

87

kontraktach z nfz. próchnicy. zwiększenia ilości zawartych

kontraktów w celu objęcia całej populacji

dzieci i młodzieży opieką stomatologiczną

lekarze poz

nfz

5. zwiększenie odsetka dzieci i młodzieży

ze zdrowym uzębieniem. reaktywacja szkolnych kół „wiewiórka”.

pielęgniarki szkolne

kadra wychowawców szkolnych,organizacje pozarządowe

praca ciągła

88

Załącznik nr 1bip.visacom.pl/psse_braniewo/dokumenty/20100618081928... · Web viewZestawienie...

Documents

Transcript of Załącznik nr 1bip.visacom.pl/psse_braniewo/dokumenty/20100618081928... · Web viewZestawienie...