Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego...

75
Katarzyna Popko Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM

Transcript of Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego...

Page 1: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

Katarzyna Popko

Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej

i Immunologii Klinicznej

Wieku Rozwojowego WUM

Page 2: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania te obejmują:

1. Określenie grupy krwi ABO i antygenu D z układu Rh.

2. Przeglądowe badanie w kierunku obecności przeciwciał odpornościowych (wykrywanie przeciwciał odpornościowych do antygenów krwinek czerwonych w pośrednim teście antyglobulinowym) 3. Poszukiwanie przeciwciał związanych z antygenami na krwinkach czerwonych , BTA - bezpośredni test antyglobulinowy.

4. Badania kwalifikujące do podania preparatu Gamma anty-D w ramach profilaktyki konfliktu serologicznego.

Page 3: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

Substancja o charakterze białkowym, polisacharydowym lub lipidowym wykazująca następujące cechy:

1. Immunogenność – zdolność wywoływania przeciw sobie swoistej odpowiedzi immunologicznej

2. Antygenowość – zdolność do swoistego łączenia się z immunoglobulinami.

Antygen wykazujący tylko antygenowość nazywa się heptenem

?

Page 4: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

1. Aglutynacja – wiązanie przeciwciał z antygenami na powierzchni krwinek czerwonych prowadzące do zlepiania krwinek

1. 2. Hemoliza – Reakcja antygen – przeciwciało powoduje dodatkowo aktywację składowych komplementu prowadzącą do niszczenia błony erytrocytów i zjawisko hemolizy

Page 5: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania
Page 6: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

Antygeny krwinek czerwonych charakteryzują następujące cechy:

1. Są one dziedziczone zgodnie z prawami Mendla 2. Częstość poszczególnych genotypów i fenotypów różni się w

różnych populacjach 3. Ekspresja antygenów pojawia się w życiu płodowym, w pełni

wykształca się po urodzeniu i we wczesnym okresie noworodkowym, pozostaje do końca życia

2. Antygeny krwinek czerwonych wykrywa się również na: Erytroblastach Pronormocytach Retikulocytach

1. Dotychczas 33 układów grupowych 2. Łącznie ok. 600 antygenów

Page 7: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

Ekspresja antygenów grupowych na krwinkach noworodków

Page 8: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

1. Alloprzeciwciała – przeciwciała rozpoznające antygeny obce, nie występujące na własnych komórkach (krwinkach)

Alloprzeciwciała naturalne –Przeciwciała powstające na skutek immunizacji antygenami powszechnie występującymi w środowisku: bakterie, grzyby, robaki, kurz, rośliny itd. Zazwyczaj klasy IgM.

Alloprzeciwciała odpornościowe –Przeciwciała powstające w następstwie kontaktu z krwinkami obcymi antygenowo np. w wyniku niezgodnej grupowo transfuzji lub podczas ciąży. Należą zazwyczaj do klasy IgG.

Page 9: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

2. Autoprzeciwciała – Przeciwciała reagujące z antygenami autologicznymi, obecnymi na własnych komórkach oraz z identycznymi antygenami znajdującymi się na krwinkach innych osób

- mogą być przyczyną chorób autoimmunizacyjnych np.

niedokrwistości autoimmunohemolotycznej

Page 10: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

1. W odpowiedzi na stymulację układ odpornościowy produkuje przeciwciała skierowane przeciwko określonemu antygenowi – swoiste

2. Swoistość zależy od:

- stopnia dopasowania antygenu do miejsca wiązania z Fab

- liczby ładunków elektrycznych w miejscu wiązania Powinowactwo antygenu do przeciwciała jest wprost proporcjonalne do dopasowania ich kształtu i do liczby par przeciwnych ładunków wewnątrz kompleksu Ag-Ab

Page 11: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

1. Przeciwciała ciepłe - Przeciwciała reagujące najsprawniej w temperaturze fizjologicznej ok. 37 C

2. Przeciwciała zimne - Przeciwciała aktywne w temperaturze niższej niż 37 C (najczęściej pokojowej)

Przeciwciała reagujące w temperaturze poniżej

30 C nie są raczej istotne klinicznie

Page 12: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

Przeciwciała kompletne - Przeciwciała zdolne do wywołania aglutynacji bezpośrednio w połączeniu z krwinkami czerwonymi

Przeciwciała klasy IgM

Page 13: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

Przeciwciała niekompletne (uczulające) Przeciwciała klasy IgG wiążące tylko jeden fragment Fab do jednej determinanty antygenowej na krwince, nie powodują aglutynacji bezpośrednio

Page 14: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

Antygeny ABO – polisacharydy

Układ ABO - układ polimorficzny

Znane są 3 geny : A, B, i 0

Transferaza A1 różni się od transferazy A2 niższą aktywnością.

Lokalizacja – długie ramię chromosomu 9

Geny AB kodują transferazy glikozylowe, która dołączają specyficzny cukier do łańcucha oligosacharydowego

Różnice w genach A i B są punktowe (substytucje, polimorfizmy)

Punktowa różnica w genie 0 powoduje syntezę białka bez aktywności enzymatycznej

Page 15: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania
Page 16: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania
Page 17: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania
Page 18: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

A A A

A A

A

A A A

A

A A

A H

H

Page 19: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania
Page 20: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania
Page 21: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania
Page 22: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

Blood

Group A sites B sites O sites

0 - - 1,590,000-1,740,000

A2 160,000-290,000 - 1,080,000-1,210,000

B - 610,000-830,000 540,000-760,000

A2B 120,000 - 200,000 450,000-550,000 300,000-500,000

A1 910,000-1,300,000 - 70,000-170,000

A1B 420,000-850,000 310,000-560,000 20,000-70,000

Page 23: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania
Page 24: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

GENOTYP FENOTYP ANTYGENY

Polisacharydowy

Łąńcuch

prekursorowy

HHH substancja

HhH substancja

hhPPCh

A

B

AB

0

Bombay

(Oh)

A(+H sub)

B(+H sub)

A,B(+H sub)

Hsubstancja

-

Page 25: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

1. Gen wydzielacza

Se – dominujący

se – recesywny

2. Antygeny wydzielane A, B, H, Le

3. Antygeny są wydzielane do płynów ustrojowych

4. Ok. 80% populacji kaukaskiej stanowią wydzielacze

5. Antygeny wydzielnicze ABO i Le powstają na bazie wspólnego łańcucha prekursorowego

Wydzielacze:

A A, H

B B, H

AB A, B, H

O H

Page 26: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

Antygeny polisacharydowe grup krwi

1. Układ Ii lub IH ( słabe antygeny)

Krwinki płodu reagują słabo z przeciwciałem anty-I i silnie z anty-i.

2. P system: częstość - P1 - 79%,

P2 amorficzny – 21% (brak P1 ),

Przeciwciała anty P1 są przeciwciałami naturalnymi (IgM)

3.Układ Lewis : antygeny Lea and Leb

Przeciwciała anty Lewis są naturalne klasy IgM

Dwie pary genów uczestniczą w budowie antygenów Lewis

Le i le oraz Se i se. Geny le i se są amorficzne.

Substratem dla tych antygenów jest łańcuch H typu I.

Antygeny te są adsorbowane przez błonę krwinki z osocza

Le/Le lub Le/le le/le

Niewydzielacze se/se Le (a+ b-) Le (a-b-)

Wydzielacze Se/Se lub Se/se Le (a- b+) Le (a- b-)

Page 27: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

Układ antygenów Częstość w populacji

• 1. Kidd (Jk aand Jkb) Ab. odpornościowe

Jka 25%, Jkab 50%, Jkb 25%

• 2. Duffy ( Fya Fyb) Ab. odpornościowe

Fya 17%, Fyab 49%, Fyb 34%

• 3. Kell (Kk) ab odpornościowe

K 10%, k 90% (K+, k = K- )

• 4. MNS Przeciwciała naturalne

IgM Anty s zawsze

odpornościowe

M 53%, N 47%, S33%, s67% MS 24%, Ms 28%, NS 8%, Ns 39%

Page 28: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

Układ Kell

Układ Kell. Geny kodujace antygen k i K sa kodominujace. Przeciwciala anty Kell ( anty k i anty K ) maja podobne dzialanie jak anty Rh D z ukladu Rh. Mogą być przyczyną konfliktu pomiedzy matka i płodem i są przyczyną odczynow poprzetoczeniwych.

10% osób rasy kaukaskiej jest K+

2% afroamerykanów jest K+

Zgodnie z obowiazującymi przepisami dziewczynkom i kobietom do okresu menopauzy wolno przetaczać krew zgodną w ukladzie KELL

( K- dla K-)

Page 29: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

1. Antygeny o charakterze białkowym

2. Dotychczas zakwalifikowano 49 antygenów

3. 5 głównych antygenów D, C, c, E, e

4. Nazwa od małpki Macaccus rhesus

5. Odkryty w 1940 przez Landsreinera i Winera

6. Antygeny Rh obecne są TYLKO na krwinkach czerwonych

Page 30: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

matka ma genotyp d/d (Rh-)

Page 31: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

Kompleks genowy % u rasy białej % u rasy czarnej

Dce 2 46

DCe 40 16

DcE 14 9

dce 38 25

Page 32: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

1. Najsilniejszy immunogen krwinek czerwonych

- dwudziestokrotnie silniejszy niż inne

2. Częstość w rasie kaukaskiej 83-87%

3. Liczba miejsc dla antygenu na erytrocycie wynosi ok. 30 000.

Liczba miejsc na krwince czerwonej w zależności od fenotypu

Fenotyp Liczba miejsc antygenu D

DCcee 9 900 – 14 600

Dccee 12 000 – 20 000

DccEe 14 000 – 16 600

DCCEe 14 500 – 19 300

DCcEe 23 000 – 31 000

DccEE 15 800 – 33 300

Page 33: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

Niezgodność = Konflikt

Page 34: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania
Page 35: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania
Page 36: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

I. Do 10 tyg. Ciąży

Wszystkie kobiety

-ABO, RhD

- allo Ab odpornościowe

Brak przeciwciał

II. 21-26 tydz.

Kobiety Rh-

- allo-Ab odpornościowe

III. 27-32 tydz.

Wszystkie kobiety

Brak przeciwciał

- allo-Ab odpornościowe

Brak przeciwciał

Kobiety RhD- : badania kwalifikujące do podania immunoglobuliny anty RhD

Kobiety RHD+ : alloprzeciwciała odpornościowe, gdy matka i dziecko

wymagają leczenia

Alloprzeciwciała obecne

-Identyfikacja

-Kontrola miana oraz obecności dodatkowej

swoistości przeciwciał

-Badanie fenotypu krwinek ojca dziecka

Kwalifikacja do diagnostyki

wewnątrzmacicznej

Diagnostyka choroby

hemolitycznej płodu

IV. Po porodzie:

Page 37: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

- 5 ml krwi żylnej od osób dorosłych

- od noworodków, niemowląt i małych dzieci od 2 do

5 ml krwi

- Próbka powinna być opisana i zawierać następujące

dane: imię i nazwisko, data urodzenia, data pobrania,

oddział.

- Pobrana próbka krwi wraz z kompletnie

wypełnionym skierowaniem jest dostarczana do

pracowni serologicznej.

Page 38: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

Oddział Data SKIEROWANIE

na badanie grupy krwi i Rh ………………… ………………………

Nazwisko i imię Data urodzenia Rozpoznanie………………………………………………………………… Czy chory leczony był krwią………………………………………………. Data ostatniego przetoczenia……………………………………………….

……………………………………………. Podpis i pieczątka lekarza kierującego

…………………………………………….

Podpis osoby pobierającej

Page 39: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

Pieczątka zakładu data badania………………… Nr badania…………………… oddział …………………….. WYNIK Badania grupy krwi Nazwisko i imię………………………………………………………………….. Data

urodzenia…………………………………………………………………… GRUPA KRWI………………………………………………………………….. Przeciwciała

odpornościowe…………………………………………………….. …………………… ……………………….. wykonał sprawdził

Page 40: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

1. Po wykrzepieniu krew odwirować, oddzieloną surowicę przenieść do oddzielnej probówki,

2. przygotować krwinki badane do oznaczenia grup krwi układu ABO i Rh:

3. Sporządzić odpowiednie zawiesiny krwinek: 10 % - 1 kropla gęstych krwinek i 9 kropli PBS; testy płytowe 4 % - 1 kropla gęstych krwinek i 24 krople PBS. Testy

probówkowe

Do metod automatycznych krew pobierana jest na EDTA

- 5 ml

Page 41: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

A. Zestaw do oznaczania grup krwi w układzie ABO 1. Dwa komplety surowic monoklonalnych (anty-A i anty-B)

pochodzących z różnych klonów oraz krwinek wzorcowych grup O, A1, B. 2. Zestaw jest sporządzany i kontrolowany każdego dnia w zakresie swoistości i aktywności.

3. Dolichotest - różnicowanie odmian antygenu A z układu ABO na antygeny A1 i A2.

B. Zestaw do oznaczania grupy krwi w układzie Rh 1. Dwa odczynniki monoklonalne anty-D. Jeden z odczynników

powinien pochodzić z klonu RUM-1, drugi z klonu Blend. Zestaw jest kontrolowany każdego dnia. Obowiązuje kontrola odczynnika z krwinkami Rh(+) i Rh(-) oraz autokontrola.

Page 42: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

Surowica kontrolna

Krwinki anty A anty B

kontrolne

0

A

B

Page 43: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

Pacjent Surowica kontrolna Kontrolne krwinki

nr anty A anty B 0 A B Dolichotest Wynik

Krwinki pacjenta Surowica pacjenta

0

A1\A2

B

AB

123

345

234

367

Page 44: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

+

Ab kompletne anty -x krwinki z ag x Reakcja Ag - Ab =aglutynacja

(IgM)

=

Page 45: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

Kontrola pozytywna

surowica RBCs

anty-D O Rh +

Kontrola negatywna

surowica RBCs

anty-D O Rh -

Odczyt po 1 min (RUM) lub po 15 min (BLEND)

inkubacji w temp. Pokojowej

i po odwirowaniu 1 min 1800 obr/min

Wynik:

Aglutynacja RBCs Brak aglutynacji RBCs

Page 46: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

surowica

anty-D

RUM

krwinki

pacjenta

Surowica

Anty-D

BLEND

krwinki

pacjenta

1 min inkubacja (RUM) lub 15 min (BLEND)

temp. pokojowa

wirowanie 1 min. 1800 obr./min.

odczyt

Page 47: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania
Page 48: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

Testy antyglobulinowe

1. Ocena zgodności krwi biorcy i dawcy przed transfuzją

2. Rozpoznanie anemii hemolitycznej noworodków

3. Ocena niekompletnych auto-przeciwciał w anemii autoimmunologicznej

4. Badania przesiewowe np.: surowic ciężarnych i dawców krwi

5. Identyfikacja swoistości przeciwciał znalezionych w badaniach przesiewowych

6. Określanie antygenów innych układów grup krwi np.: Duffy, Kell i innych

Page 49: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

Wykrywanie przeciwciał związanych z antygenami na powierzchni krwinek czerwonych in vivo

Wykonywany w następujących przypadkach: 1. U noworodków z podejrzeniem choroby hemolitycznej (ChHN)

2. U chorych z podejrzeniem niedokrwistości autoimmunohemolitycznej (NAIH)

3. U biorców krwi w badaniach powikłań poprzetoczeniowych

4. U noworodków urodzonych przez kobiety Rh ujemne

5. U niemowląt do 4 miesiąca życia, przy dobieraniu krwi do transfuzji

Page 50: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania
Page 51: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

Stosowany w przypadku:

1. Wykrywania alloprzeciwciał odpornościowych w surowicy krwi

2. Dobierania krwi do przetoczeń

3. Wykrywania przeciwciał odpornościowych u kobiet ciężarnych

4. Badania antygenu D

5. Oznaczanie antygenów na krwinkach

Page 52: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania
Page 53: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

Krwinki wzorcowe są zawsze grupy O:

Zestaw krwinek

1. dccee Kk Fy(a+b+) Jk(a+b-) MNSsP1 Le(a-b+}

2. Dccee kkFy(a+b-) Jk(a-b+) ssP1 Le(a-b+)

3. DccEe Kk Fy(a+b+) Jk)a+b+) MMSsP1 Le(a-b+)

Page 54: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania
Page 55: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania
Page 56: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

pieczątka oddziału SKIEROWANIE NA PRÓBĘ ZGODNOŚCI SEROLOGICZNEJ BIORCA: Nazwisko i imię………………………………………………………… Data urodzenia…………………………………………………………. Rozpoznanie…………………………………………………………….. Grupa krwi………………………………………………………………… Przeciwciała……………………………………………………………… Biorca: pierwszorazowy, wielokrotny, wieloródka (właściwe podkreślić) czy przewidziane są dalsze przetoczenia w ciągu następnych 5-ciu dni…….. DAWCY: Nr pojemników………………………………………………………………… Grupa krwi…………………………………………………………………….. ………………………. . ………………………………. Podpis i pieczątka lekarza czytelny podpis osoby pobierającej ……………………………… data i godzina pobrania

Page 57: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

pieczątka zakładu data………………………. Nr badania………………. Oddział…………………… WYNIK PRÓBY ZGODNOŚCI Nazwisko i imię biorcy…………………………………………………………. Kontrolne badanie grupy

krwi…………………………………………………… Przeciwciała

odpornościowe……………………………………………………. Krew dawcy

grupy……………………….Nr………………………………………

……………………………………….. wynik……………………………………………………………………………

….. uwagi……………………………………………………………………………… ………………………….

………………………………….. wykonał sprawdził

Page 58: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

Nr Krwinki Surowica Aglutynacja

1 Dawcy

Biorcy Jeśli brak reakcji

to zgodna

2 Wzorcowe

3 probówki

Biorcy Brak jeśli brak

przeciwciał

odpornościowych

3 Wzorcowe

Rh+ (plus)

Standard

Anty D

+++

Silna

4 Wzorcowe

Rh - (minus )

Standard

Anty-D

Brak

Page 59: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

Osoby z krwinkami grupy O są określani jako uniwersalni dawcy ponieważ ich krwinki nie mają ani antygenu A ani B.

:

Masa krwinkowa grupy 0

ale nigdy pełna krew

powinna być dobrze tolerowana przez wszystkich biorców

Page 60: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

WYNIK PRÓBY

ZGODNOŚCI WAŻNY 48 GODZIN

Krew po wykonanej próbie musi być

przechowywana w laboratorium

przez 5 dni

Page 61: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

Wskazania do przetoczenia dotyczą przewrócenia i utrzymania :

1. Zdolności do przenoszenia tlenu ( ostra, gwałtowna utrata krwi z wystąpieniem objawów obniżenia wysycenia krwinek tlenem)

2. Odpowiedniej objetości krwi

3. Czynności układu hemostazy ( liczby płytek, czynników krzepnięcia we wrodzonych i nabytych koagulopatiach)

4. Czynności krwinek białych ( leczenie ostrych zakażeń, sepsy u pacjetów ze znaczną neutropenią ( liczba WBC < 500 ul)

5. Każdy przypadek musi być oceniony indywidualnie , głównie na podstawie objawów klinicznych i wyników badań laboratoryjnych Niski poziom hemoglobiny nie powinien być jedynym kryterium do przetoczenia.

Page 62: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

Dzieciom poniżej 4 m-ca życia przed przetoczeniem należy:

1. Określić grupę krwi w układzie ABO i antygen D z układu Rh

u matki i dziecka

2. Wykonać badania w kierunku obecności alloprzeciwciał odpornościowych w surowicy matki

3. Wykonać bezpośredni test antyglobulinowy (BTA) z krwinkami dziecka

Jeżeli:

1. W surowicy matki nie ma alloprzeciwciał odpornściowych

2. U dziecka test BTA jest ujemny

można przetaczać krew zgodną w układzie ABO i Rh bez próby zgodności pod warunkiem sprawdzenia grupy ABO i Rh we krwi przeznaczonej do przetoczenia

Page 63: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

Jeżeli u matki wykryje się przeciwciała odpornościowe:

1. Dziecku należy dobierać krew bez odpowiadającego im antygenu

2. Przed każdym przetoczeniem wykonywać próbę zgodności z

surowicą matki.

1. W tym celu należy pobrać krew matki, po odciągnięciu surowicy podzielić ją na małe porcje i przechowywać w zamrożeniu w celu użycia do kolejnych prób zgodności

3. Jeżeli krew matki jest niedostępna należy :

1. - Sprawdzać obecność przeciwciał odpornościowych w surowicy dziecka

2. - Wykonywać próbę zgodności przed pierwszą transfuzją

- Ujemne wyniki tych badań pozwalają na ich pominięcie

przy następnych przetoczeniach.

Page 64: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

Jeżeli wynik testów wskazuje na obecność przeciwciał odpornościowych w surowicy dziecka, testy należy powtarzać przed każdym przetaczaniem.

Dzieciom z krwinkami grupy A lub B urodzonymi przez matki z krwinkami grupy 0 należy przetaczać krwinki 0

Krew jednoimienną wolno przetoczyć dziecku:

1. po stwierdzeniu w surowicy matki braku obecności przeciwciał anty A lub anty B klasy IgG ( odpornościowych)

2. Po wykonaniu próby zgodności z surowicą dziecka z zastosowaniem testu PTA

Page 65: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

1. Krew pełna KP( konserwowana) zawiera :RBC, WBC, PLT, czynniki krzepnięcia

2. Koncentrat krwinek czerwonych KKCz(krew zagęszczona, masa krwinkowa) (usunięte osocze, Htc - 70%)

3. Krwinki czerwone pozbawione leukocytów przez płukanie (Płukane krwinki czerwone) - bez osocza, płytek i leukocytow)

4. Koncncentrat krwinek płytkowych KKP( wskazania: PLT < 10 000/ul)

5. Mrożone osocze FP (zawiera wszystkie czynniki krzepnięcia z wyjątkiem krwinek płytkowych)

Page 66: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

6. Krioprecypitat AHF (Krio) uzupełnia fibrynogen, czynnik VIII) w przypadku hemofilii, choroby von Willebrandas, DIC

7. Koncentrat granulocytów (granulocyty od jednego dawcy) w przypadku znaczenj neutropenii ( po chemioterapi), w posocznicy, która nie odpowiada na antybiotyki

8. Albumina (5-25% koncentrat ) w przypadku wypełnienia objetości

9. Preparaty immunoglobulinowe IVIG

Przetaczanie krwi

Page 67: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

Preparaty krwiozastępcze są stosowane w przypadku:

1. Braku dostępu do krwi

2. Odmowy zgody na przetoczenie krwi z powodów religijnych

3. Rzadkiej grupy krwi pacjenta i/lub obecności przeciwciał

przeciwko licznym antygenom krwinek czerwonych ( problemy z

testem zgodności)

Page 68: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

Zabieg przetaczania krwi, w którym biorca krwi jest dawcą dla samego siebie. Metoda ta jest bezpieczna, ponieważ pozwala na uniknięcie ryzyka związanego z wystąpieniem powikłań poprzetoczeniowych, alloimunizacją, przeniesieniem chorób wirusowych.

Przed pobraniem krwi do autotransfuzji należy:

- wykonać badania na obecność wirusów (HCV, HIV)

- oznaczenie antygenów ABO i D

- badanie obecności przeciwciał odpornościowych

Przed autotransfuzją należy wykonać:

- kontrolę antygenów ABO z próbki odciętej z drenu i

skonfrontować ją z grupą krwi chorego

- próbę zgodności

Page 69: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

1. Hemodilucja śródoperacyjna (normowolemiczna)

– pobranie krwi pełnej chorego przed rozpoczęciem zabiegu z jednoczesnym wyrównaniem objętości krwi krążącej (krystaloidy)

2. Przetoczenie krwi własnej, wynaczynionej śródoperacyjnie. Metoda ograniczona do zabiegów chirurgicznych gdzie spodziewana utrata krwi wynosi > 20%.

1. Przetoczenie krwi własnej wynaczynionej pooperacyjnie. Przetoczenie krwi wynaczynionej pooperacyjnie z drenażu chirurgicznego

Page 70: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

1. Stężenie hemoglobiny < 100g/l

2. Obecność markerów chorób wirusowych (HBV, HCV, HIV)

3. Aktywne zakażenie bakteryjne

4. Niestabilna choroba wieńcowa

5. Ciężkie zwężenie aorty

6. Niedawno przebyty zawał

7. Niewydolność krążenia mózgowego

8. Padaczka

9. Guz mózgu

Page 71: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

1. Osoby małoletnia poniżej 16 r.ż.

Zgodę mogą wyrazić przedstawiciele ustawowi pacjenta

Zgoda małoletniego nie upoważnia do leczenia.

W przypadku braku zgody lub jednomyślności opiekunów lekarz ma prawo przetoczyć składnik po uzyskaniu zezwolenia sądu opiekuńczego.

Jeżeli stan zdrowia nie pozwala na oczekiwanie lekarz ma prawo podać preparat ale tylko w sytuacji nie cierpiącej zwłoki. Lekarz musi o fakcie powiadomić opiekunów i sąd.

Page 72: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

2. Osoby między 16-18 rokiem życia

Zgodę musi wyrazić pacjent oraz jego przedstawicielustawowy

W przypadku braku zgody którejkolwiek ze stron konieczne jest zwrócenie się do sądu opiekuńczego

3. Osoby pełnoletnie

Decyzję o toczeniu osobie pełnoletniej ale nieprzytomnej lekarz podejmuje po uzyskaniu zgody sądu opiekuńczego

Na decyzję nie ma wpływu stanowisko rodziny pacjenta

Wiążący dla lekarza jest brak zgody wyrażony przed utratą przytomności (jednoznacznie na piśmie)

Page 73: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

1 Natychmiastowe odczyny poprzetoczeniowe

a/ Immunologiczne:

- hemoliza wewnątrznaczyniowa - niezgodność w grupach ABO - - gorączkowy odczyn niehemolityczny- granulocyty dawcy

- anafilaksja - przeciwciała anty IgA

- pokrzywka - przeciwciała przeciwko białkom osocza

- niekardiogenny obrzęk płuc - przeciwciała antyleukocytarne lub

aktywacja układu dopełniacza

b/ Nieimmunologiczne :

- gorączka ze wstrząsem - zakżenie bakteryjne

- zastoinowa niewydolność krążenia - przeciążenie krążenia

- objawowa hemoliza - fizyczne uszkodzenie krwinek

Page 74: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

Odczyn poprzetoczeniowy - Odczyny opóźnione- etiologia

a/ Immunologiczne

- odpowiedź anamnestyczna na antygeny krwinek z poza ABO

- choroba przeszczep przeciwko gospodarzowi - przetoczenie żywych limfocytów lub komórek NK

- plamica poprzetoczeniowa - przeciwciała przeciwko płytkom

b / Nieimmunologiczne

- przeładowanie żelazem - liczne, częste przetoczenia

- zapalenie wątroby - wirusy żółtaczki

- AIDS - wirus HIV

= zakażenia pierwotniakami - malaria, babeszjoza

Page 75: Zakład Diagnostyki Laboratoryjnej - zdl.wum.edu.pl · i Immunologii Klinicznej Wieku Rozwojowego WUM Laboratorium wykonuje podstawowe badania u chorych z zakresu serologii - badania

Postępowanie w przypadku odczynu:

- przerwać transfuzję i utrzymać wkłucie dożylne. przetaczać 0,9%NaCL

- zidentyfikować pacjenta, sprawdzić dokumentację

Do placówki służby krwi przesłać:

- świeżo pobraną próbkę krwi z innej żyły niż wkłucie dla

transfuzji (15 ml na antykoagulant)

- przesłać zabezpieczoną w laboratorium krew pacjenta z

której wykonywano próbę zgodności i oznaczano grupe krwi

- świeżą próbkę moczu