Create s without this message by … › sites › zdl.wum.edu.pl › files › ...Przyczyny...

Create PDF files without this message by purchasing novaPDF printer (http://www.novapdf.com)

http://www.novapdf.com


Panel badań biochemicznych wykonywanych w przypadku

licznych chorób i dysfunkcji wątroby

(próby czynnościowe wątroby)




Przyczyny uszkodzenia miąższu wątroby

Wirusowe Wirusy zapalenia wątroby, wirusy krwotoczne, adenowirusy, enterowirusy

Leki *

Alkohol i toksyny Zatrucia grzybami, arsen, fosfor

Immunologiczne Autoimmunologiczne zapalenie wątroby, niealkoholowe stłuszczające zapalenie wątroby

Specyficzne przyczyny wątrobowe Hemochromatoza, amyloidoza, chłoniak

Nowotwory Nowotwory wątroby, nowotwory miąższu wątroby, chłoniaki

Naczyniowe Zastoinowa niewydolność serca, choroba zakrzepowa,

Inne Bakteryjne: gruźlica, kiła, brucelozaGrzybicze: kandydoza, kokcydioza, kryptokokozaPasożyty: robaki, pierwotniaki




*Leki a choroby wątroby

Przeważa uszkodzenie miąższu wątroby

Przeważa uszkodzenie dróg żółciowych

Paracetamol, salicylany, tetracykliny,

metotreksat, leki przeciwgruźlicze,

halotan, ketokonazol, tauryna

Androgeny, fenylotiazydy, leki hipoglikemiczne, erytromycyna, nitrofurantoina, leki immunosupresyjne, kaptopril




Test Wartości referencyjne

Bilirubina 5-18μmol/L

Fosfataza alkaliczna 35-120 IU/L

γ-glutamylotransferaza (GGT) 12-58 IU/L

Aminotransferaza alaninowa (ALT)

5-40 IU/L

Albumina 35-45 g/L

Panel testów czynnościowych wątroby




Materiał do oznaczeń Testy

Surowica lub osocze Stężenie bilirubinyAktywność ALT, AST, ALP, GTP, CHE, LDHStężenie białka całkowitegoStężenie albuminProteinogramProtrombina

Mocz Stężenie bilirubiny, urobilinogenu

Podstawowe badania biochemiczne




Aminotransferaza asparaginianowa (AspAT, GOT) –mitochondria, cytoplazma

Aminotransferaza alaninowa (AlAT, GPT) – wszystkie komórki organizmu, tylko cytoplazma

AMINOTRANSFERAZY




Aktywność AspAT i AlAT u dorosłych:• Wyższa u mężczyzn niż u kobiet• Zmienia się wraz z wiekiem• Aktywność AspAT jest niższa niż AlAT do około 60 r.ż.

potem wartości ulegają wyrównaniu.

U mężczyzn do około 15 r.ż. aktywność AspAT jest nieco wyższa niż AlAT, po 15 r.ż. odwrócenie aktywności.U kobiet odwrócenie aktywności dopiero po 20 r.ż.




W chorobach wątroby wzrost aktywności AlAT i często podwyższona aktywność AspAT

wyjątek stanowi alkoholowe zapalenie wątroby możemy obserwować wzrost aktywności AspAT

Alkohol –podwyższenie aktywności mitochondrialnej AspAT w surowicy, obniżenie aktywności frakcji cytozolowej.

Alkohol indukuje uwalnianie mitochondrialnej AspAT z komórek bez ich widocznego uszkodzenia.

AMINOTRANSFERAZY




Czynniki wpływające na aktywność AspAT i AlAT inne niż uszkodzenia wątroby

Czynnik AspAT AlAT

Pora dnia 45% zmienności w ciągu dnia; najwyższa wartość po południu, najniższa w nocy

Zmienność z dniana dzień

5-10% zmienność międzyposzczególnymi dniami

10-30% zmienność między poszczególnymi dniami

Rasa/płeć 15% wyższe u mężczyzn rasy czarnej

Wskaźnik masyciała (BMI)

40-50% wyższe przy wysokim BMI

40-50% wyższe przy wysokim BMI

Posiłek Brak wpływu Brak wpływu

Wysiłekfizyczny

3-krotny wzrost przy forsownym wysiłku

20% niższe u osób po normalnej aktywności fizycznej niż u osób nie ćwiczących lub ćwiczących intensywnie




Przechowywaniepróbek

Stabilne w temperaturzepokojowej przez 3 dni, w chłodziarce przez 3 tygodnie (spadek < 10%); w staniezamrożenia stabilne przez lata (spadek 10-15%)

Stabilne w temperaturzepokojowej przez 3 dni, w Chłodziarce przez 3 tygodnie (spadek 10-15%). Znaczący spadek w przypadku zamrażania i rozmrażania

Hemoliza, anemiahemolityczna

Znaczący wzrost Umiarkowany wzrost

Uszkodzeniemięśni

Znaczący wzrost Umiarkowany wzrost

Czynniki wpływające na aktywnooeć AspAT i AlAT inne niż uszkodzenia wątroby




Wartości ALT nie przekraczające 2-3x górny zakres referencyjny

- hemoliza (in vivo lub in vitro)- przewlekłe zapalenia wirusowe wątroby- autoimmunologiczne zapalenia wątroby- spożycie alkoholu- rzadziej w przewlekłej terapii lekami np. sulfonamidy

Wartości ALT w granicach 3-10x górny zakres referencyjny

zapalenie wątroby- zawał mięśnia sercowego- ostra cholestaza




Aktywność ALT około 10 x przekraczająca górny zakres referencyjny- ostre wirusowe zapalenie wątroby- toksyczne uszkodzenie wątroby – zatrucie chloroformem,

pestcydami, muchomorem sromotnikowym- hipoksja- masywne uszkodzenie mięśni np. zespół zmiażdżenia




Wartości AspAT nie przekraczające 2-3x górny zakres referencyjny

- hemoliza (in vivi lub in vitro- przewlekłe zapalenia wirusowe wątroby- spożycie alkoholu- rzadziej w przewlekłej terapii lekami- intensywny wysiłek fizyczny

Wartości AspAT w granicach 3-10x górny zakres referencyjny

- zawał mięśnia sercowego - zabiegi chirurgiczne- choroby mięśni szkieletowych- przewlekłe zapalenia wątroby




Aktywność AspAT około 10x górny zakres referencyjny

- wirusowe zapalenie wątroby

- toksyczne uszkodzenie wątroby

- nowotwory wątroby

- kamica żółciowa

- zawał, zapalenie mięśnia sercowego

- zabiegi kardiochirurgiczne

- zabiegi reanimacyjne

- masywne uszkodzenie mięśni szkieletowych




Wskaźnik De Ritisa - to stosunek aktywności AST do ALT:

AST/ALT < 1,0 świadczy o łagodnym uszkodzeniu wątroby,

AST/ALT >1,0 (a szczególnie > 2,0) świadczy o martwicy komórek wątroby, także w zawale mięśnia sercowego,

AST/ALT ok. 1,0 występuje między innymi w marskości wątroby, w ostrej cholestazie zewnątrz wątrobowej, w nowotworach wątroby i przerzutach do wątroby.




Fosfataza zasadowa (ALP)

Uczestniczy w transporcie metabolitów przez błony komórkowe, wykrywana jest w:- łożysku, - śluzówce jelita, - nerkach, kościach- wątrobie (kolejność zgodnie z zawartością od najwyższej do najniższej).

Fosfataza zasadowa zawarta w kościach, wątrobie i nerkach ma podobną strukturę białkową, kodowaną przez ten sam gen różnice dotyczą zawartości węglowodanów.Okres półtrwania izoenzymu wątrobowego wynosi trzy dni




Fizjologiczny wzrost aktywności- u wcześniaków, - kobiet w ciąży- dzieci w okresie wzrostu- produkcja

fosfatazy przez osteoblasty tkanki łącznej

Fosfataza alkaliczna ALP

Niewielki wzrost aktywności obserwuje się po posiłku




Wzrost ALP 2X lub więcej – wskaźnik obecności cholestazy wątrobowejProdukowana w hepatocytach skąd

wydzielana do żółci

Utrudniony odpływ żółci – wzrost syntezy ALP-wzrost we krwi

Umiarkowany wzrost ALP w chorobach miąższu wątroby, przerzutach

nowotworowych

Cholestaza stymuluje syntezę fosfatazy zasadowej przez hepatocyty. Sole kwasów żółciowych, detergenty lub inne substancje powierzchniowo czynneułatwiają uwalnianie enzymu z błon komórkowych.




W związku z tym, iż istnieje duża zgodność między

podwyższeniem aktywności ALP pochodzenia wątrobowego i

wzrostem aktywności innych enzymów jak GGT,

współistniejące podwyższenie stężenia GGT jest

potwierdzeniem wątrobowego pochodzenia ALP, jednak nie

wyklucza współistniejącej choroby kości

UWAGA !




Gammaglutamylotranspeptydaza (GGT, GGTP)

Enzym błonowy obecnym w:- kanalikach bliższych nefronu- wątrobie, - trzustce - oraz w jelicie

GGT w surowicy jest głównie pochodzenia wątrobowego, jej okres półtrwania wynosi od 7-10 dni, w uszkodzeniach wątroby pochodzenia alkoholowego ulega wydłużeniu do 28 dni, co sugeruje upośledzenie funkcji oczyszczania, jakąpełni wątroba.




1.W krwioobiegu- bilirubina „wolna” połączona z albuminami dostaje się do wątroby.

2. W wątrobie- estryfikacja do bilirubiny „związanej”-sprzężonej z kwasem glukuronowym (UDP-glukuronylotransferaza), wydzielana do żółci i z żółcią do przewodu pokarmowego.

3. W dwunastnicy i jelicie cienkim- przy udziale flory bakteryjnej następuje redukcja grup winylowych, powstaje sterkobilinogen, część po kolejnych reakcjach wydalany z kałem jako sterkobilina, część przedostaje siędo krwi i jako rozpuszczalny w wodzie urobilinogen wydala się przez nerki z moczem.

Bilirubina




Stężenie bilirubiny mierzone jest najczęściej za pomocądwóch testów określających:- stężenie bilirubiny całkowitej - bilirubiny bezpośredniej;

stężenie bilirubiny całkowitej - stężenie bilirubiny bezpośredniej = stężenie bilirubiny pośredniej

Test określający bilirubinę bezpośrednią mierzy głównie d-bilirubinę oraz bilirubinę związaną a także niewielki

procent bilirubiny wolnej.

Bilirubina




PODZIAŁ ŻÓŁTACZEKPRZEDWĄTROBOWE ↑ bilirubiny wolnej

Wynik nasilonej hemolizy lub nieefektywnej erytropoezy.

WĄTROBOWE ↑bilirubiny wolnej i związanej

Zaburzenia wychwytu, transportu i sprzęgania bilirubiny w hepatocytach.Uszkodzenie komórek wątrobowych w przebiegu: WZW, uszkodzeń alkoholowych, polekowych i innych.

POZAWĄTROBOWE ↑ bilirubiny związanej, obecność bilirubiny w moczu

Związane z reguły z cholestazą zewnątrzwątrobową lub wewnątrzwątrobową upośledzenie wydalania żółci do dwunastnicy na skutek przeszkody mechanicznej.




Sole kwasów żółciowych

70-90% zawartości żółci

Syntetyzowane w hepatocytach z cholesterolu

sprzężonego z glicyną lub tauryną

Kwas cholowy i chenodeoksycholowy

rola w organizmie: zapobiegają tworzeniu się kamieni

żółciowych, emulgacja tłuszczy

są czułym wskaźnikiem strukturalnych chorób wątroby

ich kumulacja w organizmie powoduje swędzenie skóry –

żółtaczka mechaniczna




Czas protrombinowy nie jest bezpośrednio zależny od stężenia poszczególnych czynników krzepnięcia i ulega znaczącemu wydłużeniu dopiero wówczas gdy stężenie czynnika danego czynnika opadnie poniżej 10% procent wartości prawidłowej.

Czas protrombinowy




Cholinesteraza CHE

Enzym produkowany przez hepatocyty i swoisty

dla wątroby.

Obniżenie aktywności

- przewlekłe chorobachy wątroby

- niedożywienie,

- szok pourazowy,

- terapii promieniami X,

- po leczeniu cytostatykami.




Dehydrogenaza mleczanowa LDH

Enzym cytoplazmatyczny

Największa aktywność w tkankach o wysokim metabolizmie:

- mózg,

- erytrocyty,

- mięsień sercowy, leukocyty, płytki krwi, nerki, wątroba,

- płuca,

- mięśnie szkieletowe

LDH4, LDH5 – charakterystyczne dla wątroby




DIAGNOSTYKA WZW

• BADANIE LEKARSKIE

• WYNIKI BADAŃ BIOCHEMICZNYCH OKREŚLAJĄCYCH FUNKCJĘ WĄTROBY

• WYKONANIE SPECYFICZNYCH TESTÓW SEROLOGICZNYCH




Marker Czas pojawienia się po infekcji Znaczenie kliniczne

HBsAg 4-12 tygodni Bardzo wczesny wskaźnik ostrej infekcji. Brak eliminacji > 6 miesięcy –przewlekła infekcja

IgM anty-HBc 6-14 tygodni ostre zapalenie wątroby typu B (wysokie miana) lub

przewlekłe zapalenie wątroby (niskie miana)

IgG anty-HBc

stan po ekspozycji na HBV (ujemny HBsAg) lubprzewlekłe zapalenie wątroby (dodatni BHsAg)

anty-HBs 4-10 miesięcy Przebyta infekcja oraz nabyta odporność na dalsze zakażenia

HBeAg 4-12 tygodni Wskazuje na replikację wirusa, okres wysokiej zakaźności

anty-HBe 8-16 tygodni stan po ostrym zapaleniu wątroby typu B lubnadal utrzymująca się replikacja wirusa, opanowanie ostrej infekcji

HBV-DNA 4-12 tygodni Ocena poziomu replikacja wirusa oraz ocena skuteczności terapii antywirusowej

Serologiczne markery WZW typu B




PRZEWLEKŁE WZW TYPU B

Rozwija się w momencie gdy po upływie 6 miesięcy, licząc

od początku ostrej fazy WZW typu B, nie doszło do

eliminacji wirusa.




Create s without this message by … › sites › zdl.wum.edu.pl › files › ...Przyczyny...

Documents

Transcript of Create s without this message by … › sites › zdl.wum.edu.pl › files › ...Przyczyny...