WYŻSZA SZKOŁA FINANSÓW I PRAWA

W BIELSKU-BIAŁEJ

STUDIA PODYPLOMOWE: MECHANIZMY FUNKCJONOWANIA

STREFY EURO

PRACA DYPLOMOWA

„Wpływ konfliktów zbrojnych na stabilność krajów strefy euro na tle

wybranych krajów Unii Europejskiej.”

Autor: Promotor:

Mariusz Mazur dr Adam ŻABKA

Paweł Kamiński

Bielsko-Biała, 2015 rok

2

SPIS TREŚCI

Wstęp…………………………………………………..…………………………………….. 3

Rozdział I. Typologia konfliktów zbrojnych i jej rodzaje………………………….…………5

Rozdział II. Konflikty zbrojne po powstaniu unii europejskiej…………………….…………7

Konflikt w Iraku…………….……...………….…………………...………………………..8

Konflikt w Afganistanie ……………….……………………………………………………9

Konflikt na Ukrainie ………..………………………………………………..….…..……..11

Konflikt w Egipcie………………………………………………………………………….12

Konflikt w Libii…………………………………………………………………………….13

Konflikt w Tunezji………………………………………………………………………….13

Rozdział III. Miary stabilności gospodarki…………………………………………………..15

Rozdział IV. Porównanie okresów konfliktów z wybranymi wskaźnikami……..…………..19

Wnioski……………………..………………………………………………..………....…….27

Bibliografia...............................................................................................................................28

3

WSTĘP

Co jakiś czas w serwisach informacyjnych na wszystkich kanałach telewizyjnych, radiowych,

czy stronach internetowych pojawia się hasło: konflikt, konflikt zbrojny, które staje się

jednocześnie tematem zagorzałych dyskusji odnośnie skutków konfliktów mających wpływ

na gospodarkę Unii Europejskiej. Jednak mało kto zdaje sobie sprawę z tego, skąd biorą się te

pojęcia, czy też na jakich szczeblach zapadają w ogóle decyzje o ingerencji w danym

państwie. Dlatego na temat pracy dyplomowej postanowiliśmy wybrać wpływ konfliktów

zbrojnych, dokładniej opisując jedynie niektóre, najgłośniejsze z nich, opierając się

jednocześnie na własnych doświadczeniach. Tytuł naszej pracy zatem brzmi: „Wpływ

konfliktów zbrojnych na stabilność krajów strefy euro na tle wybranych krajów w Unii

Europejskiej”.

W tej pracy chcemy na miarę naszych możliwości konstruktywnie przedstawić powyższe

zagadnienie. Dlaczego wybraliśmy taki temat? Ponieważ było to podyktowane głównie

poszerzeniem wiedzy o strefie euro, o korzyściach płynących ze wspólnej waluty w Unii

Europejskiej. Zadaliśmy sobie pytanie, czy konflikty zbrojne mają wpływ na gospodarkę Unii

Europejskiej i na gospodarkę światową i jakie wskaźniki makroekonomiczne najbardziej

ukazują ten wpływ.

Głównym celem pracy dyplomowej będzie zatem porównanie wskaźników

makroekonomicznych np. PKB, kursy walut, inflacja, ceny ropy, złota, indeksy giełdowe

w takich krajach jak Polska, Czechy, Dania, które należą do Unii Europejskiej lecz nie należą

do unii walutowej oraz Słowacja, Niemcy, Francja należące do strefy euro. Pokażemy też

wskaźniki wszystkich państw Unii oraz wszystkich krajów strefy euro jako jednej gospodarki.

W rozdziale pierwszym przedstawiliśmy jedynie ogólnie typologię konfliktów zbrojnych i jej

rodzaje.

Rozdział drugi to historyczne przedstawienie konfliktów zbrojnych w takich krajach jak Irak,

Afganistan, Tunezja, Egipt i Libia.

Rozdział trzeci to miary stabilności gospodarki.

Rozdział czwarty to porównanie konfliktów zbrojnych ze wskaźnikami

makroekonomicznymi. Pracę dyplomową oparliśmy na analizie dostępnych na polskim rynku

wydawniczym książek, autorów zajmujących się tym zagadnieniem i innych pomniejszych

mniej bądź bardziej znanych publikacjach, jednakże bardzo pomocnych przy powstawaniu tej

pracy dyplomowej. Część materiałów pochodzi ze stron internetowych, które zawierają wiele

cennych informacji, wymagających jednak zawsze dokładnego i skrupulatnego sprawdzenia.

4

Mimo wszystko mamy nadzieję, że zebrane i przedstawione w tym opracowaniu materiały, w

stopniu, co najmniej dobrym przedstawią i wyjaśnią pojęcie konfliktu i konfliktu zbrojnego.

Szczegółowy wykaz literatury został zamieszczony na końcu niniejszej publikacji.

5

ROZDZIAŁ I

Typologia konfliktów zbrojnych i jej rodzaje

Pojęcie konfliktu zbrojnego jest szersze od pojęcia wojny. Konflikt (łac. conflictus =

zderzenie) to wszelkie przejawy walki zbrojnej, której uczestnikami są strony nie będące

podmiotami prawa międzynarodowego, poprzedzony zwykle jest antagonizmem stron

i narastającą sprzecznością interesów. Z konfliktem do czynienia mamy wtedy, gdy grupa

ludzi posiadająca określoną tożsamość świadomie przeciwstawia się innej grupie mającej

interesy sprzeczne z interesami pierwszej grupy.

Według L.A.Caser: ,,konflikt to walka o wartości i prawa do dóbr takich jak status, siła,

zasoby, której celem jest zneutralizowanie, osłabienie lub wyeliminowanie przeciwników”.

Do konfliktu może dojść w różnych sytuacjach i występuje między dwoma lub większą liczbą

stron. Kiedy sprzeczność interesów występuje w jednym państwie mówimy że jest to konflikt

wewnątrzpaństwowy. Natomiast, gdy jest to sprzeczność między państwami to jest to konflikt

międzynarodowy. Znaczna liczba konfliktów wewnętrznych ulega umiędzynarodowieniu

poprzez włączenie się do nich strony trzeciej, zwykle następuje to w formie wsparcia

finansowego, materialnego lub pośredniej pomocy wojskowej.

CECHY KONFLIKTÓW ZBROJNYCH:

odbywają się zawsze między konkretnymi uczestnikami

rozpoczynają się i kończą w określonym czasie

przechodzą różne fazy (np. wzrostu i spadku napięcia, eskalacji)

obejmują określone obszary (państw, kontynentów)

skupiają się na zdobywaniu określonych wartości i dóbr

wzrost udziału w nich dzieci; ponad 90% ofiar stanowi ludność cywilna

podsycają je dążenia secesjonistyczne określonych obszarów

wojny narodowowyzwoleńcze przekształciły się w wewnętrzne konflikty o władzę,

a przede wszystkim o kontrolę nad surowcami

PRZYCZYNY KONFLIKTÓW MIĘDZYNARODOWYCH

1. Kryterium podmiotowe (K.Waltz)

poziom jednostek - ocena natury i zachowania człowieka wojna wyrazem egoizmu

i głupoty ludzkiej

6

poziom państw i społeczeństw - państwa wywołując wojny chcą uzyskać wewnętrzną

jedność osiągnięcie światowego pokoju nastąpi, gdy przemiany ustrojowe dokonują

się we wszystkich państwach

poziom systemu międzynarodowego - system międzynarodowy cechuje brak

kompleksowego i wiążącego systemu prawnego najlepszym rozwiązaniem byłoby

utworzenie rządu światowego dla współdziałania państw.

2. Mikroteorie - upatrują przyczyn wojen w naturze i zachowaniu jednostek

3. Makroteorie - przyczyny konfliktu leżą na poziomie społeczeństw, państw, systemu

światowego

4. Kryterium przedmiotowe

polityczne i terytorialne - chęć zdobycia suwerenności lub wpływu na określonym

terytorium

ekonomiczne - np. chęć zdobycia wpływów gospodarczych za granicą; chęć

kontrolowania bogactw poza własnym terytorium państwowym itp. lecz także

zróżnicowanie tempa i poziomu rozwoju gospodarczego między podmiotami SM

militarne - zwłaszcza wyścig zbrojeń

ideologiczne - np. okres zimnej wojny, ale również na tle kulturowym lub

cywilizacyjnym

ekologiczne - wzrost populacji, wyczerpywanie się zasobów naturalnych,

nierównomierna dystrybucja zasobów naturalnych

FAZY I STADIA ROZWOJOWE KONFLIKTÓW MIĘDZYNARODOWYCH

1) stabilny pokój - ograniczone stosunki między stronami, rozbieżności w celach

i wartościach rozwiązywanie dyplomatyczne.

2) niestabilny pokój - wzrasta poziom wrogości, pojawiają się napięcia; podejmowane są

działania niedopuszczające do zaostrzenia konfliktu, zazwyczaj za pomocą

niebezpośrednich uczestników.

3) kryzys - sytuacja trudna do kontrolowania, dynamiczna i zmienna. Metody

rozwiązywania kryzysu: negocjacje, mediacje, komisja badań, koncyliacja, podjęcie

środków prawnych na arenie międzynarodowej.

4) wojna - konflikt zbrojny.

5) zawieszenie broni

7

RODZAJE KOFLIKTÓW

ze względu na położenie geograficzne: lokalne, subregionalne, regionalne,

ponadregionalne, globalne (Północ-Południe)

ze względu na przyczyny konfliktu: konflikty graniczne i spory terytorialne (np. konflikt

o Kaszmir)

zamorskie (np. francuska wojna w Indochinach 1946-1954)

na tle ekonomicznym (np. diamenty w Sierra Leone)

etniczne

mniejszościowe

na tle religijnym

ideologiczne

ze względu na walczące podmioty:

o międzypaństwowe (uczestniczą głównie państwa lub zorganizowane siły)

o niepaństwowe (ugrupowania polityczne o charakterze wewnątrzpaństwowym, które

z czasem mogą korzystać z pomocy zewnętrznej)

ze względu na sposób prowadzenia walki – działania lądowe, morskie i powietrzne

ze względu na rodzaj użytej broni – atomowej, chemicznej, biologicznej

ze względu na aspekty prawne i moralne – w kryterium prawnym istotne znaczenie

posiada określenie prawnego charakteru konfliktów zbrojnych (czy są legalne czy

nielegalne). Moralna ocena konfliktów dokonywana jest z punktu widzenia interesów

i celów wszystkich wojujących stron

Konflikt o niskim natężeniu:

retorsja: np. zerwanie stosunków dyplomatycznych

demonstracja: pokaz siły jako czynnik odstraszający bądź ograniczający jego działania ze

względu na potencjalne konsekwencje

odwet: np. Izrael Autonomia Palestyńska

interwencja: naruszenie suwerenności danego kraju. Mieszanie się w sprawy wewnętrzne

innego państwa.

8

ROZDZIAŁ II

Konflikty zbrojne po powstaniu Unii Europejskiej

Konflikt w Iraku

Na obszarze współczesnego Iraku przez stulecia, nawet jeszcze przed naszą erą, toczyły się

konflikty zbrojne. Dopiero w 1932 roku stał się krajem niepodległym, choć nadal pod

kontrolą Brytyjczyków, ze względu na ogromne złoża ropy naftowej. Z czasem, po wielu

utarczkach, coraz silniejszą pozycję i wpływy zdobywała Partia Socjalistycznego Odrodzenia

Arabskiego, czyli Baas. Od roku 1979 do 2003 roku partią Baas i krajem rządził Saddam

Husajn, który wcześniej odsunął od władzy prezydenta – Ahmeda Hassana al-Bakra.

„[…] Wojna, którą koalicja międzynarodowa pod przewodnictwem USA wydała Irakowi 20

marca 2003 roku zakończyła się szybką klęską reżimu Saddama Husajna. 9 kwietnia 2003

roku w centrum Bagdadu doszło do symbolicznego obalenia przez Amerykanów

i Irakijczyków gigantycznego posągu Saddama Husajna. W kolejnych kilku dniach

Amerykanie wraz z bojownikami kurdyjskimi zajęli największe miasta północnego Iraku

Kirkuk i Mosul, a także rodzinne miasto Husajna - Tikrit, pieczętując upadek dyktatora”1.

Rządzony przez Saddama Irak niejednokrotnie pokazał w jakiej pogardzie ma pokój, prawo

międzynarodowe, prawa człowieka, suwerenność sąsiadów. Nie wygasła jeszcze pamięć

o pierwszej wojnie nad Zatoką Perską, która rozpoczęła się od irackiego najazdu na Kuwejt,

wyzwolony następnie przez siły koalicji międzynarodowej. Świat pamiętał też, że podczas

wojny iracko-irańskiej Saddam nie zawahał się użyć broni chemicznej przeciwko irackim

Kurdom, którzy w połowie lat 80. wzniecili kolejne powstanie. Prezydent USA George

W. Bush miał dokończyć to, czego nie udało się dokonać jego ojcu w czasie Pustynnej Burzy.

Iracki dyktator miał zostać w końcu pociągnięty do odpowiedzialności za popełnione

zbrodnie”2. Koalicja antyterrorystyczna - czyli Stany Zjednoczone, Wielka Brytania i inne

kraje Zachodu - z punktu widzenia opinii publicznej odniosła sukces. Przynajmniej tak można

sądzić, nie znając bliżej szczegółów. Szybkie zdobywanie kolejnych miast, małe straty własne

sprawiły, że cała akcja została ogłoszona zwycięstwem nad armią Saddama Husajna. Teraz

możemy się jedynie domyślać, że była to swoista przemyślana strategia irackich dowódców

i może samego Saddama Husajna. W sytuacji braku możliwości prowadzenia otwartej walki,

1 http://www.stosunkimiedzynarodowe.info/kraj,Irak,problemy,Konflikt

2http://konflikty.wp.pl/gid,15426731,kat,1020349,title,10-lat-temu-rozpoczela-sie-inwazja-na-

Irak,galeria.html?ticaid=110842

9

duża część armii irackiej przeszła do „podziemia” i rozpoczęła walkę metodami

terrorystyczno-partyzanckimi, co okazało się dość skuteczną metodą.

Konflikt w Afganistanie

Islamska Republika Afganistanu to państwo położone w południowej części Azji Środkowej,

które powstało w 1747 roku z rozpadu państwa perskiego. Spory wewnętrzne kraju wynikały

głównie z dużego zróżnicowania etnicznego: poza ludami afgańskimi były plemiona

turkmeńskie, Uzbecy, Tadżykowie oraz ludy irańskie: Hazarowie i Beludżowie. O kontrolę

nad Afganistanem rywalizowały także Wielka Brytania i Rosja, co skończyło się uznaniem

niepodległości i suwerenności Afganistanu przez rząd Anglii. Po wielu konfliktach

14 kwietnia 1988 roku w Genewie Afganistan, Pakistan, USA i ZSRR podpisały

porozumienia o uregulowaniu sytuacji w Afganistanie, po którym rozpoczęło się oficjalne

wycofywanie wojsk radzieckich. Reżim komunistyczny, którym od maja 1986 roku kierował

Mohammad Najibullah, trwał nadal, a wśród mudżahedinów zaczęły ujawniać się podziały na

tle religijnym i etnicznym (część ugrupowań czerpała wzorce z szyickiej rewolucji w Iranie,

część zaś z sunnickiego Pakistanu). Tymczasem na południu kraju pojawiło się nowe

ugrupowanie – Talibowie, tj. studenci promujący radykalną interpretację islamu.

W październiku 1994 roku zajęli oni Kandahar na południu kraju, a w lutym 1995 roku

wyparli Hekmatyara z baz pod Kabulem. Talibowie uzyskali pomoc Pakistanu i przejmowali

kontrolę nad coraz większymi połaciami kraju, m.in. opanowując Herat we wrześniu 1995

roku. 8 sierpnia 1998 roku talibowie zajęli Mazar-i-Sharif, ostatnie duże miasto Afganistanu.

Sprawowali wówczas kontrolę nad 95% terytorium Afganistanu i wszędzie bezwzględnie

stosowali muzułmańskie prawo szariatu, co budziło odrazę społeczności międzynarodowej.

Jednak największe obawy wywołało udzielenie schronienia międzynarodowej organizacji

terrorystycznej Al-kaida i jej szefowi Osamie bin Ladenowi. Po tym jak 7 sierpnia 1998 roku

doszło do krwawych zamachów bombowych na ambasady USA w Kenii i Tanzanii, 20

sierpnia armia amerykańska dokonała ostrzału rakietowego domniemanych obozów

treningowych Al-kaidy koło Khostu i Jalalabadu. W listopadzie 1998 roku Talibowie

przeprowadzili proces bin Ladena, ogłaszając go „człowiekiem bez grzechu”. W związku

z takim stanowiskiem Talibów 15 października 1999 roku Rada Bezpieczeństwa ONZ

postanowiła nałożyć sankcje finansowe i transportowe.

Po zamachach terrorystycznych z 11 września 2001 roku prezydent USA George W. Bush

zażądał od Talibów bezwarunkowego wydania przywódców al-Qaidy i zamknięcia obozów

10

treningowych. Talibowie odrzucili ultimatum, wobec czego 7 października 2001 roku wojska

amerykańskie i brytyjskie rozpoczęły kampanię powietrzno-rakietową w Afganistanie, zaś na

lądzie do ofensywy przystąpił opozycyjny Sojusz Północny. Reżim Talibów upadł w ciągu

kilku tygodni – już 13 listopada 2001 roku jednostki Sojuszu Północnego zajęły Kabul,

a 7 grudnia Talibowie opuścili swoją ostatnią twierdzę – Kandahar. Nie udało się jednak

schwytać ani bin Ladena ani przywództwa Talibów. W wyniku konsultacji przedstawicieli

różnych grup etnicznych i politycznych w Bonn 5 grudnia zawarto porozumienie o powołaniu

rządu tymczasowego kierowanego przez Hamida Karzai; formalnie zaprzysiężony został

22 grudnia. W czerwcu 2002 roku loya jirga (tradycyjne afgańskie zgromadzenie

przywódców) powierzyło Karzajowi funkcję prezydenta. Zgodnie z ustaleniami z Bonn

i rezolucją Rady Bezpieczeństwa ONZ z 20 grudnia w Afganistanie rozmieszczono

Międzynarodowe Siły Wsparcia Bezpieczeństwa (International Security Assistance Force –

ISAF), początkowo ograniczone do Kabulu i okolic, ale później o rozszerzonym mandacie.

Oprócz nich w kraju działały również siły amerykańskie zajmujące się ściganiem Talibówi

bin Ladena, mające swoją główną bazę w Bagram. Dalsze pogorszenie się sytuacji

w Afganistanie w pierwszej połowie 2006 roku zmusiło USA do przeprowadzenia operacji

„Mountain Thrust” opartej na intensywnych bombardowaniach, która była największą

operacją militarną od 2001 roku. Nie doprowadziła ona jednak do osłabienia działalności

Talibów, np. 8 września 2006 roku w samobójczym zamachu na konwój amerykański koło

ambasady w Kabulu. Talibowie uzyskali stałą obecność na 54% obszaru Afganistanu

i zapobieżenie ich zwycięstwu wymagało podwojenia liczebności wojsk NATO

w Afganistanie do 80 tysięcy. Tymczasem afgańskie siły bezpieczeństwa wciąż znajdowały

się w fazie tworzenia i nie były jeszcze w stanie samodzielnie stawić czoła rebeliantom.

W czerwcu 2007 roku, gdy szkolenie przejęła z rąk Niemiec Unia Europejska, siły policyjne

liczyły około 70 tysięcy (z docelowych 82 tysięcy) funkcjonariuszy, jednak odpowiednie

wyposażenie posiadało jedynie 40% z nich. Uważano, że siły policyjne są nieefektywne

i skorumpowane, nierzadko pobierając łapówki od farmerów trudniących się produkcją opium

oraz przemytników narkotyków. Nadal trwało też szkolenie przez USA afgańskiej armii,

która w czerwcu 2005 roku liczyła 26 tysięcy żołnierzy, a w połowie 2007 roku – 40 tysięcy;

celem jest osiągnięcie stanu 70 tysięcy żołnierzy. Kontakty między rządem a Talibami

odbywały się więc za pośrednictwem przywódców plemiennych. Uważano, że Talibowie nie

stanowili już spójnego ugrupowania o charakterze religijnym, ale stanowili mariaż dawnych

bojowników, kryminalistów, przemytników i członków międzynarodówki terrorystycznej Al-

11

kaidy. Najprawdopodobniej Talibowie otrzymywali wsparcie ze źródeł zewnętrznych,

zwłaszcza z Pakistanu i regionu Zatoki Perskiej.

Konflikt na Ukrainie

Konflikt na Ukrainie rozpoczął się od „Euromajdanu” na placu Niepodległości w Kijowie,

jako fala największych manifestacji i protestów na Ukrainie od czasu uzyskania przez ten kraj

niepodległości w 1991 roku. Protesty zaczęły się 21 listopada 2013 roku demonstracją

przeciwko odłożeniu przez prezydenta Wiktora Janukowycza podpisania umowy

stowarzyszeniowej z Unią Europejską, a opozycja zażądała usunięcia prezydenta. Wraz

z rozwojem sytuacji postawy manifestantów radykalizowały się i zyskiwały na popularności

postulaty usunięcia prezydenta oraz generalnej odmiany sytuacji w państwie, a sam ruch

przekształcił się w ogólnonarodową rewolucję. Brutalne rozpędzenie protestów 30 listopada

2013 roku przez jednostki specjalne policji Berkut wywołało falę oburzenia i tym samym

doprowadziły do umasowienia ruchu. Protesty rozprzestrzeniły się na cały kraj, a centralny

plac Kijowa – plac Niepodległości, przekształcił się w miejsce permanentnych wieców

protestacyjnych i został ochrzczony Euromajdanem. Apogeum protestów nastąpiło 1 grudnia

tegoż roku, gdy liczba protestujących w Kijowie dochodziła niemal do 800 tysięcy.

W zachodniej części kraju doszło do zajęcia budynków administracji rządowej

i samorządowej przez protestujących, natomiast podobne próby na wschodzie spotkały się

z ograniczonymi sukcesami.

Uliczne walki z 18–20 lutego 2014 roku kosztowały życie i zdrowie kilkuset osób i stały się

punktem zwrotnym w rozwoju sytuacji. Wiktor Janukowycz pod naciskiem opinii zachodniej,

a także fali wzburzenia w kraju zdecydował się przywrócić konstytucję z 2004 roku

i doprowadzić do wcześniejszych wyborów. 21 lutego milicja została usunięta z ulic Kijowa

a Janukowycz opuścił stolicę. Prezydent został odsunięty od władzy, tak jak i prorosyjska

Partia Regionów, natomiast powołano rząd Arsenija Jaceniuka, w obwodzie ługańskim

i donieckim prorosyjscy separatyści, wspierani militarnie przez Rosję, wystąpili wraz z nią

zbrojnie przeciw nowemu rządowi i proklamowali powstanie samozwańczych republik:

Donieckiej Republiki Ludowej (DNR) i Ługańskiej Republiki Ludowej (LNR). Po zbrojnym

zajęciu kluczowych miast Donbasu ogłosili w maju 2014 roku konfederację obu republik w

Federacyjną Republikę Noworosji. Po opanowaniu części miast regionu przez uzbrojone

oddziały separatystów Siły Zbrojne Ukrainy uruchomiły tzw. operację antyterrorystyczną

12

(ATO), której celem było rozbicie ugrupowań zbrojnych separatystów i zlikwidowanie

samozwańczych republik ludowych na terytorium Ukrainy.

Konflikt w Egipcie

Konflikt, jaki wybuchł w Egipcie w styczniu 2011 roku, nie był czymś nowym na tle innych

krajów arabskich, gdzie na przełomie lat 2010 i 2011 mieliśmy do czynienia ze zjawiskiem

określanym nieraz jako „arabska wiosna ludów”.

Ludność wielu krajów arabskich – m.in. Tunezja, Egipt, Algieria, Jordania, Jemen, Libia,

Arabia Saudyjska – w masowych protestach wyrażała swoje niezadowolenie z warunków

życia, które potęgowane było przez bezrobocie i rosnące ceny żywności, a także korupcja i

nepotyzm, również wszelkie inne ograniczenia nakładane na społeczeństwo przez autorytarną

władzę nie poprawiały i tak już zaognionej sytuacji.

Do wybuchu protestów w Kairze doszło 25 stycznia 2011 roku od zwołanej za pośrednictwem

serwisów internetowych akcji „Dzień Gniewu” – Egipcjanie w masowych protestach żądali

ustąpienia z urzędu prezydenta Hosniego Mubaraka, który pełnił funkcję prezydenta Egiptu

nieprzerwanie od 1981 roku. Protesty te w Egipcie spowodowały śmierć około trzystu osób.

W kolejnych dniach demonstracje były kontynuowane i objęły zasięgiem inne miasta, m.in.

Aleksandria i Suez. Do kraju z emigracji powrócił lider opozycji, Mohamed ElBaradei, który

przyłączył się do manifestujących. 28 stycznia w ramach akcji „Piątek Gniewu”. Doszło

wtedy do masowych protestów i krwawych starć ze służbami bezpieczeństwa, w których

zginęło kilkadziesiąt osób, a w odpowiedzi na ulice miast wyprowadzone zostało wojsko.

Władze wprowadziły także godzinę policyjną, a wcześniej odcięły całkowicie dostęp do sieci

internetowej i telefonii komórkowej. Podczas protestów z więzień w całym kraju uciekło

kilka tysięcy osadzonych, a w miastach dochodziło do aktów grabieży i chuligaństwa,

splądrowane zostało Muzeum Egipskie w Kairze. 29 stycznia 2011 roku prezydent Mubarak

pod naciskiem społecznym odwołał rząd i na stanowisko nowego premiera powołał Ahmada

Szafika. Na urząd wiceprezydenta mianował Omara Suleimana. Nie doprowadziło to jednak

do wyciszenia nastrojów społecznych pomimo tego, że wojsko zadeklarowało nieużywanie

siły wobec demonstrujących. 1 lutego 2011roku w ramach „Marszu Miliona” w całym

Egipcie demonstrowało od miliona do 5 mln obywateli. Najwięcej osób zebrało się na

centralnym placu stolicy Midan Tahrir, który od początku był główną areną protestów.

Prezydent Mubarak zadeklarował odejście z urzędu po zakończeniu kadencji i nieubieganie

się o reelekcję w kolejnych wyborach prezydenckich. Zapowiedział pozostanie na stanowisku

i przeprowadzenie procesu reform do tego czasu. 2 lutego 2011 roku w kraju po raz pierwszy

13

doszło do gwałtownych starć między zwolennikami i przeciwnikami prezydenta, a 11 lutego

realizując postulaty protestujących Egipcjan prezydent ustąpił z urzędu.

Konflikt w Libii

Bezpośrednim skutkiem ponad ośmiomiesięcznego konfliktu była zmiana władzy w Libii.

Panujący przez 42 lata dyktator został odsunięty i zabity, a większość jego popleczników

została pochwycona lub zamordowana w czasie walk. 23 października 2011 roku nowe

władze ogłosiły w Bengazi, iż '"Libia jest wolnym krajem. Przedstawicielem Libii na arenie

międzynarodowej została Narodowa Rada Tymczasowa, która podczas trwania konfliktu

otrzymywała co raz większe poparcie na świecie. Przewodniczącym Rady, który pełnił

funkcję głowy państwa był Mustafa Muhammad Abd ad-Dżalil, jego zastępcą był Abdul

Hafiz Ghoga, natomiast urząd premiera objął Mahmud Dżibril. Po zakończeniu wojny

premier ogłosił, iż ustępuje ze stanowiska, które tymczasowo przejął Ali Tarhouni, a 31

października na to stanowisko desygnowano Abdela Rahim al-Kiba. Dowództwo NATO

poinformowało, iż operację powietrzną nad Libią zakończy się wraz z ostatnim dniem

października tegoż roku. Ogłoszono przeprowadzenie w ciągu ośmiu miesięcy elekcji do

parlamentu, który ma opracować nową konstytucję w 2012, poddaną pod osąd społeczności

w referendum. Prezydent Mustafa Muhammad Abd ad-Dżalil ogłosił, iż Libia nie stanie się

islamskim krajem ekstremistycznym, a w nowej konstytucji, islam ma być określony jako

umiarkowany. Wojna zostawiła olbrzymie zniszczenia w infrastrukturze kraju, zrujnowane

zostały miasta przez które przetoczyły się zacięte walki (m.in. Misrata oraz Syrta). Jednym

z następstw wojny w Libii była fala migracji ludności z tego kraju. Większość z imigrantów

opuszczała ojczyznę z powodu biedy i złych warunków życiowych, jednakże część z nich

mogła być związana z obalonym reżimem i szukać nowego miejsca osiedlenia. Celem

podróży była głównie Unia Europejska.

Konflikt w Tunezji

Rewolucja w Tunezji zwana też „jaśminową rewolucją” zapoczątkowała falę masowych

protestów społecznych, do jakich doszło w pierwszych miesiącach 2011 roku w niemalże

wszystkich krajach arabskich. W Tunezji zaczęły się protesty o charakterze społeczno-

politycznym przeciwko złej sytuacji materialnej, bezrobociu, brakowi swobód obywatelskich

i długoletniej władzy prezydenta Zina Al-Abidina Ben Alego. W ich rezultacie 14 stycznia

14

2011 roku prezydent zrzekł się władzy i opuścił kraj udając się do Arabii Saudyjskiej.

Początkiem wystąpień było samospalenie się przez bezrobotnego Mohameda Bouaziziego 17

grudnia 2010 roku w mieście Sidi Bu Zajd, z powodu zarekwirowania przez policję straganu,

na którym nielegalnie handlował owocami. Próba samobójcza miała być protestem przeciwko

brakowi możliwości znalezienia pracy. Protesty w ciągu tygodnia przeniosły się do innych

miast, a 27 grudnia 2010 roku dotarły do Tunisu. Począwszy od 8 stycznia 2011 roku doszło

do radykalizacji nastrojów społecznych, gdy w wyniku użycia siły przez policję z dnia na

dzień wzrastała liczba ofiar śmiertelnych. 15 stycznia 2011 roku obowiązki głowy państwa

przejął Fouad Mebazaâ, a 17 stycznia premier Mohamed Ghannouchi utworzył nowy rząd

jedności narodowej, w skład którego weszli również przedstawiciele opozycji. Przejściowe

władze zobowiązały się do poszanowania zasad demokracji i organizacji wolnych wyborów

w ciągu sześciu miesięcy. Obywatele nie przerwali jednak protestów, domagając się

odsunięcia od rządów wszystkich przedstawicieli obalonego reżimu. 27 stycznia 2011 roku

premier Ghannouchi dokonał zmian w rządzie, odwołując wszystkich ministrów ze

Zgromadzenia Demokratyczno-Konstytucyjnego, a 6 lutego zawieszona została działalność

tej partii. Pod wpływem dalszych protestów premier ustąpił ze stanowiska 27 lutego. 7 marca

zaprzysiężony został nowy rząd Bedżiego Caida Essebsiego, w którym nie znalazł się żaden

z członków dawnej administracji. Na początku marca przejściowe władze podjęły decyzję

o organizacji 24 lipca 2011 roku wyborów do Zgromadzenia Konstytucyjnego, które miało za

zadanie opracowanie nowej konstytucji, w oparciu o którą mogłyby następnie odbyć się

wybory parlamentarne i prezydenckie. W czerwcu data głosowania została jednak przesunięta

na 23 października z powodu problemów organizacyjnych. W wyborach, pierwszych

przeprowadzonych w sposób wolny i uczciwy, zwycięstwo odniosła islamska Partia

Odrodzenia. 12 grudnia 2011 roku Zgromadzenie Konstytucyjne nowym prezydentem kraju

wybrało Moncefa Marzoukiego. Rozwiązany został dawny aparat służb bezpieczeństwa,

odpowiedzialny za represjonowanie przeciwników politycznych oraz dawna partia rządząca -

Zgromadzenie Demokratyczno-Konstytucyjne. W czerwcu 2011 roku w zaocznym procesie

prezydent Ben Ali został skazany na 35 lat pozbawienia wolności za defraudację i nadużycie

funduszy państwowych, a miesiąc później na kolejne 15 lat za nielegalne posiadanie broni,

narkotyków i środków finansowych oraz 16 lat za korupcję i oszustwa przy zawieraniu

umów.

15

ROZDZIAŁ III

Miary stabilności gospodarki

Główne wskaźniki makroekonomiczne to dane statystyczne, które pokazują aktualny stan

gospodarki danego kraju w zależności od stanu poszczególnych obszarów gospodarki

(przemysł, rynek pracy, handel itp.). Są zwykle publikowane regularnie, w stałych porach

przez agencję rządowe i sektor prywatny. W rzeczywistości pozwalają monitorować puls

gospodarki, dlatego są one bardzo dokładnie obserwowane przez niemal wszystkich

uczestników rynków finansowych. Po opublikowaniu tych wskaźników, można

zaobserwować zmienność rynku, a stopień tej zmienności jest uwarunkowany znaczeniem

danego wskaźnika. Dlatego właśnie ważne jest zrozumienie, które wskaźniki są najważniejsze

i jaką sytuację odzwierciedlają.

Stopy procentowe odgrywają najważniejszą rolę w ruchu cen walut. Jako instytucje

ustalające stopy procentowe, banki centralne są najbardziej wpływowymi graczami. Dyktują

dynamikę przepływów inwestycyjnych, jako że waluta jest odzwierciedleniem gospodarki

danego kraju, różnice stóp procentowych mają wpływ na względną wartość walut względem

siebie. Gdy banki centralne zmieniają stopy procentowe, powodują ruch i zmienność na rynku

Forex. W świecie transakcji Forex, trafna spekulacja na działania banków centralnych może

zwiększyć szansę udanej transakcji.

Wskaźniki zatrudnienia odzwierciedlają ogólnie rozumianą kondycję gospodarki lub cyklu

ekonomicznego. Aby dobrze zrozumieć jak działa gospodarka, ważne jest aby wiedzieć ile

tworzy się lub likwiduje miejsc pracy oraz jaki procent siły roboczej aktywnie pracuje, a także

ile nowych osób przechodzi na bezrobocie, ważne jest również, aby monitorować prędkość

z jaką rosną płace.

Wskaźnik sprzedaży detalicznej jest podawany co miesiąc i jest istotną informacją na rynku

wymiany walut, ponieważ odzwierciedla całkowitą siłę wydatków konsumenckich oraz

sukces punktów sprzedaży detalicznej. Raport jest szczególnie ważny ponieważ jest to

okresowo podawany wskaźnik szeroko rozumianych zachowań konsumenckich, który ulega

korekcie ze względu na zmienne sezonowe. Może być użyty do przewidywania ważniejszych

wskaźników podążających oraz do oceny bezpośredniego kursu gospodarki.

Bilans Płatniczy odzwierciedla stosunek płatności przychodzących zza granicy do płatności

wychodzących za granicę i pokazuje sumę operacji w handlu zagranicznym, bilans handlowy

oraz równowagę między importem a eksportem, jak również płatności transferowe.

W przypadku kiedy przychodzące płatności przewyższają płatności wychodzące do innych

państw i międzynarodowych organizacji - bilans płatniczy jest dodatni. Nadwyżka jest

czynnikiem korzystnym dla wzrostu waluty danego kraju.

Rządowa polityka pieniężna i fiskalna stabilizacja gospodarki (np. pełne zatrudnienie,

kontrola inflacji, korzystny bilans płatniczy) jest jednym z celów, które rządy państw starają

się osiągnąć poprzez manipulowanie polityką pieniężną i fiskalną. Polityka fiskalna odnosi się

16

do podatków i nakładów, polityka pieniężna do rynków finansowych i podaży kredytów,

pieniądza i innych aktywów finansowych.

Stopa bezrobocia to wielkość statystyczna opisująca nasilenie zjawiska bezrobocia w danej

populacji. Najczęściej definiuje się stopę bezrobocia jako stosunek liczby osób bezrobotnych

do liczby ludności aktywnej ekonomicznie, czyli zasobu siły roboczej danej populacji. Tak

zdefiniowaną stopę bezrobocia oblicza się różnie, w zależności od przyjętej definicji osoby

bezrobotnej. Najczęściej praktykowane jest podawanie stopy bezrobocia rejestrowanego, do

wyliczenia której przyjmuje się, że bezrobotny to osoba aktualnie zarejestrowana zgodnie z

prawem danego kraju jako poszukująca pracy. Natomiast Międzynarodowa Organizacja Pracy

zaleca wyliczanie stopy bezrobocia zgodnie z następującą definicją: za bezrobotną uważa się

osobę, która spełnia równocześnie wszystkie poniższe warunki:

ukończyła 15 lat;

aktualnie nie pracuje (nie świadczy pracy w rozumieniu definicji MOP), ani nie odbywa

przyuczenia do zawodu z elementami nauki praktycznej;

poszukiwała aktywnie pracy w tygodniu badania lub w ciągu 6 tygodni poprzedzających

badanie;

jest zdolna do podjęcia pracy w tygodniu badanym lub następnym i wyraża gotowość

podjęcia takiej pracy.

W Polsce podaje się najczęściej stopę bezrobocia rejestrowanego, natomiast GUS bada

również stopę bezrobocia według definicji MOP (w ramach BAEL – Badania Aktywności

Ekonomicznej Ludności, co kwartał na próbie rotacyjnej 20 000 gospodarstw domowych).

Stopa bezrobocia rejestrowanego wypada przeciętnie ok 1,5% poniżej stopy bezrobocia

ustalonej w tym badaniu.

Rzeczywista stopa bezrobocia dotyczy wszystkich bezrobotnych, niezależnie od przyczyn

braku zatrudnienia i jest ona generalnie zawsze wyższa, od podawanej jako wyliczenie

rejestracji bezrobotnych do ludności. Wynika to z braku rejestracji danej osoby, gdy nie jest

ona zaliczana do grupy rejestrowanej.

Produkt krajowy brutto, PKB – jest to pojęcie ekonomiczne oznaczające jeden

z podstawowych mierników dochodu narodowego stosowanych w rachunkach narodowych.

PKB opisuje zagregowaną wartość dóbr i usług finalnych wytworzonych na terenie danego

kraju w określonej jednostce czasu. Wartość wytworzonych usług i dóbr finalnych oblicza się

odejmując od produkcji całkowitej wartość dóbr i usług zużytych do tej produkcji. W skali

przedsiębiorstwa jest to więc wartość dodana, a PKB jest sumą wartości dodanej wytworzonej

przez wszystkie podmioty gospodarujące. Zgodnie z tym od strony produkcyjnej: PKB =

produkcja globalna kraju – zużycie pośrednie = suma wartości dodanej ze wszystkich gałęzi

gospodarki narodowej. Obliczanie PKB na podstawie podanej definicji jest uciążliwe, gdyż

statystyka państwowa nie podaje ani bezpośrednich miar produkcji globalnej, ani zużycia

pośredniego. Dlatego w praktyce używa się innych wzorów. Najpopularniejszy z nich opiera

się na spostrzeżeniu, że PKB jest w dobrym przybliżeniu równy finalnym wydatkom

wszystkich nabywców wartości dodanej wytworzonej na terenie kraju. Zatem od strony

popytowej: PKB = konsumpcja + inwestycje + wydatki rządowe (bez transferów) + eksport -

17

import + zmiana stanu zapasów. Kolejny wzór wynika z faktu, że suma wydatków musi być

równa sumie dochodów ze wszystkich źródeł. Zatem od strony dochodowej: PKB = dochody

z pracy + dochody z kapitału + dochody państwa + amortyzacja. Wzór ten wyraża podział

wartości dodanej pomiędzy pracę (pracowników najemnych), kapitał (właścicieli kapitału,

inwestorów), państwo i odtworzenie zużytego majątku. PKB nominalny oblicza się według

bieżącej wartości pieniądza, PKB realny natomiast według realnej wartości pieniądza

Przeliczenie polega na podzieleniu PKB nominalnego przez indeks cen. W zestawieniach

statystycznych PKB realny zwykle przedstawiany jest w cenach stałych z wybranego roku

bazowego. Do porównań międzynarodowych PKB przelicza się według bieżącego kursu

wymiany, przeważnie na dolary amerykańskie, albo według parytetu siły nabywczej – lepiej

oddającego realną wartość dochodu obywateli. W porównaniach międzynarodowych wartości

PKB liczonego według parytetu siły nabywczej różnią się względem liczonego według kursu

nominalnego na korzyść krajów o niższym poziomie cen, zwykle słabiej rozwiniętych, a na

niekorzyść krajów drogich. PKB należy różnicować z produktem narodowym brutto (PNB),

który jest miarą wartości wszystkich dóbr i usług wytworzonych przez obywateli danego

państwa oraz przez osoby prawne z siedzibą na danym terenie niezależnie od tego, czy

podmioty te działają w kraju, czy za granicą. W ten sposób w skład PNB Polski wchodzą

dochody polskich podmiotów za granicą oraz polskie PKB pomniejszone o dochody

podmiotów obcych. Czyste PKB jest wyznacznikiem wielkości gospodarki – jednakże jest złą

miarą zamożności społeczeństwa, ponieważ nie uwzględnia liczby ludności. Z tego powodu

jako miarę dobrobytu powszechnie używa się innego wskaźnika, którym jest PKB per capita

(czyli PKB w przeliczeniu na jednego mieszkańca). Produkt krajowy brutto podlega stałym

zmianom, zwykle wzrostowi. Wskaźnik tych zmian jest uznawany za jedną z najważniejszych

wielkości makroekonomicznych - pozwala pokazać trendy, pomaga ocenić, w jakim stadium

cyklu koniunkturalnego znajduje się gospodarka, a nawet w jakim (względnym) stanie jest

ona aktualnie.

Aspekty PKB

dochodowy (jaki przychód został wypracowany przez producentów w danym kraju);

wydatkowy (ile pieniędzy wydano w danym kraju na dobra i usługi);

produkcyjny (określa rynkową wartość dóbr i usług wyprodukowanych w danym kraju)

Wpływ na rynek walutowy można przyjąć, że istnieje ogólnie przyjęta zależność: przy

uwolnionym kursie walutowym wzrost PKB powoduje także wzrost kursu waluty krajowej

w stosunku do walut obcych. W rzeczywistości powinno to dotyczyć stosunkowo większego

wzrostu PKB od notowanego przez inne gospodarki. W przypadku kursu sztywnego taki

wzrost PKB powinien stanowić presję na rewaluację kursu.

Działanie mechanizmu: wzrost PKB oznacza zwykle dobry stan gospodarki, wzrost

produkcji przemysłowej, przypływ inwestycji zagranicznych oraz wzrost eksportu. Przypływ

inwestycji zagranicznych i wzrost eksportu powodują zwiększenie popytu na walutę

narodową ze strony zagranicy, co wyraża się z kolei we wzroście jej kursu. Utrzymujący się

wzrost PKB może przejść w fazę „przegrzania” gospodarki, wzrost tendencji inflacyjnych,

18

oczekiwania podwyżki stóp procentowych (jeden ze środków walki z inflacją), co również

prowadzi do wzrostu wartości waluty narodowej. Wzrost lub spadek PKB zależy od polityki

gospodarczej rządu. Ze względu na środki, jakimi dysponuje państwo, dzielimy politykę

makroekonomiczną na fiskalną i monetarną. Zależność ta może zostać zakłócona przez na

przykład zmiany poziomu stóp procentowych w danym kraju. Zbyt duży wzrost kursu waluty

krajowej (aprecjacja) może doprowadzić do podniesienia kosztów eksportu (niekorzystny

kurs wymiany waluty), spadku kosztów importu, co w konsekwencji odniesie się do spadku

PKB lub przynajmniej spowolnienia jego wzrostu.

Zmiany PKB a inne wskaźniki powiększenie przyrostu PKB jest zazwyczaj skorelowane

z adekwatnym przyspieszeniem wzrostu sprzedanej produkcji przemysłowej oraz usług,

a także spadkiem stopy bezrobocia. Czynnikiem sprzyjającym przyspieszeniu wzrostu jest,

m.in. redukcja stóp procentowych przez obniżenie z jednej strony kosztów inwestycji

a z drugiej strony kosztów kredytów konsumpcyjnych. Podobny efekt dają zwiększone

wydatki państwa pokrywane długiem publicznym. Minusem obu rozwiązań, samego

gwałtownego wzrostu PKB jak i spadku bezrobocia, jest wzrost inflacji.

Wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych, CPI – jest to indeks wzrostu cen

towarów i usług konsumpcyjnych, a także najpopularniejsza na świecie miara inflacji. Jest

średnią ważoną cen towarów i usług nabywanych przez przeciętne gospodarstwo domowe.

Przy obliczaniu indeksu bierze się pod uwagę tzw. statystyczny koszyk zakupów. W Polsce

GUS tworzy koszyk na podstawie badań budżetów gospodarstw domowych; co roku ustala ile

i co kupuje „uśrednione” gospodarstwo domowe, a także jaki jest udział poszczególnych

produktów i usług w łącznych wydatkach. Na podstawie obserwacji zmian cen tak dobranych

towarów i usług GUS oblicza wskaźnik inflacji. Wielu ekspertów uważa, że CPI jest nie tyle

miarą inflacji, co wskaźnikiem zmian kosztów utrzymania. Europejski Bank Centralny

prowadząc politykę pieniężną kieruje się zharmonizowanym wskaźnikiem cen

konsumpcyjnych (HICP), który w porównaniu do CPI ma niewielkie różnice metodologiczne.

Indeks cen dóbr produkcyjnych to wskaźnik, który obrazuje zmiany poziomu cen

ustalanych przez producentów na różnych etapach procesu wytwarzania dóbr. Powszechnie

stosowany na świecie, jako jedna z miar poziomu inflacji obok CPI. W Polsce indeks cen

dóbr produkcyjnych przyjmuje postać wskaźnika cen produkcji sprzedanej przemysłu. Jest

obliczany oraz publikowany przez Główny Urząd Statystyczny. Nie ma zunifikowanego

sposobu obliczania tego indeksu. Wskaźnik cen produkcji sprzedanej przemysłu obrazuje

zmiany cen bazowych w przemyśle i opracowywany jest na podstawie miesięcznych badań

cen reprezentantów wyrobów i usług uzyskiwanych przez dobrane w sposób celowy

podmioty gospodarcze, w których liczba pracujących wynosi 10 i więcej osób. Obserwacją

obejmuje się dane dotyczące cen oraz wartości sprzedaży reprezentantów.

Istnieje wiele wskaźników ekonomicznych, a jeszcze więcej prywatnych raportów, które

można wykorzystać, aby dokonać ewaluacji podstaw rynku. Ważne, aby w pośpiechu nie

kierować się wyłącznie danymi liczbowymi, ale także zrozumieć co one oznaczają i jaki mają

wpływ na gospodarkę danego kraju.

19

ROZDZIAŁ IV

Porównanie konfliktów ze wskaźnikami z wybranych okresów

PKB

80

85

90

95

100

105

110

115

120

125

130

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Poland Czech Republic

Slovakia Germany

EU (28 countries) Euro area (19 countries)

Na podstawie tego wykresu przedstawiającego PKB wybranych przez nas państw oraz

porównania go z okresami konfliktów możemy zaobserwować wahania PKB szczególnie

wśród krajów nie będących w strefie euro naszym zdaniem spowodowanymi nie koniecznie

konfliktami ponieważ nie pokrywają się one z żadnymi z nich. Na wykresie widać duży

spadek w 2009 roku ale był on spowodowanym kryzysem gospodarczym. W kolejnych latach

widać zrównanie wskaźników.

20

KURSY WALUT

Korona czeska, Funt brytyjski

90

95

100

105

110

115

1202

00

3M

01

20

03

M0

7

20

04

M0

1

20

04

M0

7

20

05

M0

1

20

05

M0

7

20

06

M0

1

20

06

M0

7

20

07

M0

1

20

07

M0

7

20

08

M0

1

20

08

M0

7

20

09

M0

1

20

09

M0

7

20

10

M0

1

20

10

M0

7

20

11

M0

1

20

11

M0

7

20

12

M0

1

20

12

M0

7

20

13

M0

1

20

13

M0

7

20

14

M0

1

20

14

M0

7

20

15

M0

1

Czech Republic United Kingdom

Wykres przedstawia wahania kursu walut korony czeskiej oraz funta brytyjskiego na

przestrzeni 12 lat. Porównując kursy walut z datami konfliktów możemy zauważyć że na

początku konfliktu w Iraku nastąpił znaczny spadek wartości funta. Następnie znaczne

wahania nastąpiły pod koniec 2008 roku i na początku 2009 roku te wahania były

spowodowane kryzysem a nie konfliktami zbrojnymi. Kolejne wahania nastąpiły w połowie

2010 roku i trwały do połowy 2011 roku i te wahania mogły być spowodowane konfliktem w

Libii. Korona czeska miała największe wahania w czasie kryzysu gospodarczego w 2009 roku

oraz pod koniec 2013 roku i na początku 2014 roku, ale nie wydaje się nam aby było to

spowodowane konfliktem na Ukrainie, który miał miejsce w tym okresie.

21

Złoty polski, Forint węgierski, Korona duńska

90

95

100

105

110

115

2003

M01

2003

M10

2004

M07

2005

M04

2006

M01

2006

M10

2007

M07

2008

M04

2009

M01

2009

M10

2010

M07

2011

M04

2012

M01

2012

M10

2013

M07

2014

M04

2015

M01

Poland

Hungary

Denmark

Na podstawie tego wykresu możemy zauważyć że korona duńska pozostaje stabilna przez

cały okres, na którym się skupiliśmy co do złotówki i forinta, możemy zauważyć że wahania

tych walut są podobne i największe z nich wystąpiły w roku 2003 roku początek konfliktu

w Iraku, 2010 rok konflikt w Tunezji i od 2011 do 2014 roku konflikt w Libii i Egipcie,

można wnioskować że wahania te mogły być spowodowane konfliktami zbrojnymi. Co do

wahań z lat 2008 i 2009 były spowodowane kryzysem gospodarczym.

22

Frank szwajcarski

11,11,21,31,41,51,61,71,8

20

01-

01-

31

20

01-

09-

28

20

02-

05-

31

20

03-

01-

31

20

03-

09-

30

20

04-

05-

31

20

05-

01-

31

20

05-

09-

30

20

06-

05-

31

20

07-

01-

31

20

07-

09-

28

20

08-

05-

30

20

09-

01-

30

20

09-

09-

30

20

10-

05-

31

20

11-

01-

31

20

11-

09-

30

20

12-

05-

31

20

13-

01-

31

20

13-

09-

30

20

14-

05-

30

20

15-

01-

30

Na tym wykresie widzimy wahania franka szwajcarskiego, które wystąpiły na początku

konfliktu w Afganistanie następne wahanie nastąpiło na początku konfliktu w Iraku w 2003.

Początkiem 2008 rozpoczął się kryzys gospodarczy w związku z czym zauważamy wahania

w tym okresie. Rok 2010 i 2011 wahania kursu które mogły być spowodowane kryzysem w

Libii. Ostanie wahania nastąpiło w drugiej połowie 2014 roku i mogło być spowodowane

konfliktem ukraińskim.

23

INFLACJA

-2

0

2

4

6

8

10

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Poland Czech Republic SlovakiaGermany EU (28 countries) Euro area (19 countries)

Największe wahanie możemy zauważyć na wykresie Słowacji w latach 2004-2005, który

spowodowany był wstąpieniem Słowacji do Unii Europejskiej oraz w połowie roku 2007

prawdopodobnie wynikający z problemów wewnętrznych. Dalej wykresy pozostają raczej

stabilne nie licząc roku 2009 nastąpił kryzys gospodarczy. Zniknięcie z mapy turystycznej

dwóch krajów tj. Tunezji i Egipt stosunkowo tanich mogło spowodowało wzrost popytu

w innych krajach uznawanych za turystyczne co mogło spowodować wzrost cen usług

turystycznych (Hiszpania, Włochy, Francja) a co za tym idzie wpłynąć na inflację w okresie

2010 i 2013 w strefie euro i UE – co mogło być spowodowane konfliktami w tych krajach

zwiększenie wydatków na usługi turystyczne w Europie mogło nieznacznie powodować

wzrost udziału tej branży w PKB i wpłynąć na wzrost inflacji.

24

CENY SUROWCÓW

Ropa naftowa

0

20

40

60

80

100

120

140

16020

01-0

1-31

2001

-08-

31

2002

-03-

29

2002

-10-

31

2003

-05-

30

2003

-12-

31

2004

-07-

30

2005

-02-

28

2005

-09-

30

2006

-04-

28

2006

-11-

30

2007

-06-

29

2008

-01-

31

2008

-08-

29

2009

-03-

31

2009

-10-

30

2010

-05-

31

2010

-12-

31

2011

-07-

29

2012

-02-

29

2012

-09-

28

2013

-04-

30

2013

-11-

29

2014

-06-

30

2015

-01-

30

Na podstawie tego wykresu można zauważyć ze w roku 2001 po ataku na WTC nastąpił nagły

spadek cen ropy. Wahanie cen ropy nastąpił w roku 2003 po rozpoczęciu wojny w Iraku

i cena ropy stopniowo rosła aż do kryzysu gospodarczego w roku 2008 kiedy to nastąpił

znaczny spadek ceny ropy na rynku światowym. Kolejne wahania nastąpiły w roku 2010

i 2011 kiedy miał miejsce konflikt w Libii . Na przełomie roku 2012 i 2013 dało się zauważyć

wahania które mogły mieć związek z konfliktem w Egipcie. Ostatnie nagły spadek ceny ropy

nastąpił po rozpoczęciu konfliktu na Ukrainie i nałożonymi sankcjami na Rosję.

25

Złoto

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

20

03-

01-

31

20

03-

08-

29

20

04-

03-

31

20

04-

10-

29

20

05-

05-

31

20

05-

12-

30

20

06-

07-

31

20

07-

02-

28

20

07-

09-

28

20

08-

04-

30

20

08-

11-

28

20

09-

06-

30

20

10-

01-

29

20

10-

08-

31

20

11-

03-

31

20

11-

10-

31

20

12-

05-

31

20

12-

12-

31

20

13-

07-

31

20

14-

02-

28

20

14-

09-

30

20

15-

04-

30

PLN

EUR

EUR PLN

Wykres złota wskazuje, że konflikty zbrojne raczej nie miały znacznego wpływu na jego

wahania kursu. Nie znaczny spadek nastąpił w czasie kryzysu gospodarczego w między 2008

a 2009 rokiem. Można tez zauważyć wahania miedzy rokiem 2011 i 2013 ale nie wydaje się

nam że były one spowodowane konfliktami zbrojnymi.

26

INDEKSY GIEŁDOWE

0

10000

20000

30000

40000

50000

60000

70000

70

2070

4070

6070

8070

10070

12070

14070

16070

18070

20070

2000

-01-

31

2000

-10-

31

20

01

-07

-31

20

02

-04

-30

20

03

-01

-31

20

03

-10

-31

20

04

-07

-30

20

05

-04

-29

20

06

-01

-31

20

06

-10

-31

2007

-07-

31

2008

-04-

30

20

09

-01

-30

20

09

-10

-30

20

10

-07

-30

20

11

-04

-29

20

12

-01

-31

20

12

-10

-31

20

13

-07

-31

2014

-04-

30

2015

-01-

30

WIG

CA

C 4

0,

DA

X, D

JI

CAC 40 DAX DJI WIG

Większość światowych indeksów giełdowych zachowywała się podobnie , jednak najbardziej

czułym na wahania był Polski indeks giełdowy WIG. Jeżeli chodzi o wahania indeksów

widzimy ze największe występowały w okresie kryzysu gospodarczego i konfliktów

zbrojnych. Od 2001 roku do 2003 roku następował systematyczny spadek wartości indeksów

tj. atak na WTC we wrześniu 2001 roku i początek konfliktu w Afganistanie w 2003 roku. Co

ciekawe od początku konfliktu w Iraku w 2003 roku indeksy wzrastały aż do kryzysu

gospodarczego w 2009 roku, następny wzrost nastąpił w okresie od 2010 roku do 2011 roku -

konflikt w Tunezji, końcem 2011 roku nastąpił spadek który mógł być spowodowanym

konfliktem w Libii po którym indeksy znowu zaczęły wzrastać aż do teraz.

27

Wnioski

Z której strony nie przyglądając się konfliktom i konfliktom zbrojnym mają one wpływ na

wszystkie aspekty życia krajów, które bezpośrednio i pośrednio biorą w nich udział. Skutkują

one pogorszeniem stanu gospodarczego i ekonomicznego państw słabo rozwiniętych co ma

wpływ na pogorszenie się warunków życia obywateli ze śmiercią włącznie, a nie rzadko

nawet upadkiem państwa. Taki czarny scenariusz może wystąpić w przypadku małych i

słabych gospodarek nie mających powiązań międzynarodowych. Jeżeli chodzi o inne

państwa, do puki konflikty nie wychodzą poza granice krajów w których wystąpiły wydaje

nam się że, nie powinny obawiać się ich skutków. Im większa i stabilna gospodarka tym

mniejszy wpływ mają na nią konflikty. Unia Europejska jako jedna z największych

gospodarek zrzeszająca 28 państw członkowskich w tym 19 wchodzących w skład strefy

euro, naszym zdaniem nie musi obawiać się skutków gospodarczych i ekonomicznych

konfliktów zbrojnych. Na przykładzie wykresów ze wskaźnikami makroekonomicznymi i

okresami konfliktów zbrojnych wnioskujemy, że największy wpływ miały one na indeksy

giełdowe, ceny surowców oraz kursy walut niektórych państw, lecz były to skutki mało

znaczące i któtkoterminowe nie mające większego znaczenia dla gospodarki Unii

Europejskiej jak i dla gospodarek poszczególnych państw wchodzących w skład Unii.

Naszym zdaniem dużo większe i niebezpieczniejsze pod względem skutków dla gospodarki

UE są kryzysy gospodarcze. Podsumowując konflikty zbrojne nie mają wpływu na stabilność

krajów strefy euro w Unii Europejskiej

28

Bibliografia

1. Aleksandra Hałka, Agnieszka Leszczyńska. Wady i zalety wskaźnika cen towarów

i usług konsumpcyjnych – szacunki obciążenia dla Polski. „Gospodarka Narodowa”, s.

51-75, wrzesień 2011. SGH. ISSN 2300-5238.

2. Kamilla Marchewka-Bartkowiak. Inflacja w Polsce. „Analizy BAS”. 15 (59), sierpień

2011. Biuro Analiz Sejmowych. ISSN 1899 1114.

3. Główny Urząd Statystyczny: Wskaźniki cen towarów i usług konsumpcyjnych (pot.

inflacja). stat.gov.pl. [dostęp 2014-07-22].

4. Strona o PPI Urzędu Pracy w USA (Department of Labor)

5. Leksykon polityki gospodarczej pod red. Urszuli Kaliny-Prasznic; Kraków 2005.

Adresy Internetowe:

1. http://www.stosunkimiedzynarodowe.info/kraj,Irak,problemy,Konflikt

2. www.markets.com/pl/education/.../main-economic-indicators.html

3. stat.gov.pl/wskazniki-makroekonomiczne/

4. www.bankier.pl/gospodarka/wskazniki-makroekonomiczne/polska

5. http://portalwiedzy.onet.pl/7863,,,,stopa_bezrobocia,haslo.html

6. http://forsal.pl/artykuly/644773,15_3_proc_oto_prawdziwy_poziom_bezrobocia_w_pols

ce.html

7. http://portalwiedzy.onet.pl/7863,,,,stopa_bezrobocia,haslo.html

8. http://forsal.pl/artykuly/644773,15_3_proc_oto_prawdziwy_poziom_bezrobocia_w_pols

ce.html

9. http://old.stat.gov.pl/gus/definicje_PLK_HTML.htm?id=POJ-1320.htm