Międzynarodowe Międzynarodowe prawo humanitarne prawo humanitarne

konfliktów konfliktów zbrojnychzbrojnych

Szkolenie dla pracowników Szkolenie dla pracowników Warmińsko – Mazurskiego Warmińsko – Mazurskiego Urzędu Wojewódzkiego w Urzędu Wojewódzkiego w

Olsztynie Olsztynie 20.05.2006 r.20.05.2006 r.

Prowadzący: Maciej Lubiszewski WPiA Prowadzący: Maciej Lubiszewski WPiA UWMUWM

WYKAZ ZAGADNIEŃWYKAZ ZAGADNIEŃ

Definicja międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów Definicja międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnychzbrojnych

Historia międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów Historia międzynarodowego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnychzbrojnych

Zagadnienia ogólne:Zagadnienia ogólne: Pole zastosowania konwencji genewskich i protokołów Pole zastosowania konwencji genewskich i protokołów

dodatkowychdodatkowych Konwencje genewskie jako traktatyKonwencje genewskie jako traktaty Ruch czerwonokrzyski: MKCK, Federacja (Liga), stowarzyszenia Ruch czerwonokrzyski: MKCK, Federacja (Liga), stowarzyszenia

krajowekrajowe

Zagadnienia szczegółowe:Zagadnienia szczegółowe: Ochrona rannych, chorych i rozbitków oraz personelu sanitarnego Ochrona rannych, chorych i rozbitków oraz personelu sanitarnego

(ochrona znaku rozpoznawczego)(ochrona znaku rozpoznawczego) Ochrona jeńców wojennychOchrona jeńców wojennych Ochrona ludności cywilnejOchrona ludności cywilnej Ochrona dóbr kulturalnychOchrona dóbr kulturalnych

Definicja międzynarodowego Definicja międzynarodowego prawa humanitarnego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnychkonfliktów zbrojnych

We wstępie do "Komentarza do Protokołów Dodatkowych z 8 czerwca 1977 We wstępie do "Komentarza do Protokołów Dodatkowych z 8 czerwca 1977 roku do Konwencji Genewskich z 1949 roku", opublikowanego w 1987 roku do Konwencji Genewskich z 1949 roku", opublikowanego w 1987 roku przez Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża, jego autorzy roku przez Międzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża, jego autorzy podają następującą definicję międzynarodowego prawa humanitarnego:podają następującą definicję międzynarodowego prawa humanitarnego:

Termin „międzynarodowe prawo humanitarne Termin „międzynarodowe prawo humanitarne konfliktów zbrojnych” oznacza konfliktów zbrojnych” oznacza normy normy międzynarodowemiędzynarodowe ustanowione przez ustanowione przez umowy umowy międzynarodowe lub zwyczaj międzynarodowymiędzynarodowe lub zwyczaj międzynarodowy, , których szczególnym zadaniem jest których szczególnym zadaniem jest rozwiązywanie problemów humanitarnych rozwiązywanie problemów humanitarnych wynikających bezpośrednio z wynikających bezpośrednio z międzynarodowych międzynarodowych lub niemiędzynarodowych konfliktów zbrojnychlub niemiędzynarodowych konfliktów zbrojnych i i które z przyczyn humanitarnych które z przyczyn humanitarnych ograniczają ograniczają prawo stron konfliktu zbrojnego do swobodnego prawo stron konfliktu zbrojnego do swobodnego wyboru metod i środków prowadzenia działań wyboru metod i środków prowadzenia działań zbrojnychzbrojnych lub lub chronią osoby i dobrachronią osoby i dobra, które są lub , które są lub mogą być dotknięte skutkami konfliktu mogą być dotknięte skutkami konfliktu zbrojnego.zbrojnego.

Źródło: Źródło: www.pck.org.plwww.pck.org.pl

MIĘDZYNARODOWE PRAWO HUMANITARNE MIĘDZYNARODOWE PRAWO HUMANITARNE KONFLIKTÓW ZBROJNYCHKONFLIKTÓW ZBROJNYCH

PRAWO PRZECIWWOJENNE

IUS CONTRA BELLUM

PRAWO WOJENNE

IUS IN BELLO

PRAWO HUMANITARNE

normy prawa międzynarodowego, których celem jest zapobieganie

konfliktom zbrojnym

I i II Konwencja haska (1907)

Pakt Ligi Narodów (1919)

Traktat przeciwwojenny „Brianda-Kelloga” (1928)

Karta Narodów Zjednoczonych (1945)

normy prawa międzynarodowego, których celem jest ograniczenie

swobody stron wojujących w doborze środków i metod

prowadzenia walki

Deklaracja w przedmiocie wojny morskiej (1856)

Deklaracja w przedmiocie pocisków wybuchających małego kalibru (1868)

Konwencje haskie (1899 i 1907)

Konwencja dot. pewnych broni konwencjonalnych powodujących nadmierne cierpienia (1980)

Konwencja dot. min przeciwpiechotnych (1997)

normy prawa międzynarodowego, których celem jest ochrona ofiar

wojny

Konwencja Genewska (1864)

X Konwencja haska (1907)

Konwencje Genewskie (1949)

Protokoły Dodatkowe (1977)

normy prawa międzynarodowego, których celem jest ochrona dóbr

kultury

Konwencja haska (1954)

normy prawa międzynarodowego, których celem jest penalizacja naruszeń prawa humanitarnego

porozumienia dot. trybunałów karnych (Norymberga 1945, Haga 1993, 1998, Arusza 1994)

Historia międzynarodowego Historia międzynarodowego prawa humanitarnego prawa humanitarnego konfliktów zbrojnychkonfliktów zbrojnych

PRAWO WOJENNEPRAWO WOJENNE

Deklaracja w przedmiocie wojny morskiej (Deklaracja Paryska) 1856Deklaracja w przedmiocie wojny morskiej (Deklaracja Paryska) 1856 Deklaracja w sprawie pocisków wybuchających małego kalibru Deklaracja w sprawie pocisków wybuchających małego kalibru

(Deklaracja Petersburska) 1868(Deklaracja Petersburska) 1868 Konwencje haskie 1899 i 1907Konwencje haskie 1899 i 1907 Konwencja o zakazie lub ograniczeniu użycia pewnych broni Konwencja o zakazie lub ograniczeniu użycia pewnych broni

konwencjonalnych, które mogą być uważane za powodujące nadmierne konwencjonalnych, które mogą być uważane za powodujące nadmierne cierpienia lub mające niekontrolowane skutki, Genewa 1980cierpienia lub mające niekontrolowane skutki, Genewa 1980

I protokół w sprawie niewykrywalnych odłamkówI protokół w sprawie niewykrywalnych odłamków II protokół w sprawie zakazów lub ograniczeń użycia min, min-pułapek i innych II protokół w sprawie zakazów lub ograniczeń użycia min, min-pułapek i innych

urządzeń (zmieniony w 1996 )urządzeń (zmieniony w 1996 ) III protokół w sprawie zakazów lub ograniczeń użycia broni zapalającychIII protokół w sprawie zakazów lub ograniczeń użycia broni zapalających IV protokół w sprawie oślepiającej broni laserowej (dodany w 1995)IV protokół w sprawie oślepiającej broni laserowej (dodany w 1995) V protokół dotyczący wybuchowych pozostałości wojny (2003 V protokół dotyczący wybuchowych pozostałości wojny (2003 wszedł w życie wszedł w życie

16.05.2006)16.05.2006)

Konwencja o zakazie użycia, składowania, produkcji i przekazywania min Konwencja o zakazie użycia, składowania, produkcji i przekazywania min przeciwpiechotnych oraz o ich zniszczeniu, Ottawa 1997przeciwpiechotnych oraz o ich zniszczeniu, Ottawa 1997

Historia … cd.Historia … cd. PRAWO HUMANITARNEPRAWO HUMANITARNE Konwencja o poprawie losu rannych w armiach w polu, Genewa 1864Konwencja o poprawie losu rannych w armiach w polu, Genewa 1864 Konwencja w sprawie zastosowania do wojny morskiej zasad konwencji Konwencja w sprawie zastosowania do wojny morskiej zasad konwencji

genewskiej (X Konwencja haska 1907)genewskiej (X Konwencja haska 1907) Konwencja o poprawie losu rannych w armiach w polu, Genewa 1929Konwencja o poprawie losu rannych w armiach w polu, Genewa 1929 Konwencja dotycząca traktowania jeńców, Genewa 1929Konwencja dotycząca traktowania jeńców, Genewa 1929

Konwencje o ochronie ofiar wojny, Genewa 1949Konwencje o ochronie ofiar wojny, Genewa 1949 I protokół dodatkowy dotyczący ochrony ofiar międzynarodowych konfliktów I protokół dodatkowy dotyczący ochrony ofiar międzynarodowych konfliktów

zbrojnych, Genewa 1977zbrojnych, Genewa 1977 II protokół dodatkowy dotyczący ochrony ofiar niemiędzynarodowych II protokół dodatkowy dotyczący ochrony ofiar niemiędzynarodowych

konfliktów zbrojnych, Genewa 1977konfliktów zbrojnych, Genewa 1977 III protokół dodatkowy w sprawie przyjęcia dodatkowego znaku III protokół dodatkowy w sprawie przyjęcia dodatkowego znaku

rozpoznawczego, Genewa 2005 rozpoznawczego, Genewa 2005 Karta Międzynarodowego Trybunału Wojskowego (Trybunału Norymberskiego), Karta Międzynarodowego Trybunału Wojskowego (Trybunału Norymberskiego),

Londyn 1945Londyn 1945 Konwencja o ochronie dóbr kulturalnych w razie konfliktu zbrojnego, Haga Konwencja o ochronie dóbr kulturalnych w razie konfliktu zbrojnego, Haga

19541954 I protokół, Haga 1954 I protokół, Haga 1954 II protokół, Haga 1999II protokół, Haga 1999

Statut Międzynarodowego Trybunału do Sądzenia Osób Odpowiedzialnych za Statut Międzynarodowego Trybunału do Sądzenia Osób Odpowiedzialnych za Poważne Naruszenia Międzynarodowego Prawa Humanitarnego Popełnione na Poważne Naruszenia Międzynarodowego Prawa Humanitarnego Popełnione na Terytorium byłej Jugosławii od 1991 r. (Trybunał Haski), Nowy Jork 1993 Terytorium byłej Jugosławii od 1991 r. (Trybunał Haski), Nowy Jork 1993

Statut Międzynarodowego Trybunału Karnego (MTK z siedzibą w Hadze), Rzym Statut Międzynarodowego Trybunału Karnego (MTK z siedzibą w Hadze), Rzym 19981998

Ewolucja Ewolucja międzynarodowego prawa międzynarodowego prawa

humanitarnego - humanitarnego - rekapitulacjarekapitulacja 1864 ranni i chorzy kombatanci1864 ranni i chorzy kombatanci

1907 rozszerzenie na wojnę morską (rozbitkowie)1907 rozszerzenie na wojnę morską (rozbitkowie) 1929 ochrona jeńców wojennych1929 ochrona jeńców wojennych 1949 ochrona ludności cywilnej1949 ochrona ludności cywilnej 1977 ochrona ofiar konfliktów wewnętrznych 1977 ochrona ofiar konfliktów wewnętrznych

(niemiędzynarodowych)(niemiędzynarodowych) 1945, 1993, 1998 międzynarodowe trybunały 1945, 1993, 1998 międzynarodowe trybunały

karnekarne 1954 ochrona dóbr kultury1954 ochrona dóbr kultury obecnie: ekspansja mph na czas pokoju (m.in. obecnie: ekspansja mph na czas pokoju (m.in.

liczne akcje ruchu czerwonokrzyskiego, głównie liczne akcje ruchu czerwonokrzyskiego, głównie Federacji, podczas klęsk humanitarnych)Federacji, podczas klęsk humanitarnych)

Pole zastosowania MPHPole zastosowania MPH Pole podstawowePole podstawowe: międzynarodowe konflikty zbrojne : międzynarodowe konflikty zbrojne

(wojny)(wojny)

Art. 2 wspólny dla KGArt. 2 wspólny dla KG: konwencje mają znajdują : konwencje mają znajdują zastosowanie w razie zastosowanie w razie wypowiedzenia wojnywypowiedzenia wojny lub lub powstania jakiegokolwiek innego konfliktu powstania jakiegokolwiek innego konfliktu zbrojnegozbrojnego pomiędzy co najmniej dwoma państwami, pomiędzy co najmniej dwoma państwami, nawet gdyby jedna ze stron nawet gdyby jedna ze stron nie uznała stanu wojnynie uznała stanu wojny ORAZORAZ

We wszystkich przypadkach We wszystkich przypadkach okupacji terytoriumokupacji terytorium (choćby (choćby jego części) nawet gdyby ta okupacja nie napotkała jego części) nawet gdyby ta okupacja nie napotkała oporu zbrojnegooporu zbrojnego

Odrzucenie klauzuli si omnesOdrzucenie klauzuli si omnes: gdyby jedna ze stron nie : gdyby jedna ze stron nie była formalnie związana KG, pozostałe państwa będą była formalnie związana KG, pozostałe państwa będą nimi związane w stosunkach pomiędzy sobą, zaś w nimi związane w stosunkach pomiędzy sobą, zaś w stosunkach z tym państwem stosunkach z tym państwem pod warunkiempod warunkiem, że uznaje , że uznaje ono i stosuje ich postanowieniaono i stosuje ich postanowienia

Pole zastosowania… cd.Pole zastosowania… cd. Inne sytuacje:Inne sytuacje: konflikt zbrojny nie posiadający konflikt zbrojny nie posiadający

charakteru międzynarodowegocharakteru międzynarodowego

Art. 3 wspólny dla KG dotyczy konfliktów toczących się na terytorium Art. 3 wspólny dla KG dotyczy konfliktów toczących się na terytorium jednej ze stron KG.jednej ze stron KG.

Art. 3 rozwinięty został w II PD z 1977Art. 3 rozwinięty został w II PD z 1977Konflikt niemiędzynarodowy toczy się pomiędzy siłami zbrojnymi strony Konflikt niemiędzynarodowy toczy się pomiędzy siłami zbrojnymi strony

KG, a KG, a rozłamowymi siłami zbrojnymirozłamowymi siłami zbrojnymi lub innymi zorganizowanymi, lub innymi zorganizowanymi, uzbrojonymi grupami pozostającymi pod uzbrojonymi grupami pozostającymi pod odpowiedzialnym odpowiedzialnym dowództwemdowództwem i sprawującymi taką kontrolę nad częścią jej i sprawującymi taką kontrolę nad częścią jej terytoriumterytorium, że mogą przeprowadzać ciągłe i spójne , że mogą przeprowadzać ciągłe i spójne operacje operacje wojskowewojskowe oraz stosować odpowiednie oraz stosować odpowiednie normy mphnormy mph..

UWAGA!!!UWAGA!!! Art. 3 KG i II PD nie mają zastosowania do: Art. 3 KG i II PD nie mają zastosowania do:a)a) sytuacji, w których naród powstaje przeciw panowaniu kolonialnemu, sytuacji, w których naród powstaje przeciw panowaniu kolonialnemu,

realizując swoje prawo do samostanowienia: zgodnie z I PD wojny realizując swoje prawo do samostanowienia: zgodnie z I PD wojny narodowo-wyzwoleńcze są traktowane jako konflikty międzynarodowe narodowo-wyzwoleńcze są traktowane jako konflikty międzynarodowe (art. 1 ust 4)(art. 1 ust 4)

b)b) wewnętrznych napięć i niepokojów, takich jak: rozruchy, odosobnione wewnętrznych napięć i niepokojów, takich jak: rozruchy, odosobnione i sporadyczne akty przemocy oraz inne działania tego typu, które nie i sporadyczne akty przemocy oraz inne działania tego typu, które nie są uważane za konflikty zbrojne (art. 1 ust 2 II PD): w takich są uważane za konflikty zbrojne (art. 1 ust 2 II PD): w takich sytuacjach obowiązują międzynarodowe standardy z zakresu ochrony sytuacjach obowiązują międzynarodowe standardy z zakresu ochrony praw człowiekapraw człowieka

Konwencje o ochronie ofiar Konwencje o ochronie ofiar wojny jako traktatywojny jako traktaty

STAN RATYFIKACJISTAN RATYFIKACJIKGKG: wejście w życie 21.10.1950, : wejście w życie 21.10.1950, 192 ratyfikacje192 ratyfikacje, Polska , Polska

podpisała: 8.12.1949, ratyfikowała: 26.11.1954 (z podpisała: 8.12.1949, ratyfikowała: 26.11.1954 (z zastrzeżeniem dot. zbrodniarzy wojennych – zastrzeżeniem dot. zbrodniarzy wojennych – zastrzeżenie zostało wycofane), Dz. U. z 1956 r, Nr 56, zastrzeżenie zostało wycofane), Dz. U. z 1956 r, Nr 56, poz. 175poz. 175

I PDI PD: wejście w życie 7.12.1978, : wejście w życie 7.12.1978, 164 ratyfikacje164 ratyfikacje (5 (5 sygnatariuszy w tym Iran i USA), Polska podpisała: sygnatariuszy w tym Iran i USA), Polska podpisała: 12.12.1977, ratyfikowała: 23.10.1991, Dz. U. z 1992 r, 12.12.1977, ratyfikowała: 23.10.1991, Dz. U. z 1992 r, Nr 41, poz. 175Nr 41, poz. 175

II PDII PD: wejście w życie 7.12.1978 , : wejście w życie 7.12.1978 , 159 ratyfikacji159 ratyfikacji (4 (4 sygnatariuszy w tym Iran i USA), Polska podpisała: sygnatariuszy w tym Iran i USA), Polska podpisała: 12.12.1977, ratyfikowała: 23.10.1991, Dz. U. z 1992 r, 12.12.1977, ratyfikowała: 23.10.1991, Dz. U. z 1992 r, Nr 41, poz. 175Nr 41, poz. 175

III PDIII PD: 0 ratyfikacji, 54 sygnatariuszy, Polska nie : 0 ratyfikacji, 54 sygnatariuszy, Polska nie podpisałapodpisała

źródło: www.icrc.org/ihlźródło: www.icrc.org/ihl

Konwencje o ochronie ofiar Konwencje o ochronie ofiar wojny jako traktatywojny jako traktaty

Państwa, które związały się KG zobowiązane są Państwa, które związały się KG zobowiązane są wypełniać ich postanowienia w dobrej wierze wypełniać ich postanowienia w dobrej wierze (PACTA SUNT SERVANDA) – art. 26 KPT(PACTA SUNT SERVANDA) – art. 26 KPT

W związku z powyższym:W związku z powyższym:a)a) państwa czuwają za pośrednictwem swych państwa czuwają za pośrednictwem swych

dowódców naczelnych nad wykonywaniem dowódców naczelnych nad wykonywaniem norm konwencjinorm konwencji

b)b) państwa zobowiązane są upowszechniać państwa zobowiązane są upowszechniać tekst konwencji (w czasie pokoju i w czasie tekst konwencji (w czasie pokoju i w czasie wojny)wojny)

c)c) państwa zobowiązane są do karania nadużyć państwa zobowiązane są do karania nadużyć i naruszeń KGi naruszeń KG

Konwencje o ochronie ofiar Konwencje o ochronie ofiar wojny jako traktatywojny jako traktaty

zgodnie z „klasycznym” prawem zgodnie z „klasycznym” prawem międzynarodowym, jeżeli jedno międzynarodowym, jeżeli jedno państwo w sposób istotny naruszyło państwo w sposób istotny naruszyło traktat, druga strona może zwolnić traktat, druga strona może zwolnić się z jego stosowania (ZASADA się z jego stosowania (ZASADA WZAJEMNOŚCI) art. 60 KPTWZAJEMNOŚCI) art. 60 KPT

wobec KG i PD nie działa zasada wobec KG i PD nie działa zasada wzajemnościwzajemności

RUCH CZERWONOKRZYSKIRUCH CZERWONOKRZYSKI

Międzynarodowy Komitet Czerwonego KrzyżaMiędzynarodowy Komitet Czerwonego Krzyża

Międzynarodowa Federacja Stowarzyszeń Międzynarodowa Federacja Stowarzyszeń Krajowych Czerwonego Krzyża i Krajowych Czerwonego Krzyża i

Czerwonego PółksiężycaCzerwonego Półksiężyca

stowarzyszenia krajowe (np. Polski Czerwony stowarzyszenia krajowe (np. Polski Czerwony Krzyż)Krzyż)

Międzynarodowy Komitet Międzynarodowy Komitet Czerwonego KrzyżaCzerwonego Krzyża

założony w Genewie wzałożony w Genewie w1863 r. pod nazwą:1863 r. pod nazwą:

Międzynarodowy KomitetMiędzynarodowy KomitetPomocy RannymPomocy Rannym

WojskowymWojskowym

w 1875 r. przyjęto w 1875 r. przyjęto obowiązującą do dziś nazwęobowiązującą do dziś nazwę

MKCK to prywatne MKCK to prywatne stowarzyszenie działające na stowarzyszenie działające na

podstawie wewnętrznego podstawie wewnętrznego prawa szwajcarskiego. prawa szwajcarskiego.

Członkami MKCK (od 15 do 25 Członkami MKCK (od 15 do 25 osób) mogą być tylko osoby osób) mogą być tylko osoby posiadające obywatelstwo posiadające obywatelstwo

Szwajcarii.Szwajcarii.

MKCK – cd.MKCK – cd.Obecnie MKCK liczy 23 członków. Obecnie MKCK liczy 23 członków.

Na czele stoi Na czele stoi Przewodniczący Jacob Przewodniczący Jacob

KellenbergKellenbergWybrane zadania MKCK:Wybrane zadania MKCK: dostarczanie pomocy humanitarnej dostarczanie pomocy humanitarnej

(wody, żywności i pomocy (wody, żywności i pomocy medycznej) osobom dotkniętym medycznej) osobom dotkniętym przez konfliktyprzez konflikty

wizytacje w obozach jenieckich i wizytacje w obozach jenieckich i innych miejscach przetrzymywania innych miejscach przetrzymywania osóbosób

poszukiwanie zaginionych osóbposzukiwanie zaginionych osób przekazywanie korespondencji przekazywanie korespondencji

pomiędzy członkami rodzinpomiędzy członkami rodzin łączenie rodzinłączenie rodzin promocja MPHpromocja MPH monitorowanie przestrzegania tego monitorowanie przestrzegania tego

prawaprawa działania na rzecz rozwoju tego działania na rzecz rozwoju tego

prawaprawa

stowarzyszenia krajowestowarzyszenia krajowe pełnią służbę pomocniczą wobec władz publicznych pełnią służbę pomocniczą wobec władz publicznych

swego kraju w dziedzinie humanitarnej (pomoc w swego kraju w dziedzinie humanitarnej (pomoc w przypadku klęsk, programy zdrowotne i socjalne, przypadku klęsk, programy zdrowotne i socjalne, niesienie pomocy ofiarom konfliktów zbrojnych)niesienie pomocy ofiarom konfliktów zbrojnych)

obecnie jest 183 stowarzyszeń krajowych, łącznie obecnie jest 183 stowarzyszeń krajowych, łącznie działa w nich 97 mln członków, 300 tyś. działa w nich 97 mln członków, 300 tyś. pracowników, pomoc otrzymuje ok.. 233 mln osób pracowników, pomoc otrzymuje ok.. 233 mln osób rocznie rocznie

w każdym kraju może działać tylko jedno w każdym kraju może działać tylko jedno stowarzyszeniestowarzyszenie

stowarzyszenie musi być uznane przez władze stowarzyszenie musi być uznane przez władze danego państwa i przez Federację danego państwa i przez Federację

stowarzyszenie może posługiwać się tylko jednym stowarzyszenie może posługiwać się tylko jednym znakiem rozpoznawczym (czerwonych krzyżem lub znakiem rozpoznawczym (czerwonych krzyżem lub czerwonym półksiężycem)czerwonym półksiężycem)

Polski Czerwony KrzyżPolski Czerwony Krzyż

powstał w 1919 r.powstał w 1919 r. współczesna podstawa prawna: współczesna podstawa prawna:

ustawa z 1964 r. o PCK i statut ustawa z 1964 r. o PCK i statut zatwierdzony rozporządzeniem Rady zatwierdzony rozporządzeniem Rady Ministrów z 1996 r.Ministrów z 1996 r.

w ramach PCK działa ponad 250 tys. w ramach PCK działa ponad 250 tys. wolontariuszy, PCK zatrudnia ok.. wolontariuszy, PCK zatrudnia ok.. 1,5 tys. osób.1,5 tys. osób.

Międzynarodowa Federacja Międzynarodowa Federacja Stowarzyszeń Krajowych Stowarzyszeń Krajowych

Czerwonego Krzyża i Czerwonego Czerwonego Krzyża i Czerwonego PółksiężycaPółksiężyca powołana w 1919 r.powołana w 1919 r.

do 1991 r. nosiła nazwę Ligido 1991 r. nosiła nazwę Ligi zrzesza wszystkie uznane zrzesza wszystkie uznane

stowarzyszenie krajowestowarzyszenie krajowe wspiera i koordynuje działania wspiera i koordynuje działania

stowarzyszeństowarzyszeń odgrywa szczególnie istotną rolę w odgrywa szczególnie istotną rolę w

sytuacjach klęsk żywiołowychsytuacjach klęsk żywiołowych reprezentuje stowarzyszenia na arenie reprezentuje stowarzyszenia na arenie

międzynarodowejmiędzynarodowej

Wybrane normy Wybrane normy międzynarodowego prawa międzynarodowego prawa

humanitarnegohumanitarnego ochrona chorych rannych i ochrona chorych rannych i

rozbitkówrozbitków

ochrona jeńców wojennychochrona jeńców wojennych

ochrona ludności cywilnejochrona ludności cywilnej

Ochrona chorych, rannych i Ochrona chorych, rannych i rozbitkówrozbitków

podstawa prawna I KG + PDpodstawa prawna I KG + PDI KG odnosiła się tylko do rannych, chorych i rozbitków należących I KG odnosiła się tylko do rannych, chorych i rozbitków należących

do sił zbrojnych (kombatantów)do sił zbrojnych (kombatantów)I PD do kategorii tej włączył także osoby cywilne. I PD do kategorii tej włączył także osoby cywilne. generalne obowiązki stron konfliktugeneralne obowiązki stron konfliktuposzanowanie tych osóbposzanowanie tych osóbochronaochronaleczenieleczenie szczególne obowiązki stron w konflikcieszczególne obowiązki stron w konflikciewyszukanie i zebranie ofiarwyszukanie i zebranie ofiarzarejestrowanie danych służących do ustalenia tożsamościzarejestrowanie danych służących do ustalenia tożsamościumożliwienie mieszkańcom danego terytorium niesienie pomocyumożliwienie mieszkańcom danego terytorium niesienie pomocyzapewnienie właściwego pochówku zmarłychzapewnienie właściwego pochówku zmarłychochrona formacji i zakładów sanitarnychochrona formacji i zakładów sanitarnychochrona personelu sanitarnego i kapelanówochrona personelu sanitarnego i kapelanów

Ochrona znaku Ochrona znaku rozpoznawczegorozpoznawczego

KG przewidują trzy znaki KG przewidują trzy znaki rozpoznawcze:rozpoznawcze:

Czerwony KrzyżCzerwony Krzyż

Czerwony Półksiężyc Czerwony Półksiężyc

Czerwony Lew i SłońceCzerwony Lew i Słońce

nieużywany od 1980 r.nieużywany od 1980 r.

Czerwony RombCzerwony Romb

(Czerwony Kryształ)(Czerwony Kryształ)

Ochrona znaku – cd.Ochrona znaku – cd. użycie ochronneużycie ochronne w czasie pokoju i wojnyw czasie pokoju i wojny widoczny dowód ochrony konwencyjnejwidoczny dowód ochrony konwencyjnej oznakowanie powinno być w miarę możliwości duże i widoczneoznakowanie powinno być w miarę możliwości duże i widoczne użycie znaku na dachach i opaskach jest zastrzeżone dla użycia użycie znaku na dachach i opaskach jest zastrzeżone dla użycia

ochronnegoochronnego oznaczeniu podlega:oznaczeniu podlega:

personel sanitarny (w tym sanitariusze, kapelani, personel krajowych personel sanitarny (w tym sanitariusze, kapelani, personel krajowych stowarzyszeń Czerwonego Krzyża i innych upoważnionych ochotniczych stowarzyszeń Czerwonego Krzyża i innych upoważnionych ochotniczych stowarzyszeń pomocy)stowarzyszeń pomocy)

budynki, inwentarz i składy stałych zakładów sanitarnych oraz inwentarz budynki, inwentarz i składy stałych zakładów sanitarnych oraz inwentarz ruchomych formacji sanitarnychruchomych formacji sanitarnych

użycie informacyjneużycie informacyjne w czasie pokoju i wojnyw czasie pokoju i wojny znak musi być mniejszy i używany w nie budzący wątpliwości co do znak musi być mniejszy i używany w nie budzący wątpliwości co do

charakteru użyciacharakteru użycia oznaka przynależności do ruchu czerwonokrzyskiego luboznaka przynależności do ruchu czerwonokrzyskiego lub oznakowanie punktów udzielania bezpłatnej pomocy medycznejoznakowanie punktów udzielania bezpłatnej pomocy medycznej stowarzyszenie krajowe może udzielić zgody na użycie znaku przez inne stowarzyszenie krajowe może udzielić zgody na użycie znaku przez inne

podmioty (np. przedsiębiorców), o ile przyczyni się to do promowania idei podmioty (np. przedsiębiorców), o ile przyczyni się to do promowania idei ruchuruchu

użycie znaku niezgodne z zasadami może stanowić zbrodnię wojennąużycie znaku niezgodne z zasadami może stanowić zbrodnię wojennąPolskie prawo penalizuje nielegalne użycie znaku rozpoznawczego:Polskie prawo penalizuje nielegalne użycie znaku rozpoznawczego:a)a) część wojskowa KK (w czasie działań zbrojnych – art. 126 § 1)część wojskowa KK (w czasie działań zbrojnych – art. 126 § 1)b)b) ustawa o PCK – niezgodne z prawem użycie znaku – grzywna do 3.000 zł.ustawa o PCK – niezgodne z prawem użycie znaku – grzywna do 3.000 zł.

Ochrona jeńców wojennych Ochrona jeńców wojennych – III KG– III KG

status jeńca wojennego przysługuje m.in.:status jeńca wojennego przysługuje m.in.:członkom sił zbrojnych, którzy dostali się w ręce strony członkom sił zbrojnych, którzy dostali się w ręce strony

przeciwnejprzeciwnejczłonkom zbrojnego ruchu oporuczłonkom zbrojnego ruchu oporuniektórym osobom towarzyszącym siłom zbrojnym (cywilni niektórym osobom towarzyszącym siłom zbrojnym (cywilni

członkowie załóg, korespondencji wojenni)członkowie załóg, korespondencji wojenni)osobom należącym do ludności cywilnej, które spontanicznie osobom należącym do ludności cywilnej, które spontanicznie

chwyciły za broń by stawić opór zbliżającym się siłom wrogachwyciły za broń by stawić opór zbliżającym się siłom wroga status jeńca wojennego nie przysługuje m.in.:status jeńca wojennego nie przysługuje m.in.:szpiegomszpiegomnajemnikomnajemnikomdezerteromdezerteromczłonkom personelu lekarskiego i duchownegoczłonkom personelu lekarskiego i duchownego w razie wątpliwości o statusie danej osoby rozstrzyga sąd, do w razie wątpliwości o statusie danej osoby rozstrzyga sąd, do

tego czasu korzysta ona z ochrony przysługującej jeńcowitego czasu korzysta ona z ochrony przysługującej jeńcowi

Jeńcy wojenni – cd.Jeńcy wojenni – cd.Podstawowe reguły traktowania jeńców:Podstawowe reguły traktowania jeńców: Jeńcy powinni być zawsze traktowani w sposób humanitarnyJeńcy powinni być zawsze traktowani w sposób humanitarny Jeniec zobowiązany jest podać jedynie nazwisko, stopień wojskowy, datę Jeniec zobowiązany jest podać jedynie nazwisko, stopień wojskowy, datę

urodzenia i nr ewidencji wojskowejurodzenia i nr ewidencji wojskowej Jeniec ma prawo do wypełnienia karty o wzięciu do niewoli i wysłania jej: a) Jeniec ma prawo do wypełnienia karty o wzięciu do niewoli i wysłania jej: a)

do rodziny, b) do Centralnego Biura Informacji o Jeńcach Wojennychdo rodziny, b) do Centralnego Biura Informacji o Jeńcach Wojennych Jeńcy powinni być przetrzymywani w obozach spełniających określone w III Jeńcy powinni być przetrzymywani w obozach spełniających określone w III

KG warunki z dala od rejonu walkKG warunki z dala od rejonu walk Warunki bytowe powinny być tak samo korzystne jak warunki zapewnione Warunki bytowe powinny być tak samo korzystne jak warunki zapewnione

wojskom państwa zatrzymującegowojskom państwa zatrzymującego Jeńcy mogą być wykorzystywani do pracy na warunkach określonych w III Jeńcy mogą być wykorzystywani do pracy na warunkach określonych w III

KGKG Jeńcy podlegają prawom państwa zatrzymującego, mogą być karani za Jeńcy podlegają prawom państwa zatrzymującego, mogą być karani za

przestępstwaprzestępstwa III KG przewiduje liczne gwarancje procesoweIII KG przewiduje liczne gwarancje procesowe Za ucieczkę można karać jedynie karami dyscyplinarnymi (np. grzywna, Za ucieczkę można karać jedynie karami dyscyplinarnymi (np. grzywna,

areszt). Nie wolno karać za ucieczkę udaną.areszt). Nie wolno karać za ucieczkę udaną. Jeńcy mają prawo do prowadzenia korespondencji i do otrzymywania Jeńcy mają prawo do prowadzenia korespondencji i do otrzymywania

paczekpaczek Niezwłocznie po zakończeniu działań wojennych powinna nastąpić Niezwłocznie po zakończeniu działań wojennych powinna nastąpić

repatriacja (możliwa też repatriacja wcześniejsza) repatriacja (możliwa też repatriacja wcześniejsza)

Osoby cywilne – IV KGOsoby cywilne – IV KGOgólna ochrona ludnościOgólna ochrona ludności Strony mogą tworzyć strefy lub miejscowości sanitarneStrony mogą tworzyć strefy lub miejscowości sanitarne Strony mogą w drodze porozumień tworzyć strefy zneutralizowaneStrony mogą w drodze porozumień tworzyć strefy zneutralizowane Strony mogą zawierać porozumienia dot. ewakuacji ludności ze strefy oblężonej lub otoczonejStrony mogą zawierać porozumienia dot. ewakuacji ludności ze strefy oblężonej lub otoczonej Szpitale cywilne, środki transportu i pomoc dla ludności cywilnej będą szanowane i chronioneSzpitale cywilne, środki transportu i pomoc dla ludności cywilnej będą szanowane i chronioneWybrane normy chroniące osoby cywilne:Wybrane normy chroniące osoby cywilne: Ludność cywilna nie może być wykorzystywana jako ochrona pewnych punktów lub okręgów Ludność cywilna nie może być wykorzystywana jako ochrona pewnych punktów lub okręgów

przed działaniami wojennymiprzed działaniami wojennymi Zabronione są: kary zbiorowe, rabunek i branie zakładnikówZabronione są: kary zbiorowe, rabunek i branie zakładników Cudzoziemcy mają prawo opuścić terytorium państwa, chyba, że sprzeciwia się temu interes Cudzoziemcy mają prawo opuścić terytorium państwa, chyba, że sprzeciwia się temu interes

państwa (II instancyjne postępowanie przed organami). Jeżeli cudzoziemiec zostanie państwa (II instancyjne postępowanie przed organami). Jeżeli cudzoziemiec zostanie zatrzymany – należy zapewnić mu środki niezbędne do życia. Osoby te mogą być zmuszane do zatrzymany – należy zapewnić mu środki niezbędne do życia. Osoby te mogą być zmuszane do pracy ale tylko w takim samym zakresie jak ludność danego państwa. W wyjątkowych pracy ale tylko w takim samym zakresie jak ludność danego państwa. W wyjątkowych przypadkach możliwe jest internowanie.przypadkach możliwe jest internowanie.

Zakazane są przesiedlenia (masowe i indywidualne), dozwolone są ewakuacje ze względów Zakazane są przesiedlenia (masowe i indywidualne), dozwolone są ewakuacje ze względów bezpieczeństwabezpieczeństwa

Zakazane jest zmuszanie ludności do służby w siłach zbrojnych okupantaZakazane jest zmuszanie ludności do służby w siłach zbrojnych okupanta Zakaz niszczenia mienia, chyba, że jest to bezwzględnie konieczne dla operacji wojskowychZakaz niszczenia mienia, chyba, że jest to bezwzględnie konieczne dla operacji wojskowych Zachowane zostaje ustawodawstwo, sądy i administracja, choć państwo okupacyjne może Zachowane zostaje ustawodawstwo, sądy i administracja, choć państwo okupacyjne może

wprowadzić swoje normy karne służące zabezpieczeniu bezpieczeństwa tego państwa. Normy wprowadzić swoje normy karne służące zabezpieczeniu bezpieczeństwa tego państwa. Normy te podlegają wcześniejszemu ogłoszeniu i nie mogą działać wstecz.te podlegają wcześniejszemu ogłoszeniu i nie mogą działać wstecz.

Rozbudowane gwarancje sądoweRozbudowane gwarancje sądowe Ochrona osób internowanych zbliżona do ochrony jeńców wojennych z uwzględnieniem faktu, Ochrona osób internowanych zbliżona do ochrony jeńców wojennych z uwzględnieniem faktu,

iż internowanymi są osoby cywilneiż internowanymi są osoby cywilne

Ochrona dóbr Ochrona dóbr kulturalnychkulturalnych

Podstawa prawna:Podstawa prawna:Konwencja o ochronie dóbr kulturalnych w Konwencja o ochronie dóbr kulturalnych w

razie konfliktu zbrojnego, Haga 1954 r.razie konfliktu zbrojnego, Haga 1954 r.wejście w życie 7.8.1956, 114 ratyfikacji, 7 wejście w życie 7.8.1956, 114 ratyfikacji, 7

sygnatariuszy (w tym Wielka Brytania, USA, sygnatariuszy (w tym Wielka Brytania, USA, Irlandia, Japonia), Polska ratyfikowała 6.8.1956Irlandia, Japonia), Polska ratyfikowała 6.8.1956

Konwencji towarzyszą dwa protokoły:Konwencji towarzyszą dwa protokoły:I protokół z 1954 r.I protokół z 1954 r. - 92 ratyfikacje (w tym - 92 ratyfikacje (w tym

Polska)Polska)II protokół z 1999 r.II protokół z 1999 r. – 38 ratyfikacji (Polska – 38 ratyfikacji (Polska

nawet nie podpisała)nawet nie podpisała)

Ochrona dóbr Ochrona dóbr kulturalnychkulturalnych

trzy stopnie ochrony dóbr kulturalnychtrzy stopnie ochrony dóbr kulturalnych1. poszanowanie dóbr kulturalnych1. poszanowanie dóbr kulturalnychnakaz powstrzymania się od używania tych dóbr w taki sposób, który mógłby nakaz powstrzymania się od używania tych dóbr w taki sposób, który mógłby

wystawić je zniszczenie lub uszkodzeniewystawić je zniszczenie lub uszkodzenienakaz powstrzymania się od wszelkich aktów nieprzyjacielskich wobec tych dóbrnakaz powstrzymania się od wszelkich aktów nieprzyjacielskich wobec tych dóbrzakaz odwetu na dobrach kulturalnychzakaz odwetu na dobrach kulturalnychzapewnienie opieki nad dobrami przez strony w konflikciezapewnienie opieki nad dobrami przez strony w konflikcie2. ochrona specjalna (art. 8 KH 1954)2. ochrona specjalna (art. 8 KH 1954)ochroną może być objęta ograniczona liczba schronów przeznaczonych do ochroną może być objęta ograniczona liczba schronów przeznaczonych do

przechowywania dóbr kulturalnych orazprzechowywania dóbr kulturalnych orazdobra nieruchome o wielkim znaczeniudobra nieruchome o wielkim znaczeniuochrona przyznawana jest przez wpisanie dobra do Międzynarodowego Rejestru ochrona przyznawana jest przez wpisanie dobra do Międzynarodowego Rejestru

Dóbr Kulturalnych Objętych Ochroną SpecjalnąDóbr Kulturalnych Objętych Ochroną Specjalnądobrom tym przyznawany jest przywilej nietykalnościdobrom tym przyznawany jest przywilej nietykalnościochrona specjalna może być też przyznana transportom, które jednak pozostają pod ochrona specjalna może być też przyznana transportom, które jednak pozostają pod

nadzorem międzynarodowymnadzorem międzynarodowym3. ochrona wzmocniona (art. 10 II protokołu)3. ochrona wzmocniona (art. 10 II protokołu)dobra te muszą być wpisane na listę prowadzoną przez Komitet ochrony dóbr dobra te muszą być wpisane na listę prowadzoną przez Komitet ochrony dóbr

kulturalnych w razie konfliktu zbrojnegokulturalnych w razie konfliktu zbrojnegonietykalność tych dóbrnietykalność tych dóbrrozbudowana penalizacja naruszeńrozbudowana penalizacja naruszeń