Konferencja naukowa

„Edukacja ekonomiczna”

Warszawa, 28 września 2017 r.

Wykluczenie, wyłączenie,

włączenie finansowe

– rozważania nie tylko teoretyczne

prof. dr hab. Alfred Janc, prof. zw. UE

dr Anna Warchlewska

Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu

1. Uzasadnienie podjętego tematu

2. Założenia badawcze – cel, hipoteza

3. Wykluczenie, wyłączenie, włączenie finansowe

– systematyka pojęć

4. Wykluczenie finansowe w ujęciu praktycznym

– na podstawie badań własnych i dostępnych źródeł

5. Wnioski i rekomendacje

2

Niejednoznaczność poglądów w definiowaniu

problemu wykluczenia finansowego

Różnorodność stosowanych miar wykluczenia

finansowego

Próba usystematyzowania podstawowych zagadnień

Diagnoza etapu „wyłączenia finansowego” po

zakończonych badaniach własnych

3

Zwrócenie uwagi na problem niejednoznaczności

w opisie problemu wykluczenia finansowego

i zjawiska włączenia finansowego

4

Pozostawanie poza sektorem usług finansowych

utożsamiane jest z wykluczeniem finansowym,

a bycie aktywnym finansowo

(chociażby w jednym obszarze)

stanowi o włączeniu finansowym

5

Płatniczy Kredytowy Oszczędnościowy

Inwestycyjny Emerytalno-

rentowy Ubezpieczeniowy

(1) Czy wykluczenie finansowe powinno być

diagnozowane w sytuacji wykluczenia we wszystkich

6 obszarach? Czy może wykluczenie już tylko w jednym

obszarze stanowi o wykluczeniu?

(2) Wybór miernika nieposiadania rachunku bankowego

(najczęściej stosowany), który stanowi element obszaru

wykluczenia płatniczego, może mieć wpływ na

wykluczenia w pozostałych obszarach (ex. brak konta ≠

kredyt w karcie kredytowej)

6

Zmniejszenie dysonansu w opisie zjawiska

wykluczenia finansowego możliwe jest poprzez

wykorzystanie w badaniach czynników

popytowych, podażowych

i społecznych, z wykorzystaniem czynnika

czasu

7

Założenie rachunku bankowego

1.10.2017

Zamknięcie rachunku bankowego

2.10.2017

Wykluczenie?

8

Założenie rachunku bankowego

1.10.2017

Zamknięcie rachunku bankowego

2.11..2017

Wykluczenie?

Założenie rachunku bankowego

1.10.2017

Zamknięcie rachunku bankowego

01.06..2017

Wykluczenie?

Maciejasz-Świątkiewicz [2013]

„zjawisko procesowe obejmujące ogół trudności, z jakimi

borykają się podmioty działające na rynku usług finansowych

w sferze ich konsumpcji produkcji i spójności społecznej,

zarówno jednostki, jak i grupy (gospodarstwa domowe),

w zakresie dostępu i możliwości korzystania z oferty

produktów i usług finansowych. Trudności te mogą mieć

charakter zawiniony lub niezawiniony, dobrowolny,

przymusowy, trwały, czasowy, pierwotny, wtórny, pełny lub

częściowy, uświadomiony lub nieuświadomiony (…)”

9

EUFFI [2013]

„integracja finansowa poprzez dostęp do szerokiego

zakresu usług finansowych, które uznawane są za

niezbędne dla integracji społeczeństwa do otaczających

realiów. Dostęp ten dotyczyć powinien podstawowych

i przystępnych cenowo usług finansowych, przez co

wszyscy obywatele otrzymają zapewniony dostęp do

usług kredytowych, oszczędnościowych czy

ubezpieczeniowych”

10

11

Włączenie finansowe

Wyłączenie finansowe

Wykluczenie finansowe

Wykluczenie finansowe

Wyłącznie finansowe

Włączenie finansowe

Stan, gdy jednostkę od etapu włączenia finansowego

dzielą tylko? czynniki natury ekonomicznej (brak źródła

dochodu)

12

13

14

0%

20%

40%

60%

80%

100%

91%

9%

ubankowieni respondenci n=450;

wykluczeni finansowo respondenci n=42

ubankowienie wykluczenie finansowe

Ogół mieszkańców aglomeracji

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

35%

65%

ubankowieni respondenci n=24;

wykluczeni finansowo respondenci n=44

ubankowienie wykluczenie finansowe

Osoby bezdomne i na granicy bezdomności

15

Źródło Poziom wykluczenia fin.

NBP [2006] 52%

NBP [2009] 23%

Maciejasz-Świątkiewicz [2013]

30%

The World Bank [2014] 22%

NBP [2016] 17%

Deloitte [2012] prognoza 18% [2025]

16

Dookreślenie czasowości problemu wykluczenia finansowego przyczynić

się powinno do wyeliminowania niekonsekwencji terminologicznej

w pracach naukowych i publicystyczno-naukowych

Wymagana jest analiza reaktywacji zakładanych rachunków bankowych,

oszacowania czasu od momentu zamknięcia rachunku bankowego do

ponownego jego założenia

Cele badawcze:

Diagnoza etapu wyłączenia finansowego

Weryfikacja dostępnych miar wykluczenia finansowego i wyodrębnienie

miar podstawowych i uzupełniających

Wyodrębnienie modelu przeprowadzania badań w temacie wykluczenia

finansowego

Dziękuję za uwagę

17

Konferencja naukowa

„Edukacja ekonomiczna”

Warszawa, 28 września 2017 r.

Wykluczenie, wyłączenie, włączenie finansowe

– rozważania nie tylko teoretyczne

prof. dr hab. Alfred Janc, prof. zw. UE

dr Anna Warchlewska

Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu