Wydział Farmaceutyczny · Web viewJak dotąd, najlepiej przebadanym celem terapii CAR-T jest...

Organizatorzy:Zakład Farmacji Przemysłowej

Katedra i Zakład Farmakognozji i Leku RoślinnegoStudenckie Koło Naukowe Farmacji Przemysłowej

Studenckie Koło Naukowe Katedry i Zakładu Farmakognozji i Leku RoślinnegoPolskie Towarzystwo Studentów Farmacji Oddział Wrocław

PATRONAT HONOROWY:

Dziekan Wydziału FarmaceutycznegoUniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

Dr hab. Marcin Mączyński

KOMITET NAUKOWY:

Przewodniczący: dr hab. Izabela Fecka, prof. nadzw.Katedra i Zakład Farmakognozji i Leku Roślinnego, Wydział Farmaceutyczny

Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

Prof. dr hab. Wojciech KamyszKatedra i Zakład Chemii Nieorganicznej, Wydział Farmaceutyczny

z O. Medycyny Laboratoryjnej Gdański Uniwersytet Medyczny

Dr hab. n. med. Ernest KucharKlinika Pediatrii z Oddziałem Obserwacyjnym, Warszawski Uniwersytet Medyczny

Dr n. med. Iwona UrbanowiczKatedra Analityki Medycznej, Zakład Chemii Klinicznej i Hematologii Laboratoryjnej

Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

Dr n. farm. Adam KowalczykKatedra i Zakład Farmakognozji i Leku Roślinnego, Wydział Farmaceutyczny


Mgr farm. Katarzyna Karłowicz-BodalskaZakład Farmacji Przemysłowej, Wydział Farmaceutyczny


KOMITET ORGANIZACYJNY:

Przewodnicząca: mgr Katarzyna Karłowicz-BodalskaZakład Farmacji Przemysłowe, Wydział Farmaceutyczny


Dr Adam KowalczykKatedra i Zakład Farmakognozji i Leku Roślinnego, Wydział Farmaceutyczny


2

STUDENCI:SKN Farmacji Przemysłowej, Wydział Farmaceutyczny Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we

Wrocławiu

Sara Gaweł, Kacper Kubica, Aleksandra Nast, Dominika Kunachowicz, Natalia Janicka, Julianna Wolska

SKN Katedry i Zakładu Farmakognozji, Wydział Farmaceutyczny Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

Klara Seelbach, Martyna Przychodna, Dominika Kaput

Polskie Towarzystwo Studentów Farmacji Oddział Wrocław

Kacper Waliszewski, Damian Zaręba, Monika Witczak

3

WYSTĄPIENIA USTNE

4

DLACZEGO TERAPIA KANDYDOZY POCHWY CORAZ CZĘŚCIEJ NIE PRZYNOSI SPODZIEWANYCH EFEKTÓW

TERAPEUTYCZNYCH?Natalia Kuderska 1 , Paulina Wójcik1, Kalina Kreft 1, Katarzyna Jermakow 2

1 Studenckie Koło Naukowe Mikrobiologii Klinicznej i Diagnostyki Mikrobiologicznej,Wydział Lekarski, Uniwersytet Medyczny im Piastów Śląskich we

Wrocławiu2 Katedra i Zakład Mikrobiologii, Uniwersytet Medyczny im Piastów Śląskich

Grzybica pochwy, inaczej kandydoza pochwy, to zakażenie wywołane przez grzyby najczęściej Candida albicans, rzadziej przez drożdżaki inne niż Candida albicans (NAC – Non-Albicans Candida). W ostatniej dekadzie zauważono jednak wzrost zakażeń wywoływanych przez NAC; na znaczeniu zyskały głównie C.glabrata oraz C.tropicalis. Aktualnie szacuje się, że ilość zakażeń pochwy wywołanych przez NAC może wynosić od 10% aż do 45%. Celem tej pracy jest wskazanie błędów w diagnostyce kandydozy pochwy i nagminne przypisywanie szczepom Candida albicans praktycznie wszystkich zakażeń grzybiczych pochwy, co wiąże się z leczeniem w kierunku C. albicans, bez uprzedniego zlecenia hodowli.

Analizowano wyniki badań mikrobiologicznych 130 pacjentek wykonanych w Laboratorium Mikrobiologicznym microFAM we Wrocławiu, w okresie 5 miesięcy (11.2019-03.2020), z czego 37 kobiet było w ciąży. Obecnie wykonanie preparatu bezpośredniego oraz posiewu w kierunku zakażeń drożdżakami jest postępowaniem rutynowym. Niestety zarówno w przypadku badania mikroskopowego, jak i hodowli na podstawowym podłożu Sabouraud’a, nie ma możliwości odróżnienia Candida albicans od NAC, stąd kolejnym krokiem było posianie materiału na podłoża chromogenne. Do różnicowania gatunków Candida można zastosować również metody biochemiczne, spektrometryczne (MALDI-TOF) lub genetyczne.

Wyniki badań mikroskopowych wymazów z pochwy i ich posiewów wykonanych u 130 kobiet wykazały u 26 pacjentek (w tym u 14 ciężarnych) obecność Candida w ilości znamiennej. U 6 z nich zidentyfikowano gatunek Candida glabrata jako czynnik etiologiczny zmian zapalnych (przy czym aż 4 z nich były w ciąży).

W wyniku analizy danych udział Candida glabrata w rozwoju stanów zapalnych określono na aż 23%, co potwierdza tezę o wzroście częstości NAC jako czynnika chorobotwórczego grzybic pochwy. Naturalnie zmniejszona wrażliwość C.glabrata na flukonazol wymusza nie tylko ustalenie gatunku w dochodzeniu diagnostycznym, ale również modyfikację zastosowanego leczenia, aby zapewnić skuteczność terapii. Szczególnie ważne jest określenie gatunku Candida w przypadkach tzw. kandydoz powikłanych, czyli w sytuacjach gdy objawy kandydozy są wyjątkowo ciężkie, gdy pacjentka jest w ciąży, bądź też zdiagnozowano u niej kandydozę sromu więcej niż 4 razy w ciągu roku lub jest w stanie immunosupresji, choruje na cukrzycę. Rosnący udział NAC w patogenezie kandydozy pochwy, przemawia za wprowadzeniem obowiązkowej identyfikacji gatunku w rutynowej diagnostyce.

5

INTERAKCJE POLIFENOLI Z MIKROFLORĄ JELITOWĄ

Dominika Kaput 1 , Klara Seelbach1

1Studenckie Koło Naukowe przy Katedrze i Zakładzie Farmakognozji i Leku Roślinnego, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

Przewód pokarmowy zasiedla ogromna ilość mikroorganizmów nazywanych mikrobiotą. Każda osoba posiada unikalny skład mikroorganizmów jelitowych, który zmienia się przez całe życie. Mikroflora odgrywa kluczową rolę w życiu człowieka, a niekorzystne zmiany w jej składzie są związane z rozwojem otyłości, nieswoistego zapalenia jelit, cukrzycy typu 2, chorób układu krążenia, niektórych nowotworów.

Dieta odgrywa ważną rolę w inicjowaniu, kształtowaniu i modulowaniu mikroflory jelitowej. Polifenole, mimo, że zazwyczaj nie są przyjmowane w znaczących ilościach, stanowią istotne składniki diety zbilansowanej. Uważa się, że większość z nich jest niewielkim stopniu absorbowana w jelicie cienkim (zależy to od struktury chemicznej). Te spośród nich, które trafią do jelita grubego, ulegają tam często bakteryjnej konwersji do bioaktywnych cząsteczek potomnych, którym przypisuje się właściwości prozdrowotne. Mogą dodatkowo przynieść wiele korzyści organizmowi poprzez modyfikację mikroflory jelitowej. Sprzyjają one wzrostowi pożytecznych bakterii, jak Akkermansia spp., Lactobacillus spp., Bifidobacterium spp. oraz hamują wzrost szkodliwych. Wpływają korzystnie na stosunek bakterii Firmicutes do Bacteroidetes, który koreluje z otyłością. Polifenole mogą być ponadto użyte przez bakterie do produkcji krótkołańcuchowych kwasów tłuszczowych, pełniących kluczową rolę w regulacji apetytu i utrzymaniu homeostazy energetycznej.

Dokładne poznanie i zrozumienie interakcji polifenoli zawartych w pożywieniu z mikroflorą jelitową i wykorzystanie tej wiedzy w farmacji oraz medycynie może przynieść wiele korzyści, m.in. skutkować opracowaniem przyszłych strategii terapeutycznych.

[1] Xue Ming Wu, Ren Xiang Tan, Interactions between gut microbiota and ethnomedicine constituents, Nat Prod Rep, 2019; 36: 788-809

[2] Catalkaya G. et al., Interactions of dietary polyphenols and gut microbiota: Microbial metabolism f polyphenols, influence on the gut microbiota, and implications on host health, Food Frontiers, 2020; 1:109-133

[3] Yit Tao Loo et al., Modulation of the human gut microbiota by phenolics and phenolic fiber-rich foods, Compr Rev Food Sci Food Saf, 2020; 19:1268-1298

[4] Tomás‐Barberán F.A., González‐Sarrías A., García‐Villalba R. (red.), Dietary Polyphenols: Their Metabolism and Health Effects, John Wiley & Sons, Inc., 2020, doi:10.1002/9781119563754

6

POLIMERY JAKO KATALIZATORY NUKLEACJI I WZROSTU STABILNYCH I METASTABILNYCH KOKRYSZTAŁÓW

FARMACEUTYCZNYCH

Anna Gołkowska 1 , Bożena Karolewicz1, Karol P. Nartowski1

1Katedra i Zakład Technologii Postaci Leku, Wydział Farmaceutyczny, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

Kokryształy farmaceutyczne to homogenne, jednofazowe, krystaliczne ciała stałe złożone z co najmniej dwóch składników występujących w stosunku stechiometrycznym, z których co najmniej jeden stanowi substancja czynna farmakologicznie (API). Rosnące zainteresowanie tą grupą materiałów wynika z ich zdolności do modyfikowania właściwości fizykochemicznych API bez utraty jej działania terapeutycznego. Kokryształy, tak jak inne związki krystaliczne, mogą występować w odmianach polimorficznych.

Celem prezentowanej pracy była ocena wpływu właściwości fizykochemicznych polimerów wykorzystywanych w metodzie mielenia wspomaganego polimerem (POLAG) na szybkość i przebieg procesu kokrystalizacji.

Do badań wybrano dwa modelowe kokryształy farmaceutyczne, dla których zidentyfikowano co najmniej dwie odmiany polimorficzne tj. teofilina (TP) z benzamidem (BZ) oraz nikotynamid (NCT) z kwasem malonowym (MA). Do przygotowania kompozytów użyto młyna kulowego FRITSCH Mini-Mill PULVERISETTE 23. W charakterze katalizatorów wykorzystano 16 polimerów z 6 różnych grup strukturalnych: polioksyetylenoglikole (o masach molowych 200 - 20000), poloksamery (Pluronic® L-35 i L-31), polisorbaty (TWEEN® 20 i 80), SPAN® 80, Brij® 93, glikole (propylenowy i pentylenowy). Otrzymane materiały zbadano przy użyciu proszkowego dyfraktometru rentgenowskiego (PXRD) oraz spektrofotometru podczerwieni z transformacją Fouriera (FTIR). Mieszaniny fizyczne TP:BZ i NCT:MA z polimerami poddano analizie termicznej różnicowym kalorymetrem skaningowym (DSC).

We wszystkich przeprowadzonych procedurach POLAG otrzymano formę I kokryształu TP:BZ (1:1) i formę I kokryształu NCT:MA (2:1). Stwierdzono że wykorzystanie stałych polimerów z grupy polioksyetylenoglikoli pozwala na skrócenie czasu mielenia w procedurze POLAG w porównaniu do mielenia bez dodatku polimeru, z zachowaniem czystości fazowej uzyskiwanego kokryształu. Wzrost ilości dodawanych polimerów płynnych obniża efektywność procesu kokrystalizacji w procedurze POLAG, czego nie obserwuje się dla polimerów w postaci stałej. Charakter hydrofilowo-lipidowy polimerów płynnych ma wpływ na przebieg reakcji kokrystalizacji ze względu na możliwość rozpuszczania się API lub koformera w polimerach o różnych HLB.

7

IZOLACJA SZCZEPÓW CRYPTOCOCCUS NEOFORMANS I C. GATTII Z PRÓBEK ŚRODOWISKOWYCH ORAZ PERSPEKTYWY

ZASTOSOWANIA METOD ANALITYCZNYCH W DETEKCJI DROBNOUSTROJÓW W PRÓBKACH ŚRODOWISKOWYCH I

KLINICZNYCH

Katarzyna Balon 1 , Katarzyna Kowalska1, Urszula Nawrot2

1Wydział Farmaceutyczny, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu2Katedra i Zakład Mikrobiologii Farmaceutycznej i Parazytologii, Wydział Farmaceutyczny,


Cryptococcus to należące do podstawczaków otoczkowe grzyby drożdżopodobne zdolne do wywoływania odznaczających się wysoką śmiertelnością zakażeń ośrodkowego układu nerwowego oraz układu oddechowego. Szczególne znaczenie kliniczne mają dwa gatunki z tego rodzaju - kosmopolityczny C. neoformans, wywołujący zakażenia u osób o obniżonej odporności i uważany do niedawna za endemiczny C. gattii, który powoduje zakażenia również u osób immunokompetentnych. Grzyby z rodzaju Cryptococcus spotkać można w starych i spróchniałych drzewach, glebie, a także odchodach ptaków (głównie gołębi). Przy stale rosnącej liczbie pacjentów z immunosupresją, po przeszczepach, z chorobami autoimmunologicznymi i zakażonych HIV, niezbędne są skoordynowane badania środowiskowe i rozwój szybkich metod diagnostycznych, aby skutecznie przeciwdziałać, wykrywać i leczyć te niebezpieczne zakażenia.

Celem przedstawionej pracy była ocena częstości występowania gatunków Cryptococcus neoformans/gatti na terenie Wrocławia. Materiałem badanym były 52 wymazy z różnych gatunków drzew, które pobierano jesienią 2018 i wiosną 2019 roku. Próbki poddawano dekontaminacji, a następnie wysiewano na Niger seed agar (NIG), który umożliwia wstępną identyfikację drożdżaków przez wykazanie zdolności produkcji melaniny. Kolonie o morfologii typowej dla Cryptococcus były izolowane, a następnie identyfikowane na podstawie obecności otoczek w preparatach z tuszem chińskim oraz profilu metabolicznego, za pomocą testów Yeast ID na aparacie BD Phoenix.

Cryptococcus neoformans wykryto w posiewach 2/52 wymazów (3,85%). Wykazano obecność patogenu w środowisku często odwiedzanym przez człowieka (dąb w centrum miasta, na placu zabaw). Jest to istotne, ponieważ basidiospory grzybów kolonizujących drzewa łatwo rozprzestrzeniają się w powietrzu i mogą stanowić zagrożenie dla osób z grup ryzyka.

Badania mikologiczne wykonywane w rutynowej diagnostyce kryptokokozy, podobnie jak opisane wyżej badania próbek środowiskowych, bazują na posiewach. Procedura ta jest długotrwała i często niewystarczająco czuła, co może mieć wpływ na wybór terapii. Badania mikroskopowe (np. preparat w tuszu) i testy na obecność antygenów otoczkowych w płynie mózgowo-rdzeniowym należą do badań „szybkich”, jednak nie rozróżniają gatunków w obrębie rodzaju Cryptococcus. Trwają prace nad zastosowaniem metod genetycznych, m.in.

8

sekwencjonowania nowej generacji, real-time PCR, czy chipów genetycznych w detekcji patogennych drobnoustrojów w próbkach klinicznych i środowiskowych.

BAŃKI MYDLANE INNOWACJI W FARMACJI I MEDYCYNIE

Wojciech Kamysz

Katedra i Zakład Chemii Nieorganicznej, Wydział Farmaceutyczny, Gdański Uniwersytet Medyczny

XX w. przyniósł największy rozwój w dziedzinie nauk medycznych. Rozwój ten związany jest zarówno z postępem w zakresie dostępnych terapii jak i zaplecza technologicznego, np. w chirurgii. Sprawna wymiana informacji między naukowcami oraz liczne narzędzia, z których mogą korzystać spowodowały eksplozję działań określanych „innowacyjnymi” w XXI w. Nie bez znaczenia są także duże nakłady finansowe przeznaczane na wspieranie nauki, a największe profity przypadają właśnie tym jednostkom, które dowodzą o innowacyjności swojego projektu.

Prezentowany wykład ma na celu podsumowanie faktów, które opowiadają o poziomie innowacyjności Polski w dziedzinie farmacji i medycyny. Zestawienie pozwoli na określenie naszego miejsca pośród innych krajów. Będzie także odpowiedzią na pytanie, czy przymiotnik „innowacyjny” nie jest zbyt nadużywany przez osoby związane ze światem nauki i medycyny.

Innowacje bez wątpienia są zjawiskiem pozytywnym i gwarantują rozwój. Wprowadzanie nowych leków, opracowywanie nowych technik diagnostycznych czy procesów przemysłowych rozwija społeczeństwo i stanowi motywację do dalszej pracy. Kluczowe jest jednak zachowanie zdrowego rozsądku i obiektywna ocena sytuacji.

9

TERAPIA LIMFOCYTAMI CAR-T: NOWA ERA W LECZENIU NOWOTWORÓW

Iwona Urbanowicz 1 1Katedra Analityki Medycznej, Zakład Chemii Klinicznej i Hematologii Laboratoryjnej

Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu

Terapia CAR-T to rodzaj nowoczesnej terapii immunologicznej nowotworów opartej na zmodyfikowanych genetycznie limfocytach T, które uzyskały zdolność rozpoznawania cechy komórki nowotworowej i dzięki czemu są zdolne do jej zniszczenia. CAR (ang. chimeric antygen receptor) to chimeryczny receptor antygenowy - genetycznie modyfikowane białko receptorowe. Nowoczesne cząsteczki CAR zbudowane są z zewnątrzkomórkowej domeny rozpoznającej antygen nowotworowy, która połączona jest regionem zawiasowym i domeną śródbłonową z kilkoma domenami wewnątrzkomórkowymi. Wewnątrzkomórkowe domeny przekazujące sygnał pochodzą od cząsteczek sygnałowych obecnych na limfocytach T. Liczba domen kostymulujących receptora CAR determinuje jego przynależność do kolejnej generacji: I, II, III i IV.

Programowanie limfocytów: w pierwszej kolejności limfocyty T izolowane są z krwi pacjenta w procesie nazywanym leukaferezą. Następnie, w warunkach laboratoryjnych w hodowli in vitro, zostają one poddane modyfikacjom genetycznym, mającym na celu uzyskanie ekspresji cząsteczek CAR na ich powierzchni. W jednej z metod stosowane są wektory retro- lub lentiwirusowe. Komórki T zostają zainfekowane cząsteczkami wirusa zawierającymi gen kodujący receptor CAR, który zostaje wbudowany do genomu komórki docelowej. Ta metoda umożliwia stabilną ekspresję receptorów CAR. W końcowym etapie, zmodyfikowane komórki T są namnażane, aktywowane i w końcu wstrzykiwane z powrotem do krwiobiegu pacjenta.

Najbardziej spektakularne sukcesy immunoterapii z udziałem limfocytów CAR uzyskano w hematoonkologii. Jak dotąd, najlepiej przebadanym celem terapii CAR-T jest cząsteczka CD19, obecna na limfocytach B i nowotworach wywodzących się z tych komórek, takich jak chłoniaki i białaczki, a której nie ma na powierzchni żadnej innej tkanki. Zarejestrowane w Europie terapie CAR-T obejmują: oporne lub nawrotowe postaci ostrej białaczki limfoblastycznej z komórek B u dzieci i młodych dorosłych w wieku do 25 lat włącznie; chłoniak rozlany z dużych komórek B u dorosłych; pierwotny chłoniak śródpiersia z dużych komórek B u dorosłych. Prowadzone są również próby wykorzystania limfocytów zmodyfikowanych receptorami CAR w leczeniu guzów litych.

Terapia CAR-T może być stosowana wyłącznie w certyfikowanych ośrodkach opieki zdrowotnej. Klinika Transplantacji Szpiku, Onkologii i Hematologii Dziecięcej „Przylądek Nadziei” Uniwersyteckiego Szpitala Klinicznego we Wrocławiu to pierwsza w Polsce klinika certyfikowana do stosowania terapii CAR-T u dzieci i młodych dorosłych we wskazaniu ostra białaczka limfoblastyczna z komórek B.

10

RUTWICA LEKARSKA –

NOWE WŁAŚCIWOŚCI I PERSPEKTYWY ZASTOSOWANIA

Izabela Fecka 1 , Katarzyna Bednarska1, Piotr Kuś1

1Katedra i Zakład Farmakognozji i Leku Roślinnego, Wydział Farmaceutyczny, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

Ziele rutwicy (Galegae herba; Galega officinalis L., Fabaceae) w medycynie tradycyjnej było wykorzystywane do leczenia objawów będących skutkiem cukrzycy, a także jako środek moczopędny i mlekopędny. Obecnie znajduje zastosowanie w terapii wspomagającej cukrzycy typu 2, w tym u osób otyłych. Starsze dane piśmiennictwa naukowego potwierdzały,

iż w początkowym okresie choroby przetwory z ziela rutwicy obniżały poziom glukozy we krwi i działały synergistycznie z przeciwcukrzycowymi pochodnymi sulfonylomocznika. Badania na modelu zwierzęcym wykazały dodatkowo, że G. officinalis sprzyja redukcji masy ciała. Aktywność hipoglikemiczną Galegae herba przypisano związkom z grupy guanidyn, głównie galeginie, która stała się substancją modelową w syntezie doustnych leków przeciwcukrzycowych pochodnych biguanidu, takich jak metformina. Niewiele wiadomo natomiast o innych składnikach rutwicy lekarskiej i ich wpływie na właściwości tego surowca. W świetle przedstawionych informacji, celem przeprowadzonych badań była analiza składu chemicznego naparu z ziela rutwicy oraz określenie jego potencjału antyoksydacyjnego i zdolności pułapkowania reaktywnych dikarbonyli z użyciem metyloglioksalu (MGO). Przewlekła hiperglikemia oraz stres oksydacyjny, są istotnymi czynnikami obserwowanych zaburzeń metabolicznych w cukrzycy. Prowadzą one do nienzymatycznej glikacji oraz oksydacji składników komórek, co powoduje zmiany w funkcjonowaniu tkanek i narządów. Najbardziej znanymi skutkiem tych procesów są powstające zaawansowane końcowe produkty glikacji (AGEs, Advanced Glycation End-Products) i oksydacji białek (AOPPs, Advanced Oxydation Protein Products). AGEs i AOPPs odgrywają ważną rolę w powikłaniach naczyniowych w cukrzycy. Kumulowane mogą doprowadzać do mikro- i makroangiopatii, a nawet polineuropatii. W związku z tym zdolność pułapkowania MGO i działanie przeciwutleniające mogą przyczynić się do ograniczenia uszkodzeń spowodowanych reakcjami glikacji i utleniania oraz do zmniejszenia ryzyka powikłań cukrzycy.

Nasze badania wykazały, że G. officinalis zawierają związki, które wykazują zarówno działanie przeciwutleniające, jak i zdolność do neutralizowania MGO. Analiza fitochemiczna naparu z surowca ujawniła obecność nie tylko guanidyn i alkaloidów chinazolinowych, ale także glikozydów flawonoidowych (pochodnych kwercetyny i kemferolu) oraz estrów hydroksycynamonowych. Testy in vitro pozwoliły nam ustalić, które z oznaczonych związków Galegae herba wykazują korzystne działanie antyoksydacyjne i anty-MGO.

11

SZCZEPIONKI PRZWCIWKO COVID-19: CO WARTO WIEDZIEĆ POD KONIEC 2020 ROKU?

Ernest Kuchar 1 Katarzyna Karłowicz-Bodalska2

1 Klinika Pediatrii z Oddziałem Obserwacyjnym, Wydział Lekarski, Warszawski Uniwersytet Medyczny

2 Zakład Farmacji Przemysłowej, Wydział Farmacji Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

Szczepienia ochronne wykorzystają naturalne mechanizmy odpornościowe organizmu. Przez podanie zabitego lub pozbawionego zjadliwości drobnoustroju w kontrolowany sposób (określona dawka, termin), który zachowuje właściwości antygenowe uzyskuje się wzbudzenie odporności przeciwzakaźnej. Pierwotna odpowiedź immunologiczna w postaci swoistych przeciwciał o niskim powinowactwie pojawia się po około 3-4 tygodniach. Późniejszy kontakt ze zjadliwym drobnoustrojem staje się dla ustroju kolejnym kontaktem z antygenami, które jako znane wzbudzają odpowiedź wtórną cechującą się szybką (w ciągu 1-2 dni) syntezą swoistych przeciwciał o dużej awidności i wysokim mianie. Argumentami przemawiającymi za koniecznością szybkiego opracowania szczepionek przeciwko COVID-19 są: kropelkowa droga zakażenia, transmisja w okresie wylęgania i osoby zakażone bezobjawowo oraz znaczny wpływ pandemii na społeczeństwo i gospodarkę. Jednocześnie warunkami koniecznymi do spełnienia jest bezpieczeństwo stosowania, skuteczność rozumiana jako wzbudzanie długotrwałej pamięci immunologicznej i ochrony przed zakażeniem, dostępność oraz możliwość szybkiej masowej produkcji. Wskazana jest łatwość przechowywania i podania. Ocena bezpieczeństwa szczepień jest wymagająca. Służą temu badania przedkliniczne oraz kliniczne realizowane w 3 kolejnych fazach. Zagrożenie stanowią: brak wcześniejszych szczepionek przeciwko koronawirusom, nieznany korelat odporności, nieustalony czas utrzymywania się odporności poszczepiennej oraz brak doświadczeń z powszechnym stosowaniem szczepionek opartych na nowych platformach technologicznych. Problem stanowi także pogarszająca się z wiekiem sprawność immunologiczna, mogąca zmniejszyć odpowiedź na szczepienie najbardziej zagrożonej grupy wiekowej. Nadzieje na szybkie uzyskanie szczepionki zwiększają: znajomość genomu i stabilność genetyczna SARS-CoV-2, zaawansowane prace nad szczepionkami przeciwko SARS-CoV-1 i MERS, opracowanie platform technologicznych szczepionek „plug&play” oraz zaangażowanie dużych środków publicznych i prywatnych. Prace na szczepionką przeciwko COVID-19 prowadzi ponad 100 zespołów badawczych. Zastosowano różne technologie, tradycyjne (inaktywacja, atenuowanie SARS-CoV-2, szczepionki podjednostkowe) oraz nowoczesne platformy (materiał genetyczny: mRNA, DNA, wektor wirusowy, cząsteczki wiruso-podobne). W III, decydującej fazie badań znajdują się obecnie szczepionki oparte na mRNA (Moderna, 30 tys. uczestników), Bio-NTech&Pfizer (>40 tys. uczestników) oraz wektorowe: ChAd0x1 nCOV-19 Astra-Zeneca/Oxford oparta na niereplikującym w organizmie ludzkim adenowirusie szympansim. Pierwszą szczepionką dopuszczoną do stosowania w Wielkiej Brytanii została szczepionka firmy Pfizer.

12

Wprowadzenie szczepień przeciwko COVID-19 w Polsce jest spodziewane w lutym 2021 roku.

13

PREZENTACJE POSTEROWE

14

WYKORZYSTANIE NEUTRONOWEJ ANALIZY AKTYWACYJNEJ W OCENIE NARAŻENIA CZŁOWIEKA I ŚRODOWISKA NA METALE

CIĘŻKIE

Jakub Obara1, Katarzyna Karłowicz-Bodalska2

1Studenckie Koło Naukowe przy Zakładzie Farmacji Przemysłowej, Wydział Farmaceutyczny, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

2Katedra i Zakład Farmacji Przemysłowej, Wydział Farmaceutyczny, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

Metale i jony metali ciężkich takich jak ołów, kadm, arsen, chrom od czasów rewolucji przemysłowej do teraz stanowią jedno z głównych zanieczyszczeń środowiska. Są czynnikiem chorób na przykład: nowotworowych, uszkodzeń nerek, wątroby, chorób płuc i układu oddechowego.

Zatrucia metalami występują szczególnie często u osób na nie narażonych, czyli pracowników zakładów przemysłowych oraz osób mieszkających w pobliżu tych zakładów. W organizmie człowieka mogą być kumulowane jako jony, wolne atomy, cząstki pyłów oraz jako kompleksy z białkami i gromadzą się w kościach, włosach, wątrobie, płucach i paznokciach. W środowisku obecne są głównie w wodach gruntowych i powierzchniowych, smogu, glebie. Wskaźnikiem obecności szkodliwych metali w środowisku są również rośliny absorbujące metale, na przykład tytoń szlachetny (Nicotiana tabacum) lub kapusta sitowata (Brassica juncea) używane w fitoremediacji, czyli technologii oczyszczania środowiska z metali ciężkich. Te organizmy mają wysoką zdolność kumulowania pierwiastków metalicznych w korzeniach i liściach.

Wysoce czułą, nieskomplikowaną i specyficzną metodą analizy zawartości metali w próbkach pochodzenia biologicznego oraz środowiskowego jest neutronowa analiza aktywacyjna (NAA; ang. Neutron Activation Analysis). Polega ona na oddziaływaniu neutronów z jądrami atomowymi pierwiastków. Wzbudzone jądra emitują promieniowanie gamma o charakterystycznej dla siebie energii, co pozwala na analizę jakościową, a intensywność tego promieniowania pozwala na analizę ich zawartości w próbce. Ważną zaletą tej metody jest szerokie spektrum pierwiastków poddających się analizie, przykładowo metal ziem rzadkich: europ oraz promieniotwórczy uran.

Intensywny rozwój metod analitycznych, czułych i specyficznych jak neutronowa analiza aktywacyjna umożliwia naukowcom badania zależności pomiędzy występowaniem pewnych pierwiastków w środowisku a wywoływanymi przez nie chorobami i zaburzeniami funkcjonowania organizmu.

15

PODSTAWOWE I NOWOCZESNE METODY W DIAGNOSTYCE MIKROBIOLOGICZNEJ STANÓW ZAPALNYCH POCHWY

Kalina Kreft 1 , Natalia Kuderska1, Paulina Wójcik1, Katarzyna Jermakow2

1 Wydział Lekarski, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu2 Katedra i Zakład Mikrobiologii, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

Bakteryjne zapalenia pochwy są narastającym i powszechnie występującym problemem, wpływającym pośrednio na wzrost zakażeń układu moczowego, zwiększonej podatności na zakażenia przenoszone drogą płciową, a nawet bezpłodności. Bakteryjna waginoza jest spowodowana zaburzeniem równowagi flory fizjologicznej, wzrostem liczby bakterii beztlenowych oraz zmniejszeniem liczby i aktywności pałeczek Lactobacillus i przebiega często bez widocznych dla lekarza cech stanu zapalnego. W przebiegu waginozy wykazano jednak zwiększoną ilość beztlenowców (Gardnerella, Atopobium, Mobiluncus). Postawienie prawidłowej diagnozy i wprowadzenie skutecznej terapii jest dużym wyzwaniem dla lekarza. Po wykonaniu podstawowej diagnostyki często zaprzestaje się dalszych badań, podejmuje się leczenie empiryczne, które po błędnej diagnozie nie daje pożądanych efektów.

Celem badania jest ocena stosowanej diagnostyki mikrobiologicznej dla pacjentek bez swoistych objawów klinicznych stanu zapalnego i ustalenie, czy istnieje konieczność wykonywania badań molekularnych wykrywających drobnoustroje, których nie udaje się wyhodować rutynowo. Analizowano wyniki badań 69 kobiet mających słabo wyrażone objawy zapalenia pochwy, od których pobrano wymaz ze sklepienia pochwy i wykonano ocenę biocenozy wg. klasyfikacji Kasprowicza z uzupełniającym posiewem mikrobiologicznym. Badania prowadzono w laboratorium microFAM we Wrocławiu.

Uzyskane wyniki umożliwiły podział pacjentek na dwie grupy: I – ze stopniem czystości pochwy fizjologicznym oraz II – pośrednim/niefizjologicznym. W obu grupach, w większości (odpowiednio 81% i 96% pacjentek), zidentyfikowano możliwe przyczyny objawów klinicznych i były to głównie Enterococcus, Streptococcus agalactiae i Candida. Niestety, u części kobiet (w grupie I 19% oraz w grupie II prawie 4 %) nie udało się ustalić prawdopodobnej przyczyny dolegliwości. Powodem problemów z ustaleniem przyczyny mogą być bakterie beztlenowe, których w posiewie nie udaje się wyhodować, a które stanowią potwierdzoną przyczynę bakteryjnej waginozy. Drugim powodem może być trudność w zaobserwowaniu w preparacie komórek "clue cells", które powinny być swoiste ze stwierdzeniem waginozy, a nie zanotowano ich w żadnym z analizowanych badań. Szczegółowa ocena wyników wskazuje na konieczność uzupełnienia rutynowej diagnostyki badaniami molekularnymi, które sprawdzają występowanie DNA bakterii beztlenowych trudnych lub niemożliwych do uzyskania w typowej hodowli, jak Gardnerella vaginalis, Atopobium vaginae, BVAB-2, Megasphaera-1.

16

UREAPLASMA JAKO CZYNNIK ROZWOJU NIEPŁODNOŚCI U KOBIET W WIEKU ROZRODCZYM- TRUDNOŚCI I WYZWANIA W

DIAGNOSTYCE PATOGENU

Paulina W ó jcik, Natalia Kuderska, Kalina Kreft 1, Katarzyna Jermakow 2

1 Studenckie Koło Naukowe Mikrobiologii Klinicznej i Diagnostyki Mikrobiologicznej , Wydział Lekarski, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

2 Katedra i Zakład Mikrobiologii, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

Jak wynika z danych Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego, problem niepłodności dotyka co roku średnio 1,5 miliona polskich par. Pomimo poznanych licznych przyczyn anatomicznych i czynnościowych występujących u pacjentów geneza niepłodności wciąż bywa nieuchwytna. Może mieć to związek z niedostateczną diagnostyką mikrobiologiczną pacjentki starającej się o ciążę i/lub obecności czynnika wywołującego przewlekłą infekcję narządów płciowych, jakim jest bakteria Ureaplasma. Celem pracy jest podkreślenie znaczenia diagnostyki w kierunku tej atypowej bakterii, ze względu na etiopatogenezę niepłodności oraz rosnącej lekooporności Ureaplasma. Diagnostyka mikrobiologiczna Ureaplasma jest wyjątkowo wymagająca; techniki hodowlane patogenów atypowych wymagają uzycia specyficznych podłóż transportowych, selektywnych i inkubacji w warunkach mikroaerofilnych.

Przeanalizowane zostały wyniki badań udostępnione przez laboratorium mikrobiologiczne microFAM we Wrocławiu. W okresie od 10.2019 do 11.2020 wzięło w nich udział 249 pacjentek (w tym 27 ciężarnych), u 160 wykonano wymaz z szyjki macicy oraz u 89 wymaz z cewki moczowej. Większość skierowanych na badania pacjentek była w wieku rozrodczym, a ich średni wiek wynosił 30 lat. U tych pacjentek wykonano test IST Mycoplasma w celu potwierdzenia lub wykluczenia obecności patogenów z rodziny Mycoplasmataceae. Test daje możliwość oceny ilościowej, co w przypadku stwierdzenia > 10^4 komórek, pozwala na uznanie ich, za czynnik etiologiczny zakażenia. Dzięki wykonanemu badaniu można było dodatkowo ocenić wrażliwość badanych szczepów Ureaplasma na antybiotyki. Należy zauważyć, że wynik klasycznego posiewu nie daje pewności, czy obecność bakterii w badanej próbce jest związana z zakażeniem dróg moczowo-płciowych, czy wynika z ich kolonizacji.

U 21 kobiet wyniki wymazów potwierdziły obecność Ureaplasma w drogach moczowo-płciowych; u 20 pacjentek (w tym u 4 ciężarnych) był to patogen wywołujący infekcję. Przeprowadzona przez nas analiza danych wykazała również, że aż 80% szczepów Ureaplasma izolowanych z przypadków infekcji wykazało oporność na fluorochinolony.

Ureaplasma urealyticum powoduje stosunkowo częste, skąpoobjawowe zakażenia w obrębie układu moczowo-płciowego, rzadko jednak wiąże się ją z rozwojem niepłodności. Ponadto, jak wskazują wyniki badań, konieczne jest wykonanie antybiogramu, gdyż u znacznego odsetka badanych szczepów Ureaplasma wykazano oporność na fluorochinolony.

17

ZASTOSOWANIE SUPLEMENTÓW DIETY I LEKÓW OTC Z FITOESTROGENAMI W ŁAGODZENIU OBJAWÓW MENOPAUZY

– ANALIZA RYNKU APTECZNEGO W POLSCE

Kamila Boszkiewicz 1 , Ewa Sawicka1, Agnieszka Piwowar1

1Katedra i Zakład Toksykologii, Wydział Farmaceutyczny,Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

Menopauza to trwałe, fizjologiczne zatrzymanie cyklu miesięcznego, które wiąże się ze zmianami hormonalnymi w organizmie kobiety. Obecnie przyjmuje się, iż Polki przechodzą menopauzę przeciętnie między 48. a 52. rokiem życia. W okresie menopauzy pojawiają się różne objawy somatyczne, spośród których najczęstsze to uderzenia gorąca, nadmierne pocenie, zawroty i bóle głowy, obniżenie nastroju, czy labilność emocjonalna. Ponadto niedobór estrogenów jest przyczyną niekorzystnych zmian w profilu lipidowym, utraty gęstości mineralnej kości oraz zmian zanikowych w układzie moczowo-płciowym.

Jedną z najbardziej skutecznych metod niwelowania dolegliwości okresu przekwitania jest stosowanie hormonalnej terapii zastępczej. Jednak jak wykazały badania konsumenckie „Polki a menopauza 2016”, przeprowadzone przez Instytut Badawczy ARC Rynek i Opinia, najczęściej stosowaną oraz wskazywaną przez Polki jako główna metoda radzenia sobie z objawami menopauzy jest stosowanie suplementów diety, co zadeklarowało 40% respondentek w wieku 45-55 lat, u których wystąpiły objawy menopauzy.

Suplementy diety oraz leki dostępne bez recepty (OTC, ang. over the counter) łagodzące objawy menopauzy, zawierają wyciągi roślinne bogate w fitoestrogeny, czyli substancje pochodzenia roślinnego wykazujące szereg działań estrogenopodobnych. Rynek apteczny preparatów przeznaczonych do łagodzenia objawów menopauzy jest rynkiem stabilnym w ostatnich 5 latach. W okresie 10.2019-10.2020, łączna ilość sprzedanych opakowań wyniosła 1,66 mln na kwotę ponad 38 mln złotych. Wśród 10 najpopularniejszych preparatów tego typu - 7 jest suplementami diety, zaś 3 – lekami OTC. Zawarte w nich źródła fitoestrogenów to przede wszystkim wyciągi z nasion soi, koniczyny czerwonej, pluskwicy groniastej, czy szyszek chmielu.

Ocena skuteczności fitoestrogenów w łagodzeniu objawów menopauzy jest przedmiotem wielu badań klinicznych. Opublikowane w 2015 i 2016 roku metaanalizy wykazały, iż fitoestrogeny są skuteczne jedynie w zmniejszaniu częstości występowania uderzeń gorąca oraz suchości pochwy. Ze względu na roślinne, naturalne pochodzenie oraz dostępność bez recepty, preparaty te uważane są powszechnie za bezpieczne, co sprawia, iż stosowane są najczęściej bez wiedzy i kontroli lekarza, czy farmaceuty. Jednak jak wskazują badania, fitoestrogeny mogą negatywnie wpływać na skuteczność jednocześnie przyjmowanych leków, m.in. stosowanych w hormonoterapii raka piersi, co sprawia, iż stosowanie tego typu preparatów powinno być każdorazowo konsultowane z lekarzem lub farmaceutą. Źródła:

1. Raport z badania konsumenckiego „Polki a menopauza 2016”. Instytut Badawczy ARC Rynek i Opinia.

18

2. Chen MN, Lin CC, Liu CF. Efficacy of phytoestrogens for menopausal symptoms: a meta-analysis and systemic review. Climacteric, 2015; 18: 260-269.

3. Franco OH, Chowdhury R, Troup J, Voortman T, Kunutsor S, Kavousi M, Oliver-Williams C, Muka T. Use of plant-based therapies and menopausal symptoms. A systematic review and meta-analysis. JAMA, 2016; 315(23): 2554-2563.

4. IMS DataView (baza OTFMR1020).

BADANIE ZDOLNOŚCI RUTYNY I TROKSERUTYNY DO PUŁAPKOWANIA METYLOGLIOKSALU

Katarzyna Bednarska 1 , Izabela Fecka1

1Katedra i Zakład Farmakognozji i Leku Roślinnego Uniwersytetu Medycznego im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

Metyloglioksal (MGO) należący do grupy reaktywnych związków karbonylowych (RCS), uważany jest obecnie za główny czynnik nieenzymatycznej glikacji i utleniania białek1. W wyniku tych procesów, zwanych wspólnie mianem glikoosydacji powstają zaawansowane produkty glikacji i oksydacji białek (AGEs, AOPPs), które powodują niekorzystne zmiany strukturalno-funkcjonalne śródbłonka naczyń krwionośnych2. U osób z długotrwale utrzymującą się hiperglikemią stężenie osoczowe metyloglioksalu jest znacznie podwyższone, czego konsekwencją są między innymi patologiczne zmiany w układzie krwionośnym o charakterze makro i mikroangiopatii3. Obniżenie stężenia RCS w osoczu jest potencjalnie skutecznym sposobem zapobiegania i zmniejszania intensywności powikłań naczyniowych u pacjentów z hiperglikemią4. Jednym ze sposobów redukcji stężenia wolnych RCS jest ich pułapkowanie. Ze względu na swoją budowę chemiczną, pewne grupy związków zarówno naturalnych (kwercetyna, katechina) jak i syntetycznych (aminoguanidyna, metformina) wykazują zdolność do wiązania metyloglioksalu, tworząc mniej reaktywne addukty i zapobiegając w ten sposób glikooksydacji, a w konsekwencji uszkodzeniom śródbłonka naczyń5-7.

Celem badania było określenie, czy wybrane związku z grupy pochodnych flawonoli - rutyna (R) i trokserutyna (TRX), stosowane w lecznictwie jako vasoprotectiva posiadają zdolność pułapowania metyloglioksalu. Analizę przeprowadzono z wykorzystaniem ultrasprawnej chromatografii cieczowej oraz hybrydowego spektrometru mas o wysokiej rozdzielczości (UHPLC-DAD-QqTOF-MS). Do analizy zastosowano kolumnę C18 (150 × 2.1 mm x 2.6 μm) i gradient oparty na 0.1% roztworach kwasu mrówkowego w wodzie i acetonitrylu. Kontrolę pozytywną stanowiła kwercetyna.

Aktywność pułapkowania została wykazana dla rutyny, podczas gdy trokserutyna nie tworzyła adduktów z metyloglioksalem. Zaobserwowano, że jedna cząsteczka rutyny może wiązać jedną lub dwie cząsteczki MGO, tworząc kolejno mono- lub diaddukty (mono-MGO-R; di-MGO-R). Wyniki badania potwierdzają, że zdolność pułapkowania warunkowana jest obecnością wolnej grupy fenolowej w pozycji 7 i/lub 5 pierścienia A. Dodatkowo, literatura uznaje kwercetynę za jeden z najsilniej pułapkujących metyloglioksal związków flawonoidowych8, co może świadczyć o tym, że na stopień aktywności danego związku wpływa również wolna grupa -OH w pozycji 3 pierścienia B.

Piśmiennictwo

1. Rodrigues, T.; Matafome, P.; Santos-Silva, D.; Sena, C.; Seiça, R. Reduction of methylglyoxal-induced glycation by pyridoxamine improves adipose tissue microvascular lesions. J. Diabetes Res.2013,

2. Wautier JL, Schmidt AM. Protein glycation: a firm link to en-dothelial cell dysfunction. Circ Res 2004; 95:233-83. Li X, Zheng T, Sang S, Lv L. Quercetin inhibits advanced glycation end product formation by trapping methylglyoxal and glyoxal. J Agric Food Chem. 2014;

62(50):12152-8

19

4. Thornalley, P. J. Use of aminoguanidine (Pimagedine) to prevent the formation of advanced glycation endproducts. Arch. Biochem. Biophys. 2005. Klopfer, A.; Spanneberg, R.; Glomb, M. A. Formation of arginine modifications in a model system of N-α-tert-butoxycarbonyl (Boc)-arginine with

methylglyoxal. J. Agric. Food Chem. 2010, 59, 394−401. 3, 419, 31−40.6. Gao, Y.; Wang, Y. Site-selective modifications of arginine residues in human hemoglobin induced by methylglyoxal. Biochemistry 2006, 45, 15654−156607. Kang, J. H. Oxidative damage of DNA induced by methylglyoxal in vitro. ToxicologyLett. 2003, 145, 181−187.8. Shao, X.; Chen, H.; Zhu, Y.; Sedighi, R.; Ho, C.T.; Sang, S. Essential structural requirements and additive effects for flavonoids to scavenge methylglyoxal. J.

Agric. Food Chem. 2014, 62, 3202–3210

PORÓWNANIE WYBRANYCH METOD ANALITYCZNYCH WYKORZYSTYWANYCH W TOKSYKOLOGII W CELU WYKRYWANIU KOKAINY W LUDZKICH WŁOSACH

Maciej Olejnik1, Bartłomiej Opiełka1, Mikołaj Pawlak1 Katarzyna Karłowicz-Bodalska2

1Studenckie Koło Naukowe przy Zakładzie Farmacji Przemysłowej, 2Zakład Farmacji Przemysłowej, Wydział Farmaceutyczny, Uniwersytet Medyczny im.

Piastów Śląskich we Wrocławiu

Badania toksykologiczne wykonuje się najczęściej w toksykologii klinicznej celem diagnostyki zatruć m. in. lekami czy metalami ciężkimi oraz w toksykologii sądowej gdy istnieje podejrzenie zażycia niedozwolonych prawnie środków narkotycznych.

Podstawowymi materiałami biologicznymi, stosowanymi w toksykologii sądowej, są mocz, osocze krwi i surowica. Wraz z rozwojem technologii, pojawiły się możliwości wykorzystywania kolejnych materiałów biologicznych. Próby wykrywania leków i trucizn we włosach podejmowano już w 1875 r. W trzonie włosa stężenie narkotyków może utrzymywać się długi czas, dzięki czemu uzyskujemy informację także o czasie dostarczania do organizmu substancji narkotycznych. Pobieranie próbek włosów jest czynnością prostą i nieinwazyjną, a dodatkowo materiał ten nie wymaga specjalnych warunków przechowywania. Ograniczeniem stosowania tej metody jest wyższa cena i czasochłonność oraz brak możliwości oznaczenia substancji przyjmowanych krótko przed badaniem, ponieważ substancja pojawia się we włosach po upływie kilku tygodni.

Możliwość wykorzystania włosów jako materiału do badań toksykologicznych zawdzięczamy przede wszystkim udoskonaleniu metod chromatograficznych. Celem przeglądu było porównanie efektywności dwóch metod: chromatografii gazowej sprzężonej ze spektrometrem masowym (GC/MS) oraz wysokosprawnej chromatografii cieczowej sprzężonej ze spektrometrem masowym (HPLC/MS/MS) w wykrywaniu kokainy we włosach. Analiza ekstraktu badanych włosów przebiega dwuetapowo. W pierwszym etapie próbka zostaje poddana analizie chromatograficznej przy użyciu GC lub HPLC, dzięki czemu uzyskujemy rozdzielenie pierwotnej mieszaniny na poszczególne frakcje, a także możemy dokonać orientacyjnej identyfikacji składników mieszaniny na podstawie ich czasów retencji. Drugi etap analizy obejmuje wykorzystanie spektrometrii masowej sprzężonej z układem chromatograficznym do jednoznacznej identyfikacji badanej substancji. Dokonuje się to poprzez zmierzenie stosunku masy do ładunku jonu w fazie gazowej, a następnie porównanie otrzymanego widma masowego do widma referencyjnego dostępnego w bibliotece widm masowych.

20

W wyniku przeprowadzonego przeglądu wykazano porównywalną czułość obydwu metod. Nieznacznie bardziej czuła okazała się chromatografia gazowa od chromatografii cieczowej. Wysoka i porównywalna czułość obydwu metod sprawia, że mogą być one z sukcesami stosowane do potwierdzania obecności i określenia stężenia kokainy we włosach.

METODY SEROLOGICZNE W DIAGNOSTYCE COVID-19

Regina Jackowska 1 , Maria Wojtal1, Anna Tomczak1, Jakub Wijatkowski1

1Wydział Farmaceutyczny, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

W obecnym momencie ludzkość zmaga się z pandemią koronawirusa SARS-CoV-2, przy potwierdzonych ponad 58 milionach osób zarażonych społeczeństwo stawia czoła problemom ekonomicznym i społecznym jednak najbardziej narażone jest zdrowie i życie ludzi Objawy COVID-19 mogą być mylone z innymi chorobami, a także wiele przypadków przebiega bezobjawowo, dlatego ważna jest poprawna diagnoza i szybkie przeciwdziałanie rozprzestrzenianiu się wirusa. Niedobór testów RT-PCR skłania do poszukiwań innych metod analitycznych. Celem pracy był przegląd aktualnych informacji o metodzie ELISA w diagnostyce choroby COVID-19 i jej użyteczności w badaniach laboratoryjnych. Testy ELISA wykonywane są z krwi żylnej pacjenta, wykrywają wytwarzane przeciwciała przeciw SARS-CoV-2 w organizmie chorego. Najczęściej wykrywane są przeciwciała klasy IgG, IgM, IgA, zależnie od ich ilości obserwujemy różnice w absorbancji w czytniku ELISA. Wykonanie testu jest możliwe dopiero po kilku dniach od zarażenia ze względu na występowanie okna serologicznego. Niski koszt badania, krótszy czas przeprowadzania testu a także dostępność wymaganego do badania sprzętu przemawiają na jego korzyść. Testy ELISA mogłyby okazać się pomocną metodą w szybkiej diagnostyce ciężko chorych, a także w monitorowaniu rozprzestrzeniania się wirusa wśród personelu medycznego. Inna istotna kwestia to możliwość zweryfikowania czy dana osoba przebyła COVID-19 i czy może stać się potencjalnym dawcą osocza z przeciwciałami, które, podane choremu, pomogą mu w walce z wirusem.

21

ANALIZA WYSTĘPOWANIA NIEPOŻĄDANYCH ODCZYNÓW POSZCZEPIENNYCH W POLSCE LATACH 2012-2018

Olga Waliszewska 1 , Klaudia Stopa1


Szczepionki przed ich dopuszczeniem do sprzedaży są badane pod względem bezpieczeństwa. Mimo tego, stosowanie szczepionek wiąże się z ryzykiem wystąpienia niepożądanych odczynów poszczepiennych - NOP. Celem pracy była ocena częstości występowania i rodzaju NOP w Polsce w latach 2012 – 2018.

Analiza występowania NOP w Polsce została przeprowadzona w oparciu o dane zebrane przez World Health Organization - WHO i Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego - Państwowy Zakład Higieny (NIZP-PZH) w latach 2012 – 2018. Szczególną uwagę poświęcono szczepionkom przeciwko grypie (VAXIGRIP), gruźlicy (BCG), pneumokokom (SYNFLORIX), odrze, śwince i różyczce (MMR-VAX-PRO) oraz szczepionce błoniczo-tężcowo-krztuścowej (DTP).

W latach 2012-2018 zaobserwowano wyraźną tendencję wzrostową wszystkich zgłoszonych przypadków niepożądanych odczynów poszczepiennych. Odczyny te kwalifikowane były jako ciężkie, poważne i inne. W analizie posłużono się dwoma klasyfikacjami: według WHO oraz według NIZP-PZH. Według WHO odsetek NOP kwalifikowanych jako ciężkie i poważne wynosi 20-25% wszystkich zgłaszanych przypadków, podczas gdy NIZP-PZH za takie uznaje mniej niż 6% przypadków. W analizie porównano odsetek przypadków NOP zgłoszonych po podaniu poszczególnych szczepionek w Polsce w roku 2012 i 2018 oraz przedstawiono najczęściej zgłaszane niepożądane odczyny poszczepienne po podaniu preparatu przeciwko pneumokokom (SYNFLORIX), szczepionki błoniczo-tężcowo-krztuścowej (DTP), preparatów przeciw gruźlicy (BCG), odrze, śwince i różyczce (MMR-VAX-PRO) oraz grypie (VAXIGRIP).

Przeprowadzona w latach 2012 – 2018 analiza wykazała tendencję wzrostową liczby odnotowanych NOP, co jest m.in. wynikiem pojawienia się na rynku nowych preparatów szczepionkowych. W ocenianym okresie nie odnotowano w Polsce żadnego zgonu spowodowanego przez NOP, a najczęściej raportowanymi niepożądanymi odczynami poszczepiennymi były te o charakterze łagodnym takie jak: łagodne odczyny miejscowe i odczyn zapalny w miejscu wstrzyknięcia szczepionki oraz gorączka i gorsze samopoczucie.

22

WPŁYW PROFILU GENETYCZNEGO PACJENTA NA SKUTECZNOŚĆ TERAPII TRÓJCYKLICZNYMI LEKAMI

PRZECIWDEPRESYJNYMI

Kacper Kubica1, Magdalena Cudna1, Mikołaj Kościelski1, Damian Zaręba1, Katarzyna Karłowicz-Bodalska2


2Zakład Farmacji Przemysłowej, Wydział Farmaceutyczny, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

Depresja jest najczęściej występującym zaburzeniem psychicznym, według WHO cierpi na nią 264 miliony osób na całym świecie. Szansą na skuteczniejsze leczenie jest dostosowanie farmakoterapii lekami trójpierścieniowymi do profilu genetycznego pacjenta. Odpowiednie dobranie leku oraz dawkowania może skrócić czas oczekiwania na skuteczną terapię, jak również zmniejszyć ryzyko podania leku nieskutecznego ze względu na fenotyp pacjenta. Dokonano przeglądu publikacji z lat 2015-2020 z wykorzystaniem bazy danych Scopus oraz Pubmed. Wpływ na skuteczność terapii ma szybkość metabolizmu leku przez enzymy. Jednymi z najważniejszych enzymów biorących udział w biotransformacji ksenobiotyków są cytochromP450. Szczególna zależność łączy dwa trójpierścieniowe leki przeciwdepresyjne: amitryptylinę oraz jej aktywny metabolit nortryptylinę. Zmniejszona aktywność CYP2D6 prowadzi do zwiększenia ilości powstającej przy udziale CYP2C19 nortryptyliny. Zwiększone stężenie leków w osoczu zwiększa ryzyko występowania działań nieporządanych. Aktualne badania skupiają się wpływie ilości funkcjonalnych kopii genu kodującego CYP2D6, kluczowego w metabolizmie Trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych (TLPD). Liczba kopii genów funkcjonalnych kodujących CYPC2D6 wpływa bezpośrednio na stężenie TLPD w osoczu w czasie, co przekłada sie na skuteczność terapii, lecz wciąż potrzebne są badania określające wpływ ekspresji innych genów na skuteczność farmakoterapii.

23

ZASTOSOWANIE SPEKTROSKOPII RAMANA W PRZEMYŚLE FARMACEUTYCZNYM.

Aleksandra Starzyńska 1 , Klara Seelbach1 , Katarzyna Karłowicz-Bodalska2

1Studenckie Koło Naukowe Farmacji Przemysłowej, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu,

2Zakład Farmacji Przemysłowej, Wydział Farmaceutyczny, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

Metody spektroskopowe znajdują obecnie szerokie zastosowanie w przemyśle farmaceutycznym. Pozwalają na zbadanie tożsamości substancji aktywnych i pomocniczych wykorzystywanych w produkcji oraz gotowych produktów w sposób nieinwazyjny, bez konieczności wcześniejszego przygotowania próbki oraz użycia rozpuszczalników.

Coraz większą popularność w technologii farmaceutycznej zyskuje spektroskopia Ramana, umożliwiająca bardzo czułe pomiary w niemalże wszystkich rodzajach próbek. Metoda ta znalazła zastosowanie w laboratoriach farmaceutycznych do analiz ilościowych i jakościowych. Na podstawie takich pomiarów możliwe jest określanie zawartości substancji leczniczych i pomocniczych, potwierdzanie ich tożsamości, badanie jednorodności produktu, a także wskazanie form polimorficznych. Spektrometry Ramana można wykorzystać również do monitorowania procesów produkcyjnych w czasie rzeczywistym.

Spektroskopia ramanowska może być alternatywą lub uzupełnieniem dla powszechnie stosowanej spektroskopii w zakresie bliskiej podczerwieni (NIR). W odróżnieniu od NIR opracowanie metody nie jest pracochłonne, nie ma konieczności stworzenia zbioru widm kalibracyjnych. Analiza oceniająca tożsamość substancji polega na zarejestrowaniu widma przez przyłożenie okna pomiarowego aparatu do badanego materiału i porównaniu do widma wzorcowego. Metoda Ramana ponadto może być przeprowadzona na mniejszych objętościowo próbkach niż NIR, nie jest wrażliwa na obecność wilgoci w próbce oraz nie niszczy badanego materiału, który może być wykorzystany do dalszych badań.

Spektroskopia Ramana posiada duży potencjał analityczny, a możliwość zastosowania przenośnych spektrometrów stwarza szansę na opracowanie szybkiego i wiarygodnego narzędzia, będącego alternatywą dla innych metod stosowanych w kontroli procesów wytwarzania produktu leczniczego.

[1] Deidda R. et al. Vibrational spectroscopy in analysis of pharmaceuticals: Critical review of innovative portable and handheld NIR and Raman spectrophotometers, Trends in Analytical Chemistry, 2019

[2] Ronowicz J., Piekuś-Słomka N. Nieinwazyjne metody analizy instrumentalnej w nowoczesnej technologii farmaceutycznej, Farmacja Polska, 2020

[3] Ciesielski A., Uścinowicz Ł. Wykorzystanie spektroskopii ramanowskiej do identyfikacji surowców i substancji aktywnych farmakologicznie, Polski Przemysł, 2012

24

TEST RT-PCR, A KORONAWIRUS - CHARAKTERYSTYKA, ZASADA DZIAŁANIA, SKUTECZNOŚĆ

Jakub Frąszczak 1 , Joanna Gajdka1, Katarzyna Garstka1, Szymon Gaber1


Reakcja łańcuchowa polimerazy (PCR) to metoda o wielu zastosowaniach. Jej podstawą jest powielanie łańcuchów DNA. Jedną z modyfikacji PCR jest RT-PCR – reakcja łańcuchowej polimerazy z odwrotną transkryptazą oraz jej rozwinięcie RT-PCR w czasie rzeczywistym (ang. real time). Czułość metody pozwala na identyfikację niewielkich ilości cząsteczek RNA w badanej próbce. Reakcja znalazła zastosowanie w wykrywaniu wirusa SARS-CoV-2 rozprzestrzeniającego się od początku 2020 roku na całym świecie. W marcu WHO ogłosiła stan pandemii. Szybka identyfikacja zainfekowanych stała się jednym z priorytetów w walce z chorobą COVID-19.

Praca ma na celu przedstawienie zasady działania, zastosowania metody RT-PCR i jej rozwinięcie – real time RT-PCR. Została ona zaakceptowana i zalecona przez WHO jako metoda diagnostyki wykrywania Covid-19. Analizowane są fragmenty materiału genetycznego wirusa SARS-CoV-2. Polega ona na pomnożeniu genów w poszukiwaniu śladów DNA/RNA. Pierwszy etap wynika z faktu, iż RNA nie może być podstawą do PCR, więc konieczne jest użycie odwrotnej transkryptazy aby przeprowadzić reakcję tworzenia cDNA. Produkt ten może być następnie amplifikowany. Zaletą metody jest precyzja, wysoka powtarzalność wyników i ekstremalna czułość, która umożliwia detekcję przy niewielkim wyjściowym stężeniu matrycy. Jest to jego słaby punkt w obecnej sytuacji pandemicznej, ponieważ daje fałszywie dodatnie wyniki.

Mimo wielu pozytywnych aspektów przedstawiamy kilka faktów skłaniający do przemyśleń odnośnie skuteczności RT-PCR. Właściciele laboratoriów diagnostycznych bombardują nas informacjami zachęcającymi do wykonania testu. Pomimo dobrej czułości analitycznej test umożliwia wykrycie śladowych ilości wirusowego RNA, w praktyce czułość pojedynczego testu jest znacznie mniejsza. Z dostępnych raportów wynika, że jej zakres to 50-70%. Obrazując - przy czułość 70% szansa na 2 fałszywie ujemne testy z rzędu wynosi około 10%. Biorąc pod uwagę ogromną ilość pacjentów z potwierdzonymi zakażeniami SARS-CoV-2 należy dopuszczać możliwość występowania serii fałszywie ujemnych testów i kolejno prawdziwie dodatnich. Większość nieporozumień wynika ze sposobu interpretacji oraz używania testów niedoskonałych. Należy pamiętać, iż wyniki oceniane powinny być probabilistycznie z uwzględnieniem charakterystyki wykonania testu, danych pacjenta i częstości występowania choroby.

25

SYNTEZA NOWEJ POCHODNEJ 1,2,4-TRIAZOLO-3-TIONU

O POTENCJALNEJ AKTYWNOŚCI PRZECIWNOWOTWOROWEJ

Martyna Przychodna 1 , Piotr Świątek2

1Studenckie Koło Naukowe przy Katedrze i Zakładzie Chemii Leków, Wydział

Farmaceutyczny, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu2Katedra i Zakład Chemii Leków, Wydział Farmaceutyczny, Uniwersytet Medyczny im.


Według WHO choroby nowotworowe są drugą przyczyną zgonów na świecie, a liczba nowych przypadków stale wzrasta [1]. Problem stanowi także rosnąca oporność komórek nowotworowych na obecnie stosowane leki, a co za tym idzie, ich mniejsza skuteczność terapeutyczna [2]. Dlatego poszukiwanie nowych związków o potencjalnej aktywności przeciwnowotworowej to niezwykle istotny kierunek rozwoju w dyscyplinie chemii medycznej.

Pochodne 1,2,4-triazolo-3-tionu stanowią interesujący kierunek poszukiwań nad nowymi związkami bioaktywnymi. Są one szeroko opisywane w literaturze jako związki o wielokierunkowej aktywności m. in. przeciwnowotworowej, przeciwbakteryjnej, przeciwgrzybiczej, przeciwwirusowej, przeciwdrgawkowej, przeciwbólowej, przeciwzapalnej, przeciwdepresyjnej [3,4]. Wśród nich można znaleźć pochodne 1,2,4-triazolo-3-tionu o strukturze zasad Mannicha, które charakteryzują się działaniem m.in. przeciwnowotworowym, przeciwbakteryjnym, przeciwgrzybiczym, przeciwzapalnym czy hipoglikemicznym [3]. Wiadomo także, że pochodne 1,2,4-triazolo-3-tionu podstawione w pozycji 2 ugrupowaniem (m-trifluorometylofenylo)-piperazynowym wykazują aktywność cytotoksyczną [5].

W oparciu o powyższe fakty zaprojektowano i zsyntetyzowano nową pochodną 1,2,4-triazolo-3-tionu przedstawioną na rys. 1 o spodziewanej aktywności przeciwnowotworowej. W wyniku wieloetapowej syntezy otrzymano hydrazydową pochodną dimetylopirydyny, którą następnie poddano reakcji z izotiocyjanianem fenylu. Powstały produkt w środowisku alkalicznym uległ cyklizacji do pochodnej triazolowej. W ostatnim etapie otrzymany związek poddano reakcji Mannicha z m-trifluorometylofenylopiperazyną i formaldehydem. Struktura produktu została potwierdzona za pomocą technik spektroskopowych: 1H NMR, 13C NMR. Otrzymany związek zostanie przebadany in vitro pod kątem aktywności przeciwnowotworowej.

26

[1] Who report on cancer setting priorities. Investing wisely and providing care for all, 2020.

[2] Vasan, N.; Baselga, J.; Hyman, D. M. Nature, 2019, 575, 299–309.

[3] Milošev, M .Z.; Jakovljević, K.; Joksović, M. D. et. al. Chem. Biol. Drug Des., 2017, 89, 943-952.

[4] Küçükgüzel, G.; Çıkla-Süzgün, P. Eur. J. Med. Chem., 2015, 97, 830-870.

[5] Demirci, S.; Demirbaş, N. Med. Chem. Res., 2019, 28, 1945–1958.

N SH

NHN N

NO

S

NN CF3

IDENTYFIKACJA BAKTERII ZA POŚREDNICTWEM BAKTERIOFAGÓW METODĄ FOTOAKUSTYCZNEJ CYTOMETRII

PRZEPŁYWOWEJ

Piotr Bugajski 1 , Paulina Bryła1, Zuzanna Basałygo1

1Wydział Farmaceutyczny, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Sląskich we Wrocławiu

Antybiotykooporność staje się coraz większym problemem współczesnej farmakoterapii, ze względu na kurczące się zasoby antybiotyków skutecznych w leczeniu zakażeń bakteryjnych. Obecnie terapia opiera się na wykorzystaniu antybiotyków o szerokim spektrum działania do momentu identyfikacji patogenu i zastosowania terapii celowanej. Standardowe metody bakteriologicznych posiewów trwają od dwóch do trzech dni, co jest czasem oczekiwania stosunkowo długim, ponadto metody takie nie dają informacji ilościowych. Szybka identyfikacja patogenów bakteryjnych pozwoliłaby na uniknięcie stosowania antybiotyków o szerokim spektrum działania, charakteryzujących się działaniem toksycznym i wysokimi kosztami leczenia.

W celu rozwiązania tego problemu opracowano metodę oznaczania jakościowego i ilościowego bakterii opartą na połączeniu fotoakustycznej cytometrii przepływowej (PAFC, z ang. photoacoustic flow cytometry) ze zmodyfikowanymi bakteriofagami. Fotoakustyczna cytometria przepływowa jest metodą opierającą się na efekcie fotoakustycznym, generującą fale ultradźwiękowe poprzez naświetlanie laserem o periodycznie modulowanej wiązce światła, przepływających cząsteczek. Wygenerowane fale są głównie wynikiem termosprężystości cząsteczek, które pod wpływem absorpcji światła lasera rozszerzają się i kurczą powodując lokalne zwiększenie temperatury prowadzące do zmiany ciśnienia i wytworzenia fali akustycznej.

Wykorzystując metodę PAFC oraz zdolność do generowania fali akustycznej po naświetleniu laserem barwionego bakteriofaga, a także jego selektywnego, nieodwracalnego łączenia się z receptorami na powierzchni bakterii i archeonów, możemy oznaczyć kompleksy tworzone poprzez przyłączenie faga do drobnoustroju.

Skuteczność tej metody została potwierdzona poprzez odróżnienie od siebie dwóch podobnych morfologicznie szczepów bakterii E. Coli oraz Salmonelli, a także ich oznaczenie ilościowe.

Aktualnie celem prac badawczych jest usprawnienie metody, w celu zmniejszenia kosztów oraz skrócenia czasu oznaczenia bakterii w próbkach krwi z kilku dniu do kilku godzin.

27

KWAS ROZMARYNOWY A KOMÓRKI NOWOTWOROWE

Agnieszka Kraińska1, Małgorzata Kubica1, Adam Kowalczyk2

1Studenckie Koło Naukowe przy Katedrze i Zakładzie Farmakognozji i Leku Roślinnego, Wydział Farmaceutyczny, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

2Katedra i Zakład Farmakognozji i Leku Roślinnego, Wydział Farmaceutyczny, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

Kwas rozmarynowy jest estrem kwasu kawowego i α-hydroksydihydrokawowego. Związek ten jest głównym składnikiem rozmarynu lekarskiego Rosmarinus officinalis L., z którego liści po raz pierwszy został wyizolowany. Wolny kwas rozmarynowy znajduje się w ponad stu gatunkach roślin, głównie podrodziny Nepetoideae - rodzina Lamiaceae [1]. Jego budowa chemiczna odpowiada za szereg właściwości farmakologicznych, takich jak ochrona przed szkodliwym działaniem promieniowania UV i wolnych rodników czy stabilizacja błon biologicznych. Ponadto wykazuje działanie przeciwzapalne, przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne, antyoksydacyjne i antyproliferacyjne [1,2]. Na szczególną uwagę zasługuje jego potencjalnie działanie przeciwnowotworowe. Wykazano, że związek ten działa cytotoksyczne i przeciwproliferacyjne na komórki raka piersi, w sposób zależny od dawki i czasu [2,3]. Ponadto udowodniono, że znacząco hamuje nie tylko wzrost, ale także żywotność komórek raka trzustki, a także indukuje ich apoptozę [4]. Kwas rozmarynowy może też być skutecznym środkiem działającym przeciwnowotworowo na raka szyjki macicy oraz jajników [5]. Na podstawie danych literaturowych można wnioskować, że kwas rozmarynowy może odgrywać ważną rolę w terapii przeciwnowotworowej.

Bibliografia:

1. Fecka I., Mazur A., Cisowski W., Kwas rozmarynowy, ważny składnik terapeutyczny niektórych surowców roślinnych, Postępy Fitoterapii, 2002, 8,1-2, 20-25.

2. Anwar, S., Shamsi, A., Shahbaaz, M. et al. Rosmarinic Acid Exhibits Anticancer Effects via MARK4 Inhibition. 2020, Sci Rep 10, 10300.

3. Samia S. Messeha, Najla O. Zarmouh, Abrar Asiri, Karam F.A. Soliman, Rosmarinic acid-induced apoptosis and cell cycle arrest in triple-negative breast cancer cells, European Journal of Pharmacology, 2020, 885, 173419.

4. Yongguang Han, Ligang Ma, Le Zhao, Weisheng Feng, Xiaoke Zheng, Rosmarinic inhibits cell proliferation, invasion and migration via up-regulating miR-506 and suppressing MMP2/16 expression in pancreatic cancer, Biomedicine & Pharmacotherapy, 2019, 115, 108878.

5. Lim, S.H.; Nam, K.H.; Kim, K.; Yi, S.A.; Lee, J.; Han, J.-W. Rosmarinic Acid Methyl Ester Regulates Ovarian Cancer Cell Migration and Reverses Cisplatin Resistance by Inhibiting the Expression of Forkhead Box M1. Pharmaceuticals 2020, 13, 302.

29

HEPATOPROTEKCYJNE DZIAŁANIE KWASU ROZMARYNOWEGO

Małgorzata Kubica1, Agnieszka Kraińska1, Adam Kowalczyk2

1 Studenckie Koło Naukowe przy Katedrze i Zakładzie Farmakognozji i Leku Roślinnego, Wydział Farmaceutyczny, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

2 Katedra i Zakład Farmakognozji i Leku Roślinnego, Wydział Farmaceutyczny, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

Kwas rozmarynowy to związek fenolowy będący esterem kwasu kawowego i kwasu 3,4-dihydroksyfenylomlekowego. Składa się z dwóch pierścieni fenolowych zawierających dwie grupy hydroksylowe w pozycji orto oraz zawiera podwójne wiązanie w łańcuchu węglowym co warunkuje jego wysoką aktywność farmakologiczną. Związek ten po raz pierwszy wyodrębniono z liści rozmarynu lekarskiego (Rosmarinus officinalis L.). Występuje on również w innych roślinach z rodziny Lamiaceae takich jak Mentha piperita L., Salvia officinalis L. i Thymus vulgaris L.. W roślinach kwas rozmarynowy występuje w postaci wolnej a także w postaci połączeń z estrami, cukrami oraz w formie oligomerów. Zakres działania tego związku obejmuje m.in. właściwości przeciwzapalne, przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne oraz przeciwwolnorodnikowe [1]. W badaniach przeprowadzonych na zwierzętach wykazano także jego działanie hepatoprotekcyjne na komórki wątroby w autoimmunologicznym zapaleniu wątroby indukowanym konkanawaliną A [2,3]. Wykonano także testy wykazujące jego działanie antyfibrotyczne w aktywacji, proliferacji i apoptozie komórek gwiaździstych wątroby in vitro i in vivo u szczurów [4].

Bibliografia:

1. Fecka I., Mazur A., Cisowski W., Kwas rozmarynowy, ważny składnik terapeutyczny niektórych surowców roślinnych, Postępy Fitoterapii, 2002, 8,1-2, 20-25.

2. Elufioye TO, Habtemariam S. Hepatoprotective effects of rosmarinic acid: Insight into its mechanisms of action. Biomed Pharmacother. 2019 Apr;112:108600.

3. Wang Y, Meng J, Men L, An B, Jin X, He W, Lu S, Li N. Rosmarinic Acid Protects Mice from Concanavalin A-Induced Hepatic Injury through AMPK Signaling. Biol Pharm Bull. 2020 Nov 1;43(11):1749-1759.

4. El-Lakkany NM, El-Maadawy WH, Seif El-Din SH, Hammam OA, Mohamed SH, Ezzat SM, Safar MM, Saleh S. Rosmarinic acid attenuates hepatic fibrogenesis via suppression of hepatic stellate cell activation/proliferation and induction of apoptosis. Asian Pac J Trop Med. 2017 May;10(5):444-453.

30

NOWE METODY OZNACZANIA CHLOROWODORKU PSEUDOEFEDRYNY W PREPARATACH FARMACEUTYCZNYCH

I OSOCZU KRWI

Dominika Kunachowicz 1 1 Wydział Farmaceutyczny, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

Chlorowodorek pseudoefedryny (PSH) jest pochodną fenyloetyloaminy o aktywności sympatykomimetycznej, działającą zarówno bezpośrednio poprzez receptory adrenergiczne jak i pośrednio. Jako substancja przeciwobrzękowa i obkurczająca naczynia krwionośne, znajduje zastosowanie w preparatach farmaceutycznych łagodzących objawy przeziębienia, infekcji górnych dróg oddechowych oraz przebiegu alergii sezonowych. Znane są liczne metody analityczne pozwalające oznaczyć zawartość PSH w formulacjach, większość z nich jest jednak kosztowna i czasochłonna lub wymagająca pod względem przygotowania próbek, przez co podejmowane są próby opracowania nowych metod. [1]

Według ostatnich doniesień naukowcom udało się stworzyć nową czułą, szybką i niedrogą metodę pozwalającą na oznaczenie PSH w preparatach farmaceutycznych i osoczu krwi. Oparta jest ona na interakcji PSH z niekowalencyjnym kompleksem nanocząsteczek złota z rodaminą-6G w buforze Tris. Pod wpływem PSH kompleksy te ulegają dysocjacji, a emitowana przez uwolnioną rodaminę fluorescencja mierzona jest spektrofotometrycznie. Zaobserwowana intensywność fluorescencji okazała się być proporcjonalna do stężenia PSH, a zależność sygnału analitycznego od stężenia - liniowa w zakresie stężeń 15-150 ng/mL. Wykazano, że metoda jest selektywna i powtarzalna, a próg wykrycia PSH niższy niż w kilku metodach uznanych w badaniu za referencyjne. Te cechy pozwalają sądzić, że opisana metoda może być przydatnym narzędziem między innymi w oznaczaniu farmakokinetyki leków zawierających PSH, samodzielnie lub jako uzupełnienie innych metod. [2]

Elektrochemiczne techniki analityczne są uznawane za jedne z najbardziej bezpiecznych dla środowiska spośród stosowanych obecnie metod badawczych, dlatego naukowcy coraz częściej zwracają się w ich stronę. Przykładem może być opracowana w 2019 roku metoda potencjometrycznego oznaczania PSH w preparatach farmaceutycznych i osoczu krwi z wykorzystaniem β-cyklodekstryny skoniugowanej z nanocząsteczkami tlenku żelaza Fe3O4

pełniących rolę adsorbenta. Otrzymano obiecujące wyniki pod względem czułości i selektywności metody, także czas reakcji badanych elektrod był krótszy niż w przypadku elektrod referencyjnych. [3] Obie przytoczone metody wydają się potencjalnie użyteczne, zachęcające do dalszego testowania i optymalizacji.

Bibliografia:

[1] Bassuoni Y. F., Essam H. M, Anal. Bioanal. Electrochem., Vol. 12, No. 6, 2020, 793-809[2] Farajzadeh N., Ranjbar Nader N., Turkish Journal of Chemistry (2020) 44: 656 – 669[3] Moustafa A., Hegazy A., Ali O., Journal of Analytical Methods in Chemistry Volume 2019, Article ID 6947042

31

IDENTYFIKACJA SKŁADNIKÓW BIOLOGICZNIE CZYNNYCH ZAWARTYCH W EKSTRAKCIE Z KORY BRZOZY ZA POMOCĄ

WSPÓŁCZESNYCH METOD ANALITYCZNYCH

Agnieszka Łukaszewicz 1 , Katarzyna Matuła1


Brzoza brodawkowata (Betula pendula Roth.) i brzoza omszona (Betula pubescens Ehrh.) to drzewa powszechnie występujące w naszym rejonie geograficznym. Są one cennym źródłem składników aktywnych znajdujących zastosowanie zarówno w medycynie, jak i w farmacji.

Kora brzozy (Betulae cortex) stanowi główne źródło związków triterpenowych do których zaliczamy betulinę, kwas betulinowy, lupeol oraz kwas oleanolowy. Grupami związków stanowiącymi znacznie mniejszą zawartość suchego ekstraktu z kory brzozy są między innymi: taniny, węglowodory, olejki eteryczne, epoksydy. Ze względu na wysoką zawartość związków triterpenowych, kora brzozy jest stosowana w leczeniu stanów zapalnych i chorób skóry (łagodzi stany zapalne i przyśpiesza regenerację naskórka). Triterpeny w stosunku do ludzkich komórek wykazują działanie hepatoprotekcyjne, antyoksydacyjne, przeciwbakteryjne. Pochodne lupanu czyli lupeol i kwas betulinowy wykazują również znaczną aktywność przeciwnowotworową. Działanie to polega na wyzwalaniu mitochondrialnego szlaku prowadzącego do apoptozy komórek. Właściwości te są jeszcze w fazie badań in vitro, ale budzą wiele nadziei w leczeniu różnych typów nowotworów. Zastosowanie współczesnych metod analitycznych pozwala na dokonanie analizy związków triterpenowych stanowiących niemal 80% składu suchego ekstraktu z kory brzozy.

Do analizy substancji aktywnych zawartych w ekstrakcie z kory brzozy wykorzystywane są przede wszystkim metody chromatograficzne. Najprostszą z nich jest chromatografia cienkowarstwowa TLC. Do innych metod należy wysokosprawna chromatografia cieczowa (HPLC) oraz HPLC-MS która pozwala uzyskać więcej informacji dotyczących masy oraz struktury badanych związków triterpenowych. Uzyskanie największej ilości informacji na temat struktury związków triterpenowych jest jednak możliwe dzięki połączeniu dwóch metod analitycznych czyli wysokosprawnej chromatografii cieczowej (HPLC) oraz jądrowego rezonansu magnetycznego (NMR).

32

INTERAKCJE ZWIĄZKÓW KANNABINOIDOWYCH Z MARIHUANY W LECZENIU CHOROBY PARKINSONA

Klaudia Lewandowska 1 , Paulina Kostrzewa1, Paulina Świątek1, Sabina Magiera1, Katarzyna Karłowicz-Bodalska2

1Studenckie Koło Naukowe Przy Zakładzie Farmacji Przemysłowej2Zakład Farmacji Przemysłowej, Wydział Farmaceutyczny, Uniwersytet Medyczny im.


Układ endokannabinoidowy odgrywa rolę regulacyjną w wielu procesach fizjologicznych. Stwierdzono, że jest on zmieniony w różnych stanach patologicznych takich jak: stany przeciwnowotworowe, stany zapalne, napady lęku,neurodegeneracje, ból, a także w zaburzeniach ruchu. Interakcje między kannabinoidami i dopaminą w zwojach podstawy mózgu są niezwykle złożone i obejmują zarówno modulację innych neuroprzekaźników (kwas γ-aminomasłowy, glutaminian, opioidy, peptydy), jak i aktywację oraz dezaktywację podtypów receptorów kannabinoidowych typu 1 i 2. W latach od 2017 do 2019 w bazie danych pubMed opublikowano badania eksperymentalne, które przyczyniły się do rozwoju wiedzy z zakresu interakcji między kannabinoidami a innymi układami receptorów adenozynowych, serotoninowych, waniloidowych i kannabinoidowych.Wykazały one, że kannabinoidol blokuje receptor CB2, dzięki czemu nie dochodzi do niszczenia neuronów poprzez blokowanie aktywności mikrogleju i może to być przydatne w leczeniu objawów motorycznych choroby Parkinsona(ang. skrót PD) takich jak: ogólne spowolnienie ruchowe, pochylenie sylwetki do przodu, drżenie rąk, nóg, głowy, problemy z rozpoczęciem ruchu.Leki naturalne z konopi indyjskich i syntetyczne zawierające kannabinoidy stosowane u pacjentów z chorobą Parkinsona zostały już prawnie zatwierdzone w kilku krajach europejskich: (m.in. w Chorwacji, Czechach, Finlandii, Niemczech, Grecji, Holandii, Portugalii, Polsce, Wielkiej Brytanii, na Cyprze). Dlatego pacjenci chorzy na PD coraz częściej konsultują się z lekarzami w celu przepisania kannabinoidów w celu złagodzenia objawów lub jako uzupełnienie terapii lekami dopaminergicznymi. Pomimo rosnącej liczby badań oceniających zastosowanie kannabinoidów i ich leczniczego wpływu na chorobę Parkinsona, wciąż brakuje wystarczających danych klinicznych potwierdzających skuteczność i bezpieczeństwo stosowania u pacjentów z chorobą Parkinsona.

33

ZNACZENIE PROBIOTYKÓW W ATOPOWYM ZAPALENIU SKÓRY U DZIECI

Krzysztof Gembara1, Anna Młodawska1, Natalia Dubiak2, Katarzyna Karłowicz-Bodalska3, Michał Świątek4


2Wydział Farmaceutyczny, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu3Zakład Farmacji Przemysłowej, Wydział Farmaceutyczny, Uniwersytet Medyczny im.

Piastów Śląskich we Wrocławiu4Instytut Technologii Mikrobiologicznych, al. NSZZ Solidarność 9, 62-700 Turek

Atopowe Zapalenie Skóry (AZS) to przewlekła, nawracająca, niezakaźna, alergiczna choroba skóry. Charakteryzuje się świądem, suchością skóry oraz okresowo występującymi zmianami zapalnymi i wysiękowymi. AZS jest najczęściej występującą chorobą skóry u dzieci. Zazwyczaj pierwsze objawy pojawiają się przed ukończeniem 2 roku życia. Według teorii mikrobiotycznej w rozwoju procesów odpornościowych główne znaczenie ma mikroflora przewodu pokarmowego. Drobnoustroje fizjologiczne zasiedlające przewód pokarmowy są pierwszymi antygenami zewnętrznymi z którymi spotyka się układ immunologiczny noworodka i rozwija swoją tolerancję na zewnętrzne antygeny. Stosowanie żywych niepatogennych drobnoustrojów wpływa na rozwój mikroflory jelitowej oraz może być czynnikiem oddziaływującym na nasilenie objawów AZS.

Celem pracy był przegląd literaturowy dotyczący stosowania probiotyków w zapobieganiu oraz łagodzeniu objawów AZS. Analizie poddano doniesienia naukowe dotyczące badań klinicznych pochodzących z baz danych PubMed i ScienceDirect obejmujące lata 1997-2014. Randomizowane, podwójnie zaślepione, kontrolowane badania kliniczne dotyczyły efektów stosowania szczepów probiotycznych z rodzaju Lactobacillus u dzieci od okresu noworodkowego do 13 roku życia. Oceny dokonano na podstawie indeksu SCORAD (SCORe Atopic Dermatitis), oceniającego rozległość zmian, rodzaj i stopień nasilenia zmian skórnych, objawy subiektywne, takie jak świąd i zaburzenia snu oraz oznaczenia stężenia cytokin (IL-2, IL-4, IL-10, INF-γ) i surowiczego eozynofilowego białka kationowego (sECP). Badania wykazały zmniejszenie indeksu SCORAD, obniżenie zawartości sECP, produkcji IL-4 i INF-γ w grupach przyjmujących preparaty zawierające probiotyki.

Przegląd publikacji pokazał, że probiotyki modulują mikroflorę jelitową i aktywują system immunologiczny. Efekt kliniczny stosowania probiotyków u dzieci jest szczepozależny i swoisty dla populacji określonych krajów, zależny od rodzaju podanego szczepu, czasu trwania suplementacji, dawkowania, a także czy AZS było IgE-zależne. Stosowanie probiotyków w AZS jest obiecującym sposobem postępowania w celu łagodzenia objawów AZS. Rozwój tego rodzaju terapii wymaga dogłębnego poznania właściwości szczepu i jego efektywności w zależności od czasu, częstości dawkowania.Temat zrealizowano w ramach POWR.03.05.00-00-z085/17„Dolnośląscy liderzy Medycyny wdrożenie zintegrowanego programu podnoszenia kompetencji studentów, doktorantów, kadry dydaktycznej i administracyjnej Uniwersytetu Medycznego im Piastów Śląskich we Wrocławiu”.

34

PORÓWNANIE METOD OZNACZANIA AKTYWNOŚCI SYNTAZY TLENKU AZOTU W PRÓBKACH BIOLOGICZNYCH

Magdalena Król, Marta KepinskaKatedra i Zakład Biomedycznych Analiz Środowiskowych, Wydział Farmaceutyczny,


W wielu stanach chorobowych zaobserwowano zwiększone ilości powstających tzw. wolnych rodników, które choć są wykorzystywane do pełnienia pewnych fizjologicznych procesów, to w zbyt dużych ilościach mogą powodować uszkodzenia tkanek [1]. Dużą rolę w przemianach związanych z wolnymi rodnikami pełnią enzymy. Jednym z nich jest syntaza tlenku azotu (NOS, ang. nitric oxide synthase), która katalizuje powstawanie należącego do wolnych rodników tlenku azotu (NO, ang. nitric oxide) [2]. Pomiar aktywności tego enzymu najczęściej dokonywany jest poprzez pomiar stężenia metabolitów NO – azotanów i azotynów – w materiale biologicznym [3].

Celem pracy jest przegląd obecnie stosowanych metod analitycznych wykorzystywanych przy pomiarze aktywności NOS w próbkach biologicznych.

Aktywność NOS może być mierzona poprzez pomiar metabolitów NO w osoczu, surowicy i moczu przy użyciu różnych metod analitycznych, takich jak kolorymetria, spektrofotometria, fluorescencja, chemiluminescencja, chromatografia gazowa, chromatografia cieczowa, elektroforeza czy spektrometria mas [4]. Do pomiaru aktywności wykorzystuje się również metody oparte na pomiarze stężenia L-cytruliny, czyli drugiego produktu reakcji syntezy NO z L-argininy. Metody oparte na pomiarze stężenia L-cytruliny mogą bowiem być wykorzystywane do bardziej precyzyjnego pomiaru aktywności [5]. Dzięki nim można oznaczyć tak niskie ilości L-cytruliny jak 1-5 pmoli, a czułość tych metod jest do 5 razy większa niż w teście chemiluminescencyjnym [6]. Istotną rolę wydają się też pełnić tu takie zagadnienia, jak kontrola jakości czy też prace nad usuwaniem możliwych błędów przedanalitycznych.

Istnieje wiele możliwości pomiaru aktywności NOS, gdzie swoje zastosowanie znajdują różne rodzaje metod analitycznych. Główna ich różnica zdaje się jednak polegać na rodzaju produktu (metabolity NO lub L-cytrulina), jakiego stężenie jest mierzone. Metody oparte na pomiarze stężeń azotanów i azotynów zwykle wykorzystywane są bowiem do przesiewowego oznaczania aktywności NOS, podczas gdy metody wykorzystujące pomiar stężenia L-cytruliny charakteryzują się większą dokładnością.

Bibliografia:[1] Freeman B. A., et al.: Free Radicals and Tissue Injury. Laboratory Investigation, 47(5), 1982. [2] Marletta M. A.: Nitric oxide synthase: Aspects concerning structure and catalysis. Cell, 78(6), 1994. [3] Piknova B., et al.: Measuring Nitrite and Nitrate, Metabolites in the Nitric Oxide Pathway, in Biological Materials using the Chemiluminescence Method. J Vis Exp, 118, 2016. [4] Tsikas D.: Review Methods of quantitative analysis of the nitric oxide metabolites nitrite and nitrate in human biological fluids. Free Radical Research, 39(8), 2005. [5] Fantacuzzi M., et al.: Methods to Evaluate the Activity of Nitric Oxide Synthase. Current Pharmaceutical Analysis, 13(5), 2017.

35

[6] Rengasamy A., et al.: Determination of nitric oxide synthase activity by measurement of the conversion of l-arginine to l-citrulline. Neuroprotocols, 1(2), 1992.

STRUKTURA I ODDZIAŁYWANIA WEWNĄTRZCZĄSTECZKOWE W CZĄSTECZKACH SENNOZYDÓW

Sebastian Szymański 1 , Irena Majerz1

1Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu, Wydział Farmaceutycznyz Oddziałem Analityki Medycznej, Katedra i Zakład Chemii Analitycznej

Związki o strukturze podwójnego antronu występują powszechnie w materiale roślinnym. Należące do tej grupy sennidyny stanowią naturalny środek przeczyszczający i znajdują zastosowanie w leczeniu chronicznego zaparcia.1 Dodatkowo ze względu na wysokie powinowactwo do zdegenerowanych tkanek znajdują zastosowanie w selektywnym niszczeniu uszkodzonych komórek.2

Sennidyny występują naturalnie w roślinach z gatunku Senna. W materiale roślinnym występują głównie w formie glikozydowej zwanej sennozydami. Powstają przez połączenie struktury sennidyny i części cukrowej wiązaniem o-glikozydowym. Wiązanie to jest tworzone pomiędzy grupą hydroksylową znajdującą się w układzie antronowym sennidyny i grupą hydroksylową pochodzącą od części cukrowej. Istnieją cztery sennozydy występujące naturalnie w roślinach gatunku Senna. Ich zawartość w materiale roślinnym zawiera się w przedziale 0.08-2.62%.3

Wprowadzenie części cukrowej do struktury sennidyny pozwala na utworzenie dodatkowych oddziaływań wewnątrzcząsteczkowych pomiędzy częścią cukrową i aglikonową. Za pomocą metod kwantowo-chemicznych zoptymalizowano strukturę oraz przeprowadzono analizę oddziaływań w cząsteczkach sennozydów. Określenie struktury przestrzennej sennozydów oraz natury oddziaływań wewnątrzcząsteczkowych może stanowić podstawę analizy właściwości fizykochemicznych, biologicznych i farmaceutycznych związków o ugrupowaniu antronowym.

36

Rysunek 1 Struktura molekularna sennozydów A – D

TEORETYCZNE BADANIE STRUKTUR POCHODNYCH DIBENZOAZEPINY

Małgorzata Szymańska 1 , Irena Majerz1

1Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu, Wydział Farmaceutyczny Katedra i Zakład Chemii Analitycznej

Pochodne dibenzoazepiny to związki o działaniu przeciwdepresyjnym i przeciwpadaczkowym. Są zbudowane z trzech pierścieni. Dwa boczne pierścienie mają charakter aromatyczny, a środkowy - siedmioczłonowy charakter alifatyczny. Interesującą cechą dibenzoazepin jest niepłaska struktura. Właściwości fizykochemiczne i farmaceutyczne dibenzoazepin są związane ze strukturą geometryczną i elektronową. Dlatego dla lepszego zrozumienia mechanizmu ich działania istotne jest zbadanie wpływu podstawników w środkowym i bocznym pierścieniu na geometrię cząsteczki.

Przeprowadzenie optymalizacji geometrii serii związków z różnymi podstawnikami przy użyciu pakietu GAUSSIAN 16 pozwoli na zbadanie wpływu podstawników na geometrię cząsteczek, a w szczególności na zmianę kąta pomiędzy płaszczyznami dwóch pierścieni aromatycznych. Zmiana tego kąta jest związana ze zmianą gęstości elektronowej w centralnym pierścieniu, co wiąże się ze zmianą aromatyczności wyrażonej parametrem HOMA (Harmonic Oscillator Model of Aromaticity). Wartość parametru HOMA zależy zarówno od efektów elektronodonorowych i akceptorowych podstawników jak też ich wielkości. Oprócz badania aromatyczności pierścieni ważne jest również zbadanie wpływu różnych podstawników na charakter wiązań w środkowym pierścieniu alifatycznym. Optymalizacja szeregu pochodnych dibenzoazepiny podstawionych w pierścieniu centralnym i pierścieniach bocznych podstawnikami o różnych właściwościach pozwoli na zrozumienie

37

wpływu podstawienia na geometrię pierścienia środkowego. Wpływ podstawników na geometrię oraz strukturę molekularną i elektronową zostanie zbadany przy użyciu metody QTAIM (Quantum Theory of Atoms in Molecule) oraz analizy korelacyjnej.

38

ALTERNATYWNY SPOSÓB POBIERANIA MATERIAŁU DO DIAGNOSTYKI COVID -19

Lilla Pawlik-Sobecka 1 , Joanna Górka- Dynysiewicz2, Irena Duś-Ilnicka3, Marta Janik4

Jadwiga Kuciel-Lewandowska5, Agnieszka Borys-Iwanicka6, Andrzej Stawarski6. 1 Zakład Chorób Układu Nerwowego, WNoZ, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu 2 Katedra i Zakład Biochemii Farmaceutycznej, WF, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu,3Pracownia Naukowa Badań Biologii Molekularnej, WLD, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu,4Euroimmun, Polska ,5Zakład Fizjoterapii, WNoZ, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu,6 II Katedra i Klinika Pediatrii, Gastroenterologii i Żywienia, WL, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

Zakażenie wirusem Sars-CoV-2 (Severe acute respiratory syndrome coronavirus 2) jest obecnie jednym z najważniejszych problemów zdrowotnych na świecie. Zakażenie wirusem wywołuje zespół chorobowy COVID-19 [Corona Virus Disease]. Rozprzestrzenianie się tej choroby zakaźnej odbywa się głównie drogą kropelkową poprzez kichanie, kaszel. Do najczęstszych objawów zakażenia zaliczyć można: wzrost temperatury ciała, suchy kaszel, zmęczenie, duszność, ból gardła i głowy, a także ból mięśni, dreszcze, nudności, przekrwienie błony śluzowej nosa, biegunkę. U niektórych osób choroba przebiega bezobjawowo.

Metody diagnostyczne w ogólnym zarysie podzielić można na dwie grupy. Do pierwszej z nich należą metody molekularne wykrywające materiał genetyczny (testy oparte na technice PCR lub RT-PCR) lub jakościowe metody do wykrywania antygenów nukleoproteinowych wirusa. Z kolei drugą grupę stanowią metody serologiczne, na podstawie których możliwe jest określanie miana przeciwciał głównie klasy IgM i IgG.Krew żylna lub włośniczkowa wykorzystywana jest do wykonania testów serologicznych, a wymazy z nosagardzieli służą głównie wykryciu obecności u pacjentów materiału genetycznego wirusa.

W zależności od etapu wystąpienia objawów lub przebiegu choroby powinien być wykonany odpowiedni test. Testy serologiczne są przydatne do oceny późnej fazy zakażenia. Ocena miana przeciwciała w klasie IgG wykonywana jest głównie w oparciu o metodę Elisa. Do wykonania tego badania należy pozyskać od pacjenta, w punkcie pobrań, krew żylną. W obecnej sytuacji epidemiologicznej pojawia się konieczność alternatywnego sposobu pobierania materiału samodzielnie przez pacjenta, który może być wykorzystany w laboratorium przez wykfalifikowany personel do oznaczenia miana przeciwciał w oparciu o metodę laboratoryjną.

Jedną z takich metod pozyskiwania materiału jest tzw test suchej kropli krwi [DBS] (dried blood spot). Pobieranie materiału dobywa się w warunkach domowych, samodzielnie przez pacjenta poprzez nakłucie opuszki palca i umieszczenie kropli krwi włośniczkowej na dostarczonej do zestawu karcie DBS. Po pozyskaniu materiału kartę tę umieszcza się w kopercie i odsyła do laboratorium diagnostycznego.

W laboratorium z karty DBS zostaje wycięty krążek o ściśle określonych wymiarach, a następnie dokonuje się ekstrakcji próbek. Ekstrakt służy do wykrycia ludzkiego przeciwciała przeciwko Sars-CoV-2 . Efektem badania jest uzyskanie wyniku miana przeciwciał w klasie IgG, których wartości korelują z wynikami uzyskanymi metodą Elisa, do wykonania której klasyczne wykorzystywana jest krew pozyskana z żyły.

Analiza suchej kropli krwi nie jest procedurą tożsamą z analizą żywej kropli krwi!

39

MARKERY LABORATORYJNE OCENY FUNKCJI JELITU DZIECI Z CHOROBAMI ZAPALNYMI JELIT

Joanna Górka- Dynysiewicz1, Lilla Pawlik-Sobecka2, Agnieszka Borys-Iwanicka3, Andrzej Stawarski3.

1 Katedra i Zakład Biochemii Farmaceutycznej, Wydział Farmaceutyczny, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

e-mail: [email protected]ład Chorób Układu Nerwowego, Wydział Nauk o Zdrowiu,

Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu3II Katedra i Klinika Pediatrii, Gastroenterologii i Żywienia, Wydział Lekarski,


Nieswoiste choroby zapalne jelit (ang. inflammatory bowel disease, IBD) stanowią grupę przewlekłych chorób zapalnych przewodu pokarmowego o złożonej i nie do końca poznanej etiologii. Wśród przyczyn ich powstawania znaczną rolę przypisuje się interakcji czynników genetycznych, środowiskowych i immunologicznych. Do chorób tych zalicza się chorobę Leśniowskiego-Crohna (ang. Crohn’s disease, CD) oraz wrzodziejące zapalenie jelita grubego (ang. ulcerative colitis) przebiegające ze stanem zapalnym i zwiększoną przepuszczalnością jelit, obejmujące głównie jelito grube i cienkie. Określenie nasilenia zmian zapalnych w przebiegu IBD jest podstawą rozpoznania i monitorowania tej grupy chorób, jak również umożliwia zastosowanie intensyfikacji leczenia.

Podstawowym badaniem w IBD jest ocena endoskopowa i histopatologiczna. Z powodu jej inwazyjności poszukuje się nieinwazyjnych biomarkerów diagnostycznych, które mają służyć monitorowaniu przebiegu choroby. W ostatnim czasie większą uwagę zwraca się na markery biochemiczne, które umożliwiłyby w sposób bezpośredni, czyli tylko w obrębie jelita, wskazywanie na toczący się stan zapalny. Znalezienie taniego markera o wysokiej czułościi swoistości diagnostycznej umożliwiłoby rozróżnianie pomiędzy pacjentami z chorobami zapalnymi jelit i zaburzeniami czynnościowymi oraz znacznie przyspieszyłoby diagnostykę tych chorób. Potencjalnymi markeremi są: kalprotektyna, laktoferyna i neurotoksyna eozynofilowa.

40

METODY ANALITYCZNE WYKORZYSTYWANE W PROCESIE ODTWARZANIA I BADANIA LEKÓW STOSOWANYCH W EPOCE

NOWOŻYTNEJ (XVI – XVIII W.)

Danuta Raj 1 , Maciej Włodarczyk1, Katarzyna Pękacka-Falkowska2, Jakub Węglorz3

1Katedra i Zakład Farmakognozji i Leku Roślinnego, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

2Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu3Zakład Historii Polski i Powszechnej XVI – XVIII, Instytut Historyczny, Uniwersytet

Wrocławski

Odtwarzanie preparatów leczniczych wykorzystywanych w przeszłości stawia przed podejmującym to zagadnienie naukowcem szereg trudności badawczych, które niejednokrotnie przekraczają zakres jednej dyscypliny naukowej. Rozwiązanie pojawiających się trudności i prawidłowe opracowanie tematu nie jest możliwe bez zbudowania interdyscyplinarnego zespołu, którego członkowie posiadają kompetencje zarówno z zakresu nauk historycznych, jak i farmaceutycznych. W trakcie pracy naukowej niezbędne jest utrzymanie ścisłego reżimu analitycznego, zarówno w zakresie badań laboratoryjnych jak i na polu interpretacji i analiz historycznych. Konieczność stosowania metod analitycznych w odniesieniu do badań laboratoryjnych jest rudymentarną prawdą, ale ich wykorzystanie w naukach humanistycznych także stanowi podstawę rzetelnej pracy badawczej. W przypadku podejmowanych prób rekonstrukcji i badania leków staropolskich pierwszym etapem pracy jest odnalezienie i prawidłowy dobór materiału źródłowego. Następnie niezbędne jest jego odczytanie (ewentualnie tłumaczenie) i interpretacja, w celu ustalenia rodzaju i składu leków stosowanych w omawianej epoce. Analiza materiału źródłowego odbywa się po przeprowadzeniu krytyki zewnętrznej i wewnętrznej źródła, które obejmują elementy heurystyki i hermeneutyki. Kolejnym etapem sekwencji odtwarzania leków historycznych jest przetłumaczenie pozyskanych po analizie materiału źródłowego informacji na współczesny język laboratoryjny oraz synteza pozyskanych informacji z obowiązującymi w aktualnej praktyce badawczej standardami, pozwalająca na scalenie uzyskanej wiedzy w stopniu umożliwiającym rzeczywistą rekonstrukcję preparatu. Końcową fazą opisywanego procesu jest zastosowanie farmaceutycznych metod analitycznych, takich jak chromatografia cienkowarstwowa (TLC) z detekcją densytometryczną, wysokosprawna chromatografia cieczowa (HPLC) z detekcją diodową lub spektrometrem mas (HPLC-MS) czy też chromatografia gazowa z detekcją masową (GC-MS), w celu ustalenia składu uzyskanego preparatu leczniczego.

Badania finansowane z grantu Narodowego Centrum Nauki: 2017/26/E/HS3/00452

41

ANALIZA WYBRANYCH PARAMETRÓW MORFOLOGII KRWI U NOWORODKÓW

Z DODATNIMI LABORATORYJNYMI WSKAŹNIKAMI STANU ZAPALNEGO

Wiesława Nahaczewska 1 , Iwona Urbanowicz1, Stefania Sigmund1

1Katedra Analityki Medycznej, Zakład Chemii Klinicznej i Hematologii Laboratoryjnej Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu

Wstęp: Pomimo postępu w opiece okołoporodowej oraz wprowadzaniu ulepszonych ale bardziej inwazyjnych procedur diagnostycznych i terapeutycznych, liczba noworodków zagrożonych poważnymi zakażeniami niestety stale rośnie. Główną przyczyną śmiertelności i zachorowalności zwłaszcza u wcześniaków jest posocznica. Słabo wyrażone objawy kliniczne a nawet ich brak w momencie rozwoju zakażenia często opóźniają wdrożenie leczenia, co jest przyczyną częstych niepowodzeń terapeutycznych. Stąd, u zdrowych noworodków przesiewowo obok badania morfologii krwi oznaczane są wskaźniki stanu zapalnego: białko C-reaktywne (CRP) oraz prokalcytonina (PCT).

Cel: celem pracy było wykazanie potencjalnej zależności pomiędzy wybranymi parametrami morfologii krwi: liczbą leukocytów (WBC), odsetkiem limfocytów, liczbą płytek krwi (PLT) a wzrostem wartości wskaźników stanu zapalnego: CRP i PCT w populacji donoszonych, zdrowych noworodków do 7-ej doby życia, bez klinicznych cech infekcji. Niewykluczone, że powyższa obserwacja, miałaby korzystny wpływ na wcześniejsze rozpoznanie toczącego się procesu zapalnego w sytuacji skąpoobjawowej manifestacji klinicznej u noworodka.

Materiał i metody: Materiałem do badań była krew pełna pobrana na EDTA od 85 zdrowych donoszonych, noworodków urodzonych w I Klinice Ginekologii i Położnictwa, Oddziału Klinicznego i Neonatologicznego, USK we Wrocławiu. Wyniki badań wykonano w Specjalistycznym Laboratorium Diagnostyki Hematologicznej i Transplantacyjnej przy Klinice Hematologii, Nowotworów Krwi i Transplantacji Szpiku we Wrocławiu. Badanie morfologii krwi wykonano na analizatorze hematologicznym Sysmex XN2000, parametry stanu zapalnego CRP i PCT oznaczono za pomocą analizatora Alinity ABBOTT. Do analizy statystycznej wykorzystano test zgodności chi–kwadrat (α < 0,05).

Wyniki: Stężenie CRP powyżej przedziału referencyjnego (CRP hs >5,0 mg/L) występowało u 15 noworodków, stężenie PCT powyżej przedziału referencyjnego (PCT>0,05ng/ml) obserwowano u 83 noworodków, co zapewne było spowodowane fizjologicznym wzrostem stężenia PCT w dwóch pierwszych dobach życia dziecka. Analizowano następujące korelacje: CRP:WBC, CRP:Limfocyty, CRP:PLT oraz PCT:WBC, PCT:limfocyty, PCT:PLT. W żadnym z wariantów nie wykazano zależności istotnej statystycznie (α<0,05). Na uwagę zasługuje fakt, że liczba WBC, odsetek limfocytów oraz liczba PLT powyżej wartości granicznych występowała rzadziej w rozkładzie podwyższonych wartości stężeń CRP i PCT.Nie wykazano również zależności liniowej pomiędzy badanymi zmiennymi - we wszystkich badanych wariantach.

Wnioski: W badanej grupie noworodków nie wykazano zależności pomiędzy liczebnością: leukocytów, odsetka limfocytów oraz płytek krwi powyżej wartości granicznej, a wzrostem stężenia białka CRP oraz prokalcytoniny powyżej wartości granicznej.

42

WOLTAMPEROMETRYCZNE OZNACZANIE KWASU FLUFENAMOWEGO NA WYBRANYCH ELEKTRODACH

STACJONARNYCH

Anna Kwiecień 1 , Adam Sroka1, Irena Majerz1

1Katedra i Zakład Chemii Analitycznej, Wydział Farmaceutyczny, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

Kwas flufenamowy (KF) jest pochodną kwasu antranilowego zawierającą podstawnik N-(3-trifluorometylo)fenylowy. Związek ten należy do grupy Niesteroidowych Leków Przeciwzapalnych (NLPZ) i wykazuje właściwości przeciwbólowe, przeciwgorączkowe i przeciwzapalne. Mechanizm jego działania polega na hamowaniu biosyntezy prostaglandyn poprzez wpływanie na kaskadę kwasu arachidonowego (inhibitor cyklooksygenazy COX-1 oraz COX-2); jak również poprzez oddziaływanie z receptorami prostaglandynowymi w niektórych tkankach[1,2]. Kwas flufenamowy stosowany jest jako substancja farmaceutycznie czynna łagodząca ból i stan zapalny w schorzeniach układu mięśniowo-szkieletowego, zmianach w obrębie stawów oraz tkanek okołostawowych oraz chorobach reumatycznych[3].

Techniki stosowane do oznaczania KF oraz jego pochodnych to między innymi spektrofotometria, spektrofluorymetria, spektrometria fluorescencyjna, wstrzykowa analiza przepływowa, elektroforeza kapilarna oraz chromatografia[3,4]. Metody te choć szeroko akceptowane posiadają pewne wady takie jak kosztowność aparatury badawczej lub skomplikowany proces przygotowania próbki analitycznej[3]. Przy oznaczaniu KF znajdują zastosowanie także techniki woltamperometryczne: adsorpcyjna woltamperometria inwersyjna z impulsem różniczkowym z wykorzystaniem elektrody rtęciowej w postaci wiszącej kropli, adsorpcyjna woltamperometria pulsowa różnicowa oraz woltamperometria fali prostokątnej z wykorzystaniem modyfikowanych oraz niemodyfikowanych elektrod z pasty węglowej[4]. Metody woltamperometryczne pozwalają na oznaczanie KF z wysoką czułością, dokładnością oraz precyzją przy użyciu stosunkowo niedrogiej aparatury. Dodatkową zaletą jest możliwość ich zastosowania w analizie bezpośredniej nawet w przypadku tak skomplikowanych matryc jak próbka moczu[3,4].

W prezentacji przedstawione zostaną wyniki oznaczania KF z wykorzystaniem elektrod stacjonarnych: na bazie węgla szklistego (niemodyfikowanego oraz modyfikowanego chemicznie filmem polimerowym (poli-N-acetyloanilina - PNAANI)) oraz elektrodzie złotej.

[1] G.G. Graham, (2016) Fenamates, in Compendium of Inflammatory Diseases (Parnham, M. J., Ed.), pp 477– 482, Springer Basel, Basel[2] C.G. Floare, A. Pirnau, M. Bogdan Journal of Molecular Structure 1044 (2013) 72–78.[3] N. P. Shetti, D. S. Nayak, S. J. Malode, R. M. Kulkarni Journal of The Electrochemical Society, 164 (2017) B3036-B3042.[4] N. P. Shetti, D. S. Nayak, S. J. Malode, K. Raghava Reddy, S. S. Shukla, T. M. Aminabhavi Colloids and Surfaces B: Biointerfaces 177 (2019) 407–415.

43

TERMOFEREZA MIKROSKALOWA (MST) W ANALIZIE ODDZIAŁYWAŃ MIĘDZYCZĄSTECZKOWYCH

Bogusława Konopska1, Krzysztof Gołąb1

1Katedra i Zakład Biochemii Farmaceutycznej, Wydział Farmaceutyczny, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu

W celu określenia wpływu koniugacji inhibitora (owocystatyny) z albuminowym nośnikiem na jego powinowactwo do docelowego enzymu (papainy) przeprowadzono badanie termoferezy mikroskalowej (MST). Jest to technika umożliwiająca badanie oddziaływań między molekułami w roztworze, wykorzystująca ukierunkowany ruch cząsteczek w mikroskopijnym gradiencie temperatury. Ruch ten jest związany ze zmianą otoczki hydratacyjnej wokół przemieszczających się cząsteczek. Sygnał dodatkowo jest wzmacniany poprzez zależną od temperatury zmianę intensywności fluorescencji jednego ze składników badanego układu. Zalety metody MST to: możliwość przeprowadzenia eksperymentu w roztworze, niewielka ilość materiału do badania, szybkość pomiaru, możliwość optymalizacji układu buforowego reakcji, system operacyjny kontrolujący kolejne etapy doświadczenia.

Do eksperymentu wykorzystano papainę modyfikowaną kwasem jodooctowym, w celu stabilizacji centrum aktywnego enzymu i zahamowania zjawiska autoproteolizy. Próbkę znakowanej fluorescencyjnie papainy w buforze 50 mM TRIS/HCl o pH 7.4 z 0,1 M NaCl i 0,1 mM EDTANa2 o stałym stężeniu (0,5 nM), miareczkowano rosnącymi stężeniami inhibitora lub jego koniugatu w końcowej objętości 20 μl. Początkowe stężenie ligandów wynosiło 100 nM, a następnie było dwukrotnie seryjnie rozcieńczane do uzyskania 16 próbek. Mieszaniny reakcyjne inkubowano 10 min w temperaturze pokojowej i nałożono do kapilar pomiarowych. Pomiary przeprowadzono w aparacie Monolith NT.115Pico (NanoTemper Technologies GmbH, Monachium, Niemcy) w temperaturze 25°C, stosując 100% mocy wzbudzenia i 50% mocy MTS. Stałe powinowactwa dla owocystatyny i jej koniugatu obliczono za pomocą algorytmów zaimplementowanych w oprogramowaniu dostarczonym przez producenta urządzenia.

Stała dysocjacji Kd dla układu owocystatyna - papaina wyznaczona metodą MTS wynosiła 1,38 x 10-11 M i była zgodna z wielkością uzyskaną metodą miareczkowania z pomiarem spektrum fluorescencji dla podobnych warunków eksperymentalnych (Kd = 1,4 x 10-11 M, dane literaturowe). Stała dysocjacji Kd dla układu albuminowy koniugat owocystatyny - papaina wyznaczona metodą MTS wynosiła 6,78 x 10-9 M. Zaobserwowany spadek powinowactwa inhibitora do enzymu po koniugacji z albuminą był zgodny z oznaczonym 16% spadkiem zdolności do hamowania papainy w porównaniu do natywnego inhibitora w metodzie kolorymetrycznej z syntetycznym substratem.

44

ANALIZA PARAMETRÓW INTERAKCJI POMIĘDZY MESYLANEM IMATYNIBU A LUDZKĄ ALBUMINĄ OSOCZOWĄ. WPŁYW

PRZECIWGRZYBICZEGO ITRAKONAZOLU.

Katarzyna Wiglusz 1 , Rafał Jakub Wiglusz2

1Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu, Wydział Farmaceutyczny, Katedra i Zakład Chemii Analitycznej

2Instytut Niskich Temperatur i Badań Strukturalnych PAN we Wrocławiu, ul. Okólna 2, 50-422 Wrocław

Ludzka albumina osoczowa (HSA) jest białkiem wiążącym ligandy. Charakter oraz stopień wiązania leków z HSA ma wpływ na ich właściwości farmakokinetyczne. Mesylan imatynibu jest lekiem przeciwnowotworowym należącym do grupy inhibitorów kinazy tyrozynowej, który wchodzi w interakcje z podawanym jednocześnie przeciwgrzybiczym itrakonazolem. Może dojść wówczas do spowolnienia metabolizmu imatynibu i zwiększenia jego stężenia w osoczu1.

Celem pracy badawczej było określenie właściwości interakcji pomiędzy mesylanem imatynibu a albuminą w obecności itrakonazolu w oparciu o spektroskopię UV-Vis, spektroskopię fluorescencyjną i spektroskopię dichroizmu kołowego. Do analizy danych została wykorzystana metoda Scatcharda, Klotza i Sterna-Volmera i Lineweaver–Burka. Przeprowadzone badania wskazują, że lek może wiązać się z HSA ze stałą asocjacji rzędu 10 5

M-1. Za pomocą parametrów termodynamicznych określono charakter interakcji białko-lek. Reakcja pomiędzy albuminą i lekami zachodzi spontanicznie, a w ich wzajemnym oddziaływaniu biorą udział wiązania wodorowe i van der Waalsa.

Rozważania dotyczące interakcji przeciwnowotworowego imatynibu z albuminą są istotne dla oceny zmian parametrów farmakokinetycznych, na które może mieć wpływ inny ligand.

4-[(4-metylopiperazyn-1-ylo)metylo]-N-(4-metylo-3-{[4-(piridyn-3-ylo)pirimidyn-2-ylo]amino}phenylo)benzamid mesylanu

1 X. Luo , T. Li , Z. Yu , X. Xue, H. Zhao , N. Li, L. Ma, C. Yang, L. Huang, W. Feng, The impact of azole antifungal drugs on imatinib metabolism in human liver microsomes, Xenobiotica, 2019, 49(7), 753-761.

45

Wydział Farmaceutyczny · Web viewJak dotąd, najlepiej przebadanym celem terapii CAR-T jest...

Documents

Transcript of Wydział Farmaceutyczny · Web viewJak dotąd, najlepiej przebadanym celem terapii CAR-T jest...