S TA N I S Ł A W K O W A LS T U D I U M K S Z T A Ł C E N I A N A U C Z Y C I E L I , U N I W E R S Y T E T P E D A G O G I C Z N Y

WYCHOWANIE I WYCHOWAWCY WOBEC PROBLEMÓW PŁYNNEJ NOWOCZESNOŚCI

PŁYNNA NOWOCZESNOŚĆ

To zmienność w każdym aspekcie: w aspekcie kwalifikacji, które mogą zapewnić miejsce we względnie stabilnym społeczeństwie; wiedzy, którą musimy posiadać, by poruszać się w tym świecie; przyzwyczajeń, których trzeba się pozbyć, bowiem są balastem uniemożliwiającym znalezienie się w obecnej rzeczywistości.

Z. Bauman

PŁYNNA NOWOCZESNOŚĆ

Bezosobowe formy organizacji życia społecznego, masowość, infantylność i komercyjność kultury, procesy demoralizacji życia społecznego, celebrowanie skrajnego indywidualizmu, zanik relacji wspólnotowych

PŁYNNA NOWOCZESNOŚĆ

Rodzina i rodzicielstwo w krzywym zwierciadle, zanik zapotrzebowania na autorytety, które zastępowane jest zapotrzebowaniem na idoli

PŁYNNA NOWOCZESNOŚĆ

Fragmentaryzacja i „cyfryzacja” relacji społecznych, depersonalizacja relacji wyrażająca się znacznym ograniczeniem spotkań „twarzą w twarz”, a nawet zanik takiej potrzeby

PŁYNNA NOWOCZESNOŚĆ

W imię autonomii i wolności jednostki kwestionowanie praktycznych „punktów orientacyjnych”, norm, wartości

PŁYNNA NOWOCZESNOŚĆ

Zaawansowane uwolnienie się od tradycji, autorytetów i społecznej kontroli stylu życia

PŁYNNA NOWOCZESNOŚĆ

Nadmiar, często sprzecznych, propozycji kulturowych, kulturowy chaos, kulturowe spory

CZY WYCHOWANIE W PŁYNNEJ NOWOCZESNOŚCI JEST MOŻLIWE?

Człowiek jest bytem kulturowym i społecznym, uwarunkowanym przez historię i tradycję.(Landmann)

Wychowawcy powinni mieć możliwość odwoływania się do żywej tradycji, wspólnych ideałów i wzorców życiowych.(Brezinka)

CZY WYCHOWANIE W PŁYNNEJ NOWOCZESNOŚCI JEST MOŻLIWE?

Wewnętrzna równowaga osoby zależy od względnie trwałych zewnętrznych punktów oparcia, obecnych w środowisku życiowym (…). Szybkie tempo przemian wywołuje w ludziach niepewność i bezradność, obciąża dorosłych i utrudnia wychowanie młodzieży”.(Brezinka)

PUNKTY OPARCIA - PRZYKŁAD

Tradycja to dąb, który tysiąc lat rósł w górę. Niech nikt kiełka małego z dębem nie przymierza. Tradycja naszych dziejów jest warownym murem. To jest właśnie kolęda, świąteczna wieczerza, to jest ludów śpiewanie, to jest ojców mowa. TO JEST NASZA HISTORIA, KTÓREJ SIĘ NIE ZMIENI!

PUNKTY OPARCIA

Uznanie „punktów oparcia”, to zakwestionowanie wszechogarniającej, ekspansywnej płynności.

Uporczywe kwestionowanie wszelkich „punktów oparcia”, to niebezpieczne „upłynnianie” rzeczywistości.

Wychowanie bez „punktów oparcia” (tradycja, autorytety, ideały osobowości, wspólnotowe wartości, dobro/dobra wspólne… ) – czy jest możliwe?

CZYM JEST WYCHOWANIE? CO ZNACZY WYCHOWYWAĆ?

…wszelkie wewnętrzne przeżycie rozgrywa się na obszarze pogranicznym, w spotkaniu z innym człowiekiem. Co więcej, „zyskuję świadomość siebie i staję się sobą wyłącznie poprzez otwarcie się na innego człowieka, dzięki niemu i z jego pomocą”.(Witkowski)

CZYM JEST WYCHOWANIE? CO ZNACZY WYCHOWYWAĆ?

Wychowanie to spotkanie osób - z ich doświadczeniem płynności i z doświadczeniem punktów oparcia.

Wychowawcy w tym spotkaniu, niejako sobą weryfikują solidność punktów oparcia, na które się powołują.

Wychowankowie, w wyniku pozytywnej weryfikacji, zaczynają doceniać „przydatność” punktów oparcia (albo jest zupełnie inaczej).

CZYM JEST WYCHOWANIE? CO ZNACZY WYCHOWYWAĆ?

Dzięki autentycznym spotkaniom, dzięki docenieniu punktów oparcia (prezentowanych przez wychowawcę jako własne) może rozpocząć się to, co najważniejsze, czyli samowychowanie.

Celem wychowania (spotkań) jest przygotowanie, wdrażanie drugiej osoby do autonomicznego samowychowania.(Śliwerski)

CZYM JEST WYCHOWANIE? CO ZNACZY WYCHOWYWAĆ?

WARUNKI SUKCESU:• autentyczność wychowawcy (w

codzienności),• autentyczność spotkania (odpowiedzialnie

otwieram się na Drugiego),• w całym procesie wychowawca stara się nie

zapominać, że wychowanek to osoba (ciało, umysł, wola, uczucia, duch).

ODPOWIEDZIALNOŚĆ WYCHOWAWCY

• za siebie (nieustająco pływam – czy mam punkty oparcia?)• za siebie (czy potrafię autentycznie

otworzyć się na Drugiego?)• za siebie (czy mam nadzieję?)• za siebie (czy widzę osobę?)• za wychowanka (uruchomione

samowychowanie)

ODPOWIEDZIALNOŚĆ WYCHOWAWCY

Potrzebujemy punktów oparcia, aby wychowywać.

Odpowiedzialność traktowana jako międzyludzka więź może być jednym z takich punktów.

Odpowiedzialny wychowawca, to ten, który w płynnej nowoczesności nie pozostawi wychowanka bez mapy z zaznaczonymi miejscami gdzie można odpocząć.

W. Brezinka: Miejmy odwagę wychowywać!

Dziękuję za uwagę.