WPROWADZENIE DO TEORII WYCHOWANIA

- wykład -

mgr Przemysław ZiółkowskiInstytut Nauk Społecznych WSG

Literatura do przedmiotu:

• Łobocki M., Teoria wychowania w zarysie, Kraków 2009r.• Dąbrowska T.E., Wojciechowska-Charlak B., Między praktyką a teorią wychowania, Lublin 2005r.• Dudziakowa M., Czerepniak-Walczak M. (red.), Wychowanie, T.1. - T.5., Gdańsk 2007-2010r.• Gordon T., Wychowanie bez porażek, Warszawa 1991r.• Muszyński H., Zarys teorii wychowania, Warszawa 1978r.• Nowak M., Teorie i koncepcje wychowania, Warszawa 2008r.• Okoń W., Wszystko o wychowaniu, Warszawa 2009r.• Petrykowski P., Teoretyczne podstawy wychowania, Łódź 2008r.• Śliwerski B., Współczesne teorie i nurty wychowania, Kraków 2005r.

„Wychowanie, jeśli nie jest wzorem i miłością, nie jest wychowaniem.”

J. H. Pestalozzi

teleologia wychowania

• ideał

• cele

• treści

• zadania

metodologia

• przedmiot

• problem

• metoda

• sąd

technologia wychowania

• zasady

• formy

• metody

• środki

T E O R I A W Y C H O W A N I A

WYCHOWANIE

NATURALNE

EDUKACJA

SZKOLNA

EDUKACJA

RÓWNOLEGŁA

EDUKACJA

USTAWICZNA

dom

rodzinny

przedszkole zajęcia pozalekcyjne,

pozaszkolne

samokształcenie

środowisko

rówieśników

szkoła

podstawowa,

gimnazjum

placówko kulturalno-

oświatowe i opiekuńczo-

wychowawcze

dokształcenie

środowisko

lokalna

szkoła

średnia

organizacja

i stowarzyszenia społeczne

doskonalenie

środowisko

pracy

szkoła

wyższa

środki

masowej komunikacji

kształcenie

bezinteresowne

Wychowania, to „świadomie i konsekwentnie stosowany

sposób oddziaływania pedagogicznego na jednostkę,

grupę lub zbiorowość, dla osiągnięcia zamierzonego celu”.

(Pedagogika. Leksykon, (red. )B. Milerski, B. Śliwerski, Warszawa 2000,s.123).

Proces wychowania kształtuje się pod wpływem:1) świadomego i celowego oddziaływania odpowiedzialnych

za wychowanie osób i instytucji (m.in. rodziców, nauczycieli,szkoły, organizacji społecznych, kulturalnych i religijnych)

2) systemu wychowania równoległego, a zwłaszcza odpowiedniozorganizowanej działalności środków masowego oddziaływania.

3) wysiłków jednostki nad kształtowaniem własnej osobowości.

Znaczenie wartości uniwersalnych w wychowaniu

altruizm tolerancja wolność

sprawiedliwość odpowiedzialność

1) kreatywne (…wywołać, ukształtować)

2) optymalizujące (… zwiększyć, poszerzyć)

3) minimalizujące (…osłabić, ograniczyć)

4) korekcyjne (…przekształcić, zmienić)

Rodzaje celów

wychowania

Cele pracy wychowawczej:

• powinna pomagać człowiekowi stawać się coraz bardziejczłowiekiem,• wprowadzać go głębiej w prawdę i kształtować w nim szacunekdla życia,• nauczyć go budować prawidłowe relacje z innymi ludźmi,• budzić poszanowanie dla własnej płciowości i czystościoraz odpowiedzialnego rodzicielstwa,• umożliwić dokonywanie refleksji nad problemem cierpieniai śmierci.

Sprawca wychowania osoba, która swoim krótkotrwałym czynem albo ciągłą działalnością włączyła się w łańcuch przyczyn, prowadzących do określonego skutku (np. celu wychowania, zmiany wychowawczej).

WYCHOWANIE można podzielić na:

1) naturalne (oddziaływanie środowiska)2) instytucjonalne (oddziaływanie instytucji)3) samowychowanie

Proces wychowania charakteryzuje:

1) intencjonalność (jasno określony cel)

2) złożoność (uwarunkowanie od czynników zewnętrznych i wewnętrznych)

3) interakcyjność (relacje wychowawca - wychowanek)

4) długofalowość (proces trwający całe życie)

5) relatywność (przewidywalność skutków wychowania)

Odmiany wychowania:

1) wychowanie ekologiczne2) wychowanie estetyczne3) wychowanie fizyczne4) wychowanie moralne5) wychowanie patriotyczne6) wychowanie seksualne7) wychowanie społeczne8) wychowanie techniczne9) wychowanie umysłowe

Odmiany wychowania (inny podział):

1) wychowanie alternatywne2) wychowanie laickie3) wychowanie religijne4) wychowanie rodzinne5) wychowanie intelektualne

METODY WYCHOWANIAwg. Mieczysława Łobockiego

metody oddziaływania indywidualnego

• metoda modelowania

• metoda zadaniowa

• metoda perswazji

• metoda nagradzania

• metoda karania

METODA KARANIA

Dlaczego karzemy dzieci?• z bezsilności• żeby się nauczyły, że tego nie wolno robić,• żeby wiedziały kto rządzi w domu,• bo nie radzimy sobie z naszymi emocjami / złością

Efekt kary:• nienawiść i złość do rodzica,• opór i chęć odwetu,• powtarzanie zachowań nagannych,• niskie poczucie własnych wartości,• poczucie winy.

Metody oddziaływań grupowych:

• Organizowania działalności zespołowej

• Organizowania działalności samorządnej

• Współudziału uczniów w organizowaniu lekcji

STYLE WYCHOWANIA

Autorytarny:• Dominacja wychowawcy• podporządkowanie wychowanka• wychowanie zazwyczaj jednoznaczne restrykcyjne• metody bezpośrednie: nagrody, kary

Partnerski:• liberalny• samodzielne kształtowanie sytuacji wychowawczych• pozostawiona swoboda i niezależność dziecku• interwencja tylko w sytuacjach kryzysowych• wychowanie poprzez życiowe sytuacje

Demokratyczny:• współkreowanie wychowanka• wychowawca uczestniczy w życiu wychowanka• metody pośrednie: oddziaływanie poprzez naśladownictwo

TRUDNOŚCI W WYCHOWANIU

• wiedza wyniesiona z domu rodzinnego dotycząca wychowania jestjuż nie wystarczająca,• świat wokół rodziny zmienia się znacznie szybciej,• z uwagi na dynamikę zmian różnice międzypokoleniowe są większe,• poczucie bezpieczeństwa i stabilności rodziców i dzieci jestmniejsze,• dorośli mają więcej problemów wynikających z nieustannejpotrzeby adaptacji do zmian,• gorzej radzimy sobie z własnymi emocjami,• świat zewnętrzny stanowi większą konkurencję dla rodziny,• relatywizm moralny

W WYCHOWANIU WAŻNE JEST ABY…

• główną metodą wychowawczą była nagroda,• nikt nie stosował przemocy,• obowiązywały jasne zasady,• wszyscy wzajemnie okazywali sobie szacunek i miłość,• dzieci wykonywały prace codzienne i odpowiadały za swoje rzeczy,• dzieci nauczyły się odpowiedzialności za słowa i czyny,• pamiętać , że każde dziecko jest inne i wyjątkowe,• rodzicielstwo wymaga twórczości, refleksji i wytrwałości,• żadna z metod wychowawczych nie jest uniwersalna.

Wychowanie alternatywne - (łac. Alternare - odmieniać),jest termin alternatywa oznacza, według słownika, koniecznośćjednej z dwu wykluczających się możliwości, to jest wychowaniem(edukacją), opartym na jednoznacznie odmiennych założeniachw stosunku do wychowania instytucjonalnie w danymspołeczeństwie uprawomocnionego, bądź opartego na tradycji.

Wychowanie patriotyczne - wychowanie mające na celujak najlepsze przygotowanie wychowanków do służby własnemunarodowi i krajowi..Polega na kształtowaniu przywiązaniu i miłoścido kraju ojczystego, jego przeszłości i teraźniejszości,na kształtowaniu odpowiedzialności za jego wielostronny rozwóji miejsce wśród innych krajów, na uświadomieniu wychowankomich obowiązków wobec własnego kraju.

Wychowanie przedszkolne - wychowanie dzieci w wieku 3 - 6 latobejmujące okres przed wstąpieniem do szkoły i w zasadzierealizowane w przedszkolu. Dawniej wychowanie przedszkolnesprowadzono głównie do zorganizowania opieki nad dziećmii zapewnienia im jakiejkolwiek aktywności, obecnie coraz większynacisk kładzie się na wielostronne rozwijanie osobowości dziecka,obejmujące oddziaływanie na jego rozwój somatyczny, umysłowy,społeczno- moralny i estetyczny.

Wychowanie chrześcijańskie - jako pewna istota postaci -- wychowania religijnego to wychowanie, które opiera sięna zasadach chrześcijaństwa i przygotowuje do życia według regułEwangelii: jego ideałem jest braterska miłość między ludźmi.

Wychowanek, osoba przeważnie w młodym wieku, poddawana oddziaływaniom wychowawczym ze strony uprawnionych do tego osób, przede wszystkim rodziców i nauczycieli, absolwent określonej szkoły, jednostka bedąca pod opieką jakiejś instytucji.

Wychowawca termin oznaczający osobę, która zajmuje sięwychowaniem dzieci, młodzieży oraz osób dorosłych, posiadającado tego stosowne kwalifikacje – studia (wychowawca formalny).

Wychowawcami są też rodzice, dziadkowie, opiekunowie,przełożeni w zakładzie pracy (znaczenie nieformalne wychowawcy).

Jak pomagać dziecku przejść przez szkołę? - 7 przykazań szkolnych -

1. Nie strasz szkołą.2. Wspieraj, a nie wyręczaj.3. Schowaj swoje ambicje do kieszeni.4. Mądrze motywuj.5. Doceniaj osiągnięcia dziecka, a nie stopnie.6. Ufaj swojemu dziecku, nie odtrącaj go.7. Nie chroń dziecka przed konsekwencjami.

Bariery w komunikacji z dzieckiem

1. Obwinianie2. Przezywanie3. Straszenie4. Rozkazy5. Postawa męczennika6. Wykłady i moralizowanie7. Sarkazm8. Porównania

Szkolne wychowanie

odpersonalizowania działalności szkoły, normy rzadko są internalizowane, uczeń zmuszony jest do odgrywania ról, orientacja na karę orientacja instrumentalistyczna, typ relacji „ja-oni”. podmiotowość nauczyciela i ucznia, większa skłonność do traktowania sytuacji życiowych jako zadaniowe, większa skłonność do poszukiwania informacji ułatwiających działanie, większe poczucie odpowiedzialności związane z poczuciem sprawstwa, przewaga nastawień samokontrolnych, korzystanie z własnych doświadczeń, typ relacji „ja- my”, „ja-ty”.

Tworzenie korzystnego szkolnego środowiska wychowawczego wymaga:

Eliminowania czynników lękotwórczych

Zastąpienie metod podających metodami wymagającymi dialogu

Zastąpienie w jak największym stopniu zadań odtwórczych zadaniami twórczymi

Zwiększenie zakresu samorządności uczniów

Uznanie w praktyce zasady jedności kształcenia i wychowania, rozwijanie sfery intelektualnej, emocjonalnej i praktycznej

Dyskusje i samokształcenie nauczycieli

Szkoła jako środowisko wychowawcze:

• rodzice mają prawo do wyboru szkoły dla swoich dzieci zgodnieze swoimi przekonaniami, a państwo powinno wspierać w tymrodziny;• rodzice powinni jednak zaangażować się w nawiązanieserdecznego i czynnego kontaktu ze szkołą i nauczycielami;• w szkole powinien panować klimat przyjaznego i otwartegodialogu, koleżeństwa i wzajemnego szacunku;• szkoła jest uzupełnieniem wychowania rodzinnego, jejzadaniem jest zarówno kształcić jak i wychowywać.

Poziomy współpracy rodziny i szkoły:

• partycypacja (współudział, współpraca, współdziałanie, inspiracja),

• przystosowanie (akomodacja),

• inercja (bierność, obojętność),

• opozycja (odrzucenie, sprzeczność interesów, konflikt).

(S. Kawula)

Powinności wychowawcy:

• uczestniczenie w życiu wychowanków (np. sportowymi kulturalnym) oraz w rozmowach; stworzenie klimatu„pedagogicznej obecności”,• interesowanie się problemami wychowanków,• bycie dojrzałym i odpowiedzialnym przyjacielem; pierwszymwskazującym dobra i drogi do niego prowadzące,• postawa roztropności i życzliwości, ale i stanowczości;

Cechy wychowawcy

• kompetencja, zdecydowanie, otwartość na współpracę z wychowankiem, indywidualizacja i podmiotowe traktowanie podopiecznych, jest rękojmią skuteczności działań wychowawczych,

• wychowawca powinien dokonywać wnikliwej diagnozy osoby wychowanka i jego środowiska , warunkuje to efekty oddziaływań wychowawczych,

• wychowawca jako człowiek dialogu, to sposób wzmacniania swojego autorytetu,

• umiejętności i sprawność działań wychowawczych,

• umiejętność oceny sytuacji wychowawczej,

• umiejętność wyboru zachowań wychowawczych,

Główne formy współpracy między szkołą a rodzicami

• zinstytucjonalizowane: rady rodziców i rady klasowe,

• doraźne, takie jak:

- zebrania ogólnoszkolne,

- zebrania klasowe,

- rozmowy indywidualne nauczycieli z rodzicami,

- dni otwarte szkoły,

- kontakty korespondencyjne,

- uroczystości i imprezy szkolne,

- wizyty domowe.

• celem wszystkich działań jest PEDAGOGIZACJA RODZICÓW

I etap: wychowanie przedszkolne

II etap:wychowanie szkolne

III etap: samowychowanie w dorosłości

Cele wychowania: ujęcie hierarchiczne i systemowe

Cele i zasady wychowania:

• kształtować osobę ze względu na jej najwyższy celi najwznioślejsze dążenia społeczeństwa;• integralnie rozwijać wszystkie zdolności oraz poczucieodpowiedzialności i panowania nad własną wolnością;• człowiek powinien kierować się wartościami moralnymi,nie tylko wyuczonymi, ale także przeżytymi;• przyswojenie tego, co prawdziwe, dobre i piękne

FUNKCJE WYCHOWANIA:

• służba w szczególnym tego słowa znaczeniu "uczłowieczeniu" człowieka• troska o to, by człowiek bardziej „był” niż „miał”• kształtowanie właściwych stosunków międzyludzkich• formacja sumienia

Wychowanie;

• należy rozpatrywać w kategoriach twórczości• jeżeli każdy człowiek jest inny, to do każdej jednostki ludzkiej musimy podchodzić indywidualnie

Zasady dialogu wychowawczego

słuchanie ma pierwszeństwo nad mówieniem

rozumienie ma pierwszeństwo

nad krytykowaniem

dzielenie się doświadczeniem

ma pierwszeństwo nad osądzaniem

Autorytety niepożądane i fałszywe:

- autorytet megalomanii, - autorytet moralizatorstwa, - autorytet przekupstwa, - autorytet przemocy, - autorytet dobroci,- autorytet dystansu,- autorytet samochwalstwa,- autorytet pedantyzmu,- autorytet miłości,- autorytet przyjaźni,- autorytet mody- autorytet wesołości- autorytet uczoności

Pseudowychowanie:

• wychowanie ulega degradacji, kiedy zamienia się w czyste„kształcenie”• proste, wyrywkowe gromadzenie umiejętności, metodi informacji nie może zadowolić ludzkiego głodu i pragnieniaprawdy• wychowanie nie może być ani jakąkolwiek przedmiotowąmanipulacją, odbierającą jednostce podmiotowość, ani teżswoistą manipulacją samym sobą.

Rodzina jako środowisko wychowawcze:

• skupia przyszłość człowieka,• od niej zależy najwięcej;• rodzice są pierwszymi i głównymi wychowawcami dziecka;• szczególnie istotny jest osobisty przykład rodziców;• miłość rodzicielska - normą i duszą nadającą kierunek konkretnejdziałalności wychowawczej;• przykład zgodnego życia małżeńskiego należy wychowywać dziecido szczęścia, ufności i otwartości na dialog, przebaczenia i pojednania.• dzieci potrzebują nawiązania więzi, które powinny opierać się na zaufaniu.

Rola dziadków w wychowaniu

• rola formalna

• rola osób dalekich

• rola osoby bawiącej się

i doglądającej dzieci

• rola „skarbnicy mądrości” rodzinnej

• rola zastępców rodziców

Co wnuki otrzymują od dziadków?

poczucie, że jest się kochanym (71%),

stosunek do religii (59%),

zasady moralne (58%),

znajomość dziejów rodziny (55%),

miłość do ojczyzny (49%)

znajomość historii (46%).

Co seniorzy dają wnukom?

• Rozszerzają świat o przeszłość, o sprawy, których rodzice nie pamiętają.

• Utrwalają w społeczeństwie wszystkie sprawdzone osobistym życiem wartości, normy i wzory

stosunków międzyludzkich, szczególnie rodzinnych.

• Są źródłem opowieści o rodzinie, o rodzicach, gdy byli mali – jest to element budzenia własnej

tożsamości i przynależności do tej właśnie rodziny.

• Umożliwiają ciągłość tradycji, ucząc różnych zachowań.

• Zachowują pewien dystans do teraźniejszości, do spraw codziennych, nadając im określoną, często

bardziej właściwą rangę.

• Uczą młodsze pokolenie odwagi życia, umiejętności znoszenia przeciwności i porażek, a także

przeżywania sukcesów.

• Mogą rozszerzać świat dzieci poprzez cechy właściwe wiekowi: wyrozumiałość, cierpliwość,

łagodność.

• Umożliwiają dziecku udział w wielu czynnościach, od których przez rodziców żyjących w wiecznym

pośpiechu, są odsuwane.

• Dziadkowie mogą słuchać, jeśli są dyskretni i cierpliwi. Rodzicom często na to brakuje czasu,cierpliwości, są zajęci obowiązkami a dzieci nieraz bardzo tego potrzebują.

Co dają dziadkom wnuki?

Dają szansę większego uczłowieczenia relacji międzypokoleniowych, starszym

mieszkańcom stwarzając m.in. ochronę przed osamotnieniem.

Dają gwarancje solidarności w chwilach potrzeby, czucia się pożytecznym

i kompetentnym, docenionym i kochanym.

Zapobiegają chłodowi w stosunkach między dwoma pokoleniami dorosłych.

Umożliwiają przeżywanie zadowolenia i dumy z zapewnienia kontynuacji

biologicznej i duchowej.

Umożliwiają aktywizowanie seniorów w nowych rolach daje im poczucie

użyteczności, co pozwala też odnaleźć szczęście i godność.

Poczucie bezpieczeństwa, określone miejsce w społeczeństwie.

Przełamanie subiektywnego przekonania o własnej bezużyteczności, osamotnieniu.

Zaspokajanie pragnienia bycia z bliską osobą, bycia dla kogoś ważnym.

Karta praw dziadków

Mogą ale nie muszą.

Mają prawo odmówić opieki nad wnukami.

Precyzyjne ustalanie zasad opieki nad wnukami i pomocy.

Dziadkowie nie muszą ponosić opieki nad wnukami.

Dziadkowie nie są tanią siłą roboczą.

Dziadkowie, zwłaszcza gdy rezygnują z pracy by opiekować się wnukami mają prawo do

zapłaty.

Opieka nad wnukami nie może wywracać do góry nogami życia dziadków.

Dziadkowie mają prawo rozpieszczać wnuki.

Dziadkom wolno radzić, ale nie wolno ustalać zasad i metod wychowawczych.

Dziadkom nie wolno bić ani nawet karać klapsem dzieci.

Dziadkowie mają prawo znać opinię swoich dzieci o tym jak opiekują się swoimi wnukami.

Nie krytykują swoich dzieci przy wnukach (dzieciom nie wolno źle mówić o dziadkach przy wnukach).

Dziadkowie nie mogą być przeciążeni obowiązkami z powodu opieki nad wnukami.

Dziadom nie wolno dać się zamknąć w domu z powodu opieki nad wnukami.

Dziadkowie mają prawo wiedzieć, dlaczego dzieci chcą aby to oni zajmowali się wnukami.

Rozwód między rodzicami nie oznacza rozwodu dziadków z wnukami.

Czego potrzebuje dziecko?

• odpowiednich warunków bytowych• miłości rodzicielskiej i rodzinnej• odpoczynku i wypoczynku• autorytetów i wzorców do naśladowania• przyjaciół, kolegów, towarzystwa• kontaktu ze zwierzętami• zabawy i rozrywki• uwagi i zainteresowania• odpowiedniej organizacji do nauki• miejsca do pracy, zabawy i spędzania czasu• posiadania czegoś swojego - na własność• uczestniczenia w codziennych pracach domowych• wyznaczenia obowiązków (sprzątania po sobie)• ochrony osób dorosłych przed zagrożeniami

Dziecko posiada prawo do:

• zjednoczonej i kochającej rodziny,• szacunku i troski,• akceptacji, miłości, służby i poczucia pewności materialnej, wychowawczeji duchowej,• rozwoju we wszystkich płaszczyznach, w warunkach wolności i godności,• prawdy w procesie wychowania i oświaty,• uczestniczenia w swoim rozwoju, podejmując odpowiedzialności zgodnej zeswymi możliwościami ,• zabawy

W wychowaniu należy pamiętać o…

• powalaj dziecku dokonywać wyborów,• okazuj szacunek dla dziecięcych zmagań i uczuć,• nie zadawaj zbyt wielu pytań - „nie przesłuchuj”,• nie śpiesz się z dawaniem odpowiedzi,• nie odbieraj nadziei,• zachęcaj dziecko do korzystania z cudzych doświadczeń,• nie mów o dziecku w jego obecności,• nie traktuj dziecka jako swojej własności,• pozwól dziecku odpowiadać samemu,• stosuj pochwały,• unikaj oceniania dziecka,

Co dzieci najczęściej słyszą od dorosłych?

1. Nie zaraz, zrób mi to w tej chwili!2. Bądź grzeczny, bo się zdenerwuję…3. Co jadłeś w przedszkolu?4. Posprzątaj w końcu w swoim pokoju!5. Nie garb się!6. Bądź cicho – teraz ja mówię!7. Nie przynieś mi wstydu!8. Zrobisz co Ci każę, potem będziemy rozmawiać o przyjemnościach!9. Nie wiem po kim jesteś taki uparty.10. Kiedy ja byłem w Twoim wieku…11. Idź natychmiast do swojego pokoju i nie pokazuj mi się na oczy!12. Zejdź mi z oczu!13. Znowu zepsułeś!14. Dlaczego z Tobą ciągle są problemy?15. Skaranie boskie z Tobą!16. Zjedz wszystko! Całe przedpołudnie stałam przy garach.17. Znowu trzeba po Tobie sprzątać…18. Moja cierpliwość się kończy.19. Chcesz dostać lanie?20. Jeszcze jedno słowo i…21. Nie kłam! Nie ufam Ci!

Co rzadko dzieci słyszą od dorosłych?

1. Kocham Cię!2. Jestem z Ciebie dumny.3. Nie przejmuj się, mi także nie zawsze wszystko się udawało.4. Nauczysz się… pomogę Ci.5. Poczytamy?6. Opowiesz mi w co i z kim bawiłeś się w przedszkolu?7. Lubię patrzeć jak … to co robisz jest wspaniałe!8. Idziemy do parku?9. Dobrze to robisz, ale musisz jeszcze trochę poprawić…10.Pamiętaj, że jesteśmy po to aby Ci pomóc. Możesz nam zaufać.

„Dziesięć przykazań wychowania dzieci”

1. Okaż twojemu dziecku trwałą, nieustającą miłość i opiekę – jest to tak ważne dla jego umysłowego i duchowego zdrowia, jak pożywienie dla ciała. 2. Bądź hojny w poświęcaniu dziecku swojego czasu i okazywaniu mu twojego zrozumienia – bawienie z dzieckiem lub czytanie na głos liczy się o wiele więcej niż uporządkowane, funkcjonujące bez zakłóceń gospodarstwo domowe. 3. Umożliwiaj twojemu dziecku zdobywanie nowych doświadczeń i już od pierwszych dni jego życia „zanurz” je w mówionym języku – wzbogaca to jego duchowy rozwój. 4. Zachęcaj dziecko do zabawy w każdej formie: w pojedynkę, z innymi dziećmi, do badania świata, naśladowania, eksperymentowania, budowania, kreatywnego tworzenia. 5. Chwal częściej i głośniej wysiłki niż osiągnięcia. 6. Powierzaj dziecku stale rosnącą odpowiedzialność – podobnie jak inne umiejętności trzeba je wciąż trenować. 7. Pamiętaj o tym, że każde dziecko jest wyjątkowe, jedyne w swoim rodzaju – sposób, w jaki traktujesz jedno i który jest dla niego zupełnie w porządku, dla drugiego może być niewłaściwy. 8. Pokazuj swoją dezaprobatę i niezadowolenie w taki sposób, który nie będzie oznaczał dla wieku, osobowości i rozumienia dziecka zbyt wygórowanych wymagań. 9. Nigdy nie używaj groźby pozbawienia dziecka miłości albo że je komuś oddasz. Możesz odrzucać i nie akceptować jego zachowania, ale nie pozwól nigdy, aby zrodziło się w nim podejrzenie, że możesz odrzucać jego osobę. 10. Nie oczekuj wdzięczności. Twoje dziecko nie prosiło się, żeby przyjść na świat – to była twoja decyzja.

Źródło: Mia Kellmer Pringle „Czego potrzebują dzieci”

FAZY ROZWOJU OD ANOMII DO AUTONOMII

Okres w rozwoju Opis cech

ANOMIA

(wiek dziecinnego pokoju)

Rozwojowy brak wzorców zachowań, ich niejasności

dla człowieka, swoistego zagubienia dziecka w ich

zewnętrznej wielości. Naśladowanie wzorców

najczęściej pojawiających się w bliskości dziecka,

niezależny od znaku. Zewnętrzne wpływy

skoncentrowane na pielęgnowaniu (żywieniu,

utrzymaniu)

HETERONOMIA

(wiek koziołka, wiek szkolny

a także wiek niepokoju dojrzewania)

Rozwojowa dążność człowieka do zagnieżdżania się

w grupie społecznej na podstawie zmysłu tego co

wspólne, jako zgoda młodego człowieka na

„wprowadzanie” w świat rozmaitych wartości

uniwersalnych, partykularnych

AUTONOMIA

(częściowo już wiek szkolny, a także

wiek niepokojów dojrzewania. Przede

wszystkim wiem młodzieńczego

entuzjazmu, dojrzałości i dorosłości)

Rozwojowy wymiar dojrzałości człowieka do

samostanowienia, samodzielności postępowania,

decydowania, suwerenności i niezależności poglądów

EDUKACJA DO WYCHOWANIA

(potrzeby społeczeństwa)

kultura

gospodarka

edukacja (socjalizacja, nauczanie, kształcenie, uczenie się,

wychowanie)

polityka

NATURALNE WYCHOWANIE WE WCZESNYM DZIECIŃSTWIE:

Bezpieczeństwo / Zaufanie / Więź

rodzina

Przynależność, akceptacja, przywiązanie, emocje, poczucie ważności, pierwsze normy biologiczne

poczucie zabezpieczenia i spokoju

WYCHOWANIE W WIEKU PRZEDSZKOLNYM:

Dzieciństwo przedszkolne

rodzina przedszkole

oryginalność, niepowtarzalność, odrębność, wspólnotowość, akceptacja, aprobata,

życzliwość, kontrola, konsekwencja, doświadczenia, poznanie własnego „ja”

rodzinne wzory i wzorce, poczucie zabezpieczenia i spokoju

WSPÓŁCZESNE NURTY WYCHOWANIA

źródło rodzaje cechy

Naturalizm Wychowanie bez stresu, bez lęku,

bez porażek, podmiotowe, liberalne,

wolnościowe, intuicyjne, naturalne

Prymat potrzeb dziecka, wolność wyboru form, miejsca, czasu

jego aktywności, wolność bez określenia granic, intuicyjność,

swoboda, spontaniczność, okolicznościowość, indywidualność

odczuć, subiektywizm ocen, swoboda zabaw dziecka jako

podstawowa forma jego aktywności, zagubienie dziecka

w niejasno określonym systemie oczekiwań i wymagań,

natywizm ogranicza lub reguluje jakiekolwiek działania

wychowawcze, ponieważ wszystko jest już dane.

Kultura Kierowane, celowościowe, restrykcyjne,

autokratyczne, zniewalające,

zorganizowane, kontrolowane,

tradycyjno- konserwatywne,

wyznaniowe/religijne, obywatelskie,

łagodna forma: wychowanie

autorytarne, przyzwalające.

Prymat potrzeb społecznych, powinność, przymus uczestnictwa,

intencjonalność, warunki aktywności ściśle określone przez

organizatora wychowania, nakazy, zakazy, ocena za wszystko,

czas miejsce określone, zaplanowane; zajęcia zorganizowane

jako podstawowa forma wychowania, postulatywność,

życzeniowość, pozorowanie wychowania, empiryzm otwiera się

na wielokształtność wpływów wychowawczych.

Natura i kultura Wychowanie demokratyczne ku

demokracji, wychowanie ku emancypacji,

wychowanie socjaldemokratyczne,

wychowanie patriotyczne,

międzykulturowe, wychowanie w

dialogu, wychowanie w kontekście

zadań, ofert.

Równoważenie rozwoju indywidualno z oczekiwaniami

społecznymi/wspólnotowymi; równoważenie granic wolności

i powinności, główna kategoria wychowania to różnica

i możliwości dzieci, przestrzeń publiczna wspólnie

zagospodarowana, prywatna- szanowana; wprowadzanie dzieci

w obszar zachowań odpowiedzialnych, uczenie się (powoli) -

współodpowiedzialnych, umowa jako sposób i środek

wychowania.

Dziękuję za uwagę