Wiadomości Pakoskie 1Święta, Święta, Święta!

Wigilia i święta mojego dzieciństwao. Ireneusz

GłówczewskiWigilia mojego dzieciństwa

to przede wszystkim radość ocze-kiwania na pierwszą gwiazdkę, ale też oczekiwanie na wspólną mo-dlitwę przy stole, którą prowadził mój świętej pamięci tato. A potem wspólny posiłek, składanie ży-czeń, przełamanie się opłatkiem. To mnie właśnie fascynowało.

Człowiek tak do końca nie umiał jeszcze formułować życzeń, ale już z jakąś dojrzałością chciał je składać. No i smaki, smaki, domowe smaki…

Anna GrupaŚwięta od samego początku

były takie bardzo rodzinne. W Wi-gilię od rana stroiliśmy choinkę, ale tylko w ozdoby wykonane ręcznie. Potem czekaliśmy na pierwszą gwiazdkę, aby zasiąść do wieczerzy. Każdy z nas gra na jakimś instrumencie, a więc było

zawsze po kolacji wspólne śpiewanie kolęd. Do dzisiejszego dnia spotykamy się, gramy i śpiewamy razem kolędy…

Jerzy JoachimiakWigilia z dzieciństwa kojarzy

mi się z dużą ilością śniegu. Za moich czasów na pasterkę przy-jeżdżano ze wsi saniami. Pamię-tam dzwonki, duże sanie, a w tych saniach słoma. No i prezenty. Moim marzeniem był mały samo-chodzik, który znajdował się nie-daleko mojego domu. Pamiętam, że kilka dni przed Gwiazdką ten

samochodzik nagle zniknął z wystawy. Byłem załamany. Po Wi-gilii prezenty, a w nich ten samochodzik. Moja mama wiedziała jednak o co chodzi…

Jan KurczewskiW Wigilię najbardziej czeka-

łem, kiedy moja mama poda kluski z makiem i groch z kapustą. Czeka-łem na to cały rok i było to dla mnie najważniejsze. A po Wigilii natu-ralnie prezenty. Tu największą ra-dość sprawiła mi książka ,,Placów-ka” Bolesława Prusa. Przywiózł mi

ją ojciec, który dostał ją dla dzieci kolejarskich (był kolejarzem). Pamiętam, że była wydrukowana na takim żółtym papierze. Mia-łem ją wiele lat i dopiero niedawno ją przekazałem dalej…

2 Wiadomości Pakoskie Święta, Święta, Święta!

Adam GrzegorzewiczPrzypominam sobie jak zna-

jomy przynosił nam pod dom cho-inkę. Potem mój ojciec stawiał ją na metalowym stojaku w pokoju i wszyscy ją stroili. Mama z babcią były przy kuchni, a ojciec jako gło-wa rodziny zajmował się wyłącz-nie smażeniem ryb. I to ojcowskie smażenie ryb przeszło dzisiaj na mnie…

Romana RutkowskaZawsze w domu była żywa

choinka. Pamiętam ją też oblepioną watą. Czy na dworze był śnieg czy nie, to na naszej choince było biało. Po Wigilii były kolędy, a na koń-cu śpiewaliśmy piosenkę ,,Idzie Gwiazdor”. W międzyczasie śpie-waliśmy też dwie kolędy góralskie. I zawsze długo, długo się siedziało. Już po wszystkim odprowadzało się dziadków. Często braliśmy bab-

cię na sanki, którą w okolicach ulicy Lipowa – Dworcowa moi bracia po namowach dziadka zrzucali. Ale było wesoło…

RG. Jak pamięta Pani Święta Bożego Narodzenia przed wojną?

Wł.S. W dzieciństwie mieli-śmy choinkę, ale wszystko na cho-inkę robiliśmy sami – łańcuchy koszyczki, orzechy, ciastka. Przy-gotowywaliśmy to wspólnie i wie-szaliśmy. Pamiętam też, że zawsze musiało być na święta dwanaście potraw, ale my jako dzieci cie-szyliśmy się najbardziej choinką. Na potrawy tak się nie patrzyło. Mieszkałam wtedy w Sadłogosz-

czu i do dzisiaj mam w pamięci drogę na Pasterkę w Barcinie. Szliśmy wszyscy razem przez las. Dziewczyny, chłopcy, cała na-sza wioska wspólnie maszerowała do kościoła.

RG. Wspomnienie Świąt w czasie wojny?Wł.S. W czasie wojny musieliśmy pracować u Niemca na

gospodarstwie. Od jego żony otrzymywaliśmy zawsze paczkę na święta, a w niej orzechy, jabłka, ciastka. Było wtedy bardzo ciężko, ale choinki były ładne. Zielone i całe obsypane różnokolorowym brokatem. Na Pasterkę dalej chodziliśmy do Barcina, jednak już tak ukradkiem. Nie jak przed wojną wszyscy razem. W kościele śpie-waliśmy po polsku kolędy, ale bardzo cicho. Na szczęście nikt nie donosił, chociaż obok w kościele ewangelickim spotykali się Niem-cy. W Barcinie były wówczas dwa kościoły – niemiecki i polski. W naszym kościele wszystko odbywało się jednak tak po kryjomu.

RG. A jak wyglądały Święta po zakończeniu wojny?Wł.S. Moje powojenne wspomnienia ze świąt są bardzo

dobre, ale wiążą się już z Radłowem. Na Wigilię musiało być dwanaście potraw. Wigilię robiliśmy wszyscy razem. Cała ro-dzina była ze sobą. Nawet jak dzieci podrosły, to obowiązkowo na Wielkanoc i Święta spotykaliśmy się w Radłowie. Pamiętam też jak na święta było świniobicie, a ja robiłam wyroby. Na stole zawsze była też zupa ze śliwek i ryby. Dawniej nie dawano tak prezentów, były przede wszystkim życzenia.

RG. A Pasterka?Wł.S. Na Pasterkę chodziliśmy z Radłowa do Pakości pie-

szo. Kiedyś nie było w Radłowie kaplicy, więc trzeba było iść do Pakości. Nawet jak było po kolana w śniegu to chodziliśmy na mszę. Pamiętam też, że w Boże Narodzenie spotykając się razem słuchaliśmy wspólnie radia. Nie było wtedy telewizji, ale było radio. Z tamtych świąt pamiętam również kulig, który robił mój mąż. Mieliśmy wtedy takie ładne dwa konie. Kulig jechał do Pakości, a potem na Ludwiniec i do Radłowa. Sanek było chyba ze dwadzieścia i pełno dzieci. Te kuligi trudno było zakończyć, bo dzieci zawsze chciały jeszcze więcej.

RG. Czy widzi Pani różnicę między obecnymi a dawnymi Świętami?

Wł.S. Dawniej mi się bardziej podobały Święta, bo wszyst-kie dzieci były razem. Żył wtedy również mój mąż i było na-prawdę inaczej…

RG. Dziękuje za rozmowę. Rafał Gotowski

Wigilia i Święta Bożego Narodzenia we wspomnieniach p. Władysławy Sieradzkiej z Radłowa (ur. 1919 r.)

Wigilia – jest dniem poprzedzającym święto Bożego Naro-dzenia oraz dniem kończącym okres Adwentu. Nazwa „Wigilia” wywodzi się z języka łacińskiego vigilia co oznacza czuwanie, straż oraz vigilare – czuwać.

Pierwsza Gwiazda – jest symbolicznym nawiązaniem do Gwiazdy Betlejemskiej, oznaczającej narodziny Jezusa, którą we-dług Biblii na wschodniej stronie nieba ujrzeli Trzej Królowie.

Opłatek (łamanie się opłatkiem) – jest to zwyczaj nawią-zujący do chleba eucharystycznego, pod którego postacią prze-bywa Chrystus wśród Nas na ziemi. Nazwa opłatek pochodzi od łacińskiego słowa oblatum (dar ofiarny) i oznacza rodzaj przaśnego chleba pieczonego w formie bardzo cienkich płatków. Kształt opłatka (koło) symbolizowało wszelką doskonałość.

Mini słownik wigilijny12 potraw – gromadząc się przy stole wigilijnym nie można

zapomnieć o 12 potrawach, symbolizujących 12 apostołów, któ-rzy zasiedli z Jezusem do ostatniej wieczerzy.

Parzysta ilość osób – do tradycji wigilijnej należy, aby do stołu zasiadała parzysta liczba osób. Nieparzysta zaś ilość uczestników miała wróżyć dla jednego z nich nieszczęście. Naj-bardziej unikano liczby 13. Feralna 13 bierze swój początek od Ostatniej Wieczerzy, kiedy to jako 13 biesiadnik przybył Judasz Iskariota. Jeżeli ilość biesiadników była nieparzysta, wówczas w bogatszych lub szlacheckich domach zapraszano do stołu ko-goś ze służby, w biedniejszych domach jakiegoś żebraka.

Wolne miejsce przy wigilijnym stole – przeznaczone jest przede wszystkim dla niespodziewanego gościa. Pozostawiając

Wiadomości Pakoskie 3Święta, Święta, Święta!

wolne miejsce przy stole wyrażamy również pamięć o naszych bliskich, którzy nie mogą świąt spędzić z nami.

Kolędy – są pieśniami niestarzejącymi się, żywymi. Nazwa kolęda powstała od słowa Caldendae, bo tak Rzymianie nazywali początek nowego roku i początek każdego miesiąca. Gdy kościół zniósł stare, pogańskie obchody i uczty związane z nowym rokiem, nie zabronił śpiewania pobożnych pieśni sławiących cud Bożej Miłości względem ludzi i wzajemne obdarowywanie się w duchu miłości i braterstwa. Tym sposobem do języka naszych praojców weszło łacińskie słowo: pieśni i podarunku, a później także grupo-wego chodzenia z życzeniami po kolędzie czy z kolędą.

Choinka – symboliczne zielone drzewko, które w każdy dom wnosi radość i nadzieję. Zwyczaj ustawiania w domach leśnego drzewka narodził się w Alzacji około 1495 roku. Po-czątkowo drzewka te ubierano tylko jabłkami, na pamiątkę zaka-zanego owocu z rajskiego drzewka. Należałoby zastanowić się dlaczego wybrano akurat jodłę? Odpowiedź wydaje się prosta. Drzewo to jest wiecznie zielone, żywe. Przez swoją żywotność i zieleń, nawet w zimie, staje się symbolem Chrystusa – drzewa życia, a przez przyozdobienie jej światłami symbolizuje Chry-stusa – światłość świata.

Katarzyna Lewandowska

Któż będąc małym dzieckiem, nie wyczekiwał z niecierpli-wością Świąt Bożego Narodzenia? Ten niezwykły dzień miał dla każdego z nas wyjątkowy blask i ciepło, choć do wnętrza domu zaglądała aura zimowa, a my tkwiliśmy z nosami przy zamarz-niętych szybach, wyczekując przybycia z upominkami świętego Mikołaja.

Przybywał grudniowym wieczorem, z długą białą brodą i wąsami, z zaróżowionymi policzkami, ubrany w szaty bisku-pie. Oczekiwanie na spotkanie ze św. Mikołajem to niezwykła moc i magia, to radość dziecięcych lat. Jego dobroć serca dla każdego z nas sprawiały, że czuliśmy się szczególnie wyjątko-wo. Zatapiając się we wspomnieniach i wracając do przeszłości warto więc przybliżyć postać tej niezwykłej postaci, która jest nieodłącznym akcentem każdych świąt Bożego Narodzenia.

Mikołaj urodził się w mieście Patara ok. 280 roku w zamoż-nej rodzinie. Święty Mikołaj był biskupem Myry w południowo--zachodniej Azji Mniejszej. Był bardzo pobożnym człowiekiem i już od najmłodszych lat chętnie pomagał ubogim. Zasłynął wśród wiernych jako dobroczyńca i wierny duszpasterz biorąc udział w Soborze Nicejskim w 325 roku. Przyczyniając się do zwalczania biedy i pogaństwa został beatyfikowany zostając orędownikiem biednych i potrzebujących pomocy. Obecnie jego

Historia i magia św. Mikołajaszczątki pochowane są w mieście Bari w południowych Wło-szech. Ciekawostką jest fakt, iż prawdziwy św. Mikołaj nie nosił czerwonego kubraczka i czapy z pomponem. Jego prawdziwy stój był koloru brązowego. Tak naprawdę postać św. Mikołaja w czerwonym kubraku wymyślił w 1930 roku Fred Mizen dla potrzeb kampanii reklamowej Coca-Cola.

Święty Mikołaj został otoczony szczególnym kultem. Na zachodzie został uznany jako wspomożyciel i opiekun żeglarzy, młodych panien, kupców i piekarzy. Na kanwie tych tradycji, pojawił się zwyczaj rozdawania pod jego patronem podarków i prezentów. W Polsce tę tradycję miał rozpowszechnić ks. Piotr Skarga, który założył w Krakowie tzw. Skrzynię św. Mikołaja.

Postać świętego Mikołaja do dziś pozostaje bardzo żywa a jego imię nosili wybitni Polacy, jak choćby: Mikołaj Rey czy Mikołaj Kopernik. W okresie II wojny światowej kult świętego Mikołaja zaniknął lecz przetrwał ten czas nabierając tej szcze-gólnej magii i mocy po dzień dzisiejszy. Nie możemy wyobrazić sobie wigilii bez obdarowania prezentem bliskiej nam osoby. Przynosi nam to jedyną w swoim rodzaju radość serca podczas wieczerzy wigilijnej. Jest to miły, wigilijny akcent, który za-wdzięczamy tylko niezwykłej magii świętego Mikołaja.

Katarzyna Kubiak

Wigilijne wróżbyWigilia, czyli ostatnia noc przed Bożym Narodzeniem była

zawsze magiczna i na tyle ważna, że wszystko, co się podczas niej zdarzyło było uważane za wróżbę, zgodnie z powiedzeniem – jaka Wigilia taki cały rok.

Przede wszystkim w tym dniu nie wolno było się sprzeczać, ponieważ niezgoda może w domu zagościć przez cały następny rok. Należało też samemu wstać wcześnie rano, nie czekając na obudzenie. Powszechnie obowiązywała zasada, że w Wigilię nie należy prać ani rozwieszać bielizny, inaczej realna stawała się groźba śmierci któregoś z domowników.

Tego dnia nie wolno było szyć, prząść czy tkać, ponieważ domowe demony tylko czekały, żeby prześliznąć się przez igiel-ne ucho. Wszystkie długi trzeba do Wigilii zwrócić. Lepiej też było nie pożyczać nic tego dnia, bo kto w wigilię coś z domu wy-daje, nie dorobi się niczego. Każdy na wszelki wypadek powi-nien mieć przy sobie kilka monet, aby zapewnić sobie dobry stan finansowy na następne dwanaście miesięcy. Jeśli w wigilię się skaleczymy, to powinniśmy uważać na zdrowie przez następny cały rok, natomiast kichanie uznawane było za oznakę zdrowia. W tym dniu wskazane były polowania, nawet te symboliczne, bo pomyślny wynik zapewniał opiekę patrona łowiectwa, św. Huberta.

Do kolacji Wigilijnej zasiadano według starszeństwa, bo kto się wyrwie przed starszego od siebie, może odejść z tego świata też wcześniej. Podczas kolacji nie należy zbyt dużo mówić, by

w przyszłym roku nie kłócić się i nie wyjawiać cudzych sekre-tów. Koniecznie trzeba spróbować wszystkich potraw podanych na stół, bo tylko wtedy głód nam nie zagrozi. Liczba dań musi być parzysta, a każde pominięte danie to jedna przyjemność mniej w następnym roku. Nie należało też wstawać od stołu, by nie przywoływać nieszczęścia do domu. Zasada ta nie dotyczyła gospodyni, która podawała do stołu.

Przed opuszczeniem stołu trzeba powróżyć ze źdźbła sia-na, tego włożonego pod obrus. Kto wyciągnął trawę prostą, czystą, tego czekał takiż rok, źdźbło pokrzywione zapowiadało problemy i kłopoty. Zielone źdźbło wyciągnięte przez pannę oznaczało rychły ślub, zwiędłe kazało być cierpliwym, a żółte oznaczało staropanieństwo. Jeśli nie znaleziono pod talerzem łuski z wigilijnego karpia, należało poprosić o nią gospodynię. Włożone do portmonetki zatrzymają w niej pieniądze i przy-ciągną następne.

Co do zwierząt wierzono, że mówią ludzkim głosem, ale le-piej było się do nich nie odzywać, bo jedna z wróżb mówiła, że kto usłyszy zwierzę mówiące ludzkim głosem może nie dożyć ranka.

Wieczór wigilijny jest wciąż wieczorem pełnym tajemnic i magii. Choć wróżby i przesądy budzą czasem śmiech i wzru-szenie ramion i można w nie wierzyć lub nie, ale co nam szkodzi na wszelki wypadek zadbać o przychylność losu.

Karol Szatkowski

4 Wiadomości Pakoskie Święta, Święta, Święta!

Wigilijne przepisyŚwięta to czas zadumy, radości, rodzinnych spotkań, ale

także...pyszności.Prezentujemy przepisy na 12 potraw, które najczęściej

goszczą na wigilijnym stole.

Czerwony barszczSkładniki:

0,5 l kwasu buraczanego,1 kg buraków,6 dag suszonych grzybków,seler, pietruszka, marchewka, cebula, sól, pieprz, czosnek, cukier

Przyrządzenie:Wyszorowane buraki obrać i pokroić w cienkie plastry wrzu-

cić do słoja i zalać przegotowaną ciepłą wodą, dodać kawałek ra-zowego chleba ze skórką i kilka ząbków czosnku. Odstawić w cie-płym miejscu. Po kilku dniach zlać do butelek i szczelnie zamknąć. Obrane jarzyny wraz z grzybami, czosnkiem i przyprawami gotu-jemy w garnku z wodą. Następnie dodajemy pokrojone w plastry buraki. I dalej gotujemy. Na koniec doprawiamy przyprawami. Przed podaniem, cedzimy barszcz, dodajemy kwas buraczany i przyprawiamy do smaku. Czysty barszcz podajemy z uszkami.

Uszka z grzybami do barszczuSkładniki:

1 jajko20 dag mąki, sól10-20 dag suszonych grzybów

Przyrządzanie:Uszka przygotowujemy z twardego ciasta makaronowego

(1 jajko dodajemy na ok. 20 dag mąki) przyprawionego szczyp-tą soli. Rozwałkowane ciasto kroimy na kwadraty o boku 4–5 cm, na środek każdego kładziemy łyżeczkę drobno posieka-nego farszu i zginamy w trójkąt, dokładnie zaciskając brzegi. Do farszu będziemy potrzebować około 20 dag grzybów suszo-nych, które namaczamy i dokładnie oczyszczamy, a następnie gotujemy do miękkości. Wodę, w której gotowaliśmy grzyby, możemy użyć jako bazę do wywaru warzywnego na barszcz. Odsączone grzyby siekamy drobno, doprawiamy solą i pieprzem i podsmażamy z cebulką na maśle. Na ciasto kładziemy ostudzo-ny farsz.

Kluski z makiemSkładniki:

30 dag mąki,1 szklanka maku,3 łyżki miodu, 1 łyżka smażonej skórki pomarańczowej,2 łyżki rodzynek, 1 łyżka siekanych orzechów laskowych, woda, sól

Przyrządzanie:Z mąki, wody i soli zagnieść ciasto, rozwałkować, oprószyć

mąką i pokroić na małe kwadraciki, ugotować, przelać na sit-ku zimną wodą, przecedzić. Mak sparzyć wrzącą wodą, zmielić trzykrotnie w maszynce do mięsa, wymieszać dokładnie z mio-dem, skórką pomarańczową, rodzynkami, siekanymi orzechami laskowymi i delikatnie połączyć z kluskami.

Karp wigilijnySkładniki:

1,5 kg karpia,2 jaja,5 łyżek mąki,6 łyżek drobno utartej bułki, 1 cytryna,1/2 kostki masła lub margaryny,sól, biały pieprz

Przyrządzanie:Rybę należy oczyścić i podzielić na dzwonki, oprószyć solą

i pieprzem, lekko skropić sokiem z cytryny. Panierować kolejno w mące, jajkach i bułce tartej. Rozgrzać masło lub margarynę i smażyć rybę na średnim ogniu, aż się zrumieni. Przełożyć z pa-telni do rondla. Rybę można usmażyć wcześniej, przed poda-niem położyć na każdym kawałku odrobinę masła i wstawić na 15 minut do nagrzanego piekarnika.

KutiaSkładniki:

30 dag łuskanej pszenicy10-20 dag makumiód, rodzynki, orzechy laskowe, skórka pomarańczowa bakalie: daktyle, figi, migdały

Przyrządzanie:Łuskaną pszenicę zalewamy wodą i gotujemy godzinę, aż

będzie miękka. Po ugotowaniu odcedzamy na sicie i odstawia-my do wystygnięcia. Mak zalewamy wrzącą wodą, chwilę go-tujemy, odcedzamy i przepuszczamy przez maszynkę do mięsa z gęstym sitkiem. Dodajemy miód, sparzone rodzynki, orzechy laskowe, sparzone, obrane, drobno pokrojone migdały, pokrojo-ne daktyle i figi oraz ugotowaną pszenicę. Gotową kutię wkłada-my do salaterki i przed podaniem wstawiamy na kilka godzin do lodówki. Kutię podajemy wraz z opłatkiem.

Śledź w olejuSkładniki:

1 opakowanie śledzi typu matijasolej, sok z cytrynysól, pieprz

Wiadomości Pakoskie 5

Przyrządzanie:Tradycyjne śledzie solone płuczemy i moczymy w mleku

przynajmniej przez 12 godzin, a śledzie w zalewie typu matias wystarczy jedynie opłukać i osuszyć. Tak przygotowane ryby kroimy w kostkę o boku około 2–3 cm i układamy warstwowo na przemian z drobno posiekaną cebulą. Każdą z warstw opró-szamy odrobiną soli i pieprzu, całość zalewamy oliwą lub olejem wymieszanym z sokiem z cytryny.

Ryba (np. karp) w galarecieSkładniki:

karp – 1 kilogram rybykostka bulionowarodzynkimarchewżelatyna, sól, pieprz cytryna, pietruszka, liść laurowy, ziele an-gielskie

Przyrządzanie:Pokrój rybę w dzwonka, skrop sokiem z cytryny i odstaw do

lodówki. Obierz włoszczyznę i włóż do dużego rondla, zalej 3 szklankami wody. Dodaj listek laurowy, ziele angielskie, pieprz oraz kostkę rosołową. Ugotuj Włóż rybę do wywaru i gotuj na małym ogniu ok. 40 minut. Ostrożnie wyjmij rybę i ułóż ją na półmisku. W gorącym płynie rozpuść łyżeczkę żelatyny. Zalej rybę chłodną, ale wciąż płynną galaretą z rodzynkami. Dopraw do smaku.

Kapusta z grochemSkładniki:

pół kilograma kiszonej kapustyćwierć główki świeżej kapusty30 dag grochu łuskanegogrzyby suszone

Przyrządzanie:Groch moczymy przez około 10 godzin, grzyby przez 2–3

godziny, a następnie gotujemy je do miękkości osobno. W wy-warze grzybowym gotujemy odciśniętą kapustę kiszoną, do któ-rej dodajemy sparzoną kapustę świeżą i dusimy, doprawiając solą, pieprzem, listkiem laurowym, zielem angielskim i odrobi-ną cukru. Dodajemy groch i grzyby oraz zeszkloną na maśle drobno posiekaną cebulę, całość dusimy oraz zagęszczamy pod-smażaną na maśle mąką.

Zupa grzybowaSkładniki:

10 dag suszonych grzybówwywar z kostki rosołowej

Święta, Święta, Święta!

cebulagęsta śmietanasól, pieprz, ziele angielskie

Przyrządzanie:Do przygotowania około dwóch litrów wywaru będziemy

potrzebować około 10 dag suszonych grzybów, które należy moczyć przez 2–3 godziny i dokładnie opłukać. Tak oczyszczo-ne grzyby gotujemy przez pół godziny w wodzie lub wywarze warzywnym, doprawiamy solą, pieprzem i zielem angielskim, a następnie odcedzamy je i podsmażamy na maśle z drobno po-krojoną cebulą, oprószając mąką pszenną. Podsmażone grzyby dodajemy do wywaru i gotujemy jeszcze na małym ogniu przez 20 minut. Przed podaniem zupę możemy zabielić gęstą śmietaną. Idealnym dodatkiem do zupy grzybowej są łazanki.

Kompot z suszuSkładniki:

20 dag suszonych śliwek (polskich wędzonych)po 10 dag suszonych moreli, jabłek i fig5 dag suszonych gruszekpomarańcza, cytrynakawałek kory cynamonu, 5 goździkówmiód

Przyrządzanie:Wszystkie suszone owoce opłukać, osączyć i zalać przego-

towaną wodą. Odstawić na 3-4 godziny. Pomarańczę i cytrynę sparzyć, pokroić w plastry. Dodać do napęczniałych owoców. Wrzucić korę cynamonu i goździki. Gotować na małym ogniu około 25 minut. Doprawić miodem. Dobrze schłodzić przed po-daniem na stół.

Zupa rybnaSkładniki:

kawałek ryby np. ogon, głowa karpia (30 dag)cukiercebulaśmietana 30%włoszczyznaziele angielskie, liść laurowyocet, bulion warzywny

Przyrządzanie:Wszystkie warzywa należy pokroić i ugotować z kostką bu-

lionu. Następnie włożyć do środka rybę. Po ugotowaniu należy wyjąć rybę z wywaru. Następnie zupę zabielamy, dodając mąkę ze śmietaną. Przed podaniem całości doprawiamy ją do smaku pieprzem i solą.

Ryba po greckuSkładniki:

filet z pangi, mintaja lub dorszakeczupmarchew – pół kilokorzeń pietruszki, cebulasól, pieprz, cukierbulion na włoszczyźniekoncentrat pomidorowy – 1 opakowanie

Przyrządzanie:Obierz warzywa i zetrzyj na tarce z dużymi oczkami. Cebulę

pokrój w piórka. Podsmaż wszystkie warzywa w dużym garnku, na oleju. Następnie dodaj koncentrat pomidorowy. Smaż jeszcze około 10 minut, ciągle mieszając. Gdy będą już miękkie, dopraw je do smaku kostką bulionową. Rybę w mące obsmaż na patelni, a następnie przykryj warzywami. Potrawa dobra na zimno i na ciepło.

6 Wiadomości Pakoskie Święta, Święta, Święta!

I na koniec mistrzowski przepis Elżbiety Wojciechowskiej:

Pierogi z makiemSkładniki:Na ciasto: 35 dag mąki, ok 3/4 szkl. gorącej wody, sólNa masę makową: 40 dag maku, 15 dag masła, 3/4 szkl.

płynnego młodu, 1 cukier waniliowy, 10 dag orzechów, 10 dag rodzynek, 10 dag migdałów, 1 olejek migdałowy, 1/2 szkl. cu-kru, 4 żółtka, 6 białek, 1/3 łyżeczki soli

 Przyrządzanie:Ciasto zagnieść i wyrobić. Mak sparzyć i dwukrotnie ze-

mleć. Masło roztopić i dodać miód, cukier i cukier waniliowy, mak, bakalie, żółtka, sól, olejek. Wszystko dobrze wymieszać. Podsmażyć. Białka ubić i wmieszać do przestudzonego maku. Formować i lepić pierogi.

POZIOMO: 1. Książe, zdobył Pakość w 1259 roku, 2. Śpiewane na pasterce, 4. 11 kaplica Kalwarii Pakoskiej, 6. Pakość leży na pograniczu…. 8. Namalował obraz „Wniebowstąpienia” znajdujący się w 1 kaplicy kalwarii Pakoskiej,10. Honorowy obywatel Pakości,12. Świąteczne ciastka,14. Okres reformacji, propagowany przez Braci Czeskich,15. Opowieść…16. Imię fundatora Kalwarii,18. Kto w 1769 r. walczył z konfederatami barskimi?20. W języku łacińskim „chwała”, słowo z kolędy,

22. Zbiórka organizowana na renowacje Kalwarii,24. Z warkoczem.

PIONOWO: 1. Założyciel Kalwarii, 3. Jeden z darów złożonych przez III Króli, 5. W czasie adwentu uczęszczają na nie dzieci, 7. Inaczej Wzgórze Ludkowskie, 9. Słynny absolwent Szkoły Podstawowej w Kościelcu,11. Patron Pakości,13. Styl pakoskich kaplic,15. Fundatorem tej kaplicy był Marcin Umiński,17. Na jakim wzorze wybudowano Kalwarię?19. Inaczej kazalnica.

Krzyżówka

Z zaznaczonych pól utwórz hasło.

Hasło

Każda osoba, która zgłosi się do Centrum Informacji Turystycznej przy ul. Barcińskiej 11 z rozwiązaną krzyżówką otrzyma drobny upominek.

Wiadomości Pakoskie 7

Jury konkursowe po burzliwych obradach postanowiło nie przyznawać pierwszego miejsca.

II miejsce zajęły osoby: Natalia Flinik za zdjęcie mostu kolejowego oraz Sebastian Jarecki za zdjęcie śluzy, natomiast III miejsce zdobyli: Agnieszka Pijarska za zdjęcie kanału notec-kiego oraz Grzegorz Ambroziak za zdjęcie z przeprawy przez śluzę.

Konkurs fotograficzny rozstrzygnięty

II miejsce Sebastian Jarecki

II Natalia Flinik

Na laureatów konkursu czekają nagrody do odbioru w Cen-trum Informacji Turystycznej przy ul. Barcińskiej 11.

Serdecznie gratulujemy zwycięzcom!

III Agnieszka Pajurska III Grzegorz Ambroziak

Święta, Święta, Święta! / Aktualności

Radny Rady Miejskiej Pakości Zygmunt Groń w przeddzień Wigilii tj. 23 grudnia o godz. 16.00 na teren swojej posesji przy ulicy Grobla 3 zaprosił 20 dzieci z ubogich rodzin wraz z ro-dzicami. W ogrodzie, przed Stajenką Betlejemską, przy pięknie oświetlonym żłóbku paczki świąteczne potrzebującym dzieciom wręczy Św. Mikołaj, w którego postać wcieli się jak co roku zna-ny pakoski społecznik Andrzej Jarecki.

Prezenty dla dzieci radny zakupił z własnych funduszy. Zyg-munt Groń przeznaczył na ten cel 3 diety, co stanowi równowar-tość 1200 zł. W paczkach znajdują się przepyszne słodkości.

Do tej szczytnej akcji przyłączyła się również firma „Za-ptech”, która ufundowała maskotki oraz filmy dla dzieci.

Radny Groń to człowiek o wielkim sercu, od wielu lat pro-wadzi akcje na rzecz innych, dla których los nie jest łaskawy. Przez 16 lat opiekował się i organizował Wigilie w Domu Dziec-ka w Orłowie. Przekazywał podarunki do środowiska pakoskie-go, do czasu likwidacji tej placówki.

„Wszystko co wielkie jest wielkie przez serce” powiedział Cyprian Kamil Norwid. To dzięki wspaniałemu sercu i zaanga-

Radny Zygmunt Groń obdaruje potrzebujące dzieciżowaniu radnego Zygmunta Gronia, co roku maluje się uśmiech na twarzach dzieci i bardziej chce się wierzyć, że Mikołaj istnie-je i że Anioły są wśród nas.

Sylwia Rygielska

8 Wiadomości Pakoskie

Rewolucja śmieciowaNa sesji Rady Miejskiej w Pakości, która odbyła się w dniu

27 listopada 2012 r. zostały podjęte uchwały dotyczące „rewolu-cji śmieciowej”, czyli wynikające ze zmiany ustawy o utrzyma-niu czystości i porządku w gminie. Uchwały w zdecydowanej większości wejdą w życie z dniem 1 lipca 2013 r, kiedy to Gmi-na ustawowo przejmie gospodarkę odpadami na terenie gminy.

Najważniejsze informacje z uchwał przedstawiamy poniżej. Wkrótce więcej szczegółów.– od 1 lipca 2013 r., Gmina zorganizuje odbieranie odpadów

z terenu wszystkich nieruchomości na terenie Gminy;– opłatę za gospodarowanie odpadami komunalnymi wła-

ściciele nieruchomości uiszczać będą co miesiąc na konto Gminy;

– wysokość opłaty zostanie ustalona na podstawie deklaracji składanej przez właściciela lub zarządcę nieruchomości;

– opłata dla nieruchomości zamieszkałych naliczana będzie w zależności od ilości zamieszkałych na niej osób i wyno-si 11zł/osobę przy braku selektywnej zbiórki lub 6zł/osobę przy selektywnym zbieraniu odpadów;

– opłata dla nieruchomości niezamieszkałych, na których po-wstają odpady, czyli nieruchomości usługowych, produk-cyjnych naliczana będzie od ilości odpadów zadeklarowanej ilością pojemników opróżnianych w ciągu miesiąca i wyno-si za jednokrotne opróżnienie pojemnika 120 dm3 – 12 zł, 240 dm3 – 22 zł, 1100 dm3 – 70 zł, KP -7 – 310 zł.

– pierwszą deklarację należy złożyć do 31 marca 2013 r., dru-ki deklaracji zostaną rozpowszechnione w miesiącu stycz-niu 2012 r.

Aktualności

Od stycznia 2013 roku obowiązywać będzie nowy harmo-nogram wywozu nieczystości stałych i odpadów segregowanych od właścicieli nieruchomości. Zmieniają się zarówno terminy realizacji usługi, jak również ulice wchodzące w skład poszcze-gólnych tras. Jednocześnie przypominamy, iż nadal obowiązuje § 2 pkt 2 umowy na odbieranie odpadów komunalnych mó-wiący, że „Zleceniodawca zobowiązany jest do przygotowania odpadów poprzez umieszczenie ich w pojemnikach w terminie określonym przez Zleceniodawcę w §1 pkt 2 umowy, w miej-

Nowy harmonogram!!!scu przed posesją, tzn. przed wejściem na teren posesji, przez co należy rozumieć furtkę lub bramę przed podwórkiem lub terenem okalającym posesję, w sposób bezpośrednio dostępny i widoczny bez potrzeby wchodzenia przez Zleceniobiorcę na teren posesji”. Nowy harmonogram będą rozdawać poszczegól-nym klientom pracownicy w dniu wykonywania usługi. Można go również uzyskać w siedzibie Przedsiębiorstwa (pok. 117) lub na stronie internetowej firmy. W związku z powyższym prosimy o dostosowanie się do obowiązującego dokumentu.

Wiadomości Pakoskie 9Aktualności

– obowiązek selektywnej zbiórki odpadów odbieranych bez-pośrednio z nieruchomości dotyczy następujących odpa-dów: papier i tektura, tworzywa sztuczne, szkło, popiół oraz odpady biodegradowalne.

– właściciel nieruchomości odpowiada za wyposażenie nieru-chomości w pojemniki;

– obecnie funkcjonujące punkty selektywnej zbiórki, tzw. dzwony pozostaną dostępne;

– utworzony zostanie Punkt selektywnej zbiórki odpadów ko-munalnych, tzw. PSZOK w m. Giebnia. Do niego bezpłatnie mieszkańcy Gminy będą mogli przywieść następujące od-pady selektywnie zebrane: szkło bezbarwne i kolorowe; pa-pier i tekturę; tworzywa sztuczne; odpady biodegradowalne i zielone; popiół; metale; przeterminowane leki; chemika-lia; zużyte baterie i akumulatory; zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny; meble i odpady wielkogabarytowe; odpady budowlane i rozbiórkowe; zużyte opony.

– wszystkie pojemniki opróżniane będą co najmniej 2 razy w miesiącu, z wyjątkiem pojemników KP-7 dla zabudowy wielorodzinnej, które opróżniane będą raz w tygodniu;

Przyłącz się do wodociąguW związku z planowaną na rok 2013 realizacją zadania pn.:

„Przebudowa drogi gminnej nr 150446c w m. Rybitwy gm. Pa-kość łączącej drogę powiatową nr 2507c relacji Rybitwy – Jak-sice z drogą wojewódzką nr 251 relacji Inowrocław – Kaliska wraz z budową kanalizacji”, Urząd Miejski w Pakości przypo-mina o przyłączeniu do sieci wodociągowej na przedmiotowym odcinku. Zadanie będzie finansowane w ramach „Narodowego Programu Przebudowy Dróg Lokalnych – Etap II Bezpieczeń-stwo – Dostępność – Rozwój”, stąd konieczne późniejsze zacho-wanie trwałości projektu.

Rekreacja w Pakości...Przedsiębiorstwo Usług Gminnych Sp. z o.o. w minionym

miesiącu zakończyło zadanie „Adaptacja części pomieszczeń OKiT na punkt rekreacyjny wraz z remontem części elewacji budynku”. Niebawem mieszkańcy Pakości będą mogli korzy-stać z sauny fińskiej, ponieważ jednym z punktów inwestycji było wykonanie pomieszczenia odnowy biologicznej. Ponadto zrealizowany został remont elewacji południowej i zachodniej, w tym m.in. wymiana stolarki okiennej i drzwiowej, wykonanie nowych tynków, montaż markizy naściennej o napędzie elek-trycznym, budowa podjazdu dla osób niepełnosprawnych, uzu-pełnienie instalacji elektrycznej i centralnego ogrzewania wraz z dokumentacją oraz malowanie pomieszczeń klubu „Notecian-ka” i remont papowego pokrycia dachowego.

Umowy na wywóz nieczystości komunalnych

W związku z wejściem w życie ustawy z dnia 1 lipca 2011 r. o zmianie ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gmi-nach oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2011 nr 152, poz. 897) uprzejmie informujemy, że umowy na odbieranie odpadów komunalnych zawartych z Przedsiębiorstwem Usług Gminnych sp. z o.o. z siedzibą w Pakości ulegną automatycznemu rozwią-

zaniu w momencie wyłonienia przez Gminę Pakość wykonawcy realizującego w/w usługi na terenie miasta i gminy oraz wprowa-dzenia obowiązku uiszczania podatku. Klienci Przedsiębiorstwa nie będą wówczas zobowiązani do dokonywania jakichkolwiek czynności mających na celu uregulowanie sytuacji prawnej z na-szą firmą. Do dnia 30 czerwca 2013 r. klientom przysługuje jed-nak prawo wcześniejszego wypowiedzenia niniejszych umów z zachowaniem stosownych terminów.

Gotowi do zimy!!!Przedsiębiorstwo Usług Gminnych jako wykonawca wyło-

niony w postępowaniu przetargowym będzie realizować zadanie w ramach Akcji zima 2012/2013. Jesteśmy w pełni przygoto-

10 Wiadomości Pakoskie Aktualności

Dnia 21 listopada obchodzone było święto pracowników socjalnych, które w naszej Gminie podobnie jak w innych miej-scach w kraju jest świętem wszystkich pracowników pomocy społecznej. Z tej okazji przeprowadzono krótką rozmowę z kie-rownikiem Ośrodka Pomocy społecznej w Pakości p. Katarzyną Kurowską.

– Czy kierowana przez panią instytucja realizuje współcze-sną pomoc społeczną?

Z całą pewnością tak, ponieważ rozwijamy lokalny system pomocy społecznej zgodnie ze zmieniającymi się potrzebami społecznymi. Realizujemy aktywną politykę społeczną poprzez rozwijanie niezbędnej infrastruktury socjalnej, rozwijanie no-wych form pomocy, a przede wszystkim poprzez pobudzenie aktywności społecznej. Wypłacanie latami świadczeń z pomocy społecznej, bez podejmowania dodatkowych działań aktywizu-jących prowadzi do zjawiska wyuczonej bezradności i pogłębia jedynie wykluczenie społeczne. Wsparcie finansowe wypłacane przez Ośrodek stało się dla niektórych źródłem łatwo dostępnej gotówki, z którego nie chcą zrezygnować, podczas, gdy naszym zadaniem jest nauczenie klientów pomocy społecznej brania odpowiedzialności za swoje życie i przywrócić im zdolność do normalnego funkcjonowania w społeczeństwie.

– Kto jest waszym klientem i jakie zadania realizuje obec-nie Ośrodek?

Do pakoskiego Ośrodka trafiają osoby i rodziny z różny-mi dysfunkcjami. Są to głównie bezrobotni, niepełnosprawni,

Rozmowa z kierownikiem OPSosoby starsze i chore, rodziny niepełne, wielodzietne, rodziny niewydolne wychowawczo, osoby uzależnione od alkoholu oraz bezdomni.

Ośrodek Pomocy Społecznej to nie tylko pomoc społeczna. Od kilku lat obserwujemy w całym kraju przekazywanie do tych instytucji coraz to nowych zadań z zakresu wsparcia społeczne-go. I tak realizujemy ponadto: bardzo rozbudowane świadczenia rodzinne, fundusz alimentacyjny, dodatki mieszkaniowe, pomoc materialną dla uczniów – stypendia, pomoc usługową, zadania w zakresie wspierania dziecka rodziny, przeciwdziałania prze-mocy oraz inne zadania zlecane na bieżąco przez administracje rządową i samorządową. W zakresie nowej infrastruktury, o któ-rej wspominałam wyżej prowadzimy świetlicę środowiskową dla dzieci „Słoneczko” oraz świetlicę dla osób starszych i nie-pełnosprawnych „Przystań”, a także Punkt wydawania i przyj-mowania odzieży używanej.

– Czy środki z Unii europejskiej bywają pomocne w dzia-łalności Ośrodka?

Od 2008 roku z powodzeniem realizujemy projekty współfi-nansowane ze środków Unii Europejskiej zarówno samodzielnie jak i w partnerstwie z organizacjami pozarządowymi w ramach POKL oraz FIO. Sięgamy systematycznie również po środki w proponowanych konkursach i programach ministerialnych poszerzając nasza ofertę oraz zwiększając środki finansowe na realizację bieżących zadań. Na łamach Wiadomości Pakoskich prezentujemy nasze poczynania w tym zakresie. Próbując zbi-lansować kwotę pozyskanych dodatkowych środków już dawno przekroczyła ona milion złotych.

A chciałabym w tym miejscu podkreślić, że procedury po-zyskiwania środków są bardzo trudne i pracochłonne, wymagają sporego zaangażowania i dodatkowo obciążają pracowników. Jak dotąd tylko nasz Ośrodek realizuje projekty konkursowe w naszym powiecie.

– Ośrodek od kilku lat wybiega poza statutową działalność. Jakie formy tej działalności chciałaby pani zaprezentować?

Od kilku lat Ośrodek kieruje do mieszkańców Gminy stały kalendarz spotkań o charakterze okolicznościowym: wigilia dla samotnych, „gwiazdki” dla dzieci, obchody Dnia Seniora, Dnia Dziecka. Szczególnym osiągnięciem są nasze rodzinne pikni-ki integracyjne, które zrzeszają z każdym rokiem coraz więk-szą liczbę naszych mieszkańców. Ponadto dzięki porozumieniu

wani do świadczenia w/w usług, zarówno na terenie miasta, jak i gminy Pakość. Wszelki sprzęt konieczny do usuwania śniegu i śliskości z ulic, placów i chodników jest dostosowany do zimo-wych warunków atmosferycznych i przeszedł niezbędne prze-glądy techniczne.

Instrukcja palenia w piecuW ubiegłym miesiącu przypominaliśmy o właściwym użyt-

kowaniu instalacji i piecy centralnego ogrzewania, piecy kaflo-wych, przewodów kominowych i wentylacji. Pomimo ostrzeżeń, nie wszyscy lokatorzy i właściciele dostosowują się do zasad i obowiązujących przepisów prawa, stwarzając zagrożenie dla bezpieczeństwa i życia wszystkich mieszkańców nieruchomo-ści. Wobec powyższego ponownie przypominamy podstawowe zasady obowiązujące w szczególności w sezonie grzewczym:• Popioły i żużle powstałe w wyniku spalania w piecu należy

składować w metalowych pojemnikach, aż do wystudzenia;• W najbliższym otoczeniu kotła nie wolno gromadzić żad-

nych materiałów łatwopalnych;

• W piecach należy spalać wyłącznie materiały i paliwa prze-znaczone do danego typu kotła;

• Przeprowadzać okresowe kontrole systemów grzewczych;• Nie dokonywać samowolnych przepięć w przewodach ko-

minowych;• Wszelkie zmiany w sposobie ogrzewania właściciele i na-

jemcy lokali winni są uzgodnić z administratorem budynku.

UWAGA gaz!Administrator gminnej substancji mieszkaniowej przypo-

mina, że jeżeli budynek wyposażony jest w instalację zasilana gazem ziemnym, nie wolno używać w mieszkaniach butli z ga-zem propan-butan, nawet gdy w danym lokalu instalacja gazo-wa nie funkcjonuje. Stwarza to zagrożenie dla bezpieczeństwa mieszkańców, a w razie pożaru dla służb ratowniczych. Zgod-nie bowiem z Rozporządzeniem Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. Rozdział 7 § 157 pkt. 6, w budynkach wie-lorodzinnych może być stosowane tylko jedno źródło zasilania gazowego.

Wiadomości Pakoskie 11Aktualności

z PKPS realizujemy program PEAD „Dostarczania żywności dla najuboższych mieszkańców Unii Europejskiej”. Popularyzuje-my również wolontariat wśród pakoskiej młodzieży.

– Czas pracy jest jednakowy dla pracowników wszystkich OPS, jak zatem możliwe jest realizowanie aż tylu przedsięwzięć przez Pani pracowników?

Na każdym kroku i przy każdej okazji podkreślam z jaką wspaniała kadrą mam okazję współpracować. Wszystkie dzia-łania podejmowane przez Ośrodek nie byłyby możliwe gdy-by nie ogromne zaangażowanie doskonale przygotowanych i doświadczonych pracowników, posiadających duży potencjał

do wdrażania innowacyjnych metod pracy oraz szybko reagu-jących na zmieniające się potrzeby społeczne. Profesjonalna, wysoko wykwalifikowana kadra, ciężka praca nie kończąca się z chwilą odejścia od biurka, a także co warto podkreślić akceptacja władz samorządowych na podejmowane przez nas inicjatywy to warunki sukcesu w podejmowanych przez Ośro-dek przedsięwzięciach.

Dlatego przy okazji naszego święta pragnę złożyć wszyst-kim moim pracownikom gorące podziękowania za zaangażo-wanie w pracy zawodowej za ich wrażliwość, trud i wytrwałość w wypełnianiu tej ważnej roli społecznej.

Andrzejki to doskonały czas na wróżby, magię i dobrą zaba-wę. Z myślą o najmłodszych Świetlica Środowiskowa „Słonecz-ko” dzięki wsparciu Gminnej Komisji do spraw Rozwiązywania Problemów Alkoholowych w Pakości zorganizowała spotkanie andrzejkowe, na które zaproszono dzieci ze Świetlic Socjoterapeu-tycznych działających na terenie Pakości, Radłowa oraz Kościelca.

Zabawa rozpoczęła się pojedynkiem pomiędzy zaproszo-nymi wojownikami, którzy na to spotkanie przybyli w towarzy-stwie wiedźm-gawędziarek, mających na celu wyjaśnienie dzie-ciom historii obrzędowości andrzejkowej. Wiedźmy poddały najmłodszych różnorodnym próbom, w trakcie, których uczest-nicy zabawy poznawali swoją przyszłość.

Nie zabrakło tradycyjnych wróżb numerologicznych, zaba-wy w orzechowe łódki, wróżb z butami, monetą, a także trady-cyjnego lania wosku. W trakcie zabawy, przy dźwiękach muzyki dzieci wspólnie z wojownikami poszukiwały ukrytego przez wiedźmy skarbu, który okazał się kartonem z cukierkami.

Andrzejki zakończyły się pojedynkiem stoczonym pomię-dzy wojownikami a dziećmi, które ruszyły do boju z użyciem

Andrzejkowych wspomnień czartarcz i pałek. Mali wojownicy zostali naznaczeni przez Wiedźmy sadzą i farbami tak, aby przez kolejny rok sprzyjało im szczęście.

Celem Europejskiego Roku Aktywności Osób Starszych i Solidarności Międzypokoleniowej jest zwrócenie uwagi opinii publicznej na wkład, jaki do społeczeństwa wnoszą osoby star-sze. Jest to również okazja, by zachęcić polityków i inne zainte-resowane strony do podejmowania konkretnych działań z myślą o tworzeniu warunków sprzyjających aktywności osób starszych i wzmacnianiu solidarności międzypokoleniowej.

Seniorzy ze Świetlicy „Przystań” w Pakości pokazują, że Jesień życia nie musi być nudna i szara. Nasi uczestnicy są przykładem, że starsze osoby mają w sobie dość kreatywności, energii i pogody ducha by umilić czas sobie i innym. Przez 5 dni w tygodniu wraz z grupą osób niepełnosprawnych uczestniczą w zajęciach zorganizowanych m.in. terapii zajęciowej, kulina-riach, zajęciach rehabilitacyjnych, sportowych, edukacyjnych, warsztatach z psychologiem, przeprowadzane są wspólne roz-mowy, gry towarzyskie, obchodzone imieniny oraz okrągłe uro-dziny. W ostatnim czasie dwie panie seniorki ukończyły 80 lat. Pani Urszula Gaczkowska oraz Gabriela Lampka. Z okazji tak pięknych jubileuszy wszyscy uczestnicy życzyli Naszym Se-niorkom więcej niż 100 lat, dużo zdrowia i wszelkiej pomyślno-ści, były kwiaty, łzy szczęścia no i pamiątkowe zdjęcia.

Członkowie Świetlicy uczestniczą w oferowanych formach w miarę swoich sił i możliwości, ale zapał do pracy i zajęć ich nie opuszcza.

Z życia Świetlicy „Przystań”2012 – Europejski Rok Aktywności Osób Starszych i Solidarności Międzypokoleniowej

12 Wiadomości Pakoskie Aktualności

W okresie wakacyjnym „Świetlica” też nie próżnowała. Oprócz stałych zajęć, członkowie uczestniczyli w koncercie z cyklu „Czwartkowe wieczory z muzyką kameralną”, któ-re rozbrzmiewały w Parku Uzdrowiskowym w Inowrocławiu. Wszyscy byli pod wielkim wrażeniem doskonałych głosów wy-konawców i zachwyceni oprawą muzyczną. Mile jest również wspominana wizyta w Bibliotece Miejskiej im. Jana Kasprowi-cza w Inowrocławiu, gdzie zapoznano nas z bogatą ofertą księ-gozbiorów zarówno dla osób starszych i niepełnosprawnych oraz ofertą warsztatów, konkursów i spotkań autorskich. Dodatkową atrakcją było wspólne spędzenie czasu przy fontannie na rynku, a także wspólny spacer w Parku Solankowym, gdzie uczestnicy skorzystali z dobrodziejstw tężni uzdrowiskowej.

Dodatkowym dowodem na to, że Seniorzy z Pakości są wy-jątkowo aktywni podczas Europejskiego Roku Aktywności, jest wycieczka do Malborka. Uczestnicy mieli okazję uczestniczyć w warsztatach ceramicznych. Pod okiem instruktora zapoznali się z tradycyjnymi metodami powstawania kafli ceramicznych oraz innych drobnych przedmiotów glinianych z możliwością

ich wypalenia w piecu ceramicznym. Niezapomnianą atrakcją było Nocne Zwiedzanie Zamku. Uczestnicy wycieczki mieli możliwość obejrzenia zamku w niezwykłej nocnej iluminacji. W towarzystwie przewodnika w stroju krzyżackim wszyscy obejrzeli tereny zamkowe (dziedzińce, tarasy, krużganki) oraz najpiękniejsze wnętrza. Wszyscy uczestnicy wycieczki wrócili zadowoleni, pełni wrażeń i gotowi na kolejne wyprawy.

Uczestnicy Świetlicy „Przystań” z Pakości są pięknym przy-kładem na to że wiek starczy, choroba nie przeszkadza cieszyć się i korzystać z życia, a przedstawione przez nich formy aktyw-ności społecznej, edukacyjnej i fizycznej przez naszych miesz-kańców uświadamiają, że ludzie w wieku emerytalnym mają do wyboru wiele sposobów spędzenia czasu wolnego. Daje im to możliwość nawiązywania kontaktów z innymi ludźmi, a także często integracji międzypokoleniowej.

Działalność Świetlicy „Przystań” pokazuje jak wiele osoby starsze i niepełnosprawne mogą wiele zrobić zarówno dla siebie i dla innych.

Człowiek – najlepsza inwestycjaKonferencja podsumowującą realizację projektów współfi-

nansowanych ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki.

W dniu 3 grudnia br. Ośrodek Pomocy Społecznej w Pako-ści dokonał podsumowania realizowanych w 2012 r. projektów współfinansowanych ze środków Europejskiego Funduszu Spo-łecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki.

W konferencji, która odbyła się w Ośrodku Kultury i Tu-rystyki w Pakości, uczestniczyli beneficjenci projektu systemo-wego pt. „Daj sobie szansę – Aktywizacja społeczno-zawodowa osób zagrożonych wykluczeniem społecznym” oraz beneficjen-ci projektu konkursowego pt. „Właściwa droga – Wsparcie dla

rodzin zagrożonych wykluczeniem społecznym, dotkniętych bezrobociem – Druga edycja”. Ponadto w spotkaniu uczestni-czyli zaproszeni goście, w tym: radni Rady Miejskiej w Pakości – Pani Anna Grupa oraz Pan Jerzy Joachimiak, Kierownik Refe-ratu Oświaty, Kultury i Promocji Gminy – Pan Rafał Gotowski oraz przedstawiciel Fundacji Ekspert – Kujawy z Inowrocławia – Pani Kamila Buczkowska.

W trakcie konferencji osoby zaangażowane w realizację ww. projektów przedstawiły osiągnięte rezultaty, ze szczegól-nym uwzględnieniem korzyści dla uczestników. Na zakończe-nie oficjalnej części wszystkim uczestnikom pogratulowano wytrwałości i zaangażowania w uczestnictwo w projektach oraz

Wiadomości Pakoskie 13Aktualności / Z prac Ratusza

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

uroczyście wręczono im stosowne certyfikaty, potwierdzają-ce ukończenie szkoleń zawodowych. Dodatkowym elementem było przekazanie drobnych upominków o charakterze promo-cyjnym wpółfinansowanych ze środków Unii Europejskiej w ra-mach Europejskiego Funduszu Społecznego.

Już dziś pragniemy poinformować, że od 1 stycznia 2013 r. ruszy kolejna edycja projektu systemowego pt. „Daj sobie szan-sę”, w której zaproponujemy działania skierowane do 34 osób, w tym: osób bezrobotnych, osób niepełnosprawnych, osób nie-aktywnych zawodowo z powodu opieki nad dorosłą osobą zależ-ną, a także dla 8 mieszkańców wsi Dziarnowo.

Ponadto Ośrodek Pomocy Społecznej w Pakości będzie realizował kolejny projekt konkursowy pt. „Postaw na aktyw-ność” w ramach Działania 7.4 „Niepełnosprawni na rynku pra-cy” Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, skierowany do 10 osób niepełnosprawnych, w ramach którego przewidziano oprócz szkoleń podnoszących kompetencje społeczno-zawodo-we, sfinansowanie 6 miesięcznych staży dla wszystkich uczest-ników projektu.

Bliższych informacji udzielają pracownicy socjalni Ośrodka w godzinach urzędowania lub pod nr telefonu 52 351 81 37.

Ośrodek Pomocy Społecznej w Pakości zachęca wszystkie osoby niepełnosprawne z terenu całej Gminy w wieku od 18-55 lat, niezależnie od stopnia niepełnosprawności i posiadania z tego tytułu uposażenia, do udziału w projekcie pt. „Postaw na aktywność” współfinansowanym ze środków Unii Europejskiej, w ramach Działania 7.4 „Niepełnosprawni na rynku pracy” Pro-gramu Operacyjnego Kapitał Ludzki.

Projekt „Postaw na aktywność”W ramach projektu istnieje możliwość uzyskania dodatko-

wych kwalifikacji zawodowych dla 10 osób niepełnosprawnych oraz odbycia 6 miesięcznego stażu finansowanego do kwoty naj-niższego wynagrodzenia.

O udziale w projekcie będzie decydowała kolejność zgło-szeń, zatem gorąco zachęcamy do kontaktu z pracownikiem so-cjalnym OPS panią Ewą Mikołajczyk pod nr tel. 52 351 81 37.

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

Zaproszenie od Świętego MikołajaW dniu 6 grudnia na ulicach naszego miasta pojawił się

Święty Mikołaj, który w towarzystwie Śnieżynek częstował dzieci pysznymi cukierkami i zapraszał wszystkich milusiń-skich do uczestniczenia w codziennych zajęciach prowadzonych w Świetlicy Środowiskowej „Słoneczko” w Pakości. Mikołaj odwiedził także Przedszkole Miejskie, Ośrodek Pomocy Spo-łecznej oraz Urząd Miejski. Złożył dzieciom obietnicę, że na pewno pojawi się w Wigilię.

Z okazji święta pracowników socjalnych redakcja Wiadomości Pakoskich składa życzenia dla wszystkich pracowników pakoskiego OPS. Satysfakcji

i spełnienia się w wykonywanej pracy, wiary we własne możliwości i umiejętności oraz dalszych sukcesów w życiu zawodowym i osobistym.

W dniu 24 listopada 2012 w Urzędzie Stanu Cywilnego w Pakości odbyła się podniosła uroczystość 50-lecia zawarcia związku małżeńskiego przez Państwa Czesławę i Jana Światek, zamieszkałych w Radłowie. Szanowni Jubilaci ślub cywilny zawarli dnia 22.12.1962 r. w Dąbrowie. W dowód uznania za długoletnie pożycie małżeńskie Państwo Świątek zostali uho-norowani przez Prezydenta RP okolicznościowymi Medalami, które wręczył Szanownym Jubilatom Pan Wiesław Kończal, Burmistrz Pakości. Gratulacje i życzenia pomyślności złożyła Szanownym Jubilatom, Z-ca Kierownika USC w Pakości Elż-bieta Szymborska.

Pan Jan urodził się w Radłowie i jest jego wiernym miesz-kańcem od 74 lat, a Pani Czesława została Radłowianką 50 lat temu. Dochowali się dwóch córek, Danuty i Anny. Mają też troje wnuków: Przemysława, Kimberly i Natalie. Ich młodsza cór-ka Anna Kruszka z mężem Robertem i synem Przemysławem mieszkają w Radłowie. Ich starsza córka, Danuta wyjechała do

Złote godyAmeryki i założyła rodzinę z Kazimierzem Pieńkawą, co roku wraz z córkami przyjeżdża do Radłowa i Pakości.

Pan Jan przepracował 40 lat w Fabryce „Noteć” w Pakości, a Pani Czesława zajmowała się wychowywaniem dzieci i prowa-dzeniem gospodarstwa domowego. Gratulacje dla „Złotej Pary”!

14 Wiadomości Pakoskie Z prac Ratusza / Sołectwa / Szkolnictwo

Małżeństwa:1. Buczek Damian Piotr, zamieszkały Będzitowo Nowak Marta Małgorzata, zamieszkała Pakość ślub odbył się dnia 24.11.2012 roku,2. Kaśków Jarosław Czesław, zamieszkały Barcin Maciejewska Hanna, zamieszkała Piechcin ślub odbył się dnia 30.11.2012 roku.

Zgony: 1. Łodożyński Henryk rod. Łodożyński, lat 82, zamieszkały Rybitwy gm. Pakość, zmarł dnia 24.11.2012 roku.

Sporządziła: Elżbieta Szymborska Z-ca Kierownika USC

Mija kolejny rok, w którym sołectwa gminy Pakość wydat-kowały środki wyodrębnione w budżecie gminy jako fundusz sołecki. Przedsięwzięcia przyjęte do realizacji przez poszcze-gólne sołectwa dotyczyły małych zadań inwestycyjnych, za-kupu usług i zakupu materiałów i wyposażenia. Podjęto wiele zadań wpływających na poprawę jakości życia na wsi i wzrost integracji społeczności lokalnych poprzez organizację festynów i imprez kulturalnych. Dotychczas powstało 8 nowych placów zabaw dla dzieci, zakupiono sprzęt do pielęgnacji i utrzymania zieleni w sołectwach, zamontowano nowe tablice ogłoszenio-we i informacyjne, utwardzono place przeznaczone na miejsca spotkań i zabaw mieszkańców oraz remontowano chodniki. Ze środków funduszu sołeckiego dokonano również zakupu no-wych stołów i krzeseł do świetlic wiejskich oraz altany, namio-tów i mebli ogrodowych. Część środków poszczególne sołectwa przeznaczyły na organizacje imprez o charakterze rekreacyjno – sportowo-kulturalnym dla swoich mieszkańców.

W 2012 r. plan wydatków funduszu sołeckiego wynosił 157.625 zł, wykonano go prawie w 85%. Możliwość decydo-wania przez mieszkańców wsi gminy Pakość o przeznaczeniu

„Fundusz Sołecki ożywił naszą wieś...”środków z puli funduszu sołeckiego dobrze postrzegane jest przez samych sołtysów. Jest dla nich dodatkowym zadaniem, ale nie ukrywają, że fundusz przyczynił się do wzrostu aktywności i integracji mieszkańców wsi oraz poszanowania tego, co sami wykonali bądź sami wybrali.

MN

Dnia 1.12.2012 roku uczniowie ze Szkoły Podstawowej w Pakości uczestniczyli w XXXV Nocnych Marszach na Orien-tację w Toruniu-Czerniewicach. Organizatorami imprezy byli: OM PTTK Toruń, UM w Toruniu i Klub Imprez na Orientację PTTK „SKARMAT”. Marsz zaliczony był do Pucharu Woje-wództwa Kujawsko-Pomorskiego w Marszach na Orientację.

Pakoscy zapaleńcy w liczbie: 19 uczniów z kl. IVa, IVc, Vb, Vc, VIc i VId, 4 nauczycieli i 3 rodziców swoją przygodę rozpo-częli od godziny 14.00, kiedy to nastąpił wyjazd. Bazą imprezy był budynek Zespołu Szkół nr 34 im. Tony’ego Halika w To-

Nocna wyprawa z mapą

runiu-Czerniewicach. Około 16.40 nastąpiła tzw. godzina zero, która dała sygnał do rozpoczęcia marszu.

Każdy z uczestników otrzymał mapę, obejmującą obszar leśny w pobliżu szkoły. Znajdowało się na niej 10 punktów- lampionów, które należało odnaleźć i potwierdzić na karcie startowej. Utrudnieniem była ciemność, która w grudniu bardzo szybko zapada. Migające latarki, prószący lekko śnieg, odgłosy lasu i około 250 uczestników marszu sprawiły, że nikt nie miał prawa się bać i zgubić. Ostatecznie około godziny 18.00 wszy-scy uczniowie i opiekunowie naszej grupy wrócili do bazy, zdali

Wiadomości Pakoskie 15Szkolnictwo / Historia

karty startowe i czekali na wyniki. Najlepszy rezultat osiągnęła grupa w składzie: Aleksandra Gotowska z kl.Vc, Monika Szelą-gowska i Karolina Sobieska z kl. VId.

Zmęczeni, ale zadowoleni i naładowani pozytywnymi emo-cjami uczestnicy marszu wrócili do Pakości. Wszystkim ser-decznie dziękujemy za aktywne spędzenie sobotniego popołu-dnia i wieczoru. K.K.

Konkurs Szopek BożonarodzeniowychW Zespole Placówek Oświatowych w Kościelcu odbył się

konkurs na wykonanie szopek bożonarodzeniowych zorganizo-wany przez szkolną świetlicę. Uczestnicy wykazali się dużym

zaangażowaniem i kreatywnością. Oprócz tradycyjnych szopek pojawiły się konstrukcje z makaronu i piernika.

Wszyscy uczestnicy otrzymali nagrody.

Ku pamięci Stanisława Szenica, pisarza pochodzącego z Pakości28 listopada br., w Centrum Informacji Turystycznej przy ul.

Barcińskiej, uczczono 25 rocznicę śmierci Stanisława Szenica. O pisarzu, który pochodził i był związany z naszym miastem opowiedziała młodzieży gimnazjalnej Dyrektor Muzeum im. Jana Kasprowicza w Inowrocławiu p. Janina Sikorska.

Urodzony w naszym mieście pisarz uznawany jest obecnie za jednego z największych varsavianistów. Jego rodzice żyli i pracowali w Pakości. Ojciec Stanisława Szenica był chemikiem w cukrowni. Grób rodziców pisarza znajdziemy przy schodach prowadzących na wzgórze kalwaryjskie. Sam pisarz pochowany jest wraz z żoną na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.

– Czuł się warszawiakiem, ale nie do końca. Nieustająco w jego twórczości, w jego rozmowach, w jego artykułach, prze-jawiała się wielką miłość do ziemi z której wyszedł – stwierdziła Janina Sikorska. Stanisław chciał powrócić na Kujawy. O tym powrocie mówił nieustannie. Żałował bardzo, że w Pakości nie ma muzeum, bo myślał o przekazaniu części swoich pamiątek rodzinnych miastu – dodała.

16 Wiadomości Pakoskie Historia / Kultura

Na zakończenie spotkania Burmistrz Pakości Wiesław Koń-czal, składając podziękowania na ręce Dyrektor Muzeum p. Ja-niny Sikorskiej, podkreślił jej zaangażowanie w sprawy Pakości i wyraził nadzieję, że nadal będziemy mogli czerpać z jej wie-dzy, przyjaźni i doświadczenia.

W spotkaniu uczestniczyła młodzież z Gimnazjum im. Ewa-rysta Estkowskiego oraz zaproszeni goście: Dyrektor Muzeum im. Jana Kasprowicza w Inowrocławiu Janina Sikorska, Czło-

nek Zarządu Powiatu Mirosława Kucol, Radni Rady Miejskiej w Pakości Anna Grupa, Kaziemierz Dzioba, Zygmunt Groń, Je-rzy Joachimiak, Dyrektor Szkoły Podstawowej im. Powstańców wielkopolskich Mirosław Gozdera, Dyrektor Zespołu Plcówek Oświatowych w Kościelcu Jarosław Kotyński, Dyrektor Gimna-zjum im. Ewarysta Estkowskiego Mariola Szlyfarska, pracowni-cy muzeum, nauczyciele gimnazjum.

„Jak za dawnych lat”

Biblioteka Publiczna w Pakości zaprasza w dniach:od 13 grudnia 2012 do 13 stycznia 2013

na wystawę przedmiotów codziennego użytku i nie tylko, z czasów PRL-u.

Zapraszamy w godzinach otwarcia Biblioteki:

9.00-17.00 (poniedziałek- piątek)

Wiadomości Pakoskie 17Kultura

Cała Polska Czyta Dzieciom3 grudnia Bibliotekę Publiczną odwiedziły pierwszaki z wy-

chowawczynią. Bajkę pt. „Siedem kruków” przeczytał p. Maciej Wojtysiak. Po lekturze dzieci dyskutowały o jej treści, a na ko-niec otrzymały drobne upominki.

Przedszkolaki z Hop-Siup w Bibliotece Publicznej

Z wizytą w Bibliotece zjawiła się kilkunastoosobowa grupa 3 i 4 latków z opiekunami. Dzieci „zwiedziły” Bibliotekę, oglą-dały kolorowe bajeczki, pokolorowały papierowe bombki, wysłu-chały wierszyka o św. Mikołaju. Dużym powodzeniem cieszyły się: biblioteczny kącik maluch oraz stara maszyna do pisania.

4 grudnia dzieci z przedszkoli i klas „0” z naszej gminy wzięły udział w zorganizowanym przez ośrodek Kultury i Turystyki Festiwalu piosenki. Jury przyznało nagrody:

I miejsce: – Małgosia Hensel – Jagoda Stranc

II miejsce – Patryk Ojczenasz – Zuzia Skrzyńska – Zuzia Mendelewska

III miejsce – Joasia Lasota – Emilka Jankowiak – Wiktoria Żmudzińska

Mikołajkowy Festiwal Przedszkolaka

Mikołajki z Ośrodkiem Kultury6 grudnia w Ośrodku Kultury dzieci zostały obdarowane

prze św. Mikołaja słodkimi upominkami. Wcześniej uczestni-czyły w interaktywnym przedstawieniu „Kto porwał św. Miko-łaja”. Podczas zabawy dzieci poszukiwały Mikołaja w różnych krajach świata wykonując przy tym wyznaczone zadania.

18 Wiadomości Pakoskie Kultura / N asygnale / Sport

W listopadzie 2012 r. Jednostka Ochotniczej Straży Pożar-nej w Pakości, brała udział w 4 zdarzeniach na terenie miasta i gminy Pakość.

W dniu 29.11. br. około godz. 16:30 jednostka OSP w Pako-ści wraz z jednostką PSP z Inowrocławia brała udział w gasze-niu pożaru pomieszczenia piwnicznego w jednej z kamienic przy ulicy św. Jana w Pakości, gdzie prawdopodobnie ze wstępnych ustaleń został zaprószony ogień.

(P.J.)

Działania Straży

Mini Playback Show29 listopad odbył się w Ośrodku Kultury festiwal Mini Play-

back Show. Na scenie w znanych artystów wcielały się dzieci ze Szkół Podstawowych w Pakości i Kościelcu. Jury przyznało nagrody:kategoria klasy I-IIII miejsce: zespół w składzie: Krzysztof Dąbrowski, Martyna Saładyga,

Katarzyna Balińska, Maja PliszkaII miejsce zespół w składzie: Patrycja Jagodzińska, Natalia Cieślak,

Jakub Szymborski, Oliwia Śmigielska

III miejsce Michalina Skrzypekkategoria klasy IV-VII miejsce zespół w składzie: Dominik Kmita, Anna Szmude, Klaudia

Pułaczewska, Martyna Kacprzak, Julia DobrzyńskaII miejsce zespół w składzie: Adrian Balwierz, Kacper Bykowski, Pa-

weł Wojciechowski, Mateusz MaciejewskiIII miejsce: zespół w składzie: Aleksandra Gotowska Julia Burnos.

Wiadomości sportowe – siatkówkaSiatkarki Pakoskiego „SOKOŁA” w V edycji „Pałuckiej Ligi

siatkówki dziewcząt” należą do faworytek rozgrywek obok drużyn z Wilczyna i Bielic. Potwierdzają to wyniki osiągnięte w turnieju inauguracyjnym w Barcinie, który to zdecydowanie wygrały. Tak-że sukcesem naszych siatkarek zakończyła się I runda turniejowa w Pakości, gdzie nasze dziewczyny wygrały z drużynami „Ka-sprowicza” Inowrocław oraz Złotnik Kujawskich po 2:1. W dniu 24.11. w Gniewkowie odbyła się II runda rozgrywek, gdzie nasze dziewczyny zmierzyły się z gospodyniami turnieju oraz drużyną z Solca Kujawskiego pokonując je 2:0. III runda rozgrywek odby-ła się dnia 8.12. w Pakości w której to oprócz zawodniczek „SO-KOŁA” grały drużyny z Barcina oraz „Mechanika” Inowrocław. Aktualnie nasza drużyna zajmuje III pozycję z 10 pkt. za drużyną z Wilczyna, która ma 11 pkt oraz drużyną z Barcina, która po-dobnie jak Pakościanki ma 10 pkt lecz rozegrane jedno spotkanie

Wiadomości Pakoskie 19Sport

więcej. W zwycięskim turnieju w Gniewkowie nasz zespół pro-wadzony przez Bartosza Zaparuchę wystąpił w składzie: Natalia Kozłowska, Sandra Plucińska, Anna Kamińska, Sara Chałupa, Katarzyna Migdalska, Justyna Wróbel, Zuzanna Kurzawa, Marta Prusak. Pałucka Liga Siatkówki Dziewcząt, której pomysłodaw-cą jest między innymi pakoski trener jest alternatywą dla wielu dziewcząt, które grając w siatkówkę mogą realizować swoje am-bicje sportowe. Liga, w której aktualnie występuje 11 drużyn dzia-ła pod patronatem PZSPS. i jest obok drużyn szkolnych kuźnią talentu przyszłych mistrzyń siatkówki.

Dla wielu dziewczyn szczególnie z małych miast i gmin jest to także sposób na aktywne spędzenie wolnego od nauki czasu pod okiem znakomitych fachowców czego przykładem jest trener „SOKOŁA” Bartosz Zaparucha, który jednocześnie jest pierwszym trenerem siatkarzy „Młodej Ligi” „DELECTY” Bydgoszcz. Dziewczętom wszystkich drużyn występujących w PLSD życzymy w sezonie 2012/13 sukcesów sportowych, a także wiary w to, że może kiedyś będą mogły występować na profesjonalnych ligowych parkietach.

Klub Sportowy „Notecianka”W dniu 5 Października zarząd K.S.

Notecianka Pakość wybrał nowego preze-sa, którym został Mateusz Paciorek. Nowy prezes wraz z Hubertem Grupą kontynuują politykę klubu polegającą na promowaniu miasta oraz obecności na konferencjach i szkoleniach FIFA. Ostatnia konferencja, na której gościli członkowie zarządu K.S. Notecianki odbyła się w Kielcach i była związana z tematyką dotyczącą bezpieczeń-stwa na stadionach oraz podsumowaniem

mistrzostw Europy. Na konferencji w Kielcach pan Mateusz Paciorek zaproponował szereg zmian dotyczących m.in. dostosowania realiów do obowiązującego prawa. Kluby niższych lig rozgrywkowych zmagają się z koniecznością wpisywania nr PESEL na każdym bilecie, a koszty ochro-ny meczu przewyższają zyski ze sprzedaży biletów.

20 Wiadomości Pakoskie Pakość w obiektywie

Zimowa Pakość w obiektywie (fot. Jerzy Joachimiak)