50. rocznicaWielkopolskiego Zarządu Melioracji

i Urządzeń Wodnych w Poznaniu

ISSN

1234

-442

7 7/

8/25

0 Ju

ly/Au

gust

2014

www.welcometopoland.net.pl

Na obrzeżu Wielkopolskiego Parku Narodowego, w  miej-scowości Rosnówko/Trzebaw w gminie Stęszew 20 czerwca 2014 otwarto pierwszy w  okolicy Poznania rozległy i  bo-gato wyposażony park edukacyjno-rozrywkowy nazwany DELI Park. Wzniesione z  rozmachem obiekty i  urządzenia dostarczają nie tylko wspaniałej zabawy, ale przede wszyst-kim uczą i zachęcają do ochrony środowiska oraz wspólnych rodzinnych wypraw po przygodę, wiedzę i wypoczynek.- O  utworzeniu miejsca przyjaznego rodzinom, w  którym wypoczynek będzie się łączyć z  edukacją i zabawą myśla-łem od dawna. A ponieważ obok znanego i popularnego hotelu Delicjusz było do zagospodarowania ponad 6 hek-tarów, postanowiliśmy wspólnie z moimi synami urządzić park służący ludziom, a przede wszystkim dzieciom. Nazwa Deli Park pochodzi właśnie od pierwszych liter nazwy ho-telu. Razem oba obiekty tworzą wielkie i niezwykłe centrum wypoczynku i edukacji – mówi Jó-zef Sadłocha, inicjator budowy parku. Zwiedzający mogą przyjrzeć się setkom gatunkom roślin, oraz 9 rodza-jom ogrodów i  na własne

Do Deli Parku po przygodę, wiedzę i wypoczynek

oczy zobaczyć różnice między ogrodem japońskim, francu-skim czy angielskim. Jesienią planujemy obsadzić teren ok. 200 tys. tulipanów, tworzących już wczesną wiosną prze-pięknie roztaczające się różnobarwne dywany. Pomiędzy nimi rozmieszczono miniatury najbardziej znanych budowli z różnych kontynentów, od Akropolu po Alcatraz i Taj Mahal.Spotkać można zwierzęta, które przed wiekami żyły na terenie Wielkopolski, np. mamuta włochatego a  także ich współczesnych pobratymców przebywających w  mini--zoo. Niezwykłą atrakcją są wielkie modele motyli nocnych i chrząszczy, mieszkańców pól i lasów jednak zagrożonych obecnie wyginięciem.Na jesień plano-wana

jest budowa podniebnej Eko-Wioski. Dzięki drewnianym i  linowym konstrukcjom umieszczonym na kilku pozio-mach, zwiedzający będą mieli okazję poznać poszczególne partie lasu, od podszycia po koronę drzew oraz wirtualnie przenieść się do wnętrza pni i ziemi.Na terenie parku znajdują się również place zabaw dla najmłodszych oraz DELI Cafe& Bar, oferujący smakowite wyroby własnej produkcji i  zachęcający do ich degusta-cji, a także DELI Markecik z regionalnymi produktami oraz pamiątkami, grami i  zabawkami. Organizujemy imprezy urodzinowe zarówno dla dzieci jak i dorosłych. Atrakcji podczas rodzinnych wędrówek przez wieki i  kon-tynenty z pewnością więc nie zabraknie, tym bardziej że 5 lipca 2014 zdobyliśmy pierwsze miejsce w konkursie orga-nizowanym przez Głos Wielkopolskim Turystyczne Hity Wiel-kopolan - co zobowiązuje i za co wszystkim Wielkopolanom

serdecznie dziękuję i zapraszam.

At the edge of the Wielkopolski National Park, in the town of Rosnówko/Trzebaw in the municipality of Stęszew, the � rst education and amusement park in the Poznań area was opened on 20th June 2014. It is called DELI Park. Facilities

and features pro-vide not only great fun but

primarily teach and encourage to protect the environment and to make family outings for adventure, knowledge and rest.‘For a long time I had been thinking about a family-friendly place which would combine education and fun. Next to the well-known and popular Delicjusz hotel there were over six hectares of unused land. Together with my sons we decided to set up a park for the people and, � rst of all, for the kids. The name Deli Park derives from the name of the hotel. To-gether the two make up a large and unique education and leisure centre, says Józef Sadłocha, who came up with the idea for the park. Visitors can see hundreds of plant species, nine kinds of gar-dens and see for themselves the di� erences among Japa-nese, French and English gardens. ‘In the autumn, we are going to plant about 200,000 tulips around here. Early in the

s p r i n g , they will

provide a multi-coloured

� oral carpet. Among them, you will � nd min-

iatures of well-known build-ings from various continents,

from the Acropolis to Alcatraz to Taj Mahal.

You will be able to see animals which used to in-habit Wielkopolska before centuries, such as the woolly

mammoth and their modern-day cousins kept in the mini-zoo. Giant models of moths and beetles will be an unusual attraction. These inhabitants of � elds and forests often face extinction.In the autumn we also plan to build an elevated Eco-Village. Thanks to wood and ropes located on several levels, visitors will be able to get to know speci� c parts of the forest, from the bottom to the top, and get transported to the inside of tree trunks and the planet Earth.The park also features playgrounds for the youngest ones as well as DELI Cafe&Bar o� ering tasty home-made snacks, along with the DELI Markecik store selling regional prod-ucts alongside souvenirs, games and toys. We organise birthday parties for children and adults. There will be no shortage of attractions during family trips across the continents. On 5th July 2014, we were awarded the � rst prize in the Turystyczne Hity Wielkopolan contest held by the Głos Wielkopolski daily. I would like to thank the residents of Wielkopolska for this distinction and encourage everyone to visit us’.

To Deli Park for adventure, knowledge and rest

Centrum Hotelowo-Konferencyjne DelicjuszTrzebaw - Rosnówko, ul. Poznańska 1Tel.: +4861 8 108 108, +4861 8 195 260Fax: +4861 8 195 255e-mail: recepcja@delicjusz.plwww.delicjusz.pl

Welcome to Poland...ul. Wieniawskiego 5/9, 61-712 Poznań,tel./fax +48 61 852 10 06, tel. +48 61 861 70 00,e-mail: miesiecznik@welcometo.poznan.plEditor-in-chief: Bożena Prusakowska, bprusakowska@post.plDirector of Marketing: Renata Piątkowska-Ratajczak – mobile 600 45 32 16Marketing managers: Ewa Stasiak – mobile 698 805 992Translation: Kacper KozickiAssociates: Adam Kaliński, Ewa Stasiak, Lidia Wejman,Romuald Ferens, Renata Piątkowska-RatajczakCorrection of text: Lidia WejmanDTP & Prepress: Elżbieta Zawadzka, Agrys

Wydawnictwo BESSA04-687 Warsaw, 243 MrówczaWelcome to Cracow and Małopolska– franczyza31-503 Cracow, 25A Lubicz St.tel./fax +48 12 421 89 77

Redakcja nie odpowiada za treść reklami artykułów sponsorowanych.We do not take responsibility for the kontent of the advertisements and the sponsored articles.

Cena zakupu jednego egzemplarza: 10,58 zł brutto

WFOŚiGW w Poznaniu na rzecz wielkopolskiego środowiska 4-5

RDOŚ w Poznaniu - O wilku mowa 6-7

RDLP w Poznaniu Bocian czarny –skrzydlaty podopieczny leśników 8-9

Żyrardów – turystyczna perła Mazowsza 10

50-lecie służb melioracyjnych w Wielkopolsce 12-13

Gmina Bytnica – jedna z lubuskich pereł 14

Gmina Siedlec – wędliniarskie smakowitości i dobra zabawa 15-16

ZEUK Sp. z o.o. w Siedlcu - Unijne Korzyści dla Gminy Siedlec 17

Sława –miasto do którego się wraca 18-19

3

WFOŚiGW w Poznaniu na rzecz wielkopolskiego środowiska

WFOŚiGW in Poznań for the bene� t of Wielkopolska’s environment

Wsparcie udzielane przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i  Gospodarki Wodnej w  Pozna-niu uwzględnia zarówno charakter regionu, potrzeby inwestycyjne wielkopolskich samorządów, jak i skalę zaniedbań, które wpływają niekorzystnie na tutejsze środowisko – mówi Prezes Zarządu Hanna Grunt.

nych i  wzmacnianych systemów gospodarki odpadami. Następnym priorytetowym polem działalności po-

znańskiego Funduszu jest ochrona atmosfery. WFOŚiGW wspiera � nansowo projekty związane z ograniczeniem ni-skiej i ponadstandardowej emisji substancji do powietrza, w  szczególności polegające na zamianie źródła energii (m.in. z wykorzystaniem OZE), poprawie ich efektywności jak i  wykorzystaniu końcowym, eliminacji „niskiej emisji”, czy też zmniejszeniu emisyjności transportu publicznego. Służyć ma to ograniczeniu i  zmniejszeniu emisji CO2, CO, NOx, SOx i pyłów w ramach aglomeracji objętych POP oraz termomodernizację obiektów użyteczności publicznej i  � -nansowanie OZE.

Kolejne działania obejmują ochronę różnorodności biologicznej i  funkcji ekosystemów. Fundusz wspomaga projekty realizowane na obszarach cennych przyrodniczo. Przedmiotem wsparcia są m.in. zintegrowane projekty dotyczące kompleksowej ochrony środowiska na terenach o najwyższych walorach przyrodniczych oraz rozwoju spo-łeczno-gospodarczego obszarów chronionych w  oparciu o zasoby przyrodnicze. WFOŚiGW � nansuje przedsięwzięcia zwiększające potencjał przyrodniczy obszarów chronio-nych – w tym działania bezpośrednio związane z ochroną

to reducing excessive emissions of substances into the air, in particular those consisting in energy source replacement (including the use of renewables), enhancing their ef-fectiveness and their end use, eliminating „low emissions” and limiting the emissions from public transport. This aims to limit and reduce the emissions of CO2, CO, NOx, SOx and particulates in agglomerations which have Air Protection Programmes in order to ensure thermal modernisation of public use buildings and to provide funding for renewable sources of energy.

Further measures include the protection of biodiversity and ecosystem functions. The Fund supports projects im-plemented in areas of natural value. Integrated projects related to comprehensive environmental care in areas of the highest natural value and the socioeconomic develop-ment of protected areas based on natural resources are the targets of assistance. The WFOŚiGW provides funding for undertakings which boost the environmental potential of protected areas, including measures directly linked to the protection of habitats along with projects relating to the development of green infrastructure aimed at protecting areas of natural value as well as routing and managing the tourist � ow.

Environmental education is an important sphere of the Fund’s activities. This priority encompasses assistance for classes and � eld workshops, media campaigns, pro-grammes promoting biodiversity and the use of local natu-ral resources for the needs of training courses and educa-tion provided at all school and non-school education levels.

In 2004-2013 the total value of measures co-funded by the EU and processed by the WFOŚiGW was PLN

Do � nansowych priorytetów Funduszu należy ochro-na i  zrównoważone gospodarowanie zasobami wodnymi w  tym wsparcie dla zadań w  zakresie gospodarki wod-no-ściekowej (budowa sieci kanalizacyjnych i  urządzeń oczyszczających ścieki). Poznański WFOŚiGW objął pomocą projekty służące ochronie przeciwpowodziowej i ogranicze-niu potencjalnie negatywnych skutków powodzi dla życia i zdrowia ludzi, środowiska, dziedzictwa kulturowego oraz gospodarki. Wspierane są np. projekty zwiększające natu-ralną pojemność retencyjną zlewni, służące odtwarzaniu polderów, renaturalizacji cieków, przywracaniu możliwości naturalnego meandrowania rzek, jak również zakładaniu pasów zieleni wzdłuż rzek i jezior zabezpieczających przed spływem do wód powierzchniowych substancji biogennych pochodzenia rolniczego.

Kolejnym ważnym obszarem jest dokończenie budo-wy systemów gospodarki odpadami, ich uzupełnienie i  wzmocnienie oraz realizacja polityki odpadowej (m.in. budowa i  rozbudowa instalacji unieszkodliwiania odpa-dów komunalnych i innych, systemów selektywnej zbiórki i odzysku, segregacji i recyklingu). Rekultywacje zamknię-tych i zamykanych składowisk będą wspierane � nansowo przez Fundusz, jako zadania uzupełniające dla realizowa-

The assistance provided by the Regional Fund of Environmental Care and Water Management in Poznań takes into account the region’s character, the investment needs of Wielkopolska’s local gov-ernments, and the scale of neglect which has had negative impact on our environment says Hanna Grunt, Chairman of the Board

The Fund’s � nancial priorities include the protection and sustainable management of water resources including assistance in research related to water and waste manage-ment (the development of sewerage networks and waste treatment facilities). Poznań’s WFOŚiGW has been sup-porting projects aimed at � ood protection and limiting potentially negative e� ects of � oods on the life and health of people, the environment, the cultural heritage and the economy. Projects for which assistance is provided increase the storage capacity of drainage basins, facilitate the rede-velopment of polders, provide rivers with the natural ability to meander and establish green belts alongside rivers and lakes protecting surface water against contact with bioac-tive substances of agricultural origin.

The completion of waste management system develop-ment is another important area including the strengthen-ing and the implementation of a waste policy (including the development and extension of installations for neu-tralising municipal waste along with other selective collec-tion, segregation and recycling systems. Re-cultivation of unused and closed-down land� lls will obtain the � nancial support of the Fund as a supplementary measure for the developed waste management systems.

The next priority is atmosphere protection. The WFOŚiGW provides � nancial assistance for projects related

Budowa elektrowni wiatrowej z instalacja do przesyłu energii o mocy znamionowej 2 MW w GraboszewieConstruction of a wind farm featuring the installation for 2 MW energy transmission in Graboszewo

Hanna Grunt, Prezes Zarządu WFOŚiGW w Poznaniu

4

Fot. WFOŚiGW w Poznaniu

WFOŚiGW w Poznaniu na rzecz wielkopolskiego środowiska

WFOŚiGW in Poznań for the bene� t of Wielkopolska’s environment

siedlisk, jak również projekty dotyczące rozwoju zielonej infrastruktury służącej ochronie obszarów przyrodniczo cennych, czy w  sposób kontrolowany wprowadzające lub ukierunkowujące ruch turystyczny.

Ważną sferą działalności Funduszu jest edukacja eko-logiczna. W  ramach tego priorytetu wspierane są zajęcia i  warsztaty terenowe, kampanie medialne, programy promujące bioróżnorodność i  wykorzystanie lokalnych zasobów przyrodniczych na potrzeby szkoleń i  edukacji prowadzonej na wszystkich szczeblach nauczania i edukacji pozaszkolnej.

W  latach 2004-2013 całkowita wartość zadań współ� -nansowanych przez UE, a  obsługiwanych przez WFOŚiGW wyniosła 1,928,87 mln zł, natomiast wartość wsparcia unijnego obsługiwanego przez WFOŚiGW 1,034,46 mln zł. Liczba zadań do� nansowanych przez UE i  wspieranych przez poznański Fundusz wyniosła 262. Niektóre wy-mierne efekty blisko 20-letniej działalności poznańskiego Funduszu w  latach 1993-2012 to m.in. - 9,920 km sieci kanalizacyjnych i 60 km sieci wodociągowych, 110 nowych i  zmodernizowanych oczyszczalni ścieków oraz 255 km odbudowanych i remontowanych koryt rzek, potoków i wa-łów przeciwpowodziowych.

192,887,000,000, while the value of EU assistance pro-cessed by the WFOŚiGW was PLN 103,446,000,000. The number of measures co-funded by the EU and supported by the Poznań Fund was 262. Some of the tangible results of almost 20 years of the Poznań Fund’s operation in 1993-2012 include 9,920 km of sewerage networks, 60 km of water supply networks, 110 new and modernised waste water treatment plants and 255 km of redeveloped and restored river beds, streams and levees.

Budowa Szlaku Żurawiego wokół Jeziora Wolsztyńskiego służącego promocji obszarów chronionych w Gminie Wolsztyn etap I,II,IIIEstablishing the Crane Route around Lake Wolsztyńskie aimed at the promotion of protected areas in the municipality of Wolsztyn: stages I, II, III

Regulacja rzeki (cieku) Jawnik i budowa polderów zalewowych na terenie gminy KrotoszynRegulating River Jawnik (watercourse) and developing polders in the municipality of Krotoszyn

Zapewnienie prawidłowego systemu odbioru ścieków na obszarze aglomeracji ObornikiProviding a suitable waste water collection system in the Oborniki area

Fot. W

FOŚiG

W w

Pozn

aniu

ul. Szczepanowskiego 15 A

60-541 Poznań

tel +48 61 845 62 00

www.wfosgw.poznan.pl

5

O wilku mowa...

Najstarsze dane o  pojawiających się wilkach na terenach współczesnej Polski pochodzą z XVI wieku, choć zwierzęta te występowały powszechnie na zachód od Wisły również w następnych stuleciach. Mimo intensywnego zwalczania m.in. przy użyciu wilczych dołów i  płotów, których ślady do dzisiaj przetrwały w  lasach Brandenburgii i  Saksonii, jeszcze w  XVIII stuleciu praktycznie cały zachodni brzeg Nysy Łużyckiej i Odry zasiedlony był przez wilki. Stopniowo jednak populacja tego ssaka zaczęła dramatycznie spadać. Pojedyncze, wędrujące osobniki w lasach zachodniej Polski konsekwentnie zabijano, dlatego w  latach siedemdziesią-tych XIX w. drapieżnik ten został tu wytępiony, a jego wy-stępowanie ograniczyło się do wschodnich i południowych krańców dzisiejszego terytorium kraju. Na początku XX wieku liczebność tych zwierząt powoli wzrasta. Wtedy to wilki znowu widywano w Puszczy Noteckiej i Borach Dol-nośląskich. Jednak dopiero na przełomie lat 40. i 50., dzięki istniejącemu połączeniu z populacją w Europie Wschodniej, polska populacja wilka stała się liczniejsza i  zwiększyła zasięg występowania. Niestety władze zadecydowały o  systematycznej likwidacji tych drapieżników w  kolej-nych dziesięcioleciach, co doprowadziło do przetrzebienia gatunku w naszym kraju. Dopiero w 1992 r. wojewodowie objęli wilka ochroną w dawnych województwach poznań-skim i gorzowskim, później w 1995 r. minister ochrony śro-dowiska wpierw ustanowił jego ochronę na znacznej części terytorium RP, a od 1998 r. - w całym państwie.

– W  aktualnym stanie prawnym wilk Canis lupus jest w Polsce gatunkiem ściśle chronionym. Oznacza to, że nie wolno tych zwierząt zabijać, okaleczać, odławiać, niepokoić w  miejscach rozrodu. Niedopuszczalne jest także niszczenie ich siedlisk, preparowanie i  posiada-nie martwych osobników tak w całości, jaki i w części. Odstępstwa od tych zakazów wymagają uzyskania zezwolenia właściwego organu – wyjaśnia Jolanta Ra-tajczak, Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w  Po-znaniu. Szczególną troską Komisja Europejska objęła popu-lację wilka w  zachodniej Polsce i  wschodnich Niemczech, ponieważ ma ona status krytycznie zagrożonej. Dlatego nasz kraj ponosi odpowiedzialność za ewentualne szkody spowodowane m.in. nielegalnym odstrzałem lub kłusow-nictwem. W  świetle Dyrektywy Siedliskowej Canis lupus jest gatunkiem priorytetowym przez co znaczący procent jego siedlisk jest objęty ochroną, w ramach krajowej sieci obszarów Natura 2000. W Wielkopolsce siedliska tego ssa-ka są przedmiotem ochrony takich obszarów naturowych, jak: Poligon w  Okonku, Uroczyska Puszczy Drawskiej czy Jezioro Kubek. Według danych Stowarzyszenia dla Natury Wilk w  województwie wielkopolskim występuje 32-37 osobników w 6 stałych grupach rodzinnych, przy czym te-rytoria trzech watah znajdują się w całości na terenie tego województwa, natomiast terytoria kolejnych trzech watah – tylko w jego niewielkiej części. W ostatnich latach wilcze watahy obserwowane były w  nadleśnictwach: Sieraków,

Wronki, Potrzebowice, Krucz, Oborniki, Krzyż, Okonek, Wałcz, i Jastrowie.

– Wilki bytujące w naszym regionie powodują niewiel-kie szkody wśród zwierząt hodowlanych. Wprawdzie notowane są pojedyncze ataki na inwentarz gospo-darski, w  których ginie głównie bydło, owce lub kozy, to jednak jest to mniej niż promil w porównaniu z roz-miarami szkód bobrowych – ocenia J. Ratajczak, która jako Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Poznaniu w  imieniu Skarbu Państwa odpowiada za szkody wyrzą-dzone przez zwierzęta chronione. Wilki polują głównie na dzikie zwierzęta kopytne, choć czasami również na zające, jenoty, lisy, psy a nawet koty. Niewidziane od lat często za-skakują swą obecnością hodowców i zwykłych gospodarzy, którzy dawno temu zarzucili skuteczne metody ochrony inwentarza przed ewentualnymi atakami drapieżników. – Zdarza się, że bydło pasie się w  pobliżu lasów bez dozoru lub innych zabezpieczeń. Stąd tak ważne jest podnoszenie świadomości rolników nie tylko o  miej-scach występowania wilków, ale także o  sposobach skutecznej ochrony zwierząt hodowlanych – zauważa dyrektor Ratajczak. Dlatego też Regionalna Dyrekcja Ochro-ny Środowiska w  Poznaniu przy wsparciu Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Po-znaniu przygotowuje specjalną publikację, która dotyczyć będzie m.in. tej problematyki.

fot. Agnieszka Borkowska

Jolanta Ratajczak Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Poznaniu

6

The oldest records of wolves’ existence in the area of mod-ern-day Poland come from the 16th century, though these animals were widespread west of the Vistula river also in the next centuries. Despite intensive extermination with holes and fences, the traces of which can still be found in the forests of Brandenburg and Saxony, the whole western bank of Lusatian Oder and Neisse was populated by wolves in the 17th century. However, the population of this mam-mal began to gradually decrease. Single, wandering wolves in the forests of the western Poland were killed one by one; in 1870s they became extinct in that area, and its habitat was restricted to the eastern and the southern edges of the country’s modern-day area. At the beginning of the 20th century the number of these animals began to slowly grow. Wolves could be observed in the Notecka Forest and in the Lower Silesia Forests. However, it was not until the 1940s and 1950s that the population of wolves began to expand as a result of its combination with the population in Eastern Europe. Unfortunately, the authori-ties decided to systematically exterminate these predators in the decades that followed, which led to the scarcity of the species in our country. It was not until 1992 that provincial governors decided to protect wolves in the prov-inces of Poznań and Gorzów, and in 1995 the Minister of Environmental Protection declared it a protected species on a signi� cant part of the territory of Poland. In 1998 the protection was extended to the entire country.

Under the current legislation, the wolf (Canis lupus) is a strictly protected species in Poland. This means that these animals may not be killed, injured, captured and disturbed in their places of reproduction. It is forbid-den to damage their habitats and to engage in taxi-dermy of dead wolves. ‚Exceptions to these rules would require permits from relevant authorities’, explains Jolanta Ratajczak, the Regional Director of Environmental Care in Poznań. The European Commission is taking par-ticular care of the population of wolves in western Poland and eastern Germany because of its critically endangered status. This is why our country is responsible for potential damages caused by illegal shooting and hunting. In the light of the Habitat Directive, Canis lupus is a priority spe-cies and a signi� cant percentage of its habitat is protected as part of the national newtork of Natura 2000 areas. In Wielkopolska, the habitats of this mammal are subject to protection as part of such natural areas as: the Military Training Ground in Okonek, the Drawsko Forest Bog and Lake Kubek. According to the data provided by the Associa-tion for Nature, there are 32-37 wolves in six permanent family groups. The habitat of three of them stretches across the whole province, while the other three take only a small part of it. In recent years, groups of wolves were spotted in the forest districts of Sieraków, Wronki, Potrzebowice, Krucz, Oborniki, Krzyż, Okonek, Wałcz and Jastrowie.

Wolves living in our region cause minor damage to farm animals. ‚Although there are records of individual attacks on farming stock causing casualties in cattle, sheep and goats, this is still a tiny amount compared to the extent of damage caused by beavers’, says Jolan-ta Ratajczak, who, as the Regional Director of Environmen-tal Care in Poznań, is responsible for damages caused by protected animals on behalf of the State Treasury. Wolves hunt mostly ungulates, though they sometimes go for hares, raccoons, foxes, dogs, and even cats. Unseen for years, they surprise farmers with their presence. The lat-ter abandoned e� ective methods of inventory protection against predatory attacks long ago. Occasionally, cattle is farmed close to forests without supervision or any other form of protection. This is why it is important to raise awareness of wolf habitats among farmers, and also of the ways that farm animals can be protected ef-fectively’, says Ms Ratajczak. For this reason, the Regional Directorate of Environmental Care in Poznań with the sup-port of the Regional Fund for Environemtal Care and Water Management in Poznań is preparing a special publication which will discuss these issues.

Keep the wolves at bay...

ul. 28 Czerwca 1956 r.nr 223/22961-485 Poznańtel. +48 61-831-11-77faks +48 61-831-11-99sekretariat.poznan@rdos.gov.plwww.poznan.rdos.gov.pl

fot. Cezary KorkoszWykorzystano: Wilki na zachód od Wisły, S. Nowak, R.W. Mysłajek, Twardorzeczka 20117

Piotr GrygierDyrektor Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Poznaniu

Bocian czarny– skrzydlaty podopieczny leśników

Często możemy usłyszeć, że „Wielkopolska bocianem stoi”. Pierwszym skojarzeniem jest najbardziej rozpozna-walny i medialny ptak w Polsce – bocian biały. Nie wszyscy jednak wiedzą, że stwierdzenie to dotyczy również jego skrytego, leśnego kuzyna.

Od kilkunastu lat poznańscy leśnicy wspólnie z  Połu-dniowowielkopolską Grupą Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków realizują projekt „Aktywnej ochrony bociana czarnego (Ciconia nigra) w Południowej Wielkopolsce”. Ma on na celu wypracowanie optymalnych metod ochrony i moni-toringu tego gatunku. Jednym z założeń projektu jest rów-nież edukacja, czyli poszerzenie wiedzy i  zdobywanie nie-zbędnych umiejętności przez poznańskich leśników, którzy pod okiem ornitologów czynnie uczestniczą w inwentaryza-cji, monitorując lęgi i pomagając w obrączkowaniu młodych ptaków. Są to pierwsze na taką skalę badania dotyczące eko-logii i behawioru wielkopolskiej populacji bociana czarnego.

W  wielkopolskich lasach gniazduje największa i  najbardziej zwarta populacja bociana czarnego w  kraju. Poznańscy leśnicy mają tym samym po-wód do dumy, a nasza Dyrekcja utrzymuje pod tym względem pozycję krajowego lidera. W porównaniu z lekko zauważalnym spadkiem liczebności w innych województwach, wielkopolskie bociany wykazują nadal niezwykłą dynamikę i  ekspansję – informuje Piotr Grygier, Dyrektor Regionalnej Dyrekcji Lasów Pań-stwowych w Poznaniu.

Bocian czarny, nazywany potocznie hajstrą, jest ptakiem prowadzącym wyjątkowo skryty trybie życia. W przeciwień-stwie do bociana białego, związanego z krajobrazem rolni-czym i osadami ludzkimi, czarny zakłada gniazdo zazwyczaj w głębi lasu, w zacisznym starodrzewiu z dala od ludzi. Na dom wybiera olbrzymie dęby, choć zdarzają się również

gniazda na gatunkach iglastych, modrzewiach czy sosnach. Niezbędnym elementem jego biotopu

jest również woda – śródleśne cieki, bagna, jeziorka, stawy, rozlewiska. Tam żeruje,

żywiąc się przede wszystkim ma-łymi rybami i płazami. Dlatego najczęściej bociana można

zauważyć na żerowiskach, choć i  to nie jest łatwe, gdyż jego liczebność w Polsce

oceniamy tylko na około 1200–1400 par.

Projekt monitoringu bociana czarnego jest przykładem wspomagania ochrony gatunkowej pta-ków, należących do tzw. gatunków strefowych. Oprócz wspomnianych bocianów w grupie tej znajdują się rzadkie gatunki ptaków szponiastych i sów, np. orły czy puchacze. Ideą ochrony strefowej jest wytyczenie wokół gniazd ob-

szaru, w  którym zabronione jest przebywanie człowieka. Wszystko po to, by nie niepokoić ptaków w trakcie sezonu lęgowego. W innym wypadku ludzka ingerencja może przy-czynić się do opuszczenia przez ptaki gniazda.

Kluczowa rola w  ochronie strefowej ptaków przypa-da leśnikom, jako zarządcy terenów leśnych. Wymaga to dobrej znajomości nie tylko przepisów prawa ale i wiedzy merytorycznej. Tym samym ochrona gatunkowa stanowi ważną część ochrony przyrody realizowanej przez Lasy Pań-stwowe. Jej efektywność przejawia się m.in. w 105 strefach bociana czarnego o  łącznej powierzchni blisko 4 tys. ha, funkcjonujących obecnie na terenie RDLP w  Poznaniu. To jeden z najwyższych wskaźników w kraju.

Zaangażowanie leśników i ornitologów w ramach „Aktyw-nej ochrony bociana czarnego w  Południowej Wielkopolsce” przynosi wymierne efekty, również w  formie naukowych danych, które zapisują się na kartach nie tylko wielkopolskich ale i  krajowych obserwacji. W  2009 roku udokumentowano pierwszy przypadek powrotu do Wielkopolski bociana czarne-go z Nadleśnictwa Jarocin, oznakowanego w ramach projektu. Zaledwie rok później bocian czarny z  Nadleśnictwa Antonin został opisany jako prawdopodobnie lęgowy w  północnych Węgrzech. Był to zarazem pierwszy przypadek potwierdzenia osiedlenia się polskiego bociana czarnego za granicą po 80 la-tach znakowania polskimi obrączkami. Wydawać by się mogło, że obserwacje bocianów po powrotach w rodzinne strony są powszechne, należy jednak pamiętać, iż informacje te dotyczą głównie bocianów białych. W wypadku rodzimych bocianów czarnych częściej „odczytywano” zaobrączkowane ptaki poza naszymi granicami, głównie na Słowacji i w Czechach. Przypa-dek bociana z Jarocina był dopiero trzecim odczytem w Polsce i pierwszym w Wielkopolsce. Mimo niewielu stwierdzeń nie-wątpliwie i on przyczynił się do ugruntowania opinii o przy-wiązaniu bocianów czarnych do rodzinnych stron. W  2014 roku potwierdzono kolejne trzy powroty młodych bocianów zaobrączkowanych w latach 2010-2012. Takie wiadomości to najprzyjemniejszy moment dla leśników, wynagradzający cały trud włożony w ochronę ich skrzydlatych podopiecznych.

W  tegorocznej, 13-tej edycji projektu oznakowano 26 młodych bocianów z 9 gniazd w 7 nadleśnictwach Regio-nalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w  Poznaniu (Jarocin, Krotoszyn, Antonin, Kalisz, Przedborów, Taczanów i  Gro-dziec). W ramach obchodów 90-lecia Lasów Państwowych planowana jest również we wrześniu br. na antenie TVP1 emisja programu o  bocianach czarnych z  wielkopolskich lasów. Już teraz serdecznie zapraszamy!

Tekst: Rafał ŚniegockiStarszy Specjalista Służby Leśnej ds. Ochrony Przyrody

i Edukacji RDLP w Poznaniu

8

Black stork:looked after by foresters

Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowychw Poznaniu

ul. Gajowa 10

60-959 Poznań

tel. +48 61-668-44-11

faks +48 61-668-44-10

e-mail: sekretariat@poznan.lasy.gov.pl

www.poznan.lasy.gov.pl

We can often hear that „Wielkopolska is a stork haven”, which brings to mind the most recognisable bird in Poland, the white stork. Not everyone knows, however, that this phrase is also true about its secretive forest cousin.

For about a dozen years now, Poznań’s foresters, along with the Southern Wielkopolska Group of the National Bird Protection Society have been implementing the project „Active protection of black stork (Ciconia nigra) in Southern Wielkopolska”. It is aimed at developing the best meth-ods of protecting and monitoring this species. One of the objectives of the project is also education, i.e. extending knowledge and providing the necessary skills to Poznań’s foresters who are involved in active stock taking by moni-toring nesting areas and assisting in young bird ringing un-der ornithologists’ supervision. These is the � rst large-scale research on the ecology and behaviour of the black stork population of Wielkopolska.

‚Poland’s largest and most dense population of the black stork can be found in this region’s forests. The foresters have a reason to be proud, and our Directo-rate continues to be the national leader. In comparison with the slight decrease in the number of birds in oth-er provinces, the storks of Wielkopolska have shown great dynamics and expansiveness’, says Piotr Grygier, Director of the Regional Directorate of the State Forests in Poznań.

The black stork, nicknamed hajstra, is a bird which leads a particularly secretive life. Contrary to the white stork which is linked to the farming landscape and hu-man dwellings, the black one usually nests deep inside forests in peace and quiet among old trees, far away from the people. It usually chooses giant oaks for its nests, though nests situated on conifers, like larches or pines, can also be found. Water is also a crucial element of its biotope, such as forest streams, marshes, lakes, ponds and wetlands. This is where it gets food from – mostly small � sh and amphibians. That is why storks are usually spotted in their feeding grounds, though coming across one is not easy due to its scarcity: in Poland there are only 1,200 - 1,400 couples.

The black stork monitoring project is an example of bird species protection support for the so-called zone species. Apart from the storks, this group also includes rare species of birds of prey and owls, such as the eagle and the eagle-owl. The idea behind zone protection is to mark out an area where human access is forbidden. All this in order not to disturb the birds during their mating season. Otherwise, human intrusion could contribute to the birds abandoning their nests.

The key role in the zone protection of birds is played by foresters as the managers of forest areas. This requires a good knowledge of regulations as well as professional expertise. The protection of certain species is an important part of environmental care exercised by the State Forests. The signs of its e� ectiveness include 105 zones of the black stork with a total area of almost 4,000 hectares, currently operating under the Regional Directorate of State Forests in Poznań; one of the highest rates across the country.

The foresters and ornithologists’ involvement as part of „Active protection of the black stork in Southern Wielkopol-ska” brings tangible results also in the form of data from regional and national observations. In 2009 the � rst case was documented of a return of a black stork (ringed under the project) to Wielkopolska from the Jarocin Forest District. Only a year later, a black stork from the Antonin Forest Dis-trict was identi� ed as likely to have been born in northern Hungary. This was also the � rst case of con� rmation that a Polish stork settled down abroad following 80 years of nationwide ringing. It would seem that stork observation upon their return to their native land is widespread, but this information relates mostly to white storks. Poland’s black storks are more often identi� ed abroad, mainly in Slovakia and in the Czech Republic. The Jarocin case was only the third one in Poland and the � rst one in Wielkopolska. De-spite few identi� cations, that case has largely contributed to the opinion on the black stork’s attachment to their na-tive land. In 2014 subsequent three returns were con� rmed of young storks ringed in 2010-2012. Such news is a great moment for foresters; it means that all the hard work that went into protecting their winged protégés has paid o� .

In this year’s 13th edition of the project 26 young storks were ringed; they came from 9 nests in 7 forest districts of the Regional Directorate of State Forests in Poznań (Jarocin, Krotoszyn, Antonin, Kalisz, Przedborów, Taczanów and Grodziec). As part of the celebrations of the 90 years of the State Forests, a broadcast is scheduled on TVP1 about the black storks from the forests of Wielkopolska. Don’t miss it!

By Rafał Śniegocki, Senior Forest Service Specialist for Environmental Care and Education at the Regional Directo-rate of State Forests in Poznań

9

Rozmawiamyz PrezydentemŻyrardowaAndrzejem Wilkiem

Co, jako prezydent Żyrardowa, uważa pan za naj-większy sukces obecnej kadencji?

Andrzej Wilk: Uznając za priorytet podnoszenie komfor-tu życia w  mieście, na pewno największym sukcesem tej kadencji było doprowadzenie do zakończenia budowy obwodnicy Żyrardowa. Oddanie do użytku obwodnicy i wyprowadzenie ruchu tranzytowego poza granice miasta sprawiło, że po raz pierwszy od wielu lat Żyrardów stał się przejezdny, a  podróżowanie po centrum miasta zdecydo-wanie bezpieczniejsze.Mam także wielką satysfakcję, że na przestrzeni obecnej kadencji rozpoczęliśmy i z sukcesem zakończyliśmy starania o  przyznanie żyrardowskiej XIX-wiecznej zabytkowej osa-dzie fabrycznej tytułu Pomnika Historii. Jest to najwyższa w Polsce prawna forma ochrony zabytków, którą obejmuje się zabytki wyjątkowe i unikatowe w skali kraju, o szczegól-nym znaczeniu dla narodowego dziedzictwa kulturowego. Nadanie przez Prezydenta RP żyrardowskiej zabytkowej osadzie fabrycznej tak prestiżowego tytułu niewątpliwie przyczyniło się do tego, że Żyrardów jest dziś jeszcze lepiej rozpoznawalny w kraju i zagranicą, a nam - jako władzom miasta – nieco łatwiej jest dziś zabiegać o środki zewnętrz-ne na rewitalizację zabytkowego centrum miasta.Uważam, że na miano sukcesu zasługuje też fakt, że udało nam się w  obecnej kadencji doprowadzić do stworzenia w Żyrardowie Muzeum Lniarstwa. Idea uruchomienia mu-zeum narodziła się już w latach 70-tych XX wieku. Dopiero jednak teraz, dzięki pozyskanemu przez nas do� nansowa-niu z  Unii Europejskiej, pomysł powołania w  Żyrardowie Muzeum Lniarstwa staje rzeczywistością. Fabryka, która była sercem naszego miasta już dziś niestety nie pracuje. Tym ważniejsze jest zatem, by zachować dla kolejnych po-koleń świadectwo tego, co było kolebką i przyczynkiem do powstania Żyrardowa.

A największa porażka?

Mamy sezon letni, więc cały czas myślę, o  tym, że wciąż nie udało nam się znaleźć inwestora, który wykorzystałby ogromny potencjał Zalewu Żyrardowskiego. Jest to sztuczny zbiornik na przepływającej przez Żyrardów rzece Pisi-Gągo-linie, o powierzchni lustra wody ok. 14 ha. - największy w tej części Mazowsza. Mimo atrakcyjnej lokalizacji i doskonałych warunków do uprawniania tak popularnych dziś sportów wodnych, od ponad 15 lat, ani moim poprzednikom, ani mnie nie udało się zainteresować tym obiektem inwestora, który zmieniłby go w tętniący życiem ośrodek rekreacyjny, wykra-czający swą ofertą poza strzeżone kąpielisko i piękną plażę.

Wielu prezydentów polskich miast o  podobnym potencjale do Żyrardowa skarży się na coraz więcej obowiązków narzucanych przez ustawodawcę i coraz mniej pieniędzy na realizowanie wyznaczonych za-dań. Czy pan podobnie to odbiera?

Rzeczywiście, ja również mam podobne doświadczenia. Sama tendencja przekazywania samorządom nowych zadań i posze-rzania ich kompetencji, nie budzi moich zastrzeżeń. Uważam, że lokalnie, będąc bliżej mieszkańców, wiele spraw jesteśmy w stanie rozwiązać szybciej i skuteczniej, niż z poziomu admi-nistracji centralnej. Natomiast bardzo niepokojące, a zarazem frustrujące dla nas, jako samorządowców, jest to, że w ślad za sukcesywnym nakładaniem na samorządy gminne kolejnych zadań, nie idą niestety środki � nansowe w  wymiarze nie-zbędnym do ich realizacji. Jestem prezydentem Żyrardowa już drugą kadencję, i analizując cały ten czas, nie jestem w stanie podać jednego przykładu scedowania na samorząd konkret-nego zadania wraz z  pełnym zabezpieczeniem � nansowym. Zwykle albo są to symboliczne pieniądze, które chcąc nie chcąc musimy uzupełniać z budżetu miasta albo nie ma ich wcale.

O Żyrardowie kilka lat temu było głośno, m.in. za spra-wą powstających tu modnych loftów w miejscu starych zakładów przemysłowych. Teraz na rynku mieszkanio-wym trwa zastój, a o mieście mówi się i pisze mniej, niż kiedyś. Czy ma pan jakiś pomysł na ożywienie zain-teresowania Żyrardowem i promocję miasta?

Lofty, jako inwestycja realizowana przez prywatnych in-westorów, nigdy nie były motywem przewodnim naszych działań promocyjnych, a  jedynie cennym ich uzupełnie-niem. Żyrardów należy do nielicznych miast w  Europie, które mogą pochwalić się zachowaną niemal w  całości zabytkową osadą fabryczną, będącą przykładem modelo-wego miasta przemysłowego z  przełomu XIX i  XX wieku. Osadą, która nie jest jedynie muzealnym skansenem, ale „żyjącym” sercem współczesnego miasta. I ten właśnie fakt uczyniliśmy osią promocji Żyrardowa. Przez osiem ostat-nich lat, bo jestem prezydentem Żyrardowa od 2006 roku, włożyliśmy wiele pracy, by zmienić sposób postrzegania miasta. By Żyrardów nie był kojarzony wyłącznie z drama-tycznymi momentami swojej historii - z  upadkiem zakła-dów lniarskich i  okresowym wzrostem bezrobocia. Myślę, że odnieśliśmy na tym polu sukces, bo dziś nasze miasto jest znanym ośrodkiem turystycznym na Mazowszu i coraz bar-dziej rozpoznawalnym ośrodkiem turystycznym w  Polsce, z dużymi szansami na uzyskanie podobnego statusu w ska-li europejskiej. Potwierdzeniem tego jest choćby przyznane miastu przez Polską Organizację Turystyczną wyróżnienie Najlepszy produkt turystyczny 2010 roku, czy też uzyskana w roku 2011 główna nagroda w ogłoszonym przez Komisję Europejską konkursie na Najlepszą Europejską Destynację Turystyczną EDEN.

Dziękuję za rozmowęRozmawiał Adam Kaliński

Żyrardów – turystyczna perła Mazowsza

Urząd Miasta ŻyrardowaPlac Jana Pawła II nr 196-300 Żyrardówtel.: +48 46 858 15 00fax: +48 46 858 15 11

10

Sponsor Generalny:Współorganizator: Partnerzy: Mecenas Gali:

25 lat dla środowiska

13-14 października 2014 r., PoznańPodczas targów POLEKO 2014

www.envicon.abrys.pl

50-lecieRok 2014 jest rokiem jubileuszu dla Wielkopolskiego Za-rządu Melioracji i  Urządzeń Wodnych w  Poznaniu. Służby melioracyjne powołano 1 października 1964 roku, uchwałą Wojewódzkiej Rady Narodowej, jako Wojewódzki Zarząd Wodnych Melioracji w  Poznaniu. Pierwszym jej dyrekto-rem był Tadeusz Babś a na jego zastępcę powołano Jerzego Machczyńskiego. Tadeusz Babś sprawował to stanowisko do roku 1966. Od 01.IX.1966 roku funkcję dyrektora Zarzą-du powierzono Jerzemu Machczyńskiemu, a  zastępcami zostali: • Józef Grochowina – dyrektor do spraw konserwacji

i  eksploatacji urządzeń wodno-melioracyjnych oraz łą-karstwa

• Józef Białończyk – dyrektor do spraw melioracji • Stanisław Pięta – dyrektor do spraw technicznych Pierwszą reorganizację Wojewódzkiego Zarządu Wodnych Melioracji przeprowadzono w  roku 1973, poszerzając znacznie zakres działań o  zaopatrzenie rolnictwa i  wsi w  wodę oraz oczyszczalnie ścieków i  kanalizacje wsi. Do-łączono do Zarządu Wojewódzki Inspektorat Zaopatrzenia Rolnictwa i Wsi w Wodę, zmieniając nazwę na Wojewódz-ki Zarząd Gospodarki Wodnej i  Melioracji w  Poznaniu. Reforma administracji państwowej z  1975 roku sprawiła, że województwo poznańskie podzielone zostało na pięć mniejszych. Kompetencje Wojewódzkiego Zarządu Gospo-darki Wodnej i  Melioracji poszerzono o  zadania związane z  budownictwem rolniczym na wsi, tworząc jeden Zarząd z  Dyrekcją Budownictwa Rolniczego w  Poznaniu. Powsta-ła instytucja pod nazwą Wojewódzki Zarząd Inwestycji

Rolniczych (WZIR). Dyrektorem został Jerzy Machczyński a zastępcami zostali:• Klemens Wolniak - zastępca do spraw planowania• Stanisław Pięta - zastępca do spraw technicznych• Andrzej Dzięgielewski - zastępca do spraw zaopatrzenia

rolnictwa i wsi w wodę• Wanda Mazurek – zastępca do spraw eksploatacji i kon-

serwacji urządzeń melioracyjnych i łąkarstwa• Remigiusz Wawrzyniak – zastępca do spraw budownic-

twaPo przejściu na emeryturę Jerzego Machczyńskiego na sta-nowisko dyrektora naczelnego WZIR powołano Kazimierza Grzesiaka. W  1983 roku został on wiceministrem w  Mini-sterstwie Rolnictwa. Dyrektorem Naczelnym Zarządu został wówczas Stanisław Pięta, a  zastępcą do spraw melioracji Zofia Tymczuk. Na bazie zlikwidowanych Powiatowych Inspektoratów Wodnych Melioracji powstały Rejonowe Oddziały WZIR podległe bezpośrednio wojewódzkim zarządom inwestycji rolniczych. Nowe jednostki, poza realizacją zadań związa-nych z gospodarką wodną w rolnictwie oraz zaopatrzeniem rolnictwa i wsi w wodę, prowadziły pełną obsługę inwesty-cyjną w zakresie budownictwa kubaturowego w państwo-wych gospodarstwach rolnych i  rolniczych spółdzielniach produkcyjnych. Do zakresu działań WZIR włączono zadania związane z inwestycjami budowlanymi i wodnymi w pań-stwowych ogródkach działkowych, szkołach rolniczych, spółdzielniach kółek rolniczych. Przemiany ustrojowe w latach 1987-1989 w Polsce przyczyniły się do likwidacji

państwowych gospodarstw rolnych i dotacji budżetu pań-stwa dla tych jednostek oraz dla rolniczych spółdzielni pro-dukcyjnych. W tej sytuacji działalność budowlana w Woje-wódzkich Zarządach Inwestycji Rolniczych przestała istnieć. W 1990 roku wojewodowie zdecydowali o przekształceniu tych jednostek w Wojewódzkie Zarządy Melioracji i  Urzą-dzeń Wodnych. Jednostkami terenowymi podległymi były Rejonowe Oddziały i Inspektoraty Wojewódzkich Zarządów Melioracji i Urządzeń Wodnych. 1 stycznia 1999 roku Wojewódzkie Zarządy Melioracji i Urządzeń Wodnych w Kaliszu, Koninie, Lesznie, Pile i Po-znaniu przekazane zostały do Samorządu Województwa Wielkopolskiego. Wielkopolski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Poznaniu, jako wojewódzka samorządowa jed-nostka budżetowa utworzony został przez Samorząd Woje-wództwa Wielkopolskiego Uchwałą Nr VII/34/99 z dnia 22 lutego 1999 roku. Po przejściu na emeryturę dyrektora Stanisława Pięty, dy-rektorem naczelnym została Zofia Tymczuk a  jej zastępcą Cezary Siniecki.

W  byłych województwach powołano Rejonowe Oddziały WZMiUW jako jednostki bezpośrednio podległe Wielko-polskiemu Zarządowi Melioracji i Urządzeń Wodnych w Po-znaniu. Obecne władze Wielkopolskiego Zarządu Melioracji i Urządzeń Wodnych w Poznaniu: Dyrektor – Arkadiusz Błochowiak Zastępca Dyrektora - Cezary Siniecki Główna Księgowa - Grażyna Żytkowiak

służb melioracyjnych w Wielkopolsce

12

Struktura Wielkopolskiego ZarząduMelioracji i Urządzeń Wodnych w Poznaniu

Wyszczegól- nienie

Dyrektor Podległe inspektoraty

Powiaty objęte

działalnością WZMiUW Poznań

Arkadiusz Błochowiak

Gniezno, Nowy Tomyśl, Oborniki, Przeźmierowo, Śrem, Wągrowiec, Września

Poznań, Gniezno, Września, Śrem, Grodzisk, Nowy Tomyśl, Wolsztyn,Szamotuły, Międzychód, Oborniki, Wągrowiec

Rejonowy Oddział w Koninie

Marian Jacolik

Koło, Słupca Koło, Turek, Słupca, Konin

Rejonowy Oddział w Lesznie

Franciszek Halec

- Gostyń, Kościan, Rawicz, Leszno

Rejonowy Oddział w Ostrowie Wlkp.

Łukasz Kuroszczyk

Jarocin, Kalisz, Kępno

Jarocin, Krotoszyn, Pleszew, Kalisz, Ostrów Wlkp., Kępno, Ostrzeszów

Rejonowy Oddział w Pile

Adam Rogoziecki

Trzcianka, Złotów

Czarnków, Trzcianka, Złotów, Piła, Chodzież

Powołanie samo-dzielnych służb meliora-cyjnych wiązało się z  koniecznością zapewnienia wsparcia dla rolnictwa w zakresie gospodarowania wodą, poprzez budowę i utrzymanie urzą-dzeń melioracji podstawowych i szczegółowych.

Inwestowanie w urządzenia melioracji i gospodarki wodnej wymaga pokaźnych zasobów finansowych, których nie-stety ciągle brakuje. Szacuje się, że aby zapewnić spraw-ne działanie tych urządzeń, rok rocznie potrzeba ok. 100 mln zł. Sytuację z niedoborem środków poprawiło wejście Polski do Unii Europejskiej, co zaowocowało wzrostem inwestycyjnym i  pozwoliło na złapanie oddechu w  walce z  niekorzystnym bilansem wodnym w  naszym regionie. W  roku 2010 uruchomiono Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 (PROW 2007-2013), w którym Wielkopolska otrzymała najwięcej środków finansowych ze wszystkich województw w  kraju. Poziom dofinansowania wzrósł do wysokości ok. 70-90 milionów złotych rocznie, co pozwoliło zaspokoić nawet 90 procent rocznych potrzeb. W ramach wszystkich programów pomocowych UE, zreali-zowano do tej pory 62 inwestycje o łącznej wartości 305,4 miliona złotych oraz 17 inwestycji w trakcie realizacji o war-tości 139,0 milionów złotych.

Największe inwestycje zrealizowane przy współudziale środków Unii Europejskiej: • budowa Zbiornika wodnego Jutrosin w gminie Jutrosin

(WRPO 2007-2013 za kwotę - 27,1 mln zł), • modernizacje obwałowań rzeki Warty – łącznie 42,23

km (PROW 2007-2013 i SPO 2004-2006 za kwotę 55,13 mln zł),

• zbiornik wodny Rydzyna gmina Rydzyna (PROW 2007-2013 za kwotę 30,1 mln zł),

• zbiornik wodny Jaraczewo - w realizacji , gm. Jaraczewo (PROW 2007-2013 za kwotę 14,8 mln zł),

• Rów Polski - regulacja i  obwałowanie w  km 8+100 - 21+100 gm. Rydzyna, Poniec, pow. leszczyński, gostyń-ski (PROW 2007-2013 za kwotę 22,61 mln zł)

Mijające 50 lat to czas wielu reform wynikają-cych między innymi ze zmian prawnych,

administracyjnych województw oraz powstania samorzą-

dów. W  każdym

z tych okresów me-lioracje i gospodarka wod-na były i są nadal istotnym elementem naszej gospodarki. Rozwijające się rolnictwo, przemysł, w  tym rolno-spożywczy, wymagają coraz większej ilości wody. Z  drugiej strony nawiedzające nasz region susze i powodzie nakładały na służby melio-racyjne i  gospodarki wodnej konieczność podejmo-wania działań interwencyjnych, organizacyjnych, konserwacyjnych, zmierzających do racjonalnego gospodarowania wodą, a przede wszystkim zapew-nienia bezpieczeństwa mieszkańcom regionu.

Mobilny zestaw pompowy wykorzystywany przez WZMiUW do akcji p. powodziowych

Rzeka Ołobok w Ostrowie

Jaz Sworowo 2, Orla w km 28+100

Zdjęcia z arciwum WZMiUW w Poznaniu

Zbiornik wodny Wonieść, gm. Kościan, Śmigiel, Krzywiń, Osieczna

Urząd Gminy BytnicaBytnica 5266-630 Bytnicatel. +48 68 391 57 96fax: +48 68 391 58 88e-mail: sekretariat@bytnica.pl

Piękna przyroda, urokliwe zakątki,dobroczynny dla zdrowia mikroklimat. To wymarzone miejsce na wy-poczynek.

Również tak sadzę i zapraszam, aby się o tym osobiście przekonać. Gmina Bytnica znajduje się w północnej części powiatu krośnieńskiego. Jest to jeden z najpiękniejszych za-kątków ziemi lubuskiej, nieskażony przemysłem krajobraz, jeziora o najwyższej jakości wód oraz rozległe lasy zajmują-ce prawie 80 procent terenu gminy. Znajdują się tutaj po-wierzchnie chronione, w tym tereny NATURA 2000 – 2087 ha, parki krajobrazowe – 6390 ha, obszary chronionego krajobrazu – 900 ha.Łączna powierzchnia terenów chronio-nych to 9940 ha co stanowi ponad 40 % powierzchni gminy. Będąc tutaj, koniecznie trzeba zobaczyć naszą przyrodniczą perełkę tj. Gryżyński Park Krajobrazowy z przepastnymi wą-wozami, bukowinami czy urokliwie wijącymi się rzeczkami. Na terenie Parku znajduje się 11 polodowcowych jezior, które są zasilane przez przeszło 100 źródeł położonych mię-dzy miejscowościami Gryżyna i Grabin. Obfitość i czystość wód stanowi o pięknie krajobrazu i rozmaitości form życia. W wodach rzeki żyją pstrągi a nad jej brzegami obserwo-wać można rzadkie ptaki. Nad brzegiem Jeziora Gryżyńskie-go, które należy do najczystszych i najpiękniej położonych akwenów Środkowego Nadodrza usytuowany jest Ośrodek Wypoczynkowy Anapausis.Miejscem, doskonale znanym fanatykom świata zwierząt jest Rykowisko Jeleni na Łąkach Dobrosułowskich. Na łąkach i nieużytkach nieopodal Dobrosołowa, co roku od września rozgrywa się największe w Europie rykowisko, gdzie króluje jeleń szlachetny. Ta nie lada gratka przyrod-nicza znana jest wśród turystów z zacięciem przyrodniczym w kraju i za granicą. Rozlegle bory sosnowe w Lasach Do-brosułowskich i niezniszczona przyroda to miejsca gdzie rokrocznie spotykają się amatorzy grzybobrania - wędró-wek po lesie w poszukiwaniu dorodnych borowików, kurek, kań czy też licznie występujących tu podgrzybków.

W sezonie letnim organizujecie dużo imprez. Które nich poleca Pan szczególnie?

Gmina słynie z bardzo aktywnych mieszkańców, którzy dla pozyskania środków na ważne dla nich cele społeczne przeprowadzają różne dochodowe imprezy. Prekursorem są mieszkańcy Dobrosułowa, którzy 20 września tego roku przeprowadzą jubileuszowy XX Festyn Pieczonego Ziem-niaka.Zawsze w 3 sobotę czerwca zapraszamy na Festyn Ruskich Pierogów w Budachowie. Jego główną atrakcją są ruskie

pierogi własnego wyrobu, które rokrocznie zjada ponad 5 tys. osób w ilościach ok. 30 tys. sztuk. Dużym zaintere-sowaniem cieszy się Festiwal Kultury Łowieckiej w Bytnicy. Podczas Festiwalu odbywają się międzynarodowe koncerty muzyki myśliwskiej, degustacja specjalnie przygotowa-nych potraw myśliwskich oraz pokazy malarstwa, trofeów i sprzętu myśliwskiego, wabienia, pokazu sokołów i wiele innych atrakcji związanych z myślistwem. W ubiegłym roku Festiwal wszedł w nowy etap i zmienił koncepcję oraz na-zwę na „Łowiectwo – między naturą a kulturą”. To rezultat rozwinięcia transgranicznej współpracy o kolejne działania mające na celu kształtowanie postaw przyrodniczych oraz integrację mieszkańców gmin na pograniczu powiatu kro-śnieńskiego i powiaty Spree Nisse i Cottbus. W ramach pro-jektu w ciągu roku odbyły się warsztaty kuchni myśliwskiej, sygnałów myśliwskich, wabienia a także konkursy wiedzy przyrodniczej oraz konkursy plastyczne w szkołach po oby-dwu stronach granicy. Posumowanie projektu będzie miało miejsce na Festynie w Bytnicy 16 sierpnia. Zapraszamy.

Gmina Bytnica do bogatych nie należy, a jednak dzięki inwestycjom bardzo dużo zmienia się tutaj na lepsze.

W celu poprawienia infrastruktury społecznej, a także ma-jąc na uwadze ochronę tak bogatego środowiska naturalne-go, gmina mimo skromnych dochodów, inwestuje znaczne środki. W Rankingu Gmin Wiejskich przeprowadzanego przez Rzeczpospolitą za wyniki w 2013 r. uplasowaliśmy się na 30 miejscu spośród 1576 gmin. Udzielamy też znacznych zniżek w podatku od nieruchomości przedsiębiorcom w tym w branży turystycznej.

Aby wzbogacić możliwości skorzystania przez turystów z bogatej oferty imprez które odbywają się w regionie, poprzez między innymi uzgodniony kalendarz imprez, powołaliśmy międzygminne porozumienie turystyczne „Lubuskie perły”. W skład porozumienia wchodzi pięć gmin, położonych w centrum województwa lubuskiego: Sulę-cin, Lubniewice, Bytnica, Łagów i Lubrza. Naszym celem jest współpraca na rzecz rozwoju oraz promocji turystyki, sportu i rekreacji w regionie. Łączą nas bogate walory przy-rodnicze, historyczne i kulturowe. Zapraszamy Państwa do odwiedzania miejsc, które mile zapadną w pamięć i wrócą we wspomnieniach. Przez obszar „Lubuskich pereł” przebie-ga autostrada A2.

Dziękuje za rozmowę Rozmawiała Renata Ratajczak

Gmina Bytnica – jedna z Lubuskich pereł

Rozmawiamy z Wójtem Gminy Bytnica – Leszkiem Olgrzymkiem

14

Leżąca przy zachodniej granicy województwa wielko-polskiego Gmina Siedlec posiada głównie rolniczy cha-rakter. Dominuje tutaj hodowla trzody chlewnej, uprawy (zbóż, grzybów hodowlanych, warzyw) oraz przetwórstwo rolno-spożywcze. Gmina słynna jest, choćby ze wspania-łych wyrobów wędliniarskich, których część tra� a na eks-port. Ostatnie lata to szybki jej rozwój m.in. dzięki unijnym środkom (nowa kanalizacja, inwestycje drogowe i inne), jak i  własnemu wysiłkowi oraz zaangażowaniu jej gospodar-nych mieszkańców.

Siedlec może pochwalić się wieloma atrakcjami tury-stycznymi w  związku, z  czym stale przybywa tu gospo-darstw agroturystycznych działających przez okrągły rok.

Okoliczne lasy, jeziora, urokliwe zakątki, szlaki piesze, ro-

Situated by the western border of the province of Wielkopolska, the municipality of Siedlec is mostly rural in character. The farming of pigs, cereal grains, mushrooms and vegetables prevails, along with food processing. The municipality is famous for its delicious cured meats, of which some part is exported. Recent years have brought a rapid development boosted by the in� ow of EU funding (new sewerage, road investments, etc.) and the e� orts of the thrifty locals.

Siedlec boasts numerous tourist attractions and, as a result, the number of tourist farms operating all year round is growing.

The local forests, lakes, charming spots, routes for

Cured-meat treats and good fun: the Municipalityof Siedlec yet again invites you to the Pig Fest

Wędliniarskie smakowitości i dobra zabawa– Gmina Siedlec kolejny raz zaprasza na Święto Świni

Urząd Gminy Siedlec64-212 Siedlec ul. Zbąszyńska 17 tel. +48 68 384 85 21tel. +48 68 384 85 95fax +48 68 384 84 73

www.siedlec.pl

werowe i kajakowe, a do tego malownicze krajobrazy przy-ciągają turystów z  położonego 80 km od Gminy Poznania, jak i  innych części Polski. Spacery, wędkowanie, zbieranie runa leśnego, pływanie (nad jeziorem Borui działa strzeżone kąpielisko) - słowem - każdy znajdzie tu dla siebie odpo-wiednią formę relaksu i wypoczynku, zarówno biernego, jak i aktywnego.

Siedlec w ostatnich latach najbardziej rozsławiło Święto Świni - impreza, która odbywa się od 2004 r. Święto wy-myślił wójt gminy Adam Cukier, który, jak co roku gorąco zachęca i zaprasza gości i mieszkańców do wspólnej zaba-wy. Jest ono wyrazem uznania dla rolniczej pracy oraz zna-komitą okazją do spotkań przedstawicieli branży rolniczej, zwłaszcza, zajmujących się przetwórstwem mięsa.

walking, cycling and kayaking, along with picturesque landscapes, have been attracting tourists from Poznań (80 km away) and other parts of Poland. You can choose from walking, � shing, mushroom picking, swimming (there is a guarded swimming area at the lake in Boruja); in a word, everyone will � nd something to suit their taste.

In the last few years, Siedlec became well-known thanks to the Pig Fest, held since 2004. It was Adam Cukier, Mayor of the Municipality, who came up with the idea. Every year he invites visitors and encourages the locals to have fun together. This is a token of appreciation for the farmers’ work and an excellent opportunity for the representatives of the farming industry - the meat processing sector in particular - to meet up.

Impreza ta ob� tuje też w  wiele atrakcji. Integralną jej część stanowi konkurs na najlepsze wyroby wędliniarskie, organizowany wśród zakładów tej branży. Świętu towa-rzyszą ponadto wystawy oraz sympozja i  prezentacje do-tyczące problematyki rolniczej i hodowlanej. Najważniejsza jest, jednak dobra zabawa a tę gwarantują zarówno lokalni wykonawcy, jak i zaproszone gwiazdy.

Liczba gości, którzy odwiedzają Gminę w dniach Świę-ta sięga ok. 40 tysięcy i ciągle przybywają nowi zachęceni sławą tego wydarzenia promującego polską żywność, jak i turystyczne walory gminy.

Zapraszamy i  gwarantujemy dobrą zabawę połączoną z degustacją najlepszych w kraju wyrobów wędliniarskich!

The event abounds in attractions. Its integral part has been the contest for the best cured meats, organised for the businesses from the industry. The Fest is accompanied by exhibitions and symposia as well as presentations related to farming and breeding issues. The most important, how-ever, is good fun which is provided by local performers and guest stars.

The estimated number of people visiting the municipal-ity during the fest is 40,000, while new visitors continue to come encouraged by the popularity of the event promoting both Polish food and the local tourist attractions.

We invite you to join them, and we can guarantee great fun combined with the tasting of Poland’s best cured meats!

15

Rozmowa z Wójtem Gminy SiedlecAdamem CukieremGmina Siedlec składa się z 26 mniejszych i większych wsi. Trudno zarządzać na tak rozproszonym terenie. Jednak cieszy się Pan zaufaniem mieszkańców już kilkanaście lat. Co jest tutaj najtrudniejsze?

Najtrudniej jest sprostać oczekiwaniom mieszkańców Gminy w taki sposób, aby wszyscy byli zadowoleni. W cią-gu ostatnich kilkunastu lat znacząco zmienił się krajobraz naszej Gminy. Przybyło nowych dróg, chodników, ścieżek rowerowych, świetlic, boisk sportowych czy placów zabaw. Wspólnie wyremontowaliśmy sale wiejskie, dokonaliśmy renowacji miejsc pamięci, ustanowiliśmy pomniki przyro-dy, a także zadbaliśmy o plaże, wspierając przez to rozwój turystyki. Jednak najdroższe i chyba zarazem najważniejsze przedsięwzięcia, które zrealizowaliśmy są niewidoczne dla oczu. Zwodociągowaliśmy niemal całą Gminę i  zbu-dowaliśmy kanalizację sanitarną dla kilku miejscowości. Nad rozszerzeniem tych inwestycji pracujemy nieustan-nie. Oczekiwania są coraz większe, bo jak wiadomo apetyt rośnie w  miarę jedzenia. Niestety, te oczekiwania często przerastają możliwości Gminy Siedlec. Mimo to, dokładam wszelkich starań, by zaspokoić najważniejsze potrzeby mieszkańców. Zarządzam budżetem racjonalnie, dokładnie analizując każdy wydany grosz. Trzeba mieć bowiem na uwadze, że stoją przed nami zadania, które Gmina Siedlec z mocy ustawy, musi zrealizować.

Gmina Siedlec jest w tej szczęśliwej sytuacji, że dzia-łają tutaj duże � rmy, zatrudniające mieszkańców. Czy może Pan liczyć na wsparcie przedsiębiorców?

Tak i bardzo wysoko cenię sobie współpracę i pomoc z  ich strony. Po pierwsze, jak Pani wspomniała, lokalne � rmy sta-nowią miejsce zatrudnienia znacznej części mieszkańców, dzięki czemu w  Gminie Siedlec notuje się jeden z  najniż-szych wskaźników stopy bezrobocia w Województwie Wiel-kopolskim. Po drugie podatki. Środki z tej daniny stanowią dochód budżetu Gminy, a  więc to dzięki nim realizujemy większość inwestycji, jak chociażby budowa dróg czy chod-ników. Po trzecie życzliwość i  zrozumienie. Przedsiębiorcy niejednokrotnie sponsorowali różne przedsięwzięcia w za-kresie zarówno oświaty jak i kultury. W ramach tych działań realizowaliśmy między innymi „Święto Świni” – imprezę, która rozsławiła Siedlec nie tylko w Polsce, ale nawet poza jej granicami.

Wywołał Pan temat „Święta Świni”. Jest Pan jego po-mysłodawcą. Początkowo nazwa wzbudzała kontro-wersje i niezadowolenie mieszkańców. Okazało się, że to Pan miał rację i  dzisiaj to jedna z  najbardziej rozpoznawalnych imprez w  regionie. Sympatycy ściągają do Siedlca z odległych krańców Polski i nie tylko.

„Święto Świni” było dla mieszkańców naszej Gminy czymś znacznie więcej niż tylko weekendową rozrywką. Gościliśmy u nas wiele autorytetów – ludzi nauki. Uczyliśmy się od nich i dziś tę wiedzę wykorzystujemy. Przypomnę o licznych sym-pozjach naukowych, organizowanych w  ramach obchodów Święta, które w  znaczący sposób podnosiły świadomość rolników. Ich tematami przewodnimi były sprawy aktualne i  niezwykle ważne, jak chociażby ochrona środowiska, po-zyskiwanie alternatywnych źródeł energii, ubezpieczenia, zagadnienia weterynaryjne, sposoby efektywnego inwesto-wania w  rozwój gospodarstwa oraz możliwości uzyskania środków na te inwestycje. Jednakże nie tylko głód nauki udało nam się zaspokoić. O Siedlcu zrobiło się głośno również dzięki wspaniałym wędliniarskim wyrobom, produkcji lokal-nych masarni i potraw przygotowanych przez panie z kół go-spodyń wiejskich. Przy okazji „Święta Świni” organizowaliśmy bowiem konkurs na najsmaczniejszy Produkt Regionalny oraz potrawę. Podnoszenie jakości produktów, dbałość o tradycję, o niezapomniane walory smakowe sprawiły, że prawdziwy-mi zwycięzcami wspomnianych konkursów staliśmy się my wszyscy, konsumenci. Zbudowaliśmy, kolokwialnie mówiąc, kawał historii. Toteż z  pewną nostalgią wspominam każdą z dziesięciu edycji Święta Świni. Niesamowita atmosfera, pro-mocja, integracja, pogłębienie wiedzy, kultywowanie tradycji – to wszystko udało nam się wspólnie osiągnąć.

Z  żalem muszę ogłosić, że w  tym roku obchody „Święta Świni” będą bardzo skromne. Jestem pomysłodawcą tego przedsięwzięcia, ale przede wszystkim jestem rozsądnym włodarzem Gminy Siedlec. Do tej pory godziliśmy organiza-cję „Święta Świni” z realizacją wszystkich zadań stawianych naszej gminie. Jednakże, w  dobie ogólnokrajowego kry-zysu i  znacznie ograniczonego budżetu, nadszedł czas na wybór priorytetów. Kilka dnia temu podpisaliśmy umowy na rozszerzenie zakresu projektu pod nazwą „Kompleksowe zagospodarowanie ścieków w  zlewni rzeki Obry – Gmina Siedlec” o  następujące zadania: „Budowa kanalizacji sa-nitarnej w  miejscowościach Jaromierz i  Mała Wieś wraz z kolektorami tłocznymi Jaromierz – komora połączeniowa K-P-2, Mała Wieś – Kopanica (część I)”, „Budowa kanali-zacji sanitarnej w  miejscowości Kopanica wraz z  kolekto-rami tłocznymi Mała Wieś – Kopanica (część II), Kopanica – Jaromierz” w  ramach tak zwanego Funduszu Spójności i budowę wodociągu w  miejscowości Boruja w  ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich. Są to dla nas spra-wy najważniejsze, ponieważ inwestując w  infrastrukturę poprawiamy komfort życia mieszkańców, czyniąc milowy krok w rozwoju Gminy. Słyniemy z gościnności, ale przede wszystkim z  gospodarności, dlatego wierzę, że spotkam się ze zrozumieniem. Inna decyzja stwarzałaby ryzyko za-chwiania budżetu, a na to, jako wójt, pozwolić nie mogę.Dziękuję za rozmowę.

Renata Piątkowska-Ratajczak

16

Unijnych korzyścidla Gminy Siedlec ciąg dalszyW  dniu 24.07.2014 r., Prezes Zakładu Eksploatacji Urządzeń Komunalnych Sp. z o. o. p. Maciej Brudło pod-pisał w Wojewódzkim Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Poznaniu aneks rozszerzający projekt pn.: „Kompleksowe zagospodarowanie ścieków w  zlewni rzeki Obry – Gmina Siedlec POIS.01.01.00-00-003/10”. Do zbudowanej kanalizacji w ośmiu miej-scowościach (patrz mapa) dobudowana zostanie kana-lizacja sanitarna w  Jaromierzu, Kopanicy i  Małej Wsi. Także z tych trzech miejscowości ścieki będą tłoczone do m. Obra w Gminie Wolsztyn i dalej do OŚ Wolsztyn.W ramach rozszerzenia projektu zostaną wykonane 20,51 km sieci w tym: 9,83 km sieci grawitacyjnej; 2,18 km przykanalików; 2,69 km sieci tłocznej; 5,81 km rurociągów przesyłowych; 1 tłocznia ścieków oraz 9 szt. przepompowni ścieków. Całkowita wartość projektu wyniesie 38.674.549,59 zł brutto. Planowana całkowita dotacja wyniesie 19.266.615,89 zł. Projekt obejmie swoim zasięgiem 11 wsi gm . Siedlec.

Municipality of Siedlec continues to bene� t from EU membershipOn 24 July 2014, at the o� ce of the Regional Fund for Environmental Care and Water Management in Poznań, the Chairman of Zakład Eksploatacji Urządzeń Komunalnych Sp. z o. o. (Municipal Facilities Plant, limited liability company) Mr Maciej Brudło, signed an annex which extends the project „Comprehensive management of waste water in the drainage basin of River Obra - the Municipality of Siedlec POIS.01.01.00-00-003/10”. The existing sewerage systems in eight lo-calities (see map) will be extended to include sanitary sewerage in Jaromierz, Kopanica and Mała Wieś. Wa-ste water from these three localities will be pumped to the town of Obra in the municipality of Wolsztyn and then to the Wolsztyn waste water treatment plant.As part of the extension, 20.51 km of network will be built, including: 9.83 km of gravity-� ow water sup-ply; 2.18 km of house sewers; 2.69 of pumped water supply network; 5.81 km of pipeline; 1 sewage col-lection system and 9 waste water pumping stations. The total gross value of the project will be PLN 38,674,549.59. The overall envisaged subsidy will be PLN 19,266,615.89. The project will cover 11 villages across the municipality of Siedlec.

Lp. Nazwa zadania Rozpoczęcie realizacji zadania

Zakończenie realizacji zadania

6 Budowa kanalizacji sanitarnej w miejscowościach Chobienice – etap II, Grójec Mały i Grójec Wielki wraz z kolektorem ścieków Grójec Mały - Chobienice

07.2013 09.2014

7 Budowa kanalizacji sanitarnej w miejscowościach Jaromierz i Mała Wieś wraz z kolektorami tłocznymi Jaromierz – komora połączeniowa K-P-2, Mała Wieś – Kopanica (część I)

07.2014 08.2015

8 Budowa kanalizacji sanitarnej w miejscowości Kopanica wraz z kolekto-rami tłocznymi Mała Wieś – Kopanica (część II), Kopanica Jaromierz

07.2014 09.2015

*) zadania realizowane w ramach działania I.1 Gospodarka wodno-ściekowa w aglomeracjach powyżej 15 tys. RLM.Priorytetu I. Gospodarka wodno-ściekowaProgramu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2007 – 2013

Zakład Eksploatacji UrządzeńKomunalnych Sp z o.o. w Siedlcuul. Zbąszyńska 1564 212 Siedlectel/fax + 48 68 384 80 80e-mail : zeuk@siedlec.plwww.zeuk.pl

Pozostałe zadnia w trakcie realizacji

K i e r u n k i r o z w o j u skala 1:20 000

Miejscowości objęte zakresem rozszerzonymprojektu

Miejscowości objęte zakresem podstawowymprojektu

Kierunek przepływu ścieków

Projektowana sieć - zakres rozszerzony

Projektowana sieć - zakres podstawowy

JAROMIERZ

KOPANICA

MAŁA WIEŚ

17

SŁAWA – MIASTO, DO KTÓREGO SIĘ WRACA

Sława leży na pograniczu Dolnego Śląska i Wielkopolski. Sły-nie m.in. z Jeziora Sławskiego, największego akwenu w po-łudniowo-zachodniej części kraju, które wraz z dziewięcioma innymi jeziorami tworzą Pojezierze Sławskie, przyciągające miłośników sportów wodnych i  wędkarstwa czystą wodą, plażami, ośrodkami wypoczynkowymi oraz ciszą i spokojem.

Urozmaicona linia brzegowa jeziora z  licznymi półwyspa-mi i  zatoczkami stwarza doskonałe warunki dla bytowania licznych gatunków ptactwa wodno-błotnego. Wśród nich spotkać można bąka, gęś gęgawę, łabędzia niemego, kormo-rana, żurawia, perkoza dwuczubego. W  okolicznych lasach gniazdują rybołowy, kanie, myszołowy, jastrzębie. Jezioro zostało też włączone do programu Natura 2000, jako konty-nentalny obszar specjalnej ochrony ptaków.

Pomiędzy jeziorem a miastem rozciąga się Park Miejski. Ro-śnie w nim m.in. najgrubsza w Polsce sosna czarna, a pora-stający wiele drzew bluszcz pospolity tworzy największe jego skupisko na zachodzie Polski. W Sławie można spotkać wielu znanych muzyków czy arty-stów. Biorą oni udział m.in. w Sławskiej Nocy Reggae, Festi-walu Bluesowym Las, Woda& Blues, Mityngu Brydżowym czy Lecie Bez Granic będącym świętem miasta.Na Nowym Rynku znajduje się pierwsza w  Polsce Aleja Gwiazd Bluesa. Swoje dłonie odcisnęli tu m.in.: Magda Piskorczyk oraz Sławek Wierzcholski z  Nocnej Zmiany Blu-esa, Józef Skrzek, Leszek Winder, Ryszard Riedel. Honorową gwiazdą alei jest nieżyjący już Tadeusz Nalepa - Ojciec Pol-skiego Bluesa.

Sława lies in the borderland of Lower Silesia and Greater Poland. It is known for Lake Sławskie, the largest reservoir in the south-western part of the country, which, along with nine other lakes, makes up the Sławskie Lakeland attracting water sports and fishing enthusiasts with its clear waters, beaches, leisure centres, peace and quiet.

The varied coastline with numerous peninsulas and little bays provides an excellent habitat for many species of water-fowl. These include the Eurasian Bittern, the Greylag Goose, the Mute Swan, the Great Cormorant, the Common Crane and the Great Crested Grebe. The local forests are home to ospreys, kites, buzzards and hawks. The lake was included in the Natura 2000 programme as a continental area of special fowl protection.

The City Park stretches between the lake and the town. It features Poland’s thickest black pine. Many of the tree trunks make up the largest habitat of ivy in western Poland. In Sława you can come across many famous musicians and artists. They perform during the local Reggae Night, the Las, Woda & Blues (“Forest, Water & Blues”) Festival, the Bridge Meeting or the Lato Bez Granic (“Summer Without Borders”) city fest.

Poland’s first Blues Walk of Fame can be found in the New Market Square. It features handprints left by Magda Piskorc-zyk and Sławek Wierzcholski of Nocna Zmiana Bluesa, Józef Skrzek, Leszek Winder and Ryszard Riedel. The late Tadeusz Nalepa, the father of Polish blues, is the honorary star of the Walk of Fame.

The number of events held in Sława, especially in the sum-mer season, will satisfy even the most demanding of tour-ists. The town’s scenic location and charming atmosphere will make everyone want to return to Sława for more.

Sława: a town you willreturn to

Liczba imprez organizowanych w Sławie - zwłaszcza - w se-zonie letnim usatysfakcjonuje najbardziej wymagających turystów. Malownicze położenie miasta i  urokliwy sławski nastrój sprawią, że ci, którzy raz zasmakują w Sławie, wrócą tutaj ponownie.

Ważniejsze imprezy odbywające się w sezonie letnim: • Ogólnopolski Festiwal Bluesowy Las, Woda & Blues• Papieski Spływ Kajakowy• Zlot Garbatych bolidów• Bluesobiegi sławskie • Lato bez granic – SŁAWA• Zawody w Triathlonie• Międzynarodowy Kongres Brydżowy• Sławska Noc Reggae• Maraton pływacki • Regaty o Puchar Ziem Zachodnich w klasie Omega • Festiwal Muzyki Chóralnej

18

SŁAWA – MIASTO, DO KTÓREGO SIĘ WRACASława: a town you willreturn to

Sława – eine Stadt, in die man wieder zurück kommtSława liegt an der Grenze zwischen Niederschlesien und Gro-ßpolen. Die Stadt ist u.a. für Jezior Sławskie (Schlesiersee) bekannt, der das größte Gewässer im Südwesen von Polen ist. Dieser See bildet mit neun anderen Seen die Sławskie--Seeplatte, die mit ihrem sauberen Wasser, Stränden, Erho-lungseinrichtungen und Ruhe und Stille Wassersportler und Angler anzieht.

Eine abwechslungsreiche Uferlinie mit mehreren Halbinseln und Buchten schafft ausgezeichnete Existenzbedingungen für zahlreiche Sumpf- und Wasservogelarten. Unter ihnen kann man Dommel, Graugans, Höckerschwan, Kormoran, Kranich, Haubentaucher finden. In den nah gelegenen Wäl-dern nisten: Fischadler, Milan, Mäusebussard, Habicht. Der See wurde in das Programm Natura 2000 als kontinentales besonderes Vogelschutzgebiet aufgenommen. Zwischen dem See und der Stadt erstreckt sich der Stadtpark. Dort wächst u.a. die polenweit dickste Schwarzkiefer. Hier kann man auch den in Westpolen größten Bestand an Ge-wöhnlichen Efeu vorfinden, der zahlreiche Bäume bewächst. In Sława kann man viele bekannte Musiker oder Künstler antreffen. Sie nehmen u.a. an Sławska Noc Reggae (Sława--Reggae-Nacht), Festiwal Bluesowy Las, Woda & Blues (Blu-es-Festival Wald, Wasser & Blues), Mityng Brydżowy (Brid-ge-Spiel-Meeting) oder an dem Stadtfest Lato Bez Granic (Sommer ohne Grenzen) teil.

Auf dem Neuen Markt wurde die erste polnische Blues-Stars--Allee errichtet. Ihre Handabdrücke ließen hier u.a.: Magda Piskorczyk sowie Sławek Wierzcholski von der Band Nocna Zmiana Bluesa, Józef Skrzek, Leszek Winder, Ryszard Riedel. Ehrenstar in der Allee ist der verstorbene Tadeusz Nalepa, der als Vater des polnischen Blues gilt.

Die Anzahl der insbesondere in der Sommerzeit in Sława organisierten Veranstaltungen stellt auch die anspruch-svollsten Touristen zufrieden. Die malerische Stadtlage und zauberhafte Atmosphäre von Sława führen dazu, dass die-jenigen, die einmal an Sława Gefallen finden, hier wieder kommen werden.

Some of the major events held in the summer season include: • Forest, Water & Blues Nationwide Blues Festival• Papal Kayak Tour • VW Beetle show• Sława Blues Runs • Summer Without Borders - SŁAWA• Triathlon race• International Bridge Congress• Sława Reggae Night • Swimming marathon • Omega-class Western Cup Regatta • Choral Music Festival

Wichtigste Events in der Sommerzeit: • Gemeinpolnisches Blues-Festival Wald, Wasser&Blues• Päpstliche Paddelboottour• Buckel-Bolide-Rally• Sława-Blueslauf • Sommer ohne Grenzen - SŁAWA• Triathlon-Wettkämpfe• Internationaler Bridge-Spiel-Kongress• Sława-Reggae-Nacht • Schwimmmarathon• Regatta um Westlandpokal in der Omega-Klasse• Chormusikfestival

Reko

men

dujemy

/ We

reko

mmen

d

A COMBINATION OF A PUB AND A MUSEUM

Proletaryat has been a cult venue since its inception 10 years ago. A provoking Lenin’s bust at the door, the walls decorated with paintings, and a plethora of things related to the spirit of the past era make up a unique atmosphere. Here you can have a coffee in a glass with an aluminium spoon, naturally-brewed Proletaryat beer, old-style lemonade and Polish vodka; the latter can be enjoyed with some herring and gherkins or bread with lard topping. The pub hosts meetings with interesting people. This is the perfect place for trips down the memory lane with your friends or an evening meeting over a pint of good beer and chill-out music.By visiting Proletaryat you contribute to saving Polish classic cars, as the venue donates most of its revenue to their restoration. So far two old fire engines, a FIAT 125p and a black Volga were restored; works are underway on rebuilding the cult JELCZ bus, the so-called “cucumber”.

9 Wrocawska St., www.proletaryat.pl

SPANISH GARDEN AT THE HEART OF THE OLD TOWN

Tapas Bar is one of the most famous and popular restaurants in Poznań, which has already become an inherent element in the topography of the Stary Rynek Square. It is the meeting place for those who find pleasure in unusual food and a glass of good wine, sherry or any other favourite drink.The restaurant specialises in gambas in white wine and garlic sauce, beefsteak with pepper, grilled meats and other tapas...In the Summer, Tapas Bar offers a garden, where visitors may sit and enjoy the Old Market Square atmosphere in the very heart of Poznań. The garden is open from the very morning – visitors may enjoy a fantastic outdoor breakfast out of a great variety: French, spicy, Spanish, Polish, intercontinental or a tapas-breakfast. The garden is open until very late at night – as customary in Spain.In the evening you may sit down with your friends enjoying a mojito or a capirinha.

60 Stary Rynek/Wrocławska, tel. +48 61 852 85 32, www.tapas.pl

PUB’S & CLUBS

ALCATRAZKlub Muzyczny13/15 Nowowiejskiego St.tel. +48 61 853 28 81 Co wieczór gramy inn¹ muzykêwww.alcatraz.pl

ROOM 5580/82 Stary Rynektel. +48 61 855 32 24www.room55.pl

RESTAURANTS

RESTAURACJA GRECKAMYKONOS

14 Wolnoœci Sq.tel. +48 61 853 34 36otw. pn.-pt. 11-23, sob.-niedz. 12-23www.tawerna-mykonos.com.pl

CAFE BORDO

Restauracja-Kawiarnia28 ¯ydowska St.tel. +48 61 851 00 81www.cafebordo.comUniesienia dla podniebienia w naj-piêkniejszym ogrodzie Starówki

THE MEXICAN

19 Kramarska St. (od ul.Wielkiej)tel. +48 61 851 05 36www.mexican.pl

GIRASOLE

27 ¯ydowska St.tel. +48 61 851 37 29www.girasole.com.ple-mail: trattoria�girasole.com.plOtwarte od 12 do ostatniegogoœcia. Polecamy kuchniê w³osk¹i œródziemnomorsk¹

RESTAURACJA HOTELNH Poznañ

67 Œwiêty Marcin St. tel. +48 61 624 88 00 fax +48 61 624 88 01nhpoznan�nh-hotels.comwww.nh-hotels.com

PIANO BAR

Restaurant & Cafe

BROWAR PUB S³odownia

42 Pó³wiejska St.tel./fax +48 61 859 65 70www.pianobar.poznan.plwww.slodownia.com

Lokalizacja: Stary Browar wejœciez Dziedziñca Sztuki lub od ul. Koœciuszki

CHIÑSKA RESTAURACJA

AZALIA

34 Œw. Marcin St.tel. +48 61 853 24 42open 12 pm-10.30 pmwww.azalia.poznan.plchiñski masa¿

Whe

reto

g o

Muzeum Socrealizmu

welcome_kwiecien2012.qxd 7/20/2012 9:48 AM Page 1

Food is a celebration, so there is no need to hurry... and nights in Greece are long...

Without a shadow of doubt, Mykonos is the only authentic Greek tavern in Poznań. A holiday atmosphere, Greek hospitality, music and interiors inspired by the architecture and climate of the island of Myconos make this a very special place. Mykonos quickly became popular with Poznań’s gourmands for its excellent and beautifully served cuisine. All products are imported from Greece and the chef is also a native of this enchanting country. Mykonos offers the authentic taste of traditional Greek food – grilled octopus, feta cheese, Greek olives, fresh herbs and lamb which will take all visitors on a magnificent journey to this sunny island.

14 Wolności Sq., tel. 061 853 34 36, www.tawerna-mykonos.com.pl

ELEGANCE AND REFINEMENT

Discreet service, refined elegance and sophistication best describe the Delicjusz Hotel and Restaurant. The restaurant serves excellent food and specializes in Polish cuisine which will tickle the palate of the most demanding guests. The hotel features a beautiful garden and offers a variety of active recreation options such as horseback riding, bowling and other attractions which will make every guest’s stay in Delicjusz an unforgettable experience. The hotel is the ideal venue for organizing conventions, conferences, training sessions and business meetings.

Trzebaw-Rosnówko, 1 Poznańska St., tel. + 48 61 810 81 08, +48 61 819 52 60, fax + 48 61 819 52 55, www.delicjusz.pl

welcome_sierpien 2014_rekom.indd 28 2014-08-04 16:55:42

20

PUB’S & CLUBS

ALCATRAZKlub Muzyczny13/15 Nowowiejskiego St.tel. +48 61 853 28 81 Co wieczór gramy inn¹ muzykêwww.alcatraz.pl

ROOM 5580/82 Stary Rynektel. +48 61 855 32 24www.room55.pl

RESTAURANTS

RESTAURACJA GRECKAMYKONOS

14 Wolnoœci Sq.tel. +48 61 853 34 36otw. pn.-pt. 11-23, sob.-niedz. 12-23www.tawerna-mykonos.com.pl

CAFE BORDO

Restauracja-Kawiarnia28 ¯ydowska St.tel. +48 61 851 00 81www.cafebordo.comUniesienia dla podniebienia w naj-piêkniejszym ogrodzie Starówki

THE MEXICAN

19 Kramarska St. (od ul.Wielkiej)tel. +48 61 851 05 36www.mexican.pl

GIRASOLE

27 ¯ydowska St.tel. +48 61 851 37 29www.girasole.com.ple-mail: trattoria�girasole.com.plOtwarte od 12 do ostatniegogoœcia. Polecamy kuchniê w³osk¹i œródziemnomorsk¹

RESTAURACJA HOTELNH Poznañ

67 Œwiêty Marcin St. tel. +48 61 624 88 00 fax +48 61 624 88 01nhpoznan�nh-hotels.comwww.nh-hotels.com

PIANO BAR

Restaurant & Cafe

BROWAR PUB S³odownia

42 Pó³wiejska St.tel./fax +48 61 859 65 70www.pianobar.poznan.plwww.slodownia.com

Lokalizacja: Stary Browar wejœciez Dziedziñca Sztuki lub od ul. Koœciuszki

CHIÑSKA RESTAURACJA

AZALIA

34 Œw. Marcin St.tel. +48 61 853 24 42open 12 pm-10.30 pmwww.azalia.poznan.plchiñski masa¿

Whe

reto

go

welcome_kwiecien2012.qxd 7/20/2012 9:48 AM Page 1

PUB’S & CLUBS

ALCATRAZKlub Muzyczny13/15 Nowowiejskiego St.tel. +48 61 853 28 81 Co wieczór gramy inn¹ muzykêwww.alcatraz.pl

ROOM 5580/82 Stary Rynektel. +48 61 855 32 24www.room55.pl

RESTAURANTS

RESTAURACJA GRECKAMYKONOS

14 Wolnoœci Sq.tel. +48 61 853 34 36otw. pn.-pt. 11-23, sob.-niedz. 12-23www.tawerna-mykonos.com.pl

CAFE BORDO

Restauracja-Kawiarnia28 ¯ydowska St.tel. +48 61 851 00 81www.cafebordo.comUniesienia dla podniebienia w naj-piêkniejszym ogrodzie Starówki

THE MEXICAN

19 Kramarska St. (od ul.Wielkiej)tel. +48 61 851 05 36www.mexican.pl

GIRASOLE

27 ¯ydowska St.tel. +48 61 851 37 29www.girasole.com.ple-mail: trattoria�girasole.com.plOtwarte od 12 do ostatniegogoœcia. Polecamy kuchniê w³osk¹i œródziemnomorsk¹

RESTAURACJA HOTELNH Poznañ

67 Œwiêty Marcin St. tel. +48 61 624 88 00 fax +48 61 624 88 01nhpoznan�nh-hotels.comwww.nh-hotels.com

PIANO BAR

Restaurant & Cafe

BROWAR PUB S³odownia

42 Pó³wiejska St.tel./fax +48 61 859 65 70www.pianobar.poznan.plwww.slodownia.com

Lokalizacja: Stary Browar wejœciez Dziedziñca Sztuki lub od ul. Koœciuszki

CHIÑSKA RESTAURACJA

AZALIA

34 Œw. Marcin St.tel. +48 61 853 24 42open 12 pm-10.30 pmwww.azalia.poznan.plchiñski masa¿

Whe

reto

go

Muzeum Socrealizmu

welcome_kwiecien2012.qxd 7/20/2012 9:48 AM Page 1

GIRASOLE27 ¯ydowska St.tel. +48 61 851 37 29www.girasole.com.ple-mail: trattoria@girasole.com.plOtwarte od 12 do ostatniego gościa. Polecamy kuchniê w³osk¹ i śródziemnomorsk¹

PUB’S & CLUBS

ALCATRAZKlub Muzyczny13/15 Nowowiejskiego St.tel. +48 61 853 28 81 Co wieczór gramy inn¹ muzykêwww.alcatraz.pl

ROOM 5580/82 Stary Rynektel. +48 61 855 32 24www.room55.pl

RESTAURANTS

RESTAURACJA GRECKAMYKONOS

14 Wolnoœci Sq.tel. +48 61 853 34 36otw. pn.-pt. 11-23, sob.-niedz. 12-23www.tawerna-mykonos.com.pl

CAFE BORDO

Restauracja-Kawiarnia28 ¯ydowska St.tel. +48 61 851 00 81www.cafebordo.comUniesienia dla podniebienia w naj-piêkniejszym ogrodzie Starówki

THE MEXICAN

19 Kramarska St. (od ul.Wielkiej)tel. +48 61 851 05 36www.mexican.pl

GIRASOLE

27 ¯ydowska St.tel. +48 61 851 37 29www.girasole.com.ple-mail: trattoria�girasole.com.plOtwarte od 12 do ostatniegogoœcia. Polecamy kuchniê w³osk¹i œródziemnomorsk¹

RESTAURACJA HOTELNH Poznañ

67 Œwiêty Marcin St. tel. +48 61 624 88 00 fax +48 61 624 88 01nhpoznan�nh-hotels.comwww.nh-hotels.com

PIANO BAR

Restaurant & Cafe

BROWAR PUB S³odownia

42 Pó³wiejska St.tel./fax +48 61 859 65 70www.pianobar.poznan.plwww.slodownia.com

Lokalizacja: Stary Browar wejœciez Dziedziñca Sztuki lub od ul. Koœciuszki

CHIÑSKA RESTAURACJA

AZALIA

34 Œw. Marcin St.tel. +48 61 853 24 42open 12 pm-10.30 pmwww.azalia.poznan.plchiñski masa¿

Whe

reto

go

Muzeum Socrealizmu

welcome_kwiecien2012.qxd 7/20/2012 9:48 AM Page 1

HOTEL-RESTAURACJADELICJUSZTrzebaw-Rosnówko1 Poznańska St.tel. +48 61 810 81 08, +48 61 819 52 60fax +48 61 819 52 55www.delicjusz.pl

DON PRESTIGE RESIDENCE2 Św. Marcin St.tel. +48 61 8590 590fax. +48 61 8590 591e-mail: reception@donprestige.comwww.donprestige.com

RESTAURACJA GRECKA MYKONOS14 Wolności Sq.tel. +48 61 853 34 36otw. pn.-pt. 11-23 sob.-niedz. 12-23www.tawerna-mykonos.com.pl

PIANO BARRestaurant & CafeBROWAR PUB Słodownia42 Pó³wiejska St.tel./fax +48 61 859 65 70www.pianobar.poznan.plwww.slodownia.comLokalizacja: Stary Browar wejście z Dziedziñca Sztuki lub od ul. Kościuszki

Welcome to Po landul. Wieniawskiego 5/9, 61-712 Poznań, tel./fax +48 61 852 10 06, tel. +48 61 8617 000, e-mail: miesiecznik@welcometo.poznan.plEditor-in-chief: Bożena Prusakowska, bprusakowska@post.plDirector of Marketing: Renata Piątkowska-Ratajczak – mobile 600 45 32 16

Marketing managers: Ewa Stasiak – mobile 698 805 992Translation: Kacper KozickiAssociates: Adam Kaliński, Ewa Stasiak, Lidia Wejman,

Romuald Ferens, Renata piątkowska-RatajczakCorrection of text: Lidia WejmanDTP & Prepress: Agnieszka Jankowska

Redakcja nie odpowiada za treść reklam i artykułów sponsorowanych. Cena zakupu jednego egzemplarza: 10,58 zł

We do not take responsibility for the kontent of the advertisements and the sponsored articles.

Wydawnictwo BESSAtel./fax +48 22 877 33 71

President: Elżbieta SwatowskaVice-President: Bożena PrusakowskaTHE PUBLISHER OF:Welcome to Warsaw04- 697 Warsaw, 243 Mrówcza St. tel./fax +48 22 877 33 71Welcome to Cracow and Małopolska – franczyza31-503 Cracow, 25A Lubicz St.tel./fax +48 12 421 89 77

PUB’S & CLUBS

ALCATRAZKlub Muzyczny13/15 Nowowiejskiego St.tel. +48 61 853 28 81 Co wieczór gramy inn¹ muzykêwww.alcatraz.pl

ROOM 5580/82 Stary Rynektel. +48 61 855 32 24www.room55.pl

RESTAURANTS

RESTAURACJA GRECKAMYKONOS

14 Wolnoœci Sq.tel. +48 61 853 34 36otw. pn.-pt. 11-23, sob.-niedz. 12-23www.tawerna-mykonos.com.pl

CAFE BORDO

Restauracja-Kawiarnia28 ¯ydowska St.tel. +48 61 851 00 81www.cafebordo.comUniesienia dla podniebienia w naj-piêkniejszym ogrodzie Starówki

THE MEXICAN

19 Kramarska St. (od ul.Wielkiej)tel. +48 61 851 05 36www.mexican.pl

GIRASOLE

27 ¯ydowska St.tel. +48 61 851 37 29www.girasole.com.ple-mail: trattoria�girasole.com.plOtwarte od 12 do ostatniegogoœcia. Polecamy kuchniê w³osk¹i œródziemnomorsk¹

RESTAURACJA HOTELNH Poznañ

67 Œwiêty Marcin St. tel. +48 61 624 88 00 fax +48 61 624 88 01nhpoznan�nh-hotels.comwww.nh-hotels.com

PIANO BAR

Restaurant & Cafe

BROWAR PUB S³odownia

42 Pó³wiejska St.tel./fax +48 61 859 65 70www.pianobar.poznan.plwww.slodownia.com

Lokalizacja: Stary Browar wejœciez Dziedziñca Sztuki lub od ul. Koœciuszki

CHIÑSKA RESTAURACJA

AZALIA

34 Œw. Marcin St.tel. +48 61 853 24 42open 12 pm-10.30 pmwww.azalia.poznan.plchiñski masa¿

Whe

reto

go

Muzeum Socrealizmu

welcome_kwiecien2012.qxd 7/20/2012 9:48 AM Page 1

CHIÑSKA RESTAURACJA AZALIA34 Św. Marcin St.tel. +48 61 853 24 42open 12 pm – 10.30 pmwww.azalia.poznan.plchiñski masa¿

THE MEXICAN19 Kramarska St. (od ul.Wielkiej)tel. +48 61 851 05 36www.mexican.pl

21

MAT'S HOTEL115 Bu³garska St.tel. +48 61 868 78 31fax +48 61 861 41 78www.hotelmats.pl

HOTEL RZYMSKI22 K. Marcinkowskiego Avetel. +48 61 852 81 21fax +48 61 852 89 83www.hotelrzymski.ple-mail: hotel@rzymski.pl

HOTEL MALTA***CAMPING MALTA****98 Krañcowa St.tel. +48 61 876 62 03fax +48 61 876 62 83www.posir.poznan.pl

HOTEL SPORT34 Chwia³kowskiego St.tel. +48 61 833 05 91fax +48 61 833 24 44www.posir.poznan.pl

DWÓR W SKRZYNKACHSkrzynki, 1 Parkowy Sq.tel. +48 61 819 62 25fax +48 61 819 63 81Hotel, konferencje, imprezyplenerowe, okolicznościowe

PENSJONAT ZACISZERESTAURACJAPoznañ-Plewiska471 Grunwaldzka St.tel. +48 61 867 56 66www.zacisze.poznan.pl

IBB ANDERSIA HOTEL3 Andersa Sq.tel. +48 61 667 80 00andersia@andersiahotel.plwww.andersiahotel.pl

HOTEL VIVALDI9 Winogrady St.tel. +48 61 858 81 00fax +48 61 853 29 77www.vivaldi.ple-mail: vivaldi@vivaldi.pl

GREEN HOTEL****1a Jeziorna St.Poznañ – Komornikitel. +48 61 810 80 75fax +48 61 810 81 23www.greenhotel.plrezerwacja@greenhotel.plJedyne takie miejsce!

NH Poznań67 Świêty Marcin St.tel. +48 61 624 88 00fax +48 61 624 88 01nhpoznan@nh-hotels.comwww.nh-hotels.com

HOTEL ORANGEPRZEŹMIEROWO14a Poznañska St.PrzeŸmierowotel. +48 61 651 86 00fax +48 61 651 86 01www.hotelorange.pl

GOŚCINIEC SUCHOLESKI6 Sucholeska St.Suchy Lastel. +48 61 892 69 92www.gosciniec-sucholeski.com.ple-mail: recepcja@gosciniecsucholeski.com.pl

HOTEL GROMADA*** POZNAŃ7 Babimojska St.tel. +48 61 866 92 07fax +48 61 867 31 61www.gromada.ple-mail: hotelpoznan@gromada.pl

HOTEL POZNAŃSKI4 Krañcowa St.,62-030 Luboñ k/Poznaniatel. +48 61 649 99 88www.hotelpoznanski.pl

HOTEL-RESTAURACJA T&T4 Metalowa St.tel. +48 61 864 12 81fax +48 61 864 12 82www.hoteltt.com.ple-mail: hotel@hoteltt.com.pl

HOTEL TWARDOWSKI****358a G³ogowska St.tel. +48 61 83 99 800www.hoteltwardowski.pl

www.

welco

metop

oland

.net.p

l

ul. Parkowa 48, 64-330 Opalenicatel. +48 61 44 824 00

www.hotelremes.plinfo@hotelremes.pl

HOTEL-RESTAURACJADELICJUSZTrzebaw-Rosnówko1 Poznańska St.tel. +48 61 810 81 08, +48 61 819 52 60fax +48 61 819 52 55www.delicjusz.pl

HOTEL TANZANITKolsko, Jesionka 57tel: +48 68 352 40 00e-mail: hotel@hoteltanzanit.plwww.hoteltanzanit.pl

HOTEL SZRENICASzklarska Porêba29 Turystyczna St.tel/fax +48 75 717 35 98e-mail: recepcja@hotelszrenica.plwww.hotelszrenica.pl

Info

rmac

je /

Usef

ul in

form

atio

n

Hotel Restauracja35 Poznañska St, 62-020 Swarzêdz

tel. +48 61 81 73 147mobile +48 607 376 916

e-mail:palacykpodlipami@palacyk.com.plwww.palacyk.com.pl

DON PRESTIGE RESIDENCE2 Św. Marcin St.tel. +48 61 8590 590fax. +48 61 8590 591e-mail: reception@donprestige.comwww.donprestige.com

of TORUŃ’S FORT IV

PTG Twierdza ToruńFort IV

87-100 Toruńul. B. Chrobrego 86

tel. +48 56 655 82 36+48 56 655 81 34

biuro@fort.torun.pl

FORT

IV -

Certy

fikow

any P

roduk

t Tur

ystyc

zny R

oku 2

009

MAT'S HOTEL115 Bu³garska St.tel. +48 61 868 78 31fax +48 61 861 41 78www.hotelmats.pl

HOTEL RZYMSKI22 K. Marcinkowskiego Avetel. +48 61 852 81 21fax +48 61 852 89 83www.hotelrzymski.ple-mail: hotel@rzymski.pl

HOTEL MALTA***CAMPING MALTA****98 Krañcowa St.tel. +48 61 876 62 03fax +48 61 876 62 83www.posir.poznan.pl

HOTEL SPORT34 Chwia³kowskiego St.tel. +48 61 833 05 91fax +48 61 833 24 44www.posir.poznan.pl

DWÓR W SKRZYNKACHSkrzynki, 1 Parkowy Sq.tel. +48 61 819 62 25fax +48 61 819 63 81Hotel, konferencje, imprezyplenerowe, okolicznościowe

PENSJONAT ZACISZERESTAURACJAPoznañ-Plewiska471 Grunwaldzka St.tel. +48 61 867 56 66www.zacisze.poznan.pl

IBB ANDERSIA HOTEL3 Andersa Sq.tel. +48 61 667 80 00andersia@andersiahotel.plwww.andersiahotel.pl

HOTEL VIVALDI9 Winogrady St.tel. +48 61 858 81 00fax +48 61 853 29 77www.vivaldi.ple-mail: vivaldi@vivaldi.pl

GREEN HOTEL****1a Jeziorna St.Poznañ – Komornikitel. +48 61 810 80 75fax +48 61 810 81 23www.greenhotel.plrezerwacja@greenhotel.plJedyne takie miejsce!

NH Poznań67 Świêty Marcin St.tel. +48 61 624 88 00fax +48 61 624 88 01nhpoznan@nh-hotels.comwww.nh-hotels.com

HOTEL ORANGEPRZEŹMIEROWO14a Poznañska St.PrzeŸmierowotel. +48 61 651 86 00fax +48 61 651 86 01www.hotelorange.pl

GOŚCINIEC SUCHOLESKI6 Sucholeska St.Suchy Lastel. +48 61 892 69 92www.gosciniec-sucholeski.com.ple-mail: recepcja@gosciniecsucholeski.com.pl

HOTEL GROMADA*** POZNAŃ7 Babimojska St.tel. +48 61 866 92 07fax +48 61 867 31 61www.gromada.ple-mail: hotelpoznan@gromada.pl

HOTEL POZNAŃSKI4 Krañcowa St.,62-030 Luboñ k/Poznaniatel. +48 61 649 99 88www.hotelpoznanski.pl

HOTEL-RESTAURACJA T&T4 Metalowa St.tel. +48 61 864 12 81fax +48 61 864 12 82www.hoteltt.com.ple-mail: hotel@hoteltt.com.pl

HOTEL TWARDOWSKI****358a G³ogowska St.tel. +48 61 83 99 800www.hoteltwardowski.pl

www.

welco

metop

oland

.net.p

l

ul. Parkowa 48, 64-330 Opalenicatel. +48 61 44 824 00

www.hotelremes.plinfo@hotelremes.pl

HOTEL-RESTAURACJADELICJUSZTrzebaw-Rosnówko1 Poznańska St.tel. +48 61 810 81 08, +48 61 819 52 60fax +48 61 819 52 55www.delicjusz.pl

HOTEL TANZANITKolsko, Jesionka 57tel: +48 68 352 40 00e-mail: hotel@hoteltanzanit.plwww.hoteltanzanit.pl

HOTEL SZRENICASzklarska Porêba29 Turystyczna St.tel/fax +48 75 717 35 98e-mail: recepcja@hotelszrenica.plwww.hotelszrenica.pl

Info

rmac

je /

Usef

ul in

form

atio

n

Hotel Restauracja35 Poznañska St, 62-020 Swarzêdz

tel. +48 61 81 73 147mobile +48 607 376 916

e-mail:palacykpodlipami@palacyk.com.plwww.palacyk.com.pl

DON PRESTIGE RESIDENCE2 Św. Marcin St.tel. +48 61 8590 590fax. +48 61 8590 591e-mail: reception@donprestige.comwww.donprestige.com

of TORUŃ’S FORT IV

PTG Twierdza ToruńFort IV

87-100 Toruńul. B. Chrobrego 86

tel. +48 56 655 82 36+48 56 655 81 34

biuro@fort.torun.pl

FORT

IV -

Certy

fikow

any P

roduk

t Tur

ystyc

zny R

oku 2

009

Inform

acje/U

seful i

nform

ation

22

www.tuodpoczniesz.pl

Zapraszamy przez cały rokEnjoy your stay at any time of the yearGenießen Sie Ihren Aufenthalt zu jeder Zeit des Jahres

•Obozy konne•Kolonie w siodle•Spływy kajakowe•Szlaki turystyczne z GPS •Rodzinne lato •Konferencje •Imprezy •Noclegi

•Horse Camps •Summer camps in the saddle•Canoeing•Hiking with GPS •Family summer •Conferences •Events •Accommodation

•Ferienlager mit Pferden •Sommerferien im Sattel•Kanusport•Wandern mit GPS •Familiensommer •Konferenzen •Events Unterkunft

Tu odpoczniesz.pl

MAT'S HOTEL115 Bu³garska St.tel. +48 61 868 78 31fax +48 61 861 41 78www.hotelmats.pl

HOTEL RZYMSKI22 K. Marcinkowskiego Avetel. +48 61 852 81 21fax +48 61 852 89 83www.hotelrzymski.ple-mail: hotel@rzymski.pl

HOTEL MALTA***CAMPING MALTA****98 Krañcowa St.tel. +48 61 876 62 03fax +48 61 876 62 83www.posir.poznan.pl

HOTEL SPORT34 Chwia³kowskiego St.tel. +48 61 833 05 91fax +48 61 833 24 44www.posir.poznan.pl

DWÓR W SKRZYNKACHSkrzynki, 1 Parkowy Sq.tel. +48 61 819 62 25fax +48 61 819 63 81Hotel, konferencje, imprezyplenerowe, okolicznościowe

PENSJONAT ZACISZERESTAURACJAPoznañ-Plewiska471 Grunwaldzka St.tel. +48 61 867 56 66www.zacisze.poznan.pl

IBB ANDERSIA HOTEL3 Andersa Sq.tel. +48 61 667 80 00andersia@andersiahotel.plwww.andersiahotel.pl

HOTEL VIVALDI9 Winogrady St.tel. +48 61 858 81 00fax +48 61 853 29 77www.vivaldi.ple-mail: vivaldi@vivaldi.pl

GREEN HOTEL****1a Jeziorna St.Poznañ – Komornikitel. +48 61 810 80 75fax +48 61 810 81 23www.greenhotel.plrezerwacja@greenhotel.plJedyne takie miejsce!

NH Poznań67 Świêty Marcin St.tel. +48 61 624 88 00fax +48 61 624 88 01nhpoznan@nh-hotels.comwww.nh-hotels.com

HOTEL ORANGEPRZEŹMIEROWO14a Poznañska St.PrzeŸmierowotel. +48 61 651 86 00fax +48 61 651 86 01www.hotelorange.pl

GOŚCINIEC SUCHOLESKI6 Sucholeska St.Suchy Lastel. +48 61 892 69 92www.gosciniec-sucholeski.com.ple-mail: recepcja@gosciniecsucholeski.com.pl

HOTEL GROMADA*** POZNAŃ7 Babimojska St.tel. +48 61 866 92 07fax +48 61 867 31 61www.gromada.ple-mail: hotelpoznan@gromada.pl

HOTEL POZNAŃSKI4 Krañcowa St.,62-030 Luboñ k/Poznaniatel. +48 61 649 99 88www.hotelpoznanski.pl

HOTEL-RESTAURACJA T&T4 Metalowa St.tel. +48 61 864 12 81fax +48 61 864 12 82www.hoteltt.com.ple-mail: hotel@hoteltt.com.pl

HOTEL TWARDOWSKI****358a G³ogowska St.tel. +48 61 83 99 800www.hoteltwardowski.pl

www.

welco

metop

oland

.net.p

l

ul. Parkowa 48, 64-330 Opalenicatel. +48 61 44 824 00

www.hotelremes.plinfo@hotelremes.pl

HOTEL-RESTAURACJADELICJUSZTrzebaw-Rosnówko1 Poznańska St.tel. +48 61 810 81 08, +48 61 819 52 60fax +48 61 819 52 55www.delicjusz.pl

HOTEL TANZANITKolsko, Jesionka 57tel: +48 68 352 40 00e-mail: hotel@hoteltanzanit.plwww.hoteltanzanit.pl

HOTEL SZRENICASzklarska Porêba29 Turystyczna St.tel/fax +48 75 717 35 98e-mail: recepcja@hotelszrenica.plwww.hotelszrenica.pl

Info

rmac

je /

Usef

ul in

form

atio

n

Hotel Restauracja35 Poznañska St, 62-020 Swarzêdz

tel. +48 61 81 73 147mobile +48 607 376 916

e-mail:palacykpodlipami@palacyk.com.plwww.palacyk.com.pl

DON PRESTIGE RESIDENCE2 Św. Marcin St.tel. +48 61 8590 590fax. +48 61 8590 591e-mail: reception@donprestige.comwww.donprestige.com

of TORUŃ’S FORT IV

PTG Twierdza ToruńFort IV

87-100 Toruńul. B. Chrobrego 86

tel. +48 56 655 82 36+48 56 655 81 34

biuro@fort.torun.pl

FORT

IV -

Certy

fikow

any P

roduk

t Tur

ystyc

zny R

oku 2

009

MAT'S HOTEL115 Bu³garska St.tel. +48 61 868 78 31fax +48 61 861 41 78www.hotelmats.pl

HOTEL RZYMSKI22 K. Marcinkowskiego Avetel. +48 61 852 81 21fax +48 61 852 89 83www.hotelrzymski.ple-mail: hotel@rzymski.pl

HOTEL MALTA***CAMPING MALTA****98 Krañcowa St.tel. +48 61 876 62 03fax +48 61 876 62 83www.posir.poznan.pl

HOTEL SPORT34 Chwia³kowskiego St.tel. +48 61 833 05 91fax +48 61 833 24 44www.posir.poznan.pl

DWÓR W SKRZYNKACHSkrzynki, 1 Parkowy Sq.tel. +48 61 819 62 25fax +48 61 819 63 81Hotel, konferencje, imprezyplenerowe, okolicznościowe

PENSJONAT ZACISZERESTAURACJAPoznañ-Plewiska471 Grunwaldzka St.tel. +48 61 867 56 66www.zacisze.poznan.pl

IBB ANDERSIA HOTEL3 Andersa Sq.tel. +48 61 667 80 00andersia@andersiahotel.plwww.andersiahotel.pl

HOTEL VIVALDI9 Winogrady St.tel. +48 61 858 81 00fax +48 61 853 29 77www.vivaldi.ple-mail: vivaldi@vivaldi.pl

GREEN HOTEL****1a Jeziorna St.Poznañ – Komornikitel. +48 61 810 80 75fax +48 61 810 81 23www.greenhotel.plrezerwacja@greenhotel.plJedyne takie miejsce!

NH Poznań67 Świêty Marcin St.tel. +48 61 624 88 00fax +48 61 624 88 01nhpoznan@nh-hotels.comwww.nh-hotels.com

HOTEL ORANGEPRZEŹMIEROWO14a Poznañska St.PrzeŸmierowotel. +48 61 651 86 00fax +48 61 651 86 01www.hotelorange.pl

GOŚCINIEC SUCHOLESKI6 Sucholeska St.Suchy Lastel. +48 61 892 69 92www.gosciniec-sucholeski.com.ple-mail: recepcja@gosciniecsucholeski.com.pl

HOTEL GROMADA*** POZNAŃ7 Babimojska St.tel. +48 61 866 92 07fax +48 61 867 31 61www.gromada.ple-mail: hotelpoznan@gromada.pl

HOTEL POZNAŃSKI4 Krañcowa St.,62-030 Luboñ k/Poznaniatel. +48 61 649 99 88www.hotelpoznanski.pl

HOTEL-RESTAURACJA T&T4 Metalowa St.tel. +48 61 864 12 81fax +48 61 864 12 82www.hoteltt.com.ple-mail: hotel@hoteltt.com.pl

HOTEL TWARDOWSKI****358a G³ogowska St.tel. +48 61 83 99 800www.hoteltwardowski.pl

www.

welco

metop

oland

.net.p

l

ul. Parkowa 48, 64-330 Opalenicatel. +48 61 44 824 00

www.hotelremes.plinfo@hotelremes.pl

HOTEL-RESTAURACJADELICJUSZTrzebaw-Rosnówko1 Poznańska St.tel. +48 61 810 81 08, +48 61 819 52 60fax +48 61 819 52 55www.delicjusz.pl

HOTEL TANZANITKolsko, Jesionka 57tel: +48 68 352 40 00e-mail: hotel@hoteltanzanit.plwww.hoteltanzanit.pl

HOTEL SZRENICASzklarska Porêba29 Turystyczna St.tel/fax +48 75 717 35 98e-mail: recepcja@hotelszrenica.plwww.hotelszrenica.pl

Info

rmac

je /

Usef

ul in

form

atio

n

Hotel Restauracja35 Poznañska St, 62-020 Swarzêdz

tel. +48 61 81 73 147mobile +48 607 376 916

e-mail:palacykpodlipami@palacyk.com.plwww.palacyk.com.pl

DON PRESTIGE RESIDENCE2 Św. Marcin St.tel. +48 61 8590 590fax. +48 61 8590 591e-mail: reception@donprestige.comwww.donprestige.com

of TORUŃ’S FORT IV

PTG Twierdza ToruńFort IV

87-100 Toruńul. B. Chrobrego 86

tel. +48 56 655 82 36+48 56 655 81 34

biuro@fort.torun.pl

FORT

IV -

Certy

fikow

any P

roduk

t Tur

ystyc

zny R

oku 2

009

Inform

acje/U

seful i

nform

ation

www.BramaPoznania.plul. Gdańska 261 -123 Poznań+48 61 647 76 34

Poznaj opowieśćo tysiącletniej wyspie…

Find out about the 1000-year-old island...

Odwiedź Bramę Poznania,zobacz Ostrów Tumskii odkryj nowy kierunek zwiedzania!Visit Porta Posnania,see Ostrów Tumskiand discover a new sightseeing destination!

odpoczynek blisko naturyrest close to nature

ekomuzem

ecomuseum

multim

edialna ekspozycjam

ultimedia exhibition

Fot. Ł. Gdak