1

WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY

MEDICAL UNIVERSITY OF WARSAW

DZIEKANAT II WYDZIAŁU LEKARSKIEGO

S Y L A B U S

Rok akademicki: 2014/2015

Kierunek: Lekarski

Specjalność:

Rok studiów,

semestr:

II rok , III i IV semestr

Tryb studiów: Stacjonarne

Nazwa przedmiotu:

Fizjologia z elementami patofizjologii

Typ przedmiotu:

Obowiązkowy ogólny

Poziom przedmiotu Zaawansowany

Język wykładowy:

polski

Nazwa jednostki

dydaktycznej

prowadzącej

zajęcia:

Katedra i Zakład Patologii Ogólnej i Doświadczalnej

02-106 Warszawa

ul: Pawińskiego 3C

Tel. 22 5720710

Imię i nazwisko

Kierownika

Zakładu

Dr hab. n. med. Dariusz Szukiewicz

Imię i nazwisko

osoby

odpowiedzialnej

za dydaktykę:

Dr n. med. Katarzyna Romanowska-Próchnicka

Rodzaj zajęć: Wykłady, seminaria i ćwiczenia.

Łączna liczba

godzin

200

Liczba godzin: wykłady 65 seminaria 65 ćwiczenia 70

Liczba punktów

ECTS

19

2

Metody

dydaktyczne

(organizacja

zajęć)

Zajęcia prowadzone są w formie:

1. Obowiązkowych, autorskich wykładów ułożonych w bloki tematyczne

analogicznych do prowadzonych równolegle seminariów i ćwiczeń

2. Obowiązkowych seminariów, podczas których przedstawiane są fizjologiczne

oraz patofizjologiczne aspekty oraz omawiane są praktyczne aspekty zagadnień

na podstawie opisów przypadków klinicznych.

3. Obowiązkowych ćwiczeń, podczas których studenci w czasie samodzielnej

pracy zespołowej i konsultacji z asystentem zdobywają wiedzę poprzez:

a)korzystanie z programów multimedialnych, przedstawiających fizjologiczne

reakcje układów i narządów na podanie substancji, leków,

b)uczestniczą w praktycznych ćwiczeniach dotyczących fizjologii układu

oddechowego, mięśniowego, krążeniowego wykonując próby wysiłkowe,

badanie EKG, oznaczając siłę mięśni, wykonując badanie spirometrycznę,

mierząc ciśnienie krwi, wykonując podstawowe badanie neurologiczne oraz

okulistyczne ,

c) interpretują objawy chorobowe i wyniki badań diagnostycznych na podstawie

praktycznych przykładów

d) wykonują samodzielnie oznaczenia np. poziomu cukru we krwi

4. Kolokwiów sprawdzających.

Wymagania

wstępne

Znajomość wiadomości z zakresu anatomii prawidłowej, histologii, biologii

komórki, biochemii

Cele kształcenia

Celem nauczania fizjologii z patofizjologią jest poznanie prawidłowego działania

organizmu poprzez zapoznanie się z mechanizmami funkcjonowania zdrowego

organizmu człowieka w aspekcie komórkowym , ale także narządowym. Następnie

zapoznanie się z mechanizmami intergującymi organizm jako całość, wytworzenie

umiejętności kojarzenia poszczególnych procesów fizjologicznych z objawami

klinicznymi, oraz przedmiotowymi sposobami ich badania. Nauczanie fizjologii ma na

celu także przedstawienie możliwości adaptacyjnych organizmu człowieka zdrowego i

chorego, który potrafi się przystosować do naturalnych obciążeń życia codziennego

oraz do warunków ekstremalnych. Z kolei celem nauczania patofizjologii jest poznanie

zmian i mechanizmów komórkowych i narządowych zachodzących w organizmie pod

wpływem czynników patologicznych i zrozumienie wywołujących je przyczyn.

Program nauczania fizjologii i patofizjologii umożliwia zdobycie wiedzy przez

studentów w zakresie przeprowadzenia badania najważniejszych układów i narządów

organizmu oraz interpretacji podstawowych objawów chorobowych i wyników badań

laboratoryjnych.

Zagadnienia

Tematy seminariów i ćwiczeń:

BLOK 1.

Fizjologia komórki: Struktury komórki, Transport błonowy, Cykl komórkowy, wzajemne oddziaływania pomiędzy

komórkami. Transdukcja sygnałów w komórce Apoptoza komórki w fizjologii i patofizjologii

Fizjologia komórki nerwowej Budowa i właściwości komórek pobudliwych klasyfikacja neuronów, płyn wewnątrz- i

zewnątrzkomórkowy, właściwości i funkcja błony komórkowej, kanały jonowe, równowaga

Donnana, potencjał spoczynkowy, potencjał równowagi, neurotransmitery, receptory pre i

postsynaptyczne.

Kanały jonowe ćw. Wirtualny program komputerowy Simpatch - pomiary aktywności elektrycznej kanałów jonowych

zastosowaniem techniki elektrofizjologiczne „patch-clamp”.

3

Fizjologia układu nerwowego I Neurofizjologia; organizacja układu nerwowego, receptory czuciowe i oś czuciowa, neurony

motoryczne rdzenia kręgowego i pnia mózgu, czuciowe i ruchowe szlaki kontrolujące funkcje

górnych i dolnych neuronów motorycznych rdzenia kręgowego.

Klasyfikacja bodźców czuciowych. Kodowanie sygnału czuciowego, transdukcja bodźca

czuciowego do sygnału elektrycznego. Pole recepcyjne neuronu czuciowego. Klasyfikacja włókien

czuciowych. Czucie somatyczne. Klasyfikacje receptorów, struktura i mechanizm działania

receptorów czucia powierzchniowego, temperatury, czucia głębokiego. Drogi czucia ekstero- i

proprioceptywnego Ośrodki sensoryczne kory mózgowej, kora somatosensorycza. Integracja

sensoryczna.

Kora ruchowo-czuciowa. Organizacja neuronów kory motorycznej i połączenia z innymi obszarami

kory mózgowej etapy tworzenia ruchu. Zstępujące drogi ruchowe - drogi korowo-rdzeniowe, drogi

ruchowe pochodzące z pnia mózgu. Regulacja czynności motorycznej przez jądra podstawy (pętla

skorupy, pętla jądra ogoniastego). Mechanizm planowania i wykonywania ruchów dowolnych.

Organizacja i czynność móżdżku - struktury kory móżdżku, podział czynnościowy móżdżku.

Organizacja neuronalna kory móżdżku. Połączenia móżdżku. Rola móżdżku w utrzymaniu postawy

ciała, regulacji napięcia mięśniowego, koordynacji ruchów dowolnych.

Fizjologia układu nerwowego I Badanie reakcji odruchowych młoteczek

neurologiczny (odruch kolanowy, odruch ze ścięgna Achillesa, ).Podstawy badania neurologicznego.

Objawy uszkodzenia GNM i DNM. Objawy uszkodzenia układu pozapiramidowego. Badanie

kliniczne w kierunku uszkodzenia móżdżku. Skutki uszkodzenia ośrodków mowy. Obraz kliniczny

padaczki

Fizjologia układu nerwowego II Potencjał progowy, potencjał czynnościowy, okresy refrakcji, sumowanie potencjałów w czasie i

przestrzeni, przewodnictwo nerwowe, szybkość przewodzenia impulsu, synapsy, postsynaptyczny

potencjał pobudzający (EPSP) i hamujący (IPSP), modulacja przekaźnictwa synaptycznego.

Komórka nerwowa ćw Wirtualny program komputerowy Sim Nerv

Zależność amplitudy potencjału czynnościowego od amplitudy bodźca- Próg pobudliwości nerwów .

Okres refrakcji bezwzględnej i względnej potencjału czynnościowego . Pomiar reobazy i chronaksji;

wyznaczanie krzywej pobudliwości

Fizjologia narządów zmysłów Oko jako układ optyczny. Pobudzenie fotoreceptorów (fotorecepcja i fototransdukcja). Pola

recepcyjne komórek zwojowych siatkówki (zdolność rozdzielcza oka). Adaptacja oka do świata i

ciemności. Widzenie barw. Pole widzenia (widzenie stereoskopowe). Organizacja dróg i ośrodków

wzroku. Unerwienie wegetatywne oka (akomodacja oka, regulacja szerokości źrenicy).

Wady refrakcji oka (krótkowzroczność, nadwzroczność, astygmatyzm). Zaburzenia ostrości wzroku

oraz widzenia barw. Ubytki w polu widzenia. Zaburzenia widzenia stereoskopowego. Objawy

uszkodzenia drogi wzrokowej w wybranych procesach patologicznych. Zmysł słuchu i równowagi. Drogi słuchowe. Budowa ucho zewnętrzne , ucho środkowe, ucho

wewnętrzne . Drogi przewodzenia dźwięków. Kora słuchowa. Metody badania słuchu

(audiometria). Przyczyny ubytków słuchu

Budowa i czynności komórek węchowych. Białka receptorowe. Ośrodki węchu.

Budowa i czynność komórek smakowych. Drogi czucia smaku.

Fizjologia układu mięsni gładkich sem Aktywność spontaniczn aindukowana przez obciążenie mięsnia ( czy mięsniówka żołądka i aorty

wykazuje czynność skurczową)

Wpływ układu nerwowego na aktywność skurczową mięsni gładkich- podanie acetycholiny na

mięśniówkę mięsni gładkich, podanie norepinefryny mięśniówki aorty antagagonizm czynnościowy

przywspółczulnego i współczulnego układu nerwowego

Fizjologia układu mięśni gładkich ćw. Wirtualny program komputerowy Sim Vessel. Aktywność spontaniczna i indukowana przez

obciążenie mięsnia ( czy mięsniówka żołądka i aorty wykazuje czynność skurczową) .Wpływ układu

nerwowego na aktywność skurczową mięsni gładkich- podanie acetycholiny na mięśniówkę mięsni

gładkich, podanie norepinefryny mięśniówki aorty Antagagonizm czynnościowy przywspółczulnego

i współczulnego układu nerwowego Wyższe czynności życiowe- Pamięć, mówienie, ośrodki korowe. Układ limbiczny i emocje. Fizjologiczny mechanizm zdobywania i unikania (układ nagrody i kary).

Ośrodki motywacyjne międzymózgowia. Pola kojarzeniowe kory mózgu. Uczenie się i

zapamiętywanie, mechanizmy pamięci. Wyższe czynności nerwowe (dominacja półkul mózgowych,

mowa i czynności intelektualne).

4

Fizjologia receptorów – Pojęcie receptorów i bodźców:

Charakterystyka i budowa receptorów, Bodziec adekwatny, bodziec nieadekwatny,

Prawo swoistej energii Mullera. Podział receptorów: Podział wg Sherringtona (ze względu na źródło

bodźca), Podział ze względu na energię działającego bodźca, Podział ze względu na szybkość

adaptacji. Właściwości receptorów: Przetwarzanie energii przez receptory, Potencjał receptorowy,

Potencjał generujący (próg pobudliwości receptora, adaptacja potencjału generującego),

Mechanizm jonowy potencjału generującego. Kodowanie informacji w receptorach:

Przetwarzanie potencjału generującego na potencjały czynnościowe włókien nerwowych,

Projekcja, rozróżnienie natężenia bodźca, jednostki czuciowe, Rekrutacja receptorów.

Eksteroreceptory (Charakterystyka, przykłady, czucie skórne, czucie smaku, czucie bólu).

Interoreceptory (Charakterystyka, przykłady ).Proprioreceptory (Charakterystyka, przykłady).

Podstawowe drogi czuciowe. Unerwienie eferentne receptorów (charakterystyka, funkcja).

Umiejętności praktyczne nabyte po I bloku zajęć Student potrafi:

Przeprowadzić badanie czucia powierzchniowego: czucie dotyku (jakościowe i ilościowe,

wyznaczanie progu odległości dotykowej w różnych okolicach ciała).

Przeprowadzić badanie czucia głębokiego (określenie ruchu i pozycji, badanie czucia

wibracji).

Przeprowadzić badania pozwalające ocenić percepcję wrażeń czuciowych (topognozja,

stereognozja, grafestezja)

Zbadać czucie smaku, bólu i temperatury.

Przeprowadzić badanie odruchów pozwalających na określenie poziomu uszkodzenia

obwodowego układu nerwowego.

Przeprowadzić badanie odruchów powierzchniowych (odruch podeszwowy, odruch

brzuszny skórny).

zbadać odruch źrenic na światło, zbieżność i konwergencję

zbadać ostrość wzroku, pole widzenia oraz ocenić zakres widzenia barw

zbadać przewodzenie kostne i powietrzne

BLOK 2

Fizjologia układu krążenia sem Sem 1. Sponatniczna aktywność skurczowa mięśnia sercowego. Działanie inotropowe i

chronotropowe adrenaliny, acetocholiny, propranololu, atropiny,glikozydów nasercowych, blokerów

kanałów wapniowych. Sprzężenie elektryczno-mechaniczne. Obieg wapnia w komórce.

Rodzaje komórek mięśnia sercowego. Specyfika budowy komórek roboczych mięśnia sercowego.

Geneza potencjału czynnościowego w komórkach szybko – i wolnodepolaryzujących się. Potencjał

spoczynkowy i czynnościowy. Budowa i właściwości układu bodźco-przewodzącego serca.

Wpływ układu autonomicznego na pracę serca (efekty: ino-, chrono-, dromo-, batmo-, luzytropowy).

Unerwienie współczulne i przywspółczulne serca. Receptory pre- i postsynaptyczne,

neurotransmitery.

Sem 2. Fizyczne i elektrofizjologiczne podstawy elektrokardiografii. Odprowadzenia

elektrokardiograficzne. Mechanizm powstawania poszczególnych załamków, odcinków oraz

odstępów w EKG. Cechy rytmu zatokowego w zapisie elektrokardiograficznym. Wyznaczanie osi

serca. Patologiczne zapisy EKG:

- zaburzenia rytmu i przewodzenia:

niemiarowość zatokowa, bradykardia zatokowa, tachykardia zatokowa, zaburzenia rytmu

pochodzenia nadkomorowego (skurcze dodatkowe nadkomorowe, migotanie i trzepotanie

przedsionków), zaburzenia rytmu pochodzenia komorowego (dodatkowe skurcze komorowe,

częstoskurcz, trzepotanie i migotanie komór),

bloki przedsionkowo-komorowe (I, II i III stopnia), zespoły preescytacji (Wolffa-Parkinsona-

White’a);

- zaburzenia elektrolitowe (hipokaliemia i hiperkaliemia, hipokalcemia i hiperkalcemia); Opis i analiza prawidłowego EKG. Zaburzenia czynności elektrycznej serca – przypadki kliniczne

Sem 3. Fazy cyklu sercowego. Tony i szmery serca. Podstawowe parametry hemodynamiczne serca -

objętość późnorozkurczowa i późnoskurczowa serca, objętość wyrzutowa, pojemność minutowa,

frakcja wyrzutowa, częstość skurczów serca. Pojęcie obciążenia wstępnego oraz następczego serca.

Regulacja siły skurczu mięśnia sercowego - kurczliwość mięśnia sercowego (regulacja

homeometryczna), efekt Bowditcha, prawo Franka-Starlinga (regulacja heterometryczna). Wpływ

obciążenia następczego na szybkość skracania mięśnia sercowego (prawo Hilla). Krzywa zależności

ciśnień i objętości lewej komory podczas cyklu serca. Praca serca. Przepływ laminarny i burzliwy,

liczba Reynoldsa.

Czynnościowy podział układu krążenia. Budowa ściany naczyń tętniczych i żylnych. Zasady

5

przepływu krwi w naczyniach - zasada ciągłości przepływu, prawo Poiseuilla. Podstawowe pojęcia

hemodynamiczne - pojemność minutowa serca, ciśnienie tętnicze - skurczowe, rozkurczowe,

pulsacyjne, średnie, całkowity opór obwodowy. Tętno tętnicze i żylne. Podatność aorty.

Powrót żylny. Zależność pomiędzy ciśnieniem w przedsionku, pojemnością minutową oraz

powrotem żylnym.

Unerwienie naczyń tętniczych i żylnych.

Wpływ układu autonomicznego na wielkość średnicy naczyń tętniczych i żylnych.

Fizjologia układu krążenia1 ćw. Wirtualny program komputerowy SimHeart Cw1. Sponatniczna aktywność skurczowa mięśnia

sercowego Cw.2 Działanie inotropowe i chronotropowe adrenaliny Cw.3 Antagonizm czynościowy

adrenaliny i acetocholiny. Cw.4 Efekt podania adrenaliny, acetylocholiny, propranololu, atropiny,

glikozydów nasercowych, blokerów kanałów wapniowych. Fizjologia układu krążenia 2 ćw Opis i analiza prawidłowego EKG. Cechy rytmu zatokowego. Prawidłowa morfologia zespołów

QRS. Wyznaczanie osi elektrycznej serca. Wybrane zaburzenia czynności elektrycznej serca –

przypadki kliniczne

Fizjologia układu krążenia 3 (RR) ćw Podstawowe metody diagnostyki układu

krążenia: Ćwiczenia przy użyciu stetoskopu i sfingomanometru manualnego Badanie tonów serca

metodą osłuchową. Pomiar ciśnienia tętniczego. Fizjologia wysiłku fizycznego 1 sem

Kinetyka zmian parametrów układu krążenia wywołanych wysiłkiem fizycznym.

Reakcja układu krążenia na wysiłki dynamiczne: zmiany objętości wyrzutowej serca, częstości

skurczów serca, pojemności minutowej serca i ciśnienia tętniczego krwi (skurczowego,

rozkurczowego i średniego). Stan równowagi czynnościowej. Wpływ pozycji ciała na objętość

wyrzutową serca podczas dynamicznych wysiłków fizycznych. Regulacja przepływu krwi przez

różne obszary. Pojęcie wydolności fizycznej.

Fizjologia wysiłku fizycznego 1 ćw. Kinetyka zmian parametrów układu krążenia wywołanych wysiłkiem fizycznym. Ćwiczenie przy użyciu sfigmomanometru manualnego, fonendoskopu, stopera, rowera

ergometrycznego. Zmiany adaptacyjne w układzie sercowo-naczyniowym pod wpływem wysiłku

fizycznego różnego typu (wysiłek szybkościowy, wysiłek wytrzymałościowy, wysiłek siłowy).

Określenie wydolności układu krążenia i kondycji fizycznej na podstawie testów wysiłkowych

(próba Ruffiera, próba harwardzka, obliczanie współczynnika skuteczności restytucji WSR)

Fizjologia wysiłku fizycznego cz.2 sem

Metody oceny sprawności funkcjonalnej mięśni. Zmęczenie. Przyczyny zmęczenia, metody oceny

poziomu zmęczenia.

Elektrokardiografia wysiłkowa. Wartość diagnostyczna elektrokardiografii wysiłkowej w chorobie

niedokrwiennej serca, nadciśnieniu tętniczym i zaburzeniach rytmu serca.

Wskazania i przeciwwskazania do wykonania testu wysiłkowego.

Tolerancja wysiłkowa osób po transplantacji serca. Zmiany adaptacyjne w układzie oddechowym

pod wpływem wysiłku fizycznego różnego typu. Fizjologia wysiłku fizycznego cz.2 Ocena krzywej zmęczenia mięśnia. Pomiar siły zacisku kciuka i palców na dynamometrze

hydraulicznym typu „pinch gauge”.

Omówienie na bieżni reakcji krążeniowo-oddechowych zachodzących w trakcie próby wysiłkowej.

Test wysiłkowy na cycloergometrze crv 200 .

Fizjologia układu szkieletowego Budowa komórki mięśniowej. Molekularne podstawy skurczu mięśnia. Złącze nerwowo-mięśniowe.

Sprzężenie elektor-mechaniczne. Organizacja jednostki motorycznej. Teoria skurczu: cykl mostków

poprzecznych. Regulacja siły skurczu mięśnia szkieletowego. Metabolizm energetyczny mięśnia

szkieletowego. Podział metaboliczny mięśni szkieletowych. Organizm jako całość. Efekt ruchu.

Skurcz pojedynczy izotoniczny/ izometryczny. Skurcz podwójny izotoniczny/ izometryczny. skurcz

tężcowy izotoniczny/izometryczny Metabolizm mięśnia szkieletowego.

Fizjologia układu szkieletowego ćw. Wirtualny program komputerowy Sim Muscle

Cw.1 Skurcz pojedynczy izotoniczny/ izometryczny

Cw.2 Skurcz podwójny izotoniczny/ izometryczny

Cw.3 skurcz tężcowy izotoniczny/izometryczny

Fizjologia układu oddechowego Układ oddechowy – anatomiczne tło budowa dróg oddechowych

6

Oddychanie wewnętrzne. Podział układu oddechowego. Rola układu oddechowego. Funkcje układu

oddechowego: Wentylacja. Podstawy fizyczne – prawa gazowe: Równanie Clapeyrona, równanie

stanu gazu doskonałego . Prawo Boyle- Mariotte’a. Prawo Daltona. Mięśnie wdechowe, Mięśnie

wydechowe. Mechanizm napływu powietrza do płuc.

Wentylacja : warunki przepływu powietrza w drogach oddechowych.

Ciśnienie w opłucnej . Ciśnienie pęcherzykowe . Ciśnienie transpulmonalne. Różnica pomiędzy

ciśnieniem pęcherzykowym a ciśnieniem w opłucnej.

Mechanika oddychania. Opory sprężyste płuc i ściany klatki piersiowej. Opory tkankowe. Opory

niesprężyste. Podatność definicja, przykłady jednostek chorobowych zmieniających podatność w

płucach. Siły powierzchniowe w pęcherzykach płucnych. Surfaktant rola w układzie oddechowym,

prawo Laplace. Definicje objętości i pojemności: Definicje ważne w spirometrii; Wskazania

diagnostyczne , Przeciwwskazania bezwzględne, Przeciwwskazania względne, Spirometria

procedura wykonania badania, Artefakty w badaniu spirometrycznym, próba rozkurczowa, próba

prowokacyjna- test nadwrażliwości oskrzeli, pef- peak expiratory flow,gazometria,pulsyksometria,

saturacja

Fizjologia układu oddechowego ćw

Pomiar pojemności życiowej płuc - spirotest.. Spirometria.

Umiejętności praktyczne nabyte po II bloku zajęć Student potrafi:

wykonać badanie spirometryczne, wykonać analizy wyniku cechy restrykcji, obturacji

zinterpretować wynik gazometrii

wykreślić wykres skurczów tężcowych zupełnych, niezupełnych. Izometrycznych,

izotonicznych

zbadać tętno na tętnicy promieniowej, wysłuchać dwa tony serca

zmierzyć ciśnienie tętnicze

wykonać badanie elektrokardiograficzne i zinterpretować prawidłowy zapis EKG

wykonać próbę ortostatyczną oraz zinterpretować jej wynik

zbadać odpowiedź układu krążenia na wysiłek dynamiczny i statyczny

zinterpretować wynik próby wysiłkowej

wykazać zmiany adaptacyjne w układach mięśniowym, oddechowym, krążeniowym w

czasie wysiłku

wykazać zależności przyczynowo-skutkowe regulacji czynności układu krążenia w normie i

patologii

BLOK III

krew I „Fizjologia krwi”

Krew – budowa i funkcje tkanki. Białka osocza – skład i funkcje. Krwiotworzenie – powstawanie,

dojrzewanie i funkcja układu krwiotwórczego. Erytrocyty – erytropoeza, wpływ erytropoetyny,

budowa, morfologia, funkcje.

Hemoglobina – metabolizm żelaza; hemoglobina – typy, budowa, funkcje, krzywa dysocjacji

hemoglobiny, transport tlenu i dwutlenku węgla we krwi.

Grupy krwi. Leukocyty – leukopoeza, wpływ cytokin, klasyfikacja, morfologia i funkcje.

Trombocyty – powstawanie i funkcja.

Hemostaza - rola śródbłonka, płytek i czynników krzepnięcia; układy zapobiegające spontanicznemu

krzepnięciu; fibrynoliza; kliniczne wskaźniki hemostazy - czas krwawienia, krzepnięcia, oraz

protrombinowy.

Krew II „Patofizjologia krwi”

Niedokrwistości – podział i charakterystyka ogólna.

Niedokrwistości hipoproliferacyjne, z zaburzeniem procesu hemopoezy oraz inne typy uszkodzenia

szpiku. Niedokrwistości hemolityczne – typy hemolizy, przyczyny wewnątrzkrwinkowe, przyczyny

pozakrwinkowe, hemoglobinopatie. Zaburzenia układu biało krwinkowego – podział i

charakterystyka ogólna. Leukopenie. Leukocytozy reaktywne. Nowotworowe rozrosty leukocytarne.

Analiza przypadków.

Fizjologia – endokrynologia podstawy seminarium Definicja hormonu. Klasyfikacja hormonów ze względu na budowę chemiczną. Klasyfikacja

hormonów ze względu na sposób działania receptorów dla danego hormonu. Transport hormonów

we krwi i ich eliminacja. Podwzgórze jako „miejsce styku” układu nerwowego z układem

wydzielania wewnętrznego. Regulacja aktywności podwzgórza. Tyreolibryna (TRH)

Gonadoliberyna (GnRH) Kortykoliberyna (CRH) Somatoliberyna (GHRH). Hormony przedniego

płata przysadki:Tyreotropina (TSH) Somatotropina (hormon wzrostu). Gonadotropiny – tj. FSH i

7

LH.Kortykotropina (ACTH) Prolaktyna (PRL) Melanotropina (MSH) Hormony tarczycy:Efekty

metaboliczne działania jodotyronin obejmują: Nadmiar. Niedobór. Hormony kory nadnerczy:

Warstwa kłębkowata. Warstwa pasmowata kory nadnerczy. Działania glikokortykoidów. ( wpływ

na układy i narządy) Działania wtórne nadmiaru glikokortykoidów. Warstwa siatkowata kory

nadnerczy. Hormonalna regulacja gospodarki wapniowo-fosforanowej. Wapń zewnątrzkomórkowy

a pobudliwość komórek. Rola kalcytoniny.

Równowaga kwasowo-zasadowa: Wytwarzanie i usuwanie kwasów.

Metaboliczne źródła zasad. Stężenie jonów H+ w płynie zewnątrzkomórkowym.

Równanie Hendersona –Hasselbacha. Układy buforowe ustroju ( bufory krwi, bufory tkankowe),

Rola układu oddechowego w regulacji równowagi kwasowo-zasadowej, nerkowa regulacja

równowagi kwasowo-zasadowej: reabsorpcja wodorowęglanów, regeneracja wodorowęglanów (

kwasowość miareczkowa i amoniogeneza), pierwotne i wtórne zaburzenia równowagi kwasowo-

zasadowej ( kwasice, zasadowice, zaburzenia metaboliczne, zaburzenia oddechowe),klinicznie

użyteczne terminy dotyczące stanu równowagi kwasowo-zasadowej ( nadmiar zasad, luka

aminonowa), graficzne oszacowanie stanu równowagi kwasowo-zasadowej za pomocą diagramu

Davenporta, mechanizmy kompensacyjne w pierwotnych zaburzeniach równowagi kwasowo-

zasadowej, charakterystyka zaburzeń równowagi kwasowo-zasadowej: kwasica mataboliczna (

przyczyny, kompensacja, objawy),zasadowica metaboliczna (przyczyny, kompensacja,

objawy),kwasica oddechowa (przyczyny, kompensacja, objawy),zasadowica oddechowa (przyczyny,

kompensacja, objawy),przykłady kwasic uwarunkowane nadmiernym wytwarzaniem nielotnych

kwasów (kwasica ketonowa, kwasica mleczanowa),kwasica w przewlekłej niewydolności nerek,

kwasice kanalikowe Ocena stanu czynności nerek na podstawie badań klirensowych.

Badania klirensowe dostarczają praktycznych informacji o czynności nerek.

Oznaczenie wielkości filtracji kłębuszkowej (GFR) na podstawie klirensu insuliny, klirensu

kreatyniny.

Wydzielanie wewnęne Wydzielania wewnętrzne Hormony inkretynowe (polipeptyd insulino tropowy zależny

od glukozy (GIP, glucose-dependent insulinotropic polypeptide) oraz glukagonopodobny peptyd-1

(GLP-1, glucagon-like peptide 1). Czyności wewnątrzwydzielnicze trzustki Cukrzyca Definicja. Podział

Patomechanizamy, Objawy kliniczne Pomiar glukozy we krwi przy użyciu glukometru i pasków ACCU check

Fizjologia układu pokarmowego Fizjologia układu pokarmowego (regulacja motoryki, wydzielania, trawienia i wchłaniania w

przewodzie pokarmowym, hormony żołądkowo – jelitowe) Neurohormonalna regulacja przyjmowania pokarmu. Autonomiczny układ jelitowy. Motoryka

przewodu pokarmowego i dróg żółciowych. Czynności wydzielnicze gruczołów trawiennych

(wydzielanie śliny, żołądkowe, trzustkowe, jelitowe). Budowa i funkcje wątroby. Trawienie i

wchłanianie (wody, elektrolitów, witamin, węglowodanów, białek, tłuszczów).

Ekstremalne warunki ( przystosowanie się układu krążenia, oddechowego do wysokości,

głębokości) Wpływ obniżonego ciśnienia atmosferycznego, wpływ zmian ciśnienia

atmosferycznego, ostre niedotlenienie wysokościowe, ostra choroba wysokościowa ( choroba

wysokogórska), przewlekła choroba wysokościowa ( choroba Monge) Kabiny ciśnieniowe.

Dekompresja kabiny ciśnieniowej. Chorba dekompresyjna. Wpływ przyśpieszeń na organizm

człowieka. Dezorientacja przestrzennej.

Gospodarka wodno-elektrolitowa Objętość i skład przestrzeni wodnych. Skład jonowy oraz osmolarność płynów ustrojowych.

Regulacja transportu substancji osmotycznie czynnych i wody przez błony biologiczne. Mechanizmy

regulujące wewnątrzustrojowe przemieszczanie wody i elektrolitów. Mechanizmy regulujące

objętość komórek. Bilans wodny, sodowy, potasowy, wapniowo-fosforanowy. Mechanizmy

regulujące bilans wodny i elektrolitowy. Rodzaje odwodnienia i przewodnienia - mechanizmy oraz

skutki. Zaburzenia gospodarki elektrolitowej (hiper- hiponatremia, hiper- hipokalemia, hiper-

hipokalcemia, hiper- hipormagnezemia).

Nerki ćwiczenia Fizjologia układu wydalniczego Skład i właściwości moczu. Skład moczu

prawidłowego. Skład moczu patologicznego.

Budowa i unaczynienie nerek. Nefron jako podstawowa jednostka funkcjonalna. Mechanizm

powstawania moczu pierwotnego (filtracja kłębuszkowa: błona filtracyjna, efektywne ciśnienie

filtracyjne). Klirens (klirens kreatyniny – metody wyliczania, wzór Cockrofta - Gaulta i reguła

MDRD). Powstawanie moczu ostatecznego (transport kanalikowy). Równowaga kłębuszkowo-

kanalikowa. Regulacja przepływu krwi w nerce oraz jego autoregulacja. Diureza presyjna. Inne

przyczyny zmian diurezy. Neurogenna regulacja przepływu nerkowego i transportu kanalikowego

8

(unerwienie nerek, odruchowa regulacja). Hormonalna i humoralna regulacja przepływu nerkowego i

transportu kanalikowego (układ renina – angiotensyna - aldosteron, wazopresyna, endoteliny, tlenek

azotu, peptydy natriuretyczne, dopamina, adrenomodullina, cytokiny). Zagęszczanie i rozcieńczanie

moczu (wzmacniacz i wymiennik przeciwprądowy, rola mocznika). Regulacja gospodarki

wapniowo- fosforanowej przez nerki. Hormonalna funkcja nerek (erytropoetyna, witamina D). Rola

nerek w regulacji ciśnienie tętniczego. Krążenie nerkowe - odrębności czynnościowe i anatomiczne.

Umiejętności nabyte po III bloku zajęć Student potrafi:

ocenić wyniki morfologii oraz wyniki badań układu hemostazy

zinterpretować wyniki badania ogólnego moczu

obliczyć klirens kreatyniny

Obliczyć GFR na podstawie stężenia kreatyniny w surowicy, wieku chorego, jego masy

ciała i płci ( wzór Cockroffa-Gaulta – wzór MDRD)

zinterpretować wyniki poziomu wybranych elektrolitów we krwi

zinterpretować podstawowe testy biochemiczne dla wybranych płynów fizjologicznych

zinterpretować wynik glikemii na czczo oraz po obciążeniu glukozy, rozpoznać cukrzycę

wykonać pomiar glukozy we krwi przy użyciu glukometru i pasków ACCU Chek na

czczo i po bodźcu pokarmowym.

ocenić krzywą obciążenia glukozą

zinterpretować wyniki badań amylazy we krwi i w moczu i lipazy we krwi w

wybranych historiach chorób pacjentów z ozt.

BLOK IV

Patofizjologia układu krążenia . choroba wieńcowa a choroba niedokrwienna serca,

miażdżyca, podział choroby wieńcowej na stabilną chorobę wieńcową i ostre zespoły wieńcowe,

charakterystyka obu, patogeneza objawów, zawał serca z uniesieniem i bez uniesienia odcinka ST,

dławica Prinzmetala, kardiologiczny zespół X, zmiany w ekg 2. nadciśnienie tętnicze - definicja,

podział na pierwotne i wtórne, patogeneza, objawy 3. wady serca - stenoza aortalna, patogeneza

różnych objawów podmiotowych i przedmiotowych układu krążenia (obrzęki, sinica, duszność,

cwał, szmer skurczowy itp) Fizjologia układu rozrodczego Fizjologia rozrodu (hormonalna regulacja układu rozrodczego, hormonalna kontrola ciąży i procesu

laktacji. Cykl miesiączkowy, owulacja. Testy owulacyjne)

Patofizjologia układu rozrodczego niepłodność męska i żeńska: zaburzenia cyklu miesiączkowego, endometrioza, wady rozwojowe

narządu rodnego kobiet, przyczyny immunologiczne niepłodności

Niewydolność nerek Przyczyny niewydolności nerek ostrej i przewlekłej. Podział na niewydolność przednerkową,

nerkową i pozanerkową. Wyjaśnienie jak i dlaczego zaburzenie dowolnego komponentu funkcji

nerek prowadzi do zaburzenia czynności komponentów pozostałych i zwykle do gwałtownego lub

stopniowego ubytku czynnych nefronów. Powikłania ostrej i przewlekłej niewydolności nerek.

Przyczyny i powikłania ostrej i przewlekłej niewydolności nerek. Diagnostyka różnicowa chorób

nerek w oparciu o parametry takie jak RR, diureza dobowa, klirens kreatyniny endogennej, stężenie

białka w moczu, ciężar właściwy moczu. Przyczyny skąpomoczu i wielomoczu. Patogeneza

zaburzeń równowagi kłębuszkowo-kanalikowej. Izostenuria. Sygnalizacja takich problemów jak

patogeneza nadciśnienia nerkopochodnego (przy jedno- i obustronnym zwężeniu tętnic nerkowych)

i wyjaśnienie dlaczego ubytek czynnych nefronów po nefrektomii nie powoduje dalszego ubytku

czynnych nefronów Wstrząs ( kardiogenny, hipowolemiczny, septyczny) definicja wstrząsu, przyczyny wstrząsu, patomechanizmy wstrząsu (w zależności od nasilenia

czynnika wstrząsorodnego); kompensacja we wstrząsie hipowolemicznym - mechanizmy

kompensacyjne. Powikłania nieleczonego wstrząsu i ich patogeneza. Kolejność pojawiania się

objawów w najczęściej występujących postaciach wstrząsu, w zależności od tego, na którym etapie

łańcucha patogenetycznego dojdzie do wytworzenia dodatnich sprzężeń zwrotnych (i z jakiej

przyczyny). Główne kryteria diagnostyczne (patognomoniczne dla każdego typu wstrząsu) oraz

objawy różnicujące (pozwalające odróżnić od siebie różne postacie wstrząsu). Czułość i swoistość

tzw. wskaźnika wstrząsowego. Krótkie wskazówki dotyczące skutecznego leczenia wstrząsu

hipowolemicznego, septycznego, kardiogennego i anafilaktycznego).

9

Patofizjologia wybranych zagadnień z trzustki tarczycy, przysadki,

podwzgórza, kory nadnerczy, przytarczyc . Ogólny pogląd na zaburzenia

czynnościowe układu dokrewnego. Zaburzenia podstawowych procesów w układzie dokrewnym.

Zaburzenia układów regulujących gruczołów dokrewnych. Ekotopowe wydzielanie hormonów.

Zespoły psychotyczne wynikające z zaburzeń hormonalnych. Zależność czynnościowa ukąłdu

nerwowego i dokrewnego. Tarczyca- niedoczynność, nadczynność. Przytarczyce niedoczynność,

nadczynność. Rdzeń nadnerczy niedoczynność, nadczynność. Kora nadnerczy. Nadmiar i niedobór

glikokortykosteroidów. Nadmiar i niedobór mineralokortykosteroidów. Nadmiar i niedobór

hormonów androgennych. Uogólniona niedoczynność kory.

Obrzęk mechanizmy powstawania obrzęków (obniżenie ciśnienia hydrostatycznego, obrzeki limfatyczne,

obrzęki onkotyczne, zwiększona przepuszczalność naczyń), podział kliniczny obrzęków (obrzęki

miejscowe vs uogólnione), patologie prowadzące do powstawania obrzęków, przykładowa analiza

płynu z opłucnej Patofizjologia układu oddechowego Zaburzenia mechaniki oddychania (restrykcja,

obturacja) Analiza przykładowych wyników spirometrycznych przy astmie, POCHP, włóknieniu

płuc. Hipoksja, hiperoksja, hipokapnia, hiperkapnia- definicja objawy kliniczne. Sinica

różnicowanie, podział. Duszność definicja, rodzaje . Charakterystyczne rodzaje duszności w POCHP

(różowy sapacz, siny dmuchacz.) Niewydolność oddechowa ( definicja, patomechanizmy,

przewlekła niewydolność oddechowa- definicja objawy, jednostki chorobowe, ostra niewydolność

oddechowa- definicja, objawy, jednostki chorobowe, Rodzaje wentylacji. ARDS- definicja, kryteria

rozpoznawania, patomechanizmy, objawy. RDS- definicja, kryteria rozpoznawania,

patomechanizmy, objawy. Niedodma płuc: definicja, kryteria rozpoznawania, patomechanizmy,

objawy. Zatorowość płucna: definicja, kryteria rozpoznawania, patomechanizmy, objawy, czynniki

ryzyka chorób zakrzepowo- zatorowych. Odma płuc- definicja, kryteria rozpoznawania,

patomechanizmy, objawy. Odma wentylowa- patomechanizm objawy, leczenie.

Patofizjologia układu nerwowego Neuroprzekaźniki, grupy, receptory. Układy neurotransmisyjne CUN, anatomia, fizjologia,

zaburzenia funkcji w kontekscie chorób psychicznych i neurologicznych, szlaki: dopaminergiczny,

serotoninergiczny, noradrenergiczny, gabaergiczny, cholinergiczny i inne. Choroby

neurodegeneracyjne.

Niewydolność wątroby Etiologia niewydolności wątroby, konsekwencje niewydolności wątroby (zaburzenia przemiany

barwników, metabolizm hormonów w czasie niewydolności wątroby, wodobrzusze i wątrobowe

obrzęki uogólnione, upośledzenie czynności odtruwającej, zespół wątrobowo-nerkowy, zaburzenia

gospodarki kwasowo-zasadowej i wodno-elekrolitowej w czasie niewydolności wątroby, zaburzenia

hemostazy), nadciśnienie w układzie wrotnym - definicja, przyczyny, konsekwencje

Umiejętności nabyte po IV bloku zajęć Student potrafi:

przeanalizować badanie gazometryczne, rozpoznać niewydolność oddechową

całkowitą, częściową

zinterpretować różnice spirometryczne dla chorób restrykcyjnych i obturacyjnych

zinterpretować wyniki podstawowych prób wątrobowych

rozpoznać objawu wstrząsu, oceniać funkcje życiowe, postępować zgodnie z BLS w

razie zatrzymania krążenia

ocenić wynik płynu z opłucnej ( płyn przesiękowy wysiękowy różnice)

zinterpretować wyniki z krwi ( poziom kreatyniny, mocznika, K, diureza) przy

niewydolności nerek

omówić hormonalną regulację układu rozrodczego u kobiet i mężczyzn, łącznie z

kontrolą ciąży i laktacji

omówić przyczyny prowadzące do zaburzeń procesu rozrodu i wyjaśnić ich patogenezę

odzaje odwodnienia i

Tematy i zagadnienia z wykładów: 1. Zarys przedmiotu, historia fizjologii i patofizjologii – definicje, podstawowe

pojęcia, wybrane sylwetki wybitnych fizjologów polskich i zagranicznych,

obecne miejsce fizjologii i patofizjologii w nauce i nauczaniu medycyny.

10

2. Fizjologia ogólna: środowisko wewnętrzne organizmu, kontrola czynności

komórki, transporty błonowe.

3. Fizjologia komórki: Struktury komórki, Transport błonowy, Cykl

komórkowy, wzajemne oddziaływania pomiędzy komórkami. Transdukcja

sygnałów w komórce.

4. Apoptoza komórki w fizjologii i patofizjologii – określenie istoty procesu

zaprogramowanej śmierci komórki, apoptoza vs. martwica, charakterystyka

przebiegu z wyróżnieniem faz (sygnałów wstępnych, kontrolno-decyzyjnej,

wykonawczej i uprzątania), sygnały pro- i anty-apoptotyczne, receptory i

szlaki sygnałowe apoptozy, znaczenie fizjologiczne i udział w

patomechanizmie wybranych chorób

5. Czucie. Ból fizjologiczny i patologiczny. Definicja bólu i klasyfikacja.

Receptory bólowe (nocyceptory), włókna czuciowe przewodzące bodźce

bólowe (ból szybki i wolny). transdukcja sygnału bólowego, drogi

przewodzenia bólu, ośrodkowa regulacja bólu, ból ostry, zapalny i

neurogenny. Zstępujące drogi modulujące czucie bólu. Receptory

opioidowe. Hamowanie bólu na poziomie nocyceptorów. Hamowanie bólu

na poziome rdzenia kręgowego (bramka rdzeniowa).

6. Fizjologia receptorów – Bodźce i receptory, podział receptorów,

właściwości receptorów, kodowanie informacji w receptorach,

eksteroreceptory, interoreceptory, proprioreceptory, unerwienie eferentne

receptorów

7. Procesy regeneracyjne- rola komórek macierzystych. proces gojenia,

bliznowacenia. Pochodzenie i rola komórek macierzystych. Zastosowania

komórek macierzystych w medycynie regeneracynej

8. Układ autonomiczny. Organizacja autonomicznego układu nerwowego

(AUN). Droga eferentna w AUN. Efektory, funkcja i podział AUN.

Neuroprzekaźniki części współczulnej i przywspółczulnej AUN.

Adrenoreceptory. Cholinoreceptory. Kliniczna ocena układu

autonomicznego. Zaburzenia czynności AUN w chorobach układu

pozapiramidowego.

9. Układ odpornościowy – pojęcia ogólne. Mechanizmy odporności swoistej i

nieswoistej. Typy odpowiedzi immunologicznej. Immunopatologia – typy

nadwrażliwości, niedobory immunologiczne, autoimmunizacja,

immunologia transplantacyjna - wybrane aspekty.

10. Fizjologia układu krążenia: hemodynamika, aktywność mechaniczna

mięśnia sercowego, regulacja siły skurczu, regulacja powrotu żylnego i

pojemności minutowej serca, regulacja ciśnienia tętniczego krwi, wymiana

w łożysku kapilarnym, regulacja lokalnego przepływu krwi.

11. Fizjologia układu krążenia; układ bodźco –przewodzący, drogi

przewodzenia, autonomia serca, zaburzenia rytmu serca

12. Fizjologia wysiłku. Znaczenie aktywności fizycznej. Wpływ wysiłku

fizycznego na organizm. Klasyfikacja wysiłków fizycznych i ocena ich

intensywności. Wpływ treningu na wydolność fizyczną człowieka.

13. Fizjologia mięśni szkieletowych i podstawy zaburzeń patofizjologicznych:

Klasyfikacja włókien mięśniowych. Struktura włókna mięśniowego.

Strukturalne różnice mięśni szkieletowych, gładkich i komórek mięśnia

sercowego. Energia ATP, Rola ATP, Rodzaje białek w sarkomerze. Rola

dystrofiny. Dystrofie Duschenna, Beckera. Miopatia. Zaburzenia złącza

nerwowo- mięśniowego: rodzaje receptorów acetylocholinowych, szlak

przemian acetylocholiny, miastenia. Zespół Lamberta-Eatona.)

14. Fizjologia układu oddechowego: Wymiana gazów (wentylacja, perfuzja-

odrębności układu małego, ciśnienia, współczynnik wentylacji do perfuzji,

11

dyfuzja,- budowa bariery pęcherzykowo-włośniczkowej, przenoszenie

gazów przez krew obwodzie, krzywa dysocjacji hemoglobiny, sytuacje

szczególne i czynniki wpływające na transport tlenu) Regulacja chemiczna

oddychania, transport tlenu i dwutlenku węgla, wymiana gazowa w płucach,

kontrola oddychania- ośrodki oddychania centralny, obwodowy-

mechanizmy działania.

15. Pojęcia ogólne patofizjologii hemostazy, definicja skazy krwotocznej. Podział skaz

krwotocznych. Skazy krwotoczne naczyniowe – wybrane przykłady. Skazy

krwotoczne płytkowe – podział i przykłady najczęstszych jednostek. Skazy

krwotoczne osoczowe – najczęstsze przykłady. DIC – zespół rozsianego

wykrzepiania wewnątrznaczyniowego. 16. Fizjologia układu dokrewnego: wprowadzenia do fizjologii układu

dokrewnego, przysadka, gruczoł tarczowy, nadnercza, wyspy trzustkowe,

hormonalna regulacja metabolizmu ogólnoustrojowego, regulacja

hormonalna homeostazy ustrojowej wapnia, hormonalna regulacja wzrostu,

17. Wybrane aspekty patofizjologii układu pokarmowego obejmujące przełyk,

żołądek, jelito cienkie i grube.

18. Fizjologia ciąży: hormonalna regulacja procesu rozrodczego, hormonalna

kontrola ciąży i procesu laktacji – mechanizmy kontrolne procesów

oogenezy i spermatogenezy, zapłodnienie jako wieloetapowy proces ciągły

(kapacytacja, przenikanie plemników przez winiec promienisty i osłonkę

przejrzystą, fuzja, drugi podział oocytu II rzędu, reakcja korowa, reakcja

osłonki przejrzystej, blok zapobiegający polispermii, tworzenie przedjądrzy

żeńskich i męskich, kondensacja chromosomów przedjądrzy i wytworzenie

zygoty), wczesne podziały zarodkowe, mechanizm implantacji, kolejne

etapy ciąży, indukcja porodu, okres połogu.

19. Fizjologia nerek: budowa anatomiczna i funkcje nerek, nerkowy przepływ

krwi i filtracja kłębuszkowa,udział nerek w homeostazie organizmu, procesy

reabsorbcji w kanaliku proksymalnym, pętli Henlego,kanaliku dystalnym i

cewkach zbiorczych

20. Osteoporoza. ( Regulacja hormonalna homeostazy ustrojowej wapnia,

hormonalna regulacja metabolizmu wapniowo-fosforanowego, Osteoporoza

Definicja. Podział- pierwotna i wtórna. Czynniki ryzyka. Patomechanizmy.

Objawy. Metody badań)

21. Patogeneza reakcji alergicznych (pokrzywka, alergiczny nieżyt nosa)

22. Patofizjologiczne podstawy procesów zapalenia ( Neutrofile w wraunkach

normy fizjologicznej. Ogólny schemat zapalenia. Białka adhezyjne na

powierzchni komórek krążących we krwi i komórek wyściełających

naczynia krwionośne. Metabolity lipidowe błon komórek biorących udział w

zapaleniu. Przewlekły proces zapalny. Proces zapalny w niedotlenionej

tkance.

23. Zaburzenia odżywiania. - Zaburzenia pierwotne i wtórne. Ośrodki głodu i

sytości, łaknienie i jego kontrola, humoralna regulacja pobierania pokarmu.

Niedożywienie ilościowe (energetyczne) i jakościowe (niedobór witamin i

pierwiastków śladowych) Wpływ niedożywienia na funkcje fizjologiczne.

Otyłość - patogeneza, rodzaje, zmiany chorobowe. Zespół metaboliczny.

definicja, kryteria, czynniki ryzyka chorób sercowo-krążeniowych

24. Choroby reumatyczne. ( Patofizjologia procesu zapalnego w rzs, Cytokiny w

patogenezie rzs. Objawy podmiotowe rzs. Zmiany stawowe. Zmiany

pozastawowe. Toczeń rumieniowaty układowy. Kryteria rozpoznawania wg

ACR. Zespól antyfosfolipidowy –APS- kryteria Sydney 2004. Katastrofalny

APS. Pierwotny a Wtórny APS. Kliniczne manifestacje APS. Twardzina-

scleromiostis. Twardzina ograniczona. Twardzina układowa-postać

uogólniona. Twardzina układowa –Objaw Raynauda. Polymyostitis-

12

zapalenie wielomięśniowe, dermatomyoistis- zapalenie skórno-mięśniowy.

Zespół Sjӧgrena- test Schirmera. Mieszana choroba tkanki łącznej.

Vasculitis. Zapalenie naczyń. Choroba Takayasu. Guzkowe zapalenie

naczyń. Choroba Kawasaki. Ziarniniak Wegenera )

25. Patofizjologia układu krążenia (niewydolność krążenia, zawał- definicja,

kryteria rozpoznawania, patomechanizmy, objawy.)

26. Patologia ciąży – zaburzenia płodności (niepłodność, bezpłodność),

nieprawidłowości rozwoju zarodkowego, powstawanie wad wrodzonych,

poronienie, poród przedwczesny, nadciśnienie indukowane ciążą, cukrzyca

ciężarnych, zespół wewnątrzmacicznej hipotrofii płodowej,

nieprawidłowowści dotyczące popłodu (łożyska i błon płodowych), poród

patologiczny.

27. Procesy starzenia się. ( czynniki sprzyjające starzeniu się- rodzaje stresu,

teorie termodynamiczne, teoria zaprogramowanego starzenia się, wybrane

aspekty starzenia się narządów)

28. Nowotwory ( występowanie nowotworów. Charakterystyka transformacji

nowotworowej. Wieloetapowe oraz szczegółowe modele karcynogenezy.

Czynniki predysponujące i rakotwórcze środowiska człowieka)

29. Choroby układu oddechowego (Mukowiscydoza. POCHP. Astma. Choroby

śródmiąższowe. Sarkoidoza. Pylice-- definicja, kryteria rozpoznawania,

patomechanizmy, objawy. )

Efekty kształcenia

- w zakresie

wiedzy student:

zna czynność i mechanizmy regulacji wszystkich narządów i układów organizmu

człowieka, w tym układu: krążenia, oddechowego, pokarmowego, moczowego, i powłok

skórnych oraz rozumie zależności istniejące między nimi

zna i rozumie pojęcia: rozpuszczalność, ciśnienie osmotyczne, izotonia, roztwory koloidalne

zna profile metaboliczne podstawowych narządów i układów

zna enzymy biorące udział w trawieniu, mechanizm wytwarzania kwasu solnego w żołądku,

rolę żółci, przebieg wchłaniania produktów trawienia oraz zaburzenia z nimi związane

zna konsekwencje niewłaściwego odżywiania, w tym długotrwałego głodowania,

przyjmowania zbyt obfitych posiłków oraz stosowania niezbilansowanej diety

zna konsekwencje niedoboru witamin lub minerałów oraz ich nadmiaru w organizmie

zna w podstawowym zakresie problematykę komórek macierzystych i ich zastosowania w

medycynie

zna podstawy pobudzenia i przewodzenia w układzie nerwowym oraz wyższe czynności

nerwowe, a także fizjologię mięśni prążkowanych i gładkich oraz funkcje krwi

zna mechanizm działania hormonów oraz konsekwencje zaburzeń regulacji hormonalnej

zna mechanizmy starzenia się organizmu zna związek między czynnikami zaburzającymi stan równowagi procesów biologicznych a

zmianami fizjologicznymi i patofizjologicznymi

opisuje gospodarkę wodno-elektrolitową w układach biologicznych

opisuje równowagę kwasowo-zasadową oraz mechanizm działania buforów i ich znaczenie

w homeostazie ustrojowej potrafi prześledzić procesy chorobowe, wymienić ich objawy i patogenezę.

- w zakresie

umiejętności

student:

opisuje zmiany w funkcjonowaniu organizmu w sytuacji zaburzenia homeostazy, w

szczególności określa jego zintegrowaną odpowiedź na wysiłek fizyczny, ekspozycję na

wysoką i niską temperaturę, utratę krwi lub wody, nagłą pionizację, przejście od stanu snu

do stanu czuwania;

wykonuje proste testy czynnościowe oceniające organizm człowieka jako układ regulacji

stabilnej (testy obciążeniowe, wysiłkowe); interpretuje dane liczbowe dotyczące

podstawowych zmiennych fizjologicznych

planuje i wykonuje proste badanie naukowe oraz interpretuje jego wyniki i wyciąga wnioski

potrafią zinterpretować wyniki podstawowych badań klinicznych i wykorzystać wiedzę

13

teoretyczną w Klinice.

- w zakresie

kompetencji

personalno-

społecznych

Studenci rozumieją potrzebę ciągłego dokształcania.

Studenci uczą się współpracy w zespole w zakresie wykonywania badań i opracowywania

wyników, rozwiązywania problemów klinicznych podczas wspólnego analizowania

wyników badań, przygotowywania referatów i ich krytycznej dyskusji

Metody oceny

pracy studenta

(forma i

warunki

zaliczenia

przedmiotu)

Kolokwia pisemne, testowe. Egzamin testowy.

Literatura

obowiązkowa:

Traczyk W., Trzebski A. Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i

klinicznej, Wydawnictwo Lekarskie PZWL 2009

Maśliński S., Ryżewski J. Patofizjologia tom 1-2, Wydawnictwo Lekarskie PZWL

2012

Literatura

uzupełniająca:

J.Konturek „Konturek Fizjologia człowieka. Podręcznik dla studentów medycyny”

Wydawnictwo Lekarskie Urban &Partner 2012

B. Zahorska-Markiewicz, E.Małecka-Tendera „ Patofizjologia kliniczna”

Wydawnictwo Lekarskie Urban &Partner 2009

J. Guzek : „ Patofizjologia w zarysie „ PZWL 2011

Koło naukowe Prowadzi dr n. med. Małgorzata Wojciechowska

Regulamin: Wprowadzenie wewnętrznych zasad dotyczących egzaminu Regulaminu Katedry i

Zakładu Patologii Ogólnej i Doświadczalnej uwzględnia przepisy objęte regulaminem

obowiązującym studentów Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego i ze statutem WUM.

1.Za całokształt procesu dydaktycznego odpowiada Kierownik Katedry oraz opiekun

dydaktyczny.

2. Na początku roku akademickiego student ma obowiązek zapoznać się z regulaminem

Katedry oraz planem zajęć umieszczonym na stronie internetowej Katedry.

3. Zajęcia z fizjologii z elementami patofizjologii obejmują: wykłady, ćwiczenia i seminaria

oraz kolokwia sprawdzające.

4. Obecność studenta na wykładach, ćwiczeniach i seminariach, kolokwiach

sprawdzających jest obowiązkowa.

a. Każda nieobecność powinna być usprawiedliwiona na piśmie lub w formie zwolnienia

lekarskiego oraz odrobiona u asystenta prowadzącego dane zajęcia ( wykłady, ćwiczenia,

seminaria).

b. Formę zaliczenia obecności ustala indywidualnie asystent prowadzący dane zajęcia.

c. Maksymalna liczba usprawiedliwionych nieobecności to 3.

d. W przypadku większej liczby nieobecności ( większej niż 3) decyzję o zaliczeniu Kursu

podejmuje Dziekan.

5.Warunkami przystąpienia do ćwiczeń i ich zaliczenia są:

a. punktualne stawienie się na zajęciach oraz udział w wejściówce (forma pisemna 3

krótkie pytania) ocenianej przez prowadzącego zajęcia;

b. posiadanie odpowiedniego stroju zgodnego z wymogami BHP o ile charakter zajęć nie

wymaga stroju specjalnego (Informacje dotyczące stroju znajdują się na stronie Zakładu w

planie zajęć.)

14

6.Warunkiem dopuszczenia do kolokwium sprawdzającego dany blok jest zaliczenie

wszystkich wejściówek z ćwiczeń i seminariów danego bloku tematycznego.

7. Prowadzący zajęcia nie wystawia ocen z wejściówek, określa jedynie zaliczenie

wejściówki lub brak takiego zaliczenia.

8. W razie niezaliczenia wejściówek, należy po uprzednim indywidualnym umówieniu się z

prowadzącym zajęcia zaliczyć materiał z danego ćwiczenia i seminarium przed terminem

kolokwium sprawdzającego na końcu bloków.

9. Student nie zalicza ćwiczenia lub seminarium, jeżeli w trakcie zajęć:

a. nie jest przygotowany do zajęć, co uniemożliwia mu czynny udział w tych zajęciach;

b. utrudnia lub uniemożliwia pracę innym;

c. nie przestrzega zasad BHP;

10. Seminaria sprawdzające odbywają się na koniec każdego bloku tematycznego (IV

bloki), a ich terminy podane są na planie dostępnym na stronie internetowej Zakładu.

11. Kolokwia sprawdzające są w formie testu składającego się z 20 pytań testowych, czas

trwania kolokwiów sprawdzających to 20 minut. Próg zaliczenia ustala komisyjnie

Kierownik Katedry oraz opiekun dydaktyczny po uzyskaniu wyników kolokwium

sprawdzającego.

12. Studenci ze wszystkich grup dziekańskich zdają kolokwium w jednym dniu, w dwóch

terminach ustalonych przez opiekuna dydaktycznego na początku roku.

13. Obowiązujący do seminarium sprawdzającego zakres materiału obejmuje:

a. wiadomości przekazane na ćwiczeniach;

b. wiadomości z wykładów, tematycznie związanych z danym blokiem ćwiczeń;

c. wiadomości zawarte we wskazanym piśmiennictwie.

14. Jeśli występują rozbieżności pomiędzy treścią nauczania a materiałem zawartym w

literaturze obowiązkowo należy to skonsultować z osobą prowadzącą zajęcia. Tym

niemniej należy pamiętać , że w wyżej wymienionym przypadku wiedzę referencyjną

stanowi materiał z ćwiczeń i wykładów nauczany podczas aktualnego kursu fizjologii z

elementami patofizjologii.

15. Student ma prawo do maksymalnie dwóch terminów poprawkowych niezaliczonego

kolokwium sprawdzającego w terminach ustalonych przez opiekuna dydaktycznego.

16. Niedopuszczenie do kolokwium sprawdzającego w pierwszym terminie z powodu

niezaliczenia wszystkich wejściówek jest równoznaczne z utratą pierwszego terminu.

17. Drugi termin kolokwium sprawdzającego ustalany jest indywidualnie przez opiekuna

dydaktycznego.

18. Termin zaliczenia komisyjnego (III termin) ustalany jest przez opiekuna

dydaktycznego po zakończeniu całego kursu zajęć z fizjologii z elementami patofizjologii.

19. Warunkiem dopuszczenia do egzaminu jest zaliczenie wszystkich kolokwiów

sprawdzających z oceną minimum 3.0.

20. Egzamin końcowy jest w formie testowej w terminie ustalonym przez Radzę

Pedagogiczną.

21. Próg zaliczenia egzaminu końcowego zostanie ustalony komisyjnie przez Kierownika

Katedry i opiekuna dydaktycznego po uzyskaniu wyników egzaminu.

15

Regulamin

Egzaminu Testowego przeprowadzanego przez Katedrę i Zakład Patologii Ogólnej i

Doświadczalnej Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego

Wprowadzenie wewnętrznych zasad dotyczących egzaminu testowego uwzględnia przepisy

Regulaminu studiów Art IV. Paragraf 19. Punkty 7 - 8.

1. Egzamin Testowy z Fizjologii z elementami patofizjologii (Egzamin) przeprowadzają

wyznaczone przez Katedrę i Zakład Patologii Ogólnej i Doświadczalnej Zespoły

Egzaminujące.

2. Egzamin odbywa się w salach egzaminacyjnych wskazanych przez Katedrę i Zakład

Patologii Ogólnej i Doświadczalnej z wyprzedzeniem.

3. Studenci przystępujący do Egzaminu powinni zgłosić się na miejsce jego

przeprowadzenia co najmniej 15 minut przed wyznaczoną godziną jego rozpoczęcia.

4. Studenci przystępujący do Egzaminu są obowiązani podporządkować się poleceniom

członków Zespołów Egzaminujących.

5. Członkowie Zespołu Egzaminującego sprawdzają tożsamość Studentów przystępujących

do Egzaminu na podstawie dokumentu ze zdjęciem i przydzielają miejsce na sali

egzaminacyjnej.

6. Studenci przystępujący do Egzaminu obowiązani są pozostawić wszelkie notatki,

zeszyty, podręczniki, torby, teczki, plecaki etc. w miejscu wskazanym przez członków

Zespołu Egzaminującego.

7. W dniu Egzaminu każdy Zespół Egzaminujący otrzymuje książeczki testowe oraz karty

odpowiedzi w liczbie odpowiadającej planowanej liczbie zdających z zachowaniem

odpowiedniej puli rezerwowej.

8. Wszystkie książeczki testowe znajdują się w zapieczętowanych opakowaniach,

zabezpieczonych przed dostępem osób nieuprawnionych.

9. Otwarcie opakowań, wydanie książeczek testowych i ujawnienie ich treści następuje w

salach egzaminacyjnych, w momencie rozpoczęcia Egzaminu.

10. Egzamin Testowy z Patofizjologii może być opracowany w wielu wersjach.

11. Czas rozpoczęcia Egzaminu wyznacza się w miarę możliwości o tej samej godzinie, z

dopuszczalnym kilkuminutowym przesunięciem w poszczególnych salach

egzaminacyjnych.

12. Czas trwania Egzaminu podaje Kierownik Zespołu Egzaminującego.

13. W czasie trwania Egzaminu obowiązuje bezwzględny zakaz posiadania urządzeń

służących do kopiowania lub przekazywania informacji (w szczególności telefonów

komórkowych). Złamanie tego zakazu będzie równoznaczne z uzyskaniem oceny

niedostatecznej z Egzaminu

14. W czasie trwania Egzaminu Studentów obowiązuje zakaz opuszczania sali bez zgody

Kierownika Zespołu Egzaminującego.

15. W czasie trwania Egzaminu na pulpicie przed Studentem mogą się znajdować jedynie

materiały egzaminacyjne: książeczka testowa, karta odpowiedzi, ołówek, gumka, długopis.

16

16. W czasie trwania Egzaminu zabrania się wynoszenia poza sale egzaminacyjne

książeczek testowych lub kart odpowiedzi.

17. Karta odpowiedzi jest jedynym dokumentem przeznaczonym do udzielania odpowiedzi

i powinna być wypełniana zgodnie z instrukcją, udostępnioną przez Katedrę i Zakład

Patologii Ogólnej i Doświadczalnej.

18. Jakiekolwiek korzystanie z pomocy innych osób lub materiałów dydaktycznych w

trakcie rozwiązywania testu egzaminacyjnego jest zakazane. Złamanie tego zakazu będzie

równoznaczne z uzyskaniem oceny niedostatecznej z Egzaminu.

19. Książeczka testowa jako dokument egzaminacyjny powinna zostać czytelnie podpisana

na pierwszej stronie.

20. W przypadku stwierdzenia w książeczce testowej błędów (merytorycznych,

typograficznych etc.) uniemożliwiających udzielenie prawidłowej odpowiedzi, Student ma

prawo zgłosić ten fakt członkom Zespołu Egzaminującego. Zgłoszenie musi mieć

charakter pisemny i jest przekazywane na blankiecie dostarczonym przez Zespół

Egzaminacyjny. Wypełnione Zgłoszenie może być przekazane Zespołowi

Egzaminującemu najpóźniej po zakończeniu testu, ale przed opuszczeniem Sali

egzaminacyjnej. Zgłoszenia przekazane w terminie późniejszym nie będą rozpatrywane.

21. Po zakończeniu Egzaminu Studenci odkładają książeczki oraz karty odpowiedzi i

pozostają na miejscach do momentu zebrania wszystkich książeczek i kart odpowiedzi

przez członków Zespołu Egzaminującego. Studenci, którzy ukończą egzamin wcześniej

przekazują książeczkę oraz kartę odpowiedzi członkom Zespołu Egzaminującego, a

następnie opuszczają salę egzaminacyjną bez możliwości powrotu przed zakończeniem

Egzaminu.

22. Jakiekolwiek naruszenie zasad niniejszego Regulaminu, przez Studenta przystępującego

do Egzaminu, może stanowić podstawę dyskwalifikacji Studenta. Dyskwalifikacja jest

równoznaczna z uzyskaniem oceny niedostatecznej z Egzaminu. O dyskwalifikacji

decyduje każdorazowo Kierownik Zespołu Egzaminującego, w porozumieniu z członkami

Zespołu Egzaminującego.

23. Wszelkie zastrzeżenia lub nieprawidłowości w przebiegu Egzaminu, zaobserwowane

przez zdających Studentów, muszą być zgłoszone w formie pisemnej Zespołowi

Egzaminującemu, lub Kierownikowi Katedry i Zakładu Patologii Ogólnej i Doświadczalnej

niezwłocznie, nie później niż w dniu roboczym następującym po dacie Egzaminu

24. Próg zaliczenia egzaminu końcowego zostanie ustalony komisyjnie przez Kierownika

Katedry i Opiekuna Dydaktycznego po uzyskaniu wyników egzaminu.

................................................. podpis prowadzącego zajęcia