USTROJE - Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego · USTROJE – HISTORIA I WSPÓŁCZESNOŚĆ...

www.wuj.pl

UST

RO

JE – HIST

OR

IA I W

SPÓ

ŁCZ

ESNO

ŚĆ

Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego

Księga jubileuszowa

dedykowana

profesorowi

Jackowi Czajowskiemu

Andrzej Bałaban

Bogusław Banaszak

Marek Bankowicz

Andrzej Bednarz

Michał Bożek

Stanisław Bożyk

Bartosz Brożek

Andrzej Bryk

Andrzej Buczek

Ewa Bujwid-Kurek

Krystian Complak

Anna Chorążewska

Andrzej Czajowski

Andrzej Dziadzio

Monika Florczak-Wątor

Monika Giżyńska

Marta Grzybowska

Marian Grzybowski

Andrzej Jackiewicz

Adam Jamróz

Lech Jamróz

Jerzy Jaskiernia

Michał Jaskólski

Katarzyna Jurewicz-Bakun

Katarzyna Kaczmarczyk-Kłak

Janusz Karp

Marta Kłopocka-Jasińska

Sebastian Kubas

Grzegorz Kuca

Andrzej Kulig

Paweł Lipowski

Anna Łabno

Artur Ławniczak

Zbigniew Machaliński

Jerzy Malec

Iwona Małajny

Ryszard M. Małajny

Owidiusz Mazurkiewicz

Marek Mączyński

Katarzyna Miaskowska-Daszkiewicz

Piotr Mikuli

Dobrochna Minich

Ryszard Mojak

Sebastian Mołek

Szymon Pawłowski

Krzysztof Prokop

Bogusław Przywora

Katarzyna Sobolewska-Myślik

Jerzy Stelmach

Andrzej Szmyt

Jarosław Szymanek

Andrzej Marian Świątkowski

Piotr Tuleja

Artur Trubalski

Janusz Trzciński

Wacław Uruszczak

Małgorzata Witek

Paweł Marek Woroniecki

Iwona Wróblewska

Mirosław Wróblewski

Krzysztof Zwierzchowski

Andrzej Żebrowski

Jakub Żurek

USTROJE HISTORIA I WSPÓŁCZESNOŚĆPOLSKA – EUROPA – AMERYKA ŁACIŃSKA

ustroje_okl_wybrana.indd 1 2013-09-24 15:23:06

USTROJE HISTORIA I WSPÓŁCZESNOŚĆ

Publikacja objęta jest prawem autorskim. Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i rozpowszechnianie zabronione. Publikacja przeznaczona jedynie dla klientów indywidualnych. Zakaz rozpowszechniania i udostępniania serwisach bibliotecznych

USTROJE HISTORIA I WSPÓŁCZESNOŚĆ

ESPÓŁCZESNOŚĆ


Publikacja dofi nansowana przez Uniwersytet Jagielloński ze środków Wydziału Prawa i Admini-stracji oraz Katedry Prawa Ustrojowego Porównawczego, a także przez Gdańską Wyższą Szkołę Huma-nistyczną

Recenzentprof. dr hab. Andrzej Zięba

Projekt okładkiAgnieszka Winciorek

© Copyright by Marian Grzybowski, Grzegorz Kuca, Piotr Mikuli & Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego

Wydanie I, Kraków 2013 All rights reserved

Niniejszy utwór ani żaden jego fragment nie może być reprodukowany, przetwarzany i rozpowszechniany w jakikolwiek sposób za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych, kopiujących, nagrywających i innych oraz nie może być przechowywany w żadnym systemie informatycznym bez uprzedniej pisemnej zgody Wydawcy.

ISBN 978-83-233-3559-7

www.wuj.pl

Wydawnictwo Uniwersytetu JagiellońskiegoRedakcja: ul. Michałowskiego 9/2, 31-126 Krakówtel. 12-631-18-81, tel./fax 12-631-18-83Dystrybucja: tel. 12-631-01-97, tel./fax 12-631-01-98tel. kom. 506-006-674, e-mail: [email protected]: PEKAO SA, nr 80 1240 4722 1111 0000 4856 3325


SPIS TREŚCI

Słowo od Dziekana ........................................................................................................................... 9

Marian Grzybowski, Tych czterdzieści pięć (ba... pięćdziesiąt) barwnych lat... (o 45-leciu pracy uniwersyteckiej Profesora Jacka Czajowskiego) ................................... 11

Wykaz ważniejszych publikacji Profesora Jacka Czajowskiego............................................... 15

Caput I: De civitate, iure et rei publicae gerendae proposito

Iwona Małajny, Z problematyki teorii konstytucji – defi nicja i geneza ..................................... 23Jerzy Stelmach, Bartosz Brożek, Ekonomiczne przyczyny dysfunkcji prawa .......................... 33Michał Jaskólski, Problem zwierciadła. O niektórych zagadnieniach

interdyscyplinarności historii doktryn politycznych i prawnych .......................................... 40Andrzej Bryk, Jahwe Izraela – koniec fatalizmu historycznego i zakaz idolatrii władzy

politycznej ..................................................................................................................................... 53Artur Ławniczak, Nowożytne chrześcijańskie teokracje ............................................................. 66Wacław Uruszczak, Listy odpuszczenia (lettres de rémission). Z dziejów wymiaru

sprawiedliwości w średniowiecznej Francji .............................................................................. 78Andrzej Bednarz, Marsyliusz z Padwy – jesień średniowiecza czy wiosna

oświecenia? ................................................................................................................................... 83

Caput II: De hominum iuribus libertatibusque

Iwona Wróblewska, Zakres podmiotowy obowiązywania praw jednostki we współczesnych państwach demokratycznych. Problem tzw. horyzontalnego skutku norm konstytucyjnych ................................................................................................................ 95

Bogusław Banaszak, Zakres wolności komunikowania się i tajemnicy komunikowania się – wybrane problemy ................................................................................. 104

Paweł Lipowski, Prawo do ochrony zdrowia w ustawodawstwie polskim – zarys problematyki ................................................................................................................................. 111

Mirosław Wróblewski, Rzecznik Praw Obywatelskich jako organ ochrony prawa dostępu do informacji publicznej ............................................................................................................. 118

Andrzej Szmyt, Ocena konstytucyjności poselskiego projektu ustawy o Rzeczniku Praw Rodziny ......................................................................................................................................... 127

Andrzej Marian Świątkowski, Próba podważenia obowiązku lojalności pracowników międzynarodowych wobec organizacji międzynarodowej ..................................................... 134

Szymon Pawłowski, Prawo do informacji publicznej a prerogatywy Prezydenta RP .............. 152Katarzyna Miaskowska-Daszkiewicz, Wolność badań naukowych i jej ograniczenia –

uwagi w świetle Ustawy Zasadniczej Republiki Federalnej Niemiec oraz Konstytucji RP .... 164


6 Spis treści

Caput III: De studiis historicis

Jerzy Malec, Zasadnicze nurty w poglądach na reorganizację aparatu władzy wykonawczej w osiemnastowiecznej Rzeczypospolitej ................................................................................... 173

Andrzej Dziadzio, Idea Trybunału Konstytucyjnego Georga Jellinka ....................................... 180Andrzej Kulig, Dwie prowizoryczne Konstytucje lutowe z 1919 roku: polska

i niemiecka .................................................................................................................................... 188Marian Grzybowski, Prezydent jako stabilizator systemu rządów w Estonii i na Łotwie

w latach 1918–1940 ..................................................................................................................... 214Katarzyna Kaczmarczyk-Kłak, Prawo łaski w okresie prowizorium konstytucyjnego

w latach 1918–1922 ..................................................................................................................... 225Zbigniew Machaliński, Krakowska emerytura Eugeniusza Kwiatkowskiego (1949–1974) ....... 245

Caput IV: De constitutione et modo eius interpretandi exercendique

Grzegorz Kuca, O potrzebie reinterpretacji pojęcia „zasada podziału władzy” ....................... 255Michał Bożek, System rządów w Konstytucji RP z 1997 roku – zarys problematyki ............... 264Janusz Karp, Dobrochna Minich, Sposoby wyrażania zasad prawnych w Konstytucji RP

z 1997 roku na przykładzie art. 2 ............................................................................................... 272Adam Jamróz, Uwagi o znaczeniu normatywnym art. 11 ust. 1 Konstytucji RP ..................... 280Krystian Complak, Magiczna rzeczywistość w Konstytucji RP.................................................. 290Andrzej Bałaban, Konstytucyjna ochrona spółdzielczości – test polskiej demokracji ............ 307Piotr Tuleja, Co kontroluje Trybunał Konstytucyjny? ................................................................. 312Paweł Marek Woroniecki, Rola Najwyższej Izby Kontroli w polskim systemie prawnym ..... 319Andrzej Buczek, Konstytucyjne kompetencje budżetowe organów władzy III RP .................. 332

Caput V: De studiis Italicis et Iberoamericanis

Stanisław Bożyk, Konstytucyjny status parlamentu w państwach Ameryki Łacińskiej (Argentyna, Kolumbia, Meksyk) ................................................................................................ 343

Krzysztof Prokop, Instytucja stanu nadzwyczajnego w państwach Ameryki Łacińskiej ...................................................................................................................................... 354

Jakub Żurek, Ekstradycja w konstytucjach państw Ameryki Południowej ............................... 371Marta Kłopocka-Jasińska, Od monarchy z woli wodza do monarchy z woli ludu .................. 381Andrzej Jackiewicz, Uwagi na temat kontekstu historycznego regionalizmu

baskijskiego ................................................................................................................................... 392Anna Łabno, Armia w systemie politycznym Portugalii w latach 1910–1974 .......................... 403Marek Bankowicz, Model włoskiej prezydentury ......................................................................... 415Katarzyna Sobolewska-Myślik, Liga Północna w systemie partyjnym Włoch ........................ 423

Caput VI: De negotiorum politicorum procuratione et legumlatorum popularium regimine

Jarosław Szymanek, Reprezentacja polityczna: interpretacja pojęcia ........................................ 433Piotr Mikuli, Zasada suwerenności parlamentu w Zjednoczonym Królestwie

i jej współczesne ograniczenia – zarys problemu .................................................................... 443Andrzej Czajowski, Historia przedstawicielskich organów prawodawczych w Rosji .............. 451Anna Chorążewska, Struktura parlamentu – uwagi na tle komparatystycznym ..................... 465


7Spis treści

Janusz Trzciński, Znaczenie braku notyfi kacji projektu ustawy dla procedury stanowienia prawa ....................................................................................................................... 489

Sebastian Kubas, Regulamin Sejmu – problem demarkacji ........................................................ 495Lech Jamróz, Uwagi o statusie ustrojowym Senatu RP w kontekście sprawowania

przez parlament funkcji ustawodawczej (na gruncie Konstytucji RP) ................................. 505Monika Florczak-Wątor, Tryb rozpatrywania petycji przez Senat w świetle regulaminu

Izby i dotychczasowej praktyki .................................................................................................. 514Krzysztof Zwierzchowski, Wybrane problemy federalnych regulacji lobbingu

w USA ............................................................................................................................................ 524Andrzej Żebrowski, Parlament a służby specjalne w Polsce (zarys problematyki) .................. 532Jerzy Jaskiernia, Aksjologia dyplomacji parlamentarnej w ujęciu Zgromadzenia

Parlamentarnego Rady Europy .................................................................................................. 554

Caput VII: De rei publicae praeside et summo praesidis imperio

Ryszard M. Małajny, „Przywilej egzekutywy” w amerykańskiej praktyce konstytucyjnej .............................................................................................................................. 569

Owidiusz Mazurkiewicz, Małgorzata Witek, Wzajemne relacje pomiędzy władzą wykonawczą a Senatem w Stanach Zjednoczonych Ameryki................................................ 583

Ryszard Mojak, Artur Trubalski, Rola i zadania Rady Ministrów w procesie transpozycji prawa Unii Europejskiej do systemu prawnego Rzeczypospolitej Polskiej ... 592

Ewa Bujwid-Kurek, Głowa państwa Republiki Serbii i Republiki Kosowa – wymiar konstytucyjno-ustrojowy ............................................................................................................ 612

Katarzyna Jurewicz-Bakun, Wybory Prezydenta Federacji Rosyjskiej ..................................... 623Sebastian Mołek, Pozycja ustrojowa Prezydenta RP w projekcie konstytucji PiS

(2010 rok) ...................................................................................................................................... 636

Caput VIII: De autonomia territoriali et ratione rem publicam directe gubernandi

Marta Grzybowska, Polska reforma samorządowa – założenia i rezultaty ............................... 647Marek Mączyński, Wojewoda w II Rzeczypospolitej ................................................................... 661Monika Giżyńska, Referendum w prawie łotewskim ................................................................... 690Bogusław Przywora, Zarząd komisaryczny jako środek nadzorczy Prezesa Rady

Ministrów a granice zasady samodzielności jednostek samorządu terytorialnego. Wybrane zagadnienia prawnokonstytucyjne ........................................................................... 698


SŁOWO OD DZIEKANA

W imieniu przyjaciół i kolegów z Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiel-lońskiego pragnę złożyć najserdeczniejsze gratulacje Panu Profesorowi Jackowi Cza-jowskiemu z okazji Jego Jubileuszu. Od czasu ukończenia studiów na naszym Wydzia-le aż do przejścia na emeryturę całe swoje życie zawodowe związał Jacek Czajowski właśnie z tym Wydziałem. Od początków kariery naukowej, przypadających na lata sześćdziesiąte, pracował pod kierunkiem wybitnych uczonych: pracę magisterską na-pisał na seminarium Profesora Stanisława Grodziskiego, pracę na Uniwersytecie roz-począł w Katedrze kierowanej przez Profesora Witolda Zakrzewskiego. Dzieląc swoje zainteresowania pomiędzy historię a współczesność, skoncentrowany na problematyce ustroju państwowego, wybrał Jacek Czajowski karierę konstytucjonalisty. Swoje prace poświęcał zarówno ustrojowi państw Ameryki Łacińskiej, jak i Drugiej oraz Trzeciej Rzeczypospolitej. Nie był to jednak jedyny nurt jego twórczości naukowej – drugi sta-nowiły prace o charakterze biografi cznym.

We wspomnieniach współpracowników, poza świadomością wybitnych osiągnięć naukowych Jacka Czajowskiego, dominuje jednak przede wszystkim Jego Osoba jako życzliwego kolegi, interesującego rozmówcy i człowieka o dużym poczuciu humoru, popularnego wśród studentów wykładowcy. Wszystko to składa się na obraz Człowie-ka, którego osobowość i działalność na zawsze wzbogaci najnowszą historię naszego Wydziału. Pragnę więc podziękować Mu za lata spędzone wśród nas i życzyć wielu dal-szych zdrowych i pogodnych lat, wypełnionych twórczością naukową, a także wszelkiej pomyślności w życiu osobistym.

Dziekan Wydziału Prawa i AdministracjiUniwersytetu Jagiellońskiego

Prof. dr hab. Krystyna Chojnicka


Marian Grzybowski

TYCH CZTERDZIEŚCI PIĘĆ (BA... PIĘĆDZIESIĄT) BARWNYCH LAT...

(O 45-leciu pracy uniwersyteckiej Profesora Jacka Czajowskiego)

Spotkaliśmy się wczesną jesienią 1968 roku. Jacek Czajowski, stypendysta naukowy i magistrant Profesora Stanisława Grodziskiego, świeżo przyjęty na staż asystencki w Katedrze Prawa Państwowego przez uproszonego o recenzję Jego pracy Profesora Witolda Zakrzewskiego, z magisterium z historii parlamentaryzmu (o Kole Polskim w Wiedniu). Ja, z podobnym rodowodem, po seminarium u Profesora Stanisława Wło-dyki, już po stażu i dodatkowo – seminarium oraz egzaminach u Profesora Marka So-bolewskiego, wówczas jeszcze w dziedzinie prawa państwowego (dziś – konstytucyjne-go). Obaj w Zrzeszeniu Studentów Polskich.

Ponad czterdzieści pięć lat znajomości... Najpierw cotygodniowe zebrania kate-dralne w poniedziałki o szesnastej na drugim piętrze przy ul. Ziai 5 (dziś powtórnie: Jabłonowskich). Zamaszyste kroki Profesora po skrzypiących, drewnianych schodach kamiennicy Krzymuskich, na drugie, wysokie piętro. Profesora Witolda Zakrzewskie-go, tytułowanego – konsekwentnie (i tylko przez Jacka) – „Panem Dziekanem”. Co-tygodniowe referaty i dyskusja wedle ordynku: najpierw my, najmłodsi, potem Paweł Sarnecki – już z kilkuletnim stażem w Katedrze, na sam koniec – On, Profesor. Czyli – jak się mówiło – „Tutek”.

Wiele zajęć: stacjonarne i zaoczne prawo w Krakowie. Co dwa tygodnie – wspólna eskapada do Tarnowa, do punktu konsultacyjnego przy ul. Wałowej (z gościnną Panią Alą, herbatą „na rozgrzewkę”, małym co nieco oraz dowcipnym Profesorem Mąciorem w drodze na dworzec). Czasem wyjazd na ćwiczenia do Kielc. Potem trochę ponure, gór-nicze Jaworzno i zielony – lubiany przez nas – Nowy Sącz. Tak „w kółko”, przez kilka lat.

W Krakowie koledzy z ZSP. Mocna kawa w „Empiku” na parterze Starego Teatru. Znajomi: Andrzej Urbańczyk, Włodek Rydzewski, Andrzej Jędrzejowski (dziś w duń-skiej Kopenhadze), Andrzej Świątkowski – dziś szacowny profesor prawa pracy, wów-czas szef komisji Rady Uczelnianej, Franek Dąbrowski (nieco od nas starszy). Artykuły do „Studenta” – trochę z ambicji, trochę – dla uzupełnienia nieprzesadnych asystenc-


12 Tych czterdzieści pięć (ba... pięćdziesiąt) barwnych lat...

kich uposażeń. Ot, na kawę w „Empiku” bądź na skromny obiad w klubie NOT-u lub „Pod Trzema Rybkami”.

Wartkie intelektualne życie. Początki Instytutu Nauk Politycznych. Seminaria w podkrynickim (wówczas) Czarnym Potoku. Rozdyskutowane „Jaszczury”. Nowi ko-ledzy w Katedrze. Najpierw skrupulatny i przyjazny Zbyszek Maciąg. Potem nadzwy-czajnie aktywny Jurek Jaskiernia. Następnie śp. Tadek Skrzypczak, entuzjasta władzy lokalnej, regionalizmu i Lecha Wałęsy. Wreszcie skomputeryzowany angloznawca i bis-nesmen Andrzej Kobos. Staże krajowe w Warszawie. Pierwsze zagraniczne wyjazdy: do Bolonii (Skrzypczak, Kobos), USA (Jaskiernia), RFN (Zbyszek Maciąg), Szwajcarii (Paweł Sarnecki).

Jacek, jak zawsze, oryginalny. Początki nauki hiszpańskiego. Przyjazd do Krakowa delegacji rządu kubańskiego z ministrem-konstytucjonalistą i obowiązki cicerone przy delegacji podczas zwiedzania Krakowa. I pytanie o gotowość skorzystania ze stażu na Kubie, gdyż „ślimaczyły się” – z braku kontaktów – starania o wyjazd do Meksyku. Wkrótce potem – formalne zaproszenie na staż do Hawany. Pełen przygód lot z cze-skiej Pragi. Roczny pobyt na wyspie i obrona doktoratu Systemy rządów prezydenckich w republikach Ameryki Łacińskiej. Bardzo pozytywne recenzje Profesorów: Marka So-bolewskiego i Sylwestra Zawadzkiego. Publikacja artykułów w „Państwie i Prawie” oraz w Zeszytach Uniwersytetu Jagiellońskiego – na podstawie doktoratu. Seria publikacji w „Tygodniku Powszechnym” wspólnie z dzisiejszym Profesorem-Prezydentem Kra-kowa, Jackiem Majchrowskim. Wspólna książka o sylwetkach politycznych Drugiej Rzeczypospolitej nakładem krakowskiego „Znaku”. Pierwszy samochód Profesora Za-krzewskiego. Prawdziwa limuzyna przy Profesora gabarytach: „fi at 126p”.

Potem kilka lat w Krakowie. Wizyta w Holandii oraz staż w Bologna University Center, dwuczęściowy zresztą. W czasie drugiego pobytu, w roku 1981 – stan wojenny w Polsce. I sześć lat Czajowskiego w Rzymie. Przychylność wielu osób w polskich śro-dowiskach wokół Watykanu. W dowód sympatii – publikacja książki Człowiek w nauce Jana Pawła II.

Na uczelni zaś – początki postępowania w sprawie zwolnienia z etatu adiunkta, wobec przedłużenia urlopu bezpłatnego. I zręczne (bezterminowe) zawieszenie tego postępowania przez ówczesnego rzecznika dyscyplinarnego, Profesora Hanauska. Po-wody: podpowiedziana przez życzliwą wyobraźnię Dziekana Hanauska (w skojarzeniu z inteligencją adiunkta Czajowskiego): kategoryczna niemożność osobistego przyjęcia wyjaśnień od zainteresowanego, wobec Jego „czasowego pobytu” w Rzymie. Przyczyna przedłużenia pobytu: skłonność do zapaleń zatok i sprzyjający ich leczeniu klimat nad Tybrem (bardziej niż na rodzinnej, krakowskiej Olszy, tj. nad Białuchą). Okoliczność istotna, potwierdzona formalnym zaświadczeniem lekarskim uznanym za „wysoce wiarygodne” przez bliskiego medycynie sądowej Profesora Hanauska, bądź co bądź- karnistę i profesora kryminalistyki. Nie ma to jak fachowość i życzliwość. Zwłaszcza połączona z wyobraźnią...

W 1987 roku powrót do Krakowa, z ważnym nadal paszportem. Spotkanie – wspól-ne – z prawdziwie ucieszonym Profesorem Zakrzewskim w jednej z kawiarń przy kra-kowskim Rynku. Kawa, ciastka i podwójny powitalny koniak. Wszystko na koszt Pro-fesora.


13Tych czterdzieści pięć (ba... pięćdziesiąt) barwnych lat...

Publikacja książki Człowiek w nauce Jana Pawła II. Kolejne prace: Społeczeństwo, naród, państwo w myśli Jana Pawła II (1991), Organy naczelne Rzeczypospolitej w świet-le ustawy konstytucyjnej z 17 X 1992 r. (1993), Kardynał Sapieha (1997). Uzgodniony z Profesorem Zakrzewskim pomysł pisania habilitacji o Senacie II Rzeczypospolitej. I, niestety, choroba Profesora.

Powrót do pracy na Uniwersytecie. Tym razem – w Zakładzie, potem – w Katedrze Współczesnych Systemów Politycznych. Nowi koledzy: Witold Waśniewski, Barbara Radziewanowska, Andrzej Zięba – dziś profesor i kierownik Katedry Konstytucjonali-zmu. Także „młodzi zdolni” – Kasia Sobolewska-Myślik, dziś prodziekan na UP, Marek Bankowicz – prodziekan z ciągle najbardziej stylową muszką na całym UJ, Ewa Buj-wid-Kurek, utalentowana profesor bałkanistka. Lata pełnej świetności Instytutu Nauk Politycznych. Dyrektury wybitnych Profesorów: Kazimierza Opałka, Marka Sobolew-skiego, Witolda Zakrzewskiego, Krzysztofa Pałeckiego. Nowe książki, liczne habilitacje, doktoraty, żywe kontakty zagraniczne. W samej Katedrze Współczesnych Systemów Politycznych – sześciu doktorów habilitowanych. Młodzi, zdolni asystenci i doktoran-ci: Krzysztof Szczerski, Dominik Sieklucki, Beata Kosowska-Gąstoł. Sympatia i zawsze pomocna dłoń współpracujących Pań: jedynej skutecznej w perswazjach wobec Jacka, nieocenionej Anny Opałkowej, także – Henryki Lebdy. Kolejnych, kompetentnie kieru-jących Biblioteką Instytutu Pań Magister: Marii Tobiczyk, Joanny Kulig.

W roku 1999 habilitacja przed Radą Wydziału Prawa i Administracji. Pozytywne i życzliwe recenzje śp. Marcina Kudeja, Janusza Trzcińskiego – urzędującego wicepreze-sa TK, krakowska – Pawła Sarneckiego. Pozytywna, choć nie bez „uwag” historyka, Pro-fesora Andrzeja Ajnekiela. Stabilizacja statusu na Uniwersytecie. Publikacja monografi i o Senacie II RP w renomowanym Wydawnictwie Sejmowym. Opieka nad przybyszem z Dębicy – uśmiechniętym i przyjaznym Grzegorzem Kucą. Jego interesujący doktorat o fundamentalnej zasadzie podziału władz. Początek sympatii z Profesorostwem Małaj-nymi i Krystianem Complakiem, prawdziwym iberoamerykanistą i poliglotą.

Kilka wspólnie w Katedrze redagowanych książek: Model polskiego parlamentu, Ciągłość a zmiana w ewolucji systemów politycznych, Szkice o zasadach i instytucjach ustrojowych II i III Rzeczypospolitej, Szkice o pozycji ustrojowej i statusie głowy pań-stwa, Parlamenty państw europejskich. Własne tłumaczenie Konstytucji Republiki Kuby z obszernym Wstępem. Stanowisko profesora w nowo wykreowanej Katedrze Prawa Ustrojowego Porównawczego. Kilka wnikliwych, życzliwych recenzji przy doktora-tach. Najpierw: Janusz Karp, potem – już same Panie: Barbara Gawlik-Wiktor, Monika Giżyńska, Katarzyna Kaczmarczyk-Kłak, Iwona Małajny, Katarzyna Jurewicz-Bokun. Publikacja „małej monografi i” meksykańskiego parlamentu i Systemu konstytucyjnego Meksyku w Wydawnictwie Sejmowym. „Epizody dydaktyczne” w Bytomiu i Suchej Be-skidzkiej.

Lekkie pióro. I – wciąż nieodwzajemniona – awersja do (zawsze zbyt licznych) przy-pisów.

W roku 2001 przeprowadzka na ul. Bracką 12. Wreszcie własny pokój (2 na 2 m). Kilka lat wykładów i seminariów. Sześćdziesięciopięciolecie. I nieoczekiwana przez nikogo decyzja: przejścia w stan nieczynny na Uniwersytecie. Pierwszy etat profesora Gdańskiej Wyższej Szkoły Humanistycznej. Adresowo ciągle „po linii” wcześniejszych


14 Tych czterdzieści pięć (ba... pięćdziesiąt) barwnych lat...

publikacji – na Biskupiej Górce w pięknym, stylowym Gdańsku... Wykłady w Kosza-linie. Szum morza i plaża w pobliskim Mielnie. Jakież tam pensjonaty... I świeżo uwę-dzone węgorze. Spacery Długim Targiem w Gdańsku (z patentem sternika jachtowego w kieszeni – może by gdzieś popłynąć?). Jest co wspominać po powrocie nad Białuchę!

Kilka zaprzyjaźnionych kafejek blisko dworca PKP. I wspólna książka z Andrzejem Kuligiem. Udział w monografi i o sądach sponsorowanej przez gdańską GWSH. Kra-ków, Gdańsk, Koszalin. Szybka kawa na Centralnym w Warszawie.

Dobre wspomnienia znad Bałtyku... Coraz rzadziej przy Brackiej. Jeszcze tylko kawa i dymek z papierosa w „Botanice”. Częściej – kawa (bez dymka – lokal dla niepalących) lub „małe z sokiem malinowym” u Pana Jacka przy ul. św. Jana. Może dziś przyjdzie Janek Kaiser, dawno Go nie było? Może wpadnie Piotr Mikuli, by uzgodnić wyjazd do Koszalina. Albo zajrzy Profesor Wiśniewski z ASP? Albo trafi – zdecydowanie rzadko – kolega po fachu, znawca literatury iberoamerykańskiej, były konsul, znajomy ze „Stu-denta” – Adaś Komorowski? A może prokurator (apelacyjny, w stanie spoczynku) Jurek Balicki, kolega z roku? Albo bratanek i mecenas (kiedyś: aplikant prokuratorski) Artek (Czajowski)? Może przemknie ulicą – do pobliskiego PAU – Profesor Grodziski, pro-motor magisterium? I da sobie powiedzieć: „Dzień dobry”. Albo przejdzie chodnikiem Profesor Janusz Sondel? Albo Profesor Lichorowicz, do siebie, na Sławkowską? Albo Marek Nowak, ekonomista i przyjaciel „od zawsze”?

Wszyscy – z Uniwersytetu. Wszak już (ponad) czterdzieści pięć lat. Na Uniwersy-tecie Jagiellońskim i z Uniwersytetem Jagiellońskim. Ze studiami – ponad półwiecze.

Najwyższy czas na Jubileusz. Po krakowsku.


WYKAZ WAŻNIEJSZYCH PUBLIKACJI PROFESORA JACKA CZAJOWSKIEGO

I Książki

1. Konstytucyjny system organów państwa. Zasady naczelne, władza ustawodawcza, władza wykonawcza, władza sądowa, Wydawnictwo Gdańskiej Wyższej Szkoły Hu-manistycznej – Filia Koszalin, Koszalin 2010 (wspólnie z A. Kuligiem).

2. System konstytucyjny Meksyku, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2009.3. Kongres Generalny Meksykańskich Stanów Zjednoczonych, Wydawnictwo Sejmowe,

Warszawa 2002.4. Konstytucja Kuby. Wstęp i tłumaczenie, Wydawnictwo Sejmowe, Kraków 2001.5. Senat Rzeczypospolitej Polskiej pierwszej kadencji 1922–1927. Pozycja prawnokon-

stytucyjna i praktyka ustrojowa, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 1999.6. Ciągłość a zmiana w systemach ustrojowych. Szkice o instytucjach II i III Rzeczy-

pospolitej i Europy Środkowej, Wydawnictwo ABRYS, Kraków 1999 (wspólnie z M. Grzybowskim, M. Grzybowską i K. Sobolewską-Myślik).

7. Kardynał Sapieha, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław 1997.8. Pozycja prawno-ustrojowa Senatu RP (1922–1926) w świetle Konstytucji marcowej

i praktyki ustrojowej, Wydawnictwo Aureus, Kraków 1996.9. Organy naczelne Rzeczypospolitej w świetle ustawy konstytucyjnej z 17 października

1992 r., Księgarnia Akademicka, Kraków 1993.10. Społeczeństwo, naród, państwo w myśli Jana Pawła II, Wydawnictwo św. Stanisława

BM Archidiecezji Krakowskiej, Kraków 1991.11. Feliks Dzierżyński, Krajowa Agencja Wydawnicza, Kraków 1987.12. Sylwetki polityków Drugiej Rzeczpospolitej, Wydawnictwo ZNAK, Kraków 1987

(wspólnie z J. Majchrowskim).13. Człowiek w nauce Jana Pawła II, [b.w.], Rzym 1983.

II Rozdziały w książkach

1. Kilka refl eksji o drugiej izbie ustawodawczej w II RP i projektach Konstytucji III RP [w:] S. Grodziski, A. Dziadzio (red.), Regnare, gubernare, administrare: Prawo i wła-dza na przestrzeni wieków (prace dedykowane Profesorowi Jerzemu Malcowi z okazji


16 Wykaz ważniejszych publikacji Profesora Jacka Czajowskiego

40-lecia pracy naukowej), Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne – Ofi cyna Wydaw-nicza AFM, Kraków 2012 (wspólnie z M. Grzybowskim).

2. Stadia postępowania ustawodawczego w państwach nordyckich [w:] A. Łabno, E. Zwierzchowski (red.), Księga pamiątkowa Marcina Kudeja, Ofi cyna Wydawnicza WW, Katowice 2009 (wspólnie z M. Grzybowskim).

3. Zasada „solidarności” (dyscypliny postępowania) w funkcjonowaniu Koła Polskie-go w Parlamencie Wiedeńskim [w:] M. Małecki (red.), Świat, Europa, Mała Ojczy-zna. Studia ofi arowane Profesorowi Stanisławowi Grodziskiemu w 80-lecie urodzin, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Administracji w Bielsku-Białej, Bielsko-Biała 2009 (wspólnie z M. Grzybowskim).

4. Zamiast wstępu [w:] Ustroje – doktryny – instytucje polityczne. Księga jubileuszowa prof. zw. dra hab. Mariana Grzybowskiego, kom. red. J. Czajowski, J. Karp, G. Kuca, A. Kulig, P. Mikuli, A. Opałek, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kra-ków 2007.

5. Zwierzchnictwo Prezydenta RP nad Siłami Zbrojnymi w świetle praktyki stosowania Konstytucji RP z 1997 r. [w:] M. Grzybowski (red.), System rządów Rzeczypospoli-tej Polskiej, założenia konstytucyjne a praktyka ustrojowa, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2006.

6. Dwuizbowa struktura parlamentu w państwie jednolitym [w:] J. Czajowski, M. Grzy-bowski (red.), Parlamenty państw europejskich, Księgarnia Akademicka, Kraków 2005.

7. Prezydent republiki w Ameryce Łacińskiej [w:] M. Grzybowski (red.), Szkice o pozy-cji ustrojowej i statusie głowy państwa, Wydawnictwo Miniatura, Kraków 2003.

8. Funkcje Senatu RP. Uwagi na tle unormowań Konstytucji RP z 23 kwietnia 1935 [w:] L. Garlicki, A. Szmyt (red.), Sześć lat Konstytucji RP: doświadczenia i inspiracje, Wydawnictwo Sejmowe, Warszawa 2003.

9. Model dwuizbowości w konstytucjach polskich z 1921 i 1997 r. [w:] J. Czajowski, M. Grzybowski (red.), Szkice o zasadach i instytucjach ustrojowych II i III Rzeczpo-spolitej, Wydawnictwo ABRYS, Kraków 2002.

10. Zasada suwerenności narodu [w:] J. Czajowski, M. Grzybowski (red.), Szkice o zasa-dach i instytucjach ustrojowych II i III Rzeczpospolitej, Wydawnictwo ABRYS, Kra-ków 2002.

11. Przedstawicielska forma rządów i demokracja bezpośrednia [w:] J. Czajowski, M. Grzybowski (red.), Szkice o zasadach i instytucjach ustrojowych II i III Rzeczpo-spolitej, Wydawnictwo ABRYS, Kraków 2002.

12. Zasada podziału władz [w:] J. Czajowski, M. Grzybowski (red.), Szkice o zasadach i instytucjach ustrojowych II i III Rzeczpospolitej, Wydawnictwo ABRYS, Kraków 2002.

13. Ład moralny u podstaw – prymat człowieka u podstaw ładu moralnego [w:] Czło-wiek, etyka, polityka, Prace Zakładu Filozofi i INS AGH, Biblioteka Końca Wieku, Kraków 1998.

14. Koncepcja formy rządów w projektach konstytucji niepodległej Rzeczypospolitej (1917–1920) [w:] M. Grzybowski (red.), Model polskiego parlamentu, Wydawni-ctwo PIT, Kraków 1996.


17Wykaz ważniejszych publikacji Profesora Jacka Czajowskiego

15. Model parlamentu w projektach konstytucji III RP [w:] M. Grzybowski (red.), Model polskiego parlamentu, Wydawnictwo PIT, Kraków 1996 (wspólnie z M. Grzybow-skim).

16. Ameryka Łacińska: w poszukiwaniu stabilności systemu politycznego [w:] M. Grzy-bowski (red.), Ciągłość a zmiana w ewolucji systemów politycznych, Krakowska Ofi -cyna Wydawnicza, Kraków 1991.

17. Myśl państwowa Romana Rybarskiego [w:] Krakowscy twórcy polskiej myśli ekono-micznej. Roman Rybarski. Materiały z sesji naukowej – Kraków 17.10.1987, [b.w.], Kraków 1987.

III Artykuły w czasopismach

1. Senat w Konstytucji z 23 kwietnia 1935 roku, „Przegląd Sejmowy” 2005, nr 2.2. Prasa polska we wrześniu 1939, „Zeszyty Prasoznawcze” 1989, nr 3 (wspólnie

z J. Kucią).3. Wpływ instytucji samorządu robotniczego na kulturę polityczną załogi przedsiębior-

stwa socjalistycznego, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego 1980, z. 16 (wspólnie z T. Skrzypczakiem i Z. Maciągiem).

4. Funkcjonowanie instytucji samorządu robotniczego w kombinacie przemysłowym Huta Stalowa Wola i jego wpływ na kształtowanie kultury politycznej załogi, Ze-szyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego 1980, z. 14 (wspólnie z Z. Maciągiem i T. Skrzypczakiem).

5. Partie polityczne w realiach społeczno-politycznych Ameryki Łacińskiej, „Studia Nauk Politycznych” 1979, nr 3.

6. Uprawnienia ustawodawcze prezydenta w republikach Ameryki Łacińskiej, „Państwo i Prawo” 1978, z. 5.

7. Interwencjonizm armii w sferę funkcjonowania państwa w Republikach Ameryki Ła-cińskiej, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego 1974, z. 7.

8. Nowa konstytucja Urugwaju z 1967 r.: w kierunku wzmocnienia władzy wykonaw-czej, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego 1973, z. 5.

9. System „convivencia” w Kolumbii (geneza, podstawowe założenia i praktyka funkcjo-nowania), Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego 1973, z. 4.

10. Gromadzkie Rady Narodowe oczyma ich przewodniczących i sekretarzy, „Problemy Rad Narodowych” 1973, nr 2 (wspólnie z W. Zakrzewskim i M. Grzybowskim).

11. Elementy parlamentarno-gabinetowej formy rządów w republikach Ameryki Łaciń-skiej, „Państwo i Prawo” 1972, z. 10.


18 Wykaz ważniejszych publikacji Profesora Jacka Czajowskiego

IV Recenzje

1. J. Szymanek, Druga izba we współczesnym parlamencie. Analiza porównawcza na przykładzie europejskich państw unitarnych, „Przegląd Sejmowy” 2006, nr 4.

2. M. Dobrowolski, Zasada dwuizbowości parlamentu w polskim prawie konstytucyj-nym, „Przegląd Sejmowy” 2004, nr 3.

3. T. Mołdawa, Podstawowe instytucje ustroju politycznego Hiszpanii, „Państwo i Pra-wo” 1980, z. 3.

4. T. Wyrwa, Polska prasa konspiracyjna, „Zeszyty Prasoznawcze” 1986, nr 3 (wspól-nie z J. Kucią).

V Omówienia

1. Media Development, 3–4/1986, „Zeszyty Prasoznawcze” 1986, nr 4.2. Media Development, 1–2/1987, „Zeszyty Prasoznawcze” 1988, nr 1.3. Media Development, 3–4/1986, „Zeszyty Prasoznawcze” 1988, nr 2.

VI Ekspertyzy

1. Druga izba: Izba samorządowa, Zeszyty Biura Studiów i Analiz Kancelarii Senatu RP (wspólnie z M. Grzybowskim).

VII Wybrane artykuły prasowe o charakterze popularnonaukowym

1. Adam Skwarczyński. W 50-lecie śmierci, „Tygodnik Powszechny” 1984, nr 21 (wspólnie z J. Majchrowskim).

2. Maciej Rataj. W stulecie urodzin, „Rzeczywistość” 1984, nr 7 (wspólnie z J. Maj-chrowskim).

3. Pierwszy ułan Drugiej Rzeczypospolitej [Bolesław Wieniawa-Długoszowski], „Tygo-dnik Powszechny” 1980, nr 51/52 (wspólnie z J. Majchrowskim).

4. Karol Popiel, „Tygodnik Powszechny” 1980, nr 45 (wspólnie z J. Majchrowskim).5. Wyzwolenie [Rok 1918], „Student” 1978, nr 22 (wspólnie z J. Majchrowskim).6. Więzień twierdzy brzeskiej, „Płomienie” 1978, nr 6 (wspólnie z J. Majchrowskim).7. Pierwszy prezydent w wolnym Krakowie, „Student” 1977, nr 14 (wspólnie z A. Fi-

derkiewiczem i J. Majchrowskim).8. Alfred Fiderkiewicz (1886–1972), „Płomienie” 1977, nr 6 (wspólnie z A. Fiderkiewi-

czem i J. Majchrowskim).


19Wykaz ważniejszych publikacji Profesora Jacka Czajowskiego

9. Mieczysław Niedziałkowski, „Tygodnik Powszechny” 1977, nr 42 (wspólnie z J. Maj-chrowskim).

10. Eugeniusz Kwiatkowski (1888–1974), „Tygodnik Powszechny” 1974, nr 37 (wspól-nie z J. Majchrowskim).

11. Stanisław Dubois, „Tygodnik Powszechny” 1974, nr 12 (wspólnie z J. Majchrow-skim).

12. Stanisław Grabski, „Tygodnik Powszechny” 1973, nr 50 (wspólnie z J. Majchrow-skim).

13. Wojciech Korfanty. W stulecie urodzin, „Tygodnik Powszechny” 1973, nr 12 (wspól-nie z J. Majchrowskim).

14. Komeńskiego naprawa rzeczy ludzkich, „Życie Literackie” 1970, nr 52 (wspólnie z A. Jędrzejowskim).


Redaktor prowadzącyLucyna Sadko

Adiustacja językowo-stylistycznaBarbara GórskaJózefa Kunicka-SynowiecLucyna Sadko

KorektaIwona DudzińskaJerzy HrycykEwa Kosiba

Skład i łamanieKatarzyna Mróz-Jaskuła

Wydawnictwo Uniwersytetu JagiellońskiegoRedakcja: ul. Michałowskiego 9/2, 31-126 Krakówtel. 12-631-18-81, tel./fax 12-631-18-83


USTROJE - Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego · USTROJE – HISTORIA I WSPÓŁCZESNOŚĆ...

Documents

Transcript of USTROJE - Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego · USTROJE – HISTORIA I WSPÓŁCZESNOŚĆ...