slajdobójstwa?

Techniki prezentacji

Multimedia w szkole

Chmura w edukacji

nr 1 grudzie!/stycze! 2011/12

Cena: 20 z" (w tym VAT)

„Ucz! Nowocze"nie” to pierwsze porad-nikowo-metodyczne pismo w ca#o"ci po-"wi!cone nowym technologiom w eduka-cji. Tworz$ je dla Was znakomici eksper-ci, szkolni praktycy i metodycy. Znajdzie-cie tu wskazówki, samouczki i gotowe sce-nariusze zaj!%. Pokazujemy dobre praktyki z najbardziej innowacyjnych szkó# i propozy-cje ekspertów najlepszych o"rodków dosko-nalenia nauczycieli (m.in. O"rodka Edukacji Informatycznej i Zastosowa& Komputerów w Warszawie i 'ódzkiego Centrum Kszta#-cenia Nauczycieli i Doskonalenia Praktycz-nego w 'odzi).

Z pierwszego numeru dowiecie si! wszystkiego o technikach prezentacji: jak zbudowa% przekaz, czego unika%, z jakich ciekawych programów korzysta%, czy – jak to dosadnie okre"li# Janusz S. Wierzbicki, wieloletni wspó#pracownik O"rodka Edu-kacji Informatycznej i Zastosowa& Kom-

puterów, wspó#twórca uznanej konferencji w Mrozach i zast!pca redaktora naczelnego „Ucz! Nowocze"nie” – nie pope#ni% slajdo-bójstwa.

Ju( teraz zapraszam do kolejnego nume-ru, którego tematem wiod$cym b!dzie „me-toda projektu”, cho% nie zabraknie te( i in-nych ciekawych materia#ów, w tym samo-uczków.

Dwumiesi!cznik wspieraj$ serwisy ucze-nowoczesnie.pl, edufakty.pl i k12.blog.pl.

Naszym Czytelnikom w imieniu redak-cji (ycz! spokojnych i pogodnych )wi$t Bo-(ego Narodzenia oraz szcz!"liwego 2012 roku.

Mi#ej lektury,

Maciej Ku!akredaktor naczelny

Dwumiesi!cznik o"wiatowy

Wydawca: MK Marketing, Warszawaul. Barei 5/64, 03-141 Warszawa,tel/fax 22 300 23 19redakcja@uczenowoczesnie.plreklama@uczenowoczesnie.pl

Redaguje zespó#:

Maciej Ku#akRedaktor naczelny

Janusz S. Wierzbicki Zast!pca redaktora naczelnego

Ma#gorzata B#achnio Zast!pca redaktora naczelnego

Autorzy: Marta Wnukowicz Micha# Grze"lak Ola Piontek Tadeusz Ciszkowski Agnieszka BorowieckaDariusz StacheckiAnna Koludo

Reklama: Marika Perkowska marika.perkowska@uczenowoczesnie.pltel.: 22 243 23 74

Inna $ukasik inna.lukasik@uczenowoczesnie.pltel.: 22 243 23 74

$ukasz B#achnio lukasz.blachnio@uczenowoczesnie.pltel.: 22 300 23 19

Prepress:

G.W. GABI www.gabi4net.com

Projekt graficzny: Anna St!pie%

TECHNIKI PREZENTACJIJak nie pope!ni" slajdobójswa ......................................................................................................................................................................................... 6Pecha-kucha, czyli 400 sekund paplaniny .....................................................................................................................................................28Opracowanie zawarto#ci slajdów .............................................................................................................................................................................29

KROK PO KROKU

Przycinanie zdj$" ............................................................................................................................................................................................................................50Zapis prezentacji w PDF ........................................................................................................................................................................................................56Snucie opowie#ci z pomoc% cyfrowych multimediów ..................................................................................................................70

SIECIOWISKO

Ucz si$ od najlepszych – konferencje TED .....................................................................................................................................................52Publikowanie i udost$pnianie prezentacji w sieci ..............................................................................................................................54

CHMURA DLA EDUKACJI

Wielkie powi$kszenie i prezentacje w chmurze .....................................................................................................................................58Prezi-tacja – inny wymiar prezentacji ..................................................................................................................................................................60

MULTIMEDIAScreenCast w edukacji .............................................................................................................................................................................................................64Snucie Cyfrowych Opowie#ci .........................................................................................................................................................................................68

NOWOCZESNE ZARZ&DZANIE

Do#wiadczenia u'ytkownika magicznej deseczki – mobilne prezentacje ..........................................................78 DOBRE PRZYK(ADY, DOBRE PRAKTYKI

Szko!a z klas% .......................................................................................................................................................................................................................................80 E)LEARNING

Projektowanie zdalnych form kszta!cenia ......................................................................................................................................................82 ROZMAITO*CI

Przydatna literatura .....................................................................................................................................................................................................................8820 lat O#rodka Edukacji Informatycznej i Zastosowa+ Komputerów w Warszawie .................................89Konferencje metodyczne .....................................................................................................................................................................................................89Wizualizery, projektory, tablice ....................................................................................................................................................................................92Internet. Czy jest nam potrzebny? ...........................................................................................................................................................................94

Spor% cz$#" pierwszego numeru „Ucz$ Nowocze-#nie” po#wi$camy technikom prezentacji. Podpowia-damy, jak przygotowa" wyst%pienie publiczne – od planowania po wyg!oszenie prezentacji. Radzimy, w jaki sposób zaplanowa" prac$, na co zwróci" uwag$, jak przygotowa" slajdy lub inne pomoce wizualne oraz co zrobi", by nasz wyst$p na scenie wypad! jak najlepiej. Piszemy tak'e o tym, w jaki sposób mo'na przygotowa-n% prezentacj$ udost$pni" innym.

Pokazujemy, jak wykorzysta" dzia!aj%ce w chmurze aplikacje i us!ugi, które s% przydat-ne na wszystkich etapach opracowywania wyst%-pienia publicznego. Prezentujemy pomys!y na go-towe lekcje i projekty, które mo'na wykorzysta" w praktyce.

Demonstrujemy profesjonalne podej#cie do pro-jektowania wyst%pienia. Udowadniamy, 'e nie za-wsze wsparcie wizualne w postaci plansz czy slajdów jest najlepszym rozwi%zaniem. Opisujemy wiele cie-kawych, alternatywnych programów i aplikacji, dzi$-ki którym mo'na przygotowa" zupe!nie „nie-slajdo-we”, niesztampowe, atrakcyjne pod ka'dym wzgl$dem wsparcie prezentacji.

Nie znaczy to, 'e przekre#lamy slajdy. Podpowiada-my jednak, jak korzysta" z nich z g!ow%, by nie powsta-!y „slajdumenty”, czyli dokumenty prze!adowane tre#ci% – niekiedy skopiowan% wprost z Worda czy Excela. To najprostsza droga do pope!nienia na publiczno#ci „slaj-dobójstwa” objawiaj%cego si$ cichym pochrapywaniem nawet w pierwszych rz$dach widowni.

Jako wyk#adowcy cz!sto spotykamy si! z sytuacjami, gdy uczniowie lub studenci, mimo du(ej wiedzy i sporych umiej!tno-"ci, nie potrafi$ przekonuj$co i poprawnie przedstawi% swoich pogl$dów czy udzieli% odpowiedzi na postawione pytanie. Dzisiej-szy styl komunikacji, pos#ugiwania si! krót-kimi wiadomo"ciami tekstowymi lub wpi-sami na stronach sieci spo#eczno"ciowych nie sprzyja rozwijaniu znajomo"ci zasad retoryki, dyskusji czy wyst$pie& publicz-nych. Wiedza ta jest jednak bardzo przy-dana we wspó#czesnym "wiecie. Cz!sto od tego, w jaki sposób przedstawimy swoje ra-cje, prac!, wiedz! lub umiej!tno"ci, zale(y to, czy zdamy egzamin, otrzymamy dobr$ prac!, podwy(k! lub awans. Dlatego nauka sztuki prezentacji i technik z nimi zwi$za-nych jest bardzo wa(na z punktu widzenia zarówno ucznia jak i nauczyciela.

Techniki prezentacji to ze-staw regu#, a w#a"ciwie wska-zówek, wed#ug których po-winni"my przygotowywa% swoje wyst$pienia publicz-ne (a tak(e teksty i ró(nego rodzaju publikacje), by osi$-gn$% zak#adany przez nas cel – przedstawi% skutecznie pu-bliczno"ci nasze idee lub wy-niki pracy, oraz zach!ci% j$ do jakiego" dzia#ania. W odnie-sieniu do wyst$pie& na (ywo,

stosowanie technik prezentacji mówionej pozwala na efektywne wykorzystanie czasu po"wi!conego nam przez s#uchaczy. Jest to szczególnie wa(ne, je"li spojrzymy na wy-kres krzywej uwagi.

Krzywa uwagi - H.R. Mills: Techniques of Technical Training, Macmillan, London, 1977

slajdobójstwa,  Janusz S.Wierzbicki

6

Wyniki bada& ukazane na wykresie po-kazuj$, w jaki sposób zmienia si! zaintere-sowanie s#uchaczy wraz z up#ywem czasu wyk#adu. Na ilustracji wida%, jak zmienia si! liczba osób, które w danym momencie skupiaj$ si! na przekazie prowadz$cego. Wi-da%, (e skupienie udaje si! utrzyma% przez pierwsze 10 minut. Pó*niej zainteresowanie spada. Nie oznacza to jednak, (e cze"% osób wytrwale s#ucha prowadz$cego, a inne, raz oderwawszy si! od wyk#adu, wi!cej do nie-go nie wróc$.

-­

-­

-­

Efekt jaki obserwujemy na wykresie, wy-nika z konstrukcji naszego mózgu. To on powoduje, (e trudno nam skupi% na czym" uwag! na d#u(ej. Mózg dostaje mnóstwo bod*ców: czasem wypowiedziany wyraz lub fraza, czy pokazana ilustracja nasun$ nam ja-kie" skojarzenia i na chwil! skierujemy swo-je my"li gdzie indziej. Pó*niej jednak wraca-my i usi#ujemy ponownie skupi% si! na wy-st$pieniu.

Warto tak(e przytoczy% w tym miejscu inne badania. Jak wiele informacji mo(e-my zapami!ta% z wyk#adu? Je"li wyk#ad trwa 15 minut, jeste"my w stanie zapami!-ta% do 40 proc. informacji. Jak wiele z in-formacji us#yszanych podczas 45-minuto-wej lekcji jest w stanie zapami!ta% ucze&? Wed#ug bada& zapami!tuje "rednio zaled-wie do 20 proc.

Co zatem zrobi%, aby zapami!ta# wi!-cej? W jaki sposób dzia#a%, aby jak najd#u-(ej utrzyma% uwag! naszych s#uchaczy? Co mo(emy zrobi%, aby zapami!tywanie no-wych informacji i poziom ich zrozumienia by# jak najwy(szy? Odpowiedzi na te pytania zawarte s$ w zestawie regu#, porad, wskazó-wek i dobrych praktyk nazywanych techni-kami prezentacji.

 

Techniki prezentacji przydaj$ si! na co dzie&, niezale(nie od tego, czym si! w (y-ciu zajmujemy. Jednak do sytuacji, w któ-rych ich znajomo"% przydaje si! szczególnie zaliczamy nast!puj$ce:

- egzamin ustny,- rozmowa klasyfikacyjna,- przedstawianie (pomys#ów, planów

dzia#ania i efektów pracy) i dysku-towanie o nich,

- tworzenie dowolnego tekstu lub publikacji.

Techniki prezentacji to poj!cie bardzo szerokie. Dotyczy planowania dokumentu (tekstu, plansz – slajdów), sposobu wypo-wiedzi, akcentowania wa(nych tez, zacho-wania w czasie wyst$pienia, udzielania od-powiedzi na pytania.

-­

-­

-­

W szkole elementy technik prezentacji mo(emy wprowadza% podczas nauczania dowolnego przedmitu w sposób niezauwa-(alny dla ucznia. S$ one niezwykle przydat-ne dla uczniów bior$cych udzia# we wszel-kich projektach edukacyjnych. Pomijaj$c fakt, (e ka(dy projekt powinien zosta% pu-blicznie zademonstrowany i obroniony, to wiedza z zakresu sztuki prezentowania bywa niezwykle przydatna na etapie planowania i przygotowywania prac projektowych. Efektem projektu edukacyjnego mo(e by% tak(e publikacja – np. referatu, rozprawki, wyników bada&, reporta(u w formie strony www, bloga, WebCastu, filmu, audycji ra-diowej.

7

Czy mia#e" kiedy" wra(enie, (e w#a"nie zmarnowa#e" kawa#ek (ycia przysypiaj$c pod-czas wyst$pie& na konferencjach, których sce-nariusz wygl$da# zawsze tak samo? Zdener-wowany prelegent i poganiaj$cy go prowa-dz$cy (najcz!"ciej nerwowo wbijaj$cy wzrok w tarcz! zegara). Oprócz tego przelatuj$-ce przed nami, w straszliwym tempie, slajdy (niech kto" spróbuje co" z nich zanotowa%) i powtarzane niczym mantra + „Ko&czy si! czas na moj$ prezentacj!, wi!c szybko przejd! przez te slajdy i pomin! kwestie dla pa&stwa nieistotne”.Ten swoisty wy"cig prowadz$cego z prelegentemi oraz prelegenta z projektorem jest groteskowy i niestety nazbyt cz!sty, by o nim nie wspomina%.

Dlatego warto pozna% kilka skutecznych sposobów, by samemu wyst!puj$c nie po-wodowa% takich sytuacji. Przy okazji, war-to wiedz! na ten temat szerzy% w"ród na-szych uczniów i studentów, by ich referaty oraz ustne odpowiedzi sprawia#y nam przy-jemno"%, a im przychodzi#y bez wi!kszego trudu.

 

Ka(de wyst$pienie powinni"my zacz$% od starannego przeanalizowania kluczowych kwestii dla naszej prezentacji. Etap planowa-nia mo(na podzieli% na trzy cz!"ci:

- merytoryczn$,- techniczn$,- artystyczn$ (zwi$zan$ ju( z procesem

projektowania).Jednak wszystkie te kwestie przeplataj$

si!, a sam podzia# jest bardzo umowny, dla-tego nie b!dzie stosowany wprost w niniej-

 

szym opisie i przejdziemy po prostu do opi-su kolejnych kroków w przygotowaniu wy-st$pienia publicznego.

Pierwsza i najwa(niejsza rzecz, to zasta-nowienie si!, jaki jest cel wyst$pienia? Jaki efekt chcemy osi$gn$%? Co uzyska% u pu-bliczno"ci? Je"li jest to wyk#ad, to czy maj$ zapami!ta% fakty? Mo(e chcemy, by po#$-czyli je w logiczn$ ca#o"% i umieli odpowie-dzie%: Dlaczego sta#o si! tak, a nie inaczej? Jakie czynniki spowodowa#y takie a nie inne zako&czenie (bitwy, wojny, eksperymentu chemicznego czy fizycznego)? Mo(e chce-my wyja"ni% dzia#anie algorytmu? A mo(e nauczy% stosowania w praktyce? Mo(e na-szym celem jest pokazanie, w jaki sposób mo(na ten algorytm (wzór) wyprowadzi% lub udowodni%?

Przed zaplanowaniem swojego wyst$pie-nia, warto zastanowi% si! nad publiczno"ci$, do której b!dziemy mieli okazj! mówi%. Je-"li to mo(liwe, dowiedzie% si! na jej temat jak najwi!cej. Czy s$ to specjali"ci w da-nej dziedzinie? Czy mo(e uczniowie? Jakie mog$ mie% oczekiwania? Jaka jest ich moty-wacja uczestniczenia w wyst$pieniu?

W zale(no"ci od odpowiedzi, b!dziesz móg# dobra% odpowiednie s#ownictwo. W innym wypadku, dla wielu mniej zo-rientowanych w temacie, twój wyk#ad b!-dzie brzmia# niczym wyg#oszony w j!zyku mandary&skim. Znaj$c publiczno"% #atwiej b!dzie tak(e dobra% odpowiednie przyk#a-dy, czy powo#a% si! na wypowiedzi osób, uznawanych przez ni$ za autorytety w da-nej dziedzinie.

-­

-­-­

-­-­

-­-­

-­-­

-­-­-­

-­+ -­

-­

-­

-­

-­

Janusz S. Wierzbicki

8

-­

-­

-­

 

Temat wyst$pienia jest jednym z wa(niej-szych jego elementów. Nie ma nic gorsze-go, ni( publiczno"% nie mog$ca zapami!ta% tematu i powtórzy% go zaraz po zako&cze-niu wyst$pienia. Temat powinien by% krót-ki i zach!caj$cy do wzi!cia udzia#u (nawet, je"li publiczno"% zosta#a przymuszona do udzia#u). Niestandardowy, zaskakuj$cy lub szokuj$cy temat mo(e od pocz$tku przyku% uwag! publiczno"ci i nastawi% j$ pozytyw-nie. Nudny, d#ugi – wprost przeciwnie.

Przyk#ady tematów zwyk#ych i zach!ca-j$cych:

Polska za czasów pierwszych Piastów Jak zaliczy% pierwszy semestr celu-

j$co? Techniki Prezentacji Mówionej

Zabójczo skuteczne wyst$pienia pu-bliczne

Zasady BHP w twoim miejscu pra-cy Nagrody Darwina za g#upot! w pracy?

Przepisy ruchu drogowego Jak nie da% si! zabi% na drodze?

Us#ugi "wiadczone w modelu chmu-ry obliczeniowej w s#u(bie edukacji

Nowoczesna i mobilna edukacja w polskiej szkole to bujanie w chmu-rach?

Temat musi by% dobrany do publiczno-"ci i odpowiada% jej wra(liwo"ci oraz oko-liczno"ciom wyst$pienia. Nie wszystkie z powy(szych tematów nadaj$ si! dla uczniów – szczególnie szkó# podstawowych.

-­

-­-­

-­

-­-­

-­-­

 

Zanim zaczniemy planowa% wyst$pie-nie, tworzy% konspekt, a nast!pnie praco-wa% nad planszami i innymi pomocami wi-zualnymi, musimy w przyst!pny sposób okre"li% techniczne i organizacyjne ramy naszej prezentacji.

Churchil, uznawany za jednego z najlep-szych i najbardziej porywaj$cych mówców zapytany, ile czasu po"wi!ca na przygotowa-nie swojego przemówienia, stwierdzi#, (e je-"li ma mówi% 10 minut + potrzebuje tygo-dnia. Je"li godzin!…+ to godzina na przy-gotowanie wystarczy. Je"li mo(e mówi% ile zechce, mo(e zacz$% natychmiast.

Innymi s#owy: im bardziej syntetyczna prezentacja, tym wi!cej czasu powinny nam zaj$% przygotowania.

9

Do dobrego zaplanowania wyst$pienia przydatna jest wiedza na temat sali. Parame-try, które warto zna%, to mi!dzy innymi:

Wielko"% sali Ustawienie krzese# Miejsce na scenie na komputer i no-

tatki Brak barier mi!dzy prelegentem

(scen$) i publiczno"ci$ Miejsce na od#o(enie rzeczy niepo-

trzebnych (teczka, parasol, p#aszcz) Miejsce na od#o(enie eksponatów Standardowe wyposa(enie (patrz +

nast!pny punkt)Znajomo"% tych parametrów pozwala le-

piej si! przygotowa%. Na przyk#ad w ma#ej sali mo(e nie by% mo(liwo"ci skorzystania z rozwieszonej dodatkowo mapy, tablicy lub flipchartu. Nale(y to uwzgl!dni% i przewi-dzie% map! w formie grafiki wy"wietlonej na slajdzie. Wi!cej informacji na temat aran-(acji sali, prawid#owego ustawienia krzese# oraz innych mebli w dalszej cz!"ci tekstu, w punkcie: Jak zaaran(owa% sal!?

-­

-­

-­-­-­

+ -­

-­

Komputer Projektor Internet (jak szybki?) Tablic! multimedialn$ Tablic!

Eksponaty Mapy Plakaty Inne …

Je"li wyst$pienie dotyczy matematyki, chemii czy fizyki + u(ycie tablicy mo(e by% konieczne. Rozpisanie lub rozrysowanie na (ywo ze s#uchaczami pewnych zagadnie& mo(e mie% kluczowe znaczenie dla ich zro-zumienia. Jednak wiedz$c, (e nie b!dzie ta-kiej mo(liwo"ci, mo(na si! odpowiednio przygotowa%.

-­

 

W ma#ej grupie mo(emy u(y% ma#ych eksponatów. Jeste"my w stanie zaprosi% lu-dzi bli(ej, aby je zademonstrowa% lub po-dej"% do ka(dego z osobna. W wi!kszej jed-nak musimy skorzysta% z wizualizera, poka-za% obiekt na slajdach lub skorzysta% z tech-niki wielkiego powi!kszenia.

Liczba osób b!dzie wa(na równie( ze wzgl!du na wydruk materia#ów (je"li je przewidujemy) czy nag#o"nienie sali i mo(-liwo"% skorzystania z mikrofonu oraz pod#$-czenia d*wi!ku z komputera do g#o"ników (je"li zamierzamy wy"wietli% film lub sko-rzysta% z podk#adu audio).

To wa(ny aspekt. Od niego zale(y, czy publiczno"% b!dzie zaspana czy mo(e zm!-czona. Jaka b!dzie zdolno"% percepcji gru-py? Podczas prelekcji o nieodpowiedniej porze (wcze"nie rano, pó*nym wieczorem) trzeba odpowiednio rozplanowa% omawia-ny materia# i akcenty. Wi!cej pyta& do pu-bliczno"ci, jak równie( dygresji i anegdot ma

szans! pobudzi% publik! i spowodowa% bar-dziej zaanga(owane uczestnictwo.

Je"li publiczno"% zosta#a zmuszona do uczestniczenia w naszym wyst$pieniu + mamy trudniejsze zadanie. Najwa(niejsze mo(e okaza% si! przedstawienie jej korzy"ci wynikaj$cych z tego faktu. Trzeba si! zasta-nowi%, jaki po(ytek mo(e dla niej wynikn$% i przedstawi% go na samym pocz$tku.

Podstawowe  

Znajomo"% podstawowych zasad de-cyduj$cych o dobrym wyst$pieniu u#atwi nam jego zaplanowanie. Zarówno pod k$-tem merytorycznym, artystycznym, jak równie( technicznym. Pozwoli nam tak-(e omówi% bardziej szczegó#owo zaplano-wanie tre"ci, pomocy wizualnych oraz opo-wiedzie% o tym, jak zachowywa% si! na sce-

10

nie. Zasady s$ proste do zdefiniowania. Mów zrozumiale, nie czytaj i nie recytuj, ca#y czas miej na uwadze cel (przy"wieca-j$cy tobie oraz publiczno"ci), nie oszukuj oraz nie przepraszaj niepotrzebnie + a do-staniesz owacj! na stoj$co.

Pami!tajmy, (e wyst!pujemy nie dla sie-bie. Dlatego trzeba mówi% do ludzi i dla lu-dzi. Rozmawiajmy wi!c, a nie przemawiaj-my. Zawsze zak#adajmy, (e prezentowane zagadnienia s$ dla publiczno"ci nowe. Wa(-ne jest sprawia% nasz$ wypowiedzi$ wra(e-nie, (e bardzo dobrze znamy si! na temacie, ale nie by% zarozumia#ym i nie przechwala% si!. Przygotowuj$c swoj$ wypowied* a na-st!pnie trenuj$c j$, warto wzi$% pod uwag!, aby mówi%:

Powoli i zrozumiale, a nie zbyt szybko + nie mo(emy sprawia% wra(enia, (e spieszymy si! na poci$g. Nasza wypowied* nie mo(e by% beznami!tna. Powinni"my zmienia% nat!(enie i tempo wypowiedzi.

Wyra&nie (tak'e g#o"no) – w ostatnim rz!dzie musz$ nas rozu-mie%, bez domy"lania si!, co powiedzieli-

"my. Uwa(ajmy + nie mo(emy krzycze% na publiczno"%. Je"li mamy problem z g#o"n$, acz spokojn$ wypowiedzi$ + warto zadba% o mo(liwo"% skorzystania z nag#o"nienia.

J!zykiem i s#ownictwem dopaso-wanym do publiczno"ci + dlatego pozna-nie publiczno"ci jest takie wa(ne. Gdy mó-wimy do uczniów czy studentów + u(yje-my raczej j!zyka opisowego. Do kolegów po fachu + zastosujemy s#ownictwo zwi$zane z naszym zawodem. Je"li zamienimy sposób mówienia + jedni nic nie zrozumiej$, drudzy b!d$ si! nudzi%, mo(liwe nawet, (e wyjd$.

-­-­

-­-­

Poprawnie gramatycznie oraz sty-listycznie. J!zyk mówiony ró(ni si! od pisa-nego. Jego zalet$ jest tak(e to, (e czasem po-pe#niamy lapsusy j!zykowe ("wiadomi pre-zenterzy czasem celowo stosuj$ taki zabieg + np. aby rozbawi% publiczno"%). Jednak nie pozostawiajmy nic przypadkowi + przetre-nujmy dobr$ wypowied*.

Prostymi zdaniami + nie wielo-krotnie z#o(onymi. To u#atwia rozumienie i zapami!tywanie. W dodatku powinien by% to j!zyk prosty, u(ywany na co dzie&. Uni-kajmy (argonu, nowomowy, skrótów oraz j!zyka zbyt „unaukowionego”.

Anegdoty, cytaty, porównania oraz przyk#ady, których u(yjemy w cza-sie wyst$pienia, powinny by% dopasowane do publiczno"ci. Zrozumia#e dla s#ucha-czy i zgodne nie tylko z tematem prezenta-cji, ale tak(e z kultur$, ich wiekiem, wyzna-niem. Nie mog$ obra(a% publiczno"ci i go-dzi% w jej przekonania. Nie powinny (chy-ba (e przyjmiemy "wiadomie takie za#o(e-nie) szokowa%.

-­

-­-­

-­

Pewnie wielokrotnie mieli"cie w$tpli-w$ przyjemno"% uczestniczy% w „czytanych wyst$pieniach”. Z trudem kryli"cie senno"%, ziewanie, czy wybuch irytacji. Ale nie mo(e nas to dziwi%, bo ma#o kto ma zdolno"ci ak-torskie i potrafi w czytany tekst w#o(y% emo-cje, regulowa% nat!(enie g#osu i tempo wy-powiedzi. Wi!kszo"% z nas skupi si! na po-prawnym odczytaniu tekstu, co tak(e potrafi sprawi% problem. Szczerze? Sam wol! prze-czyta% taki tekst, ni( go wys#ucha% w sali.

Podobne odczucia wywy#amy, gdy tek-stu nauczymy si! na pami!%. Oczywi"cie + jest to mo(liwe. Ale ma#o kto jest w sta-nie tego dokona% w taki sposób, by odegra% swoj$ rol! jak w teatrze. Zazwyczaj wady recytowanego referatu s$ podobne do czy-tania z kartki. Dochodzi do tego jeszcze mo(liwo"% zablokowania si!, gdy zapomni-my jakiej" frazy czy wyra(enia. Nie uczmy si! wi!c na pami!% tekstu wyst$pienia. Za-pami!tujmy idee.

Co zrobi%, je"li mam obaw!, i( zapomn! wa(ne daty, definicje czy równania? Oczy-wi"cie zanotowa%. Przygotowa% sobie notat-ki. Ale notatki, to notatki + nie tekst wyst$-pienia. Powinny zmie"ci% si! na jednej kart-ce. Inaczej mo(emy mie% problem z odna-lezieniem odpowiedniego zapisu. W takiej sytuacji widzia#em wielokrotnie prelegenta, któremu notatki si! rozsypa#y i zamiast po-móc + spowodowa#y wi!cej szkody. Notat-ki powinny zawiera% tylko has#a. Powinny

11

by% czytelne, a wi!c napisane du($ czcionk$ lub, lepiej, wydrukowane.

-­

-­-­

-­-­-­

 

Tylko wówczas jeste"my w stanie odpo-wiednio opracowa% tre"% naszej prezenta-cji, kiedy znamy jej cel. Wówczas mo(emy przyj$% koncepcje pozwalaj$c$ osi$gn$% cel i da% publiczno"ci to, co chcia#aby wynie"% z naszego wyst$pienia.

Jest bardzo wa(ne, szczególnie gdy o wy-st$pieniu rozmawiamy z m#odzie($, by pod-kre"li%, (e nie wolno oszukiwa% podczas pre-zentacji. Raczej ma#o prawdopodobne, by-"my sami umie"cili w naszym wyst$pieniu kwestie, których nie jeste"my pewni.

-­-­-­-­-­-­

-­

Je"li ze strony publiczno"ci padnie pyta-nie, na które nie znamy odpowiedzi + na-le(y si! do tego przyzna%. Je"li w dodatku

wykracza poza tematyk!, któr$ omawiamy, wówczas mo(emy spokojnie powiedzie%: „Niestety, nie jestem pewien odpowiedzi na to pytanie, ale mo(emy umówi% si! po wy-st$pieniu (prosz! przes#a% mi pytanie ma-ilem) + sprawdz! i odpisz! do Pana/Pani.”

Je"li znamy odpowied* na pytanie, lecz t$ kwesti! b!dziemy omawia% za kilka slaj-dów, a udzielenie jej w tym momencie po-psuje plan prezentacji i mo(e spowodowa%, (e pozosta#a cze"% publiczno"ci zgubi si! w naszym wywodzie + spokojnie odpo-wiedzmy, (e za chwil! do tej kwestii doje-dziemy i j$ wyja"nimy. Nie ma nic gorsze-go w czasie wyst$pienia od prelegenta, któ-ry przewija kilka slajdów (lub przek#ada np. foliogramy), odnajduje w#a"ciwy, wy"wietla go i odpowiada na pytanie. Nie do"%, (e pu-bliczno"% si! gubi, to zdarza si! tak(e, (e sam prelegent nie umie si! odnale*% i kontynu-owa% wypowiedzi.

Co si! mo(e sta%, je"li sk#amiemy? Du(a szansa, (e kto" z publiczno"ci wstanie i wy-tknie nam oszustwo. Wówczas stracimy za-ufanie publiczno"ci, stracimy tym samym pewno"% siebie i zazwyczaj wyst$pienie za-ko&czy si! kl!sk$.

W szczególno"ci za b#!dy niezawinione. Wielokrotnie podczas ró(nego rodzaju kon-ferencji, seminariów czy wyst$pie& mia#em okazj! obserwowa% jak prelegent wr!cz ka-ja# si! przed publik$… Szczególnie lubi!, gdy kto" przeprasza za co", czego nie zrobi#. Inaczej mówi$c (a raczej pisz$c) za co", co

w istocie nie mia#o miejsca. Na przyk#ad (autentyczne):

„W tym miejscu planowa#em poka-za% Pa&stwu mapk!, niestety nie uda-#o mi si! odpowiedniej znale*%, za co serdecznie przepraszam”

„Chcia#am tutaj wprowadzi% anima-cj!, ale nie wiedzia#am jak to zrobi%, a syn wyjecha# na wakacje”.

Kto by si! o tym dowiedzia#, gdyby nie informacja prelegenta?

Nie przepraszajmy tak(e za b#!dy zawi-nione. Nie t#umaczmy si!, (e nie mieli"my czasu przygotowa% si! lepiej do wyst$pie-nia, zrobi% lepszych slajdów. To publiczno"% niech sama oceni. Czasem do z#ych slajdów zdarzaj$ si! dobre wypowiedzi. Po co same-mu si! dyskredytowa%? W dodatku taki ko-munikat przez publiczno"% zostanie odebra-ny: „Aha, nie byli"my wystarczaj$co wa(ni, by dosta% co" lepszego”.

Nie przepraszajmy tak(e za wczesn$ lub pó*n$ por! + to nie nasza wina (najcz!-"ciej).

12

-­

-­-­-­-­-­

-­-­

-­-­-­

-­

-­-­

-­

-­-­-­

Gdy znamy odpowiedzi na pytania doty-cz$ce tematu i celu prezentacji, jak równie( technicznych oraz organizacyjnych warun-ków naszego wyst$pienia (np. liczby osób, sali, czasu wyst$pienia) + mo(emy dobra% w#a"ciw$ dla niego konstrukcj!, jak równie( opracowa% rozpocz!cie i zako&czenie, które zapadn$ w pami!%.

 

Typowy plan wyst$pienia:

przywitanie i przedstawienie si!, przedstawienie tematu wyst$pienia

i jego krótkie streszczenie, przedstawienie planu prezentacji, przej"cie przez kolejne punkty planu

i rozwini!cie zwi$zanej z nimi tematyki, podsumowanie i przedstawienie

konkluzji, czas na pytania, zako&czenie podzi!kowaniem i po-

zostawieniem kontaktu do siebie.Zastosowanie tego schematu jest prawi-

d#owe i w#a"ciwe, ale… poniewa( jest cz!sto stosowany, sta# si! nudny. Gdy widzimy tego typu rozpocz!cie prelekcji, mo(emy domy-"la% si! (i cz!sto mamy racj!), jak b!dzie wy-gl$da#a ca#o"%.

Na pocz$tku ka(dego wyst$pienia nale(y przedstawi% si! publiczno"ci, zrobi% krótkie streszczenie czy wprowadzenie do omawia-nego tematu, powiedzie%, dlaczego si! nim zajmujemy. Nie po"wi!cajmy jednak na to zbyt wiele czasu i slajdów. Szczególnie nie nale(y si! zbytnio rozwodzi% nad przedsta-wieniem siebie i instytucji, któr$ reprezen-tujemy lub dokonanych osi$gni!%. Wypo-wiedzenie zda& typu: „Nasza firma jest naj-wi!ksz$ na rynku i od roku…” lub „Nasza szko#a zdoby#a pierwsze miejsce w mate-matycznej olimpiadzie gimnazjalistów ju( czwarty raz rok po roku…” + zabiera cen-

ny czas, a publiczno"% za tym nie przepada.Warto tak(e zauwa(y%, (e publiczno"% za-zwyczaj nie przychodzi pos#ucha% naszego (yciorysu - chyba, (e to nasz benefis. War-to wi!c na pocz$tek zastanowi% si! nad roz-pocz!ciem.

-­-­-­-­-­

-­-­-­-­

Rozpocz!cie powinno by% mocne i cha-rakterystyczne + zapada% w pami!%, bo uwaga publiczno"ci jest wówczas najwy(-sza. Rozpocz$% mo(na na wiele sposo-bów. Klasycznie i formalnie + czyli w spo-sób opisany wy(ej. Mo(na tak(e opowie-dzie% krótk$ histori! wprowadzaj$c$ do zagadnienia. Na przyk#ad maj$c prelekcj! o zdrowym trybie (ycia mo(na pokaza% zdj!cie siebie + z widoczn$ nadwag$. Po-kazujemy, jak wygl$dali"my przed zastoso-waniem w praktyce tego, o czym b!dzie-my mówili. W ten sposób zidentyfikowa-li"my problem. Nast!pnie mo(emy powie-dzie%, jak wiele zmieni#o si! na korzy"% od czasu zaprzestania wizyt w barach szybkiej obs#ugi - wygl$damy atrakcyjniej, nie m!-czymy si! wchodz$c na drugie pi!tro, mo-(emy chodzi% na d#ugie spacery z psem. W ten sposób wywo#ujemy emocje, sku-piamy uwag! (nagle opowiadamy histori!, a nie wyg#aszamy prelekcj!). Pokazujemy korzy"ci, jakie mo(na odnie"%. Nast!pnie, skupiwszy ju( uwag! publiczno"ci, mo(e-my pokaza% rozwi$zanie + jak uda#o nam si! osi$gn$% sukces.

Podobny schemat mo(emy zastosowa% przy innych tematach. Na przyk#ad oma-

13

wiaj$c temat z historii mo(emy zidentyfiko-wa% problem, z jakim musia#a zmierzy% si! konkretna osoba. Nast!pnie pokaza% wybra-n$ drog! (rozwi$zanie) oraz jakie efekty to przynios#o (korzy"ci, straty).

Rozpocz$% mo(emy równie( od wy-"wietlenia fragmentu filmu wprowadzaj$-cego do zagadnienia, pokazuj$cego kontekst omawianej problematyki (pami!tajmy, by nie by# zbyt d#ugi). Mo(emy tak(e podej"% do zagadnienia w sposób aktorski. Ucznio-wie potrafi$ odegra% krótk$ scen! teatraln$, aby wprowadzi% publiczno"% w odpowiedni nastrój. Wznios#e lub literackie rozpocz!cie mo(emy uzyska% poprzez zadanie pyta& re-torycznych czy przytoczenie cytatu.

Przy krótkich wyst$pieniach z pewnych punktów typowego planu wyst$pienia nie mo(na, ale wr!cz nale(y zrezygnowa% lub mocno je ograniczy%. Cz!"% z nich mo(na pomin$% ze wzgl!du na przyj!t$ konstruk-cj! i styl prezentacji. Je"li wyst$pienie ma trwa% 10-15 minut, to cz!sto nie ma sensu przedstawia% szczegó#owego planu. Wystar-czy powiedzie% na przyk#ad, (e skupimy si! na trzech wa(nych zagadnieniach i od razu przej"% do pierwszego z nich.

 

Niezale(nie od wyboru konkretnej kon-strukcji i metody przeprowadzenia prezen-tacji, warto j$ zbudowa% wokó# trzech + maksymalnie czterech g#ównych w$tków. Najlepsi prezenterzy tak post!puj$, gdy( nasz mózg #atwiej przyswaja informacje po-dzielone na tego typu porcje. Nawet je"li za-pami!tujemy numer telefonu + dzielimy go na trzy lub cztery cz!"ci. Nie zapami!tuje-my go jako ci$gu cyfr. Warto wi!c stosowa% podzia# naturalny dla naszego mózgu. Praw-dopodobie&stwo, (e kto" zapami!ta 10 + punktowy plan naszej prezentacji spada do zera. Je"li jednak b!dzie podzielona na trzy cz!"ci a rozpoczynaj$c ka(d$ z nich wyod-r!bnimy trzy g#ówne punkty lub w$tki + szansa jest o wiele wi!ksza.

Jedn$ z najbardziej popularnych, a jedno-cze"nie efektywnych, konstrukcji wyst$pie-

nia jest podej"cie problem-rozwi$zanie-ko-rzy"ci. Na pocz$tku identyfikujemy pro-blem, który dotyka wi!kszo"ci naszej pu-bliczno"ci. Nast!pnie opisujemy, w jaki spo-sób mo(emy go rozwi$za% i jaki dodatko-we korzy"ci z zastosowania wybranej przez nas metody wynikaj$. Zaczynaj$c od proble-mu przykuwamy uwag!. Ko&cz$c na korzy-"ciach wzmagamy zainteresowanie przed-stawion$ metod$. Korzystamy tak(e z wie-dzy, (e uwaga publiczno"ci jest najwi!ksza na pocz$tku i na ko&cu wyst$pienia.

Konstrukcj! wyst$pienia cz!sto #$czy si! z metod$ przedstawiania kolejnych kroków rozumowania. W ten sposób mo(na przed-stawi% zarówno dzia#anie algorytmu, jak równie( samo jego powstanie. Mo(emy roz-wa(y% za i przeciw stosowania danej metody, rozwi$zania, substancji. Przedstawiamy pu-bliczno"ci nasz tok rozumowania.

Uzupe#nieniem jest konstrukcja py-ta& i odpowiedzi. Kolejne slajdy (plansze, czy momenty naszego wyst$pienia) stano-wi$ odpowied* na pytanie wynikaj$ce z po-przednich. Jednocze"nie ko&cz$c omawia-nie konkretnej planszy powodujemy, (e

w umys#ach publiczno"ci rodzi si! kolej-ne pytanie. Staje si! ono tytu#em nast!pne-go slajdu, który omawiaj$c odpowiadamy na nie. I tak do ko&cowej konkluzji. Taka kon-strukcja pozwala na zgrabne #$czenie w lo-giczn$ ca#o"% kolejnych plansz czy slajdów.

-­

-­-­

Je"li zale(y nam na przekazaniu fak-tów, które publiczno"% powinna zapami!-ta%, wówczas warto rozwa(y% zastosowanie techniki mapy pami!ci i skojarze&. Map! mo(na przygotowa% w dedykowanej aplika-cji albo przedstawi% na slajdach lub w posta-ci „prezi-tacji”. Takie podej"cie mo(e okaza% si! znacznie skuteczniejsze od tradycyjnego przygotowania kolejno wy"wietlanych slaj-dów.Program Prezi umo(liwia zaprojekto-wanie wyst$pienia, które nie musi by% linio-

14

we, to znaczy zbudowane z nast!puj$cych po sobie plansz. Takie podej"cie jest mo(li-we, ale przede wszystkim prelegent w czasie wyst$pienia ma swobod! zmiany kolejno"ci omawiania poszczególnych zagadnie&. Ten sposób bywa znacznie bardzie elastyczny. Wi!cej informacji na temat tego nieco inne-go podej"cia do przygotowania wyst$pienia i samego programu Prezi w artykule Agniesz-ki Borowieckiej - „Prezi-ntacja - inny wy-miar prezentacji”.

Nie zawsze nale(y pokazywa% i omawia% plan prezentacji. Jest to wskazane przy d#u(-szych prezentacjach. Pokazanie i omówie-nie planu oraz jego powtórzenie przy przej-"ciach do kolejnych w$tków jest dobrym po-mys#em. Pozwala osobom, które przez jaki" czas nie "ledzi#y naszego wyst$pienia, zo-rientowa% si!, w którym momencie jeste-"my, co omawiamy i w#$czy% si! ponownie w tok naszego rozumowania. Przy krótkich, 10-15 minutowych, prezentacjach zazwy-czaj nie ma takiej potrzeby.

Przy tworzeniu planu prezentacji pami!-

ta% warto o podziale ca#o"ci na trzy-cztery cz!"ci, o czym pisa#em wcze"niej.

 

U(ycie eksponatów zale(y g#ównie od czasu, jakim dysponujemy na wyst$pienie oraz liczebno"ci grupy. Nale(y dobrze prze-my"le%, czy u(ycie eksponatów pomo(e, czy zaszkodzi naszej prelekcji.

Przy ma#ej grupie osób nawet niewielki eksponat (np. bry#! w!gla kamiennego czy soli) mo(emy zademonstrowa% zaprasza-j$c wszystkich bli(ej. Przy wi!kszej grupie, eksponat powinien by% dobrze widoczny z wi!kszej odleg#o"ci. Je"li grupa jest du(a a eksponat ma#y, wówczas nale(y da% go publice do obejrzenia indywidualnie. To jednak zawsze wi$(e si! z rozproszeniem uwagi + na ten czas musimy przerwa% wyst$pienie, poczeka% a( wszyscy zapo-znaj$ si! z eksponatem i kiedy do nas wró-ci + spróbowa% ponownie skupi% uwa-g! na naszej wypowiedzi. Je"li jednak wy-st$pienie jest krótkie, zysk z zastosowa-nia eksponatu mo(e by% nieadekwatny do straconego czasu.

Rozwa(aj$c u(ycie eksponatu i wr!cze-nie go publiczno"ci trzeba si! zastanowi% nad momentem, w którym eksponat zosta-nie przekazany. Przed prezentacj$ publicz-no"% jeszcze nie wie, na co powinna zwró-ci% uwag!. W trakcie + zawsze wi$(e si! to z rozproszeniem uwagi, ale jest to najlepsza metoda bo dajemy eksponat w momencie, gdy jest to najbardziej uzasadnione. Po pre-zentacji + te( jest to dobry moment. Jednak je"li prezentacja ma miejsce podczas konfe-rencji, gdzie zaraz po naszym wyst$pieniu nast!puje nast!pne… dajemy eksponaty tyl-ko wówczas, gdy nie lubimy osoby po nas wyst!puj$cej. Na pewno w ten sposób sku-tecznie odwrócimy uwag! uczestników od tego, co ma do powiedzenia.

Korzystanie z ma#ych eksponatów mo(e nie by% uzasadnione, gdy mamy ma#o czasu a planujemy da% je publiczno"ci do obejrze-nia. Ka(da taka sytuacja spowoduje bowiem

rozproszenie uwagi. Zabierze to cenny czas, który zazwyczaj mo(na zu(ytkowa% bardziej produktywnie. Warto skorzysta% w takiej sy-tuacji z wizualizera lub innych mo(liwo"ci technicznych (patrz: Jak przygotowa% po-moce wizualne?).

Sytuacja jest podobna w przypadku in-nych pomocy wizualnych. Przy ma#ej gru-pie warto korzysta% ze standardowych, roz-wieszanych map geograficznych czy histo-rycznych. Jednak gdy wyst!pujemy na du-(ej sali przed liczn$ publiczno"ci$, standar-dowe mapy b!d$ o wiele za ma#e. Dobrym rozwi$zaniem jest zastosowanie powi!ksze-nia mapy na slajdzie, lub skorzystanie z ser-wisów typu Google Maps (maps.google.pl) lub aplikacji Google Earth (www.google.com/intl/pl/earth).

Powi!zanie kolejnych slajdów mi"dzy sob!

Niezale(nie od dokonanego wyboru konstrukcji wyst$pienia nale(y pami!ta%, (e powinno tworzy% logiczn$ ca#o"%, a je"li sto-sujemy pomocnicze plansze-przej"cie mi!-dzy nimi powinno by% g#adkie, logiczne i nie pozostawia% wra(enia, (e omawiamy zupe#-nie niezwi$zane ze sob$ fragmenty.

Przyk#ad przej"cia zachowuj(cego powi(zanie mi!dzy slajdami

Dokonujemy autoprezentacji i mamy dwie ko-lejne plansze - o naszej rodzinie i o naszym domo-wym zwierz"tku. Gdy ko#czymy omawia$ na-sz" rodzin% i przechodzimy do slajdu ze zwierz"t-kiem mówimy: wi%kszo&$ cz!onków mojej rodzi-ny, poza moj" siostr", uwielbia mojego zwierzaka (na ekranie pojawia si% nowy slajd i tytu! Domo-we zwierz"tko Janusza). Tuptu& jest uroczy (na ekranie pojawia si% podpis Tuptu&). Jednak Ka-sia tego nie dostrzega przez pryzmat jego o&miu !a-pek (na ekran wchodzi zdj%cie paj"ka ptasznika). I dalej ju' kontynuujemy omawia$ zwierz"tko.

Nawi$zanie mi!dzy slajdem dotycz$cym cz#onków rodziny i domowego zwierz$tka w postaci paj$ka ptasznika jest bardzo natu-ralne dzi!ki odwo#aniu si! do stosunku mi!-dzy nimi (lubi$, nie lubi$).

15

Zako#czenie wyst!pienia

Uwaga publiczno"ci ro"nie zawsze, gdy wypowiadamy s#owa: „Na zako&czenie chcia#bym…” lub „Podsumowuj$c…”. Za-zwyczaj wszyscy zaczynaj$ s#ucha% z uwa-g$ by dowiedzie% si!, o czym by#o wyst$pie-nie Uwaga ta jednak nie b!dzie utrzymy-wa#a si! zbyt d#ugo. By j$ maksymalnie wy-korzysta% zako&czenie musi by% bardzo do-brze zaplanowane. Przede wszystkim musi by% krótkie, zwi!z#e i rzeczowe. Je"li je prze-ci$gniemy + uwaga zacznie spada%.

Podsumowanie lub zako&czenie nie musi by% (i zazwyczaj nie powinno) powtó-rzeniem wszystkich punktów prezentacji. Powinno jednak by% przeprowadzone zgod-nie z planem i konstrukcj$ wyst$pienia, by u#atwi% jego zrozumienie publiczno"ci. Po-winno zawiera% przes#anie lub konkluzj! #a-tw$ do zrozumienia i zapami!tania.

Je"li na pocz$tku zadali"my pytania reto-ryczne + mo(emy si! do nich odnie"% („Te-raz chyba pa&stwo nie macie w$tpliwo"ci czy…”). Je"li cytat + to mo(emy go powtó-rzy%, zaprzeczy%, przytakn$%.

Projektowanie analogowe, czyli dlaczego zacz!$ od kartki?

Wyst$pienie nale(y zacz$% projekto-wa% bez komputera. Zasiadanie przed pro-gramem do tworzenia prezentacji jest naj-cz!stszym i jednocze"nie kardynalnym b#!-dem. Zebranie my"li i ich zapisanie na kart-ce pozwala spokojnie zastanowi% si! nad tre-"ci$ prezentacji. Nie ogranicza nas w tym wypadku lepsza czy grosza znajomo"% pro-gramu do tworzenia prezentacji. Na kartce mo(liwe jest wszystko + nie musijmy si! ogranicza% na etapie planowania pod k$tem naszych umiej!tno"ci. Zapiszmy, co chcemy osi$gn$% + jak to zrobi%, to sprawa drugo-rz!dna.

-­

-­

+

Najpro"ciej zacz$% od napisania kon-spektu do obranego wcze"niej tematu i celu. Konspekt pozwala uporz$dkowa% my"li, za-planowa% pomoce wizualne oraz sprawdzi%, jakich informacji nam brakuje, co musimy jeszcze znale*% czy sprawdzi%.

-­-­

-­-­

+ -­

+

Konspekt w dalszym etapie planowania mo(na przepisa% w formie tabeli stanowi$cej scenariusz b$d* scenopis wyst$pienia. W tabeli powinny znale*% si! miedzy innymi kolumny:

punkt konspektu, co mówimy, co wida% na ekranie, efekty specjalne i audio/wideo.

W kolumnie Co wida% na ekranie mo(-na naszkicowa%, jak w tym momencie powi-nien wygl$da% ekran + #atwiej b!dzie w na-st!pnym kroku przygotowa% odpowiednie pomoce wizualne (oraz dobra% do ich przy-gotowania narz!dzia). Zapisanie takiej tabeli u#atwi nam pó*niejsze techniczne opracowa-nie prezentacji #$cznie ze znalezieniem odpo-wiednich ilustracji audio i wideo.

-­-­

-­-­

-­

16

Zbieranie informacji

Jedn$ z wa(niejszych czynno"ci podczas opracowywania wyst$pienia jest zbieranie informacji. Zawsze zbieramy znacznie wi!-cej materia#u, ni( zamierzamy przedstawi%. Wówczas tak(e modyfikujemy i dostosowu-jemy konspekt. Zebranie materia#u jest ko-nieczne, nawet je"li temat, którym si! zaj-mujemy, jest nam dobrze znany. Po pierw-sze, (eby sprawdzi%, czy nic si! nie zmie-ni#o w ostatnim czasie. Po drugie, aby do-k#adnie zweryfikowa% posiadane dane, cy-taty i wypowiedzi, na które zamierzamy si! powo#a%. Posiadaj$c wi!cej materia#u mo(e-my tak(e wybra%, co jest ciekawsze czy wa(-niejsze. Musimy wiedzie% wi!cej tak(e z po-wodu pyta&, które mog$ zosta% nam zadane.

Jak odpowiada$? Zazwyczaj podczas wyst$pie& sesje pyta&

przewidziane s$ na koniec. Nierzadko dopusz-cza si! tak(e zadawanie ich w trakcie wyst$pie-nia. Warto si! do nich odpowiednio przygoto-wa%, jak równie( przestrzega% pewnych zasad.

Pytania zadane w trakcie wyst!pienia

Je"li odpowied* na pytanie znajduje si! w dalszej cz!"ci naszej prezentacji, nale(y spokojnie odpowiedzie% na zasadzie: „Bar-dzo si! ciesz!, (e pad#o to pytanie! Tak my-"la#em, (e b!dzie to dla pa&stwa interesuj$-ce. Zaraz do tego dojd! i omówimy to szcze-gó#owo + prosz! jeszcze o chwilk! cierpli-wo"ci”. Oczywi"cie ton i tre"% naszej odpo-wiedzi musi by% dobrany do ca#o"ci wyst$-pienia. W takich sytuacjach absolutnie nie nale(y udziela% odpowiedzi natychmiast, szczególnie przeskakuj$c przez kilka slaj-dów, by doj"% do miejsca, gdzie odpowied* si! znajduje. W ten sposób odejdziemy od naszego planu, powoduj$c, (e nasza publicz-no"% zgubi w$tek, a nierzadko sami straci-my rytm.

W przypadku pyta& odbiegaj$cych moc-no od tematu, nale(y po prostu stwierdzi%, (e nie jest to tematem spotkania. Je"li znamy odpowied*, zaprosi% na rozmow! po wyst$-pieniu w kuluarach. Je"li nie, zapewni%, (e

mo(emy si! skontaktowa% i wówczas spraw-dzimy. Jak pisa#em w punkcie dotycz$cym podstawowych cech dobrej prezentacji + nie nale(y oszukiwa%.

Pytania ko#coweOpracowuj$c swoje wyst$pienie, kon-

spekt a nast!pnie pomoce wizualne, je-ste"my w stanie przewidzie%, jakie py-tania przyjd$ do g#owy naszym s#ucha-czom. Cze"% z nich w#$czamy do prezen-tacji, udzielaj$c odpowied* w trakcie wy-st$pienia. Pozosta#e powinni"my spisa%. Nast!pnie podzieli% je na grupy i przygo-towa% odpowied* dla ka(dej z nich. Takie podej"cie znakomicie u#atwia prac! i po-zwala oszcz!dzi% czas. Zamiast opracowy-wa% ka(de z przewidywanych pyta& osob-no - mo(emy przygotowa% jedn$ odpo-wied* pasuj$ca do kilku z nich. Przyk#ad - za#ó(my, (e przygotowujemy wyk#ad do-tycz$cy wyst$pie& publicznych. Jednym z omawianych elementów b!dzie strój, jaki nale(y stosowa% podczas prezenta-cji. Innym elementem + co przystoi pre-

legentowi, a jakiego zachowania na scenie powinien unika%. W trakcie wyst$pienia zapewne nie omówimy wszystkiego. Mo-(emy wi!c za#o(y%, (e zostan$ nam zadane pytania. Na przyk#ad:

Czy podczas wyst$pienia wolno trzy-ma% r!k! w kieszeni?

Czy podczas seminarium dyplomo-wego powinni"my by% ubrani for-malnie?

Czy mog! za#o(y% d(insy i marynar-k!?

Pytania te mo(emy zgrupowa% we wspól-nej kategorii: Strój i zachowanie i przygo-towa% dla nich jedn$, wspóln$ odpowied*. Jej brzmienie mo(e by% nast!puj$ce:

Strój i zachowanie prelegenta uzale'niamy od okoliczno&ci. W przypadku wyst"pie# edukacyj-nych, które nie s" egzaminami, w wi%kszo&ci obo-wi"zuje strój i zachowanie pó!formalne. W takich wypadkach dopuszcza si% tak'e w!o'enie r%ki do kieszeni, ale nie wszyscy to akceptuj", wi%c powin-ni&my na tego typu gesty uwa'a$. Je&li nie jeste&my pewni doboru ubrania + zawsze mo'emy spy-ta$ organizatorów, jakiego stroju oczekuj" od pro-wadz"cych.

-­

-­

17

Ta odpowied* pasuje, niezale(nie od tego, które z pyta& i w jakiej formie zosta-nie zadane. To uproszczony przyk#ad, ale ilustruj$cy metod! + podej"cie do przygo-towania odpowiedzi na potencjalne pyta-nia. Nawet, je"li jakiego" pytania nie przewi-dzimy, jest du(a szansa, (e b!dzie pasowa#o do której" z kategorii. B!dziemy w ten spo-sób równie( na nie przygotowani. Zamiast opracowywa% kilkadziesi$t oddzielnych od-powiedzi + wystarczy kilka-kilkana"cie. To du(a oszcz!dno"% czasu.

-­

-­

+

-­-­

W odpowiedzi na pytania mog$ pomóc nam dobrze sporz$dzone notatki.

 notatki?

Po pierwsze nale(y pami!ta%, (e notatki to nie tekst wyst$pienia. Powinny by% krót-kie, mie"ci% si! na jednej stronie A4. Napisa-ne odr!cznie przez prelegenta najlepiej dru-kowanymi literami lub wydrukowane na drukarce. Wielko"% czcionki powinna by% na tyle du(a, by"my swobodnie mogli je prze-czyta% stoj$c, gdy one spoczywaj$ na stoli-ku. Zawiera% mog$ rzeczy takie, jak trud-ne do zapami!tania dla nas definicje, nazwy czy daty. Mo(emy rozpisa% na nich g#ówne punkty wyst$pienia (skrócony konspekt).

-­-­

+ -­

-­

Innym sposobem tworzenia notatek na potrzeby wyst$pienia jest skorzystanie z funkcji programów takich PowerPoint, Keynote czy Impress. Pozwalaj$ one do ka(-dego slajdu doda% uwagi, które nie b!d$ wi-doczne dla publiczno"ci, lecz mog$ by% uwi-docznione w tzw. widoku prezentera, o któ-rym wi!cej piszemy w punkcie dotycz$cym zachowania prelegenta podczas wyst$pienia.

 

Pami!tajmy, (e wiele rzeczy b!dzie-my wyg#adzali i zmieniali na etapie %wi-czenia. Kiedy pomoce wizualne b!d$ goto-we i pierwszy raz przy ich akompaniamen-

cie spróbujemy opowiedzie% nasz$ histori! oka(e si! zapewne, (e o czym" zapomnieli-"my, co" jest zamieszczone w z#ym miejscu, a inny temat lepiej jest pomin$% bo nie pasu-je. To normalne. Dlatego %wiczenia i korek-ta s$ takie wa(ne.

Dobrze jest równie(, po dokonaniu wst!pnych poprawek, zasi!gn$% opinii kogo" znajomego. Wyg#osi% przed nim swoje wy-st$pienie i porozmawia% SZCZERZE o tym co mu si! podoba#o, co nie, czy by#o co" nud-nego, niezrozumia#ego itd.? Na tej podstawie #atwiej b!dzie dokona% niezb!dnych zmian, a nasz stres przed wyst$pieniem b!dzie znacznie mniejszy, maj$c "wiadomo"%, (e je-ste"my dobrze przygotowani, a nasze wyst$-pienie prze%wiczone i sprawdzone.

-­

-­

Programy, takie jak Keynote, PowerPoint czy Impress, pozwalaj" na zapisywanie notatek do poszcze-gólnych plansz. Notatki te nie b%d" widoczne podczas pokazu dla publiczno&ci + jedynie dla prelegenta.

18

   

Gdy mamy gotowy plan wyst$pie-nia, konspekt i zebrane materia#y + mo(e-my przyst$pi% do planowania pomocy wi-zualnych. Pomoce mog$ by% bardzo ró(-ne. Dzielimy je na dwie zasadnicze grupy: sprz!t i eksponaty (komputer, projektor, ta-blica zwyk#a, multimedialna, mapa, g#o"ni-

ki, wizualizer) oraz plansze i inne materia-#y, które b!dziemy pokazywa% lub rozdawa% podczas wyst$pienia, a których zawarto"% musimy opracowa%.

Interesuje nas druga grupa, + czyli mate-ria#y, które musimy opracowa%. W przypad-ku pierwszej + musimy jedynie wiedzie% co b!dziemy mieli do dyspozycji i upewni% si!, (e ani my, ani organizatorzy o niczym nie zapomn$.

Standardow$ pomoc przy wyst$pieniu pu-

blicznym stanowi$ dobrze opracowane plan-sze + slajdy. Wi!cej na ten temat w artykule Marty Wnukowicz pt. „Jak prawid#owo opra-cowa% zawarto"% slajdów prezentacji?”

Jednak slajdy nie zawsze stanowi$ naj-lepszy sposób prezentacji. Warto pozna% inne narz!dzia i ich mo(liwo"ci. Na przy-k#ad wspomniany wcze"niej program Prezi. Warto rozwa(y% tak(e u(ycie serwisu pho-tosynth.net, który opisa# Micha# Grze"lak w artykule „Wielkie powi!kszenie i pre-

Je#li przygotowali#my prezentacj$ w postaci slajdów, warto po ich opracowaniu zada" sobie kilka pyta+:

Czy tekst, który zamierzasz umie"ci% na slajdzie chcesz rów-nie( powiedzie% w czasie wyst$pienia?

Usu# ten tekst ze slajdu – slajd nie mo'e z tob" konkurowa$ o uwa-g% publiczno&ci.

Czy przedmiot zamieszczony na zdj!ciu mo(esz przynie"% i pokaza% na sali? Czy do"wiadczenie nagrane w postaci fil-mu, który chcesz wy"wietli% publiczno"ci, mo(esz wyko-na% na (ywo? Czy czynno"ci zapisane w postaci screencast mo(esz zademonstrowa% na (ywo?

W przypadku pozytywnej odpowiedzi – usu# ze slajdu dan" tre&$ i zast"p demonstracj" na 'ywo. Filmy zostaw jako plan awaryjny – je&li oka'e si%, 'e demonstracja na 'ywo nie jest mo'liwa.

Czy grafiki ClipArt lub pobrane z internetu zdj!cia, które zamierzasz wykorzysta% na swoich slajdach, widzia#e" ju( kiedy" w prezentacji innej osoby?

Pozb"d( si% ich. Zast"p grafik" pobran" z innych serwisów lub pocho-dz"c" z twoich prywatnych zbiorów.

Czy u(yte w prezentacji animacje nie s$ zbyt wolne lub nad-miernie szybkie? Czy pozwalaj$ p#ynnie prowadzi% narracj!?

Animacje nie mog$ przeszkadza% w twojej wypowiedzi. Usu& je lub zmodyfikuj, je"li tak si! dzieje.

Czytanie slajdów i odwracanie si! ty#em do publiczno"ci (w tym czytanie tytu#ów kolejnych plansz) oznacza zerwa-nie kontaktu wzrokowego z publiczno"ci$

Prze#adowane, wype#nione tekstem, skomplikowany-mi i nieczytelnymi schematami lub wykresami slajdy. W szczególno"ci slajdy, zawieraj$ce:

- pe#ne zdania, - zb!dn$ interpunkcj!, - w nadmiarze ozdobn$, nieczyteln$ czcionk!.

Z#ej jako"ci grafika zbyt powi!kszona, nieczytelna lub *le do-brana.

Nadu(ywane grafiki ClipArt oraz animowane obrazki rozpra-szaj$ce uwag!.

Rozpraszaj$ce uwag!, *le dobrane lub zbyt d#ugie animacje. Animacje tytu#ów slajdów powoduj$ce przerwy w wypowie-dzi prelegenta, który czeka na ich zako&czenie, by upewni% si!, o czy ma dalej mówi%.

Zbyt wiele ró(nych animacji stosowanych do tego samego typu elementów (np. tekstu).

Wprowadzanie ilustracji na slajd zbyt pó*no, bo po zako&cze-niu jego omawiania.

Wprowadzanie obiektów przy u(yciu animacji w taki sposób, (e przes#aniaj$ elementy znajduj$ce si! ju( na slajdzie

Nieprawid#owe animowane przej"cia slajdów, inne dla ka(-dej planszy, rozpraszaj$ce uwag! i nie maj$ce, merytoryczne-go uzasadnienia.

Zbyt szybko przewijane slajdy z komentarzem „a to nie jest wa(ne”, „to nie istotne”, „na to nie mamy czasu”.

Przepraszanie za rzeczy, których nie zrobili"my. Na przyk#ad za to, (e nie umie"cili"my mimo dobrych ch!ci mapki czy zdj!cia.

Powtarzaj$ce si! slajdy, w których jedna trzecia (a czasem wi!-cej) powierzchni zabrana jest przez logo instytucji, tytu# pre-zentacji, nazwisko autora, numer slajdu, logo programu itp.

Trzymanie w r!kach notatek i inne symptomy nie przygoto-wania (np. nerwowe szukanie pliku z w#asn$ prezentacj$ po pod#$czeniu komputera do projektora).

19

zentacje w chmurze”, jak równie( serwi-su zoom.it. Warto przejrze% tak(e informa-cje zwi$zane z udost!pnianiem materia#ów publiczno"ci Publikowanie i udost!pnianie prezentacji w Internecie.

Je"li podczas pokazu planujesz demon-stracj! – koniecznie prze%wicz j$ wcze"niej. Je"li do jej dzia#ania potrzebna jest ci sie% Internet – zabezpiecz si! i przygotuj plan awaryjny na wypadek jej niedost!pno"ci. Na przyk#ad mo(esz nagra% krótkie filmiki z zapisem wykonywanych na ekranie czyn-no"ci – tzw. ScreenCasty. Wi!cej na ich te-mat znajdziesz w artykule „ScreenCast w edukacji, czyli jak nagra% film instrukta(o-wy typu: Jak to jest zrobione?”

Lektura powy(szych artyku#ów mo(e nam u"wiadomi%, (e przygotowanie slajdów nie zawsze jest najlepsz$ metod$ wsparcia wyst$pienia.

 

Trema to zjawisko do"% powszechne i nie nale(y do przyjemnych. Cz!sto stres zwi$-zany jest z obaw$:

- czy poradz! sobie ze sprz!tem (kom-puterem, projektorem, pilotem do pre-zentacji, nag#o"nieniem,mikrofonem)?

- czy mój wyst!p nie b!dzie nudny i nie zostanie skrytykowany?

- czy uda mi si! przekaza% istot! proble-mu?

- czy b!d! w stanie odpowiedzie% na pytania publiczno"ci?

W celu zminimalizowania stresu mo(e-my zrobi% tylko jedno – dobrze si! przygo-towa%. O tym jak przygotowa% wyst$pienie, by przekaza% istot! problemu i odpowiedzie% na wi!kszo"% potencjalnych pyta& napisa#em wcze"niej. T! cz!"% artyku#u po"wi!ci#em za" przygotowaniom techniczno-organizacyj-nym, czyli czego nie zapomnie%, co spraw-dzi%, jak si! zabezpieczy% na nieoczekiwane wydarzenia i awarie.

     

Tak wcze"nie, jak to mo(liwe, sprawd* podstawowe informacje o miejscu, w któ-rym b!dziesz wyst!powa%.

Jak tam dojecha%? Gdzie zaparkowa% samochód? Gdzie jest wej"cie do budynku? W której sali odb!dzie si! spotkanie

i na którym pi!trze? Czy na miejscu kto" mo(e pomóc

z przeniesieniem rzeczy, które przy-wieziesz ze sob$ (np. projektora czy wydrukowanych materia#ów dla uczestników)?

Jak wcze"nie b!dzie mo(na wej"% do sali konferencyjnej?

Jaki jest jej rozk#ad i czy mo(na go zmodyfikowa%?

Czy wszystkie niezb!dne pomoce i rekwizyty s$ na miejscu?

Kto i kiedy je tam zawiezie w razie potrzeby?

Im wcze"niej poznamy odpowiedzi na powy(sze pytania, tym spokojniejsi b!dzie-my przed wyst$pieniem.

Przed wyjazdem na spotkanie, w trak-cie którego mam wyst!powa% publicznie za-wsze sprawdzam, czy przygotowa#em i za-bra#em nast!puj$ce rzeczy:

notebook z przygotowan( pre-zentacj( i materia#ami wspiera-j(cymi moje wyst(pienie. Zawsze najbezpieczniej wy"wietla% materia#y z komputera, na którym by#y przy-gotowywane,

niezb!dne przej"ciówki sygna#u wideo. Wi!kszo"% projektorów nadal u(ywa portu VGA, ale coraz cz!"ciej spotka% mo(na projektory z HDMI lub mini HDMI. Je"li nasz kom-puter nie ma portów VGA i HDMI – dobrze wyposa(y% si! w odpowied-nie przej"ciówki. Dobrze jest spyta% si! organizatorów, je"li z ich sprz!tu planujemy korzysta%, w jakim stan-dardzie s$ gniazda w ich projektorze,

20

kilka kabli do pod#(czenia pro-jektora, w tym co najmniej jeden d#ugi na 5-10 metrów,

-­

-­-­-­

-­

-­

zasilacz laptopa i przed#u'acz elektryczny oraz ewentualny rozga#!ziacz elektryczny. Za-zwyczaj przed#u(acz jest dost!pny, ale zdarza si!, gdy go nie zabierze-

my, (e owszem jest, tylko zamkni!-ty w pomieszczeniu, do którego klu-cze ma kto" nieobecny. Lepiej si! za-bezpieczy%,

kopi! prezentacji i materia#ów na zapasowym no"niki (np. ze-wn!trznej pami!ci USB). Trzeci$ ko-pi! staram si! zamie"ci% w sieci Inter-net – gdyby si! okaza#o, (e mój kom-puter nie dzia#a lub nie da si! pod#$-czy% do projektora, a skopiowa% pre-zentacji z urz$dzenia USB nie mo(-na… bo zabezpieczenia systemu na to nie pozwalaj$. Jedynie w takim przy-padku mo(emy mie% pewno"%, (e w razie konieczno"ci kopia spe#ni swoje zadanie i b!dziemy mieli szan-s! zademonstrowa% wersj!, nad któ-r$ pracowali"my. Szczególnie nale-(y zwróci% uwag!, czy dzia#aj$ osa-dzone filmy, d*wi!ki, niestandardo-we czcionki,

-­-­-­

-­

-­-­-­

wydrukowane materia#y dla uczestników szkolenia. Nawet je-"li to organizator spotkania ma wy-drukowa% kopi! dla uczestników, a ja przes#a#em mu wszystkie materia#y w terminie, zawsze zabieram ze sob$ jeden lub dwa wydruki. W najgorszej sytuacji, zawsze kto" mo(e powie-li% materia#y na kserografie, je"li z ja-kich powodów nie zosta#y dostarczo-ne na czas (np. zawiod#a profesjonal-na drukarnia i wydruk dojedzie dwa dni po spotkaniu),

wszystkie materia#y niezb!dne do przeprowadzenia zaplanowa-nych demonstracji na 'ywo – np. do"wiadczenia chemicznego czy fi-zycznego, zademonstrowania bu-dowy szkieletu ptaka, modelu kuli ziemskiej lub atomu wodoru,

projektor multimedialny + war-to go zabra% z kilku powodów + cza-sem nie uda si! pod#$czy% lub skali-browa% sprz!tu zapewnionego przez organizatorów. Czasem ich sprz!t jest o wiele gorszej jako"ci (np. ni-ska rozdzielczo"%, si#a "wiat#a) i war-to skorzysta% z w#asnego. Zalet$ ta-kiego rozwi$zania jest równie( fakt, (e przygotowana przez nas prezen-tacja zazwyczaj jest przetestowana z naszym sprz!tem i nie ma proble-mu z np. nieczytelnymi kolorami na slajdach,

-­+ -­

-­+

-­-­

-­

++ -­

g#o"niki i kabel audio do ich pod#(czenia. W salach prezenta-cyjnych nie zawsze mamy profesjo-nalnie przygotowane nag#o"nienie,

21

z którego mo(na skorzysta%. G#o-"niki wbudowane w wi!kszo"% no-tebooków nie s$ odpowienie, by za-pewni% nat!(enie d*wi!ku dla kil-kudziesi!ciu osób. Dobrze jest wi!c przygotowa% sobie zestaw ma-#ych, przeno"nych g#o"ników, które w razie potrzeby u(yjemy w takiej sytuacji,

-­-­-­

-­-­

-­

wydrukowany konspekt b(d& slajdy + w razie braku mo(liwo-"ci skorzystania z komputera, zawsze poprowadzimy nasze wyst$pienie bez ich wsparcia i o niczym nie zapo-mnimy,

Pisaki do bia#ej tablicy lub flip-chartu + jak wy(ej + na wypadek braku mo(liwo"ci skorzystania z pro-jektora,

czyste kartki i ta"m! samoprzy-lepn( (tak(e pinezki, no(yczki). Mog$ si! przyda% cho%by do opisa-nia sali, w której miejsce b!dzie mia-#o spotkanie, czy oznaczenia toalety

dost!p do sieci Internet oraz sta-cj! bazow( wraz z okablowa-niem (kilka przewodów sieci kom-puterowej Ethernet, w tym jeden d#u(szy 10 metrów). Szczególnie, je-"li podczas wyst$pienia b!dzie po-trzebny internet,

zapasowe baterie (do pilota, mysz-ki, g#o"ników – innymi s#owy do wszystkich urz$dze&, których mo(emy potrzebowa% w trakcie wyst$pienia.

-­

-­

-­-­

 

Przed rozpocz!ciem spotkania nale(y sprawdzi% przygotowanie sali oraz pod#$-czy% sprz!t i przetestowa% nasz$ prezentacj!. Co na pewno nale(y przetestowa%?

Ustawienie sali (patrz: Jak zaaran(o-wa% sal!? w dalszej cz!"ci artyku#u).

Pod#(czanie projektora i jego dzia#anie z komputerem.

Pod#(czenie d&wi!ku z kompu-tera i sprawdzenie jego dzia#ania (w tym g#o"no"ci).

Dzia#anie filmu (je"li jest cz!-"ci$ naszego pokazu). Czasem film mo(e by% wy"wietlany tylko na jed-nym ekranie i zamiast na projekto-rze, widzimy go w trybie podgl$du na laptopie. Wówczas mo(na zmie-ni% ustawienia systemu operacyjne-go w taki sposób, by projektor sta# si! g#ównym ekranem komputera lub zrezygnowa% z podgl$du na no-tebooku.

Mikrofony (je"li s$ dost!pne na sali) – w#$czanie, wy#$czanie, wyci-szanie, a je"li s$ mocowane na staty-wie – jak je zdj$%, powiesi% i odpo-wiednio wyregulowa% statyw dla sie-bie; je"li przypinane do ubrania b$d* zak#adane na g#ow! – to sposób ich prawid#owego umocowania.

Sterowanie "wiat#ami na sali, szczególnie wygaszenie "wiate# o"wietlaj$cych bezpo"rednio ekran projekcyjny.

-­-­

-­

-­

-­

-­

Prelegenci cz!sto przyjmuj$, (e ustawie-nia sali konferencyjnej nie mo(na zmieni% i nale(y si! do niego dostosowa%. To b#!dne podej"cie. Przy wyborze oraz aran(acji sali powinni"my pami!ta%:

22

komforcie publiczno"ci + wygod-ne krzes#ach, najlepiej z pod#okiet-nikami, dobrej widoczno"ci sceny i ekranu, #atwy dost!p do sali i miejsc, o"wietleniu, elementach rozpraszaj$cych (np. du(e okna z wi-dokiem na plac zabaw). Je"li publicz-no"% ma prowadzi% notatki (co nie zawsze jest wskazane) o stolikach ustawionych w taki sposób, by pu-bliczno"% patrzy#a wprost na scen! i ekran, a nie siedzia#a bokiem,

twoja wygoda te( wa(na dla jako"ci+ nie zapomnijmy o miejscu do ustawienia komputera, pozosta-wienia notatek, wody, eksponatów, ewentualnym stoliku do demonstra-cji, nag#o"nienie itp. elementach,

wielko"ci sali i wyposa(eniu + wiel-ko"% powinna by% dostosowana do liczby uczestników + nie powinna by% zbyt du(a, ale przede wszystkim nie mo(e by% za ma#a.

Nale(y zadba% o wygodne krzes#a, ale tak(e o przestrze& mi!dzy nimi. Wa(ne s$ równie( ci$gi komunikacyjne zapewniaj$ce wygodne wyj"cie z sali. Krzes#a, je"li to mo(-liwe, nie powinny przylega% jedno do dru-giego. Typowym ustawieniem krzese# jest szkolne + jak tabliczka czekolady, gdzie sie-dziska tworz$ rz!dy i kolumny. Lepszym jest tzw. teatralne, gdzie wszystkie krzes#a zwró-cone s$ w stron! "rodka sceny. Kolejne rz!-dy tworz$ #uki o coraz wi!kszym promie-niu. Je"li to mo(liwe + ustaw krzes#a w taki sposób. B$d* odpowiednio wcze"niej przed prezentacj$ i popro" o pomoc organizatorów lub kolegów. Zmiana ustawienia krzese# gdy jest ich niewiele (mi!dzy 50 a 100) zajmie mniej ni( 10 minut.

Na koniec nale(y posprz$ta%. Bez-wzgl!dnie trzeba schowa% swoje ubranie wierzchnie, wynie"% teczk!, plecak czy tor-by poza pole widzenia publiczno"ci. Doty-

czy to wszystkich rzeczy, których nie u(y-wamy do ko&ca prezentacji. Pozosta#e nale-(y przyzwoicie u#o(y% w przewidzianym do tego miejscu, ale tak, by nie odwraca#y uwa-gi s#uchaczy.

Je"li przed nami wyst!powa# kto" inny, korzysta# z tablicy lub flipchartu + nale(y uprz$tn$% jego notatki. Nale(y bardzo uwa-(a% na picie podczas wyst$pienia. 'atwo roz-la% napój na sprz!t. Przerwa na picie rozpra-sza tak(e uwag! publiczno"ci.

Przed rozpocz!ciem wyst$pienia do-brze jest usi$"% w kilku miejscach na wi-downi i upewni% si!, czy wszystkie elemen-ty s$ dobrze ustawione. Czy ka(dy b!dzie móg# swobodnie obserwowa% ekran, tablic!,

map!. Czy dobrze b!dzie wida% ciebie, gdy staniesz na scenie. W razie potrzeby + mo(-na jeszcze dokona% niezb!dnej korekty.

-­-­-­-­

-­-­

-­

-­

-­

-­-­

-­-­

23

 

Po przygotowaniach nadchodzi mo-ment wyst$pienia. Bardzo wa(ne jest przy-gotowa% si! do niego i prze%wiczy% wszyst-kie elementy. Poni(ej zamie"ci#em najwa(-niejsze wskazówki, które mog$ si! przyda% na scenie.

Gdy wchodzimy na scen!, powinni"my by% pewni siebie, i"% spokojnym i pewnym krokiem. Przywita% si! z publiczno"ci$ do-piero, gdy znajdziemy si! w miejscu doce-lowym. Je"li mieli"my czas na pod#$czenie swojego komputera, po prostu nale(y roz-pocz$% od powitania, krótkiego przedsta-wienia si! i tematu. Nast!pnie mo(emy roz-pocz$% prezentacj!. Wa(ne jest, by od tego momentu post!powa% zgodnie z wcze"niej przygotowanym planem.

Je"li nie mieli"my czasu wcze"niej si! przygotowa%, pod#$czy% komputera i uru-chomi% prezentacji, dobrze, aby prowadz$-cy spotkanie zagai#, w czasie, gdy my b!dzie-my szykowali sprz!t. Mo(emy poprosi% go, by przypomnia# o przerwach, poda# jakie" dodatkowe komunikaty, czy przedstawi# nas nieco dog#!bniej + krótko mówi$c zaj$# pu-bliczno"% i odwróci# uwag! od nas.

Je"li, mimo braku przygotowania, mu-simy zacz$% sami, nie próbujmy mówi% do publiczno"ci stoj$c do niej ty#em. Spróbuj-my zagai%, zada% jakie" pytanie i da% chwi-l! na zastanowienie si! nad odpowiedzi$. Mo(emy wymy"le% zadanie do wykonania przez s#uchaczy. Wówczas równie( odwróci-my uwag! od naszych zmaga& ze sprz!tem.

W najgorszym wypadku przepro"my na chwil! + dobrze jednak, aby nie by#o to du-(ej ni( 15 sekund. Sprawd*my przed spotka-niem chocia( gdzie pod#$cza si! komputer. Zaczynajmy ju( w momencie, gdy widzimy, (e obraz si! prze#$cza. Miejmy naszykowan$ prezentacj! i tylko j$ uruchommy. Nie szu-kajmy jej dopiero po podpi!ciu komputera do projektora w"ród setek innych plików.

-­

-­

-­

-­

notatki

-­

-­

-­

Praktycznie ka'dy dost%pny na rynku program do tworzenia prezentacji multimedialnych udost%pnia dzisiaj tzw. widok prezentera.

24

Zawsze zaczynajmy mówi% do publicz-no"ci stoj$c do niej przodem i maj$c wzrok skierowany na s#uchaczy.

+-­

Postawa  W czasie ca#ego wyst$pienia powinni"my

by% zwróceni w kierunku publiczno"ci i kie-rowa% na ni$ wzrok. Oto kilka najwa(niej-szych wskazówek dotycz$cych postawy pre-legenta.

Gdy mówimy, to zawsze przodem do publiczno"ci. Dopuszczalne jest stanie bokiem, gdy piszemy (np. na tablicy) – ale nie zas#aniamy cia#em tego, co robimy.

Nie zas#aniamy ekranu (poza celo-wym dzia#aniem), unikamy wcho-dzenia w "wiat#o projektora.

Nie korzystamy z mównicy, je"li to mo(liwe – nie zas#aniamy si! zb!d-nymi meblami.

Wychodzimy do publiczno"ci, mo-(emy wej"% mi!dzy s#uchaczy, pod warunkiem jednak, (e nadal b!dzie-my widoczni i s#yszalni dla wszyst-kich. Szczególnie gdy kto" zadaje nam pytanie, warto podej"% w jego kierunku, by zwróci% na niego uwa-g! pozosta#ych s#uchaczy. Powinni-"my tak(e powtórzy% pytanie do mi-krofonu.

Nie u(ywamy pilota do zmiany slaj-dów, jakby"my zmieniali kana#y w telewizorze. Wielu prezenterów kieruje pilot na ekran, tak jak czyni si! to z pilotem TV.

Ca#o"% wyst$pienia prowadzimy na stoj$co. Siadamy tylko w wyj$tko-wych sytuacjach + gdy nie mo(emy sta% z powodu choroby lub prowa-dzimy na (ywo demonstracj! dzia#a-nia jakiego" sprz!tu czy oprogramo-wania.

-­

-­-­-­-­-­

-­

Tylko zerkamy na slajdy widoczne na monitorze komputera + unikamy pa-trzenia na ekran projekcyjny, chyba (e chcemy zwróci% na niego uwag! pu-bliczno"ci. W tym celu mo(emy rów-nie( do niego podej"%. Odej"cie od ekranu zazwyczaj powoduje skupie-nie wzroku s#uchaczy na prelegencie. Mog$ wi!c to by% zabiegi celowe.

-­

-­

W podobny sposób korzystamy z notatek. Nigdy nie trzymamy ich w r!ku, bo sprawiamy wówczas wra-(enie nie przygotowanych. Notatki pozostawiamy w dyskretnym miej-scu i podchodzimy do nich tylko wówczas, gdy musimy.

Staramy si! przez ca#e wyst$pienie utrzyma% kontakt wzrokowy z pu-bliczno"ci$ i j$ obserwowa%.

   

Zachowanie kontaktu wzrokowego z pu-bliczno"ci$ jest jednym z najwa(niejszych i zarazem najtrudniejszych elementów wy-st$pienia. Po pierwsze, dzi!ki skierowaniu wzroku na publiczno"% mo(emy obserwo-wa% jak odbiera nasze wyst$pienie. W razie potrzeby mo(emy odpowiednio zareago-wa%. Je"li widzimy, (e przedstawiane kwe-stie nie s$ zrozumia#e + mo(emy wyt#uma-czy% je w inny sposób. Mo(emy zada% pyta-nie. Je"li pora jest pó*na i wida% zm!czenie + mo(emy zarz$dzi% otwarcie okien, aby zlikwidowa% senno"% lub opowiedzie% aneg-dot! + zrobi% dygresj!, by skupi% ponownie uwag! publiczno"ci.

Po drugie, gdy patrzymy na publiczno"%, s#uchacze maj$ poczucie, (e ich obserwuje-my + trudniej im zaj$% si! swoimi sprawa-mi, czyta% czy rozmawia%.

Po trzecie mówimy wówczas do nich + unikamy czytania tre"ci slajdów czy ich tytu#ów.

Podczas wyst$pienia wa(na jest nie tylko wypowied*, ale tak(e mowa cia#a i zwi$zana z ni$ gestykulacja.

25

Przede wszystkim gestykulacja powin-na by% naturalna. Nie ma nic gorszego ni( sztuczna, nie do ko&ca wyuczona lub nie-umiej!tnie zastosowana wymuszona ge-stykulacja. Odbiór wówczas jest taki, (e to, co mówi prelegent jest k#amstwem, gdy( mowa cia#a nie zgadza si! z przekazem wer-balnym. Unikajmy wi!c robienia nieumie-j!tnych kopu#ek i innych znaków.

Naturalno"% oznacza tak(e, (e je"li kto" ma wrodzon$ konieczno"% gestykulacji – nie powinien jej unika% i stra% si! sta% nierucho-mo podczas wyst$pienia. Owocuje to za-zwyczaj bujaniem si! takiej osoby na boki – jakby… musia#a do #azienki. Je"li podczas mówienia mamy tendencj! do chodzenia – chod*my. Podobnie, je"li pomagamy so-bie r!kami – byle nie wyd#uba% oczu najbli-(ej siedz$cej osobie wska*nikiem teleskopo-wym lub nie "wieci% po publiczno"ci wska*-nikiem laserowym.

Chodz$c po sali, pami!tajmy, by nie ro-bi% tego zbyt szybko – jakby"my spieszyli si! na poci$g. Unikajmy tak(e wchodzenia w "wiat#o projektora i zas#aniania ekranu i innych pomocy wizualnych.

Je"li kto" nie ma potrzeby gestykulacji a podczas mówienia stoi spokojnie w jed-nym miejscu – to tak(e nie szkodzi. Nie mo(e tylko chowa% si! za mównic$ – musi wyj"% w kierunku publiczno"ci, zaj$% dobrze widoczne miejsce, skierowa% wzrok na wi-downi! i… prowadzi% swoje wyst$pienie.

Pami!tajmy, (e nie jest wskazana (adna przesada w gestykulacji.

Po pierwsze nat!(enie – w ostatnich rz!-dach publiczno"% musi s#ysze%, co prele-gent mówi. Je"li szept, to sceniczny. Je-"li nie masz odpowiedniego nat!(enia g#o-su, a sala jest du(a – postaraj si! u(y% mikro-fonu i zainstalowanego nag#o"nienia. Odpo-wiednio wcze"niej skontaktuj si! z organi-zatorami konferencji i spytaj o tak$ mo(li-wo"%. Przed rozpocz!ciem swojego wyst$-pienia sprawd*, czy potrafisz si! zainstalo-wanym nag#o"nieniem pos#ugiwa%, jaki typ mikrofonu jest dost!pny (przewodowy, bez-przewodowy, na statywie, czy mo(e przypi-nany do ubrania lub mocowany na g#owie).

-­-­-­-­

-­-­

-­

-­

-­

-­-­

-­

-­

-­-­

-­

26

Wcze"niejsze sprawdzenie, przed rozpocz!-ciem twojego wyst$pienia lub – lepiej – ca#e-go spotkania zmniejszy twój stres i pozwoli skoncentrowa% si! na jego tre"ci.

Mówi% nale(y z przekonaniem – je"li my nie b!dziemy przekonani do tego co mówi-my, z ca#$ pewno"ci$ nie przekonamy na-szych s#uchaczy.

   

Gdy widzimy, i( nasza publiczno"% jest ju( zm!czona, ma tendencj! do przy-sypiania i tracenia zainteresowania na-szym wyk#adem, warto zmieni% taktyk! i zrobi% dygresj!. Mo(emy tak(e opowie-dzie% anegdot!. Powinna by% jednak skoja-rzona z kontekstem i tematem naszego wy-st$pienia. Z dowcipem nale(y tak(e uwa-(a%, by nikogo nie urazi%, a jednocze"nie, by nie by# to klasyczny, (enuj$cy „dowcip pro-wadz$cego”. Zabiegi te maj$ na celu pobu-dzi% publiczno"%. W#$czy% j$ ponownie do uczestniczenia w naszej prezentacji.

Innym sposobem – zazwyczaj skutecz-nym – jest zaplanowanie krótkich zada& lub %wicze& do wykonania przez publiczno"%. Oczywi"cie zwi$zanych z tematem nasze-

go wyst$pienia. Warto si! zastanowi%, czy je-ste"my w stanie co" takiego zgrabnie wple"% w wyst$pienie.

Zako&czenie to jeden z tych momentów, gdy uwaga publiczno"ci si! wzmaga. Dlate-go wa(ne jest dobre zaplanowanie zako&-czenia. I zastosowanie tego planu. Wchodz$c na scen! – zanim zaczniemy – powinni"my wiedzie%, jak zako&czymy wyst$pienie.

Podsumowanie powinno by% wypowie-dziane z przekonaniem. Je"li sami nie jeste-"my do niego przekonani, to nie przekona-my do& tak(e naszej publiczno"ci.

Wa(ne jest równie( zako&czenie o cza-sie. Nic bardziej nie denerwuje publiczno-"ci, jak przed#u(enie wyst$pienia. Skróce-nie zazwyczaj odebrane zostanie pozytyw-nie. Przed#u(enie stanowi% b!dzie problem.

Zbyt du(o czasu po"wi!conego na pod-sumowanie, zbyt wielka liczba szczegó#ów w nim poruszonych, spowoduj$, (e straci swoj$ moc. Publiczno"% za" straci nim zain-teresowanie a uwaga zostanie rozproszona. Dlatego sposób wypowiedzi powinien by% dynamiczny, krótki i rzeczowy. Nie ma tutaj miejsca na dygresje czy anegdoty.

Po podsumowaniu, a przed po(egna-niem, popro" o pytania.

-­

-­

Miej przygotowane drugie zako&czenie - zdanie lub dwa, które powiesz po zako&-czeniu sesji pyta&, by nie ko&czy% odpowie-dzi$ na przypadkowe pytanie ze strony pu-bliczno"ci.

Na koniec podzi!kuj i po(egnaj si!. Na ekranie w tym czasie mo(e by% wy"wietlony slajd z twoim adresem poczty elektronicz-nej. Raczej nie wy"wietlaj planszy z napisem KONIEC.

Pami!taj: zdanie „To w#a"ciwie wszystko, co chcia#em Pa&stwu powiedzie%...” wypo-wiedziane na zako&czenie nie robi najlep-szego wra(enia.

Wa(ne jest tak(e, by nie zapomnie%, i( do podsumowania odnosz$ si! wszystkie pod-stawowe zasady dotycz$ce ca#ej prezenta-cji. Nale(y wi!c mówi% zrozumiale, krótko i z przekonaniem. Nie mo(na zapomnie%, kim jest publiczno"%, czego oczekuje i jaki jest cel prezentacji.

Mam nadziej!, (e przedstawione w tym artykule, oraz w artyku#ach moich kolegów, wskazówki zwi$zane z planowaniem, pro-jektowaniem, przygotowaniem oraz wyg#a-szaniem prezentacji oka($ si! dla pa&stwa pomocne. Na stronach: www.k12blog.edu.pl i www.uczenowoczesnie.pl znajd$ pa&-stwo materia#y uzupe#niaj$ce. Mi!dzy inny-mi dost!pna b!dzie prezentacja do popro-wadzenia zaj!% z m#odzie($ na temat tech-nik prezentacji. Umieszczone zostan$ za-równo pliki z prezentacj$, jak równie( jej za-pis z narracj$ – aby maksymalnie u#atwi% jej wykorzystanie podczas lekcji.

W"ród materia#ów dodatkowych zna-le*% b!dzie mo(na tak(e list! kontroln$, co sprawdzi% przed wyst$pieniem w niezna-nym nam miejscu (czyli co przygotowa% i zabra%, a na co mo(emy liczy%, (e przygo-tuj$ organizatorzy).

27

Pecha-kucha to po japo&sku paplanina. Jednak w kontek"cie technik prezentacji jest bardzo ciekawym zjawiskiem: oznacza wy-st$pienie, które trwa dok#adnie 20 slajdów, przy czym ka(dy wy"wietlany jest przez 20 sekund. Ca#a prezentacja zajmuje wi!c 6 mi-nut 40 sekund. Slajdy zmieniaj$ si! automa-tycznie, dlatego nie mo(na przed#u(y% wy-st$pienia. Po up#yni!ciu czasu zadanie jest wykonane.

Metoda ta zak#ada niezwyk#e zdyscypli-nowanie oraz brak mo(liwo"ci zadawania pyta& przez publiczno"% w trakcie wyst$pie-nia (która notabene musi by% tego "wiado-ma). Pecha-kucha jest jednocze"nie dobrym przyk#adem zastosowania programów do tworzenia grafiki prezentacyjnej. Zapocz$t-kowana przez Marka Dythama oraz Astrid Klein w 2003 roku, do dzisiaj zdoby#a rze-sz! zwolenników. Sta#o si! tak dlatego, (e po przedstawieniu krótkiej acz tre"ciwej pre-zentacji uczestnicy otrzymuj$ szans! zada-wania pyta& i dyskusji nad przedstawionymi faktami, punktem widzenia czy ide$. Wów-czas zachodzi interakcja z prelegentem, da-j$ca mo(liwo"% uszczegó#owienia tematu. Dyskusja jest zazwyczaj mocniej anga(uj$-c$ publiczno"% form$ wyst$pienia ni( nawet najlepsze i najciekawsze, ale d#u(sze (np. 30-45 minutowe) wyst$pienia.

Wieczory Pecha-kucha organizowane s$ na ca#ym "wiecie i ciesz$ si! du($ popular-no"ci$. Dzi!ki nim mo(na pos#ucha% intere-suj$cych ludzi przedstawiaj$cych swoje pasje cz!sto z ogromnym zaanga(owaniem. Mo(-liwo"% zadania im bezpo"rednich pyta& do-datkowo uatrakcyjnia takie spotkania. Do-

dajmy, (e krótki czas wyst$pienia jest gwa-rancj$, i( wiele osób otrzyma sposobno"% wyst$pienia a uczestnicy spotkania b!d$ mo-gli pos#ucha% wielu ciekawych prelekcji.

Przygotowanie tak krótkiego wyst$pienia na odpowiednim poziomie wymaga nie tyl-ko zwyk#ej samodyscypliny. Konieczne jest niezwykle staranne wyselekcjonowanie ma-teria#u oraz przygotowanie slajdów odpo-wiadaj$cych narracji. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, by podej"% do tego tema-tu w sposób zbli(ony do opisane-go w artykule Marty Wnu- ko-wicz na temat przygoto-wania materia#ów wizu-alnych, szczególnie slaj-dów do prezentacji.

Stosowanie metody pe-cha-kucha to tak(e do-skona#y trening wyst$-pie& publicznych, który polecamy ka(dej osobie cz!-sto prowadz$cej prelekcje. Nawet, je"li nie zdecydu-jemy si! ostatecznie na poprowadzenie swoje-go wyst$pienia w tej for-mie, b!dzie to okazja do prze%wiczenia opowiada-nia swojej historii.

Zastosowanie tej me-tody to "wietny pomys# nie tylko na prezentacje przed-miotowe, ale tak(e na lekcje wychowawcze, gdzie w ra-mach projektów ucznio-wie mog$ przygotowa% w ten

sposób wst!p do wa(nych, nurtuj$cych ich tematów. W#a"nie dzi!ki krótkiej formie w prezentacji nie zostanie podane zbyt wie-le szczegó#ów, co b!dzie sprzyja% pó*niej-szej wymianie pogl$dów i dyskusji. Nie ma wi!kszego znaczenia, czy wdro(ony zosta-nie dok#adnie format 20x20. Najwa(niejsze jest zastosowanie ogranicze&, które wyzwo-l$ zupe#nie nowe podej"cie do tre"ciwego, konkretnego i o(ywczego zaprezentowania punktu widzenia.

Metoda   ,  

Janusz S. Wierzbicki

Paplanina w 400 sekund

28

 

Celem osób prowadz$cych wyst$pie-nia publiczne jest pobudzenie zaintereso-wania s#uchaczy, przekazanie im, w jak naj-wi!kszym stopniu, wiedzy dotycz$cej oma-wianych zagadnie&. Dlatego ka(dy, kto po-dejmuje si! takiego zadania, powinien zada% sobie pytanie, jak zrobi% to najciekawiej i za-razem najbardziej efektywnie. Przyst!puj$c do technicznego przygotowania wyst$pie-nia, jeste"my ju( po etapie jego planowania. Wiemy, kto jest odbiorc$, jak kszta#tuje si! uwaga przeci!tnych s#uchaczy, jak$ postaw! przyj$%, (eby uzyska% zamierzony efekt. Te-raz nale(y si! dobrze zastanowi%, jakimi na-rz!dziami wesprze% to publiczne wyst$pie-nie. Powinni"my mie% "wiadomo"%, (e bez wzgl!du na wiek s#uchaczy, zawsze istot-ne informacje trafiaj$ do ich "wiadomo-"ci g#ównie dwoma kana#ami - za pomoc$ zmys#u wzroku i s#uchu. Jednak to w#a"nie wzrok, jest najwa(niejszym zmys#em cz#o-wieka, to on ma najwi!kszy procent udzia-#u w percepcji – a( 87 proc., a s#uch tylko 7 proc.1 Dlatego podczas wyst$pienia po-winni"my wykorzystywa% obrazy, któ-re b!d$ wspiera% i uzupe#nia% wyst$pienie. Informacje przekazywane za pomoc$ obra-zów znacznie #atwiej przyci$gaj$ uwag! i s$ lepiej przyswajane. Musimy przy tym pa-mi!ta%, (e wszelkie pomoce wizualne maj$ pe#ni% tylko (a mo(e a() rol! wzmacniaj$-c$ przekaz, powinny pokazywa%, wyja"nia%, np. zachodz$ce zjawiska, relacje, pobudza% zainteresowanie, skupia% zainteresowanie s#uchaczy. Nie oznacza to jednak, (e maj$ odci$ga% uwag! od prelegenta albo go za-st$pi% – maj$ go przede wszystkim wspie-ra% w przekazywaniu informacji. Dobrze

1 Jan M#odkowski, „Aktywno"% wizualna cz#o-wieka”, PWN, Warszawa 1998

slajdów  

dobrane pomoce wizualne powinny rów-nie( wywo#ywa% emocje, które wzmagaj$ proces zapami!tania.

-­-­-­-­-­

-­-­-­

-­-­-­

-­-­

-­-­-­

-­-­-­

-­-­

-­

-­

W zwi$zku z tym, powinni"my si! zasta-nowi%, jakimi "rodkami wizualnymi dyspo-nujemy. Mo(emy wykorzystywa% wszelkie-go rodzaju tablice, np. magnetyczne, papie-rowe, równie( multimedialne, rzutniki do folii, wizualizery, a tak(e komputer z opro-gramowaniem. Bardzo popularnym, cz!-sto wykorzystywanym "rodkiem s$ progra-my komputerowe do tworzenia prezentacji multimedialnych, czy to Microsoft Power-Point, Keynote, Impression, czy zdobywaj$-ce sobie rzesze zwolenników Prezi.

Najcz!"ciej podczas wyst$pienia wspie-ramy si! w#a"nie prezentacj$ multimedial-n$. Jest to "wietny "rodek, ale (eby pomóg# osi$gn$% nam zadawalaj$cy efekt nale(y go umiej!tnie wykorzysta%. Nie wystarczy umie% pos#ugiwa% si! programem, nale(y jeszcze wiedzie%, jakie obiekty i w jaki spo-sób umieszcza% na slajdach, aby prezentacja by#a uzupe#nieniem naszej prelekcji, a nie przeszkod$ rozpraszaj$c$ uwag! s#uchaczy.

Przede wszystkim, zanim uruchomimy program prezentacyjny, powinni"my wzi$% kartk!, o#ówek i zaplanowa% ca#$ prezentacj! – zastanowi% si!, jakie zagadnienia i w jakiej kolejno"ci b!dziemy porusza% – stworzy% plan wyst$pienia. Nast!pnie, które informa-cje s$ najwa(niejsze – trzeba b!dzie je w ja-ki" sposób wyeksponowa%, podkre"li% – za-stanawiamy si!, jak to zrobi%. Nancy Duar-te2 proponuje, (eby spróbowa% zilustrowa% i naszkicowa% w#asny pomys#, rozrysowa% go na oddzielnych, ale powi$zanych logicz-nie kartach i dopiero pó*niej przyst$pi% do uzupe#niania slajdów.2 Dyrektor generalny firmy Duarte Design zajmuj$cej si! tworzeniem prezentacji dla najpopularniejszych marek "wiatowych i wielu uznanych mówców, na podstawie G. Reynolds „Zen prezentacje. Pomys#y i projekty”, wyd. Helion, Gliwice 2010.

Marta Wnukowicz

29

Pami!tajmy, (e je"li podczas wyst$pienia posi#kujemy si! slajda-mi zawieraj$cymi g#ównie tekst, to informacje przekazywane w ta-kiej formie nie s$ dobrze przyswajane. Cz#owiek zdecydowanie le-piej identyfikuje i zapami!tuje obrazy ni( wiadomo"ci tekstowe. Ponadto, je"li umie"cimy na slajdach tekst i nawet ozdobimy go ma#ymi zdj!ciami, tylko rozproszymy uwag! s#uchacza, który nie b!dzie wiedzia# na czym j$ skupi% – czy na s#uchaniu nas, czy na czytaniu informacji ze slajdów. Dlatego do przekazywania wiedzy powinni"my za wszelk$ cen! u(ywa% obrazu.

Zastanawiaj$c si!, w jaki sposób rozmieszcza% obiekty na plan-szach, musimy bra% pod uwag! to, w jaki sposób cz#owiek obser-wuje pokazywane slajdy. A zale(y to od kultury, w której (yje. Za-k#adam, (e przygotowujemy plansze dla s#uchaczy, którzy czytaj$ od strony lewej do prawej – podobnie b!dzie z obserwacj$ plansz. Pierwszy rzut oka na plansz! jest troch! poni(ej lewego górnego rogu planszy, nast!pnie przenosimy wzrok do jej lewego górnego rogu i wiedziemy wzrokiem dooko#a, a( ponownie wzrok znajdzie si! w lewym górnym rogu planszy. Nast!pnie ogl$damy plansz! wodz$c wzrokiem w taki sposób, jak czytamy tekst – od lewej do prawej strony planszy i ko&czymy w prawym dolnym rogu. Sposób obserwacji plansz zamieszczamy na poni(szych dwóch ilustracjach.

Kolejn$ istotn$ informacj$ jest czas, jaki cz#owiek po"wi!ca na obserwacj! poszczególnych cz!"ci planszy – w miejscu, na którym najd#u(ej zatrzymuje wzrok, wskazane jest zamie"ci% najistotniejszy przekaz. Okazuje si!, (e cz#owiek najd#u(ej, bo a( 40 proc. czasu ob-serwacji ca#ej planszy, po"wi!ca jej lewej górnej cz!"ci. Rozk#ad cza-su pokazuje poni(szy rysunek.

-­

-­-­-­

-­-­-­-­-­

-­

-­-­

-­-­

30

Bardzo cz!sto decydujemy si! na wykorzystanie prezentacji mul-timedialnej i przygotowujemy j$ w programie prezentacyjnym. Jest to "wietne narz!dzie, ma wbudowanych szereg szablonów, które usprawni$ prac! i u#atwi$ przygotowanie wyst$pienia, pod warun-kiem, (e nie b!dziemy bezkrytycznie z nich korzysta%. Pocz$tku-j$cemu prelegentowi pomog$ w zachowaniu jednolitej formy, har-monii i przejrzysto"ci prezentacji. Jednak wi!kszo"% szablonów trze-ba zmodyfikowa%, bowiem bardzo cz!sto nie odpowiadaj$ zasadom technik prezentacji. Zasady te maj$ za zadanie u#atwienie odbioru, a przez to zwi!kszenie stopnia przyswojenia wiedzy przez s#uchacza, maj$ te( pomóc prelegentowi w poprowadzeniu wyk#adu.

W dalszej cz!"ci znajdziemy szereg rad i wskazówek, jak przygo-towa% prezentacj!, np. jakie obiekty mo(emy na planszach zamiesz-cza%, jakich nie powinni"my stosowa%, co nale(y zrobi%, aby zain-teresowa% tematem s#uchaczy i (eby zapami!tali jak najwi!cej in-formacji. ,eby slajdy, które wykorzystujemy, wspiera#y nasz$ opo-wie"%, a nie by#y nudnymi slajdodokumentami.

Co zamieszcza% na slajdach, a czego si! wystrzega%?

 

Tekstu ci$g#ego nie nale(y wpisywa% na planszach. Nie ma takiej mo(liwo"ci, (eby publiczno"% równocze"nie czyta#a, co jest na ekra-nie i s#ucha#a wyst$pienia. Je(eli na slajdach znajduje si! tekst ci$-g#y, prelegent jest zupe#nie zb!dny, mo(e rozda% dokument z wpisa-nym tekstem i pój"% do domu. Jedynym wyj$tkiem, kiedy mo(emy zamie"ci% niewielki fragment tekstu ci$g#ego s$ cytaty a tak(e frag-menty – frazy, które chcemy przeanalizowa% z publiczno"ci$ s#owo po s#owie, np. definicje. Jednak powinni"my unika% ich zawsze, kie-dy to mo(liwe.

Na podstawie slajdu Garrego Reynolds’a „Zen prezentacje. Pomys!y i projekty”, wyd. Helion, Gliwice 2010

-­-­

-­

Zapis definicji Przedstawienie dzia#aniaz zawart$ definicj$

Zamiast zapisania definicji, przeka( te same tre"ci wykorzy-stuj$c grafik! i animacj! – opo-wiedz, co mie"ci si! w centrali, jak dzia#a i jakie jest jej zadanie.

Ludzie przyswajaj$ niewielk$ porcj! informacji na raz. Im mniej tek-stu wpiszemy na slajdach, tym lepiej. Je"li ju( w ogóle zamieszcza-my jaki" tekst, to niech to b!dzie krótkie has#o, równowa(nik zdania lub zdanie pojedyncze dodatkowo wzmocnione elementem graficz-nym. Pami!tajmy, (e to grafika najlepiej przemawia i w najwi!kszym stopniu jest *ród#em przekazu wiedzy.

)ród!o: galeria ClipArt programu Microsoft Office31

Pocz$tkuj$cy prelegenci mog$ niekie-dy posi#kowa% si! tekstem uj!tym w li-"cie punktowej. Powinno si! w niej zna-le*% tyle s#ów, (eby prelegent czu# si! swo-bodnie podczas wyst$pienia. Nale(y jednak bezwzgl!dnie pami!ta% o zasadzie, (e tre"% punktów powinna tylko wspomaga% pa-mi!%. Je"li na slajdzie b!dzie zbyt du(o s#ów, to publiczno"% przeczyta je szybciej ni( pre-legent zd$(y o nich opowiedzie%, stanie si! on zb!dny. Nie zapominajmy o grafice – po-winny to by% du(e, wyra*ne i dobre jako-"ciowo obrazy, np. zdj!cia.

Wed#ug Nancy Duarte nale(y chroni% publiczno"% przed listami punktowanymi, a je"li koniecznie musimy je pokaza%, po-winni"my robi% to sporadycznie, przestrze-gaj$c konkretnych zasad:

piszemy punkty listy tak, jakby to by#y nag#ówki gazetowe – mo(liwie tre"ciwe, za-chowuj$ce wspóln$ struktur! i jedno"% cza-su (powinny np. zaczyna% si! od tej samej cz!"ci mowy - czasownika, rzeczownika, przymiotnika, itp., je"li pierwszy punkt jest równowa(nikiem zdania, to kolejne punkty te( powinny by% równowa(nikiem zdania),

unikamy podpunktów, je"li pierwszy punkt zaczynamy wiel-

k$ liter$, to ka(dy kolejny tak samo (na wszystkich planszach),

wyrazy pisane tylko wielkimi literami (wersaliki) stosujemy sporadycznie – tylko

dla podkre"lenia wa(nej my"li (cho% istnie-je te( szereg innych sposobów uwypuklenia istotnych informacji – chocia(by zmiana ko-loru wa(nego wyrazu czy jego pogrubienie). Tekst zapisany wielkimi literami przez spor$ cz!"% osób odbierany jest jak krzyk w trakcie rozmowy i powoduje dyskomfort,

na ko&cu punktu raczej nie powinni-"my stawia% kropki, nawet je"li jest to ko-niec zdania. Nale(y kierowa% si! zasad$ przejrzysto"ci i prostoty, unikania zb!dnych form. Je"li jednak zdecydujemy si! postawi% kropk! na ko&cu punktu, to b$d*my kon-

sekwentni – sta-wiajmy j$ na ko&-cu ka(dego punktu, na wszystkich plan-szach.

Dla poczatku-j$cego prelegenta wa(ne jest te(, aby umie"ci% na slaj-dzie tytu# – zdecy-dowanie u#atwi to zachowanie logicz-nej struktury wy-st$pienia, #agodne przej"cie do omó-wienia wy"wietla-nego w#a"nie za-gadnienia. Prele-gent musi tylko pa-

mi!ta%, aby nie czyta% tytu#ów slajdów. ,eby tytu# pomaga# prelegentowi (a nie przeszka-dza#) w zachowaniu spójnej logicznie wypo-wiedzi – nie nale(y dodawa% do niego efek-tów animacji.

Projektuj$c plansze musimy kierowa% si! zasad$ konsekwencji i spójno"ci. Ca#y czas powinna nam te( przy"wieca% idea przeka-zania istotnych informacji w sposób przy-st!pny i interesuj$cy – nie mo(emy zanu-dzi% publiczno"ci.

powinni"my formu#owa% my"li w sposób przejrzysty, staraj$c si! uchwyci% g#ówne w$tki w prezentowanej tre"ci,

g#ówne my"li nale(y zapisa% w spo-sób zwi!z#y i prosty: jako has#a, równo-wa(niki zda& lub zdania pojedyncze, nigdy w formie tekstu ci$g#ego (mo(emy ewentual-

nie zamie"ci% je w li"cie punktowej, ale mu-simy pami!ta% o tym, (eby zachowa% konse-kwencje w zapisie, tzn. je"li zdania, to w ka(-dym z punktów na planszy, je"li równowa(-niki zda& – podobnie. Nie mieszajmy form),

unikajmy podpunktów, ograniczmy stosowanie list punkto-

wych, starajmy si! operowa% obrazem, który ma du($ si#! skojarzeniow$.

Stosuj$c si! do powy(szych rad powinni-"my uzyska% oczekiwany efekt – zadowolo-n$ publiczno"%.

Podstawowym zadaniem tekstu jest prze-kaz konkretnych informacji. W#a"ciwie wy-brany krój czcionki, jej rozmiar i kolor maj$ znacz$cy wp#yw na odbiór przekazu i po-winny go wzmacnia%. S#uchacze nie mog$ mie% k#opotu z odczytaniem tekstu, dlatego czcionka nie mo(e by% zbyt ozdobna. To, co zapiszemy na slajdach, powinno by% szybko i #atwo odczytane. Powinni"my uzyska% taki efekt, jak np. w przypadku znaków drogo-wych – musz$ by% tak zaprojektowane, by jeden rzut oka nie pozostawia# w$tpliwo"ci, co oznaczaj$.

Istniej$ dwa kroje pisma: szeryfowy – krój czcionki, na któr$

sk#adaj$ si! ró(nej grubo"ci linie, litera ma tzw. szeryfy (niewielkie daszki wie&cz$ce ka(d$ lini! litery), np. Times New Roman,

bezszeryfowy – krój czcionki pozba-wiony szeryfów, na któr$ sk#adaj$ si! z regu-#y linie tej samej grubo"ci, np. Tahoma.

Uznaje si!, (e czcionki szeryfowe po-winno si! stosowa% do pisania d#ugich tek-stów, wielowierszowych. Dzi!ki szeryfom oko mo(e wodzi% wzd#u( linijki "cie"nio-nego tekstu, przez co litery sk#adaj$ si! we wspólny ci$g. Szeryfy przy literach maj$ ró(n$ grubo"%, dlatego oko szybciej zauwa-(y ró(nic! mi!dzy nimi i natychmiast skoja-rzymy, jak$ widzimy liter!. Szeryf prowadzi oko od znaku do znaku, od wyrazu do wy-razu – u#atwia i przy"piesza czytanie tekstu z bliskiej odleg#o"ci.

Z kolei czcionki bezszeryfowe s$ dosko-nale widoczne z wi!kszej odleg#o"ci, a tak-(e na ekranach komputerów, poniewa( nie

32

maj$ zdobie& i cienkich linii. Litery takich krojów s$ wi!ksze i grubsze. Krojów bez-szeryfowych u(ywa si! tak(e cz!sto w ksi$(-kach dla dzieci ze wzgl!du na prostot! kroju. Czcionki bezszeryfowe s$ stosowane g#ów-nie na bilbordach reklamowych i znakach informacyjnych – s$ wyra*niejsze i przez to lepiej widoczne z daleka. Dlatego polecane jest stosowanie tego kroju na planszach pod-czas prezentacji.

Decyduj$c si! na konkretn$ czcionk! po-winni"my sprawdzi%, czy mo(liwe jest po-prawne wy"wietlanie polskich znaków diakrytycznych, takich jak: (!&')"ó#%. Okropnie wygl$da wyraz napisany dwoma rodzajami czcionek, np. tekst napisa-

--

Czcionka  szeryfowa

Times  New  RomanTraditional Arabic

Cambria

ArialCalibri

Wed#ug Garrego Reynoldsa, s$ czcionki szeryfowe, które nadaj$ si! do wpisania tek-stu na slajdzie, np. Rockwell, Baskerville, Garamond – litery powinny by% tylko od-powiednio du(e. Ma#o do"wiadczonym pre-legentom sugerujemy nie stosowanie czcio-nek szeryfowych.

Nale(y równie( pami!ta%, aby na slajdach nie miesza% wielu krojów pisma. Powin-ny one nale(e% do jednej rodziny, np. Arial Black, Arial  Narrow, Arial, Arial Rounded. U#atwi to zachowanie harmonijnego wygl$-du prezentacji.

-­

-­

Dla zaznaczenia kolejnych stopni hierar-chii tekstu (nag#ówek, punkty) powinni"my stosowa% ró(ne wielko"ci czcionki.

Czcionka wielko"ci 12 punktów jest do-brze widoczna z bliska i stosujemy j$ w do-kumentach. Na slajdach, na które patrzymy z wi!kszej odleg#o"ci, jest jednak nieczytel-na i nie powinna by% u(ywana. Przygotowu-j$c wyk#ad powinni"my pami!ta% o osobach siedz$cych w ostatnim rz!dzie, aby nie tyl-ko nas s#yszeli, ale tak(e mogli odczyta% tre-"ci zamieszczone na wspomagaj$cych nasz przekaz planszach.

 Grafika, któr$ zamieszczamy na slajdach

nie powinna by% tylko ozdobnikiem – ma by% silnym przekazem informacji. Dlate-go nale(y dobrze zastanowi% si! nad jej wy-borem i sposobem umieszczenia na planszy. Dotyczy to równie( t#a prezentacji.

T#o jest no"nikiem, na którym umiesz-czamy elementy wizualne. Powinni"my za-dba%, aby stanowi#o z nimi jedn$ spójn$ ca-#o"%. Wszystkie elementy nale(y utrzyma% w jednym stylu, zachowa% konsekwencj! w ich doborze. Oczywi"cie w celu wywo#a-nia zmiany nastroju (podniesienia krzywej uwagi publiczno"ci) mo(emy zdecydowa% si! na z#amanie tej spójno"ci. Wprowadza-j$c element ró(ni$cy si! od ca#o"ci projektu sprawimy, (e informacje w ten sposób wy-ró(nione zostan$ zapami!tane. Takiego za-biegu nie nale(y jednak nadu(ywa%.

T#o nie powinno odci$ga% uwagi od ele-mentów pierwszego planu. Powinno by% proste i pozbawione #atwo wpadaj$cych w oko ró(nic wizualnych. Je(eli t#em b!-dzie zdj!cie zawieraj$ce du($ liczb! szczegó-#ów, nie uda si! wyró(ni% istotnych informa-cji (elementów pierwszego planu), stworzy-my wra(enie ba#aganu, które mo(e wywo#a% przem!czenie wzroku ogl$daj$cego.

Je(eli podczas wyst$pienia korzystamy z prezentacji multimedialnej, musimy pa-mi!ta% o tym, (e kolory przybieraj$ zupe#nie inny odcie&, je"li s$ wy"wietlane za pomoc$ rzutnika. Inaczej wygl$daj$ kolory prezenta-cji na ekranie komputera, a inaczej na ekranie w sali wyk#adowej. W tym przypadku, rów-nie wa(ne jest o"wietlenie pomieszczenia, w którym prowadzimy wyk#ad. Istnieje ogólna zasada, która mówi, (e je"li prowa-dzimy wyst!p w s#abo o"wietlonej sali, to mo(emy pozwoli% sobie na ciemniejsze ko-lory prezentacji, staramy si! nie dawa% sil-nych kontrastów – jasne kolory przy ta-kim o"wietleniu staj$ si! jeszcze ja"niejsze. W skrajnym przypadku publiczno"% nie b!-dzie mog#a patrze% na slajdy ze wzgl!du na o"lepiaj$ce "wiat#o.

33

-­

-­-­

W mocno zaciemnionej sali (w której nie ma mo(liwo"ci przy-gaszenia "wiat#a) bia#e t#o slajdów jest praktycznie niedopuszczal-ne, poniewa( taka prezentacja o"lepia publiczno"%. Dotyczy to tak(e zdj!% prezentowanych na bia#ym tle. W jasno o"wietlonej sali mo-(emy sobie pozwoli% nawet na bardzo jasne t#o.

Bia#e t#o slajdu jest pomocne przy prezentacji zdj!% umieszczo-nych na bia#ym tle – dzi!ki takiemu zabiegowi nie b!dziemy mu-sieli usuwa% t#a zdj!cia. Programy prezentacyjne pozwalaj$ wpraw-dzie na ustawienie przezroczysto"ci wybranego koloru lub pozby-cie si! t#a zdj!cia, ale cz!sto efekt jest mierny (w takiej sytuacji na-le(y dokona% obróbki zdj!% w profesjonalnym programie graficz-nym). Je"li w takiej sytuacji mo(emy zastosowa% bia#e t#o –zróbmy to (ale nie cz!sto, (eby nie zak#óci% spójno"ci prezentacji).

Zdj!cie "limaków na bia#ym tle

Ustawienie efektu przezroczysto"ci w programie prezenta-cyjnym (w przypadku tego zdj!cia uzyskany efekt jest zado-walaj$cy)

Niekiedy ustawienie efektu przezroczysto"ci przynosi op#aka-ne rezultaty...

...innym razem usuni!cie t#a zdj!cia mo(e go pozbawi% nie-których fragmentów (tu zgin!#y dwa "limaki, a male&stwo zo-sta#o pozbawione „ró(ków”)

Ustawienie bia#ego t#a dla wybranego slajdu prezentacji

34

T#em slajdu mo(e by% zdj!cie, ale tylko wtedy, gdy nie zdomi-nuje elementów pierwszego planu i b!dzie podkre"la#o przekaz in-formacji.

-ród#o: Galeria ClipArt programu Microsoft Office

Je"li chcemy umie"ci% tekst na zdj!ciu, to warto zastosowa% efekt znaku wodnego lub przyciemnienia. Bez tych zabiegów tekst mo(e by% nieczytelny.

Tekst jest nieczytelny

Dzi!ki zastosowaniu przyciemnienia tekst sta# si! bardziej czytelny

Kolor t#a nie mo(e by% zbyt jaskrawy – taka prezentacja jest m!-cz$ca w odbiorze.

Jaskrawe kolory nie pozwalaj$ na d#u(sze spogl$danie na slajd, nie s$ te( zbyt estetyczne

Wybieraj$c t#o do slajdów nale(y pami!ta%: o konsekwencji – na wszystkich slajdach t#o powinno by% ta-

kie samo, chyba (e celowo chcemy z#ama% konwencj! (np. chcemy wywo#a% efekt zaskoczenia publiczno"ci, czy dobra% t#o slajdu do t#a umieszczonej na nim grafiki),

o o"wietleniu sali – je(eli nie jest okre"lone, gdy przygoto-wujemy pokaz, zastosujmy bardziej bezpieczn$, uniwersal-n$ kolorystyk! (przyciemnione, pastelowe t#o oraz kontrasty, które nie ra($),

o rozwa(nym korzystaniu z bia#ego t#a mo(e by% stosowa-ne w wyj$tkowych okoliczno"ciach. Powinni"my by% pewni, (e prezentacja b!dzie si! odbywa#a w jasno o"wietlonym po-mieszczeniu,

je"li t#o zdj!cia jest bia#e, zamiast ustawia% jego przezroczy-sto"%, mo(na czasem wybra% bia#e t#o dla tego konkretnego slajdu,

(e zdj!cie mo(e by% t#em slajdu tylko wtedy, kiedy tematycz-nie podkre"la (a nie zak#óca) przekaz slajdu,

35

(e zbyt jaskrawe kolory nie dodaj$ estetyki ani nie zwi!ksza-j$ czytelno"ci slajdu, poza tym nie pozwalaj$ d#u(ej spogl$da% na ekran.

Pami!tajmy, (e kolor t#a slajdu jest wa(ny, ale wa(niejsza jest czytelno"% planszy. Decyduje o niej zachowanie odpowiednio du-(ego kontrastu mi!dzy pierwszym planem a elementami t#a. To od-powiednio ustawiony kontrast (nie mo(e razi%) pozwala utrzyma% uwag! widza.

Jeden obraz zast!puje tysi$ce s#ów – (eby jednak tak si! sta#o ((eby obraz porusza# emocje s#uchaczy i wspiera# przekaz dostar-czaj$c wa(ne informacje) musi by% zastosowany w sposób prze-my"lany i umiej!tny. Przede wszystkim powinien by% czytelny, nie zniekszta#cony i odpowiadaj$cy przekazywanej tre"ci.

Zdj!cie powinno by% du(e, czytelne z daleka

Zdj!cie mo(e by% t#em, ale nie ka(de – wpisany tekst musi by% czytelny

Starajmy si! wprowadza% jak najmniej tekstu (mo(na go pomi-n$%), a du(o grafiki

-ród#o: Galeria ClipArt programu Microsoft Office

Zamieszczaj$c zdj!cia powinni"my zwróci% uwag! na ich jako"% oraz na wielko"% pliku. Zdj!cia musz$ by% wyra*ne. Nale(y uwa(a%, czy powi!kszaj$c zdj!cie nie uzyskamy efektu rozmazania – jest nie-dopuszczalny. Poza tym, je"li zdj!cie nie jest wyra*ne, s#uchacze od-bieraj$ je jako brak zaanga(owania ze strony prelegenta. Z takiego zdj!cia nale(y zrezygnowa%.

Zdj!cie powi!kszone nadmiernie – efekt rozmycia

Je(eli sami wykonujemy zdj!cia lub skanujemy grafik!, najcz!-"ciej uzyskujemy pliki du(ych rozmiarów. Umieszczenie du(ej licz-by takich zdj!% w prezentacji mo(e skutkowa% d#u(szym otwiera-niem pliku prezentacji, a nawet k#opotami z uruchomieniem poka-

36

zu slajdów, czy animacji na slajdzie. Mo(na sobie z tym poradzi% bez fachowej wiedzy dotycz$cej zmiany wielko"ci plików graficz-nych. Wystarczy w programie prezentacyjnym zaznaczy% jeden ob-raz i wybra% jedn$ opcj!, aby wszystkie wstawione na slajdach pli-ki graficzne mia#y zmniejszon$ wielko"% (nie strac$ przy tym prawie wcale na jako"ci). To opcja kompresji obrazów. O tym, jak jej do-kona% krok po kroku, napiszemy wkrótce na uczenowoczesnie.pl i k12blog.pl.

W programie Microsoft PowerPoint 2010 opcja Kompresuj obrazy pokazuje si! po zaznaczeniu zdj!cia na karcie Narz!dzia Obrazów w cz!"ci Dopasowanie

-­-­-­

-­-­-­

prezentowania zbyt ma#ych zdj!% – s$ niewidoczne z daleka i maj$ ma#$ si#! przekazu informacji; du(a liczba zdj!% na jed-nym slajdzie wprowadza wra(enie ba#aganu,

umieszczania zdj!% w przypadkowym miejscu, co wywo#uje wra(enie niestaranno"ci,

wype#niania zdj!ciem prawie ca#ego slajdu (wystaj$ce t#o od-ci$ga uwag! od zdj!cia i nienajlepiej "wiadczy o autorze pre-zentacji, który nie umie"ci# go jako t#a slajdu),

korzystania z rozmazanych zdj!%, które cz!sto powstaj$ przez powi!kszenie obrazu o niskiej rozdzielczo"ci,

37

publikacji próbek pobranych ze strony internetowej, gdy na zdj!ciu znajduje si! znak wodny,

)ród!o: www.istockphoto.com, nr zdj%cia : stock-photo-394657-silhouettes-of-business-people

zniekszta#ce&, niezachowania proporcji podczas powi!ksza-nia lub zmniejszania zdj!% (obiekty na zdj!ciach s$ nienatu-ralne, czasem wr!cz karykaturalne),

kafelkowania, czyli wype#niania t#a slajdu zwielokrotnion$ kopi$ jednego zdj!cia (umieszczone obok siebie zdj!cia po-woduj$, (e obraz staje si! nieczytelny),

)ród!o: Galeria ClipArt programu Microsoft Office wykorzystywania ilustracji z galerii ClipArt – rysunki warto

wykonywa% samodzielnie,

wykorzystywania zbyt powszechnie stosowanych przez prele-gentów rysunków ClipArt – lepszym rozwi$zaniem jest korzy-stanie ze zdj!%,

)ród!o: Galeria ClipArt programu Microsoft Office

publikowania zdj!% niezwi$zanych z tematem wyst$pienia lub mocno wyeksploatowanych symboli,

)ród!o: galeria ClipArt programu Microsoft Office

38

prezentowania tekstu na tle zdj!cia, co powoduje, (e staje si! nieczytelny.

Zdarza si!, (e potrzebujemy tylko fragmentu zdj!cia – kadru, który, wed#ug nas, ma najwi!ksz$ si#! przekazu informacji. Mo(e-my przyci$% zdj!cie w prostym programie do edycji, albo w samym programie prezentacyjnym, korzystaj$c z narz!dzia do przycinania. Je(eli pierwotny plik mia# du($ rozdzielczo"% i sporo wa(y#, to przy-ci!cie zdj!cia sytuacji nie poprawi. Pami!tajmy o dostosowaniu roz-dzielczo"ci zdj!cia i wielko"ci pliku do wymogów pokazu. O przy-cinaniu zdj!% i modyfikowaniu ich rozdzielczo"% napiszemy wkrót-ce na uczenowoczesnie.pl i k12 blog.pl.

Pierwowzór zdj!cia

Zaznaczony, wybrany fragment z ca#o"ci – przycinanie

Uzyskany efekt po przyci!ciu

Nie u(ywajmy grafiki w celach ozdobnych. Informacje poparte zdj!ciami przestaj$ by% abstrakcyjne, a staj$ si! bardziej zrozumia#e i szybciej zapami!tane, gdy( wywo#uj$ w s#uchaczu konkretne emo-cje. Warto jest wykonywa% zdj!cia samodzielnie (chocia(by za po-moc$ telefonu komórkowego). B!dziemy mieli mniej k#opotów z zachowaniem praw autorskich, ni( w przypadku korzystania z gra-fiki pobranej z internetu, zeskanowanej z ksi$(ek czy czasopism. Pa-mi!tajmy jednak o tym, (eby zdj!cie, które zrobimy, by#o wyra*ne i czytelne, poniewa( jako"% grafiki w prezentacji jest wa(na. Zawsze zachowujmy orygina#y zdj!%.

Niekiedy warto bezpo"rednio podczas wyk#adu, co" narysowa% na ekranie obja"niaj$c równocze"nie. Co narysowa%? I po co?

W bibliotece ClipArt znajdziemy wiele ilustracji. Mo(emy z nich bezpiecznie korzysta% nie martwi$c si! o prawa autorskie. Jednak z tych samych powodów wielu prelegentów wykorzystuje je do przygotowania slajdów. Dlatego wiele z nich dawno ju( si! opatrzy-#o. Je"li chcemy by% oryginalni, warto si!gn$% do innych *róde#.

39

Wyst$pienie mo(emy urozmaici% pokazem krótkiego filmu (1-2 min). Wprowadza gwa#town$ zmian! nastroju, dzi!ki czemu przykuwa uwag! s#uchaczy. Powinien sprawia% wra(enie, (e jest cz!-"ci$ prezentacji. Dlatego program prezentacyjny, z którego korzysta-my, powinien umo(liwia% odtwarzanie filmu z poziomu prezentacji.

)ród!o: Kadr z filmu zwierz%ta.wmv z Biblioteki Windows 7

W przypadku odtwarzania w oddzielnym programie, niezb!d-ne jest wykonanie szeregu czynno"ci poprzedzaj$cych wy"wietle-nie. Zanim to nast$pi, musimy:

- odnale*% plik na dysku (przy okazji poka(emy zawarto"% nasze-go komputera s#uchaczom),

- uruchomi% program (to zabiera czas a film pocz$tkowo wy-"wietla si! w ma#ym oknie),

- w#$czy% wy"wietlanie w trybie pe#noekranowym.

Po wy"wietleniu filmu musimy jeszcze:- zamkn$% program,- powróci% do w#a"ciwego miejsca w prezentacji.

Podczas tych czynno"ci albo prowadzimy wyk#ad, albo milknie-my – (adna z tych metod nie jest dobra. Opuszczenie pokazu slaj-dów (np. na czas prezentacji filmu) zawsze powoduje rozproszenie uwagi s#uchaczy.

-­

-­-­-­-­

-­

Umieszczenie filmu w prezentacji umo(liwia zachowanie jej spójno"ci: film pojawia si! na ekranie jako jeden z wielu elementów graficznych. Taki zabieg powoduje, (e wyk#ad przebiega bez zak#ó-ce& a film pojawia si! w stosownym momencie. Ponadto film mo(e wzmocni% si#! przekazu tekstu zamieszczonego na slajdzie.

-­

-­-­-­

-­

-­

-­-­

-­

Wykorzystanie tego "rodka przekazu nie jest bardzo trudne. Mo(-na nakr!ci% w#asne filmy kamer$ internetow$ lub wbudowan$ w te-lefonie czy aparacie fotograficznym. Zamieszczenie filmu bezpo-"rednio w prezentacji te( nie wymaga specjalnych umiej!tno"ci.

W prezentacji mo(emy równie( zamieszcza% d*wi!ki, jednak na-le(y pami!ta%, (eby by#y adekwatne do prezentowanego tematu i od-twarzane w odpowiednim momencie. Podczas odtwarzania d*wi!-ków prelegent powinien milcze%. Mo(emy te( wstawi% d*wi!k jako podk#ad muzyczny. Zabieg ten stosujemy niezwykle rzadko, w uza-sadnionych przypadkach. Pami!tajmy przy tym, (e melancholijna, spokojna muzyka zbytnio wyciszy s#uchaczy, a zbyt g#o"nia i ener-giczna b!dzie przeszkadza#a i rozprasza#a uwag!.

Informacje o zamieszczaniu w prezentacji filmów i d*wi!ków w ró(nych programach wkrótce na uczenowoczesnie.pl i k12blog.pl.

40

Dane  –  tabele,    

Dane przedstawione podczas wyst$pienia uwiarygodniaj$ jego tre"%. Musimy jednak dok#adnie przemy"le%, które dane chcemy po-kaza%, które s$ najistotniejsze i jaki jest cel ich przedstawienia. Po-winni"my te( si! zastanowi%, w jaki sposób ukaza% zale(no"ci, (eby nie zanudzi% publiczno"ci, lecz w interesuj$cy sposób wyja"ni% z#o-(ono"% zjawiska czy problemu. Niekiedy lepszym rozwi$zaniem jest pokazanie na wykresie ogólnej tendencji zmian, a nie danych szczegó#owych. Musimy mie% równie( na uwadze, w jakim po-mieszczeniu b!dziemy dane prezentowa% – je"li w du(ej auli, przed wieloma s#uchaczami, to na pewno osoby siedz$ce w dalszych rz!-dach nie b!d$ widzia#y ma#ych cyfr umieszczonych np. na wykresie.

Niekiedy dobrym rozwi$zaniem jest rozdanie publiczno"ci (przed, po lub w trakcie – je"li publiczno"% nie jest zbyt liczna) wy-drukowanych danych przedstawionych w tabelach.

Przedstawiaj$c dane na slajdach powinni"my trzyma% si! kilku zasad. Dane na wykresie zachowaj$ bardziej rzeczywiste proporcje, je"li b!dzie to wykres typu 2 D (p#aski) a nie 3 D (trójwymiarowy). Równie( p#askie diagramy s$ bardziej czytelne ni( trójwymiarowe. Uczniom najcz!"ciej podobaj$ si! obiekty trójwymiarowe, ale nale-(y stawia% na czytelno"%, przejrzysto"% i rzetelno"% przekazu przed efektowno"ci$.

Przyk#ad wykresu kolumnowego 3 D

Przyk#ad wykresu kolumnowego 2 D

Przyk#ad wykresu ko#owego 3 D

Przyk#ad wykresu ko#owego 2 D

Priorytetem jest dobór odpowiedniego typu wykresu do typu przedstawianych danych.

Ilustruj$ jedn$ seri! danych, czyli udzia#y konkretnego parametru

w ca#o"ci. Nadaj$ si! do wskazywania znacz$cych ró(nic w propor-cjach. Pokazujemy maksymalnie osiem wycinków. Zbyt du(o udzia-#ów powoduje trudny odczyt danych – w takim przypadku lepiej za-stosowa% wykres kolumnowy. Unikamy efektów trójwymiarowych, nie umieszczamy legendy, opisujemy wykres. Pierwszy wycinek po-winien zaczyna% si! na godzinie 12.

Nadaj$ si! do porównania warto"ci kilku serii danych. Warto wy-

ró(ni% najwa(niejsz$ informacj!. Nie wstawiamy legendy – je"li nie jest niezb!dna. S$ dok#adniejsze od wykresów ko#owych. Mo(emy na nich uwzgl!dni% wi!ksz$ liczb! danych.

Przedstawiaj$ relacje mi!dzy poszczególnymi elementami i ca-

#o"ci$ porównuj$c udzia#y ka(dej warto"ci w sumie dla wszystkich kategorii.

41

Pokazuj$ zale(no"ci dwóch zmiennych, "wietnie nadaj$ si! do

przedstawienia funkcji liniowych i kwadratowych.

Najcz!"ciej ukazuj$ zmiany parametru w czasie, dobrze wska-zuj$ tendencje zmian.

Zbyt du(a liczba danych umieszczonych na wykresie powodu-je szum informacyjny i nie prezentuje si! dobrze. Wed#ug Garrego Reynolds’a wystarczy trzyma% si! trzech zasad, (eby uzyska% efekt prostoty i przejrzysto"ci wykresu:

ograniczamy si! –na wykresie umieszczamy tylko niezb!dne dane, pokazujemy raczej tendencj! lub nasz punkt widzenia,

usuwamy zb!dne elementy – zastanawiamy si!, jak s#uchacze odczytaj$ slajd i zostawiamy na nim tylko to, co konkretnie chcemy pokaza%,

podkre"lamy to, co istotne – np. poprzez wyró(nienie kontra-stowym kolorem istotnej serii danych.

Czy informacja o liczbie uczniów w odniesieniu do ka(dej z klas jest potrzebna dla skuteczno"ci prezentacji?

Mo(e wystarczy pokaza% ogóln$ liczb! uczniów na przestrze-ni lat?

Istotn$ informacj! mo(emy wyró(ni%

Niektórzy wyk#adowcy, w celu lepszego zapami!tania danych przez odbiorców poprzez skojarzenie, stosuj$ tzw. wykresy obraz-kowe (zamiast wype#nienia serii jednolitym kolorem stosuj$ ilustra-cje). Czy osi$gaj$ zamierzony efekt? Garry Reynolds twierdzi, (e ilu-stracje najcz!"ciej fa#szuj$ faktyczne dane i zaburzaj$ proporcje. Jego zdaniem nie ma potrzeby ozdabiania danych obrazkami. Patrz$c na poni(sze przyk#ady trudno nie przyzna% mu racji.

)ród!o grafiki: Galeria ClipArt programu Microsoft Office

)ród!o grafiki: Galeria ClipArt programu Microsoft Office42

Do wykresów obrazkowych bardzo trudno dobra% obraz, który nie ulegnie zniekszta#ceniu.

Poza statycznym przedstawieniem danych na wykresie, warto doda% do serii animacj!. Mo(e si! pokazywa%, gdy prelegent opo-wiada o konkretnym przypadku.

Dobór typu wykresu zale(y od danych, które chcemy przedsta-wi%. Zawsze powinni"my mie% na uwadze, (eby by#y czytelne. Je"li wykresy pojawiaj$ si! na kilku slajdach, trzeba pami!ta%, aby znajdo-wa#y si! w tym samym miejscu slajdu – uchroni to przed efektem tzw. przeskakiwania danych.

W prezentacjach korzystamy te( z diagramów. S#u($ do prezen-towania w formie graficznej zale(no"ci mi!dzy informacjami. Po-rz$dkuj$ je i systematyzuj$. Dobrze opisuj$ relacje mi!dzy cz!"cia-mi ca#o"ci, interakcje zachodz$ce mi!dzy nimi. Je"li do poszcze-gólnych elementów diagramu dodamy animacj!, b!dziemy mogli spójnie omówi% wszystkie zale(no"ci. Pozwoli to s#uchaczom "le-dzi% tok naszego rozumowania. Diagram nale(y zmie"ci% na jednej planszy – tak, (eby tekst wpisany w poszczególne jego elementy by# widoczny z daleka.

Gdyby&my chcieli wymieni$ wszystkie bia!ka proste i z!o'one, diagram by!by bardzo rozbudowany, a tre&$ nieczytelna. Nale'y si% zastanowi$, w jaki sposób zilustrowa$ podzia! bia!ek. Mo'e na jednej planszy omówimy bia!ka proste, a na drugiej z!o'one?

W programach prezentacyjnych do wyboru jest wiele rodzajów diagramów ukazuj$cych zale(no"ci sekwencyjne, hierarchiczne, za-gnie(d(one, kierunkowe i inne.

 

Na slajdach zamieszczamy ró(ne obiekty, najcz!"ciej s$ to: tekst – uj!ty w ramy listy punktowej, grafika – obrazy, wykresy, tabele, diagramy, itp.

Dodajemy do nich animacj! – jej odpowiedni dobór jest bar-dzo istotny. Bardzo cz!stym b#!dem (pope#nianym zw#aszcza przez uczniów, którzy nie zastanawiaj$c si! nad si#$ przekazu animacji ba-wi$ si! ni$ demonstruj$c umiej!tno"ci pos#ugiwania si! programem) jest stosowanie zasady: im wi!cej, tym lepiej. Prawie ka(dy pocz$t-kuj$cy u(ytkownik programu dodaje wiele ró(nych animacji, robi$c to w dobrej wierze. Skupia uwag! na czynno"ci, a nie na celu. Oczy-wi"cie ma to swoje zalety, poniewa( poznanie mo(liwo"ci progra-mu jest istotne – pozwala na bardziej "wiadome wykorzystanie jego funkcji. Jednak w trakcie przygotowywania prezentacji do wyst$pie-nia musimy dobrze przemy"le%, do którego obiektu, jak$ i w jakim celu zastosowa% animacj!. Niekiedy lepiej z niej zrezygnowa%.

Przede wszystkim musimy mie% na uwadze naturalny dla cz#o-wieka sposób obserwacji planszy.

Elementy, które powinny kojarzy% si! widzowi pozytywnie, na-le(y wprowadza% na slajd z lewej strony – z lewej do prawej to na-turalny (dla kultury zachodniej) kierunek czytania tekstu. Wodzenie wzrokiem w takim kierunku animacji jest prostsze. Je"li b!dziemy wprowadza% elementy z prawej strony, wywo#amy reakcj! przeciw-n$ – jest to niby drobiazg i niewielka niewygoda, ale widzowi b!dzie si! z czasem kojarzy#a negatywnie. Podobnie, je"li chodzi o wpro-wadzanie obiektów z góry, czy z do#u slajdu. Widzowi #atwiej pozy-tywnie odebra% animacj! obiektu z góry w dó# slajdu – jest to zwi$-zane z przyci$ganiem ziemskim (spada si! bez problemów). Gorzej, je"li musi obserwowa% wznoszenie si! obiektu – skojarzenia s$ wte-dy bardziej negatywne (wspinaj$c si! musimy wykona% wysi#ek). Je-"li obiekty s$ wprowadzane na slajd po przek$tnej, to obserwator ma mieszane uczucia – najbardziej pozytywnie odbierze ruch z lewej w dó# – zgodny z kierunkiem czytania i przyci$ganiem ziemskim, najtrudniej – z prawej w gór! – nie do"%, (e niezgodny z kierunkiem czytania, to jeszcze trzeba wej"% pod gór!.

43

-­-­

Zgodnie z naturalnym kierunkiem czytania – najlepiej wpro-wadza% animacj! z lewej strony

Zgodnie z kierunkiem przyci$gania ziemskiego – lepiej jest wprowadza% animacj! z góry

Kierunek z lewej w dó# – naj#atwiejszy w odbiorze, kojarzy si! z opadaniem i naturalnym kierunkiem czytania od lewej do prawej

Kierunek od prawej w gór! – jest najtrudniejszy do zaakcep-towania; kojarzy si! z wchodzeniem i przeciwnym do natu-ralnego kierunkiem czytania

Kierunek z lewej w gór! – zgodne z kierunkiem czytania, ale wbrew przyci$ganiu

Kierunek z prawej w dó# – przeciwny do naturalnego kierunku czytania, ale zgodny z przyci$ganiem ziemskim

Podczas dodawania animacji warto pami!ta% o opisanych wy(ej naturalnych sk#onno"ciach cz#owieka do sposobu obserwacji – ani-macja zmusza do "ledzenia ruchu obiektu. Powinni"my zwróci% uwag!, (eby animowane obiekty wzajemnie si! nie zas#ania#y pod-czas animacji – wprowadza to chaos i ba#agan, zamiast wzmacnia% przekaz – przeszkadza w odbiorze.

Dodano animacj! tekstu od lewej – tekst przep#ywa przez zdj!-cie. Widzimy, (e tekst jest nieczytelny, a animacja przeszkadza. Do tekstu trzeba wybra% taki rodzaj animacji, aby podczas pojawiania si! na slajdzie nie przes#ania# ani zdj!cia, ani innego tekstu.

Do wykresów i diagramów równie( dodajemy animacj!. Za jej pomoc$ pokazujemy np. kierunek zmian, ruchem podkre"lamy naj-wa(niejszy punkt danych. Mo(emy równie( systematycznie zapo-znawa% odbiorców z danymi, nie musimy ujawnia% wszystkich in-formacji od razu, mo(emy wskaza% pewn$ tendencj! – w zale(no"ci od wybranego typu wykresu.

W przypadku diagramów dobrze jest omawia% po kolei poszcze-gólne jego poziomy. Pokazanie od razu ca#ego diagramu nie u#atwia przekazu – s#uchacz odbiera zbyt du(o informacji na raz. Dodaj$c animacj! wymuszamy skupienie uwagi na omawianym zagadnieniu i podkre"lamy zale(no"ci.

Bez wzgl!du na to, do jakiego obiektu dodajemy animacj!, nale-(y pami!ta%, (eby pojawia# si! na slajdzie w momencie, kiedy o nim mówimy – dzi!ki temu przekaz jest mocniejszy.

44

Je"li na slajdach zamie"cimy list! punktow$, to zazwyczaj po-winni"my do niej doda% animacj!. S#uchacz nie powinien widzie% tre"ci ca#ej listy, poniewa( czytaj$c j$, wyprzedzi prelegenta i znu-dzi si! czekaj$c, a( ten zako&czy sw$ opowie"%. Poza tym odczuje szum informacyjny. Dlatego lista punktowa powinna by% animo-wana punkt po punkcie. Ka(dy kolejny punkt pojawi si! dopiero wtedy, kiedy prelegent zako&czy podawa% informacje dotycz$ce po-przedniego punktu – przej"cia powinny by% p#ynne, (eby zachowa% ci$g logicznego rozumowania i p#ynno"% wywodu. Nigdy nie nale-(y czyta% tre"ci punktu, nale(y o niej opowiedzie%.

-­

Do obiektów zamieszczonych na slajdach dodajemy najcz!"ciej animacj!, (eby to o czym w danym momencie opowiadamy, by#o równocze"nie widoczne na ekranie. Cz!sto na jednym slajdzie wpi-sujemy tre"% w li"cie punktowej i do ka(dego punktu dodajemy ilu-struj$ce go zdj!cie. Pope#niamy wtedy cz!sty b#$d – zamiast du(ych, widocznych z daleka zdj!%, zamieszczamy ich miniatury. Wydaje si! nam, (e wszystkie powinny znale*% si! na jednym slajdzie, bo do-tycz$ omawianego zagadnienia. Nic bardziej niew#a"ciwego. Po-winno pojawi% si! jedno du(e zdj!cie, nale(y je omówi%, nast!pnie „zdj$% ze slajdu” i pokaza% kolejne. Je(eli nie potrafimy zastosowa% zaawansowanych animacji wej"cia, wyj"cia i wyró(nienia obiektów, to ka(de zdj!cie umie"%my na oddzielnym slajdzie.

Sposób wykonania animacji typu punkt-zdj!cie zostanie wkrót-ce omówiony na uczenowoczesnie.pl i k12blog.pl.

Na jednym slajdzie zamieszczono wszystkie miniatury zdj!% (nie s$ widoczne z daleka, wprowadzaj$ ba#agan informacyjny).

Uzyskujemy wra(enie ba#aganu, miniatury zdj!% s$ niewi-doczne z daleka – rozpraszamy uwag! s#uchaczy.

Przekaz s#owny wzmocnimy grafik$, je"li do ka(dego punktu z li-sty dodamy ilustruj$ce go du(e, wyra*ne zdj!cie. W tym przypadku wa(ny jest odpowiedni dobór animacji – powinna wyró(ni% infor-macj!, któr$ w danym momencie chcemy przekaza%. Je"li po omó-wieniu punktu chcemy go pozostawi% na slajdzie, warto jest lekko przyciemni% tekst, (eby wyró(ni# si! punkt, o którym opowiadamy (powinno mu towarzyszy% odpowiednie zdj!cie).

Omawiamy podró( po Bangkoku...

45

...teraz opowiadamy o podró(y do Rzymu...

... do omówienia zosta#a tylko wycieczka po Barcelonie

,eby wzmocni% si#! przekazu i zachowa% jego spójno"%, za-wsze nale(y pokazywa% obiekty odpowiadaj$ce danemu momen-towi wyk#adu. Bardzo wa(ne jest, (eby nie wstawia% zb!dnych ani-macji, które najcz!"ciej rozpraszaj$ uwag! i nie maj$ nic wspólnego z tre"ci$ wyst$pienia (np. odbijana pi#eczka od kraw!dzi do kraw!-dzi slajdu, która ma za zadanie uatrakcyjni% wyk#ad – niestety, naj-cz!"ciej skutek jest przeciwny).

Animacjami merytorycznymi nazywamy wszelkie animacje ma-j$ce na celu pokazanie dzia#ania algorytmu, schematu, procesu czy zjawiska.

Warto pokusi% si! o samodzielne przygotowanie animacji w pro-gramie prezentacyjnym. Cz!sto nie jest to takie skomplikowane, na jakie wygl$da. Nie zawsze mamy mo(liwo"% przeprowadzenia pod-czas pokazu do"wiadczenia chemicznego – mo(emy je pokaza% za pomoc$ animacji.

Mieszanin! kwasu octowego z magnezem przykrywamy pro-bówk$ i ogrzewamy nad palnikiem. Pod górn$ probówk! przy-k#adamy p#on$c$ zapa#k!, po czym nast!puje grzmot.

46

Przygotowanie profesjonalnej prezen-tacji wymaga do"wiadczenia i – wbrew pozorom – sporej wiedzy, której trudno oczekiwa% od uczniów. Mimo wszystko, na ka(dym poziomie edukacyjnym, war-to wdra(a% uczniów do opracowywania w#asnych prezentacji (oczywi"cie dosto-sowujemy poziom i zakres do mo(liwo-"ci uczniów). Prezentacja jest tylko jed-nym ze "rodków, który mo(na zastoso-wa% przedstawiaj$c wyniki swojej pra-cy s#uchaczom. Je"li jednak uczniowie zdecyduj$ si! wykorzysta% prezentacj! multimedialn$, niech staraj$ si! robi% to zgodnie ze sztuk$.

Olbrzymi k#opot sprawia uczniom wy-branie z wiedzy, któr$ posiedli, najwa(-niejszych informacji. Pierwszy ich od-ruch, to wpisanie tekstu na planszach, i to tekstu ci$g#ego, który najch!tniej od-czytaliby podczas wyk#adu. Zamiana tek-stu ci$g#ego na has#a to dla wielu uczniów du(e wyzwanie. Cz!sto potrzebuj$ pomo-cy nauczyciela i wskazówek, w jaki sposób precyzowa% my"li. Dlatego dopuszczalne, a czasem wskazane jest, (eby zamieszcza-li informacje w li"cie punktowej wspartej grafik$. Wraz z nabywaniem do"wiadcze-nia, b!d$ potrafili wa(ne my"li przedsta-wia% za pomoc$ grafiki. Nie b!d$ potrze-bowali dodatkowego wsparcia w postaci tre"ci zamieszczonej w li"cie punktowej, (eby "wietnie zaprezentowa% informacje.

Przyk#ad, w jaki sposób mo(na zamie-ni% tekst ci$g#y na uj!ty w li"cie punkto-wej. W tym przypadku pomijam graficz-ne zilustrowanie zagadnienia, skupiam si! tylko na wy#owieniu najistotniejszych – konkretnych informacji. Uczniowie po-trzebuj$ takiego przyk#adu, gdy( cz!sto nie potrafi$ zrozumie% polecenia: prze-czytaj, zastanów si! i krótko, w punktach, zapisz najwa(niejsze my"li.

Uczniowie najch!tniej zamieszczaliby tekst ci$g#y na slajdach i podczas wyk#adu odczytali jego tre"%

Z tekstu ci$g#ego nale(y wy#owi% najistotniejsze informacje. A mo(e da si! jeszcze bardziej skondensowa% informacje?

Na slajdzie powinni"my zamie"ci% krótkie has#a, które pomog$ uczniowi-prelegen-towi zapami!ta% tre"%, ale zmusz$ do przedstawienia jej w#asnymi s#owami. Gdy ju( mamy kwintesencj! informacji, zastanówmy si!, jak j$ zilustrowa% graficznie. A mo(e zast$pi% j$ grafik$?

47

Kolejna trudno"% zwi$zana jest z faktem, i( uczniowie naj-cz!"ciej pracuj$ w grupach: czas zaprezentowania przygotowa-nego materia#u jest wi!c znacznie d#u(szy od czasu standardo-wych prezentacji (10-15 min). Najcz!"ciej jest to 30, a nawet 40 min. W takich przypadkach mo(emy pozwoli% sobie na pew-ne odst!pstwa od zasad – np. umieszczenie powtarzaj$cego si! planu, którego nie stosujemy w prezentacjach standardowych. Cz!sto ka(dy z uczestników grupy projektowej musi zaprezen-towa% pewien zakres tre"ci. Nale(y ustali% plan, w jakiej kolejno-"ci konkretne tre"ci b!d$ si! pojawia#y podczas wyk#adu.To, co jest szalenie wa(ne, uczniowie nie maj$ do"wiadczenia i dopiero si! ucz$, dlatego na wi!kszo"ci slajdów musi znajdowa% si! nie-animowany tytu#.

Zarówno powtarzaj$cy si! plan, tre"% zapisana w li"cie punk-towej, jak i nieanimowane tytu#y slajdów znacznie u#atwi$ uczniom p#ynne prowadzenie prezentacji. Dadz$ im poczucie pewno"ci, (e o wszystkim b!d$ pami!tali i si! nie pomyl$.

Zawsze powinni"my przekaza% uczniom wymagania dotycz$-ce przygotowywanych przez nich prezentacji (trwaj$cych powy-(ej 20 minut):

okre"lamy dok#adnie czas trwania prezentacji a nie liczb! slajdów, która zale(y od sposobu zaprezentowania tre"ci,

narzucamy kolejno"% tzw. slajdów sta#ych: - slajd tytu#owy (tytu# wyk#adu i nazwiska autorów), - slajd, na którym okre"lamy cel prezentacji, - slajd z planem prezentacji, czyli g#ównymi zagadnie-

niami w punktach (plan musi si! powtarza% po omó-wieniu ka(dego g#ównego punktu).

Na planie pojawiaj$cym si! po raz pierwszy punkty powin-ny by% animowane i opowiedziane. Nale(y p#ynnie przej"% do pierwszego omawianego zagadnienia – po opowiedzeniu pla-nu, warto wyró(ni% pierwszy jego punkt, do omówienia które-go przechodzimy. Po jego omówieniu ponownie pojawia si! plan – tym razem statyczny, bez animacji punktów, ale z animacj$ wy-ró(niaj$c$ kolejny punkt, do którego przechodzimy.

Taki sposób prezentacji planu pozwala na omawianie ka(dego z punktów przez innego ucznia. Ponadto pomaga s#uchaczom skupi% uwag! w odpowiednim miejscu prezentacji, co jest istot-ne przy d#ugich wyst$pieniach.

podsumowanie, czyli krótkie przedstawienie najwa(niej-szych zagadnie& (w formie hase#, zda& pojedynczych lub równowa(ników zda&, a nawet w formie obrazkowej),

slajd, dzi!ki któremu nie zapomnimy zapyta% publiczno"ci, czy ma do prelegentów pytania,

slajd, który przypomni o podzi!kowaniu publiczno"ci za uwag!. Podajemy w nim np. adres e-mail, aby w razie pyta& i w$tpliwo"ci u#atwi% kontakt z autorami,

slajd z wypisanymi wszystkimi *ród#ami, z których korzy-stali"my (mo(e by% slajdem ukrytym, nie musimy s#ucha-czy zapoznawa% z literatur$, z której korzystali"my, jednak tak$ informacj! powinni"my umie"ci% w prezentacji – nale-(y przestrzega% praw autorskich),

-­

-­

48

przypominamy, (e na wi!kszo"ci slajdów powinien znajdo-wa% si! jego tytu#, który nie mo(e by% animowany – niedo-"wiadczonemu wyk#adowcy tytu# bardzo pomaga w zacho-waniu logicznej struktury wyk#adu,

zwracamy uwag! na konsekwencj! w doborze kolorystyki i grafiki oraz w sposobie prezentowania danych,

sugerujemy wykorzystanie w prezentacji multimediów i innych narz!dzi, np. map, eksponatów i wizualizerów do ich pokazania,

informujemy, kiedy, w jakim celu i jakie animacje nale(y za-stosowa%, pokazujemy przyk#ady ich stosowania,

informujemy o konieczno"ci przestrzegania praw autor-skich,

zapoznajemy uczniów z informacjami dotycz$cymi krzywej uwagi i sposobu postrzegania plansz,

zwracamy uwag! na miejsce, w którym b!dzie si! odbywa#a prezentacja i t#umaczymy, co z tego wynika,

zapoznajemy uczniów ze sposobem prowadzenia wyk#adu: t#umaczymy, na co zwraca% uwag! i jak przygotowa% si! do wyst$pienia publicznego. Przypominamy, (e nie b!d$ czyta% ani z kartek, ani ze slajdów, u"wiadamiamy, (e prezentacja jest tylko wsparciem i "rodkiem, który wspomaga ich wyst$-pienie,

zach!camy, by przed przyst$pieniem do przygotowywania plansz uczniowie zastanowili si! nad koncepcj$ zaprezento-wania materia#u i na kartce dok#adnie rozrysowali, co i jak chc$ przedstawi% na planszach.

Warto pokaza% uczniom przyk#adowe prezentacje – wykonane zarówno przez pocz$tkuj$cych prezenterów (wg wskazanych wy-(ej punktów), jak i profesjonalistów (wystarcz$ fragmenty). Mo(-na te( omówi% zagadnienia dotycz$ce prezentacji wykorzystuj$c w#asn$ prezentacj! multimedialn$ (powinna by% przygotowana jak uczniowska).

Mamy nadziej!, (e uzyskane informacje dotycz$ce tech-nicznego przygotowania prezentacji pomog$ bardziej efektyw-nie przekazywa% wiedz! uczniom, pobudz$ ich zainteresowanie i sprawi$, (e pa&stwa lekcje b!d$ jeszcze ciekawsze. Zach!camy do zg#!biania tajników sztuki prezentacyjnej. Polecamy ksi$(ki Garrego Reynolds’a i Nancy Duarte.

Przy opracowaniu tre"ci artyku#ów:- Jak zaplanowa%, przygotowa% i wyg#osi% prezentacj!?- Jak prawid#owo opracowa% zawarto"% slajdów prezentacji?wykorzystane zosta#y miedzy innymi:1. Materia#y do przedmiotu „Techniki Prezentacji” (strona:

http://www.zpt2.tele.pw.edu.pl/~andrzej/TP/tp_m.htm) przygotowanego i prowadzonego na Wydziale Elektroniki Politechniki Warszawskiej, a prowadzonego w roku akade-mickim 1999/2000 przez zespó# w sk#adzie:

- prof. dr hab. Andrzej Kra"niewski- mgr in(. Wojciech Murzyn- mgr in(. Danuta Ojrze&ska-Wójter2. Ksi$(ki opisane w artykule Polecana Literatura3. Grafika pochodz$ca z:- galerii ClipArt programu Microsoft Office- zbiorów w#asnych autorów- serwisu http://www.istockphoto.com (przyk#ad grafiki ze zna-

kiem wodnym, czyli czego robi% nie powinni"my)

49

Cz!sto potrzebujemy pokaza% publiczno"ci tylko fragment zdj!-cia, (eby omówi% jego szczegó#y. W programie Microsoft PowerPo-int 2010 jest mo(liwo"% przyci!cia zdj!cia w obszarze prostok$ta.

-­

-­

Krok 1 Przygotowanie do przycinania

1. Wstawiamy wybrane zdj!cie na slajd2. Zaznaczamy zdj!cie klikaj$c w nie lewym klawiszem myszy3. Na kraw!dziach obrazu pojawiaj$ si! przezroczyste kó#eczka

i kwadraciki4. Na Wst('ce menu otwiera si! karta Narz!dzia obrazów

5. Na karcie Narz!dzia obrazów wybieramy kart! Formatowanie

Krok 2Przycinanie zdj"cia

1. Na karcie Narz!dzia obrazów/Formatowanie w cz!"ci Rozmiar wybieramy opcj! Przytnij

2. Na kraw!dziach obrazu w miejscach zaznaczenia (kwadraciki i kó#eczka)pojawiaj$ si! czarne kreski

3. Naje(d(amy kursorem myszy na czarn$ kresk$ - kursor zmie-nia si!

4. Wciskamy lewy klawisz myszy

Marta Wnukowicz

50

5. Trzymaj$c wci"ni!ty lewy klawisz myszy przesuwamy kra-w!d* zdj!cia a( do wybranego fragmentu (odci!ty fragment jest przyciemniony- nie b!dzie go wida% w na slajdzie)

Przyciemniony (odci!ty) fragment zdj!cia podczas przycinania

6. Puszczamy lewy klawisz myszy7. Powtarzamy czynno"ci od pt 3 do pt 6, a( do momentu uzy-

skania zadowalaj$cego efektu. Zaznaczony pozostawiony fragment - przyciemnione cz!"ci

zdj!cia nie b!d$ widoczne (zosta#y uci!te)

8. Po przyci!ciu, zatwierdzamy wybrany fragment zdj!cia kli-kaj$c lewym klawiszem myszy poza obszarem grafiki

Krok 3 Powi"kszamy otrzymany fragment zdj"cia

1. Klikamy lewym klawiszem myszy na obszarze zdj!cia – za-znaczamy je (na kraw!dziach obrazu pojawiaj$ si! przezro-czyste kó#eczka i kwadraciki)

2. Naje(d(amy kursorem myszy na kwadracik lub kó#eczko - wciskamy lewy klawisz myszy

3. Trzymaj$c wci"ni!ty lewy klawisz myszy przesuwamy kra-w!d* zdj!cia a( do wybranego miejsca na slajdzie

Powi!kszanie otrzymanego fragmentu zdj!cia – musimy pami!-

ta%, aby nie zdeformowa% obrazu

4. Wykonujemy czynno"ci od pt 2 do 3 a( powi!kszymy wybra-ny fragment do oczekiwanych rozmiarów.

Musimy pami!ta%, (eby obraz uzyskany po wyci!ciu z orygina#u i powi!kszeniu, by# niezniekszta#cony i wyra*ny.

51

TED (Technology, Entertaiment, De-sign) to platforma, na której spotykaj$ si! ludzie z pasj$, wierz$cy w idee, które mog$ zmieni% "wiat. Ludzie, którzy swoim za-pa#em i wiar$ dziel$ si! z innymi. Podczas konferencji mamy szans! spotka% osobisto-"ci ze "wiata polityki (np. Bill Clinton, Gor-don Brown), nauki (Richard Dawkins, Ste-phen Hawking) czy technologii (Bill Gates) oraz prelegentów dzia#aj$cych w wielu ob-szarach (Al Gore).

Konferencja TED odby#a si! po raz pierwszy w 1984 r., kiedy Richard Soul War-man zrealizowa# swój pomys# na zgroma-dzenie w jednym miejscu najciekawszych twórców zajmuj$cych si! technologi$, roz-rywk$ czy projektowaniem. To podczas tego spotkania po raz pierwszy zaprezentowane zosta#y mi!dzy innymi komputer Macin-tosh oraz p#yta CD.

Has#em TED jest: „Ideas worth spre-ading”, czyli „Idee warte rozpowszechnie-nia”. Podczas konferencji lub ogl$dania na-gra& na stronie www.ted.com mo(emy po-s#ucha% wyst$pie& trwaj$cych po oko#o 18 minut. Wiele z nich jest jednak krótszych – nawet o dwie trzecie. Dzi!ki temu prelek-cje nie s$ nudne, lecz wci$gaj$ce, inspiruj$-ce i zach!caj$ce do my"lenia. S$ te( przyk#a-dem "wietnie przygotowanych wyst$pie& – do czego zmusza zarówno czas ich trwa-nia, jak i wspó#wyst!puj$cy.

Strona konferencji jest doskona#ym *ró-d#em dobrej praktyki, tak(e dzi!ki mo(liwo-

 

   

Ilutracja: pobrana z adresu: www.ted.com

"ci w#$czenia t#umaczenia wi!kszo"ci zapisa-nych wyst$pie&. Dzi!ki olbrzymiej spo#ecz-no"ci, filmy t#umaczone s$ na blisko 90 j!zy-ków, w tym polski.

Poni(ej kilka prelekcji, przedstawiaj$cych ciekawe idee i punkty widzenia. S$ one przy tym przyk#adami bardzo zró(nicowanego podej"cia do prezentowania – niekiedy wy-muszonego tematem, którego przedstawie-nia podj$# si! autor.

Mike Matas: Nowa generacja cyfrowej ksi!"ki

Mike Matas, programista i za#o(yciel fir-my Push Pop Press, prezentuje now$ inte-raktywn$ ksi$(k! na tablet iPad. Ksi$(ka za-wiera nie tylko filmy, ale tak(e interaktyw-n$ grafik!, w tym sprytn$ wizualizacj! cieka-wych danych. Nosi tytu# „Nasz wybór” i jest kontynuacj$ „Niewygodnej prawdy”. Jej au-torem jest Al Gore.www.ted.com/talks/lang/pol/mike_matas.html

Wskazówka

-

-

Janusz S. Wierzbicki

52

Ken Robinson: Szko#y zabijaj! kreatywno$%

Ken Robinson mówi o systemie edukacji. Zauwa(a, (e niezale(nie od pa&stwa i cz!-"ci "wiata, wi!kszo"% systemów nastawiona jest na zabijanie kreatywno"ci poprzez wy-muszanie dostosowania si! do "cis#ych ram i pot!pianie b#!dów podczas eksperymen-towania. Udowadnia, (e w ten sposób za-bija si! innowacyjno"% i kreatywno"%, gdy( nie da si! i"% na przód unikaj$c pomy#ek i wyci$gania z nich wniosków na przysz#o"%. Jest zwolennikiem stworzenia systemu edu-kacyjnego maj$cego na celu podsycanie kre-atywno"ci, a nie jej os#abianie.www.ted.com/talks/lang/pol/ken_robinson_says_schools_kill_creativity.html

Hans Rosling: Wzrost globalnej populacji

Hans Rosling jest mistrzem wizualizacji danych. Podczas wyst$pienia mówi o wzro-"cie populacji na "wiecie do 9 miliardów w ci$gu nast!pnych 50 lat. U(ywaj$c nie-zwykle barwnego przedstawienia danych liczbowych dowodzi, i( w tej sytuacji nie-zb!dna jest poprawa standardów (ycia naj-biedniejszych.

Jane McGonigal: Gry komputerowe mog$ uczyni% "wiat lepszym http://www.ted.com/talks/lang/pol/jane_mcgonigal_ga-ming_can_make_a_better_world.html

Jane dowodzi, (e granie w gry takie jak World of Warcraft, które pozwalaj$ ratowa% "wiaty i motywuj$ do pod$(ania "cie(k$ boha-terów, mo(e by% bardzo przydatne w eduka-cji. Jej zdaniem zastosowanie gier, jako narz!-dzia do rozwi$zywania realnych problemów, mo(e mie% niebagatelne znaczenie dla proce-su nauczania. Wyja"nia, jak je wykorzysta%.www.ted.com/talks/lang/pol/hans_rosling_on_global_population_growth.html

Marcin Jakubowski: Otwarte &ród#o projektów dla cywilizacji

Marcin Jakubowski, dzi!ki narz!dziom takim jak wiki, tworzy baz! otwartych, do-st!pnych dla wszystkich projektów sprz!-tu gospodarstwa rolnego do samodzielne-go monta(u. Baza przypomina projekty Open Source, gdzie publikowany jest pe-#en kod programów dost!pny dla wszyst-kich zainteresowanych. Baza Open Har-dware – jak nazywa j$ Marcin – pozwa-la ka(demu na podstawie zamieszczonych w niej projektów i wskazówek zbudowa% ca#kowicie samodzielnie ponad pi!%dzie-si$t maszyn rolniczych, przydatnych do wykonania ró(norodnych prac rolnych (m.in. ci$gnik, kombajn). www.ted.com/talks/lang/pol/marcin_jakubows-

ki.html

Ka(de z powy(szych wyst$pie& porusza inne zagadnienie. Podczas ka(dego prele-genci u(ywaj$ odmiennych sposobów pre-zentowania swoich tez. Mamy nadziej!, (e powy(sze przyk#ady stan$ si! inspiracj$ i za-ch!c$ nie tylko do zapoznania si! z wi!ksz$ liczb$ materia#ów publikowanych na stro-nach TED, ale tak(e do niesztampowego przygotowania w#asnych wyst$pie&.

53

Kilka tygodni temu podczas zakupów wpad#a na mnie znajoma nauczycielka.

– Co s#ycha%? – zagadn$#em. Zamiast oklepanego „wszystko w porz$dku” us#ysza#em: – Pomóg#by" mi uatrakcyjni% moje lekcje? Sama mam ju( ich

do"%, nie mówi$c o dzieciach. – Dodaj troch! multimediów i internetu. Od razu zauwa(ysz

popraw! – wystrzeli#em bez przygotowania. Twarz znajomej nauczycielki poja"nia#a lecz tylko przez chwil! – Ale jak wykorzystuj$c multimedia opowiedzie% o kl!sce Na-

poleona pod Moskw$? – Hmm… – zastanowi#em si!. Przypomnia# mi si! wyk#ad doty-

cz$cy wielkiego powi!kszenia z przed paru lat widziany podczas Zjaz-du Opiekunów Szkolnych Pracowni Internetowych w Mrozach.

Po powrocie do domu zacz$#em szuka% w internecie. Pierwsz$ rzecz$ na jak$ si! natkn$#em w Wikipedii by#a grafika statystycz-na Charlesa Josepha Minarda z 1869 r. przedstawiaj$ca kl!sk! Na-poleona.

Fajna mapka, w ko&cu nie bez kozery Edward Tufte, jeden ze s#awniejszych profesorów statystyki, powiedzia# o mapie Minarda, (e jest to prawdopodobnie najlepsza grafika statystyczna, jak$ kie-dykolwiek stworzono.

Na jednym arkuszu umieszczone zosta#y informacje o po#o(eniu geograficznym i kierunku przemieszczania si! armii, podziale i #$-czeniu si! wojsk francuskich. Ja"niejszy pas u góry przedstawia wiel-ko"% armii w momencie wyj"cia wojsk. Czarny poni(ej z kolei poka-zuje drog! powrotn$. Na samym dole znajduje si! skala z zakresem temperatur. A ta przemawia do wyobra*ni. Pokazuje bowiem, jak po-twornie zimno by#o w kluczowych momentach kampanii.

Podczas lekcji nauczyciel mo(e opowiedzie% histori! grafiki i poda% adres strony www.en.wikipedia.org/wiki/File:Minard.png. Jako prac! domow$ zada% mo(na wynotowanie wszystkich kluczo-wych momentów tej kampanii.

No tak, jak jednak o niej opowiedzie% na lekcji, skoro na tym jednym arkuszu jest wszystko? Jak skupi% uwag! uczniów na jed-nym punkcie, kiedy wszystkie s$ ciekawe?

Wy"wietli% j$ na ekranie jako prezentacj!. Oczywi"cie nie jako jeden obraz, ale wiele fragmentów przedstawiaj$cych najwa(niej-

sze chwile kampanii. Poci!cie grafiki na fragmenty i wstawienie ich jako kolejne slajdy do „PowerPointa” czy „Impressa” to jednak du(o pracy. Tu u(yteczne mo(e by% narz!dzie do dynamicznego powi!k-szania i zmniejszania zdj!% dost!pne za darmo w internecie. Wystar-czy wej"% na stron! www.zoom.it/ i doda% link do swojej grafiki znaj-duj$cej si! ju( gdzie" w sieci i nacisn$% przycisk „create”. Otrzyma-my wówczas link do naszego zdj!cia w przegl$darce zoom.it w po-staci: www.zoom.it/dNsw.

Efekt jest niesamowity! Szybkie zbli(enia, dynamiczne przesuwa-nie zdj!cia. Wszystko dzia#a natychmiast dzi!ki technologii „Micro-soft deep zoom”. Mo(na przedstawi% wszystko od ogó#u do szczegó-#u, a je"li jeszcze mogliby"my to prezentowa% na tablicy multimedial-nej wykonuj$c wszystkie powi!kszenia czy przesuni!cia za pomoc$ d#oni – wra(enie dla uczniów niesamowite.

By uzyska% grafiki przedstawiaj$ce interesuj$cy nas fragment wy-starczy zrobi% zrzut ekranu za pomoc$ klawisza [PrntScr] i wklei% gotowy obrazek do dokumentu tekstowego, np. Worda z Microsoft Office czy darmowego „Writera” z pakietu „LibreOffice”. Tak przy-gotowany dokument z pytaniami do powtórze& mo(emy udost!p-ni% naszym uczniom. I, co wa(ne, dokumentu nie trzeba drukowa%, a mo(na go udost!pni% w chmurze, czyli w internecie, w zupe#nie darmowych serwisach przeznaczonych do przechowywania i udo-st!pniania dokumentów. Np. „Microsoft SkyDrive”, „Google Do-kumenty”, „DropBox”. Wystarczy kilka chwil, aby utworzy% kon-to i móc publikowa% swoje dokumenty w sieci nie ponosz$c (ad-nych kosztów.

Mo(emy publikowa% nie tylko dokumenty, lecz tak(e zdj!cia, gra-fiki, arkusze kalkulacyjne i dokumenty tekstowe. Jest tu miejsce dla prezentacji multimedialnych i screencastów oraz filmów. To wszyst-ko mo(emy umie"ci% w chmurze. Zanim to zrobimy, powinni"my si! zastanowi%, czy aby na pewno to dobry pomys#. O ile zdj!cia, tek-sty, arkusze kalkulacyjne warto mie%, o tyle nie polecam umieszcza-nia prezentacji multimedialnej. Jest ona jedynie uzupe#nieniem wy-k#adu, a jej celem jest wzmocnienie naszych s#ów. Kto" mo(e si! ni$ pos#u(y% jako swoj$. Je"li chcemy opublikowa% prezentacj!, np. jako materia# do robienia notatek, lepszym pomys#em jest zapisanie jej wszystkich slajdów jako jednego pliku PDF.

Jak to zrobi%? Nic prostszego, je"li korzystamy z PowerPoint 2010 (str. 30)

Micha! Grze"lak

54

+  

-­

-­

-­-­

+

 

 

Tu zdecydujemy, czy zapisujemy tylko slajdy, czy równie( udo-st!pnimy notatki prelegenta, czy ka(dy slajd znajdzie si! na osobnej stronie, czy te( kilka slajdów na jednej. Tu decydujemy jak wygl$da% b!dzie nasz dokument pdf.

Micha! Grze"lak

56

Co jednak zrobi%, je"li dysponujemy starsz$ wersj$ Power-Pointa, lub innego programu (bez mo(liwo"ci bezpo"rednie-go zapisu do PDF)? Musimy do naszego systemu doinstalo-wa% dodatkowy program – drukark! plików pdf (np. pdfcre-ator na licencji GPL, do pobrania na stronie www.pdfforge.org). Program integruje si! z systemem jako dodatkowa drukar-ka, która nie drukuje na kartkach, lecz tworzy pliki pdf. Posia-daj$c tak$ dodatkow$ drukark!, jeste"my w stanie tworzy% do-kumenty pdf ze wszystkich dost!pnych w systemie programów (z opcj$ druku). Po prostu wybieramy przycisk [drukuj], usta-wiamy parametry, jakie chcemy uzyska%, i drukujemy, tyle (e do pliku pdf, a nie na papier.

Wystarczy umie"ci% je w miejscu dost!pnym dla zainteresowa-nych z odpowiednimi uprawnieniami (chodzi o mo(liwo"% prze-gl$dania, pobierania przy jednoczesnym braku mo(liwo"ci edy-cji) np. na naszym klasowym dysku „SkyDrive”, „DropBox” lub

w dokumentach Google (pami!taj$c jednak, (eby przy przesy-#aniu pliku wy#$czy% konwersj! do dokumentu Google. Ogra-niczenie wielko"ci plików konwertowanych w trakcie przesy#a-nia wynosi 2MB) i wys#a% do uczniów e-mail z adresem miejsca, z którego mog$ pobra% materia#y.

Dlaczego nie wysy#a% ich e-mailem jako za#$cznik? Wyobra*-my sobie, (e plik ma wielko"% 3MB – to przecie( niewiele. Je"li otrzyma-j$ go wszyscy uczniowie posiadaj$-cy konta na jednym serwerze pocz-ty, zostanie powielony tyle razy, ilu jest uczniów. Przyk#ad: 100 osób w klasach drugich to ju( nie 3MB a 300MB zaj!tej pami!ci! Miejsce kosztuje…

Innym pomys#em jest nagranie wy-st$pienia razem z prezentacj$ i d*wi!-kiem jako screencast, czyli film pre-zentuj$cy to, co dzieje si! na ekranie, ale razem z naszym komentarzem. Wida% na nim i s#ycha% wszystko, a ogromn$ zalet$ jest to, (e nikt nie pos#u(y si! naszymi slajdami. War-to te( zaznaczy%, (e taki film mo(emy podda% dalszej obróbce w programach

do edycji filmów, np. w darmowym „Live Movie Maker”. Gotowy film mo(na opublikowa% w internecie na naszej stronie lub serwisie typu www.youtube.com.

Zach!camy wszystkich do samodzielnych prób. Pomoc znaj-dziecie na www.uczenowoczesnie.pl i www.k12blog.edu.pl. B!-dziemy tam publikowa% szczegó#owe instrukcje dotycz$ce opisy-wanych na naszych #amach programów.

-­

-­

-­-­-­-­

Je#li musisz, wydrukuj dokument

57

 

Do czego s#u(y Photosynth? Jest to pro-gram, który pozwala na po#$czenie wielu zdj!% danego obiektu, przedmiotu, budyn-ku czy miejsca w jedn$, interaktywn$, trój-wymiarow$ scen!. Jak dzia#a? Program wy-korzystuje specjalnie opracowane technolo-gie, wyszukuje w zdj!ciach przes#anych na serwer wspólne elementy, aby na ich podsta-wie dokona% po#$czenia zdj!% w jedn$ sce-n!. Trwa to dos#ownie kilka chwil, a efek-ty s$ niesamowite. Dodatkowo ka(dy pro-jekt mo(emy wzbogaci%, dodaj$c odsy#acze i opisy do wa(nych naszym zdaniem elemen-tów trójwymiarowej sceny. Ponadto mo(emy udost!pni% wizualizacj! innym u(ytkowni-kom sieci, gdy( Photosynth daje nam 20 GB miejsca w serwisie na nasze prace.

Nasza rola sprowadza si! do zrobienia zdj!% wybranego obiektu i przes#aniu ich na serwer za pomoc$ bardzo prostej i intu-icyjnej w obs#udze aplikacji. To, co musi-my zrobi% podczas tworzenia naszej wizu-alizacji, to wpisa% nazw! naszego projektu i wskaza% zdj!cia, z których ma si! sk#ada%.

-­

Opcjonalnie mo(emy doda% s#owa kluczo-we umo(liwiaj$ce wyszukanie projektu w sieci oraz opis sk#adaj$cy si! z 3000 zna-ków. Wybieramy równie( sposób publika-cji w witrynie Microsoft Photosynth okre-"laj$c, czy projekt ma by% mo(liwy do zna-lezienia przez wszystkich u(ytkowników w wyszukiwarce, czy te( do-st!p ma by% ograniczony tyl-ko do osób, którym wy"le-my dok#adny adres projek-tu. Okre"lamy te( sposób ko-rzystania z naszej pracy przez innych, czyli prawa autorskie - domy"lnie opcja to Creati-ve Commons Attribution, ale mo(emy te( zastrzec wszyst-kie prawa (wi!cej informa-cji na temat praw autorskich w artykule Marty Wnuko-wicz oraz na stronach www.creativecommons.pl). Im wi!-cej wykonamy zdj!%, tym le-piej. Nie musimy zastanawia%

si!, jak ustawi% aparat. Po prostu pstrykamy i przesy#amy zdj!cia na serwery Photosynth, a aplikacja wykona reszt! pracy sama. Je"li zdj!% b!dzie naprawd! du(o i b!d$ zrobio-ne w odpowiedni sposób (np. je"li wyko-namy zdj!cia tego samego elementu z bli-ska i z daleka w naszym projekcie uzyskamy

Zdj$cia katedry #w. Wita w Pradze do wykorzystania np. na lekcjach plastyki podczas omawiania architektury gotyku. Mo'emy pokaza" wygl%d ca!ej budowli jak równie' skupi" si$ na konkretnych szczegó!ach.

Micha! Grze"lak

58

mo(liwo"% wykonania zbli(ania i oddalania danego szczegó#u), efekty b!d$ doskona#e. Aby si! o tym przekona%, warto zajrze% na stron!: www.photosynth.net i zapozna% si! z projektami internautów.

Zdj!cia katedry "w. Wita w Pradze do wykorzystania np. na lekcjach plastyki pod-czas omawiania architektury gotyku. Mo-(emy pokaza% wygl$d ca#ej budowli jak równie( skupi% si! na konkretnych szcze-gó#ach.

Photosynth mo(emy równie( wykorzy-sta% do zaprezentowania prac uczniów. Je-"li sfotografujemy wystaw! "cienn$ prac naszych uczniów, tak aby uj$% na zdj!ciu wszystkie prace nie zobaczymy szczegó#ów poszczególnych prac. Je"li znowu sfotogra-fujemy pojedyncze prace nie zobaczymy jak prezentuj$ si! wszystkie razem. Przy u(yciu Photosynth mo(emy w jednym projekcie mie% wszystko widok ogólny wystawy jak i po zbli(eniu mo(emy przyjrze% si! szcze-gó#om poszczególnych prac.

Photosynth.net oferuje te( mo(liwo"% tworzenia widoków p#ynnie przesuwanych panoram 3D. aby jednak stworzy% tak$ pa-noram! musimy na naszym komputerze za-instalowa% dodatkowy programik o nazwie Microsoft Image Composite Editor do po-brania ze strony http://research.microsoft.com/en-us/um/redmond/groups/ivm/ice/. Jego obs#uga jest bardzo prosta i sprowadza si! do przeci$gni!cia naszych zdj!% z pulpitu do okna programu a nast!pnie do zdecydo-

wania czy gotow$ panoram! zapisa% na dys-ku czy wys#a% do photosynth.net za pomoc$ klikni!cia jednego przycisku.

Jak wykorzysta% takie panoramy w szko-le? np. do zaprezentowania relacji z plene-rowych imprez w których bior$ udzia# nasi uczniowie. przyk#adem takiej relacji mo(e by% "wi!to latawców zaprezentowane na zdj!ciu poni(ej. Warto wspomnie% i( do na-szego projektu mo(emy doda% skróty do najbardziej interesuj$cych miejsc na zdj!ciu (highlights), które zostan$ umieszczone po prawej stronie ekranu a ich klikni!cie, przez odwiedzaj$cego nasz$ panoram!, spowodu-

-­

-­

je przesuni!cie obrazu i ukazanie interesuj$-cego nas fragmentu.

Aby pos#ugiwa% si! opisanymi wy(ej na-rz!dziami nie potrzebujemy zaawansowanej wiedzy i umiej!tno"ci informatycznych. Do ich obs#ugi wystarcz$ elementarne umiej!t-no"ci zwi$zane z obs#ug$ komputera i apa-ratu cyfrowego. Aparat te( nie musi by% do-skona#y. W tej chwili aby wykona% tego typu zadania w zupe#no"ci wystarczy aparat wbu-dowany w telefon komórkowy.

Programy opisane w tym artykule s$ #a-twe w obs#udze a ich wykorzystanie na lek-cji mo(e spowodowa% u naszych uczniów wzrost zainteresowania omawianymi te-matami, a co za tym idzie mo(e im u#atwi% przyswojenie przekazywanej przez nas wie-dzy. Przypomnijmy sobie powiedzenie (e jeden obraz wart jest tysi$ca s#ów. Oczywi-"cie nie koniecznie to my musimy przygo-towywa% te prezentacje. Zaproponujmy na-szym uczniom wykorzystanie tych progra-mów do realizacji projektów gimnazjalnych, na pewno z ch!ci$ pos#u($ si! w swojej pra-cy nowoczesn$ technologi$ co przynie"% mo(e obopóln$ korzy"%.

59

Teoretycznie ka(da prezentacja powinna mie% okre"lon$ struk-tur!: najpierw slajd tytu#owy, potem lista omawianych zagad-nie&, potem rozwini!cia poszczególnych tematów. Ca#o"% oczy-wi"cie przeplatana list$ zagadnie&, na której wyró(niamy ko-lejne omawiane tematy. Na ko&cu obowi$zkowo slajd podsu-mowuj$cy, bibliografia, kontakt do prowadz$cego wyst$pie-nie i podzi!kowania dla s#uchaczy. Mo(e troch! popl$ta#am ko-lejno"% i przesadzam w powy(szym opisie, ale na pewno wie-lokrotnie widzia#am tak$ struktur! pokazu maj$cego wzboga-ci% i uatrakcyjni% wyst$pienia prelegentów na ró(nych konfe-rencjach. I s#ysz$c trzeci czy czwarty raz w ci$gu kilkudziesi!ciu minut: „Dzie& dobry Pa&stwu. Na wst!pie chcia#bym omówi%, o czym b!dzie moja prezentacja, a pó*niej przedstawi! poszcze-gólne tematy...” przestaj! s#ysze%, widzie% i rozumie% to, co si! dzieje przede mn$. Pó# biedy, gdyby by#o to jakie" nieistotne wy-st$pienie, które mo(na po prostu przespa%. Ale zwykle moi prze-#o(eni chc$ wiedzie%, po co mnie skierowali na dan$ konferencj!, a i ja chodz! na ni$ nie dla drzemki, ale po to, by dowiedzie% si! czego" przydatnego w pracy.

Mo(e ca#y problem tkwi w liniowej strukturze ca#ego pokazu? Ale widzia#am przecie( wiele prezentacji wykorzystuj$cych hiper-

 

#$cza i przyciski akcji pozwalaj$ce na przeskakiwanie pomi!dzy ró(nymi slajdami. Có(, mo(e po prostu potrzebne jest nam inne podej"cie do tego tematu.

 

Stosunkowo niedawno dowiedzia#am si! o istnieniu intere-suj$cej aplikacji, która nie wymaga instalacji na dysku kompute-ra i pozwala zupe#nie inaczej prezentowa% omawiane tre"ci. Pre-zi to program do tworzenia prezentacji dzia#aj$cy w chmurze. Mamy w nim do dyspozycji ogromny obszar, na którym mo(e-my w dowolny sposób umieszcza% tekst, grafik! i filmy. Nast!p-nie okre"lamy powi$zania mi!dzy osadzonymi obiektami (ram-ki) oraz sposób przemieszczania si! ("cie(k!) podczas odtwarza-nia prezentacji. Slajdy? – zapomnijmy o nich. Liniowo"%? – ab-solutnie nie. Proste? – to si! oka(e.

Gdy pierwszy raz us#ysza#am o Prezi, mia#am jednoznacz-ne skojarzenia. Skoro tworz$c pokaz najpierw gromadz! dane rozrzucone na wielkim wirtualnym pulpicie, a nast!pnie two-rz! pomi!dzy nimi powi$zania, to tak naprawd! buduj!... No tak – map! my"li. Problem polega na tym, (e jeszcze nigdy jej nie budowa#am. To nie znaczy, (e nie widzia#am, jak inni to ro-bi$, ale sama idea mapy my"li niezbyt do mnie przemawia. Tym bardziej, (e jako matematyk powinnam mie% raczej "cis#y umys#, nie panuj! nad „powi$zaniami” moich my"li. Na przyk#ad po-my"l! o jakiej" drobnej, codziennej czynno"ci, a za chwil! zasta-nawiam si! nad alternatywnym rozwi$zaniem z#o(onego proble-mu algorytmicznego. No có(, gdyby tak krok po kroku prze"le-dzi% kolejne skojarzenia, to wydadz$ mi si! one oczywiste. Ale czy inni ogl$daj$c przygotowan$ przeze mnie map! my"li – czyli zapis moich + skojarze& b!d$ s$dzi% to samo? Przekonajmy si!.

Agnieszka Borowiecka

60

Zanim rozpoczniemy tworzenie prezentacji, musimy utwo-rzy% w#asne konto na prezi.com. Do wyboru s$ trzy typy licencji: Public, Enjoy oraz Pro.

Licencja Public jest darmowa i umo(liwia tworzenie prezen-tacji online, prezentowanie jej offline lub online oraz udost!p-nia #$cznie 100 MB przestrzeni w chmurze na przechowywa-nie tworzonych prac. Po wybraniu tej licencji wystarczy wype#-ni% prosty formularz rejestracyjny zawieraj$cy imi!, nazwisko, e-mail oraz has#o.

Na potrzeby edukacyjne dla nauczycieli i studentów jest do-st!pna bezp#atnie licencja Enjoy, która dodatkowo umo(liwia nadawanie tworzonym pracom statusu materia#ów prywatnych i dodawanie w#asnego logo, a tak(e zwi!ksza przestrze& przecho-wywania zasobów do 500 MB. Jedynym wymaganiem jest posia-danie adresu poczty elektronicznej jednoznacznie identyfikuj$-cego nas, jako osoby zwi$zanej z instytucj$ edukacyjn$ (wystar-czy cz#on „edu” w adresie serwera). Po podaniu adresu e-mail jako identyfikatora u(ytkownika, zostajemy poproszeni o ode-branie listu potwierdzaj$cego za#o(enie konta i doko&czenie reje-stracji. Nast!pnie wype#niamy identyczny formularz, jak w przy-padku licencji Public.

Po zarejestrowaniu si! i zalogowaniu mo(emy od razu przy-st$pi% do pracy. Jednak niezupe#nie tak od razu. Najpierw ra-

dzi#abym wybra% temat prezentacji, a nast!pnie zastanowi% si!, o czym tak naprawd! b!dziemy chcieli powiedzie%. Bo planowa-na przeze mnie prezentacja temu ma w#a"nie s#u(y% – jako ilu-stracja i uzupe#nienie mojego wyst$pienia.

Od kilku lat prowadz! szkolenia z wykorzystaniem platformy Moodle i tematyka e-edukacji jest mi bardzo bliska. Od kole(an-ki w pracy s#ysza#am o bardzo ciekawym wyst$pieniu p. Urszu-li Cimoch na konferencji „E-learning wyzwaniem dla bibliotek” dotycz$cym w#a"nie szkole& e-learningowych: „Jak motywowa% do pracy w e-szkoleniu?” O, to jest znakomity temat na moj$ pre-

zentacj!. Teraz chwila zastanowie-nia – co motywuje podczas szkole-nia on-line? Wbrew temu, co usi#u-je si! nam cz!sto wmówi%, tego typu szkolenia s$ na pewno trudniejsze od zwyk#ych zaj!% stacjonarnych. Wy-magaj$ wi!cej zaanga(owania i pra-cy od uczestników, ale i dla prowa-dz$cego wcale nie s$ mniej absorbu-j$ce – szczególnie je"li zale(y mu na wynikach s#uchaczy. Zatem mam te-mat e-szkolenie i motywacja, ale roz-win! go w sposób nieco przewrot-ny – jak zmotywowa% prowadz$cego e-szkolenie do lepszej pracy.

Zalogowa#am si! na stron! pre-zi.com, teraz rozpoczn! tworzenie nowej prezentacji. W tym celu wystar-czy klikn$% w przycisk [New prezi], a nast!pnie wprowadzi% tytu# i krótki opis tworzonej prezentacji.

W kolejnym kroku mo(na wybra% szablon (ja zdecydowa#am si! na Blank – czyli pusty) i rozpocz$% edycj!. W#a"nie teraz wi-doczny jest pusty pulpit do rozmieszczania elementów tworz$-cych nasz$ map! oraz proste narz!dzia edycyjne.

61

W górnym lewym naro(-

niku znajduje si! ko#o przy-bornika narz!dzi (kolory i czcionki, "cie(ka, ram-ki, wstaw oraz domy"lne – pisz), po prawej stronie pa-sek narz!dzi do powi!ksza-nia i oddalania oraz przycisk [Show], a na górze okna dodatkowe przyciski do za-

pisu, cofania, drukowania, wy"wietlania pomocy oraz zako&cze-nia pracy z prezi. Jak zacz$%? Wystarczy klikn$% w dowolnym miejscu na pulpicie i po prostu rozpocz$% pisanie tekstu. A #api$c myszk$ za puste t#o mo(emy przesuwa% widok pulpitu tak, by w danej chwili by# widoczny interesuj$cy nas obszar. Pomylili"my si!? Nic strasznego, klikni!cie w b#!dny obiekt i naci"ni!cie kla-wisza [Delete] natychmiast usunie go z pulpitu. Podczas wpisy-wania tekstu dost!pne s$ narz!dzia umo(liwiaj$ce jego edycj!: je-den z trzech rodzajów tekstu, wyrównanie, wypunktowanie i ko-lor. Gotowy napis zatwierdzamy klikaj$c w przycisk [OK].

Bardzo interesuj$ca jest „zebra” – specjalny okr$g#y przybornik poja-wiaj$cy si! po klikni!ciu w dowol-ny wstawiony obiekt. Obrazek „#ap-ki” pozwala na przesuwanie obiek-tu w inne miejsce, znaki plus i mi-nus umo(liwiaj$ zmian! rozmiarów obiektu, a symbol o#ówka klikamy, by powróci% do trybu edycji. Pozo-sta#e elementy „zebry” równie( maj$

znaczenie: uchwycenie myszk$ za zamalowany pier"cie& umo(-liwi nam p#ynn$ zmian! rozmiarów obiektu, za" "pr$(ki" na ob-wodzie to specjalne narz!dzie do obracania.

Ale skupmy si! na samej prezentacji. Mia#o by% lekko i przy-jemnie? Jak na razie raczej jest. Wprowadzi#am kilka tekstów, roz-rzucaj$c je do"% swobodnie na pulpicie. Przez ca#y czas pami!tam, (e b!d! odtwarza#a gotowy pokaz wy"wietlaj$c na ekranie pewien fragment pulpitu z umieszczonymi na nim obiektami. Nie chc!, by w czasie pokazu by#o wida% elementy, o których w danej chwili nie mówi!. Zatem ju( w fazie gromadzenia skojarze& powinnam zaplanowa%, jak b!d! je pó*niej prezentowa#a i odpowiednio je od siebie odsun$%. Same teksty to troch! za ma#o, wi!c spróbuj! je odpowiednio zilustrowa%. Przygotowa#am kilka obrazków i zdj!%, chc! je teraz doda% do prezi. W przyborniku narz!dzi klikam [Insert], a nast!pnie [Image]. Pojawi#o si! okienko wyboru – mog! doda% w#asn$ grafik! lub wyszuka% odpowiadaj$ce mi ob-razki w sieci. Dodane ilustracje umieszczam przy wprowadzo-nych wcze"niej tekstach i odpowiednio skaluj!.

Ju( prawie sko&czy-

#am, pozosta#o mi jedynie odpowiednio zorganizo-wa% prezentacj!. Najpierw dodaj! ramki – widocz-ne lub ukryte – do zgru-powania obiektów, któ-re b!d! chcia#a pokaza%. Cz!"% ramek znajduje si! wewn$trz innych ramek – uzyskam dzi!ki temu efekt przybli(enia. Korzystaj$c z narz!dzia lupka przybli-

(am niektóre elementy na pulpicie, by #atwiej zaznaczy% ramk! obejmuj$c$ mniejsze fragmenty.

62

Ostatni element – "cie(ka. Klikam kolejne ramki, w kolejno-

"ci jakiej pó*niej b!d! je chcia#a wykorzysta% podczas gotowego pokazu. Na dole okna pojawi# si! dodatkowy pasek „slajdów” za-wieraj$cy miniatury wskazanych obiektów. Mog! w ka(dej chwi-li usun$% z listy zb!dne elementy lub zmieni% kolejno"% odtwa-rzania. Naciskaj$c przycisk [Show] uruchamiam pokaz i spro-wadzam, czy wszystko dobrze dzia#a.

Gotowe! Klikam w [Exit]. Prezentacja powsta#a szybko i pro-

gram nie sprawia# mi (adnych k#opotów. No, ale #$cze interneto-we mam szybkie :)

 

Po zamkni!ciu okna edycji wy"wietlane jest okno z gotow$ prezentacj$ oraz kilkoma dodatkowymi przyciskami. Mój pokaz ma status prywatny, w ka(dej chwili mog! to zmieni%, pozwalaj$c innym na ogl$danie lub edycj! i kopiowanie moich prezentacji.

Mog! tak(e przygotowa% si! do udost!pniania prezentacji

w inny sposób wybieraj$c opcj! [Share]. Pojawi si! okno, w któ-rym mo(na skopiowa% odpowiedni link, np. do wysy#ania pocz-t$, lub nacisn$% [Embed] w celu wygenerowania odpowiedniego skryptu do wstawienia na stronie www.

Znajduj$cy si! pod prezentacj$ przycisk [Download], pozwa-

la wygenerowa% i skopiowa% na w#asny komputer wersj! offline prezentacji.

-­

63

Podczas prowadzenia zaj!% lub wyk#a-dów nie raz spotka#em si! z konieczno"ci$ wielokrotnego powtarzania i pokazywania na ekranie, jak wykona% ró(ne czynno"ci. W przypadkach, gdy pokaz dotyczy# wyko-nania wielu prostych czynno"ci nast!puj$-cych po sobie, konieczno"% ich powtarza-nia dla niektórych s#uchaczy by#a nudna i nu($ca, poniewa( pos#ugiwali si! kompu-terem sprawniej ni( pozostali, szybciej te( wykonywali polecenia.

-­-­

W takich przypadkach z pomoc$ mo(e przyj"% mo(liwo"% nagrania tzw. Screen-Castu, czyli zapisu czynno"ci wykonywa-nych na ekranie komputera, któremu cz!-sto towarzyszy komentarz. Powsta#y w ten sposób film mo(na wykorzysta% na wiele sposobów:

jako film instrukta(owy opubliko-wany w internecie lub w inny spo-sób udost!pniony uczniom,

w czasie prezentacji, jako fragment wyk#adu (szczególnie, gdy chcemy pokaza% funkcjonalno"% us#ug in-ternetowych, ale podczas prelekcji nie mamy dost!pu do sieci),

w czasie lekcji lub warszta-tów, jako materia# pomocni-czy (po omówieniu zagadnie-nia przez prowadz$cego, ka(dy z uczestników w razie potrzeby mo(e odtworzy% fragment nagra-nia w wybranym przez siebie mo-mencie, je"li nie zd$(y# zapami!ta% jakiej" czynno"ci podczas wyk#adu).

     

-­-­-­-­-­

Nagranie ScreenCastu jako instrukta-(u (samouczka) mo(na zleci% do wykona-nia uczniom (np. w ramach projektu edu-kacyjnego). Wówczas mo(na przygotowa% w szkole ca#$ biblioteczk! materia#ów po-

mocniczych stworzonych np. przez star-szych uczniów dla m#odszych kolegów. Nagrania mog$ dotyczy% zarówno pos#u-giwania si! programami komputerowymi, jak równie( serwisami dzia#aj$cymi w sie-ci, takimi jak GoogleEarth, WorldWideTe-lescope czy Wikipedia.

Warto zauwa(y%, (e taki sposób demon-strowania nowych funkcji programów ich u(ytkownikom sta# si! obecnie powszech-ny. Przyk#ady mo(emy znale*% na stro-nach Apple czy Microsoft.

-­

-­-­

-­

-­-­-­

Janusz S. Wierzbicki

64

Przygotowanie w#asnego nagrania typu ScreenCast jest bardzo proste. Zazwyczaj ogranicza si! do zainstalowania odpowiedniej aplikacji, a nast!pnie w#$czenia nagrywania, wykonania (najlepiej od razu z komentarzem) czynno"ci, które chcemy zademonstrowa%, zako&czenia nagrania i za-pisania filmu.

Istnieje wiele aplikacji, które umo(liwiaj$ zapisanie ScreenCastu. Do zastosowa& szkolnych polecam wybranie którego" z darmowych programów. Najbardziej lubi! dwa: CommunityClips oraz Jing. Pierwszy dzia#a tylko pod sys-temem Windows (wersja nie jest istotna). Drugi urucho-mimy zarówno pod Windows jak i pod Mac OS X. Krótki opis porównawczy tych programów zamie"cili"my w ram-ce obok. Wiele przyk#adów, jak stworzy% w#asny Screen-Cast mo(na znale*% w serwisie www.uczenowocze"nie.pl oraz na k12blog.edu.pl

W systemie Mac OS X od wersji Snow Leopard istnie-je wbudowana funkcja nagrywania ScreenCast. Wystarczy uruchomi% program QuickTime Player, a nast!pnie przej"% do menu Plik i wybra% opcj! Nowe nagranie z ekranu. Uruchomione zostanie narz!dzie umo(liwiaj$ce zareje-strowanie ca#ego ekranu, jak równie( wybranego fragmen-tu. W opcjach programu mo(emy okre"li%, czy chcemy na-gra% tak(e d*wi!k oraz okre"li% jako"% nagrania. Tak nagra-ny materia# w #atwy sposób mo(e zosta% poddany dalszemu monta(owi, np. w programie iMovie.

Ciekaw$ alternatyw$ w stosunku do programów insta-lowanych w systemie mog$ by% us#ugi dzia#aj$ce w chmu-rze obliczeniowej, czy serwisy www s#u($ce do nagrywa-nia ScreenCastów. Przyk#adem takiej us#ugi mo(e by% ser-wis http://screenr.com. Jego zalet$ jest uniwersalno"% (mo-(emy skorzysta% z niego niezale(nie od systemu operacyj-nego) oraz automatyczna publikacja nagrania w internecie. W przypadku tego serwisu mo(liwe jest pobranie nagra-nia w formacie pliku wideo (MPEG4), co umo(liwia dal-sz$ edycj!.

Inne popularne aplikacje s#u($ce do tworzenia Screen-Castów to m.in. p#atne narz!dzia, takie jak Camtasia (Win-dows i Mac OS X) czy ScreenFlow (Mac OS X). Dzi!ki nim mo(na nie tylko nagra% film, ale tak(e podda% go dal-szej obróbce (np. doda% napisy, zaznaczenia, dodatkowe d*wi!ki, przej"cia, animacje czy narracj!). Do profesjonal-nych zastosowa& s$ oczywi"cie znacznie lepsze aplikacje, jednak ich cena wynosi oko#o 80 EUR.

Program, producent

Cechy programu

C o m m u -nityClipsMicrosoft

System: WindowsLicencja: bezp#atnyPlik wynikowy: WMV (Windows Media Video)Adres: http://www.officelabs.com/projects/com-munityclips

Wskazówki instalacji aplikacji:Na stronie programu nale(y odnale*% i wybra% na-pis TRY IT. Nast!pnie zapisa% plik o nazwie Com-munityClipsSetup_1813.msi. Uruchamiamy po-brany plik i przechodzimy domy"ln$ instalacj!.

Uwagi: Pozwala na wykonanie nagrania z dowolnej cz!"ci ekranu lub okna wybranej aplikacji.

JingTechSmith

System: Windows, Mac OS XLicencja: bezp#atnyPlik wynikowy: SWF VideoAdres: http://www.techsmith.com/jing.html

Wskazówka pobrania aplikacji:Na stronie programu nale(y odnale*% opcj! Free download. Nast!pnie na kolejnej stronie wybie-ramy przycisk ekranowy Download for Windows lub Download for Mac OS X. Pobrany plik nale(y uruchomi% w celu instalacji.

Uwagi: Program pozwala na zapisanie maksymalnie pi!-ciominutowej prezentacji.W wersji bezp#atnej jedynym mo(liwym plikiem wynikowym jest plik SWF (Format firmy Adobe).Program umo(liwia dzielenie si! nagraniami w serwisie http://screencast.com (wymaga za#o(e-nia bezp#atnego konta).

Jing Pro System: Windows, Mac OS XLicencja: 14,5 USD/ rokPlik wynikowy: SWF Video lub MPEG-4Adres: http://www.techsmith.com/jing.htmlUwagi: Ró(nice w stosunku do wersji bezp#atnej:

Brak ograniczenia czasu nagrania.Mo(liwy zapis pliku wynikowego w formacie pliku wideo MPEG-4.

65

monstrujemy, w jaki sposób osi$gn$% okre"lo-ny efekt w jakim" programie, wówczas na po-cz$tku filmu warto go pokaza% – okre"li%, co jest naszym celem.

7. Przed rozpocz!ciem zapisywania po-winni"my wybra%, z jakiego obszaru ekranu dokonamy nagrania.

-­-­

-­-­-­-­

 

Poni(ej przedstawiam kilka podpowiedzi. Korzystanie z nich powinno u#atwi% i przy-spieszy% opracowanie w#asnego zapisu Scre-enCastu.

1. Do nagrania warto si! przygotowa%, a przy-gotowania zacz$% od rozpisania scenariusza.

-­

-­

2. W scenariuszu warto uj$%, co po kolei b!dziemy pokazywali i jaki komentarz powi-nien zosta% nagrany. Zdecydowanie #atwiej jest od razu nagra% komentarz, ni( dodawa% go do zapisanego filmu.

3. Film nie powinien trwa% wi!cej ni( 10, a najlepiej, aby by# krótszy ni( 5 minut (po pierwsze – trudno skupi% uwag! widza d#u-(ej, po drugie – wi!kszo"% serwisów umo(-liwiaj$cych publikacj! nagrania w internecie ma ograniczenie dotycz$ce d#ugo"ci publiko-wanego materia#u zwykle oko#o 10 minut).

4. Warto „odizolowa% si!” od otocze-nia, by nikt nam nie przeszkodzi# w nagry-waniu narracji.

5. Rozpoczynaj$c i ko&cz$c nagranie, je-"li planujemy jego dalsz$ obróbk!, warto zo-stawi% dwie-trzy sekundy „rozbiegówki”. Da to pewno"%, (e nagranie ju( si! rozpocz!#o i u#atwi w przysz#o"ci monta( ca#ego materia-#u (np. dodanie animacji i przej"%).

6. Je"li nie przewidujemy dalszej obrób-ki nagrania, warto przed rozpocz!ciem poka-zu nagra% kilka zda& wprowadzenia. Wpro-wadzenie nale(y uj$% w przygotowanym sce-nariuszu. Nale(y powiedzie%, czego nagra-nie dotyczy, co zostanie zademonstrowane oraz w jakim celu. Na przyk#ad: „Nazywam si! Janusz Wierzbicki i podczas pokazu zade-monstruj! xxx, co pozwoli na yyy”. Je"li de-

Nagrany ScreenCast mo(na od razu wy-korzysta% – np. rozdaj$c uczniom, udost!p-niaj$c w szkolnej sieci, bibliotece lub pu-blikuj$c na stronie www lub serwisie (np. YouTube). ScreenCast mo(e by% te( jednym z materia#ów publikowanych w ramach szkolnej platformy nauczania – np. Moodle.

Nagrany materia# mo(na dodatkowo wzbogaci%, szczególnie, gdy chcemy go opublikowa% w sieci internet. Warto wyko-na% nast!puj$ce czynno"ci:

-potrzebnych przerw,

ko&cowe,

-cej g#owy”, która wprowadzi widza do zagadnienia omawianego w filmie. Najlepiej, aby by#o to wprowadzenie typu: identyfikacja problemu, rozwi$-zanie – czyli o czym jest ScreenCast,

http://screenr.com

66

korzy"ci wynikaj$ce z tego konkretnie rozwi$zania. Nie wi!cej ni( trzy krót-kie zdania (a najlepiej jedno),

-klenia wa(nych operacji),

-gami i komentarzami,

g#osowy (opcjonalnie, je"li jest po-trzebny).

W ten sposób ze zwyk#ego nagrania typu ScreenCast mo(emy przygotowa% pu-blikacj! bardziej odpowiadaj$c$ definicji WebCast – czyli prezentacji typu audio-wi-deo publikowanej w sieci.

Powy(sze operacje mo(na wykona% w dowolnym programie do edycji wideo. W systemie Windows mo(emy skorzysta% np. z darmowego dodatku Windows Live Movie Maker. W systemie Mac OS X mo-(emy skorzysta% z np. programu iMovie, b!-d$cego cz!"ci$ pakietu iLife.

-­

-­-­-­

-­-­

-­-­

-­

-­

-­

-­

-­

-­-­

http://www.techsmith.com/jing.html http://communityclips.o,celabs.com

67

Od wieków ludzie kochali opowie"ci Post!p technolo-giczny, kino, radio, telewizja czy internet, wp#yn$# wp#y-n$# negatywnie na tak$ form! sp!dzania czasu. Nadal jed-nak podczas spotka& towarzyskich opowiadamy sobie hi-storie, czy anegdoty. Gdy proces ten wspomagamy zdj!ciami z wakacji wy"wietlanymi na monitorze, telewizorze lub ekra-nie projektora - zbli(amy si! do tego, co nazywamy Snuciem Cyfrowych Opowie"ci (z ang. Digital Story Telling).

G#ówn$ postaci$, jak zawsze podczas wyst$pienia pu-blicznego, jest narrator opowiadanej historii. Jednak w tym wypadku narracja wspomagana jest obrazem. Zazwyczaj zdj!ciami. Zdj!cia ilustruj$ i uzupe#niaj$ snut$ histori!. Tak$ technik! stosuje si! czasem przy normalnych prezentacjach. Jest to metoda bliska wi!kszo"ci ludzi + zupe#nie dla nas naturalna. Jej odpowiednie zastosowanie zapewnia wi!ksz$ uwag! s#uchaczy. Taka historia zazwyczaj ma zwroty akcji, momenty dramatyczne, zabawne lub smutne. Poprzez od-dzia#ywanie na emocje s#uchaczy + nie pozwala im odwró-ci% uwagi i jednocze"nie powoduje, (e lepiej pami!taj$ sam$ histori!, a przede wszystkim jej przes#anie.

Pami!tajmy, (e wy"wietlane zdj!cia powinny by% dobrej ja-ko"ci i wykadrowane w taki sposób, by zajmowa% najlepiej ca#$ przestrze& ekranu projekcyjnego.

-­

-­

-­

-­

 

Po pierwsze trzeba rozpisa% sobie histori!, któr$ chcemy opowiedzie%. W tym wypadku dobrze przygotowa% sobie tekst, a przynajmniej szczegó#owy konspekt. Znale*% kluczowe miej-sca, w których nast!puje zwrot akcji, moment "mieszny lub dra-matyczny. Nast!pnie nale(y dobra% zdj!cia (i inne ilustracje, np. mapy) do naszej historii. Zdj!cia nie musz$ przedstawia% do-s#ownie tego, o czym mówimy. Na przyk#ad, gdy narracja doty-czy szpitala, na zdj!ciach mo(e pojawia% si! lekarz, sala operacyj-na czy nowoczesna aparatura diagnostyczna - nie musi za" poja-wi% si! budynek szpitala. Obrazy powinny ilustrowa%, ale tak(e uzupe#nia% nasz$ opowie"%. Dopowiada% s#owa niewypowiedzia-ne przez narratora.

Za#ó(my, (e chcemy opowiedzie% histori! miasteczka Borne Sulino-wo - czyli tajnym miejscu, które nie istnia#o na polskiej mapie za cza-sów PRL. Scenopis do takiego filmu móg#by wygl$da% w sposób opisa-ny w tabeli obok.

-­

Janusz S. Wierzbicki

68

Histori! mo(na wzbogaci% podk#adem d*wi!kowym. Jednak podczas wyst$pienia na (ywo dobranie odpowiedniego podk#adu oraz jego zmia-na wraz z rozwojem akcji mo(e by% do"% trudna. Je"li muzyka ma zmie-nia% si! automatycznie, wówczas wymaga to perfekcyjnego zgrania na-szej opowie"ci z podk#adem. Mo(e ono jednak zosta% #atwo zaburzone, np. przez zadanie pytania przez publiczno"%. Gdy jednak nam bardzo na podk#adzie zale(y - mo(emy spróbowa% pod#$czy% muzyk! do poszcze-gólnych slajdów w programie prezentacyjnym.

-­

-­

-­

Podsumowuj$c + cyfrowe opowiadanie historii #$czy ze sob$ naj-lepsze cechy dwóch "wiatów. Cyfrowego "wiata fotografii, filmu, mu-zyki ze starym "wiatem snucia opowie"ci. Po#$czenie tych dwóch "wia-tów daje w efekcie o wiele ciekawsze mo(liwo"ci i pozwala prezento-wa% koncepcje, pomys#y czy wydarzenia w sposób znacznie pe#niej-szy, atrakcyjniejszy i skuteczniejszy od slajdów pe#nych tekstu, punk-tów czy wykresów. Towarzysz$ce opowiadaniu emocje oraz oddzia#u-j$ce na wyobra*ni! obrazy i d*wi!ki pozwalaj$ znacznie g#!biej zapa"% w pami!% s#uchaczy wnioskom, faktom czy przedstawianym ideom.

-­-­

-­

Dla systemu Windows jednym z lepszych programów do tworzenia Cyfrowych Opowie&ci jest program PhotoStory.

Borne Sulinowo zawsze by#o miastem tajemniczym, co bezpo"rednio zwi$zane jest z jego histori$. Armiom naszych s$siadów, które w#ada#y miastem poprzednio, zupe#nie nie zale(a#o na nag#o"nieniu swojej dzia#alno"ci.

Ca#a struktura miasta zaprojektowana i zbudowana zosta-#a dla potrzeb Wehrmachtu od podstaw. Da#o to du(e mo(li-wo"ci stworzenia pod ziem$ niejawnej cz!"ci miasta.

Nag#e opuszczenie miasta przez (o#nierzy niemieckich tak(e stanowi tajemnic!. W trakcie walk o Wa# Pomorski, którego Gross Born by# wa(n$ cz!"ci$ sk#adow$, wojska nie-mieckie po prostu wysz#y z miasta, zostaj$c.

Dla (o#nierzy radzieckich i ich rodzin funkcjonowa#a do-brze wyposa(ona s#u(ba zdrowia. )wietnie przygotowani le-karze - specjali"ci w swoich dziedzinach mogli przeprowa-dzi% w#a"ciwie dowolny zabieg dost!pny w tamtym czasie.

Obraz kojarz$cy si! z tajemnic$ i histo-ri$ (np. zapiecz!towanej koperty, starej ksi!-gi, czarnobia#e zdj!cie miasta z pe#ni$ ksi!-(yca w tle).

Zdj!cia miasta z lotu ptaka. Mapa podziemi.

,o#nierze armii niemieckiej uciekaj$cy z pola walki. Obraz walki (najlepiej z tych okolic). Mapa miasta (najlepiej z tamtego okresu). Zdj!cia z tamtego okresu pokazu-j$ce jego stan.

Zdj!cie szcz!"liwej rodziny lub dzieci. Zdj!cie gabinetu lekarskiego. Zdj!cie sali operacyjnej. Zdj!cie aparatury - nowocze-snej jak na swoje czasy.

Tekst opowie#ci Obraz ilustruj%cy opowie#"

69

Przed uruchomieniem programu nale(y: 1. Napisa% scenariusz, najlepiej z tekstem historii, któr$ opo-

wiemy.2. Warto równie( zgromadzi% potrzebne zdj!cia i inne obrazy,

które zilustruj$ opowie"%, w jednym folderze. Dzi!ki temu #atwo przeniesiemy je do programu Photo Story 3 dla Win-dows.

-­

     

dla  Windows?  

1. Odszukujemy w menu Start program Photo  Story  3  dla  Win-­dows i po jego uruchomieniu, zaznaczamy opcj!  Rozpocznij  

2. Nast!pnie wybieramy przycisk ekranowy

1. Wybieramy przycisk ekranowy

Janusz S. Wierzbicki

70

 

1. Po zaimportowaniu zdj!% mo(emy zmieni% ich kolejno"% wybie-raj$c interesuj$cy nas obrazek i przeci$gaj$c go myszk$ we w#a-"ciwe miejsce. Operacj! mo(emy wykona% po kolei dla wielu obrazków, a( ich kolejno"% b!dzie spe#nia#a nasze oczekiwania.

2. Wybieraj$c interesuj$cy nas obrazek mo(emy podda% go korek-cie przy u(yciu podstawowych narz!dzi - naprawy barw, korek-ty efektu czerwonych oczu spowodowanego u(yciem lampy b#yskowej, obrócenia w lew$ lub praw$ stron!. Wybieraj$c przy-cisk Edytuj mo(emy tak(e przyci$% zdj!cie (np. aby pozby% si! efektu czarnych pasów po jego bokach lub u góry i do#u).

3. Po sortowaniu i niezb!dnej korekcie obrazów - mo(emy przej"% do kolejnego kroku wybieraj$c przycisk ekranowy

-­-­

1. Przechodzimy do folderu, w którym zgromadzili"my wszyst-kie ilustracje,

2. Zaznaczamy wszystkie ilustracje, które chcemy doda% do na-szego projektu.

-­-­-­

-­-­-­-­

3. Po zaznaczeniu wszystkich interesuj$cych nas plików nale(y wybra% przycisk ekranowy

-­

+ -­

71

 

1. Wybieramy obrazek, do którego chcemy doda% tekst.

-­

-­

2. Klikamy w polu tekstowym i wprowadzamy tytu#.3. Przy u(yciu narz!dzia czcionki mo(emy dobra% odpowied-

ni jej krój oraz wielko"% i kolor. Dzi!ki kolejnym narz!dziom mo(emy ustali% po#o(enie napisu tytu#owego w poziomie i pionie.

-­

4. Dzi!ki wbudowanym narz!dziom efektów specjalnych mo-(emy zdj!cie lub inny obraz przekszta#ci% np. w rysunek w!-glem, obraz olejny, negatyw, zdj!cie w sepii i inne. Zastoso-wanie tego typu efektu mo(e u#atwi% wprowadzenie tytu#u.

5. Po zako&czeniu pracy z kolejnymi zdj!ciami i grafikami, nadaniu napisów i wprowadzeniu efektów specjalnych zgod-nie z naszymi oczekiwaniami, wybieramy przycisk ekrano-wy Dalej  i przechodzimy do kolejnego kroku kreatora.

1. Wybieramy obrazek którego chcemy doda% narracj!.2. Wpisujemy w polu tekst, który zamierzamy nagra% w postaci

narracji, a który b!dzie odtworzony podczas wy"wietlania.

-­-­

3. Wybieraj$c symbol mikrofonu mo(emy ustali%, który z mi-krofonów zostanie u(yty do nagrania + ma to znaczenie je"li do komputera pod#$czonych jest kilka tego typu urz$dze& (np. wbudowany, pod#$czony wraz z kamerk$ internetow$ lub s#u-chawkami + zazwyczaj nie ma potrzeby wybierania tego przy-cisku ekranowego).

4. Po wybraniu przycisku nagrywania nale(y zacz$% mówi% + w ten sposób nagrana zostanie narracja.

-­

-­

72

-­wania Stop

5. Po nagraniu narracji warto wróci% do pierwszego obrazka i wy-bra% przycisk Opcja ta pozwoli na dodanie pew-nej dynamiki do naszej historii, gdy( pozwala na animowane kadrowanie zdj!% - wykonywanie efektu zbli(enia i oddalenia, jak równie( dodania przej"% mi!dzy kolejnymi obrazami.

 

Dzi!ki dodaniu efektu dynamicznego kadrowania b!dziemy mieli wra(enie przesuwania si! kamery, a tak(e jej zbli(ania lub od-dalania, nad naszym obrazem.

1. Po wybraniu przycisku ekranowego Dostosuj  ruch  na ekra-nie pojawia si! nowe okno. W celu wprowadzenia w#asnego kadrowania poszczególnych obrazów nale(y zaznaczy% opcj!

2. Chwytaj$c za który" z o"miu punktów otaczaj$cych obrazek mo(emy ustawi% pozycj! pocz$tkow$. Wykadrowany w ten sposób fragment ilustracji uka(e si! jako pierwszy.

3. W ten sam sposób mo(emy okre"li% pozycj! ko&cow$ + czyli to co widz ma zobaczy% na ko&cu animacji kadrowania. Pro-gram sam dobierze odpowiedni$ pr!dko"% animacji przesu-wania kadru.

-­

-­

4. Po ustawieniu efektu dynamicznego kadrowania mo(e-my okre"li% efekty przej"% pomi!dzy kolejnymi obrazkami. W tym celu wybieramy kart! .

Takie okienko pojawi si! wówczas, gdy nie wybierzemy przyci-sku „Zapisz”, a b!dziemy chcieli przej"c do kolejnego obrazka.

73

 

W zak#adce mo(emy wybra% w jaki sposób kolejne ob-razki b!d$ pojawia#y si! na filmie. Po wybraniu okre"lonego rodza-ju przej"cia, mo(emy zobaczy% jego podgl$d w górnej cz!"ci okna.

-­+

-­

1. Po wprowadzeniu ustawie& przej"% nale(y wybra% przycisk Zamknij - wrócimy w ten sposób do okna umo(liwiaj$cego nagrywanie narracji.

2. W oknie wy-bieramy przycisk ekranowy

Muzyk! do naszego pokazu mo(emy doda% na dwa sposoby. Wykorzystuj$c dowolny plik muzyczny (np. utwory zapisane w formacie MP3), wystarczy wybra% przycisk Wybierz muzy-k! i wskaza% go. W tym wypadku jednak nale(y pami!ta% o prze-pisach prawa autorskiego. Drugi sposób jest prostszy, ciekawszy i zwalnia nas z konieczno"ci uwa(ania na prawo autorskie, ponie-wa( to my b!dziemy autorami muzyki. Aby skomponowa% utwór wystarczy kilka ruchów myszk$. 1. Wybieramy obrazek, od którego chcemy doda% t#o muzyczne.2. Wybieramy przycisk Otwarte zostanie okno

kreatora muzyki.

74

W celu wygenerowania w#asnego podk#adu muzycznego nale(y wybra% kilka parametrów:

- Gatunek muzyki.- Styl,- Podk#ad, - Nastrój,- Ustali% tempo, - Wybra% nat!(enie, - Nast!pnie korzystaj$c z przycisku odtwarzania mo(emy

sprawdzi% uzyskany efekt. Je"li co" nam nie pasuje - w do-wolnej chwili mo(emy zmieni% dowolny parametr i ponow-nie dokona% ods#uchu.

- Po uzyskaniu satysfakcjonuj$cego t#a wybieramy przycisk ekranowy OK. Wrócimy do okna zatytu#owanego  Dodaj  mu-­

Po powrocie do okna zatytu#owanego Dodaj muzyk! t#a mo(emy skontrolowa% czy muzyka zosta#a dodana zgodnie z oczekiwaniami. Widzimy do których obrazków i jaka muzyka zo-sta#a dodana. Mo(emy tak(e doda% inn$ muzyk! do okre"lonego fragmentu naszego pokazu. W tym celu wybieramy obrazek, od któ-rego chcemy wprowadzi% nowy utwór. Nast!pnie ponownie wy-bieramy przycisk ekranowy i powtórzy% czynno"ci opisane w poprzednim kroku.

Wybieraj$c przycisk ekranowy mo(emy sprawdzi%, jaki efekt uzyskali"my dodaj$c podk#ad muzyczny.

To dobry moment, aby zapisa% projekt. Plik projektu pozwoli w przysz#o"ci wprowadzi% zmiany i ponownie wygenerowa% film. Wybieramy w tym celu przycisk ekranowy

75

1. Zapisuj$c projekt nale(y upewni% si!, gdzie zostanie za-mieszczony. W razie potrzeby mo(emy zmieni% domy"ln$ lokalizacj!.

2. Koniecznie powinni"my zmieni% domy"ln$ nazw! projek-tu aby w przysz#o"ci nie mie% w$tpliwo"ci, któr$ histori! zawiera.

3. Na koniec nale(y wybra% przycisk ekranowy Zapisz. Projekt zostanie zapisany, a program wróci do okna zatytu#owanego  

4. W oknie zatytu#owanym wybieramy przycisk ekranowy

 

Po zapisaniu projektu nale(y jeszcze wygenerowa% film z nasz$ histori$, który b!dzie mo(na odtworzy% na dowolnym komputerze.

1. W oknie nale(y wybra% opcj!

2. Warto sprawdzi% i ewentualnie zmieni% lokalizacj! i nazw! pod jak$ film zostanie zapisany. Mo(emy w tym celu skorzy-sta% z przycisku .

3. Po wybraniu przycisku Dalej program wygeneruje film - w zale(no"ci od liczby dodanych obrazów, muzyki, animacji przej"% i kadrowania, mo(e to potrwa% kilka - kilkana"cie mi-nut. Post!p b!dzie pokazany w oddzielnym oknie.

76

 

Po wygenerowaniu filmu z histori$ zobaczymy ostatnie okienko kreatora programu Photo Story 3 dla Windows.1. Warto upewni% si!, gdzie zosta# nasz film zapisany (i pod

jak$ nazw$).2. Mo(emy odtworzy% gotowy film wybieraj$c opcj! Wy-­

3. Nast!pnie mo(emy zako&czy% program wybieraj$c przycisk ekranowy

*yczymy udanych projektów i ciekawych historii!

skontroluj czy ju( jest...

77

Jestem nauczycielem. Jestem te( wice-dyrektorem, do którego obowi$zków nale(y mi!dzy innymi ca#a sfera zwi$zana z przygo-towaniem, wdro(eniem i wykorzystywaniem multimediów oraz technologii informacyj-no-komunikacyjnych w szkole.

W trzecim roku funkcjonowania dzien-nika elektronicznego jako jedynego systemu dokumentowania pracy dydaktyczno – wy-chowawczej, z wielk$ rado"ci$ przyj$#em fakt, (e nikt ju( w naszej szkole nie wyobra(a so-bie pracy inaczej! Nikt nie my"li ju( o powro-cie do tradycyjnych metod. W zasadzie jest to ju( niemo(liwe. Nawet nie wiem jak to robi$ inni, którzy wype#niaj$ nadal tradycyjn$ „nie-por!czn$ ksi$(k!”… bardzo im wspó#czuj!.

Potem przypomnia#em sobie, (e w gale-rii clipart (takie obrazki, które mo(na sobie pobiera% i wstawia% do prezentacji lub pla-katów) pod has#em „nauczyciel” w wyszu-kiwarce otrzymywa#em jakie" rysunki kobie-ty lub m!(czyzny w dwóch konfiguracjach: albo przy tablicy, albo z dziennikiem pod pa-ch$. No tak…, cho% tablic! wymienili"my na interaktywn$, to nadal tablica, ale ten dzien-nik… Przez dziesi!ciolecia by# naszym fir-mowym znakiem, atrybutem, który dodawa# pewno"ci siebie! Przez chwil! nawet za nim zat!skni#em. Gdy jednak przypomnia#em sobie ten koszmar z wpisywaniem tematów w w$skie rubryczki, poszukiwaniem go w zapleczach przedmiotowych, bieganiem do wuefistów, a potem ich stosy na moim biurku, by zliczy% statystki, skontrolowa% re-alizacj! programu… Ufff. Wszelkie senty-menty leg#y niczym domek z kart.

Co by by#o jednak, gdyby da% nauczycie-lowi znów do r!ki taki atrybut? Tylko lepszy, szybszy, interaktywny? I tu niczym „Pomy-s#owy Dobromir” (taki bohater kreskówki, starsi pami!taj$) pomy"la#em o iPadzie! Ta-kiej magicznej deseczce, co to gdy j$ pog#a-ska%, to zrobi dla Ciebie cuda.

W urz$dzeniu przypominaj$cym gaba-rytami zeszyt 32-kartkowy nagle potrafi#o

   

zmie"ci% si! wszystko! Ca#y dziennik elektro-niczny, dost!p do ocen, frekwencji, tematów, korespondencja z rodzicami. Do#o(yli"my jeszcze s#u(bow$ poczt! elektroniczn$ zsyn-chronizowan$ z serwerem, z kalendarzami – prywatnymi i s#u(bowymi. Do tego dost!p do platformy, do repozytorium plików. No to jeszcze artyku#y, opinie poradni psycho-logiczno-pedagogicznych, wzory pism, dru-ków, regulaminy, indywidualny zestaw lek-tur, podr!czniki, muzyk!, filmy, aplikacje…

No i sta#o si!. Magiczne deseczka zacz!-#a dzia#a%. Nauczyciel ju( ma swój atrybut, a w nim wszyst-ko, czego potrze-buje, i czego nie potrzebuje, albo jeszcze nie wie, (e potrzebuje, a w ka(dej chwili mo(e mie%.

Jakie( by#o zdziwienie nauczycieli, gdy za-cz!li pracowa% z iPadem. Szybko przekona-li si!, (e to nie tylko technologiczny gad(et, ale w pe#ni sprawna i funkcjonalna maszyna, dost!pna na ka(de wyci$gni!cie r!ki, dzia#aj$-ca bez #adowania przez ca#y dzie& intensyw-nej pracy, lub nawet przez kilka dni normal-nej pracy w szkole.

Kolejn$ niespodziank$ by#o to, (e maj$c iPada nie potrzebuj! ju( wcale komputera w klasie.

Moja pierwsza lekcja z iPadem. Delikatnie podnios#em ok#adk! i jednym dotkni!ciem palca otworzy#em dziennik, wpisa#em tema-ty, sprawdzi#em obecno"%, wystawi#em oce-ny. Nagle... cichy dyskretny sygna#, to wiado-mo"% pocztowa od psychologa, (e udost!pni# mi na „skydrive” kolejne materia#y w ramach specjalnych potrzeb edukacyjnych. Rzut oka do kalendarza i dowiedzia#em si!, (e moj$ propozycj! szkolenia z tworzenia mobilnych prezentacji przyj!#o ju( 20 osób.

Na zewn!trznym dysku, w chmurze mam swoje prezentacje, które wcze"niej wykona-

#em w PowerPoint i Keynote, jednym stuk-ni!ciem zaimportowa#em je do iPada. Pod-czas importu pokaza# si! jaki" komunikat, - w urz$dzeniu nie ma takiej czcionki, jaka by#a na komputerze, ale system zamieni# na inn$, chyba nawet #adniejsz$, bardziej czytel-n$. Wszystko dzia#a. Pod#$czy#em swój „atry-but” do projektora, nacisn$#em przycisk „play” i na ekranie pojawi#y si! moje slajdy. Trzy-maj$c w r!ku mój tablet przesuwa#em slajdy, opowiada#em o temacie lekcji, prowadzi#em z uczniami dyskusj!. Co pewien czas powi!k-sza#em niektóre elementy, a niektóre wska-

zywa#em wbudowanym w urz$dzenie lase-rem. Jak? Bardzo prosto – wystarczy, (e przytrzy-ma#em palec na ekranie, (eby pojawi#a si! #adna, czytelna laserowa krop-ka, z pomoc$ której mo-

g#em pokazywa% najwa(niejsze elementy. Ma-gia dzia#a.... By#em bardzo zadowolony. Na kolejnej lekcji chcia#em wykorzysta% t! sam$ prezentacj!, jednak postanowi#em wzbogaci% j$ o dwa dodatkowe slajdy. Okaza#o si! to jesz-cze prostsze ni( my"la#em.

Prezentacje, to dla ka(dego nauczyciela chleb powszedni. To jedno z najcz!"ciej wy-korzystywanych narz!dzi do pracy w szkole.To ulubiony sposób przygotowania i przed-stawiania materia#u.

Pomy"la#em, czy nie by#oby "wietnie, gdyby nauczyciel móg# tworzy% prezenta-cje bezpo"rednio w urz$dzeniu mobilnym? I jeszcze, (eby te prezentacje mo(na by#o przenosi%, (eby nie istnia#y tylko w urz$dze-niu, (eby by#y dost!pne na ka(d$ platform! i na ka(de urz$dzenie? Odpowied* jest zaska-kuj$co oczywista. Jest to mo(liwe! Co wi!-cej? – jest to jeszcze #atwiejsze ni( na pocz$t-ku my"la#em.

Programem do tworzenia prezentacji jest doskonale znany wszystkim u(ytkowni-kom komputerów spod znaku nadgryzione-

-­

-­

Dariusz Stachecki

78

com. Dzi!ki temu ka(dy, kogo o tym po-wiadomi! b!dzie mia# do niej dost!p. B!-dzie móg# j$ odtworzy% lub pobra% na swój komputer, lub inne urz$dzenie mobilne. I tu ma#a niespodzianka: prezentacj! mo(na po-bra% w formacie do wyboru: Keynote, Pdf lub PowerPoint! To si! nazywa integracja i niezale(no"%!

Przekona#em si!, (e mobilne technolo-gie nie tylko s#u($ jako czytniki ksi$(ek czy rozmaitych dokumentów, s$ te( doskona#ym narz!dziem do przygotowania estetycznych, profesjonalnie wygl$daj$cych dokumentów w sposób bardzo przyjazny dla u(ytkownika. Ka(dy znajdzie tu co" dla siebie. Pocz$tkuj$cy szybko wykona znakomitej jako"ci prezenta-cj!, a profesjonalista, gdy tylko zechce odnaj-dzie ca#y szereg wysublimowanych funkcji. Spróbujcie sami! Gor$co polecam.

Autor jest wicedyrektorem Gimna-zjum im. Feliksa Szo#drskiego w No-wym Tomy"lu, wielokrotnie nagradza-nej, nale'(cej do grona kilkudziesi!-ciu najbardziej innowacyjnych szkó# na "wiecie.

go jab#ka – Keynote, a konkretnie jego mo-bilna wersja.

Skoro potrafi#em ju( odtworzy% i zmo-dyfikowa% utworzone wcze"niej na kompu-terze prezentacje, postanowi#em zrobi% na-st!pny krok, czyli zbudowa% j$ od podstaw w iPadzie.

Po uruchomieniu programu zobaczy-#em na g#ównym ekra-nie prezentacje, które wcze"niej zaimporto-wa#em. Aby utworzy% now$, stukn$#em w przycisk „+” w lewym górnym naro(niku i wybra#em opcj! „utwórz prezentacj!”. Do wyboru mia#em kilkana-"cie motywów przygotowanych przez pro-ducenta programu, wystarczy#o wybra% je-den z nich. Pojawi# si! ekran doskonale zna-ny z wielu programów tego typu przeznaczo-nych na komputer stacjonarny. Z lewej stro-ny miniatury slajdów, poni(ej przycisk „+”, (eby doda% nowy slajd – to nawigator, dzi!-ki któremu mog#em dodawa%, usuwa%, gru-powa% slajdy lub zmienia% kolejno"% ich wy-"wietlania.

Porz$dkowanie okaza#o si! niebywale in-tuicyjne, wystarczy#o przytrzyma% d#u(ej palec na slajdzie, który chcia#em przenie"%, a potem przesun$% w wybrane miejsce. Ge-nialne w swej prostocie i formie! Wi!ksz$ cz!"% ekranu zajmuje slajd, który w#a"nie chc! edytowa%. Stukaj$c w przygotowane w szablonie pola mog#em z #atwo"ci$ doda-wa% w#asne teksty, obrazy i animacje. W pra-wym górnym naro(niku umieszczono pi!% wygodnych przycisków, dzi!ki którym mo(-na wyposa(y% prezentacj! w niezb!dne ele-menty i doda% imponuj$ce efekty. Wszystkie narz!dzia do tworzenia w#asnych elementów na slajdzie mia#em dost!pne pod ikon$ przy-cisku z krajobrazem, który w iPadzie oznacza zawsze dodanie jaki" mediów. Do dyspozycji mia#em teksty, kszta#ty, tabele, wykresy, a na-wet zdj!cia i filmy!

Jakim zaskoczeniem by#a dla mnie p#yn-no"% i szybko"% wstawiania do prezenta-cji materia#ów wizualnych. Po prostu przy-jemno"%. Ka(dy element slajdu mog#em do-wolnie przekszta#ca%, zmienia% rozmiar i po-#o(enie, dodawa% efekty, dzi!ki którym pre-zentacje nabiera#y szczególnego wyrazu. Bar-dzo podoba#o mi si! to, (e cokolwiek robi#em z moj$ prezentacj$, to efekt zawsze by# este-

tyczny. Powia#o zaczarowan$ krain$… Ma-giczna deseczka robi cuda. A tak naprawd!, to chyba ten program jest tak skonstruowa-ny, (e nie mo(na zrobi% brzydkiej prezentacji!

Szybko zauwa(y#em te(, (e nie ma tu cze-go" takiego jak zapisywanie pliku. Moja pre-zentacja zapisuje si! automatycznie. Nigdy nie trac! efektów swojej pracy, a po ponow-

nym w#$czeniu urz$-dzenia, jestem do-k#adnie w tym sa-mym miejscu, gdzie sko&czy#em wcze-"niej prac!.

Gdy sko&czy#em ju( swoja prezentacj!, gdy doda#em zdj!cia, rysunki, teksty i kli-py multimedialne, wybra#em te( ciekawe efekty przej"%, tam gdzie to by#o potrzeb-ne (kilka niepotrzebnych te(, no musia#em sprawdzi% jak to wygl$da ), to postanowi#em przyjrze% si! jakie opcje kryj$ si! pod ikon$ klucza, który zwykle w aplikacjach na iPa-da oznacza# dost!p do ró(nego typu narz!-dzi mi!dzy innymi udost!pniaj$cych do-kumenty. Znalaz#em tu te( bardzo ciekaw$ opcj! interaktywnych hiper#$czy, dzi!ki któ-rym mog! zbudowa% prawdziwie interak-tywne prezentacje, odsy#a% po stukni!ciu do okre"lonego slajdu. W taki sposób stworzy-#em szybko interaktywny quiz.

Stukn$#em tak(e w opcj! „Udost!pnij lub drukuj”. Okaza#o si! te(, (e wbrew pocz$tko-wym moim obawom mam tu ca#e mnóstwo opcji. Mog! swoj$ prezen-tacj! wydrukowa%, udo-st!pnia% w chmurze nie mam co, bo ona ju( sama si! udost!pni#a! Przecie( w konfiguracji urz$dzenia wybra#em opcj! synchro-nizowania dokumentów z us#ug$ „Cloud”. Mog! wys#a% prezentacj! pocz-t$, wys#a% do iTunes, czy-li uniwersalnego progra-mu s#u($cego do synchro-nizacji urz$dzenia mobil-nego z komputerem. Mog! równie(, dzi!ki protoko#o-wi „WebDAV” skorzysta% z którego" z moich wirtual-nych e-dysków.

Mog! moj$ prezenta-cj! udost!pni% na iWork.

Dariusz Stachecki, wicedyrektor i Andrzej Wa!%-sa, dyrektor Gimnazjum im. Feliksa Szo!drskiego w Nowym Tomy&lu z iPadami. Mobilne technolo-gie to dla nich chleb powszedni.

79

Wszystko zacz!#o si! 7 lat temu... zu-pe#nie przypadkowo. Szko#a wzi!#a wtedy udzia# w unijnym konkursie, promuj$cym ekologi!. Artur Rudnicki, wicedyrektor, ju( nawet nie do ko&ca pami!ta, czego doty-czy#. Pami!ta za to wygran$. Pierwsze miej-sce. Bo to w#a"nie ona uruchomi#a lawin!. Stwierdzi#, (e aby da% swoim uczniom prze-wag! nad innymi, nie mo(e zafundowa% im kolejnych nudnych lekcji, klepanych pro-sto z podr!czników. Musi zrobi% co" inne-go. Stworzy% szko#! XXII wieku. Na pocz$-tek wraz z ca#$ ekip$ nauczycieli zainstalo-wa# na dachu panele s#oneczne, aby zmniej-szy% zu(ycie energii w szkole, wypo(yczy# od firm informatycznych najnowszy, nie-dost!pny jeszcze w sklepach sprz!t, (eby uczniowie mogli pozna% nowoczesne tech-nologie i stworzy# najwi!ksze targi eduka-

cyjne w Radomiu. A wszystko praktycznie za darmo. Jak to mo(liwe? - Z ch!ci$ opo-wiem. Zapraszam - u"miecha si!, otwiera-j$c drzwi gabinetu.

- Najpierw by#y pomys#y. Mnóstwo po-mys#ów – mówi Rudnicki. - A potem trzeba by#o dobra% odpowiednich ludzi, aby je zre-alizowa%. Takich, którym b!dzie si! chcia-#o robi% ponad norm!. To si! uda#o, dzi!-ki ci!(kiej pracy przysz#a renoma. Zespó# Szkó# Technicznych w Radomiu kszta#c$cy w sze"ciu kierunkach: technikum informa-tyczne, elektryczne, energetyczne, mecha-niczne, mechatroniczne i zasadnicz$ szko#! zawodow$, jest ju( znany w "rodowisku. W

2010 roku zyska# tytu# Innowacyjnej Szko-#y, a od zesz#ego roku nale(y do programu „Partners in Learning” Microsoftu. Firma zapewnia uczniom szkolenia i wysokiej ja-ko"ci pomoce naukowe. Cz#onkostwem mo(e poszczyci% si! zaledwie 100 placówek na ca#ym "wiecie. Jednak tak(e inne firmy chc$ wspó#pracowa% ze szko#$, np. dostar-cza% jej do testowania najnowszy sprz!t. - Ale nie zawsze tak by#o – mówi dyrektor.

Na pocz$tku sam musia# puka% od drzwi do drzwi, aby móc wypo(ycza% laptopy. To w#a"nie z nich powsta#o „Laboratorium Nowych Technologii”, w którym ucznio-wie mog$ ogl$da% i zapoznawa% si! z naj-nowszymi gad(etami. No i jest jeszcze pro-gram certyfikuj$cy. - Uzna#em, (e mu-sz! zapewni% dzieciakom dobry start – wy-ja"nia dyrektor. Taki, (e gdy headhunte-rzy b!d$ przegl$dali tysi$ce CV, na rozmo-

w! zdecyduj$ si! zaprosi% mojego ucznia – wyja"nia Rudnicki. W#a"nie dlate-go w ramach szkolnego programu w ka(dej klasie s$ przeprowadzane pro-fesjonalne szkolenia Mi-crosoftu - IT Academy Advanced (który ma tyl-ko 5 szkó# w ca#ej Polsce), Novell Academic Tra-ining Linuxa czy Cisco Networking. Odbywaj$ si! one po angielsku, a po ich uko&czeniu ucznio-wie b!d$ mogli znale*% prac! na ca#ym "wiecie. To cz!sto dla nich wielu absolwentów gimnazjów w Radomiu wybiera w#a-"nie t! szko#!. - S#ysza-

– Gdy do naszej szko!y przychodzi pracodawca, wchodzi do czwartej klasy „elektryki” i mówi do uczniów, 'e gdy tylko j% sko+cz%, chce zatrudni" co najmniej po!ow$ z nich. A oni odpowiadaj%, 'e dzi$kuj%, ale ju' pracuj% – opowiada Andrzej Rudnicki, zast$pca dyrektora Zespo!u Szkó! Technicznych w Radomiu.

Ola Piontek

80

#em, (e po tym technikum nie ma proble-mu ze znalezieniem zatrudnienia. - mówi Ryszard Bartosz z drugiej klasy. Wielu na-szych nauczycieli sko&czy#o w#a"nie t! szko-#!, a teraz t! wiedz! przekazuj$ nam. Tu na-prawd! mo(na si! wiele nauczy% – potwier-dza Agnieszka Sa#aci&ska, jedna z dwudzie-stu dziewczyn w szkole, wszystkich z klasy informatycznej.

Ale nie tylko nowoczesny sprz!t i szko-lenia sprawiaj$, (e szko#a jest wyj$tkowa. Równie( podej"cie do nauki. Teoria to tyl-ko baza, a na wi!kszo"ci zaj!% uczniowie s$ rzucani na g#!bok$ wod!. - W zesz#ym ty-godniu dosta#em nowy sprz!t z Poznania – mówi Artur Rudnicki - Kaza#em uczniom go skonfigurowa% i wyszed#em na pó# go-dziny. Potem wróci#em, odpowiedzia#em na wszystkie pytania i znowu wyszed#em. Bo nie chodzi o to, (ebym im pokaza# od A do Z jak co" nale(y zrobi%. Oni musz$ umie% poradzi% sobie sami, bo tego b!dzie si! od nich wymaga#o w pracy. A gdy nie b!d$ tego umieli, na ich miejsce czeka ju( pi!ciu innych ch!tnych – wyja"nia. Dlate-go gdy w szkole zepsuje si! jaki" kompu-ter, nigdy nie wzywa si! nikogo do napra-wy. Wszystko robi$ uczniowie. I faktycznie, gdy wchodzimy na zaj!cia z mechatroniki, nikt nie siedzi znudzony w #awce. Wszyscy ch#opcy, jak jeden m$(, stoj$ pochyleni nad silnikiem i z wypiekami na twarzy co" oma-wiaj$. - W#a"nie wykonuj$ rozruch silnika z mo(liwo"ci$ jego obrotu – t#umaczy mi W#adys#aw Nabia#ek, nauczyciel mechatro-niki. Szczerze, to niewiele mi to mówi, ale ch#opcy doskonale wiedz$, co maj$ robi%. Tego typu %wiczenia to standard na zaj!-ciach. Szybkie rozrysowanie budowy urz$-dzenia na tablicy, kilka minut t#umacze-nia, a reszta to czysta praktyka. Bo chodzi o stworzenie wysokiej klasy fachowców, na których teraz jest zapotrzebowanie. Bez-robocie w"ród m#odych, zw#aszcza w Ra-domiu, jest ogromne. - Ale gdy do naszej szko#y przychodzi pracodawca, wchodzi do czwartej klasy elektryki i mówi do uczniów, (e gdy tylko j$ sko&cz$, chce zatrudni% co

najmniej po#ow! z nich. A oni mu odpo-wiadaj$, (e dzi!kuj$, ale ju( pracuj$ – wy-ja"nia Rudnicki.

Mimo "cis#ych specjalizacji, szkole zale-(y tak(e na tym, aby uczniowie byli wszech-stronni. Przyda im si! to, gdy zdecyduj$ si! na studia. A wed#ug dyrektora, wi!kszo"% chce pó*niej kontynuowa% nauk!. Dlate-go placówka jest zaanga(owana te( w inne dzia#ania, m.in. ekologi!. Na dachu szkol-nego budynku zainstalowane s$ dwa pane-le s#oneczne, które zaopatruj$ ok. 20 proc. szko#y w darmow$, ciep#$ wod!. Co roku, od ok. 7 lat, szko#a razem z Politechnik$ Ra-domsk$ organizuje te( konferencje, któ-re maj$ uczula% uczniów gimnazjów i szkó# ponadgimnazjalnych na problemy ochro-ny "rodowiska. Zje(d(aj$ si! na ni$ dziecia-ki z ca#ej Polski, a nawet eksperci z zagranicy. Raz uda#o si! pozyska% fachowców z Fran-cji, którzy opowiadali o sk#adowaniu odpa-dów radioaktywnych. Cz!"% konferencji to przewa(nie wyk#ady. Ale (eby dzieciaki si! nie nudzi#y s$ te( warsztaty, które pokazu-j$, jak np. mo(na zrobi% diod! z jab#ka albo

jak turbina nap!dza samolot. S$ te( konkur-sy, w których mo(na wygra% laptopy, a na-wet jak pi!% lat temu, wycieczk! do Brukse-li. Oprócz tego szkolny o"rodek kariery or-ganizuje co roku Ogólnopolskie Targi Szkó# Wy(szych, na których wystawia si! kilkana-"cie uczelni. Podczas tej edycji by#o ich a( 17. )ci$ga na nie m#odzie( z ca#ego Radomia i okolic, aby si! dowiedzie%, jakie maj$ mo(-liwo"ci po uko&czeniu liceum czy techni-kum. Nie mówi$c o darmowym hot spocie na terenie ca#ej szko#y czy licznych wymia-nach mi!dzynarodowych. Na jednej z nich, we Francji, by# ucze& czwartej klasy, Bar-tek Siewierski. Zapytany, co s$dzi o swoich paryskich rówie"nikach mówi – Zdecydo-wanie maj$ lepszy sprz!t. Ale nawet mimo tego, mogliby si! od nas wiele nauczy%. To chyba najlepsza opinia jak$ móg# wystawi% swojej szkole.

Czy mo(na j$ jeszcze jako" ulepszy%? - Chcia#bym stworzy% now$ pracowni! infor-matyczn$ – zdradza Artur Rudnicki. Mam ju( prawie wszystko, oprócz twardych dys-ków do komputerów. Po powodzi na Taj-wanie strasznie podro(a#y i przekroczy#o to nasz bud(et. Ale na pewno co" wymy"l!. Je-(eli co" sobie postanowi!, to zawsze musz! to osi$gn$% – rozwesela si!.

Od 2010 roku Zespó! Szkó! Technicznych w Radomiu szczyci si$ tytu!em Innowacyjnej Szko!y i nale'y do programu „Partners in Learning” Microsoftu.

81

Platformy e-learningowe (a w"ród nich te bezp#atne, które mog$ by% zainstalowane w ka(dej szkole) i dost!pne na nich us#ugi umo(liwiaj$ nauczycielom m.in. projekto-wanie zaj!%, przygotowanie i osadzanie ma-teria#ów multimedialnych, komunikowanie si! z uczniami, przesy#anie zada& do wyko-nania, organizowanie pracy grupowej przez internet czy badanie osi$gni!% uczniów. Aby kszta#cenie zdalne mog#o uzupe#nia% oraz efektywnie wspiera% tradycyjne kszta#cenie, konieczne jest przygotowanie nauczycieli do obs#ugi platformy i wdro(enia elementów e-learningu w szko#ach.

Na bazie naszych wieloletnich do"wiad-cze&, przygotowali"my program doskona-lenia nauczycieli w zakresie projektowania zdalnych form kszta#cenia, a nast!pnie opra-cowali"my projekt, który w 2009 roku zg#o-sili"my na konkurs og#oszony przez Urz$d Marsza#kowski w 'odzi w ramach Dzia#ania 9.4 Programu Operacyjnego Kapita# Ludz-ki – Wysoko wykwalifikowane kadry syste-mu o"wiaty. Projekt zosta# pozytywnie oce-niony i otrzyma# dofinansowanie ze "rod-ków Unii Europejskiej w ramach Europej-skiego Funduszu Spo#ecznego. Umo(liwi#o to realizacj! du(ego przedsi!wzi!cia, które obj!#o swoim zasi!giem ca#e województwo #ódzkie i umo(liwi#o przygotowanie trzy-stu nauczycieli do wdro(enia elementów e-learningu w szko#ach.

Grup! docelow$ projektu stanowi#y na-uczycielki i nauczyciele wszystkich przed-miotów z gimnazjów, liceów ogólnokszta#-c$cych, profilowanych i uzupe#niaj$cych, którzy chcieli podnie"% swoje kompetencje w zakresie ICT. Podczas realizacji projektu uzyskali"my zgod! na poszerzenie tej gru-py docelowej o nauczycieli techników, co umo(liwi#o obj!cie wsparciem nauczycieli z wi!kszej liczby szkó# i zwi!kszy#o zasi!g oddzia#ywania projektu.

 

W ramach projektu zorganizowane i przeprowadzone zosta#y dwa rodzaje kur-sów, które uko&czy#o #$cznie trzystu na-uczycieli:

Projektowanie i wdra'anie zdal-nych form kszta#cenia (dla nauczy-cieli przedmiotów humanistycznych, matematyczno-przyrodniczych oraz j!zyków obcych).

Administrowanie platform( zdal-nego kszta#cenia (dla nauczycieli przedmiotów informatycznych).

Zaj!cia by#y prowadzone od czerw-ca 2010 roku do ko&ca grudnia 2011 roku, w ci$gu tygodnia w godzinach popo#udnio-wych lub w systemie weekendowym (w so-boty i niedziele). Ka(dy z kursów obejmo-wa# 90 godzin zaj!% stacjonarnych, które prowadzone by#y w 15-osobowych grupach w pracowniach komputerowych 'CD-NiKP, wyposa(onych w sprz!t i oprogra-mowanie niezb!dne do organizowania spe-cjalistycznych zaj!% informatycznych.

Uzupe#nieniem zaj!% stacjonarnych by#y 10-godzinne zaj!cia na odleg#o"% (na plat-formie Moodle). W ich trakcie nauczy-ciele byli zobowi$zani do udzia#u w dys-kusjach, wykonywania zada& i przesy-#ania ich do prowadz$cych z wykorzy-staniem odpowiednich narz!dzi platfor-my e-learningowej. Mieli równie( do-st!p do materia#ów dydaktycznych (w formie tekstowej, prezentacji, na-gra&, filmów i obrazów) umieszczonych na platformie. Oprócz materia#ów multi-medialnych uczestnicy otrzymali przygo-towane na potrzeby projektu podr!czniki w formie drukowanej.

Dla ka(dej grupy nauczycieli zosta#o zor-ganizowanych 16 godzin konsultacji.

 

Niezmiernie w kszta#ceniu zdalnym utrzymanie stale wysokiego poziomu ak-tywno"ci uczestników szkolenia. O za#o-(eniach i celach edukacyjnych ka(dy ucz$-cy si! powinien zosta% powiadomiony na samym pocz$tku kursu. Dlatego tak istot-ne znaczenie dla przebiegu zaplanowane-go procesu zdalnego kszta#cenia ma sylabus kursu, który tworzyli równie( nauczycie-le – uczestnicy kursów prowadzonych w ra-mach projektu Doskonalenie umiej%tno&ci infor-matycznych nauczycieli w zakresie projektowania zdalnych form kszta!cenia. Sylabus musi zawie-ra% informacje o tematyce zaj!%, celach, ter-minach, dodatkowych lekturach, aktywno-"ciach zaplanowanych w ramach kursu oraz pracach zaliczeniowych, systemie ocenia-nia, czy te( zasadach zaliczania poszczegól-

Anna Koludo

82

nych modu#ów kursu. Ka(dy nauczyciel na pocz$tku opracowa# tak(e struktur! mate-ria#ów dydaktycznych i rodzaje aktywno"ci uczniów, które b!d$ dost!pne na jego kursie oraz zaplanowa# sposób wdro(enia kursu.

Podczas zaj!% w modu#ach Obs!uga plat-formy Moodle i Metodyka kszta!cenia zdalne-go uczestnicy zostali przygotowani do ob-s#ugi platformy i wszystkich dost!pnych na niej narz!dzi, w tym mechanizmów komu-nikowania si! z uczniami, tworzenia kur-sów, umieszczania ich na platformie oraz za-rz$dzania nimi. Poznali tak(e ró(ne sposoby aktywizowania i motywowania uczniów po-przez platform! Moodle z uwzgl!dnieniem pracy grupowej.

pakietów    

 

Istotnym elementem kursów prowadzo-nych w ramach projektu by#o przygotowy-wanie przez nauczycieli w#asnych materia-#ów dydaktycznych, "ci"le dostosowanych do wcze"niej zaplanowanych kursów i kon-kretnej grupy odbiorców. Materia#y te zosta-#y wykonane w formie multimedialnej i cz!-sto interaktywnej.

Pami!tajmy, (e materia#y multimedial-ne anga(uj$ do odbioru informacji ró(ne re-

ceptory u cz#owieka. Jedne i te same tre"ci b!d$ce przedmiotem uczenia si! mog$ by% przedstawione w taki sposób, aby by#y od-bierane ró(nymi drogami, w zale(no"ci od indywidualnych predyspozycji odbiorcy, a tym samym lepiej zapami!tywane. Multi-media #$cz$ wiele "rodków przekazu: film, wideo, animacje, tekst, obrazy, narracj!, mu-zyk! oraz inne d*wi!ki. Interaktywny cha-rakter materia#ów multimedialnych umo(li-wia u(ytkownikowi przegl$danie i wyszuki-wanie informacji, ale równie( powrót do in-formacji najbardziej przydatnych dla niego w danej chwili. Ka(da informacja mo(e by% zatem przekazana w ró(ny sposób, wzbo-gacona filmami, zdj!ciami lub d*wi!kami. Zwi!ksza to zainteresowanie prezentowan$ tematyk$, stopie& zrozumienia i zapami!-tania informacji oraz atrakcyjno"% procesu uczenia si!.

Materia#y dydaktyczne tworzone przez nauczycieli na potrzeby projektowanych przez nich kursów mia#y struktur! tema-tycznych pakietów multimedialnych. Po-winny one sk#ada% si! ze zbioru jednostko-wych elementów, zawieraj$cych multime-dialne materia#y prezentuj$ce ró(ne tre"ci kszta#cenia, interaktywne %wiczenia, dysku-sje, zadania, projekty, s#owniki itp. Opubli-kowany na platformie pakiet powinien:

Okre"la% dla kogo jest przeznaczo-ny oraz umo(liwi% ewentualne zdia-gnozowane umiej!tno"ci ucz$cych si! (przed przyst$pieniem do korzystania z pakietu).

Przekazywa%, w formie multimedial-nej, niezb!dne informacje w okre"lo-nym zakresie tre"ciowym lub wskazy-wa% ich *ród#a.

Proponowa% wykonanie %wicze& kszta#tuj$cych przewidziane umiej!t-no"ci.

W sposób interaktywny sprawdza% ukszta#towane umiej!tno"ci.

Umo(liwi% komunikacj! pomi!dzy uczestnikami procesu dydaktycznego.

Wszystkie elementy wchodz$ce w sk#ad jednego pakietu musz$ by% ze sob$ w logicz-ny sposób po#$czone i zapewnia% kontynu-acj! kszta#cenia. Ucze& korzystaj$cy z pakie-tu powinien po sprawdzeniu swoich umie-j!tno"ci automatycznie przej"% na wy(szy poziom kszta#cenia – do kolejnego modu#u tematycznego.

Zgodnie z programem kursu, nauczycie-le w ramach tworzonych przez siebie pakie-tów zaprojektowali: materia#y tekstowe pu-blikowane w formacie PDF, elementy gra-ficzne wyst!puj$ce jako oddzielne elementy lub wchodz$ce w sk#ad bardziej z#o(onych materia#ów tekstowych i multimedialnych, elementy d*wi!kowe i filmowe, prezentacje multimedialne, narz!dzia pomiaru dydak-tycznego w postaci interaktywnych testów, krzy(ówek i innych interaktywnych zada&.

Szczególne znaczenie w dydaktyce po-winny odgrywa% materia#y graficzne. Zgod-nie ze stwierdzeniem „obraz wart tysi$-ca s#ów”, wszyscy uczestnicy kursów pro-jektowali materia#y graficzne do zilustro-wania wybranych tre"ci kszta#cenia, któ-rych opis by#by dla ucznia zbyt trud-ny i niezrozumia#y. Nauczyciele zosta-li przygotowani do pozyskiwania, two-rzenia i przetwarzania grafiki rastrowej, a w szczególno"ci do optymalizowania jej parametrów, przygotowania fotomonta(u, dodawania tekstu do rysunku, tworzenia animacji, wykonywania retuszu zdj!%, wyci-nania fragmentów obrazu z t#a. Oczekiwa-nia uczestników kursu by#y ró(ne, co wyni-ka#o ze specyfiki projektowanego przez nich kursu. Dlatego konieczne by#o zaprezento-wanie w ramach tego modu#u wielu ró(-nych mo(liwo"ci programów graficznych. W trakcie zaj!% stacjonarnych wykorzystane zosta#o profesjonalne oprogramowanie do obróbki grafiki Adobe Photoshop, w domu nauczyciele najcz!"ciej pracowali wykorzy-stuj$c darmowy program GIMP.

 

Jeden z modu#ów kursu obejmowa# ob-róbk! d*wi!ków cyfrowych, co mia#o istotne znaczenie podczas nagrywania przez nauczy-cieli w#asnych narracji dla potrzeb projekto-wanych pakietów edukacyjnych. Niezb!d-na okaza#a si! umiej!tno"% edycji d*wi!ku, a zw#aszcza odszumiania (w celu uzyska-nia najlepszej jako"ci d*wi!ku), przygoto-wywania w#asnego podk#adu muzyczne-go lub wycinania niepotrzebnych fragmen-tów narracji. W trakcie zaj!% wykorzystywa-

(ódzkie Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kszta!cenia Praktycznego

przez pó! roku przeszkoli!o ponad trzystu nauczycieli. Uczestnicy warsztatów dowiedzieli si$, jak

projektowa" zdalne formy kszta!cenia oraz administrowa" specjaln%

platform% do tego przygotowan%.

83

ny by# darmowy program Audacity. Zwró-cono równie( uwag! na zalety i mo(liwo-"ci wykorzystania systemowego rejestrato-ra d*wi!ku elementu systemu operacyjnego Windows XP. W systemach Windows Vista i 7 dost!pne narz!dzie do nagrywania d*wi!-

ków nie sprawdza si! i wtedy niezb!dny sta-je si! inny program, np. Audacity. Finalnym efektem zaj!% z obróbki d*wi!ków cyfro-wych by#o przygotowanie przez nauczycieli narracji z podk#adem muzycznym, które wy-korzystane by#y do projektowanych lekcji.

Aby przygotowa% nauczycieli do tworze-nia materia#ów filmowych, wykorzystywa-nych w procesie dydaktycznym, kursy zawie-ra#y modu#, w ramach którego s#uchacze po-znali obs#ug! darmowego programu Cam-Studio, s#u($cego do nagrywania sekwencji wideo z pulpitu (i tego co si! na nim dzieje) w celu stworzenia demonstracji. Omówio-ne zosta#y sposoby i oprogramowanie (rów-nie( darmowe) do pobierania filmów z ser-wisów internetowych, takich jak YouTube, aby mo(na je by#o umieszcza% offline w ma-teria#ach dydaktycznych. Nauczyciele po-znali równie( obs#ug! kamer wideo, a ma-teria#y filmowe obrabiali w profesjonalnym programie Pinnacle Studio, przygotowuj$c z nich materia#y dydaktyczne.

   

W ramach kursów prowadzone by#y równie( zaj!cia z pomiaru dydaktyczne-go, podczas których uczestnicy przygoto-

wali w#asne narz!dzia, które mogli wyko-rzystywa% na swoich e-kursach, aby bada% osi$gni!cia uczniów. Wykorzystano do tego celu platform! Moodle, i dost!pne na niej narz!dzia pomiaru, tworz$c quizy zawiera-j$ce pytania zamkni!te o ró(norodnej for-

mie. Prowadz$cy zaj!-cia zwracali uwag! na zasady konstruowa-nia zada& zamkni!-tych, aby by#y one po-prawne i zbli(one for-m$ do zada&, z jaki-mi uczniowie mog$ si! spotka% np. na egzami-nach zewn!trznych. W ramach kursu za-prezentowany zosta# tak(e sposób tworze-nia zada& multimedial-nych i interaktywnych z wykorzystaniem pro-

gramu Hot Potatoes.

 

Kursy na platformie e-learningowej przygotowane przez nauczycieli, któ-rzy wzi!li udzia# w projekcie, skierowa-ne s$ do uczniów w ró(nym wieku, o od-miennych potrzebach edukacyjnych i po-zwalaj$ osi$gn$% rozmaite cele edukacyj-ne. Ka(dy z nauczycieli podda# analizie swój proces dydaktyczny i wybra# ten ob-szar, w którym mog$ by% wykorzystane formy kszta#cenia zdalnego. Na platfor-mie Moodle wykorzystywanej na potrze-by naszego projektu znalaz#y si! zarów-no kursy dla uczniów maj$cych trudno-"ci z nauk$ lub opanowaniem niektórych partii materia#u, kursy których uczestni-kami s$ uczniowie przygotowuj$cy si! do egzaminów gimnazjalnych, maturalnych, a tak(e konkursów przedmiotowych. Na platformie prowadzone by#y równie( do-datkowe zaj!cia o tematyce wykraczaj$cej poza podstaw! programow$, np. tradycyj-ne ko#ka przedmiotowe, które dzi!ki zdal-nej formie kszta#cenia zyska#y zupe#nie now$ form!. W zaprojektowanych przez nauczycieli zaj!ciach zdalnych uczestni-czy#y grupy licz$ce od kilku do ponad stu osób.

   

 

Alina Krawczyk, Zespó! Szkó! Ponad-gimnazjalnych w Bia!ej Rawskiej

Dla nauczyciela z niemal trzydziestolet-nim sta(em, zdalne kszta#cenie mo(e by% nie lada wyzwaniem. Jestem wspó#orga-nizatork$ cyklicznej imprezy "rodowisko-wej w swojej miejscowo"ci – Turnieju Or-tograficznego Bialszczan. Dobra organiza-cja takiego przedsi!wzi!cia wymaga udzie-lenia pomocy tym, którzy przygotowuj$ si! do udzia#u w konkursie. I to w#a"nie przy-szli uczestnicy turnieju – dzieci, m#odzie( i doro"li – stali si! adresatami mojego kursu: Jego Wysoko&$ S!owo… – ortografia polska w re-gu!ach i wyj"tkach.

Celem kursu, obok podniesienia kom-petencji j!zykowych, by#o stworzenie miej-sca spotka& uczestników turnieju i organi-zatorów. Podejmuj$c si! wdro(enia e-kursu w"ród grupy osób ca#kowicie mi nieznajo-mych, mia#am "wiadomo"% mnogo"ci pro-blemów, ale ta forma pracy wydawa#a mi si! jedyn$ skuteczn$ do osi$gni!cia celów, któ-re sobie wyznaczy#am. Dlatego postanowi-#am zaryzykowa%.

Ju( w sylabusie zaznaczy#am, (e uczestni-cy mog$ korzysta% z kursu na dwa sposoby:

Kurs s#u(y uczestnikom tylko do do-skonalenia umiej!tno"ci poprawnej pi-sowni. Uczestnicy korzystaj$ z niego w sposób ca#kowicie dowolny, a zada& oznaczonych jako obowi$zkowe nie prze-sy#aj$ do oceny.

84

 

Kurs jest traktowany nie tylko jako ro-dzaj zabawy edukacyjnej, ale mo(e stanowi% dla uczestnika zadanie, którego wykonanie uwie&czone b!dzie zdobyciem certyfikatu. W tym celu uczestnik powinien tak(e sys-tematycznie wykonywa% zadania obowi$z-kowe (zawarte w plikach Test zaliczeniowy) i przesy#a% je do oceny. Te zadania to g#ów-nie zestawy %wicze& zapisane w pliku Word. Czasami s$ to inne polecenia, odwo#uj$ce si! do wskazanego tekstu.

Praca zosta#a zaplanowana na trzydzie"ci siedem godzin. Kurs trwa# siedem tygodni, a tre"ci kszta#cenia by#y podzielone na sze"% modu#ów:

Modu# I – Zasady u(ycia wybranych samog#osek i spó#g#osek.

Modu# II – Wielkie i ma#e litery. Modu# III – Pisownia #$czna lub roz-dzielna.

Modu# IV – Pisownia skrótów i skró-towców.

Modu# V – U(ycie #$cznika i dzielenie wyrazów.

Modu# VI – Zasady interpunkcji.

Przygotowany przeze mnie ortogra-ficzny pakiet edukacyjny zawiera#:

zestaw niezb!dnych wiadomo"ci orto-graficzno-interpunkcyjnych (prezen-tacje PowerPoint, pliki PDF),

%wiczenia ortograficzno-interpunk-cyjne doskonal$ce poprawn$ pisow-ni! (quizy, krzy(ówki, zadania z luk$, zadania na dobieranie, testy wyboru i inne, wykonane w programie Hot Potatoes),

%wiczenia kszta#tuj$ce umiej!tno"ci ortograficzno-interpunkcyjne, które podlega#y punktowej ocenie (dla osób ubiegaj$cych si! o certyfikat – pliki Word),

WebQuest (Reforma polskiej ortografii – potrzebna czy nie?),

omówienie Ortofrajdy jako metody uczenia si! ortografii,

zestawienie wyrazów do nauki metod$ wzrokow$,

zestawienie hase# o trudnej pisowni, zestawienie hase# równobrzmi$cych o ró(nej pisowni,

ortografia w wierszach i opowiada-niach,

adresy stron internetowych omawiaj$-cych zagadnienia ortograficzno-inter-punkcyjne,

adresy poradni j!zykowych.

Do ka'dego modu#u do#(czy#am te' pliki, które poszerzaj( wiedz! ogóln( z zakresu poprawno"ci j!zykowej:

artyku# tygodnia,

witryn! tygodnia, lektur! tygodnia.

Na serwerze uruchomi#am równie( fo-rum dyskusyjne umo(liwiaj$ce wymian! pogl$dów mi!dzy uczestnikami kursu oraz czat, który pozwala na rozstrzyganie proble-mów podczas rozmów on-line.

Metody i "rodki stosowane na kursie nie by#y wyszukane. Postawi#am na ich skutecz-no"%, nawet je"li odbywa#o si! to kosztem atrakcyjno"ci.

Najtrudniejszy by# pocz$tek. Nale(a#o znale*% sposób informowania uczestników turnieju o mo(liwo"ci skorzystania z kursu, a przede wszystkim pokaza% im sposób lo-gowania. Informacje o kursie rozpowszech-ni#am kilkoma drogami:

Strona internetowa Turnieju Ortogra-ficznego Bialszczan – tu obok zapro-szenia do skorzystania z kursu umie-"ci#am tak(e instrukcj! logowania.

Wyjazdy do miejscowych szkó# i roz-mowy z polonistami, celem pokaza-nia zawarto"ci kursu. Jednocze"nie prosi#am nauczycieli, by informowa-

li uczniów o mo(liwo"ci skorzystania z przygotowanych materia#ów.

Poczta elektroniczna – ka(dy, kto zg#o-si# swój udzia# w turnieju, automatycz-nie otrzymywa# informacje o kursie i dok#adn$ instrukcj! logowania na kurs.

Z kursu skorzysta#o ponad 110. uczest-ników. Ich zaanga(owanie by#o ró(ne, tyl-ko cz!"% osób wykonywa#a wszystkie zada-nia. Najwi!ksz$ popularno"ci$ cieszy#y si! wszelkiego rodzaju interaktywne %wiczenia ortograficzne. Znaczna grupa uczestników

85

pobiera#a prezentacje multimedialne i pliki PDF zawieraj$ce regu#y ortograficzne. Nie-mal wszyscy uczestnicy skorzystali z plików:

zestawienie wyrazów do nauki metod$ wzrokow$,

zestawienie hase# o trudnej pisowni, zestawienie hase# równobrzmi$cych o ró(nej pisowni.

Niewielkim zainteresowaniem cieszy# si! WebQuest. Zadania w nim zawarte wykona#y jedynie osoby, które chcia#y otrzyma% certyfi-kat. Prowadzone by#y równie( dyskusje na fo-rum, ale g#os zawiera#o stosunkowo w$skie grono uczestników – oko#o dwadzie"cia osób. Podobnie by#o podczas spotka& on-line.

Certyfikat uko&czenia kursu otrzyma-#y 32. osoby. Udzia# tych osób w kursie by# pe#ny, tzn. wykonywa#y nie tylko zadania interaktywne, ale tak(e systematycznie, raz w tygodniu, przesy#a#y do sprawdzenia pli-ki z wykonanym testem zaliczeniowym, po-"wi!conym danemu modu#owi oraz zaliczy-#y interaktywny test ko&cowy.

Pe#n$ charakterystyk! uczestników kursu mog#am przygotowa% dopiero po zako&czeniu kursu, kiedy otrzyma#am karty zg#oszenia do udzia#u w II Turnieju Ortograficznym Bielsz-czan. Okaza#o si!, (e najm#odszy uczestnik kursu mia# 10 lat, a najstarszy 56 lat. Podsu-mowuj$c, oko#o 15% uczestników to ucznio-wie szkó# podstawowych, 29% – uczniowie gimnazjum, 22% – uczniowie szkó# ponad-gimnazjalnych, 5% – studenci, 29% – osoby pracuj$ce. A( 80% osób, które wzi!#y udzia# w kursie stanowi#y kobiety.

Uwa(am, (e kurs okaza# si! trafn$ form$ pracy z osobami, którym zale(a#o na pog#!-bieniu wiedzy ortograficzno-interpunkcyjnej. W g#osowaniu zamieszczonym w kursie wzi!-#o udzia# 18. uczestników. Mieli oni za zadanie okre"li%, w skali ocen szkolnych, organizacj! kursu i przygotowane materia#y dydaktyczne. Wyniki g#osowania by#y nast!puj$ce: 11 osób przyzna#o ocen! celuj$c$, 6 osób – bardzo do-br$, 1 osoba – dostateczn$.

Z bezpo"rednich rozmów z uczestnika-mi wiem, (e chwalili sobie t! form! pracy.

Opinie takie wyra(a#y z regu#y osoby starsze, które nie maj$ ju( bezpo"redniego kontaktu ze szko#$, a uczestnicz$c w kursie mog#y nie tylko przypomnie% sobie zasady ortograficz-ne, ale przede wszystkim sprawdzi% w prak-tyce poziom swojej wiedzy przed turniejem.

Wymiernym efektem pracy mojej i uczestników e-kursu jest pierwsze miej-sce w II Turnieju Ortograficznym Bielsz-czan jednej z uczestniczek kursu, która py-tana o sposób przygotowania si! do konkur-su powiedzia#a, (e jedyn$ form$ jej bie($-cej pracy nad zagadnieniami ortograficzny-mi by#o aktywne uczestnictwo w zapropo-nowanym przez organizatorów kursie inter-netowym. Ponadto wielu uczestników tur-nieju wyra(a#o pochlebne recenzje na temat kursu Jego Wysoko&$ S!owo… – ortografia polska w regu!ach i wyj"tkach w wywiadach umiesz-czonych w lokalnej prasie.

Przy rejestracji na kurs nie by#o pola wskazuj$cego wiek uczestnika. Brak wiedzy na temat danej osoby, nieznajomo"% jej wie-ku, powodowa#y problem natury grzeczno-"ciowej – nie wiedzia#am, czy w naszej ko-respondencji elektronicznej (recenzje, oce-ny prac) mog! zwraca% si! do uczestnika po imieniu, czy te( powinnam stosowa% for-m! Pani/Pan.

U(ytkownicy programów pakietu Ope-nOffice zapisywali pliki w formacie *. odt, których niestety nie odczytywa# mój kom-puter. Podobnie oni mieli problem z pobra-niem niektórych plików przygotowanych przeze mnie w formacie *.doc.

Niektórzy uczestnicy (dotyczy#o to uczniów gimnazjum) przesy#ali do spraw-dzenia pliki z zadaniami wyko-nanymi niesamodzielnie.

WnioskiOpracowanie i wdro(enie e-

kursu zaj!#o mi bardzo du(o cza-su. Po zako&czeniu tego przed-si!wzi!cia dostrzegam jednak wiele korzy"ci, które rekompen-suj$ wszelkie trudno"ci. Dzi!-ki przychylno"ci pani dyrektor szko#y i umiej!tno"ciom kole-

gi informatyka, mamy uruchomion$ szkol-n$ platform! e-learningow$. Jest to dla mnie niezwykle wa(ne, gdy( przekona#am si!, (e ta metoda pracy sprawdzi% si! mo(e w ró(-nych warunkach, za ka(dym razem przyno-sz$c korzy"ci. Dlatego w#$czy#am j$ na sta#e do pozosta#ych form pracy z uczniami.

Opracowany przeze mnie e-kurs, popra-wiony i uzupe#niony, b!dzie s#u(y# przez kilka nast!pnych lat do pracy z uczestnika-mi Turnieju Ortograficznego Bialszczan. S$dz!, (e jego elementy wykorzystam tak(e w codziennej pracy w szkole.

Ukszta#towane podczas tworzenia e-kursu umiej!tno"ci skutecznie wykorzy-stuj! do opracowania nowych materia#ów. Okaza#o si!, (e ta forma pracy jeszcze lepiej sprawdza si! w codziennym nauczaniu. Sto-suj! jednak zasad! sformu#owan$ przez An-toine de Saint-Exupéry: Je&li chcesz zbudowa$ statek, nie nawo!uj do zdobycia drewna, ale na-ucz ludzi t%skni$ za bezkresnym morzem. Nie wprowadzam uczniom (adnych elemen-tów kursu obowi$zkowo. Kursy nie zast!-puj$ lekcji, a jedynie poszerzaj$ j$ o atrak-cyjne elementy. Za wykonanie zada& zawar-tych w kursie nie stawiam ocen obligatoryj-nie. Wykonanie polecenia jest dobrowolne, a uzyskana przez ucznia ocena mo(e pozosta% informacj$ jedynie dla niego, albo, je"li tego chce, zostaje wpisana do ocen w dzienniku.

E-kursy na szkolnych zaj!ciach j!zyka polskiego to nie tylko uatrakcyjnienie lekcji. Dla mnie jest to przede wszystkim nieza-st$piona forma pracy indywidualnej zarów-no z uczniem zdolnym, jak i tym, który ma problemy z przyswojeniem wiedzy. Przyk#a-dowy kurs publikujemy obok.

86

   

 

Gra"yna Rosiak, Krzysztof RosiakGimnazjum nr 3 z oddzia!a-mi integracyjnymi im. Tade-usza Ko#ciuszki w$Pabianicach

Przyst!puj$c do udzia#u w projekcie Do-skonalenie umiej%tno&ci informatycznych na-uczycieli w zakresie projektowania zdalnych form kszta!cenia postanowili"my skorzysta% z nadarzaj$cej si! okazji, zainwestowa% swój czas, aby rozwin$% posiadane umiej!tno"ci i rozszerzy% ofert! edukacyjn$ dla naszych uczniów. Potraktowali"my to jako wyzwanie dla nauczycieli, którzy s$ otwarci na wszelkie dost!pne innowacje, poznaj$ nowe metody i formy kszta#cenia oraz wdra(aj$ je w co-dziennej pracy. Wynikiem jest opracowanie i wdro(enie na platformie e-learningowej kursu Tworzenie grafiki trójwymiarowej w pro-gramie POV-Ray.

Kurs powsta# w odpowiedzi na zapotrze-bowanie uczniów, dla których lekcje infor-matyki w szkole to za ma#o. Jego celem jest umo(liwienie doskonalenia umiej!tno"ci wykorzystywania technologii informacyj-nej oraz rozwijanie zainteresowa& zwi$za-nych z ró(nymi sposobami wykorzystywa-nia sprz!tu i oprogramowania komputero-wego. Adresatami s$ uczniowie posiadaj$-cy podstawowe umiej!tno"ci pracy ze sprz!-tem i oprogramowaniem komputerowym, pragn$cy doskonali% swoje umiej!tno"ci w tym zakresie, wykraczaj$c poza podsta-w! programow$ przewidzian$ dla uczniów gimnazjów.

Za#o(yli"my, (e po jego uko&czeniu uczestnicy b!d$ posiadali wiedz! i umiej!t-no"ci w zakresie tworzenia scenek trójwy-miarowych za pomoc$ programu POV-Ray oraz ich praktycznego zastosowania w pre-zentacjach graficznych zwi$zanych z innymi dziedzinami wiedzy, jak np. chemia, fizyka, matematyka.

Uczestnicy e-kursu, na podstawie przy-gotowanych i udost!pnionych im materia-#ów, wykonuj$ konkretne zadania, a efek-ty pracy przesy#aj$ prowadz$cemu kurs. Otrzymuj$ równie( indywidualne infor-

macje zwrotne od nauczyciela w postaci ilo-"ci przyznanych punktów oraz ewentualne-go s#awnego komentarza. Na ka(dym eta-pie mo(liwe jest uzyskanie pomocy na fo-rum lub wysy#aj$c zapytanie na platformie

e-learningowej. Pozwala to na indywidu-alizacj! procesu kszta#cenia, dzi!ki czemu podpowiedzi i wskazówki trafiaj$ bezpo-"rednio do zainteresowanej osoby.

Na kursie wykorzystane zosta#y ró(ne formy prezentacji materia#ów i zada&, m.in. filmy, prezentacje, karty pracy, zadania typu WebQuest, testy interaktywne. Poni(ej znaj-duj$ si! przyk#adowe efekty pracy uczniów w ramach zadania WebQuest (model cz$-steczki H2SO4).

Podczas wdra(ania kursu okaza#o si!, (e podj!te dzia#ania daj$ oczekiwane rezulta-ty. Pierwsz$ cz!"% szkolenia uko&czy#o 12. uczniów, w"ród których znale*li si! zainte-resowani kolejnymi kursami. Zmobilizowa-#o to nas do opracowania drugiej cz!"ci – jest ona ju( dost!pna i w trakcie realizacji. Efek-tem wdra(ania projektu jest wiele ciekawych prac. Przyk#ady znajduj$ si! poni(ej.

Jednocze"nie uda#o nam si! zweryfiko-wa%, na ile deklaracje m#odzie(y s$ zwi$zane z ich faktyczn$ ch!ci$ do pracy, nauki i prak-tycznego dzia#ania. Zaproponowali"my uczniom dwa tematy do realizacji projektu gimnazjalnego: Wykorzystanie komputerowej grafiki 3D do tworzenia modeli cz"steczek za-wi"zków chemicznych oraz Symulacja przebie-gu zjawisk fizycznych z wykorzystaniem oprogra-mowania komputerowego. Aktualnie ucznio-wie zainteresowani t$ propozycj$ s$ uczest-nikami kursu online.

Dzi!ki szkoleniu w ramach projektu Do-skonalenie umiej%tno&ci informatycznych nauczy-cieli w zakresie projektowania zdalnych form kszta!cenia zainstalowali"my platform! Mo-odle na w#asnym serwerze. Wyeksportowa-li"my kursy tworzone na platformie projek-tu i zaimportowali"my je na serwer, który jest dost!pny dla wszystkich nauczycieli na-szej szko#y uczestnicz$cych w tym projek-cie i nie tylko. Wzbogacaj$c (miedzy inny-mi w ten sposób) ofert! szko#y odpowiada-my na potrzeby i wymagania uczniów i ich rodziców. Mo(liwo"% pracy na platformie e-learningowej weryfikuje faktyczne zainte-resowanie uczniów dodatkowymi formami rozwoju umiej!tno"ci i zainteresowa&, które proponuje szko#a. Jednocze"nie daje to nam – nauczycielom, dodatkowe narz!dzie do wspierania rozwoju uczniów, dostrzegania i oceniania faktycznych dokona& uczniów.

87

Zagadnieniom poruszanym w niniej-szym numerze „Ucz! Nowocze"nie” po-"wi!cono wiele ksi$(ek. Polecamy kilka po-zycji, dzi!ki którym planowanie wyst$pie-nia, projektowanie slajdów i wyst!powanie przed publiczno"ci$ stanie si! prostsze.

Ka(dy, kto ma do czynienia z prezenta-cjami publicznymi powinien zapozna% si! z seri$ ksi$(ek, których autorem jest Garr Raynolds. Jeden z najlepszych prezente-rów na "wiecie w sposób niezwykle cie-kawy i obrazowy przedstawia zasady, ja-kimi warto kierowa% si! podczas plano-wania i przygotowania wyst$pienia. Swo-je rady ilustruje wieloma przyk#adami oraz demonstruje niezwykle proste, a zarazem skuteczne, pomys#y na nieszablonowe projekty slajdów. W jego ksi$(kach znaj-dziemy tak(e bardzo wa(ne przes#anie: nie plansze s$ najwa(niejsze, a korzystaj$cy z nich prelegent. Obraz ma tylko poma-ga% w przekazaniu tre"ci, idei czy inspira-cji. Nie mo(e zst$pi% prelegenta. Stosuj$c si! do rad Reynoldsa – nie tylko nie po-pe#nimy „slajdobójstwa”, ale nasze wyst$-pienie b!dzie mia#o szans! zapa"% na d#ugo w pami!% s#uchaczy.

Pierwsza cz!"% „Zen prezentacji” uczy my"lenia poza utartymi schematami. Po-kazuje, jak #ama% zasady ilustruj$c prze-my"lenia za pomoc$ efektownych (i efek-tywnych) slajdów. Podzielono j$ na trzy zasadnicze cz!"ci: przygotowanie, projek-

towanie oraz prezentowanie. Autor opisu-je w nich cz!sto pope#niane b#!dy i przy-k#ady kiepskich prezentacji, dzieli si! te( przemy"leniami dotycz$cymi istoty budo-wania ciekawej historii.

W drugiej cz!"ci Garr Raynolds skon-centrowa# si! na aspektach projektowa-nia wizualnej cz!"ci prezentacji. Z pod-r!cznika mo(emy nauczy% si!, jak za po-moc$ odpowiednio skonstruowanych elementów graficznych wywrze% odpo-wiednie wra(enie. Dowiemy si! równie(, w jaki sposób – przy u(yciu elementów tekstowych i obrazów – kierowa% uwag! s#uchaczy na wybrane przez prelegenta te-maty. Na konkretnych przyk#adach omó-wione zosta#y mi!dzy innymi zasady dobo-ru czcionki i kroju pisma. Wyja"nione zo-sta#o równie( #$czenie obrazów z tekstem w celu wzmocnienia przekazu oraz prawi-d#owe stosowanie kolorów.

Po przeczytaniu dwóch pierwszych po-zycji, warto si!gn$% po kolejn$ publika-cj! Reynoldsa: „Prezenter bez tajemnic”. Dzi!ki niej mo(na nauczy% si! m.in. nawi$-zywa% szczery i trwa#y kontakt z publicz-no"ci$. Stanowi "wietne uzupe#nienie tre-"ci opisywanych w poprzednich ksi$(kach.

Warto podkre"li%, (e cz!"% wskazó-wek udzielanych przez Reynoldsa b!dzie ró(ni#a si! od przedstawianych przez nas w artyku#ach. Jest tak z kilku powodów. Po pierwsze, ksi$(ki by#y tworzone raczej pod

k$tem wyst$pie& komercyjnych. Po dru-gie, dla osób doros#ych. Po trzecie, dla cz!-sto wyst!puj$cych, a wi!c niemal zawodo-wo zajmuj$cych si! t$ tematyk$. Przyk#ad mo(e stanowi% porada mówi$ca, (e slajd nie musi, a nawet nie powinien mie% ty-tu#u. To prawda. Jednak w wyst$pieniach trwaj$cych d#u(ej ni( 15 minut, w dodat-ku edukacyjnych, u#atwi on (ycie nie tylko publiczno"ci, ale przede wszystkim pro-wadz$cemu. Ka(dy, kto etap pocz$tkuj$-cego prelegenta ma za sob$, zrozumie, co mamy na my"li.

Ostatni$ pozycj$, do zapoznania z któr$ zach!camy, jest ksi$(ka autorstwa Nancy Duarte: „Slajd:ologia. Nauka i sztuka two-rzenia genialnych prezentacji”. To kom-pendium wiedzy, które uczy jak opraco-wywa% koncepcj! slajdów, przekszta#ca% je w grafik!, przekazywa% tre"ci w naturalny i indywidulany sposób. Ksi$(ka zilustro-wana jest wieloma praktycznymi projek-tami graficznymi. Zawiera tak(e odpowie-dzi na pytania:

Jak zrozumiale zilustrowa% abstrak-cyjne my"li?

Jak szkicowa%, kre"li% i wzmacnia% przekaz diagramów?

Jak tworzy% grafik!, która u#atwi pu-bliczno"ci przyswajanie informacji?

Jak wybiera% odpowiednie "rodki do prezentacji danych?

Wszystkie omawiane ksi%'ki zosta!y wydane przez wydawnictwo Helion.

Zen prezentacji. Proste pomys#y i wa(ne zasadyAutor: Garr ReynoldsData wydania:2009/06ISBN: 978-83-246-1758-6

Zen prezentacji – po-mys#y i projekty. Jasne zasady i techni-ki tworzenia dosko-na#ych prezentacji Autor: Garr ReynoldsData wydania:2010/07ISBN: 978-83-246-3192-6

Slajd:ologia. Nauka i sztuka tworzenia genialnych prezentacjiAutor: Nancy Duarte

PreZENter bez tajemnic. Naga prawda o sile s#o-wa i mocy slajdówAutor: Garr ReynoldsData wydania: 2011/10ISBN: 978-83-246-3348-7

Janusz S. Wierzbicki

88

O%rodek Edukacji Informatycznej i&Zastosowa# Komputerów w Warszawie sko#czy' 20 lat

Lewis Carroll, XIX-wieczny angielski pi-sarz, poeta, matematyk i logik, powiedzia#: „Jeden z najwi!kszych sekretów (ycia po-lega na tym, (e tylko to, co robimy dla in-nych, jest tym, co naprawd! warto robi%.”. Coraz bardziej przekonujemy si! o s#uszno-"ci tej my"li.

O"rodek Edukacji Informatycznej i Za-stosowa& Komputerów w Warszawie jest publiczn$ placówk$ doskonalenia nauczy-cieli prowadzon$ przez Samorz$d Woje-wództwa Mazowieckiego. Nadzór peda-gogiczny sprawuje Mazowiecki Kurator O"wiaty. Zadaniem O"rodka jest dosko-nalenie i wspomaganie nauczycieli wszyst-kich typów szkó# w zakresie kszta#cenia informatycznego i edukacyjnych zastoso-wa& technologii informacyjno-komunika-cyjnych.

Rok 1991 to rok szczególny dla rozwoju informatyki w Polsce. W sierpniu 1991 roku narodzi# si! Internet w Polsce, bez którego obecnie nie wyobra(amy sobie (ycia. Z ba-raku przed Wydzia#em Fizyki Uniwersyte-tu Warszawskiego do Centrum Kompute-rowego Uniwersytetu w Kopenhadze zosta# wys#any z naszego kraju pierwszy e-mail. W tym samym roku zosta#a te( udost!pnio-na pierwsza wersja systemu operacyjnego Linux. To tylko dwa wydarzenia tego roku, które mia#y bardzo du(y wp#yw na nast!p-ne 20 lat. Dla nas rok 1991 jest szczególny, bo 1 czerwca Kurator O"wiaty i Wychowa-nia m. st. Warszawy powo#a# do (ycia O"ro-dek Edukacji Informatycznej i Zastosowa& Komputerów.

Od pocz$tku istnienia O"rodek uczest-niczy# we wszystkich wa(nych programach i przedsi!wzi!ciach, które mia#y znaczenie dla rozwoju edukacji informatycznej i szkol-nych zastosowa& technologii informacyjno-komunikacyjnych. By#y to, mi!dzy innymi: Pracownie komputerowe dla szkó#, Wypo-sa(enie Poradni Psychologiczno-Pedagogicz-nych w sprz!t komputerowy wraz z oprogra-mowaniem, Internetowe Centra Informacji

Multimedialnej w Bibliotekach Szkolnych i Pedagogicznych, Komputer dla ucznia oraz Intel – Nauczanie ku Przysz#o"ci.

O"rodek uzyska# akredytacj! Mazowieckie-go Kuratora O"wiaty, przyznan$ w 2005 roku, certyfikat systemu jako"ci ISO 9001:2008, oraz god#o Inwestor w kapita# ludzki, przyznawane w kolejnych latach od 2005 do 2010. Podczas jubileuszowej konferencji w dniu 29 wrze-"nia 2011 roku Marsza#ek Województwa Ma-zowieckiego Adam Struzik gratuluj$c licz-nych sukcesów i dzi!kuj$c za ci!(k$ prac! na rzecz podnoszenia poziomu o"wiaty w regio-nie uhonorowa# O"rodek Medalem Pami$t-kowym „Pro Masovia”.

W czasie swojej 20 letniej dzia#alno"ci O"rodek zorganizowa# ponad 5500 szko-le& komputerowych, które zosta#y bardzo wysoko ocenione przez prawie70 000 s#u-chaczy. O"rodek wspó#pracuje z wieloma wy(szymi uczelniami w kraju i zagranic$, wspó#organizuj$c studia podyplomowe in-formatyki dla nauczycieli oraz uczestnicz$c w projektach mi!dzynarodowych. By# tak-(e organizatorem dwóch du(ych konferen-cji mi!dzynarodowych – Eurologo 2005 i CBLIS 2010.

O"rodek przywi$zuje du($ wag! do pra-cy z m#odzie($ uzdolnion$ informatycznie wspó#pracuj$c z Olimpiad$ Informatyczn$ i Olimpiad$ Informatyczn$ Gimnazjalistów, corocznie przeprowadza na zlecenie Ma-zowieckiego Kuratora O"wiaty przedmio-towe konkursy informatyczne dla uczniów szkó# podstawowych i gimnazjalnych. Or-ganizuje tak(e wiele zaj!% przygotowuj$cych uczniów do startu w konkursach i olim-piadach, m. in. realizowa# projekt „Mazo-wieckie Talenty – Informatyka specjalno"ci$ m#odych Polaków”.

Z perspektywy czasu wyra*nie wida%, (e osi$gni!cie sukcesu zawdzi!czamy naszemu najwi!kszemu kapita#owi – LUDZIOM – ich wiedzy, zaanga(owaniu i do"wiadczeniu. To dzi!ki nim od tylu lat udaje nam si! reali-zowa% misj! O"rodka:

Nadajemy now$ warto"% uczeniu si! i nauczaniu.

Zatrudnieni w O"rodku nauczyciele – konsultanci, posiadaj$ wysok$ wiedz! me-rytoryczn$ imetodyczn$ oraz #$cz$ w swo-jej pracy ró(ne specjalno"ci. Jedn$ z nich jest informatyka, pozosta#e to: matematy-ka, fizyka, chemia, biologia, j!zyki obce, na-

uczanie wczesnoszkolne, geografia, biblio-tekoznawstwo, przedmioty zawodowe, za-rz$dzanie, itd. S$ autorami i wspó#autorami wielu podr!czników i ksi$(ek, referatów na konferencjach krajowych i mi!dzynarodo-wych, niezliczonej liczby artyku#ów i mate-ria#ów dydaktycznych.

Jest nam niezmiernie mi#o, (e redakcja „Ucz! nowocze"nie” zaprosi#a O"rodek do wspó#pracy. Mamy nadziej!, (e materia#y zamieszczane przez nauczycieli konsultan-tów O"rodka b!d$ dla Pa&stwa ciekawe i in-spiruj$ce do organizacji twórczych lekcji dla dzieci i m#odzie(y z wykorzystaniem tech-nologii informacyjno-komunikacyjnych.

Konferencje metodyczne w OEIiZK

-­

O"rodek Edukacji Informatycznej i Za-stosowa& Komputerów w Warszawie dwu-krotnie w ka(dym roku szkolnym organi-zuje konferencje metodyczne dla nauczy-cieli zaj!% komputerowych, technologii in-formacyjnej i informatyki. Najbli(sze kon-ferencje odb!d$ si! w dniach 15 lutego 2012 roku (dla szkó# podstawowych i gimnazjów) oraz 16 lutego 2012 roku (dla szkó# ponad-podstawowych) w auli O"rodka Edukacji Informatycznej i Zastosowa& Komputerów w Warszawie, ul. Nowogrodzka 73 w go-dzinach 14.45 – 16.15 wyk#ady oraz 16.30 – 18.00 warsztaty. Temat przewodni konfe-rencji„Nowa podstawa programowa- drugi i czwarty poziom edukacyjny”.

W programie konferencji przewidzia-ne s$ wyst$pienia twórców nowej podstawy programowej z informatyki oraz prezentacje dobrej praktyki, czyli ciekawe i warto"cio-we lekcje zaj!% komputerowych, informa-tyki i technologii informacyjnej oraz wyko-rzystania TIK w na lekcjach innych przed-miotów. W czwartek 16 lutego przewidzia-ny jest wyk#ad prof. Macieja M. Sys#o. Po wyk#adach zapraszamy na ciekawe warszta-ty! Zapraszamy równie( nauczycieli innych przedmiotów zainteresowanych wykorzy-staniem TIK w edukacji.

89

Szczegó#owy program konferencji b!dzie dost!pny na pocz$tku stycznia 2012 roku na stronie http://www.oeiizk.waw.pl. Zapisy na konferencje oraz warsztaty b!d$ odbywa#y si! poprzez formularz (dost!pny na pocz$t-ku stycznia 2012 roku) umieszczony na plat-formie obs#ugi szkole& OEIiZK pod adre-sem: https://www.oeiizk.waw.pl/kursy.

Materia#y pokonferencyjne b!d$ za-mieszczone na platformie szkoleniowej http://szkolenia.oeiizk.waw.pl. Z materia-#ami z poprzednich konferencji mo(na si! zapozna% tak(e na stronie http://doradca.oeiizk.waw.pl.

Bezp'atne zaj"cia dla uczniów

 

-­

Zaj!cia rozpocz!#y si! w listopadzie 2011 roku i b!d$ odbywa#y si! w poniedzia#ki w godzinach 10:00 – 13:15 (chemia, fizy-ka i geografia) oraz we wtorki w godzinach 11:30 – 13:15 (przyroda).

Lekcje prowadzone s$ w uk#adach: che-mia/fizyka, fizyka/geografia, chemia/geogra-fia, przyroda.

Zaj!cia przeznaczone s$ dla ca#ej kla-sy, która dzielona jest na dwie grupy. Ka(-da grupa uczestniczy w innej lekcji, po 15 minutach przerwy nast!puje zamiana grup. Lekcje z przyrody odbywaj$ si! dla ca#ej gru-py jednocze"nie.

W czasie zaj!% uczniowie wykonuj$ do-"wiadczenia chemiczne, fizyczne i przyrod-nicze z wykorzystaniem interfejsów pomiaro-wych, analizuj$ dane i przedstawiaj$ je w ró(-nej formie (tabele, wykresy, diagramy), pracuj$ z pakietem edukacyjnym opartym na techno-logii GIS, modeluj$ i symuluj$ zjawiska i pro-cesy chemiczne, fizyczne, przyrodnicze.

Lekcje prowadz$ nauczyciele konsultan-ci z Pracowni Centrum Technologii Na-uczania w O"rodku Szkoleniowym OEIiZK w Warszawie, ul. Nowogrodzka 73. Ucznio-wie maj$ zapewniony dost!p do stanowisk komputerowych wraz z odpowiednim wy-

posa(eniem i oprogramowaniem. Wymaga-na jest obecno"% nauczycieli przedmiotów przyrodniczych podczas lekcji

Przyjmujemy zg#oszenia telefoniczne lub drog$ elektroniczn$.

Po uzgodnieniu terminu nale(y przes#a% wype#nion$ kart! zg#oszenia, dost!pn$ na stronie CTN http://ctn.oeiizk.waw.pl.

Kontakt:tel. 22 626-83-90 (91), fax: 22 626-92-50 e-mail: malgorzata.chmurska@oeiizk.waw.pl

Specjalna oferta szkole# dla nauczycieli przedszkoli i nauczania zintegrowanego

-­

-­

Poprzedni rok szkolny 2009/2010 by# prze#omowym momentem wprowadzenia reformy systemu o"wiaty, która dotyczy mi!-dzy innymi edukacji dzieci najm#odszych. O"rodek realizuje projekt, na który sk#ada si! m.in. specjalna oferta szkole& skierowanych dla wychowawców przedszkoli, nauczycieli kszta#cenia zintegrowanego oraz nauczycie-li informatyki ucz$cych przedmiotu Zaj!cia komputerowe w klasach I-III.

Celem projektu jest przygotowanie na-uczycieli do wykorzystania technologii in-

formacyjnej w swej codziennej pracy tak, aby z jej pomoc$ wspomaga% rozwój dzie-ci, pomóc im budowa% wiedz! ootaczaj$-cym "wiecie, nauczy% je sprawnie porusza% si! w nat#oku informacji, zapewnia% im lep-sze szanse edukacyjne poprzez wspieranie ich ciekawo"ci, aktywno"ci i samodzielno-"ci. Projekt ma umo(liwi% te( nauczycielom nabycie umiej!tno"ci niezb!dnych do na-uczania nowego przedmiotu Zaj!cia kom-puterowe (w klasach I-III) oraz do prowa-dzenia ró(nego rodzaju zaj!% z uczniem naj-m#odszym opartych na idei konstruktywi-zmu, wspieranych wykorzystywaniem tech-nologii informacyjnej.

Spis wszystkich szkole& w ramach pro-jektu mo(na znale*% na stronach O"rodka, w najbli(szym czasie b!d$ uruchomione na-st!puj$ce szkolenia:– Publikowanie w sieci nie tylko dla in-

formatyków.– Zaczynamy z dzie%mi prac! przy kom-

puterze (13.12.2011).– Narz!dzia internetowe w promocji

i wspó#pracy (3.01.2012).– Praca z grafik$, filmem i d*wi!kiem

cz. 2 (5.01.2012).

Szczegó#owe informacje i zapisy na stro-nie http://www.oeiizk.waw.pl/kursy.

Zapraszamy tak(e na inne szkolenia prze-znaczone dla nauczycieli klas I-III, np. w ra-mach projektu Intel Learning Series (wyko-rzystanie komputerów typu Classmate PC), czy te( opracowanych w O"rodku pakietów dydaktycznych dotycz$cych wykorzystania nowoczesnych technologii na etapie eduka-cji wczesnoszkolnej.

Producenci sprz!tu wykorzystywane-go przy prezentacjach prze"cigaj$ si! w ofer-tach. Katalog projektorów, wizualizerów i tablic interaktywnych dost!pnych na na-szym rynku ro"nie z dnia na dzie&. Pojawia-j$ si! nowe, atrakcyjne funkcjonalno"ci. Co-raz wi!cej jest te( urz$dze& podnosz$cych komfort pracy takich jak piloty czy table-ty, które pozwalaj$ na prowadzenie prezen-tacji z dowolnego miejsca sali. Warto przyj-rze% si! mo(liwo"ciom w jaki sposób mo(na wykorzysta% tablic! interaktywn$, albo inte-raktywny projektor. Skorzysta% z wizualize-ra. A wszystko to po to, (eby dociera% efek-tywnie i nauczy%.

Tablice interaktywne, ci$gle jeszcze nie s$ dost!pne we wszystkich szko#ach, jednak nie ulega kwestii, (e powoli acz konsekwentnie wypieraj$ tradycyjne szkolne sprz!ty. Barie-

r$ s$ przede wszystkim koszty. Tablica inte-raktywna mo(e pracowa% wy#$cznie w ze-stawie z projektorem oraz komputerem, oprócz tego potrzebne jest mocowanie urz$-dze& – uchwyt do projektora albo mobilny stela( umo(liwiaj$cy przemieszczanie tabli-cy z projektorem pomi!dzy salami. Cz!sto

konieczny jest te( zestaw do nag#o"nienia. Wszystko to kosztuje.

Cho% w codzienno"% szkoln$ wpisana jest tablica warto sprawdzi% rozwi$zanie, które mo(e okaza% si! bardziej ekonomicz-ne. Projektor interaktywny. To urz$dzenie równie( musi by% pod#$czone do kompu-tera. Kluczem do sukcesu tego urz$dzenia jest interaktywne pióro. Komunikacja po-miedzy piórem, a komputerem odbywa si! bezprzewodowo. Pióro staje si! nie tylko zdaln$ myszk$, pozwalaj$c$ sterowa% pra-c$ komputera i oprogramowania, ale tak-(e piórem dokonuj$cym cyfrowych adno-tacji na wy"wietlanych prezentacjach. Ad-notacje te zapisywane s$ w komputerze i mog$ by% wykorzystywane na innych za-j!ciach, materia#y te mog$ by% wys#ane ma-ilem czy umieszczone na stronie interne-

towej do pobrania. Dzi!ki tym mo(liwo"ciom – ka(-da powierzchnia, na któ-r$ padnie obraz projek-tora zyskuje funkcjonal-no"ci podobne do tablicy interaktywnej – mo(e to by% "ciana, zwyk#a tabli-ca czy ekran. Wraz z pro-jektorem (np. Epson EB-455Wi oraz EB-465i) do-starczane jest oprogramo-wanie podobne do tego, jakie do#$czaj$ produ-cenci interaktywnych ta-blic. Wa(nym atutem tego urz$dzenia jest mobilno"% – #atwo przemieszcza% go w ramach budynku, mo(e wyjecha% na „zielo-n$ szko#!” czy by% wyko-rzystywany w pokoju na-

uczycielskim.Projektor EB-465i ma ultraszeroko-

k$tny obiektyw oraz panele 3LCD pracu-j$ce w podstawowej rozdzielczo"ci XGA (1024x768) dzi!ki temu obraz o przek$t-nej 70 cali (178 cm) mo(na uzyska% mocu-j$c projektor zaledwie 13 cm od ekranu. Ten

rodzaj projektorów nie razi swoim "wiat#em osoby przebywaj$cej przy ekranie, nie ma tu te( cienia, który powstaje je"li wejdziemy po-mi!dzy "wiat#o projektora a ekran. Jasno"% 3.000 lumenów w po#$czeniu z technologi$ wy"wietlania obrazu 3LCD gwarantuje do-skonale nasycone, naturalne barwy obrazu nawet w dobrze o"wietlonych klasach, bez konieczno"ci przygaszania "wiat#a czy zas#a-niania okien.

Bardzo ciekawym rozwi$zaniem jest pro-jektor zintegrowany ze sto#em. Rozwi$zanie to zaproponowa#a firma Epson. Dzi!ki za-stosowaniu interaktywnego projektora, ka(-da powierzchnia w pionie lub poziomie za-mienia si! w wyzwalaj$ce kreatywno"% cen-trum nauki i rozrywki. Interaktywny projek-tor Epsona przymocowany do powierzch-ni w poziomej tworzy stó#, na którym mo(-na „pisa%” i korzysta% ze wszystkich dost!p-nych funkcji.

Dominika Hofman, Maturowo:W trakcie III edycji „INTERaktywnych kon-

ferencji Maturowa” maturzy&ci mogli swobodnie pracowa$ w grupie, wokó! interaktywnego rozwi"-zania Epsona. Efekty ich prac by!y wy&wietlone na &cianie i tym samym widoczne dla reszty uczestni-ków konferencji. W trakcie wydarzenia maturzy-&ci przyswajali wiedz% w sposób nietypowy. Nie spodziewali&my si% jednak, 'e niektóre prezento-wane przez nas sposoby, wywo!aj" a' takie zdzi-wienie w&ród uczniów, a tym bardziej w&ród na-uczycieli. Wydawa!o nam si%, 'e np. mapy my-&li, czy notowanie za pomoc" „haków”, a ju' tym bardziej debata i aktywizacja uczestników, s" po-wszechnie stosowane w polskich szko!ach. Interak-tywne rozwi"zanie sprawdzi!o si% mi%dzy innymi do notowania za pomoc" „haków” (s!ów kluczy, które u!atwiaj" zapami%tywanie), do rysowania „map my&li” (nieliniowy, bardzo efektywny sposób robienia notatek). Niektóre ich dzie!a (np. posta$ Marksa), by! imponuj"ce. Dodatkowo, przygoto-wuj"c si% do konkursu „wojna pyta#” mogli prze-gl"da$ na stole, zawarto&$ platformy e-learningowej Maturowa. W przerwach natomiast uczestni-cy konferencji rozwi"zywali quizy, które dla nich przygotowali&my.

 

92

Nowo"ci$ na naszym rynku s$ projek-tory o krótkim rzucie (obraz o przek$tnej 172 cm mo(emy uzyska% mocuj$c projektor w odleg#o"ci 72 cm od ekranu), do których mo(na opcjonalnie pod#$czy% adapter sieci Wi-Fi oraz przystawk! interaktywnego pió-ra - modele Epson EB-420 i EB-430 oraz EB-425W i EB-435W. Projektory wykorzy-stuj$ technologi! 3LCD, której twórc$ jest EPSON. Znakomita jako"% obrazu i wier-no"% kolorów #$czy si! tutaj z jednakow$ ja-sno"ci$ "wiat#a jasnego i barwnego – w za-le(no"ci od modelu - 2500 albo 3000 lume-nów. Projektory pracuj$ w podstawowej roz-dzielczo"% XGA (modele EB-420 i EB-430) oraz WXGA (modele EB-425W i EB-435W) czyli bez obni(aj$cej jako"% obrazu interpo-lacji wy"wietlaj$ obrazy w najpopularniej-szej dzi" rozdzielczo"ci komputerów stacjo-narnych i laptopów. Bardzo istotnym ele-mentem w przypadku wyboru projektora s$ koszty eksploatacji. Nie chodzi tutaj wy#$cz-nie o koszty energii elektrycznej, ale o lam-p! i filtry powietrza. Projektory z nowej ro-dziny maj$ przed#u(on$ – do 6.000 godzin – (ywotno"% lampy (lampa Epson E-TORL) oraz zwi!kszon$ (ywotno"% filtrów powie-trza – do 5.000 h. Projektory z tej serii s$

dost!pne w cenach od 4300 z# do 5100 z# z VAT, za" opcjonalny modu# interaktyw-ny to koszt na poziomie 1600 z# z VAT.

Bardzo ciekawym urz$dzeniem – cho% nie tak popularnym jak projektor czy tabli-ca interaktywna – jest wizualizer. Podsta-wowym atutem wizualizerów jest ich pro-stota obs#ugi. Wynika to z faktu, (e mamy po prostu do czynienia z kamer$ cyfro-w$ przymocowan$ do ramienia. Wizuali-zery ró(ni$ si! wygl$dem i funkcjami. Te najprostsze z „g!si$ szyj$” przypomina-j$ kszta#tem nocn$ lampk!, bardziej za-awansowane modele posiadaj$ o"wietle-nie, pod"wietlany pulpit oraz kamer$ obra-can$ elektronicznie Ka(dy wizualizer musi by% pod#$czony do jakiego" *ród#a obra-zu – mo(e to by% projektor skierowany na tablic! (interaktywn$ albo sucho"cieraln$) lub ekran czy "cian!, mo(e to by% te( te-lewizor albo monitor. Ich funkcjonalno-"ci zale(a od modelu np. model Epson ELP-DC11 (cena detaliczna 2 360 z#), mo(e obj$% obszar formatu A3, rami! i ruchoma g#owica z kamer$ pozwalaj$ na pokazanie „z najlepszej strony” ka(dego przedmio-tu. Funkcja automatycznego wykrywania wielko"ci przedmiotu i nastawiania ostro-

"ci powoduje, (e w kilka sekund na ca#ej powierzchni ekranu otrzymujemy ostry obraz z wizualizera. Przystawka mikrosko-powa rozszerza pole zastosowa&. Wbudo-wany mikrofon i do#$czone oprogramowa-nie Epsona umo(liwia rejestracj! ca#ej pre-zentacji – obrazu i d*wi!ku. System inteli-gentnego zarz$dzania tymi nagraniami do-datkowo u#atwia i uatrakcyjnia prac!.

Granice wykorzystania wizualizera wy-znacza wy#$cznie kreatywno"% nauczyciela. Cenne eksponaty, stare mapy, pojedyncze egzemplarze – wszystkie one mog$ by% ju( bezpieczne – bez kontaktu z dzie%mi – ale dost!pne dla nich - w znakomitej jako"ci – równocze"nie dla wszystkich za po"rednic-twem wizualizera. Kolejny atut tego urz$-dzenia to równoczesna praca ca#ej grupy. Nie ma konieczno"ci czekania a( wszy-scy uczniowie po kolei obejrz$ eksponat, nie ma ryzyka jego uszkodzenia, nie ma obawy, (e nie wszyscy dostrzeg$ to samo. Dzi!ki wizualizerowi ca#a grupa zobaczy to samo w tym samym czasie. To wa(ne rów-nie( przy do"wiadczeniach chemicznych. Uczniowie cz!sto t#ocz$ si! wokó# nauczy-ciela i podchodz$ zbyt blisko. Wizualizer pomo(e zatrzyma% ich w #awkach.

Podstawowe parametry techniczne projektorów EPSON:

EB-­435W EB-­425W EB-­430 EB-­420

3.000  m 2.000  m 3.000  lm 2.000  lm

WXGA WXGA XGA XGA

Kontrast 3000:1 3000:1 3000:1 3000:1

TAK TAK TAK TAK

0.48:1 0.48:1 0.55:  1 0.55:1

  ±  15° ±  15° ±  15° ±  15°

16W 16W 16W 16W

 Gniazdo  HDMI TAK TAK TAK TAK

TAK TAK TAK TAK

TAK TAK TAK TAK

93

Internet nieodwracalnie wkroczy# w nasze (ycie zawodowe, prywatne i publiczne – sta-li"my si! spo#ecze&stwem informacyjnym. Przez Internet rozmawiamy, kupujemy, pra-cujemy, bawimy si!. Nowoczesne technologie nie omin!#y równie( szkó#. Pozostaje jedynie pytanie: jak efektywnie z nich korzysta%?

Z faktami si" nie dyskutujeOd co najmniej 10 lat obserwujemy dyna-

miczn$ informatyzacj! polskich szkó#. Na po-cz$tku 2000 roku na rynku oprogramowania edukacyjnego zacz!#y pojawia% si! pierwsze e-produkty wykorzystuj$ce dobrodziejstwa sieci Internet, np. e-dzienniki. Pocz$tkowo szko#y podchodzi#y do pomys#u elektronicz-nego dokumentowania przebiegu nauczania z du(ym dystansem. Dzi" kilkaset szkó# w Pol-sce nie wyobra(a sobie powrotu do papiero-wej przesz#o"ci. Szacuje si!, (e oko#o 15% polskich szkó# wprowadzi#o e-dzienniki, a wed#ug danych firmy Li-brus -najpopularniejszego dostawcy tej technologii - ponad 350 szkó# nie prowa-dzi ju( tradycyjnych dzien-ników.

Apetyt na now! technologi"

W miar! popularyza-cji elektronicznych dzienni-ków, nauczyciele zacz!li interesowa% si! korzy-"ciami, jakie wnosi w ich prac! Internet i opro-gramowanie. Automatycznie generowane ze-stawienia ocen i frekwencji, obliczone "red-nie ocen, wype#nione tabele danych pobudzi-#y apetyt na wi!cej. Coraz odwa(niejsi zacz!-li snu% wizje wype#nionych przez jedno klik-ni!cie "wiadectw czy samosprawdzaj$cych si! klasówek.

Bujanie w ob'okachRozwój technologii internetowych oraz

popularyzacja przetwarzania w chmurze (z ang. Cloud computing) szybko urzeczywist-

ni# te marzenia. Przeniesienie baz danych oraz mocy obliczeniowej w wirtualn$ rzeczywisto"% pozwoli#o efektywniej pracowa%. Dzi" dost!p do danych jest mo(liwy z ka(dego miejsca na "wiecie, w którym jest Internet. Nauczyciel nie musi martwi% si! o instalacj!, konfigura-cj! czy aktualizacj! oprogramowania – wszyst-kie te czynno"ci wykonywane s$ przez dostaw-c! oprogramowania w modelu SaaS ( z ang. Software as a service – oprogramowanie jako us#uga), a u(ytkownik w#$cza jedynie okno przegl$darki , loguje si! do serwisu i mo(e pra-cowa% w dowolnym miejscu i czasie.

Zintegrowane systemy edukacyjne

Dzi" od dostawców oprogramowania edu-kacyjnego wymaga si! wi!cej ni( kiedy". Wdra-(ane do szkó# programy musz$ umo(liwia% wy-

korzystanie nowocze-snych technologii (np. cloud computingu czy e-learningu), a apli-kacje przez powi!k-szanie o kolejne mo-du#y musz$ zwi!k-sza% efektywno"% pra-cy. Raz wpisane dane powinny by% dost!p-ne w ka(dej kolejnej aplikacji. Je"li szko#a

posiada e-sekretariat, e-dziennik i e-"wiadectwa,

to raz wpisane w jedn$ z nich na-zwisko ucznia musi pojawia% si! w pozosta#ych bez konieczno"ci dublowania pracy.

Aplikacje w chmurze Nowoczesny dostawca oprogramowania

wie, jak wykorzystywa% rozwój technologii dla potrzeb swoich u(ytkowników. Zintegrowa-ne systemy w chmurze (rys. 1. Zintegrowany System w chmurze Librus) pozwalaj$ szko-#om w pe#ni korzysta% z dobrodziejstw, jakie daje Internet. Dzi" nauczyciel nie wpisuje sa-modzielnie tematu do e-dziennika, tylko wy-biera gotowy temat z Elektronicznej Bibliote-ki Rozk#adów Materia#ów. Nowoczesny wy-

chowawca nie wpisuje ocen w elektroniczne "wiadectwa, tylko jednym „klikni!ciem mysz-ki” eksportuje je z e-dziennika do modu#u e-"wiadectwa. Do lamusa odchodzi te( widok poprawianych r!cznie na czerwono klasówek - dzi" sprawdziany z wiedzy przeprowadza si! w pracowni komputerowej za po"rednictwem platform edukacyjnych, a wystawione oceny trafiaj$ automatycznie do e-dziennika.

Przyjazne technologieNajwi!ksz$ zalet$ zintegrowanych syste-

mów w chmurze, oprócz zwi!kszania efek-tywno"ci pracy, jest relatywnie niski koszty funkcjonowania w porównaniu do utrzymy-wania w#asnych serwerów. Szacuje si!, (e koszt zakupu w#asnego serwera, zapewnienie jego bezawaryjnego dzia#ania oraz odpowiedniego nadzorowania przez specjalist! to kilkana"cie tysi!cy z#otych rocznie (je(eli chcemy zgodnie z prawem przechowywa% na nim dane osobo-we uczniów), a zakup us#ugi serwerowej do-starczanej przez profesjonaln$ firm! to wyda-tek rz!du od 60 do 500 z# rocznie. Nieocenio-n$ zalet$ jest równie( przeniesienie sporej cz!-"ci odpowiedzialno"ci za bezpieczne przecho-wywanie danych osobowych na dostawc! oraz brak konieczno"ci posiadania specjalistycznej wiedzy informatycznej w tym zakresie.

Rola nauczyciela w e-szkoleDzi!ki zastosowaniu nowoczesnych tech-

nologii nauczyciel mo(e nareszcie skoncentro-wa% si! na procesie edukacji, a nie dokumen-tacji. Technologie powinny bowiem wspiera% wszelkie czynno"ci administracyjne w naszej codziennej pracy, aby priorytetem by# ucze& i jego edukacja, a nie wzorowo wype#niona do-kumentacja. Internet m$drze wykorzystywa-ny powinien by% wsparciem dla nauczycie-la w jego zadaniach, odci$(aj$c go z biurokra-cji, przybli(aj$c do ucznia i jego rodzica. Wy-korzystujmy zatem potencja#, jaki daj$ nam nowe technologie i zwracajmy uwag! na to, aby systemy sta#y si! naszym sprzymierze&cem w trudnych zadaniach, jakie s$ stawiane przed polsk$ edukacj$.

 Anna Miedzi#ska

94

DOSTARCZAMY WIEDZY NA TEMAT !YCIA PRZEDSZKOLA I DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYMDOSTARCZAMY WIEDZY NA TEMAT !YCIA PRZEDSZKOLA I DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM