slajdobójstwa?

Techniki prezentacji

Multimedia w szkole

Chmura w edukacji

nr 1 grudzień/styczeń 2011/12

Cena: 20 zł (w tym VAT)

„Uczę Nowocześnie” to pierwsze porad-nikowo-metodyczne pismo w całości po-święcone nowym technologiom w eduka-cji. Tworzą je dla Was znakomici eksper-ci, szkolni praktycy i metodycy. Znajdzie-cie tu wskazówki, samouczki i gotowe sce-nariusze zajęć. Pokazujemy dobre praktyki z najbardziej innowacyjnych szkół i propozy-cje ekspertów najlepszych ośrodków dosko-nalenia nauczycieli (m.in. Ośrodka Edukacji Informatycznej i Zastosowań Komputerów w Warszawie i Łódzkiego Centrum Kształ-cenia Nauczycieli i Doskonalenia Praktycz-nego w Łodzi).

Z pierwszego numeru dowiecie się wszystkiego o technikach prezentacji: jak zbudować przekaz, czego unikać, z jakich ciekawych programów korzystać, czy – jak to dosadnie określił Janusz S. Wierzbicki, wieloletni współpracownik Ośrodka Edu-kacji Informatycznej i Zastosowań Kom-

puterów, współtwórca uznanej konferencji w Mrozach i zastępca redaktora naczelnego „Uczę Nowocześnie” – nie popełnić slajdo-bójstwa.

Już teraz zapraszam do kolejnego nume-ru, którego tematem wiodącym będzie „me-toda projektu”, choć nie zabraknie też i in-nych ciekawych materiałów, w tym samo-uczków.

Dwumiesięcznik wspierają serwisy ucze-nowoczesnie.pl, edufakty.pl i k12.blog.pl.

Naszym Czytelnikom w imieniu redak-cji życzę spokojnych i pogodnych Świąt Bo-żego Narodzenia oraz szczęśliwego 2012 roku.

Miłej lektury,

Maciej Kułakredaktor naczelny

Dwumiesięcznik oświatowy

Wydawca: MK Marketing, Warszawaul. Barei 5/64, 03-141 Warszawa,tel/fax 22 300 23 19redakcja@uczenowoczesnie.plreklama@uczenowoczesnie.pl

Redaguje zespół:

Maciej KułakRedaktor naczelny

Janusz S. Wierzbicki Zastępca redaktora naczelnego

Małgorzata Błachnio Zastępca redaktora naczelnego

Autorzy: Marta Wnukowicz Michał Grześlak Ola Piontek Tadeusz Ciszkowski Agnieszka BorowieckaDariusz StacheckiAnna Koludo

Reklama: Marika Perkowska marika.perkowska@uczenowoczesnie.pltel.: 22 243 23 74

Inna Łukasik inna.lukasik@uczenowoczesnie.pltel.: 22 243 23 74

Łukasz Błachnio lukasz.blachnio@uczenowoczesnie.pltel.: 22 300 23 19

Prepress:

G.W. GABI www.gabi4net.com

Projekt graficzny: Anna Stępień

TECHNIKI PREZENTACJIJak nie popełnić slajdobójswa ......................................................................................................................................................................................... 6Pecha-kucha, czyli 400 sekund paplaniny .....................................................................................................................................................28Opracowanie zawartości slajdów .............................................................................................................................................................................29

KROK PO KROKU

Przycinanie zdjęć ............................................................................................................................................................................................................................50Zapis prezentacji w PDF ........................................................................................................................................................................................................56Snucie opowieści z pomocą cyfrowych multimediów ..................................................................................................................70

SIECIOWISKO

Ucz się od najlepszych – konferencje TED .....................................................................................................................................................52Publikowanie i udostępnianie prezentacji w sieci ..............................................................................................................................54

CHMURA DLA EDUKACJI

Wielkie powiększenie i prezentacje w chmurze .....................................................................................................................................58Prezi-tacja – inny wymiar prezentacji ..................................................................................................................................................................60

MULTIMEDIAScreenCast w edukacji .............................................................................................................................................................................................................64Snucie Cyfrowych Opowieści .........................................................................................................................................................................................68

NOWOCZESNE ZARZĄDZANIE

Doświadczenia użytkownika magicznej deseczki – mobilne prezentacje ..........................................................78 DOBRE PRZYKŁADY, DOBRE PRAKTYKI

Szkoła z klasą .......................................................................................................................................................................................................................................80 E-LEARNING

Projektowanie zdalnych form kształcenia ......................................................................................................................................................82 ROZMAITOŚCI

Przydatna literatura .....................................................................................................................................................................................................................8820 lat Ośrodka Edukacji Informatycznej i Zastosowań Komputerów w Warszawie .................................89Konferencje metodyczne .....................................................................................................................................................................................................89Wizualizery, projektory, tablice ....................................................................................................................................................................................92Internet. Czy jest nam potrzebny? ...........................................................................................................................................................................94

Sporą część pierwszego numeru „Uczę Nowocze-śnie” poświęcamy technikom prezentacji. Podpowia-damy, jak przygotować wystąpienie publiczne – od planowania po wygłoszenie prezentacji. Radzimy, w jaki sposób zaplanować pracę, na co zwrócić uwagę, jak przygotować slajdy lub inne pomoce wizualne oraz co zrobić, by nasz występ na scenie wypadł jak najlepiej. Piszemy także o tym, w jaki sposób można przygotowa-ną prezentację udostępnić innym.

Pokazujemy, jak wykorzystać działające w chmurze aplikacje i usługi, które są przydat-ne na wszystkich etapach opracowywania wystą-pienia publicznego. Prezentujemy pomysły na go-towe lekcje i projekty, które można wykorzystać w praktyce.

Demonstrujemy profesjonalne podejście do pro-jektowania wystąpienia. Udowadniamy, że nie za-wsze wsparcie wizualne w postaci plansz czy slajdów jest najlepszym rozwiązaniem. Opisujemy wiele cie-kawych, alternatywnych programów i aplikacji, dzię-ki którym można przygotować zupełnie „nie-slajdo-we”, niesztampowe, atrakcyjne pod każdym względem wsparcie prezentacji.

Nie znaczy to, że przekreślamy slajdy. Podpowiada-my jednak, jak korzystać z nich z głową, by nie powsta-ły „slajdumenty”, czyli dokumenty przeładowane treścią – niekiedy skopiowaną wprost z Worda czy Excela. To najprostsza droga do popełnienia na publiczności „slaj-dobójstwa” objawiającego się cichym pochrapywaniem nawet w pierwszych rzędach widowni.

Jako wykładowcy często spotykamy się z sytuacjami, gdy uczniowie lub studenci, mimo dużej wiedzy i sporych umiejętno-ści, nie potrafią przekonująco i poprawnie przedstawić swoich poglądów czy udzielić odpowiedzi na postawione pytanie. Dzisiej-szy styl komunikacji, posługiwania się krót-kimi wiadomościami tekstowymi lub wpi-sami na stronach sieci społecznościowych nie sprzyja rozwijaniu znajomości zasad retoryki, dyskusji czy wystąpień publicz-nych. Wiedza ta jest jednak bardzo przy-dana we współczesnym świecie. Często od tego, w jaki sposób przedstawimy swoje ra-cje, pracę, wiedzę lub umiejętności, zależy to, czy zdamy egzamin, otrzymamy dobrą pracę, podwyżkę lub awans. Dlatego nauka sztuki prezentacji i technik z nimi związa-nych jest bardzo ważna z punktu widzenia zarówno ucznia jak i nauczyciela.

Techniki prezentacji to ze-staw reguł, a właściwie wska-zówek, według których po-winniśmy przygotowywać swoje wystąpienia publicz-ne (a także teksty i różnego rodzaju publikacje), by osią-gnąć zakładany przez nas cel – przedstawić skutecznie pu-bliczności nasze idee lub wy-niki pracy, oraz zachęcić ją do jakiegoś działania. W odnie-sieniu do wystąpień na żywo,

stosowanie technik prezentacji mówionej pozwala na efektywne wykorzystanie czasu poświęconego nam przez słuchaczy. Jest to szczególnie ważne, jeśli spojrzymy na wy-kres krzywej uwagi.

Krzywa uwagi - H.R. Mills: Techniques of Technical Training, Macmillan, London, 1977

slajdobójstwa,  Janusz S.Wierzbicki

6

Wyniki badań ukazane na wykresie po-kazują, w jaki sposób zmienia się zaintere-sowanie słuchaczy wraz z upływem czasu wykładu. Na ilustracji widać, jak zmienia się liczba osób, które w danym momencie skupiają się na przekazie prowadzącego. Wi-dać, że skupienie udaje się utrzymać przez pierwsze 10 minut. Później zainteresowanie spada. Nie oznacza to jednak, że cześć osób wytrwale słucha prowadzącego, a inne, raz oderwawszy się od wykładu, więcej do nie-go nie wrócą.

-­

-­

-­

Efekt jaki obserwujemy na wykresie, wy-nika z konstrukcji naszego mózgu. To on powoduje, że trudno nam skupić na czymś uwagę na dłużej. Mózg dostaje mnóstwo bodźców: czasem wypowiedziany wyraz lub fraza, czy pokazana ilustracja nasuną nam ja-kieś skojarzenia i na chwilę skierujemy swo-je myśli gdzie indziej. Później jednak wraca-my i usiłujemy ponownie skupić się na wy-stąpieniu.

Warto także przytoczyć w tym miejscu inne badania. Jak wiele informacji może-my zapamiętać z wykładu? Jeśli wykład trwa 15 minut, jesteśmy w stanie zapamię-tać do 40 proc. informacji. Jak wiele z in-formacji usłyszanych podczas 45-minuto-wej lekcji jest w stanie zapamiętać uczeń? Według badań zapamiętuje średnio zaled-wie do 20 proc.

Co zatem zrobić, aby zapamiętał wię-cej? W jaki sposób działać, aby jak najdłu-żej utrzymać uwagę naszych słuchaczy? Co możemy zrobić, aby zapamiętywanie no-wych informacji i poziom ich zrozumienia był jak najwyższy? Odpowiedzi na te pytania zawarte są w zestawie reguł, porad, wskazó-wek i dobrych praktyk nazywanych techni-kami prezentacji.

 

Techniki prezentacji przydają się na co dzień, niezależnie od tego, czym się w ży-ciu zajmujemy. Jednak do sytuacji, w któ-rych ich znajomość przydaje się szczególnie zaliczamy następujące:

- egzamin ustny,- rozmowa klasyfikacyjna,- przedstawianie (pomysłów, planów

działania i efektów pracy) i dysku-towanie o nich,

- tworzenie dowolnego tekstu lub publikacji.

Techniki prezentacji to pojęcie bardzo szerokie. Dotyczy planowania dokumentu (tekstu, plansz – slajdów), sposobu wypo-wiedzi, akcentowania ważnych tez, zacho-wania w czasie wystąpienia, udzielania od-powiedzi na pytania.

-­

-­

-­

W szkole elementy technik prezentacji możemy wprowadzać podczas nauczania dowolnego przedmitu w sposób niezauwa-żalny dla ucznia. Są one niezwykle przydat-ne dla uczniów biorących udział we wszel-kich projektach edukacyjnych. Pomijając fakt, że każdy projekt powinien zostać pu-blicznie zademonstrowany i obroniony, to wiedza z zakresu sztuki prezentowania bywa niezwykle przydatna na etapie planowania i przygotowywania prac projektowych. Efektem projektu edukacyjnego może być także publikacja – np. referatu, rozprawki, wyników badań, reportażu w formie strony www, bloga, WebCastu, filmu, audycji ra-diowej.

7

Czy miałeś kiedyś wrażenie, że właśnie zmarnowałeś kawałek życia przysypiając pod-czas wystąpień na konferencjach, których sce-nariusz wyglądał zawsze tak samo? Zdener-wowany prelegent i poganiający go prowa-dzący (najczęściej nerwowo wbijający wzrok w tarczę zegara). Oprócz tego przelatują-ce przed nami, w straszliwym tempie, slajdy (niech ktoś spróbuje coś z nich zanotować) i powtarzane niczym mantra ­ „Kończy się czas na moją prezentację, więc szybko przejdę przez te slajdy i pominę kwestie dla państwa nieistotne”.Ten swoisty wyścig prowadzącego z prelegentemi oraz prelegenta z projektorem jest groteskowy i niestety nazbyt częsty, by o nim nie wspominać.

Dlatego warto poznać kilka skutecznych sposobów, by samemu występując nie po-wodować takich sytuacji. Przy okazji, war-to wiedzę na ten temat szerzyć wśród na-szych uczniów i studentów, by ich referaty oraz ustne odpowiedzi sprawiały nam przy-jemność, a im przychodziły bez większego trudu.

 

Każde wystąpienie powinniśmy zacząć od starannego przeanalizowania kluczowych kwestii dla naszej prezentacji. Etap planowa-nia można podzielić na trzy części:

- merytoryczną,- techniczną,- artystyczną (związaną już z procesem

projektowania).Jednak wszystkie te kwestie przeplatają

się, a sam podział jest bardzo umowny, dla-tego nie będzie stosowany wprost w niniej-

 

szym opisie i przejdziemy po prostu do opi-su kolejnych kroków w przygotowaniu wy-stąpienia publicznego.

Pierwsza i najważniejsza rzecz, to zasta-nowienie się, jaki jest cel wystąpienia? Jaki efekt chcemy osiągnąć? Co uzyskać u pu-bliczności? Jeśli jest to wykład, to czy mają zapamiętać fakty? Może chcemy, by połą-czyli je w logiczną całość i umieli odpowie-dzieć: Dlaczego stało się tak, a nie inaczej? Jakie czynniki spowodowały takie a nie inne zakończenie (bitwy, wojny, eksperymentu chemicznego czy fizycznego)? Może chce-my wyjaśnić działanie algorytmu? A może nauczyć stosowania w praktyce? Może na-szym celem jest pokazanie, w jaki sposób można ten algorytm (wzór) wyprowadzić lub udowodnić?

Przed zaplanowaniem swojego wystąpie-nia, warto zastanowić się nad publicznością, do której będziemy mieli okazję mówić. Je-śli to możliwe, dowiedzieć się na jej temat jak najwięcej. Czy są to specjaliści w da-nej dziedzinie? Czy może uczniowie? Jakie mogą mieć oczekiwania? Jaka jest ich moty-wacja uczestniczenia w wystąpieniu?

W zależności od odpowiedzi, będziesz mógł dobrać odpowiednie słownictwo. W innym wypadku, dla wielu mniej zo-rientowanych w temacie, twój wykład bę-dzie brzmiał niczym wygłoszony w języku mandaryńskim. Znając publiczność łatwiej będzie także dobrać odpowiednie przykła-dy, czy powołać się na wypowiedzi osób, uznawanych przez nią za autorytety w da-nej dziedzinie.

-­

-­-­

-­-­

-­-­

-­-­

-­-­-­

-­­ -­

-­

-­

-­

-­

Janusz S. Wierzbicki

8

-­

-­

-­

 

Temat wystąpienia jest jednym z ważniej-szych jego elementów. Nie ma nic gorsze-go, niż publiczność nie mogąca zapamiętać tematu i powtórzyć go zaraz po zakończe-niu wystąpienia. Temat powinien być krót-ki i zachęcający do wzięcia udziału (nawet, jeśli publiczność została przymuszona do udziału). Niestandardowy, zaskakujący lub szokujący temat może od początku przykuć uwagę publiczności i nastawić ją pozytyw-nie. Nudny, długi – wprost przeciwnie.

Przykłady tematów zwykłych i zachęca-jących:

Polska za czasów pierwszych Piastów Jak zaliczyć pierwszy semestr celu-

jąco? Techniki Prezentacji Mówionej

Zabójczo skuteczne wystąpienia pu-bliczne

Zasady BHP w twoim miejscu pra-cy Nagrody Darwina za głupotę w pracy?

Przepisy ruchu drogowego Jak nie dać się zabić na drodze?

Usługi świadczone w modelu chmu-ry obliczeniowej w służbie edukacji

Nowoczesna i mobilna edukacja w polskiej szkole to bujanie w chmu-rach?

Temat musi być dobrany do publiczno-ści i odpowiadać jej wrażliwości oraz oko-licznościom wystąpienia. Nie wszystkie z powyższych tematów nadają się dla uczniów – szczególnie szkół podstawowych.

-­

-­-­

-­

-­-­

-­-­

 

Zanim zaczniemy planować wystąpie-nie, tworzyć konspekt, a następnie praco-wać nad planszami i innymi pomocami wi-zualnymi, musimy w przystępny sposób określić techniczne i organizacyjne ramy naszej prezentacji.

Churchil, uznawany za jednego z najlep-szych i najbardziej porywających mówców zapytany, ile czasu poświęca na przygotowa-nie swojego przemówienia, stwierdził, że je-śli ma mówić 10 minut ­ potrzebuje tygo-dnia. Jeśli godzinę…­ to godzina na przy-gotowanie wystarczy. Jeśli może mówić ile zechce, może zacząć natychmiast.

Innymi słowy: im bardziej syntetyczna prezentacja, tym więcej czasu powinny nam zająć przygotowania.

9

Do dobrego zaplanowania wystąpienia przydatna jest wiedza na temat sali. Parame-try, które warto znać, to między innymi:

Wielkość sali Ustawienie krzeseł Miejsce na scenie na komputer i no-

tatki Brak barier między prelegentem

(sceną) i publicznością Miejsce na odłożenie rzeczy niepo-

trzebnych (teczka, parasol, płaszcz) Miejsce na odłożenie eksponatów Standardowe wyposażenie (patrz ­

następny punkt)Znajomość tych parametrów pozwala le-

piej się przygotować. Na przykład w małej sali może nie być możliwości skorzystania z rozwieszonej dodatkowo mapy, tablicy lub flipchartu. Należy to uwzględnić i przewi-dzieć mapę w formie grafiki wyświetlonej na slajdzie. Więcej informacji na temat aran-żacji sali, prawidłowego ustawienia krzeseł oraz innych mebli w dalszej części tekstu, w punkcie: Jak zaaranżować salę?

-­

-­

-­-­-­

­ -­

-­

Komputer Projektor Internet (jak szybki?) Tablicę multimedialną Tablicę

Eksponaty Mapy Plakaty Inne …

Jeśli wystąpienie dotyczy matematyki, chemii czy fizyki ­ użycie tablicy może być konieczne. Rozpisanie lub rozrysowanie na żywo ze słuchaczami pewnych zagadnień może mieć kluczowe znaczenie dla ich zro-zumienia. Jednak wiedząc, że nie będzie ta-kiej możliwości, można się odpowiednio przygotować.

-­

 

W małej grupie możemy użyć małych eksponatów. Jesteśmy w stanie zaprosić lu-dzi bliżej, aby je zademonstrować lub po-dejść do każdego z osobna. W większej jed-nak musimy skorzystać z wizualizera, poka-zać obiekt na slajdach lub skorzystać z tech-niki wielkiego powiększenia.

Liczba osób będzie ważna również ze względu na wydruk materiałów (jeśli je przewidujemy) czy nagłośnienie sali i moż-liwość skorzystania z mikrofonu oraz podłą-czenia dźwięku z komputera do głośników (jeśli zamierzamy wyświetlić film lub sko-rzystać z podkładu audio).

To ważny aspekt. Od niego zależy, czy publiczność będzie zaspana czy może zmę-czona. Jaka będzie zdolność percepcji gru-py? Podczas prelekcji o nieodpowiedniej porze (wcześnie rano, późnym wieczorem) trzeba odpowiednio rozplanować omawia-ny materiał i akcenty. Więcej pytań do pu-bliczności, jak również dygresji i anegdot ma

szansę pobudzić publikę i spowodować bar-dziej zaangażowane uczestnictwo.

Jeśli publiczność została zmuszona do uczestniczenia w naszym wystąpieniu ­ mamy trudniejsze zadanie. Najważniejsze może okazać się przedstawienie jej korzyści wynikających z tego faktu. Trzeba się zasta-nowić, jaki pożytek może dla niej wyniknąć i przedstawić go na samym początku.

Podstawowe  

Znajomość podstawowych zasad de-cydujących o dobrym wystąpieniu ułatwi nam jego zaplanowanie. Zarówno pod ką-tem merytorycznym, artystycznym, jak również technicznym. Pozwoli nam tak-że omówić bardziej szczegółowo zaplano-wanie treści, pomocy wizualnych oraz opo-wiedzieć o tym, jak zachowywać się na sce-

10

nie. Zasady są proste do zdefiniowania. Mów zrozumiale, nie czytaj i nie recytuj, cały czas miej na uwadze cel (przyświeca-jący tobie oraz publiczności), nie oszukuj oraz nie przepraszaj niepotrzebnie ­ a do-staniesz owację na stojąco.

Pamiętajmy, że występujemy nie dla sie-bie. Dlatego trzeba mówić do ludzi i dla lu-dzi. Rozmawiajmy więc, a nie przemawiaj-my. Zawsze zakładajmy, że prezentowane zagadnienia są dla publiczności nowe. Waż-ne jest sprawiać naszą wypowiedzią wraże-nie, że bardzo dobrze znamy się na temacie, ale nie być zarozumiałym i nie przechwalać się. Przygotowując swoją wypowiedź a na-stępnie trenując ją, warto wziąć pod uwagę, aby mówić:

Powoli i zrozumiale, a nie zbyt szybko ­ nie możemy sprawiać wrażenia, że spieszymy się na pociąg. Nasza wypowiedź nie może być beznamiętna. Powinniśmy zmieniać natężenie i tempo wypowiedzi.

Wyraźnie (także głośno) – w ostatnim rzędzie muszą nas rozu-mieć, bez domyślania się, co powiedzieli-

śmy. Uważajmy ­ nie możemy krzyczeć na publiczność. Jeśli mamy problem z głośną, acz spokojną wypowiedzią ­ warto zadbać o możliwość skorzystania z nagłośnienia.

Językiem i słownictwem dopaso-wanym do publiczności ­ dlatego pozna-nie publiczności jest takie ważne. Gdy mó-wimy do uczniów czy studentów ­ użyje-my raczej języka opisowego. Do kolegów po fachu ­ zastosujemy słownictwo związane z naszym zawodem. Jeśli zamienimy sposób mówienia ­ jedni nic nie zrozumieją, drudzy będą się nudzić, możliwe nawet, że wyjdą.

-­-­

-­-­

Poprawnie gramatycznie oraz sty-listycznie. Język mówiony różni się od pisa-nego. Jego zaletą jest także to, że czasem po-pełniamy lapsusy językowe (świadomi pre-zenterzy czasem celowo stosują taki zabieg ­ np. aby rozbawić publiczność). Jednak nie pozostawiajmy nic przypadkowi ­ przetre-nujmy dobrą wypowiedź.

Prostymi zdaniami ­ nie wielo-krotnie złożonymi. To ułatwia rozumienie i zapamiętywanie. W dodatku powinien być to język prosty, używany na co dzień. Uni-kajmy żargonu, nowomowy, skrótów oraz języka zbyt „unaukowionego”.

Anegdoty, cytaty, porównania oraz przykłady, których użyjemy w cza-sie wystąpienia, powinny być dopasowane do publiczności. Zrozumiałe dla słucha-czy i zgodne nie tylko z tematem prezenta-cji, ale także z kulturą, ich wiekiem, wyzna-niem. Nie mogą obrażać publiczności i go-dzić w jej przekonania. Nie powinny (chy-ba że przyjmiemy świadomie takie założe-nie) szokować.

-­

-­-­

-­

Pewnie wielokrotnie mieliście wątpli-wą przyjemność uczestniczyć w „czytanych wystąpieniach”. Z trudem kryliście senność, ziewanie, czy wybuch irytacji. Ale nie może nas to dziwić, bo mało kto ma zdolności ak-torskie i potrafi w czytany tekst włożyć emo-cje, regulować natężenie głosu i tempo wy-powiedzi. Większość z nas skupi się na po-prawnym odczytaniu tekstu, co także potrafi sprawić problem. Szczerze? Sam wolę prze-czytać taki tekst, niż go wysłuchać w sali.

Podobne odczucia wywyłamy, gdy tek-stu nauczymy się na pamięć. Oczywiście ­ jest to możliwe. Ale mało kto jest w sta-nie tego dokonać w taki sposób, by odegrać swoją rolę jak w teatrze. Zazwyczaj wady recytowanego referatu są podobne do czy-tania z kartki. Dochodzi do tego jeszcze możliwość zablokowania się, gdy zapomni-my jakiejś frazy czy wyrażenia. Nie uczmy się więc na pamięć tekstu wystąpienia. Za-pamiętujmy idee.

Co zrobić, jeśli mam obawę, iż zapomnę ważne daty, definicje czy równania? Oczy-wiście zanotować. Przygotować sobie notat-ki. Ale notatki, to notatki ­ nie tekst wystą-pienia. Powinny zmieścić się na jednej kart-ce. Inaczej możemy mieć problem z odna-lezieniem odpowiedniego zapisu. W takiej sytuacji widziałem wielokrotnie prelegenta, któremu notatki się rozsypały i zamiast po-móc ­ spowodowały więcej szkody. Notat-ki powinny zawierać tylko hasła. Powinny

11

być czytelne, a więc napisane dużą czcionką lub, lepiej, wydrukowane.

-­

-­-­

-­-­-­

 

Tylko wówczas jesteśmy w stanie odpo-wiednio opracować treść naszej prezenta-cji, kiedy znamy jej cel. Wówczas możemy przyjąć koncepcje pozwalającą osiągnąć cel i dać publiczności to, co chciałaby wynieść z naszego wystąpienia.

Jest bardzo ważne, szczególnie gdy o wy-stąpieniu rozmawiamy z młodzieżą, by pod-kreślić, że nie wolno oszukiwać podczas pre-zentacji. Raczej mało prawdopodobne, by-śmy sami umieścili w naszym wystąpieniu kwestie, których nie jesteśmy pewni.

-­-­-­-­-­-­

-­

Jeśli ze strony publiczności padnie pyta-nie, na które nie znamy odpowiedzi ­ na-leży się do tego przyznać. Jeśli w dodatku

wykracza poza tematykę, którą omawiamy, wówczas możemy spokojnie powiedzieć: „Niestety, nie jestem pewien odpowiedzi na to pytanie, ale możemy umówić się po wy-stąpieniu (proszę przesłać mi pytanie ma-ilem) ­ sprawdzę i odpiszę do Pana/Pani.”

Jeśli znamy odpowiedź na pytanie, lecz tą kwestię będziemy omawiać za kilka slaj-dów, a udzielenie jej w tym momencie po-psuje plan prezentacji i może spowodować, że pozostała cześć publiczności zgubi się w naszym wywodzie ­ spokojnie odpo-wiedzmy, że za chwilę do tej kwestii doje-dziemy i ją wyjaśnimy. Nie ma nic gorsze-go w czasie wystąpienia od prelegenta, któ-ry przewija kilka slajdów (lub przekłada np. foliogramy), odnajduje właściwy, wyświetla go i odpowiada na pytanie. Nie dość, że pu-bliczność się gubi, to zdarza się także, że sam prelegent nie umie się odnaleźć i kontynu-ować wypowiedzi.

Co się może stać, jeśli skłamiemy? Duża szansa, że ktoś z publiczności wstanie i wy-tknie nam oszustwo. Wówczas stracimy za-ufanie publiczności, stracimy tym samym pewność siebie i zazwyczaj wystąpienie za-kończy się klęską.

W szczególności za błędy niezawinione. Wielokrotnie podczas różnego rodzaju kon-ferencji, seminariów czy wystąpień miałem okazję obserwować jak prelegent wręcz ka-jał się przed publiką… Szczególnie lubię, gdy ktoś przeprasza za coś, czego nie zrobił. Inaczej mówiąc (a raczej pisząc) za coś, co

w istocie nie miało miejsca. Na przykład (autentyczne):

„W tym miejscu planowałem poka-zać Państwu mapkę, niestety nie uda-ło mi się odpowiedniej znaleźć, za co serdecznie przepraszam”

„Chciałam tutaj wprowadzić anima-cję, ale nie wiedziałam jak to zrobić, a syn wyjechał na wakacje”.

Kto by się o tym dowiedział, gdyby nie informacja prelegenta?

Nie przepraszajmy także za błędy zawi-nione. Nie tłumaczmy się, że nie mieliśmy czasu przygotować się lepiej do wystąpie-nia, zrobić lepszych slajdów. To publiczność niech sama oceni. Czasem do złych slajdów zdarzają się dobre wypowiedzi. Po co same-mu się dyskredytować? W dodatku taki ko-munikat przez publiczność zostanie odebra-ny: „Aha, nie byliśmy wystarczająco ważni, by dostać coś lepszego”.

Nie przepraszajmy także za wczesną lub późną porę ­ to nie nasza wina (najczę-ściej).

12

-­

-­-­-­-­-­

-­-­

-­-­-­

-­

-­-­

-­

-­-­-­

Gdy znamy odpowiedzi na pytania doty-czące tematu i celu prezentacji, jak również technicznych oraz organizacyjnych warun-ków naszego wystąpienia (np. liczby osób, sali, czasu wystąpienia) ­ możemy dobrać właściwą dla niego konstrukcję, jak również opracować rozpoczęcie i zakończenie, które zapadną w pamięć.

 

Typowy plan wystąpienia:

przywitanie i przedstawienie się, przedstawienie tematu wystąpienia

i jego krótkie streszczenie, przedstawienie planu prezentacji, przejście przez kolejne punkty planu

i rozwinięcie związanej z nimi tematyki, podsumowanie i przedstawienie

konkluzji, czas na pytania, zakończenie podziękowaniem i po-

zostawieniem kontaktu do siebie.Zastosowanie tego schematu jest prawi-

dłowe i właściwe, ale… ponieważ jest często stosowany, stał się nudny. Gdy widzimy tego typu rozpoczęcie prelekcji, możemy domy-ślać się (i często mamy rację), jak będzie wy-glądała całość.

Na początku każdego wystąpienia należy przedstawić się publiczności, zrobić krótkie streszczenie czy wprowadzenie do omawia-nego tematu, powiedzieć, dlaczego się nim zajmujemy. Nie poświęcajmy jednak na to zbyt wiele czasu i slajdów. Szczególnie nie należy się zbytnio rozwodzić nad przedsta-wieniem siebie i instytucji, którą reprezen-tujemy lub dokonanych osiągnięć. Wypo-wiedzenie zdań typu: „Nasza firma jest naj-większą na rynku i od roku…” lub „Nasza szkoła zdobyła pierwsze miejsce w mate-matycznej olimpiadzie gimnazjalistów już czwarty raz rok po roku…” ­ zabiera cen-

ny czas, a publiczność za tym nie przepada.Warto także zauważyć, że publiczność za-zwyczaj nie przychodzi posłuchać naszego życiorysu - chyba, że to nasz benefis. War-to więc na początek zastanowić się nad roz-poczęciem.

-­-­-­-­-­

-­-­-­-­

Rozpoczęcie powinno być mocne i cha-rakterystyczne ­ zapadać w pamięć, bo uwaga publiczności jest wówczas najwyż-sza. Rozpocząć można na wiele sposo-bów. Klasycznie i formalnie ­ czyli w spo-sób opisany wyżej. Można także opowie-dzieć krótką historię wprowadzającą do zagadnienia. Na przykład mając prelekcję o zdrowym trybie życia można pokazać zdjęcie siebie ­ z widoczną nadwagą. Po-kazujemy, jak wyglądaliśmy przed zastoso-waniem w praktyce tego, o czym będzie-my mówili. W ten sposób zidentyfikowa-liśmy problem. Następnie możemy powie-dzieć, jak wiele zmieniło się na korzyść od czasu zaprzestania wizyt w barach szybkiej obsługi - wyglądamy atrakcyjniej, nie mę-czymy się wchodząc na drugie piętro, mo-żemy chodzić na długie spacery z psem. W ten sposób wywołujemy emocje, sku-piamy uwagę (nagle opowiadamy historię, a nie wygłaszamy prelekcję). Pokazujemy korzyści, jakie można odnieść. Następnie, skupiwszy już uwagę publiczności, może-my pokazać rozwiązanie ­ jak udało nam się osiągnąć sukces.

Podobny schemat możemy zastosować przy innych tematach. Na przykład oma-

13

wiając temat z historii możemy zidentyfiko-wać problem, z jakim musiała zmierzyć się konkretna osoba. Następnie pokazać wybra-ną drogę (rozwiązanie) oraz jakie efekty to przyniosło (korzyści, straty).

Rozpocząć możemy również od wy-świetlenia fragmentu filmu wprowadzają-cego do zagadnienia, pokazującego kontekst omawianej problematyki (pamiętajmy, by nie był zbyt długi). Możemy także podejść do zagadnienia w sposób aktorski. Ucznio-wie potrafią odegrać krótką scenę teatralną, aby wprowadzić publiczność w odpowiedni nastrój. Wzniosłe lub literackie rozpoczęcie możemy uzyskać poprzez zadanie pytań re-torycznych czy przytoczenie cytatu.

Przy krótkich wystąpieniach z pewnych punktów typowego planu wystąpienia nie można, ale wręcz należy zrezygnować lub mocno je ograniczyć. Część z nich można pominąć ze względu na przyjętą konstruk-cję i styl prezentacji. Jeśli wystąpienie ma trwać 10-15 minut, to często nie ma sensu przedstawiać szczegółowego planu. Wystar-czy powiedzieć na przykład, że skupimy się na trzech ważnych zagadnieniach i od razu przejść do pierwszego z nich.

 

Niezależnie od wyboru konkretnej kon-strukcji i metody przeprowadzenia prezen-tacji, warto ją zbudować wokół trzech ­ maksymalnie czterech głównych wątków. Najlepsi prezenterzy tak postępują, gdyż nasz mózg łatwiej przyswaja informacje po-dzielone na tego typu porcje. Nawet jeśli za-pamiętujemy numer telefonu ­ dzielimy go na trzy lub cztery części. Nie zapamiętuje-my go jako ciągu cyfr. Warto więc stosować podział naturalny dla naszego mózgu. Praw-dopodobieństwo, że ktoś zapamięta 10 ­ punktowy plan naszej prezentacji spada do zera. Jeśli jednak będzie podzielona na trzy części a rozpoczynając każdą z nich wyod-rębnimy trzy główne punkty lub wątki ­ szansa jest o wiele większa.

Jedną z najbardziej popularnych, a jedno-cześnie efektywnych, konstrukcji wystąpie-

nia jest podejście problem-rozwiązanie-ko-rzyści. Na początku identyfikujemy pro-blem, który dotyka większości naszej pu-bliczności. Następnie opisujemy, w jaki spo-sób możemy go rozwiązać i jaki dodatko-we korzyści z zastosowania wybranej przez nas metody wynikają. Zaczynając od proble-mu przykuwamy uwagę. Kończąc na korzy-ściach wzmagamy zainteresowanie przed-stawioną metodą. Korzystamy także z wie-dzy, że uwaga publiczności jest największa na początku i na końcu wystąpienia.

Konstrukcję wystąpienia często łączy się z metodą przedstawiania kolejnych kroków rozumowania. W ten sposób można przed-stawić zarówno działanie algorytmu, jak również samo jego powstanie. Możemy roz-ważyć za i przeciw stosowania danej metody, rozwiązania, substancji. Przedstawiamy pu-bliczności nasz tok rozumowania.

Uzupełnieniem jest konstrukcja py-tań i odpowiedzi. Kolejne slajdy (plansze, czy momenty naszego wystąpienia) stano-wią odpowiedź na pytanie wynikające z po-przednich. Jednocześnie kończąc omawia-nie konkretnej planszy powodujemy, że

w umysłach publiczności rodzi się kolej-ne pytanie. Staje się ono tytułem następne-go slajdu, który omawiając odpowiadamy na nie. I tak do końcowej konkluzji. Taka kon-strukcja pozwala na zgrabne łączenie w lo-giczną całość kolejnych plansz czy slajdów.

-­

-­-­

Jeśli zależy nam na przekazaniu fak-tów, które publiczność powinna zapamię-tać, wówczas warto rozważyć zastosowanie techniki mapy pamięci i skojarzeń. Mapę można przygotować w dedykowanej aplika-cji albo przedstawić na slajdach lub w posta-ci „prezi-tacji”. Takie podejście może okazać się znacznie skuteczniejsze od tradycyjnego przygotowania kolejno wyświetlanych slaj-dów.Program Prezi umożliwia zaprojekto-wanie wystąpienia, które nie musi być linio-

14

we, to znaczy zbudowane z następujących po sobie plansz. Takie podejście jest możli-we, ale przede wszystkim prelegent w czasie wystąpienia ma swobodę zmiany kolejności omawiania poszczególnych zagadnień. Ten sposób bywa znacznie bardzie elastyczny. Więcej informacji na temat tego nieco inne-go podejścia do przygotowania wystąpienia i samego programu Prezi w artykule Agniesz-ki Borowieckiej - „Prezi-ntacja - inny wy-miar prezentacji”.

Nie zawsze należy pokazywać i omawiać plan prezentacji. Jest to wskazane przy dłuż-szych prezentacjach. Pokazanie i omówie-nie planu oraz jego powtórzenie przy przej-ściach do kolejnych wątków jest dobrym po-mysłem. Pozwala osobom, które przez jakiś czas nie śledziły naszego wystąpienia, zo-rientować się, w którym momencie jeste-śmy, co omawiamy i włączyć się ponownie w tok naszego rozumowania. Przy krótkich, 10-15 minutowych, prezentacjach zazwy-czaj nie ma takiej potrzeby.

Przy tworzeniu planu prezentacji pamię-

tać warto o podziale całości na trzy-cztery części, o czym pisałem wcześniej.

 

Użycie eksponatów zależy głównie od czasu, jakim dysponujemy na wystąpienie oraz liczebności grupy. Należy dobrze prze-myśleć, czy użycie eksponatów pomoże, czy zaszkodzi naszej prelekcji.

Przy małej grupie osób nawet niewielki eksponat (np. bryłę węgla kamiennego czy soli) możemy zademonstrować zaprasza-jąc wszystkich bliżej. Przy większej grupie, eksponat powinien być dobrze widoczny z większej odległości. Jeśli grupa jest duża a eksponat mały, wówczas należy dać go publice do obejrzenia indywidualnie. To jednak zawsze wiąże się z rozproszeniem uwagi ­ na ten czas musimy przerwać wystąpienie, poczekać aż wszyscy zapo-znają się z eksponatem i kiedy do nas wró-ci ­ spróbować ponownie skupić uwa-gę na naszej wypowiedzi. Jeśli jednak wy-stąpienie jest krótkie, zysk z zastosowa-nia eksponatu może być nieadekwatny do straconego czasu.

Rozważając użycie eksponatu i wręcze-nie go publiczności trzeba się zastanowić nad momentem, w którym eksponat zosta-nie przekazany. Przed prezentacją publicz-ność jeszcze nie wie, na co powinna zwró-cić uwagę. W trakcie ­ zawsze wiąże się to z rozproszeniem uwagi, ale jest to najlepsza metoda bo dajemy eksponat w momencie, gdy jest to najbardziej uzasadnione. Po pre-zentacji ­ też jest to dobry moment. Jednak jeśli prezentacja ma miejsce podczas konfe-rencji, gdzie zaraz po naszym wystąpieniu następuje następne… dajemy eksponaty tyl-ko wówczas, gdy nie lubimy osoby po nas występującej. Na pewno w ten sposób sku-tecznie odwrócimy uwagę uczestników od tego, co ma do powiedzenia.

Korzystanie z małych eksponatów może nie być uzasadnione, gdy mamy mało czasu a planujemy dać je publiczności do obejrze-nia. Każda taka sytuacja spowoduje bowiem

rozproszenie uwagi. Zabierze to cenny czas, który zazwyczaj można zużytkować bardziej produktywnie. Warto skorzystać w takiej sy-tuacji z wizualizera lub innych możliwości technicznych (patrz: Jak przygotować po-moce wizualne?).

Sytuacja jest podobna w przypadku in-nych pomocy wizualnych. Przy małej gru-pie warto korzystać ze standardowych, roz-wieszanych map geograficznych czy histo-rycznych. Jednak gdy występujemy na du-żej sali przed liczną publicznością, standar-dowe mapy będą o wiele za małe. Dobrym rozwiązaniem jest zastosowanie powiększe-nia mapy na slajdzie, lub skorzystanie z ser-wisów typu Google Maps (maps.google.pl) lub aplikacji Google Earth (www.google.com/intl/pl/earth).

Powiązanie kolejnych slajdów między sobą

Niezależnie od dokonanego wyboru konstrukcji wystąpienia należy pamiętać, że powinno tworzyć logiczną całość, a jeśli sto-sujemy pomocnicze plansze-przejście mię-dzy nimi powinno być gładkie, logiczne i nie pozostawiać wrażenia, że omawiamy zupeł-nie niezwiązane ze sobą fragmenty.

Przykład przejścia zachowującego powiązanie między slajdami

Dokonujemy autoprezentacji i mamy dwie ko-lejne plansze - o naszej rodzinie i o naszym domo-wym zwierzątku. Gdy kończymy omawiać na-szą rodzinę i przechodzimy do slajdu ze zwierząt-kiem mówimy: większość członków mojej rodzi-ny, poza moją siostrą, uwielbia mojego zwierzaka (na ekranie pojawia się nowy slajd i tytuł Domo-we zwierzątko Janusza). Tuptuś jest uroczy (na ekranie pojawia się podpis Tuptuś). Jednak Ka-sia tego nie dostrzega przez pryzmat jego ośmiu ła-pek (na ekran wchodzi zdjęcie pająka ptasznika). I dalej już kontynuujemy omawiać zwierzątko.

Nawiązanie między slajdem dotyczącym członków rodziny i domowego zwierzątka w postaci pająka ptasznika jest bardzo natu-ralne dzięki odwołaniu się do stosunku mię-dzy nimi (lubią, nie lubią).

15

Zakończenie wystąpienia

Uwaga publiczności rośnie zawsze, gdy wypowiadamy słowa: „Na zakończenie chciałbym…” lub „Podsumowując…”. Za-zwyczaj wszyscy zaczynają słuchać z uwa-gą by dowiedzieć się, o czym było wystąpie-nie Uwaga ta jednak nie będzie utrzymy-wała się zbyt długo. By ją maksymalnie wy-korzystać zakończenie musi być bardzo do-brze zaplanowane. Przede wszystkim musi być krótkie, zwięzłe i rzeczowe. Jeśli je prze-ciągniemy ­ uwaga zacznie spadać.

Podsumowanie lub zakończenie nie musi być (i zazwyczaj nie powinno) powtó-rzeniem wszystkich punktów prezentacji. Powinno jednak być przeprowadzone zgod-nie z planem i konstrukcją wystąpienia, by ułatwić jego zrozumienie publiczności. Po-winno zawierać przesłanie lub konkluzję ła-twą do zrozumienia i zapamiętania.

Jeśli na początku zadaliśmy pytania reto-ryczne ­ możemy się do nich odnieść („Te-raz chyba państwo nie macie wątpliwości czy…”). Jeśli cytat ­ to możemy go powtó-rzyć, zaprzeczyć, przytaknąć.

Projektowanie analogowe, czyli dlaczego zacząć od kartki?

Wystąpienie należy zacząć projekto-wać bez komputera. Zasiadanie przed pro-gramem do tworzenia prezentacji jest naj-częstszym i jednocześnie kardynalnym błę-dem. Zebranie myśli i ich zapisanie na kart-ce pozwala spokojnie zastanowić się nad tre-ścią prezentacji. Nie ogranicza nas w tym wypadku lepsza czy grosza znajomość pro-gramu do tworzenia prezentacji. Na kartce możliwe jest wszystko ­ nie musijmy się ograniczać na etapie planowania pod kątem naszych umiejętności. Zapiszmy, co chcemy osiągnąć ­ jak to zrobić, to sprawa drugo-rzędna.

-­

-­

­

Najprościej zacząć od napisania kon-spektu do obranego wcześniej tematu i celu. Konspekt pozwala uporządkować myśli, za-planować pomoce wizualne oraz sprawdzić, jakich informacji nam brakuje, co musimy jeszcze znaleźć czy sprawdzić.

-­-­

-­-­

­ -­

­

Konspekt w dalszym etapie planowania można przepisać w formie tabeli stanowiącej scenariusz bądź scenopis wystąpienia. W tabeli powinny znaleźć się miedzy innymi kolumny:

punkt konspektu, co mówimy, co widać na ekranie, efekty specjalne i audio/wideo.

W kolumnie Co widać na ekranie moż-na naszkicować, jak w tym momencie powi-nien wyglądać ekran ­ łatwiej będzie w na-stępnym kroku przygotować odpowiednie pomoce wizualne (oraz dobrać do ich przy-gotowania narzędzia). Zapisanie takiej tabeli ułatwi nam późniejsze techniczne opracowa-nie prezentacji łącznie ze znalezieniem odpo-wiednich ilustracji audio i wideo.

-­-­

-­-­

-­

16

Zbieranie informacji

Jedną z ważniejszych czynności podczas opracowywania wystąpienia jest zbieranie informacji. Zawsze zbieramy znacznie wię-cej materiału, niż zamierzamy przedstawić. Wówczas także modyfikujemy i dostosowu-jemy konspekt. Zebranie materiału jest ko-nieczne, nawet jeśli temat, którym się zaj-mujemy, jest nam dobrze znany. Po pierw-sze, żeby sprawdzić, czy nic się nie zmie-niło w ostatnim czasie. Po drugie, aby do-kładnie zweryfikować posiadane dane, cy-taty i wypowiedzi, na które zamierzamy się powołać. Posiadając więcej materiału może-my także wybrać, co jest ciekawsze czy waż-niejsze. Musimy wiedzieć więcej także z po-wodu pytań, które mogą zostać nam zadane.

Jak odpowiadać? Zazwyczaj podczas wystąpień sesje pytań

przewidziane są na koniec. Nierzadko dopusz-cza się także zadawanie ich w trakcie wystąpie-nia. Warto się do nich odpowiednio przygoto-wać, jak również przestrzegać pewnych zasad.

Pytania zadane w trakcie wystąpienia

Jeśli odpowiedź na pytanie znajduje się w dalszej części naszej prezentacji, należy spokojnie odpowiedzieć na zasadzie: „Bar-dzo się cieszę, że padło to pytanie! Tak my-ślałem, że będzie to dla państwa interesują-ce. Zaraz do tego dojdę i omówimy to szcze-gółowo ­ proszę jeszcze o chwilkę cierpli-wości”. Oczywiście ton i treść naszej odpo-wiedzi musi być dobrany do całości wystą-pienia. W takich sytuacjach absolutnie nie należy udzielać odpowiedzi natychmiast, szczególnie przeskakując przez kilka slaj-dów, by dojść do miejsca, gdzie odpowiedź się znajduje. W ten sposób odejdziemy od naszego planu, powodując, że nasza publicz-ność zgubi wątek, a nierzadko sami straci-my rytm.

W przypadku pytań odbiegających moc-no od tematu, należy po prostu stwierdzić, że nie jest to tematem spotkania. Jeśli znamy odpowiedź, zaprosić na rozmowę po wystą-pieniu w kuluarach. Jeśli nie, zapewnić, że

możemy się skontaktować i wówczas spraw-dzimy. Jak pisałem w punkcie dotyczącym podstawowych cech dobrej prezentacji ­ nie należy oszukiwać.

Pytania końcoweOpracowując swoje wystąpienie, kon-

spekt a następnie pomoce wizualne, je-steśmy w stanie przewidzieć, jakie py-tania przyjdą do głowy naszym słucha-czom. Cześć z nich włączamy do prezen-tacji, udzielając odpowiedź w trakcie wy-stąpienia. Pozostałe powinniśmy spisać. Następnie podzielić je na grupy i przygo-tować odpowiedź dla każdej z nich. Takie podejście znakomicie ułatwia pracę i po-zwala oszczędzić czas. Zamiast opracowy-wać każde z przewidywanych pytań osob-no - możemy przygotować jedną odpo-wiedź pasująca do kilku z nich. Przykład - załóżmy, że przygotowujemy wykład do-tyczący wystąpień publicznych. Jednym z omawianych elementów będzie strój, jaki należy stosować podczas prezenta-cji. Innym elementem ­ co przystoi pre-

legentowi, a jakiego zachowania na scenie powinien unikać. W trakcie wystąpienia zapewne nie omówimy wszystkiego. Mo-żemy więc założyć, że zostaną nam zadane pytania. Na przykład:

Czy podczas wystąpienia wolno trzy-mać rękę w kieszeni?

Czy podczas seminarium dyplomo-wego powinniśmy być ubrani for-malnie?

Czy mogę założyć dżinsy i marynar-kę?

Pytania te możemy zgrupować we wspól-nej kategorii: Strój i zachowanie i przygo-tować dla nich jedną, wspólną odpowiedź. Jej brzmienie może być następujące:

Strój i zachowanie prelegenta uzależniamy od okoliczności. W przypadku wystąpień edukacyj-nych, które nie są egzaminami, w większości obo-wiązuje strój i zachowanie półformalne. W takich wypadkach dopuszcza się także włożenie ręki do kieszeni, ale nie wszyscy to akceptują, więc powin-niśmy na tego typu gesty uważać. Jeśli nie jesteśmy pewni doboru ubrania ­ zawsze możemy spy-tać organizatorów, jakiego stroju oczekują od pro-wadzących.

-­

-­

17

Ta odpowiedź pasuje, niezależnie od tego, które z pytań i w jakiej formie zosta-nie zadane. To uproszczony przykład, ale ilustrujący metodę ­ podejście do przygo-towania odpowiedzi na potencjalne pyta-nia. Nawet, jeśli jakiegoś pytania nie przewi-dzimy, jest duża szansa, że będzie pasowało do którejś z kategorii. Będziemy w ten spo-sób również na nie przygotowani. Zamiast opracowywać kilkadziesiąt oddzielnych od-powiedzi ­ wystarczy kilka-kilkanaście. To duża oszczędność czasu.

-­

-­

­

-­-­

W odpowiedzi na pytania mogą pomóc nam dobrze sporządzone notatki.

 notatki?

Po pierwsze należy pamiętać, że notatki to nie tekst wystąpienia. Powinny być krót-kie, mieścić się na jednej stronie A4. Napisa-ne odręcznie przez prelegenta najlepiej dru-kowanymi literami lub wydrukowane na drukarce. Wielkość czcionki powinna być na tyle duża, byśmy swobodnie mogli je prze-czytać stojąc, gdy one spoczywają na stoli-ku. Zawierać mogą rzeczy takie, jak trud-ne do zapamiętania dla nas definicje, nazwy czy daty. Możemy rozpisać na nich główne punkty wystąpienia (skrócony konspekt).

-­-­

­ -­

-­

Innym sposobem tworzenia notatek na potrzeby wystąpienia jest skorzystanie z funkcji programów takich PowerPoint, Keynote czy Impress. Pozwalają one do każ-dego slajdu dodać uwagi, które nie będą wi-doczne dla publiczności, lecz mogą być uwi-docznione w tzw. widoku prezentera, o któ-rym więcej piszemy w punkcie dotyczącym zachowania prelegenta podczas wystąpienia.

 

Pamiętajmy, że wiele rzeczy będzie-my wygładzali i zmieniali na etapie ćwi-czenia. Kiedy pomoce wizualne będą goto-we i pierwszy raz przy ich akompaniamen-

cie spróbujemy opowiedzieć naszą historię okaże się zapewne, że o czymś zapomnieli-śmy, coś jest zamieszczone w złym miejscu, a inny temat lepiej jest pominąć bo nie pasu-je. To normalne. Dlatego ćwiczenia i korek-ta są takie ważne.

Dobrze jest również, po dokonaniu wstępnych poprawek, zasięgnąć opinii kogoś znajomego. Wygłosić przed nim swoje wy-stąpienie i porozmawiać SZCZERZE o tym co mu się podobało, co nie, czy było coś nud-nego, niezrozumiałego itd.? Na tej podstawie łatwiej będzie dokonać niezbędnych zmian, a nasz stres przed wystąpieniem będzie znacznie mniejszy, mając świadomość, że je-steśmy dobrze przygotowani, a nasze wystą-pienie przećwiczone i sprawdzone.

-­

-­

Programy, takie jak Keynote, PowerPoint czy Impress, pozwalają na zapisywanie notatek do poszcze-gólnych plansz. Notatki te nie będą widoczne podczas pokazu dla publiczności ­ jedynie dla prelegenta.

18

   

Gdy mamy gotowy plan wystąpie-nia, konspekt i zebrane materiały ­ może-my przystąpić do planowania pomocy wi-zualnych. Pomoce mogą być bardzo róż-ne. Dzielimy je na dwie zasadnicze grupy: sprzęt i eksponaty (komputer, projektor, ta-blica zwykła, multimedialna, mapa, głośni-

ki, wizualizer) oraz plansze i inne materia-ły, które będziemy pokazywać lub rozdawać podczas wystąpienia, a których zawartość musimy opracować.

Interesuje nas druga grupa, ­ czyli mate-riały, które musimy opracować. W przypad-ku pierwszej ­ musimy jedynie wiedzieć co będziemy mieli do dyspozycji i upewnić się, że ani my, ani organizatorzy o niczym nie zapomną.

Standardową pomoc przy wystąpieniu pu-

blicznym stanowią dobrze opracowane plan-sze ­ slajdy. Więcej na ten temat w artykule Marty Wnukowicz pt. „Jak prawidłowo opra-cować zawartość slajdów prezentacji?”

Jednak slajdy nie zawsze stanowią naj-lepszy sposób prezentacji. Warto poznać inne narzędzia i ich możliwości. Na przy-kład wspomniany wcześniej program Prezi. Warto rozważyć także użycie serwisu pho-tosynth.net, który opisał Michał Grześlak w artykule „Wielkie powiększenie i pre-

Jeśli przygotowaliśmy prezentację w postaci slajdów, warto po ich opracowaniu zadać sobie kilka pytań:

Czy tekst, który zamierzasz umieścić na slajdzie chcesz rów-nież powiedzieć w czasie wystąpienia?

Usuń ten tekst ze slajdu – slajd nie może z tobą konkurować o uwa-gę publiczności.

Czy przedmiot zamieszczony na zdjęciu możesz przynieść i pokazać na sali? Czy doświadczenie nagrane w postaci fil-mu, który chcesz wyświetlić publiczności, możesz wyko-nać na żywo? Czy czynności zapisane w postaci screencast możesz zademonstrować na żywo?

W przypadku pozytywnej odpowiedzi – usuń ze slajdu daną treść i zastąp demonstracją na żywo. Filmy zostaw jako plan awaryjny – jeśli okaże się, że demonstracja na żywo nie jest możliwa.

Czy grafiki ClipArt lub pobrane z internetu zdjęcia, które zamierzasz wykorzystać na swoich slajdach, widziałeś już kiedyś w prezentacji innej osoby?

Pozbądź się ich. Zastąp grafiką pobraną z innych serwisów lub pocho-dzącą z twoich prywatnych zbiorów.

Czy użyte w prezentacji animacje nie są zbyt wolne lub nad-miernie szybkie? Czy pozwalają płynnie prowadzić narrację?

Animacje nie mogą przeszkadzać w twojej wypowiedzi. Usuń je lub zmodyfikuj, jeśli tak się dzieje.

Czytanie slajdów i odwracanie się tyłem do publiczności (w tym czytanie tytułów kolejnych plansz) oznacza zerwa-nie kontaktu wzrokowego z publicznością

Przeładowane, wypełnione tekstem, skomplikowany-mi i nieczytelnymi schematami lub wykresami slajdy. W szczególności slajdy, zawierające:

- pełne zdania, - zbędną interpunkcję, - w nadmiarze ozdobną, nieczytelną czcionkę.

Złej jakości grafika zbyt powiększona, nieczytelna lub źle do-brana.

Nadużywane grafiki ClipArt oraz animowane obrazki rozpra-szające uwagę.

Rozpraszające uwagę, źle dobrane lub zbyt długie animacje. Animacje tytułów slajdów powodujące przerwy w wypowie-dzi prelegenta, który czeka na ich zakończenie, by upewnić się, o czy ma dalej mówić.

Zbyt wiele różnych animacji stosowanych do tego samego typu elementów (np. tekstu).

Wprowadzanie ilustracji na slajd zbyt późno, bo po zakończe-niu jego omawiania.

Wprowadzanie obiektów przy użyciu animacji w taki sposób, że przesłaniają elementy znajdujące się już na slajdzie

Nieprawidłowe animowane przejścia slajdów, inne dla każ-dej planszy, rozpraszające uwagę i nie mające, merytoryczne-go uzasadnienia.

Zbyt szybko przewijane slajdy z komentarzem „a to nie jest ważne”, „to nie istotne”, „na to nie mamy czasu”.

Przepraszanie za rzeczy, których nie zrobiliśmy. Na przykład za to, że nie umieściliśmy mimo dobrych chęci mapki czy zdjęcia.

Powtarzające się slajdy, w których jedna trzecia (a czasem wię-cej) powierzchni zabrana jest przez logo instytucji, tytuł pre-zentacji, nazwisko autora, numer slajdu, logo programu itp.

Trzymanie w rękach notatek i inne symptomy nie przygoto-wania (np. nerwowe szukanie pliku z własną prezentacją po podłączeniu komputera do projektora).

19

zentacje w chmurze”, jak również serwi-su zoom.it. Warto przejrzeć także informa-cje związane z udostępnianiem materiałów publiczności Publikowanie i udostępnianie prezentacji w Internecie.

Jeśli podczas pokazu planujesz demon-strację – koniecznie przećwicz ją wcześniej. Jeśli do jej działania potrzebna jest ci sieć Internet – zabezpiecz się i przygotuj plan awaryjny na wypadek jej niedostępności. Na przykład możesz nagrać krótkie filmiki z zapisem wykonywanych na ekranie czyn-ności – tzw. ScreenCasty. Więcej na ich te-mat znajdziesz w artykule „ScreenCast w edukacji, czyli jak nagrać film instruktażo-wy typu: Jak to jest zrobione?”

Lektura powyższych artykułów może nam uświadomić, że przygotowanie slajdów nie zawsze jest najlepszą metodą wsparcia wystąpienia.

 

Trema to zjawisko dość powszechne i nie należy do przyjemnych. Często stres zwią-zany jest z obawą:

- czy poradzę sobie ze sprzętem (kom-puterem, projektorem, pilotem do pre-zentacji, nagłośnieniem,mikrofonem)?

- czy mój występ nie będzie nudny i nie zostanie skrytykowany?

- czy uda mi się przekazać istotę proble-mu?

- czy będę w stanie odpowiedzieć na pytania publiczności?

W celu zminimalizowania stresu może-my zrobić tylko jedno – dobrze się przygo-tować. O tym jak przygotować wystąpienie, by przekazać istotę problemu i odpowiedzieć na większość potencjalnych pytań napisałem wcześniej. Tę część artykułu poświęciłem zaś przygotowaniom techniczno-organizacyj-nym, czyli czego nie zapomnieć, co spraw-dzić, jak się zabezpieczyć na nieoczekiwane wydarzenia i awarie.

     

Tak wcześnie, jak to możliwe, sprawdź podstawowe informacje o miejscu, w któ-rym będziesz występować.

Jak tam dojechać? Gdzie zaparkować samochód? Gdzie jest wejście do budynku? W której sali odbędzie się spotkanie

i na którym piętrze? Czy na miejscu ktoś może pomóc

z przeniesieniem rzeczy, które przy-wieziesz ze sobą (np. projektora czy wydrukowanych materiałów dla uczestników)?

Jak wcześnie będzie można wejść do sali konferencyjnej?

Jaki jest jej rozkład i czy można go zmodyfikować?

Czy wszystkie niezbędne pomoce i rekwizyty są na miejscu?

Kto i kiedy je tam zawiezie w razie potrzeby?

Im wcześniej poznamy odpowiedzi na powyższe pytania, tym spokojniejsi będzie-my przed wystąpieniem.

Przed wyjazdem na spotkanie, w trak-cie którego mam występować publicznie za-wsze sprawdzam, czy przygotowałem i za-brałem następujące rzeczy:

notebook z przygotowaną pre-zentacją i materiałami wspiera-jącymi moje wystąpienie. Zawsze najbezpieczniej wyświetlać materiały z komputera, na którym były przy-gotowywane,

niezbędne przejściówki sygnału wideo. Większość projektorów nadal używa portu VGA, ale coraz częściej spotkać można projektory z HDMI lub mini HDMI. Jeśli nasz kom-puter nie ma portów VGA i HDMI – dobrze wyposażyć się w odpowied-nie przejściówki. Dobrze jest spytać się organizatorów, jeśli z ich sprzętu planujemy korzystać, w jakim stan-dardzie są gniazda w ich projektorze,

20

kilka kabli do podłączenia pro-jektora, w tym co najmniej jeden długi na 5-10 metrów,

-­

-­-­-­

-­

-­

zasilacz laptopa i przedłużacz elektryczny oraz ewentualny rozgałęziacz elektryczny. Za-zwyczaj przedłużacz jest dostępny, ale zdarza się, gdy go nie zabierze-

my, że owszem jest, tylko zamknię-ty w pomieszczeniu, do którego klu-cze ma ktoś nieobecny. Lepiej się za-bezpieczyć,

kopię prezentacji i materiałów na zapasowym nośniki (np. ze-wnętrznej pamięci USB). Trzecią ko-pię staram się zamieścić w sieci Inter-net – gdyby się okazało, że mój kom-puter nie działa lub nie da się podłą-czyć do projektora, a skopiować pre-zentacji z urządzenia USB nie moż-na… bo zabezpieczenia systemu na to nie pozwalają. Jedynie w takim przy-padku możemy mieć pewność, że w razie konieczności kopia spełni swoje zadanie i będziemy mieli szan-sę zademonstrować wersję, nad któ-rą pracowaliśmy. Szczególnie nale-ży zwrócić uwagę, czy działają osa-dzone filmy, dźwięki, niestandardo-we czcionki,

-­-­-­

-­

-­-­-­

wydrukowane materiały dla uczestników szkolenia. Nawet je-śli to organizator spotkania ma wy-drukować kopię dla uczestników, a ja przesłałem mu wszystkie materiały w terminie, zawsze zabieram ze sobą jeden lub dwa wydruki. W najgorszej sytuacji, zawsze ktoś może powie-lić materiały na kserografie, jeśli z ja-kich powodów nie zostały dostarczo-ne na czas (np. zawiodła profesjonal-na drukarnia i wydruk dojedzie dwa dni po spotkaniu),

wszystkie materiały niezbędne do przeprowadzenia zaplanowa-nych demonstracji na żywo – np. doświadczenia chemicznego czy fi-zycznego, zademonstrowania bu-dowy szkieletu ptaka, modelu kuli ziemskiej lub atomu wodoru,

projektor multimedialny ­ war-to go zabrać z kilku powodów ­ cza-sem nie uda się podłączyć lub skali-brować sprzętu zapewnionego przez organizatorów. Czasem ich sprzęt jest o wiele gorszej jakości (np. ni-ska rozdzielczość, siła światła) i war-to skorzystać z własnego. Zaletą ta-kiego rozwiązania jest również fakt, że przygotowana przez nas prezen-tacja zazwyczaj jest przetestowana z naszym sprzętem i nie ma proble-mu z np. nieczytelnymi kolorami na slajdach,

-­­ -­

-­­

-­-­

-­

­­ -­

głośniki i kabel audio do ich podłączenia. W salach prezenta-cyjnych nie zawsze mamy profesjo-nalnie przygotowane nagłośnienie,

21

z którego można skorzystać. Gło-śniki wbudowane w większość no-tebooków nie są odpowienie, by za-pewnić natężenie dźwięku dla kil-kudziesięciu osób. Dobrze jest więc przygotować sobie zestaw ma-łych, przenośnych głośników, które w razie potrzeby użyjemy w takiej sytuacji,

-­-­-­

-­-­

-­

wydrukowany konspekt bądź slajdy ­ w razie braku możliwo-ści skorzystania z komputera, zawsze poprowadzimy nasze wystąpienie bez ich wsparcia i o niczym nie zapo-mnimy,

Pisaki do białej tablicy lub flip-chartu ­ jak wyżej ­ na wypadek braku możliwości skorzystania z pro-jektora,

czyste kartki i taśmę samoprzy-lepną (także pinezki, nożyczki). Mogą się przydać choćby do opisa-nia sali, w której miejsce będzie mia-ło spotkanie, czy oznaczenia toalety

dostęp do sieci Internet oraz sta-cję bazową wraz z okablowa-niem (kilka przewodów sieci kom-puterowej Ethernet, w tym jeden dłuższy 10 metrów). Szczególnie, je-śli podczas wystąpienia będzie po-trzebny internet,

zapasowe baterie (do pilota, mysz-ki, głośników – innymi słowy do wszystkich urządzeń, których możemy potrzebować w trakcie wystąpienia.

-­

-­

-­-­

 

Przed rozpoczęciem spotkania należy sprawdzić przygotowanie sali oraz podłą-czyć sprzęt i przetestować naszą prezentację. Co na pewno należy przetestować?

Ustawienie sali (patrz: Jak zaaranżo-wać salę? w dalszej części artykułu).

Podłączanie projektora i jego działanie z komputerem.

Podłączenie dźwięku z kompu-tera i sprawdzenie jego działania (w tym głośności).

Działanie filmu (jeśli jest czę-ścią naszego pokazu). Czasem film może być wyświetlany tylko na jed-nym ekranie i zamiast na projekto-rze, widzimy go w trybie podglądu na laptopie. Wówczas można zmie-nić ustawienia systemu operacyjne-go w taki sposób, by projektor stał się głównym ekranem komputera lub zrezygnować z podglądu na no-tebooku.

Mikrofony (jeśli są dostępne na sali) – włączanie, wyłączanie, wyci-szanie, a jeśli są mocowane na staty-wie – jak je zdjąć, powiesić i odpo-wiednio wyregulować statyw dla sie-bie; jeśli przypinane do ubrania bądź zakładane na głowę – to sposób ich prawidłowego umocowania.

Sterowanie światłami na sali, szczególnie wygaszenie świateł oświetlających bezpośrednio ekran projekcyjny.

-­-­

-­

-­

-­

-­

Prelegenci często przyjmują, że ustawie-nia sali konferencyjnej nie można zmienić i należy się do niego dostosować. To błędne podejście. Przy wyborze oraz aranżacji sali powinniśmy pamiętać:

22

komforcie publiczności ­ wygod-ne krzesłach, najlepiej z podłokiet-nikami, dobrej widoczności sceny i ekranu, łatwy dostęp do sali i miejsc, oświetleniu, elementach rozpraszających (np. duże okna z wi-dokiem na plac zabaw). Jeśli publicz-ność ma prowadzić notatki (co nie zawsze jest wskazane) o stolikach ustawionych w taki sposób, by pu-bliczność patrzyła wprost na scenę i ekran, a nie siedziała bokiem,

twoja wygoda też ważna dla jakości­ nie zapomnijmy o miejscu do ustawienia komputera, pozosta-wienia notatek, wody, eksponatów, ewentualnym stoliku do demonstra-cji, nagłośnienie itp. elementach,

wielkości sali i wyposażeniu ­ wiel-kość powinna być dostosowana do liczby uczestników ­ nie powinna być zbyt duża, ale przede wszystkim nie może być za mała.

Należy zadbać o wygodne krzesła, ale także o przestrzeń między nimi. Ważne są również ciągi komunikacyjne zapewniające wygodne wyjście z sali. Krzesła, jeśli to moż-liwe, nie powinny przylegać jedno do dru-giego. Typowym ustawieniem krzeseł jest szkolne ­ jak tabliczka czekolady, gdzie sie-dziska tworzą rzędy i kolumny. Lepszym jest tzw. teatralne, gdzie wszystkie krzesła zwró-cone są w stronę środka sceny. Kolejne rzę-dy tworzą łuki o coraz większym promie-niu. Jeśli to możliwe ­ ustaw krzesła w taki sposób. Bądź odpowiednio wcześniej przed prezentacją i poproś o pomoc organizatorów lub kolegów. Zmiana ustawienia krzeseł gdy jest ich niewiele (między 50 a 100) zajmie mniej niż 10 minut.

Na koniec należy posprzątać. Bez-względnie trzeba schować swoje ubranie wierzchnie, wynieść teczkę, plecak czy tor-by poza pole widzenia publiczności. Doty-

czy to wszystkich rzeczy, których nie uży-wamy do końca prezentacji. Pozostałe nale-ży przyzwoicie ułożyć w przewidzianym do tego miejscu, ale tak, by nie odwracały uwa-gi słuchaczy.

Jeśli przed nami występował ktoś inny, korzystał z tablicy lub flipchartu ­ należy uprzątnąć jego notatki. Należy bardzo uwa-żać na picie podczas wystąpienia. Łatwo roz-lać napój na sprzęt. Przerwa na picie rozpra-sza także uwagę publiczności.

Przed rozpoczęciem wystąpienia do-brze jest usiąść w kilku miejscach na wi-downi i upewnić się, czy wszystkie elemen-ty są dobrze ustawione. Czy każdy będzie mógł swobodnie obserwować ekran, tablicę,

mapę. Czy dobrze będzie widać ciebie, gdy staniesz na scenie. W razie potrzeby ­ moż-na jeszcze dokonać niezbędnej korekty.

-­-­-­-­

-­-­

-­

-­

-­

-­-­

-­-­

23

 

Po przygotowaniach nadchodzi mo-ment wystąpienia. Bardzo ważne jest przy-gotować się do niego i przećwiczyć wszyst-kie elementy. Poniżej zamieściłem najważ-niejsze wskazówki, które mogą się przydać na scenie.

Gdy wchodzimy na scenę, powinniśmy być pewni siebie, iść spokojnym i pewnym krokiem. Przywitać się z publicznością do-piero, gdy znajdziemy się w miejscu doce-lowym. Jeśli mieliśmy czas na podłączenie swojego komputera, po prostu należy roz-począć od powitania, krótkiego przedsta-wienia się i tematu. Następnie możemy roz-począć prezentację. Ważne jest, by od tego momentu postępować zgodnie z wcześniej przygotowanym planem.

Jeśli nie mieliśmy czasu wcześniej się przygotować, podłączyć komputera i uru-chomić prezentacji, dobrze, aby prowadzą-cy spotkanie zagaił, w czasie, gdy my będzie-my szykowali sprzęt. Możemy poprosić go, by przypomniał o przerwach, podał jakieś dodatkowe komunikaty, czy przedstawił nas nieco dogłębniej ­ krótko mówiąc zajął pu-bliczność i odwrócił uwagę od nas.

Jeśli, mimo braku przygotowania, mu-simy zacząć sami, nie próbujmy mówić do publiczności stojąc do niej tyłem. Spróbuj-my zagaić, zadać jakieś pytanie i dać chwi-lę na zastanowienie się nad odpowiedzią. Możemy wymyśleć zadanie do wykonania przez słuchaczy. Wówczas również odwróci-my uwagę od naszych zmagań ze sprzętem.

W najgorszym wypadku przeprośmy na chwilę ­ dobrze jednak, aby nie było to du-żej niż 15 sekund. Sprawdźmy przed spotka-niem chociaż gdzie podłącza się komputer. Zaczynajmy już w momencie, gdy widzimy, że obraz się przełącza. Miejmy naszykowaną prezentację i tylko ją uruchommy. Nie szu-kajmy jej dopiero po podpięciu komputera do projektora wśród setek innych plików.

-­

-­

-­

-­

notatki

-­

-­

-­

Praktycznie każdy dostępny na rynku program do tworzenia prezentacji multimedialnych udostępnia dzisiaj tzw. widok prezentera.

24

Zawsze zaczynajmy mówić do publicz-ności stojąc do niej przodem i mając wzrok skierowany na słuchaczy.

­-­

Postawa  W czasie całego wystąpienia powinniśmy

być zwróceni w kierunku publiczności i kie-rować na nią wzrok. Oto kilka najważniej-szych wskazówek dotyczących postawy pre-legenta.

Gdy mówimy, to zawsze przodem do publiczności. Dopuszczalne jest stanie bokiem, gdy piszemy (np. na tablicy) – ale nie zasłaniamy ciałem tego, co robimy.

Nie zasłaniamy ekranu (poza celo-wym działaniem), unikamy wcho-dzenia w światło projektora.

Nie korzystamy z mównicy, jeśli to możliwe – nie zasłaniamy się zbęd-nymi meblami.

Wychodzimy do publiczności, mo-żemy wejść między słuchaczy, pod warunkiem jednak, że nadal będzie-my widoczni i słyszalni dla wszyst-kich. Szczególnie gdy ktoś zadaje nam pytanie, warto podejść w jego kierunku, by zwrócić na niego uwa-gę pozostałych słuchaczy. Powinni-śmy także powtórzyć pytanie do mi-krofonu.

Nie używamy pilota do zmiany slaj-dów, jakbyśmy zmieniali kanały w telewizorze. Wielu prezenterów kieruje pilot na ekran, tak jak czyni się to z pilotem TV.

Całość wystąpienia prowadzimy na stojąco. Siadamy tylko w wyjątko-wych sytuacjach ­ gdy nie możemy stać z powodu choroby lub prowa-dzimy na żywo demonstrację działa-nia jakiegoś sprzętu czy oprogramo-wania.

-­

-­-­-­-­-­

-­

Tylko zerkamy na slajdy widoczne na monitorze komputera ­ unikamy pa-trzenia na ekran projekcyjny, chyba że chcemy zwrócić na niego uwagę pu-bliczności. W tym celu możemy rów-nież do niego podejść. Odejście od ekranu zazwyczaj powoduje skupie-nie wzroku słuchaczy na prelegencie. Mogą więc to być zabiegi celowe.

-­

-­

W podobny sposób korzystamy z notatek. Nigdy nie trzymamy ich w ręku, bo sprawiamy wówczas wra-żenie nie przygotowanych. Notatki pozostawiamy w dyskretnym miej-scu i podchodzimy do nich tylko wówczas, gdy musimy.

Staramy się przez całe wystąpienie utrzymać kontakt wzrokowy z pu-blicznością i ją obserwować.

   

Zachowanie kontaktu wzrokowego z pu-blicznością jest jednym z najważniejszych i zarazem najtrudniejszych elementów wy-stąpienia. Po pierwsze, dzięki skierowaniu wzroku na publiczność możemy obserwo-wać jak odbiera nasze wystąpienie. W razie potrzeby możemy odpowiednio zareago-wać. Jeśli widzimy, że przedstawiane kwe-stie nie są zrozumiałe ­ możemy wytłuma-czyć je w inny sposób. Możemy zadać pyta-nie. Jeśli pora jest późna i widać zmęczenie ­ możemy zarządzić otwarcie okien, aby zlikwidować senność lub opowiedzieć aneg-dotę ­ zrobić dygresję, by skupić ponownie uwagę publiczności.

Po drugie, gdy patrzymy na publiczność, słuchacze mają poczucie, że ich obserwuje-my ­ trudniej im zająć się swoimi sprawa-mi, czytać czy rozmawiać.

Po trzecie mówimy wówczas do nich ­ unikamy czytania treści slajdów czy ich tytułów.

Podczas wystąpienia ważna jest nie tylko wypowiedź, ale także mowa ciała i związana z nią gestykulacja.

25

Przede wszystkim gestykulacja powin-na być naturalna. Nie ma nic gorszego niż sztuczna, nie do końca wyuczona lub nie-umiejętnie zastosowana wymuszona ge-stykulacja. Odbiór wówczas jest taki, że to, co mówi prelegent jest kłamstwem, gdyż mowa ciała nie zgadza się z przekazem wer-balnym. Unikajmy więc robienia nieumie-jętnych kopułek i innych znaków.

Naturalność oznacza także, że jeśli ktoś ma wrodzoną konieczność gestykulacji – nie powinien jej unikać i strać się stać nierucho-mo podczas wystąpienia. Owocuje to za-zwyczaj bujaniem się takiej osoby na boki – jakby… musiała do łazienki. Jeśli podczas mówienia mamy tendencję do chodzenia – chodźmy. Podobnie, jeśli pomagamy so-bie rękami – byle nie wydłubać oczu najbli-żej siedzącej osobie wskaźnikiem teleskopo-wym lub nie świecić po publiczności wskaź-nikiem laserowym.

Chodząc po sali, pamiętajmy, by nie ro-bić tego zbyt szybko – jakbyśmy spieszyli się na pociąg. Unikajmy także wchodzenia w światło projektora i zasłaniania ekranu i innych pomocy wizualnych.

Jeśli ktoś nie ma potrzeby gestykulacji a podczas mówienia stoi spokojnie w jed-nym miejscu – to także nie szkodzi. Nie może tylko chować się za mównicą – musi wyjść w kierunku publiczności, zająć dobrze widoczne miejsce, skierować wzrok na wi-downię i… prowadzić swoje wystąpienie.

Pamiętajmy, że nie jest wskazana żadna przesada w gestykulacji.

Po pierwsze natężenie – w ostatnich rzę-dach publiczność musi słyszeć, co prele-gent mówi. Jeśli szept, to sceniczny. Je-śli nie masz odpowiedniego natężenia gło-su, a sala jest duża – postaraj się użyć mikro-fonu i zainstalowanego nagłośnienia. Odpo-wiednio wcześniej skontaktuj się z organi-zatorami konferencji i spytaj o taką możli-wość. Przed rozpoczęciem swojego wystą-pienia sprawdź, czy potrafisz się zainstalo-wanym nagłośnieniem posługiwać, jaki typ mikrofonu jest dostępny (przewodowy, bez-przewodowy, na statywie, czy może przypi-nany do ubrania lub mocowany na głowie).

-­-­-­-­

-­-­

-­

-­

-­

-­-­

-­

-­

-­-­

-­

26

Wcześniejsze sprawdzenie, przed rozpoczę-ciem twojego wystąpienia lub – lepiej – całe-go spotkania zmniejszy twój stres i pozwoli skoncentrować się na jego treści.

Mówić należy z przekonaniem – jeśli my nie będziemy przekonani do tego co mówi-my, z całą pewnością nie przekonamy na-szych słuchaczy.

   

Gdy widzimy, iż nasza publiczność jest już zmęczona, ma tendencję do przy-sypiania i tracenia zainteresowania na-szym wykładem, warto zmienić taktykę i zrobić dygresję. Możemy także opowie-dzieć anegdotę. Powinna być jednak skoja-rzona z kontekstem i tematem naszego wy-stąpienia. Z dowcipem należy także uwa-żać, by nikogo nie urazić, a jednocześnie, by nie był to klasyczny, żenujący „dowcip pro-wadzącego”. Zabiegi te mają na celu pobu-dzić publiczność. Włączyć ją ponownie do uczestniczenia w naszej prezentacji.

Innym sposobem – zazwyczaj skutecz-nym – jest zaplanowanie krótkich zadań lub ćwiczeń do wykonania przez publiczność. Oczywiście związanych z tematem nasze-

go wystąpienia. Warto się zastanowić, czy je-steśmy w stanie coś takiego zgrabnie wpleść w wystąpienie.

Zakończenie to jeden z tych momentów, gdy uwaga publiczności się wzmaga. Dlate-go ważne jest dobre zaplanowanie zakoń-czenia. I zastosowanie tego planu. Wchodząc na scenę – zanim zaczniemy – powinniśmy wiedzieć, jak zakończymy wystąpienie.

Podsumowanie powinno być wypowie-dziane z przekonaniem. Jeśli sami nie jeste-śmy do niego przekonani, to nie przekona-my doń także naszej publiczności.

Ważne jest również zakończenie o cza-sie. Nic bardziej nie denerwuje publiczno-ści, jak przedłużenie wystąpienia. Skróce-nie zazwyczaj odebrane zostanie pozytyw-nie. Przedłużenie stanowić będzie problem.

Zbyt dużo czasu poświęconego na pod-sumowanie, zbyt wielka liczba szczegółów w nim poruszonych, spowodują, że straci swoją moc. Publiczność zaś straci nim zain-teresowanie a uwaga zostanie rozproszona. Dlatego sposób wypowiedzi powinien być dynamiczny, krótki i rzeczowy. Nie ma tutaj miejsca na dygresje czy anegdoty.

Po podsumowaniu, a przed pożegna-niem, poproś o pytania.

-­

-­

Miej przygotowane drugie zakończenie - zdanie lub dwa, które powiesz po zakoń-czeniu sesji pytań, by nie kończyć odpowie-dzią na przypadkowe pytanie ze strony pu-bliczności.

Na koniec podziękuj i pożegnaj się. Na ekranie w tym czasie może być wyświetlony slajd z twoim adresem poczty elektronicz-nej. Raczej nie wyświetlaj planszy z napisem KONIEC.

Pamiętaj: zdanie „To właściwie wszystko, co chciałem Państwu powiedzieć...” wypo-wiedziane na zakończenie nie robi najlep-szego wrażenia.

Ważne jest także, by nie zapomnieć, iż do podsumowania odnoszą się wszystkie pod-stawowe zasady dotyczące całej prezenta-cji. Należy więc mówić zrozumiale, krótko i z przekonaniem. Nie można zapomnieć, kim jest publiczność, czego oczekuje i jaki jest cel prezentacji.

Mam nadzieję, że przedstawione w tym artykule, oraz w artykułach moich kolegów, wskazówki związane z planowaniem, pro-jektowaniem, przygotowaniem oraz wygła-szaniem prezentacji okażą się dla państwa pomocne. Na stronach: www.k12blog.edu.pl i www.uczenowoczesnie.pl znajdą pań-stwo materiały uzupełniające. Między inny-mi dostępna będzie prezentacja do popro-wadzenia zajęć z młodzieżą na temat tech-nik prezentacji. Umieszczone zostaną za-równo pliki z prezentacją, jak również jej za-pis z narracją – aby maksymalnie ułatwić jej wykorzystanie podczas lekcji.

Wśród materiałów dodatkowych zna-leźć będzie można także listę kontrolną, co sprawdzić przed wystąpieniem w niezna-nym nam miejscu (czyli co przygotować i zabrać, a na co możemy liczyć, że przygo-tują organizatorzy).

27

Pecha-kucha to po japońsku paplanina. Jednak w kontekście technik prezentacji jest bardzo ciekawym zjawiskiem: oznacza wy-stąpienie, które trwa dokładnie 20 slajdów, przy czym każdy wyświetlany jest przez 20 sekund. Cała prezentacja zajmuje więc 6 mi-nut 40 sekund. Slajdy zmieniają się automa-tycznie, dlatego nie można przedłużyć wy-stąpienia. Po upłynięciu czasu zadanie jest wykonane.

Metoda ta zakłada niezwykłe zdyscypli-nowanie oraz brak możliwości zadawania pytań przez publiczność w trakcie wystąpie-nia (która notabene musi być tego świado-ma). Pecha-kucha jest jednocześnie dobrym przykładem zastosowania programów do tworzenia grafiki prezentacyjnej. Zapocząt-kowana przez Marka Dythama oraz Astrid Klein w 2003 roku, do dzisiaj zdobyła rze-szę zwolenników. Stało się tak dlatego, że po przedstawieniu krótkiej acz treściwej pre-zentacji uczestnicy otrzymują szansę zada-wania pytań i dyskusji nad przedstawionymi faktami, punktem widzenia czy ideą. Wów-czas zachodzi interakcja z prelegentem, da-jąca możliwość uszczegółowienia tematu. Dyskusja jest zazwyczaj mocniej angażują-cą publiczność formą wystąpienia niż nawet najlepsze i najciekawsze, ale dłuższe (np. 30-45 minutowe) wystąpienia.

Wieczory Pecha-kucha organizowane są na całym świecie i cieszą się dużą popular-nością. Dzięki nim można posłuchać intere-sujących ludzi przedstawiających swoje pasje często z ogromnym zaangażowaniem. Moż-liwość zadania im bezpośrednich pytań do-datkowo uatrakcyjnia takie spotkania. Do-

dajmy, że krótki czas wystąpienia jest gwa-rancją, iż wiele osób otrzyma sposobność wystąpienia a uczestnicy spotkania będą mo-gli posłuchać wielu ciekawych prelekcji.

Przygotowanie tak krótkiego wystąpienia na odpowiednim poziomie wymaga nie tyl-ko zwykłej samodyscypliny. Konieczne jest niezwykle staranne wyselekcjonowanie ma-teriału oraz przygotowanie slajdów odpo-wiadających narracji. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, by podejść do tego tema-tu w sposób zbliżony do opisane-go w artykule Marty Wnu- ko-wicz na temat przygoto-wania materiałów wizu-alnych, szczególnie slaj-dów do prezentacji.

Stosowanie metody pe-cha-kucha to także do-skonały trening wystą-pień publicznych, który polecamy każdej osobie czę-sto prowadzącej prelekcje. Nawet, jeśli nie zdecydu-jemy się ostatecznie na poprowadzenie swoje-go wystąpienia w tej for-mie, będzie to okazja do przećwiczenia opowiada-nia swojej historii.

Zastosowanie tej me-tody to świetny pomysł nie tylko na prezentacje przed-miotowe, ale także na lekcje wychowawcze, gdzie w ra-mach projektów ucznio-wie mogą przygotować w ten

sposób wstęp do ważnych, nurtujących ich tematów. Właśnie dzięki krótkiej formie w prezentacji nie zostanie podane zbyt wie-le szczegółów, co będzie sprzyjać później-szej wymianie poglądów i dyskusji. Nie ma większego znaczenia, czy wdrożony zosta-nie dokładnie format 20x20. Najważniejsze jest zastosowanie ograniczeń, które wyzwo-lą zupełnie nowe podejście do treściwego, konkretnego i ożywczego zaprezentowania punktu widzenia.

Metoda   ,  

Janusz S. Wierzbicki

Paplanina w 400 sekund

28

 

Celem osób prowadzących wystąpie-nia publiczne jest pobudzenie zaintereso-wania słuchaczy, przekazanie im, w jak naj-większym stopniu, wiedzy dotyczącej oma-wianych zagadnień. Dlatego każdy, kto po-dejmuje się takiego zadania, powinien zadać sobie pytanie, jak zrobić to najciekawiej i za-razem najbardziej efektywnie. Przystępując do technicznego przygotowania wystąpie-nia, jesteśmy już po etapie jego planowania. Wiemy, kto jest odbiorcą, jak kształtuje się uwaga przeciętnych słuchaczy, jaką postawę przyjąć, żeby uzyskać zamierzony efekt. Te-raz należy się dobrze zastanowić, jakimi na-rzędziami wesprzeć to publiczne wystąpie-nie. Powinniśmy mieć świadomość, że bez względu na wiek słuchaczy, zawsze istot-ne informacje trafiają do ich świadomo-ści głównie dwoma kanałami - za pomocą zmysłu wzroku i słuchu. Jednak to właśnie wzrok, jest najważniejszym zmysłem czło-wieka, to on ma największy procent udzia-łu w percepcji – aż 87 proc., a słuch tylko 7 proc.1 Dlatego podczas wystąpienia po-winniśmy wykorzystywać obrazy, któ-re będą wspierać i uzupełniać wystąpienie. Informacje przekazywane za pomocą obra-zów znacznie łatwiej przyciągają uwagę i są lepiej przyswajane. Musimy przy tym pa-miętać, że wszelkie pomoce wizualne mają pełnić tylko (a może aż) rolę wzmacniają-cą przekaz, powinny pokazywać, wyjaśniać, np. zachodzące zjawiska, relacje, pobudzać zainteresowanie, skupiać zainteresowanie słuchaczy. Nie oznacza to jednak, że mają odciągać uwagę od prelegenta albo go za-stąpić – mają go przede wszystkim wspie-rać w przekazywaniu informacji. Dobrze

1 Jan Młodkowski, „Aktywność wizualna czło-wieka”, PWN, Warszawa 1998

slajdów  

dobrane pomoce wizualne powinny rów-nież wywoływać emocje, które wzmagają proces zapamiętania.

-­-­-­-­-­

-­-­-­

-­-­-­

-­-­

-­-­-­

-­-­-­

-­-­

-­

-­

W związku z tym, powinniśmy się zasta-nowić, jakimi środkami wizualnymi dyspo-nujemy. Możemy wykorzystywać wszelkie-go rodzaju tablice, np. magnetyczne, papie-rowe, również multimedialne, rzutniki do folii, wizualizery, a także komputer z opro-gramowaniem. Bardzo popularnym, czę-sto wykorzystywanym środkiem są progra-my komputerowe do tworzenia prezentacji multimedialnych, czy to Microsoft Power-Point, Keynote, Impression, czy zdobywają-ce sobie rzesze zwolenników Prezi.

Najczęściej podczas wystąpienia wspie-ramy się właśnie prezentacją multimedial-ną. Jest to świetny środek, ale żeby pomógł osiągnąć nam zadawalający efekt należy go umiejętnie wykorzystać. Nie wystarczy umieć posługiwać się programem, należy jeszcze wiedzieć, jakie obiekty i w jaki spo-sób umieszczać na slajdach, aby prezentacja była uzupełnieniem naszej prelekcji, a nie przeszkodą rozpraszającą uwagę słuchaczy.

Przede wszystkim, zanim uruchomimy program prezentacyjny, powinniśmy wziąć kartkę, ołówek i zaplanować całą prezentację – zastanowić się, jakie zagadnienia i w jakiej kolejności będziemy poruszać – stworzyć plan wystąpienia. Następnie, które informa-cje są najważniejsze – trzeba będzie je w ja-kiś sposób wyeksponować, podkreślić – za-stanawiamy się, jak to zrobić. Nancy Duar-te2 proponuje, żeby spróbować zilustrować i naszkicować własny pomysł, rozrysować go na oddzielnych, ale powiązanych logicz-nie kartach i dopiero później przystąpić do uzupełniania slajdów.2 Dyrektor generalny firmy Duarte Design zajmującej się tworzeniem prezentacji dla najpopularniejszych marek światowych i wielu uznanych mówców, na podstawie G. Reynolds „Zen prezentacje. Pomysły i projekty”, wyd. Helion, Gliwice 2010.

Marta Wnukowicz

29

Pamiętajmy, że jeśli podczas wystąpienia posiłkujemy się slajda-mi zawierającymi głównie tekst, to informacje przekazywane w ta-kiej formie nie są dobrze przyswajane. Człowiek zdecydowanie le-piej identyfikuje i zapamiętuje obrazy niż wiadomości tekstowe. Ponadto, jeśli umieścimy na slajdach tekst i nawet ozdobimy go małymi zdjęciami, tylko rozproszymy uwagę słuchacza, który nie będzie wiedział na czym ją skupić – czy na słuchaniu nas, czy na czytaniu informacji ze slajdów. Dlatego do przekazywania wiedzy powinniśmy za wszelką cenę używać obrazu.

Zastanawiając się, w jaki sposób rozmieszczać obiekty na plan-szach, musimy brać pod uwagę to, w jaki sposób człowiek obser-wuje pokazywane slajdy. A zależy to od kultury, w której żyje. Za-kładam, że przygotowujemy plansze dla słuchaczy, którzy czytają od strony lewej do prawej – podobnie będzie z obserwacją plansz. Pierwszy rzut oka na planszę jest trochę poniżej lewego górnego rogu planszy, następnie przenosimy wzrok do jej lewego górnego rogu i wiedziemy wzrokiem dookoła, aż ponownie wzrok znajdzie się w lewym górnym rogu planszy. Następnie oglądamy planszę wodząc wzrokiem w taki sposób, jak czytamy tekst – od lewej do prawej strony planszy i kończymy w prawym dolnym rogu. Sposób obserwacji plansz zamieszczamy na poniższych dwóch ilustracjach.

Kolejną istotną informacją jest czas, jaki człowiek poświęca na obserwację poszczególnych części planszy – w miejscu, na którym najdłużej zatrzymuje wzrok, wskazane jest zamieścić najistotniejszy przekaz. Okazuje się, że człowiek najdłużej, bo aż 40 proc. czasu ob-serwacji całej planszy, poświęca jej lewej górnej części. Rozkład cza-su pokazuje poniższy rysunek.

-­

-­-­-­

-­-­-­-­-­

-­

-­-­

-­-­

30

Bardzo często decydujemy się na wykorzystanie prezentacji mul-timedialnej i przygotowujemy ją w programie prezentacyjnym. Jest to świetne narzędzie, ma wbudowanych szereg szablonów, które usprawnią pracę i ułatwią przygotowanie wystąpienia, pod warun-kiem, że nie będziemy bezkrytycznie z nich korzystać. Początku-jącemu prelegentowi pomogą w zachowaniu jednolitej formy, har-monii i przejrzystości prezentacji. Jednak większość szablonów trze-ba zmodyfikować, bowiem bardzo często nie odpowiadają zasadom technik prezentacji. Zasady te mają za zadanie ułatwienie odbioru, a przez to zwiększenie stopnia przyswojenia wiedzy przez słuchacza, mają też pomóc prelegentowi w poprowadzeniu wykładu.

W dalszej części znajdziemy szereg rad i wskazówek, jak przygo-tować prezentację, np. jakie obiekty możemy na planszach zamiesz-czać, jakich nie powinniśmy stosować, co należy zrobić, aby zain-teresować tematem słuchaczy i żeby zapamiętali jak najwięcej in-formacji. Żeby slajdy, które wykorzystujemy, wspierały naszą opo-wieść, a nie były nudnymi slajdodokumentami.

Co zamieszczać na slajdach, a czego się wystrzegać?

 

Tekstu ciągłego nie należy wpisywać na planszach. Nie ma takiej możliwości, żeby publiczność równocześnie czytała, co jest na ekra-nie i słuchała wystąpienia. Jeżeli na slajdach znajduje się tekst cią-gły, prelegent jest zupełnie zbędny, może rozdać dokument z wpisa-nym tekstem i pójść do domu. Jedynym wyjątkiem, kiedy możemy zamieścić niewielki fragment tekstu ciągłego są cytaty a także frag-menty – frazy, które chcemy przeanalizować z publicznością słowo po słowie, np. definicje. Jednak powinniśmy unikać ich zawsze, kie-dy to możliwe.

Na podstawie slajdu Garrego Reynolds’a „Zen prezentacje. Pomysły i projekty”, wyd. Helion, Gliwice 2010

-­-­

-­

Zapis definicji Przedstawienie działaniaz zawartą definicją

Zamiast zapisania definicji, przekaż te same treści wykorzy-stując grafikę i animację – opo-wiedz, co mieści się w centrali, jak działa i jakie jest jej zadanie.

Ludzie przyswajają niewielką porcję informacji na raz. Im mniej tek-stu wpiszemy na slajdach, tym lepiej. Jeśli już w ogóle zamieszcza-my jakiś tekst, to niech to będzie krótkie hasło, równoważnik zdania lub zdanie pojedyncze dodatkowo wzmocnione elementem graficz-nym. Pamiętajmy, że to grafika najlepiej przemawia i w największym stopniu jest źródłem przekazu wiedzy.

Źródło: galeria ClipArt programu Microsoft Office31

Początkujący prelegenci mogą niekie-dy posiłkować się tekstem ujętym w li-ście punktowej. Powinno się w niej zna-leźć tyle słów, żeby prelegent czuł się swo-bodnie podczas wystąpienia. Należy jednak bezwzględnie pamiętać o zasadzie, że treść punktów powinna tylko wspomagać pa-mięć. Jeśli na slajdzie będzie zbyt dużo słów, to publiczność przeczyta je szybciej niż pre-legent zdąży o nich opowiedzieć, stanie się on zbędny. Nie zapominajmy o grafice – po-winny to być duże, wyraźne i dobre jako-ściowo obrazy, np. zdjęcia.

Według Nancy Duarte należy chronić publiczność przed listami punktowanymi, a jeśli koniecznie musimy je pokazać, po-winniśmy robić to sporadycznie, przestrze-gając konkretnych zasad:

piszemy punkty listy tak, jakby to były nagłówki gazetowe – możliwie treściwe, za-chowujące wspólną strukturę i jedność cza-su (powinny np. zaczynać się od tej samej części mowy - czasownika, rzeczownika, przymiotnika, itp., jeśli pierwszy punkt jest równoważnikiem zdania, to kolejne punkty też powinny być równoważnikiem zdania),

unikamy podpunktów, jeśli pierwszy punkt zaczynamy wiel-

ką literą, to każdy kolejny tak samo (na wszystkich planszach),

wyrazy pisane tylko wielkimi literami (wersaliki) stosujemy sporadycznie – tylko

dla podkreślenia ważnej myśli (choć istnie-je też szereg innych sposobów uwypuklenia istotnych informacji – chociażby zmiana ko-loru ważnego wyrazu czy jego pogrubienie). Tekst zapisany wielkimi literami przez sporą część osób odbierany jest jak krzyk w trakcie rozmowy i powoduje dyskomfort,

na końcu punktu raczej nie powinni-śmy stawiać kropki, nawet jeśli jest to ko-niec zdania. Należy kierować się zasadą przejrzystości i prostoty, unikania zbędnych form. Jeśli jednak zdecydujemy się postawić kropkę na końcu punktu, to bądźmy kon-

sekwentni – sta-wiajmy ją na koń-cu każdego punktu, na wszystkich plan-szach.

Dla poczatku-jącego prelegenta ważne jest też, aby umieścić na slaj-dzie tytuł – zdecy-dowanie ułatwi to zachowanie logicz-nej struktury wy-stąpienia, łagodne przejście do omó-wienia wyświetla-nego właśnie za-gadnienia. Prele-gent musi tylko pa-

miętać, aby nie czytać tytułów slajdów. Żeby tytuł pomagał prelegentowi (a nie przeszka-dzał) w zachowaniu spójnej logicznie wypo-wiedzi – nie należy dodawać do niego efek-tów animacji.

Projektując plansze musimy kierować się zasadą konsekwencji i spójności. Cały czas powinna nam też przyświecać idea przeka-zania istotnych informacji w sposób przy-stępny i interesujący – nie możemy zanu-dzić publiczności.

powinniśmy formułować myśli w sposób przejrzysty, starając się uchwycić główne wątki w prezentowanej treści,

główne myśli należy zapisać w spo-sób zwięzły i prosty: jako hasła, równo-ważniki zdań lub zdania pojedyncze, nigdy w formie tekstu ciągłego (możemy ewentual-

nie zamieścić je w liście punktowej, ale mu-simy pamiętać o tym, żeby zachować konse-kwencje w zapisie, tzn. jeśli zdania, to w każ-dym z punktów na planszy, jeśli równoważ-niki zdań – podobnie. Nie mieszajmy form),

unikajmy podpunktów, ograniczmy stosowanie list punkto-

wych, starajmy się operować obrazem, który ma dużą siłę skojarzeniową.

Stosując się do powyższych rad powinni-śmy uzyskać oczekiwany efekt – zadowolo-ną publiczność.

Podstawowym zadaniem tekstu jest prze-kaz konkretnych informacji. Właściwie wy-brany krój czcionki, jej rozmiar i kolor mają znaczący wpływ na odbiór przekazu i po-winny go wzmacniać. Słuchacze nie mogą mieć kłopotu z odczytaniem tekstu, dlatego czcionka nie może być zbyt ozdobna. To, co zapiszemy na slajdach, powinno być szybko i łatwo odczytane. Powinniśmy uzyskać taki efekt, jak np. w przypadku znaków drogo-wych – muszą być tak zaprojektowane, by jeden rzut oka nie pozostawiał wątpliwości, co oznaczają.

Istnieją dwa kroje pisma: szeryfowy – krój czcionki, na którą

składają się różnej grubości linie, litera ma tzw. szeryfy (niewielkie daszki wieńczące każdą linię litery), np. Times New Roman,

bezszeryfowy – krój czcionki pozba-wiony szeryfów, na którą składają się z regu-ły linie tej samej grubości, np. Tahoma.

Uznaje się, że czcionki szeryfowe po-winno się stosować do pisania długich tek-stów, wielowierszowych. Dzięki szeryfom oko może wodzić wzdłuż linijki ścieśnio-nego tekstu, przez co litery składają się we wspólny ciąg. Szeryfy przy literach mają różną grubość, dlatego oko szybciej zauwa-ży różnicę między nimi i natychmiast skoja-rzymy, jaką widzimy literę. Szeryf prowadzi oko od znaku do znaku, od wyrazu do wy-razu – ułatwia i przyśpiesza czytanie tekstu z bliskiej odległości.

Z kolei czcionki bezszeryfowe są dosko-nale widoczne z większej odległości, a tak-że na ekranach komputerów, ponieważ nie

32

mają zdobień i cienkich linii. Litery takich krojów są większe i grubsze. Krojów bez-szeryfowych używa się także często w książ-kach dla dzieci ze względu na prostotę kroju. Czcionki bezszeryfowe są stosowane głów-nie na bilbordach reklamowych i znakach informacyjnych – są wyraźniejsze i przez to lepiej widoczne z daleka. Dlatego polecane jest stosowanie tego kroju na planszach pod-czas prezentacji.

Decydując się na konkretną czcionkę po-winniśmy sprawdzić, czy możliwe jest po-prawne wyświetlanie polskich znaków diakrytycznych, takich jak: ąęźżćśółń. Okropnie wygląda wyraz napisany dwoma rodzajami czcionek, np. tekst napisa-

--

Czcionka  szeryfowa

Times  New  RomanTraditional Arabic

Cambria

ArialCalibri

Według Garrego Reynoldsa, są czcionki szeryfowe, które nadają się do wpisania tek-stu na slajdzie, np. Rockwell, Baskerville, Garamond – litery powinny być tylko od-powiednio duże. Mało doświadczonym pre-legentom sugerujemy nie stosowanie czcio-nek szeryfowych.

Należy również pamiętać, aby na slajdach nie mieszać wielu krojów pisma. Powin-ny one należeć do jednej rodziny, np. Arial Black, Arial  Narrow, Arial, Arial Rounded. Ułatwi to zachowanie harmonijnego wyglą-du prezentacji.

-­

-­

Dla zaznaczenia kolejnych stopni hierar-chii tekstu (nagłówek, punkty) powinniśmy stosować różne wielkości czcionki.

Czcionka wielkości 12 punktów jest do-brze widoczna z bliska i stosujemy ją w do-kumentach. Na slajdach, na które patrzymy z większej odległości, jest jednak nieczytel-na i nie powinna być używana. Przygotowu-jąc wykład powinniśmy pamiętać o osobach siedzących w ostatnim rzędzie, aby nie tyl-ko nas słyszeli, ale także mogli odczytać tre-ści zamieszczone na wspomagających nasz przekaz planszach.

 Grafika, którą zamieszczamy na slajdach

nie powinna być tylko ozdobnikiem – ma być silnym przekazem informacji. Dlate-go należy dobrze zastanowić się nad jej wy-borem i sposobem umieszczenia na planszy. Dotyczy to również tła prezentacji.

Tło jest nośnikiem, na którym umiesz-czamy elementy wizualne. Powinniśmy za-dbać, aby stanowiło z nimi jedną spójną ca-łość. Wszystkie elementy należy utrzymać w jednym stylu, zachować konsekwencję w ich doborze. Oczywiście w celu wywoła-nia zmiany nastroju (podniesienia krzywej uwagi publiczności) możemy zdecydować się na złamanie tej spójności. Wprowadza-jąc element różniący się od całości projektu sprawimy, że informacje w ten sposób wy-różnione zostaną zapamiętane. Takiego za-biegu nie należy jednak nadużywać.

Tło nie powinno odciągać uwagi od ele-mentów pierwszego planu. Powinno być proste i pozbawione łatwo wpadających w oko różnic wizualnych. Jeżeli tłem bę-dzie zdjęcie zawierające dużą liczbę szczegó-łów, nie uda się wyróżnić istotnych informa-cji (elementów pierwszego planu), stworzy-my wrażenie bałaganu, które może wywołać przemęczenie wzroku oglądającego.

Jeżeli podczas wystąpienia korzystamy z prezentacji multimedialnej, musimy pa-miętać o tym, że kolory przybierają zupełnie inny odcień, jeśli są wyświetlane za pomocą rzutnika. Inaczej wyglądają kolory prezenta-cji na ekranie komputera, a inaczej na ekranie w sali wykładowej. W tym przypadku, rów-nie ważne jest oświetlenie pomieszczenia, w którym prowadzimy wykład. Istnieje ogólna zasada, która mówi, że jeśli prowa-dzimy występ w słabo oświetlonej sali, to możemy pozwolić sobie na ciemniejsze ko-lory prezentacji, staramy się nie dawać sil-nych kontrastów – jasne kolory przy ta-kim oświetleniu stają się jeszcze jaśniejsze. W skrajnym przypadku publiczność nie bę-dzie mogła patrzeć na slajdy ze względu na oślepiające światło.

33

-­

-­-­

W mocno zaciemnionej sali (w której nie ma możliwości przy-gaszenia światła) białe tło slajdów jest praktycznie niedopuszczal-ne, ponieważ taka prezentacja oślepia publiczność. Dotyczy to także zdjęć prezentowanych na białym tle. W jasno oświetlonej sali mo-żemy sobie pozwolić nawet na bardzo jasne tło.

Białe tło slajdu jest pomocne przy prezentacji zdjęć umieszczo-nych na białym tle – dzięki takiemu zabiegowi nie będziemy mu-sieli usuwać tła zdjęcia. Programy prezentacyjne pozwalają wpraw-dzie na ustawienie przezroczystości wybranego koloru lub pozby-cie się tła zdjęcia, ale często efekt jest mierny (w takiej sytuacji na-leży dokonać obróbki zdjęć w profesjonalnym programie graficz-nym). Jeśli w takiej sytuacji możemy zastosować białe tło –zróbmy to (ale nie często, żeby nie zakłócić spójności prezentacji).

Zdjęcie ślimaków na białym tle

Ustawienie efektu przezroczystości w programie prezenta-cyjnym (w przypadku tego zdjęcia uzyskany efekt jest zado-walający)

Niekiedy ustawienie efektu przezroczystości przynosi opłaka-ne rezultaty...

...innym razem usunięcie tła zdjęcia może go pozbawić nie-których fragmentów (tu zginęły dwa ślimaki, a maleństwo zo-stało pozbawione „różków”)

Ustawienie białego tła dla wybranego slajdu prezentacji

34

Tłem slajdu może być zdjęcie, ale tylko wtedy, gdy nie zdomi-nuje elementów pierwszego planu i będzie podkreślało przekaz in-formacji.

Źródło: Galeria ClipArt programu Microsoft Office

Jeśli chcemy umieścić tekst na zdjęciu, to warto zastosować efekt znaku wodnego lub przyciemnienia. Bez tych zabiegów tekst może być nieczytelny.

Tekst jest nieczytelny

Dzięki zastosowaniu przyciemnienia tekst stał się bardziej czytelny

Kolor tła nie może być zbyt jaskrawy – taka prezentacja jest mę-cząca w odbiorze.

Jaskrawe kolory nie pozwalają na dłuższe spoglądanie na slajd, nie są też zbyt estetyczne

Wybierając tło do slajdów należy pamiętać: o konsekwencji – na wszystkich slajdach tło powinno być ta-

kie samo, chyba że celowo chcemy złamać konwencję (np. chcemy wywołać efekt zaskoczenia publiczności, czy dobrać tło slajdu do tła umieszczonej na nim grafiki),

o oświetleniu sali – jeżeli nie jest określone, gdy przygoto-wujemy pokaz, zastosujmy bardziej bezpieczną, uniwersal-ną kolorystykę (przyciemnione, pastelowe tło oraz kontrasty, które nie rażą),

o rozważnym korzystaniu z białego tła może być stosowa-ne w wyjątkowych okolicznościach. Powinniśmy być pewni, że prezentacja będzie się odbywała w jasno oświetlonym po-mieszczeniu,

jeśli tło zdjęcia jest białe, zamiast ustawiać jego przezroczy-stość, można czasem wybrać białe tło dla tego konkretnego slajdu,

że zdjęcie może być tłem slajdu tylko wtedy, kiedy tematycz-nie podkreśla (a nie zakłóca) przekaz slajdu,

35

że zbyt jaskrawe kolory nie dodają estetyki ani nie zwiększa-ją czytelności slajdu, poza tym nie pozwalają dłużej spoglądać na ekran.

Pamiętajmy, że kolor tła slajdu jest ważny, ale ważniejsza jest czytelność planszy. Decyduje o niej zachowanie odpowiednio du-żego kontrastu między pierwszym planem a elementami tła. To od-powiednio ustawiony kontrast (nie może razić) pozwala utrzymać uwagę widza.

Jeden obraz zastępuje tysiące słów – żeby jednak tak się stało (żeby obraz poruszał emocje słuchaczy i wspierał przekaz dostar-czając ważne informacje) musi być zastosowany w sposób prze-myślany i umiejętny. Przede wszystkim powinien być czytelny, nie zniekształcony i odpowiadający przekazywanej treści.

Zdjęcie powinno być duże, czytelne z daleka

Zdjęcie może być tłem, ale nie każde – wpisany tekst musi być czytelny

Starajmy się wprowadzać jak najmniej tekstu (można go pomi-nąć), a dużo grafiki

Źródło: Galeria ClipArt programu Microsoft Office

Zamieszczając zdjęcia powinniśmy zwrócić uwagę na ich jakość oraz na wielkość pliku. Zdjęcia muszą być wyraźne. Należy uważać, czy powiększając zdjęcie nie uzyskamy efektu rozmazania – jest nie-dopuszczalny. Poza tym, jeśli zdjęcie nie jest wyraźne, słuchacze od-bierają je jako brak zaangażowania ze strony prelegenta. Z takiego zdjęcia należy zrezygnować.

Zdjęcie powiększone nadmiernie – efekt rozmycia

Jeżeli sami wykonujemy zdjęcia lub skanujemy grafikę, najczę-ściej uzyskujemy pliki dużych rozmiarów. Umieszczenie dużej licz-by takich zdjęć w prezentacji może skutkować dłuższym otwiera-niem pliku prezentacji, a nawet kłopotami z uruchomieniem poka-

36

zu slajdów, czy animacji na slajdzie. Można sobie z tym poradzić bez fachowej wiedzy dotyczącej zmiany wielkości plików graficz-nych. Wystarczy w programie prezentacyjnym zaznaczyć jeden ob-raz i wybrać jedną opcję, aby wszystkie wstawione na slajdach pli-ki graficzne miały zmniejszoną wielkość (nie stracą przy tym prawie wcale na jakości). To opcja kompresji obrazów. O tym, jak jej do-konać krok po kroku, napiszemy wkrótce na uczenowoczesnie.pl i k12blog.pl.

W programie Microsoft PowerPoint 2010 opcja Kompresuj obrazy pokazuje się po zaznaczeniu zdjęcia na karcie Narzędzia Obrazów w części Dopasowanie

-­-­-­

-­-­-­

prezentowania zbyt małych zdjęć – są niewidoczne z daleka i mają małą siłę przekazu informacji; duża liczba zdjęć na jed-nym slajdzie wprowadza wrażenie bałaganu,

umieszczania zdjęć w przypadkowym miejscu, co wywołuje wrażenie niestaranności,

wypełniania zdjęciem prawie całego slajdu (wystające tło od-ciąga uwagę od zdjęcia i nienajlepiej świadczy o autorze pre-zentacji, który nie umieścił go jako tła slajdu),

korzystania z rozmazanych zdjęć, które często powstają przez powiększenie obrazu o niskiej rozdzielczości,

37

publikacji próbek pobranych ze strony internetowej, gdy na zdjęciu znajduje się znak wodny,

Źródło: www.istockphoto.com, nr zdjęcia : stock-photo-394657-silhouettes-of-business-people

zniekształceń, niezachowania proporcji podczas powiększa-nia lub zmniejszania zdjęć (obiekty na zdjęciach są nienatu-ralne, czasem wręcz karykaturalne),

kafelkowania, czyli wypełniania tła slajdu zwielokrotnioną kopią jednego zdjęcia (umieszczone obok siebie zdjęcia po-wodują, że obraz staje się nieczytelny),

Źródło: Galeria ClipArt programu Microsoft Office wykorzystywania ilustracji z galerii ClipArt – rysunki warto

wykonywać samodzielnie,

wykorzystywania zbyt powszechnie stosowanych przez prele-gentów rysunków ClipArt – lepszym rozwiązaniem jest korzy-stanie ze zdjęć,

Źródło: Galeria ClipArt programu Microsoft Office

publikowania zdjęć niezwiązanych z tematem wystąpienia lub mocno wyeksploatowanych symboli,

Źródło: galeria ClipArt programu Microsoft Office

38

prezentowania tekstu na tle zdjęcia, co powoduje, że staje się nieczytelny.

Zdarza się, że potrzebujemy tylko fragmentu zdjęcia – kadru, który, według nas, ma największą siłę przekazu informacji. Może-my przyciąć zdjęcie w prostym programie do edycji, albo w samym programie prezentacyjnym, korzystając z narzędzia do przycinania. Jeżeli pierwotny plik miał dużą rozdzielczość i sporo ważył, to przy-cięcie zdjęcia sytuacji nie poprawi. Pamiętajmy o dostosowaniu roz-dzielczości zdjęcia i wielkości pliku do wymogów pokazu. O przy-cinaniu zdjęć i modyfikowaniu ich rozdzielczość napiszemy wkrót-ce na uczenowoczesnie.pl i k12 blog.pl.

Pierwowzór zdjęcia

Zaznaczony, wybrany fragment z całości – przycinanie

Uzyskany efekt po przycięciu

Nie używajmy grafiki w celach ozdobnych. Informacje poparte zdjęciami przestają być abstrakcyjne, a stają się bardziej zrozumiałe i szybciej zapamiętane, gdyż wywołują w słuchaczu konkretne emo-cje. Warto jest wykonywać zdjęcia samodzielnie (chociażby za po-mocą telefonu komórkowego). Będziemy mieli mniej kłopotów z zachowaniem praw autorskich, niż w przypadku korzystania z gra-fiki pobranej z internetu, zeskanowanej z książek czy czasopism. Pa-miętajmy jednak o tym, żeby zdjęcie, które zrobimy, było wyraźne i czytelne, ponieważ jakość grafiki w prezentacji jest ważna. Zawsze zachowujmy oryginały zdjęć.

Niekiedy warto bezpośrednio podczas wykładu, coś narysować na ekranie objaśniając równocześnie. Co narysować? I po co?

W bibliotece ClipArt znajdziemy wiele ilustracji. Możemy z nich bezpiecznie korzystać nie martwiąc się o prawa autorskie. Jednak z tych samych powodów wielu prelegentów wykorzystuje je do przygotowania slajdów. Dlatego wiele z nich dawno już się opatrzy-ło. Jeśli chcemy być oryginalni, warto sięgnąć do innych źródeł.

39

Wystąpienie możemy urozmaicić pokazem krótkiego filmu (1-2 min). Wprowadza gwałtowną zmianę nastroju, dzięki czemu przykuwa uwagę słuchaczy. Powinien sprawiać wrażenie, że jest czę-ścią prezentacji. Dlatego program prezentacyjny, z którego korzysta-my, powinien umożliwiać odtwarzanie filmu z poziomu prezentacji.

Źródło: Kadr z filmu zwierzęta.wmv z Biblioteki Windows 7

W przypadku odtwarzania w oddzielnym programie, niezbęd-ne jest wykonanie szeregu czynności poprzedzających wyświetle-nie. Zanim to nastąpi, musimy:

- odnaleźć plik na dysku (przy okazji pokażemy zawartość nasze-go komputera słuchaczom),

- uruchomić program (to zabiera czas a film początkowo wy-świetla się w małym oknie),

- włączyć wyświetlanie w trybie pełnoekranowym.

Po wyświetleniu filmu musimy jeszcze:- zamknąć program,- powrócić do właściwego miejsca w prezentacji.

Podczas tych czynności albo prowadzimy wykład, albo milknie-my – żadna z tych metod nie jest dobra. Opuszczenie pokazu slaj-dów (np. na czas prezentacji filmu) zawsze powoduje rozproszenie uwagi słuchaczy.

-­

-­-­-­-­

-­

Umieszczenie filmu w prezentacji umożliwia zachowanie jej spójności: film pojawia się na ekranie jako jeden z wielu elementów graficznych. Taki zabieg powoduje, że wykład przebiega bez zakłó-ceń a film pojawia się w stosownym momencie. Ponadto film może wzmocnić siłę przekazu tekstu zamieszczonego na slajdzie.

-­

-­-­-­

-­

-­

-­-­

-­

Wykorzystanie tego środka przekazu nie jest bardzo trudne. Moż-na nakręcić własne filmy kamerą internetową lub wbudowaną w te-lefonie czy aparacie fotograficznym. Zamieszczenie filmu bezpo-średnio w prezentacji też nie wymaga specjalnych umiejętności.

W prezentacji możemy również zamieszczać dźwięki, jednak na-leży pamiętać, żeby były adekwatne do prezentowanego tematu i od-twarzane w odpowiednim momencie. Podczas odtwarzania dźwię-ków prelegent powinien milczeć. Możemy też wstawić dźwięk jako podkład muzyczny. Zabieg ten stosujemy niezwykle rzadko, w uza-sadnionych przypadkach. Pamiętajmy przy tym, że melancholijna, spokojna muzyka zbytnio wyciszy słuchaczy, a zbyt głośnia i ener-giczna będzie przeszkadzała i rozpraszała uwagę.

Informacje o zamieszczaniu w prezentacji filmów i dźwięków w różnych programach wkrótce na uczenowoczesnie.pl i k12blog.pl.

40

Dane  –  tabele,    

Dane przedstawione podczas wystąpienia uwiarygodniają jego treść. Musimy jednak dokładnie przemyśleć, które dane chcemy po-kazać, które są najistotniejsze i jaki jest cel ich przedstawienia. Po-winniśmy też się zastanowić, w jaki sposób ukazać zależności, żeby nie zanudzić publiczności, lecz w interesujący sposób wyjaśnić zło-żoność zjawiska czy problemu. Niekiedy lepszym rozwiązaniem jest pokazanie na wykresie ogólnej tendencji zmian, a nie danych szczegółowych. Musimy mieć również na uwadze, w jakim po-mieszczeniu będziemy dane prezentować – jeśli w dużej auli, przed wieloma słuchaczami, to na pewno osoby siedzące w dalszych rzę-dach nie będą widziały małych cyfr umieszczonych np. na wykresie.

Niekiedy dobrym rozwiązaniem jest rozdanie publiczności (przed, po lub w trakcie – jeśli publiczność nie jest zbyt liczna) wy-drukowanych danych przedstawionych w tabelach.

Przedstawiając dane na slajdach powinniśmy trzymać się kilku zasad. Dane na wykresie zachowają bardziej rzeczywiste proporcje, jeśli będzie to wykres typu 2 D (płaski) a nie 3 D (trójwymiarowy). Również płaskie diagramy są bardziej czytelne niż trójwymiarowe. Uczniom najczęściej podobają się obiekty trójwymiarowe, ale nale-ży stawiać na czytelność, przejrzystość i rzetelność przekazu przed efektownością.

Przykład wykresu kolumnowego 3 D

Przykład wykresu kolumnowego 2 D

Przykład wykresu kołowego 3 D

Przykład wykresu kołowego 2 D

Priorytetem jest dobór odpowiedniego typu wykresu do typu przedstawianych danych.

Ilustrują jedną serię danych, czyli udziały konkretnego parametru

w całości. Nadają się do wskazywania znaczących różnic w propor-cjach. Pokazujemy maksymalnie osiem wycinków. Zbyt dużo udzia-łów powoduje trudny odczyt danych – w takim przypadku lepiej za-stosować wykres kolumnowy. Unikamy efektów trójwymiarowych, nie umieszczamy legendy, opisujemy wykres. Pierwszy wycinek po-winien zaczynać się na godzinie 12.

Nadają się do porównania wartości kilku serii danych. Warto wy-

różnić najważniejszą informację. Nie wstawiamy legendy – jeśli nie jest niezbędna. Są dokładniejsze od wykresów kołowych. Możemy na nich uwzględnić większą liczbę danych.

Przedstawiają relacje między poszczególnymi elementami i ca-

łością porównując udziały każdej wartości w sumie dla wszystkich kategorii.

41

Pokazują zależności dwóch zmiennych, świetnie nadają się do

przedstawienia funkcji liniowych i kwadratowych.

Najczęściej ukazują zmiany parametru w czasie, dobrze wska-zują tendencje zmian.

Zbyt duża liczba danych umieszczonych na wykresie powodu-je szum informacyjny i nie prezentuje się dobrze. Według Garrego Reynolds’a wystarczy trzymać się trzech zasad, żeby uzyskać efekt prostoty i przejrzystości wykresu:

ograniczamy się –na wykresie umieszczamy tylko niezbędne dane, pokazujemy raczej tendencję lub nasz punkt widzenia,

usuwamy zbędne elementy – zastanawiamy się, jak słuchacze odczytają slajd i zostawiamy na nim tylko to, co konkretnie chcemy pokazać,

podkreślamy to, co istotne – np. poprzez wyróżnienie kontra-stowym kolorem istotnej serii danych.

Czy informacja o liczbie uczniów w odniesieniu do każdej z klas jest potrzebna dla skuteczności prezentacji?

Może wystarczy pokazać ogólną liczbę uczniów na przestrze-ni lat?

Istotną informację możemy wyróżnić

Niektórzy wykładowcy, w celu lepszego zapamiętania danych przez odbiorców poprzez skojarzenie, stosują tzw. wykresy obraz-kowe (zamiast wypełnienia serii jednolitym kolorem stosują ilustra-cje). Czy osiągają zamierzony efekt? Garry Reynolds twierdzi, że ilu-stracje najczęściej fałszują faktyczne dane i zaburzają proporcje. Jego zdaniem nie ma potrzeby ozdabiania danych obrazkami. Patrząc na poniższe przykłady trudno nie przyznać mu racji.

Źródło grafiki: Galeria ClipArt programu Microsoft Office

Źródło grafiki: Galeria ClipArt programu Microsoft Office42

Do wykresów obrazkowych bardzo trudno dobrać obraz, który nie ulegnie zniekształceniu.

Poza statycznym przedstawieniem danych na wykresie, warto dodać do serii animację. Może się pokazywać, gdy prelegent opo-wiada o konkretnym przypadku.

Dobór typu wykresu zależy od danych, które chcemy przedsta-wić. Zawsze powinniśmy mieć na uwadze, żeby były czytelne. Jeśli wykresy pojawiają się na kilku slajdach, trzeba pamiętać, aby znajdo-wały się w tym samym miejscu slajdu – uchroni to przed efektem tzw. przeskakiwania danych.

W prezentacjach korzystamy też z diagramów. Służą do prezen-towania w formie graficznej zależności między informacjami. Po-rządkują je i systematyzują. Dobrze opisują relacje między częścia-mi całości, interakcje zachodzące między nimi. Jeśli do poszcze-gólnych elementów diagramu dodamy animację, będziemy mogli spójnie omówić wszystkie zależności. Pozwoli to słuchaczom śle-dzić tok naszego rozumowania. Diagram należy zmieścić na jednej planszy – tak, żeby tekst wpisany w poszczególne jego elementy był widoczny z daleka.

Gdybyśmy chcieli wymienić wszystkie białka proste i złożone, diagram byłby bardzo rozbudowany, a treść nieczytelna. Należy się zastanowić, w jaki sposób zilustrować podział białek. Może na jednej planszy omówimy białka proste, a na drugiej złożone?

W programach prezentacyjnych do wyboru jest wiele rodzajów diagramów ukazujących zależności sekwencyjne, hierarchiczne, za-gnieżdżone, kierunkowe i inne.

 

Na slajdach zamieszczamy różne obiekty, najczęściej są to: tekst – ujęty w ramy listy punktowej, grafika – obrazy, wykresy, tabele, diagramy, itp.

Dodajemy do nich animację – jej odpowiedni dobór jest bar-dzo istotny. Bardzo częstym błędem (popełnianym zwłaszcza przez uczniów, którzy nie zastanawiając się nad siłą przekazu animacji ba-wią się nią demonstrując umiejętności posługiwania się programem) jest stosowanie zasady: im więcej, tym lepiej. Prawie każdy począt-kujący użytkownik programu dodaje wiele różnych animacji, robiąc to w dobrej wierze. Skupia uwagę na czynności, a nie na celu. Oczy-wiście ma to swoje zalety, ponieważ poznanie możliwości progra-mu jest istotne – pozwala na bardziej świadome wykorzystanie jego funkcji. Jednak w trakcie przygotowywania prezentacji do wystąpie-nia musimy dobrze przemyśleć, do którego obiektu, jaką i w jakim celu zastosować animację. Niekiedy lepiej z niej zrezygnować.

Przede wszystkim musimy mieć na uwadze naturalny dla czło-wieka sposób obserwacji planszy.

Elementy, które powinny kojarzyć się widzowi pozytywnie, na-leży wprowadzać na slajd z lewej strony – z lewej do prawej to na-turalny (dla kultury zachodniej) kierunek czytania tekstu. Wodzenie wzrokiem w takim kierunku animacji jest prostsze. Jeśli będziemy wprowadzać elementy z prawej strony, wywołamy reakcję przeciw-ną – jest to niby drobiazg i niewielka niewygoda, ale widzowi będzie się z czasem kojarzyła negatywnie. Podobnie, jeśli chodzi o wpro-wadzanie obiektów z góry, czy z dołu slajdu. Widzowi łatwiej pozy-tywnie odebrać animację obiektu z góry w dół slajdu – jest to zwią-zane z przyciąganiem ziemskim (spada się bez problemów). Gorzej, jeśli musi obserwować wznoszenie się obiektu – skojarzenia są wte-dy bardziej negatywne (wspinając się musimy wykonać wysiłek). Je-śli obiekty są wprowadzane na slajd po przekątnej, to obserwator ma mieszane uczucia – najbardziej pozytywnie odbierze ruch z lewej w dół – zgodny z kierunkiem czytania i przyciąganiem ziemskim, najtrudniej – z prawej w górę – nie dość, że niezgodny z kierunkiem czytania, to jeszcze trzeba wejść pod górę.

43

-­-­

Zgodnie z naturalnym kierunkiem czytania – najlepiej wpro-wadzać animację z lewej strony

Zgodnie z kierunkiem przyciągania ziemskiego – lepiej jest wprowadzać animację z góry

Kierunek z lewej w dół – najłatwiejszy w odbiorze, kojarzy się z opadaniem i naturalnym kierunkiem czytania od lewej do prawej

Kierunek od prawej w górę – jest najtrudniejszy do zaakcep-towania; kojarzy się z wchodzeniem i przeciwnym do natu-ralnego kierunkiem czytania

Kierunek z lewej w górę – zgodne z kierunkiem czytania, ale wbrew przyciąganiu

Kierunek z prawej w dół – przeciwny do naturalnego kierunku czytania, ale zgodny z przyciąganiem ziemskim

Podczas dodawania animacji warto pamiętać o opisanych wyżej naturalnych skłonnościach człowieka do sposobu obserwacji – ani-macja zmusza do śledzenia ruchu obiektu. Powinniśmy zwrócić uwagę, żeby animowane obiekty wzajemnie się nie zasłaniały pod-czas animacji – wprowadza to chaos i bałagan, zamiast wzmacniać przekaz – przeszkadza w odbiorze.

Dodano animację tekstu od lewej – tekst przepływa przez zdję-cie. Widzimy, że tekst jest nieczytelny, a animacja przeszkadza. Do tekstu trzeba wybrać taki rodzaj animacji, aby podczas pojawiania się na slajdzie nie przesłaniał ani zdjęcia, ani innego tekstu.

Do wykresów i diagramów również dodajemy animację. Za jej pomocą pokazujemy np. kierunek zmian, ruchem podkreślamy naj-ważniejszy punkt danych. Możemy również systematycznie zapo-znawać odbiorców z danymi, nie musimy ujawniać wszystkich in-formacji od razu, możemy wskazać pewną tendencję – w zależności od wybranego typu wykresu.

W przypadku diagramów dobrze jest omawiać po kolei poszcze-gólne jego poziomy. Pokazanie od razu całego diagramu nie ułatwia przekazu – słuchacz odbiera zbyt dużo informacji na raz. Dodając animację wymuszamy skupienie uwagi na omawianym zagadnieniu i podkreślamy zależności.

Bez względu na to, do jakiego obiektu dodajemy animację, nale-ży pamiętać, żeby pojawiał się na slajdzie w momencie, kiedy o nim mówimy – dzięki temu przekaz jest mocniejszy.

44

Jeśli na slajdach zamieścimy listę punktową, to zazwyczaj po-winniśmy do niej dodać animację. Słuchacz nie powinien widzieć treści całej listy, ponieważ czytając ją, wyprzedzi prelegenta i znu-dzi się czekając, aż ten zakończy swą opowieść. Poza tym odczuje szum informacyjny. Dlatego lista punktowa powinna być animo-wana punkt po punkcie. Każdy kolejny punkt pojawi się dopiero wtedy, kiedy prelegent zakończy podawać informacje dotyczące po-przedniego punktu – przejścia powinny być płynne, żeby zachować ciąg logicznego rozumowania i płynność wywodu. Nigdy nie nale-ży czytać treści punktu, należy o niej opowiedzieć.

-­

Do obiektów zamieszczonych na slajdach dodajemy najczęściej animację, żeby to o czym w danym momencie opowiadamy, było równocześnie widoczne na ekranie. Często na jednym slajdzie wpi-sujemy treść w liście punktowej i do każdego punktu dodajemy ilu-strujące go zdjęcie. Popełniamy wtedy częsty błąd – zamiast dużych, widocznych z daleka zdjęć, zamieszczamy ich miniatury. Wydaje się nam, że wszystkie powinny znaleźć się na jednym slajdzie, bo do-tyczą omawianego zagadnienia. Nic bardziej niewłaściwego. Po-winno pojawić się jedno duże zdjęcie, należy je omówić, następnie „zdjąć ze slajdu” i pokazać kolejne. Jeżeli nie potrafimy zastosować zaawansowanych animacji wejścia, wyjścia i wyróżnienia obiektów, to każde zdjęcie umieśćmy na oddzielnym slajdzie.

Sposób wykonania animacji typu punkt-zdjęcie zostanie wkrót-ce omówiony na uczenowoczesnie.pl i k12blog.pl.

Na jednym slajdzie zamieszczono wszystkie miniatury zdjęć (nie są widoczne z daleka, wprowadzają bałagan informacyjny).

Uzyskujemy wrażenie bałaganu, miniatury zdjęć są niewi-doczne z daleka – rozpraszamy uwagę słuchaczy.

Przekaz słowny wzmocnimy grafiką, jeśli do każdego punktu z li-sty dodamy ilustrujące go duże, wyraźne zdjęcie. W tym przypadku ważny jest odpowiedni dobór animacji – powinna wyróżnić infor-mację, którą w danym momencie chcemy przekazać. Jeśli po omó-wieniu punktu chcemy go pozostawić na slajdzie, warto jest lekko przyciemnić tekst, żeby wyróżnił się punkt, o którym opowiadamy (powinno mu towarzyszyć odpowiednie zdjęcie).

Omawiamy podróż po Bangkoku...

45

...teraz opowiadamy o podróży do Rzymu...

... do omówienia została tylko wycieczka po Barcelonie

Żeby wzmocnić siłę przekazu i zachować jego spójność, za-wsze należy pokazywać obiekty odpowiadające danemu momen-towi wykładu. Bardzo ważne jest, żeby nie wstawiać zbędnych ani-macji, które najczęściej rozpraszają uwagę i nie mają nic wspólnego z treścią wystąpienia (np. odbijana piłeczka od krawędzi do krawę-dzi slajdu, która ma za zadanie uatrakcyjnić wykład – niestety, naj-częściej skutek jest przeciwny).

Animacjami merytorycznymi nazywamy wszelkie animacje ma-jące na celu pokazanie działania algorytmu, schematu, procesu czy zjawiska.

Warto pokusić się o samodzielne przygotowanie animacji w pro-gramie prezentacyjnym. Często nie jest to takie skomplikowane, na jakie wygląda. Nie zawsze mamy możliwość przeprowadzenia pod-czas pokazu doświadczenia chemicznego – możemy je pokazać za pomocą animacji.

Mieszaninę kwasu octowego z magnezem przykrywamy pro-bówką i ogrzewamy nad palnikiem. Pod górną probówkę przy-kładamy płonącą zapałkę, po czym następuje grzmot.

46

Przygotowanie profesjonalnej prezen-tacji wymaga doświadczenia i – wbrew pozorom – sporej wiedzy, której trudno oczekiwać od uczniów. Mimo wszystko, na każdym poziomie edukacyjnym, war-to wdrażać uczniów do opracowywania własnych prezentacji (oczywiście dosto-sowujemy poziom i zakres do możliwo-ści uczniów). Prezentacja jest tylko jed-nym ze środków, który można zastoso-wać przedstawiając wyniki swojej pra-cy słuchaczom. Jeśli jednak uczniowie zdecydują się wykorzystać prezentację multimedialną, niech starają się robić to zgodnie ze sztuką.

Olbrzymi kłopot sprawia uczniom wy-branie z wiedzy, którą posiedli, najważ-niejszych informacji. Pierwszy ich od-ruch, to wpisanie tekstu na planszach, i to tekstu ciągłego, który najchętniej od-czytaliby podczas wykładu. Zamiana tek-stu ciągłego na hasła to dla wielu uczniów duże wyzwanie. Często potrzebują pomo-cy nauczyciela i wskazówek, w jaki sposób precyzować myśli. Dlatego dopuszczalne, a czasem wskazane jest, żeby zamieszcza-li informacje w liście punktowej wspartej grafiką. Wraz z nabywaniem doświadcze-nia, będą potrafili ważne myśli przedsta-wiać za pomocą grafiki. Nie będą potrze-bowali dodatkowego wsparcia w postaci treści zamieszczonej w liście punktowej, żeby świetnie zaprezentować informacje.

Przykład, w jaki sposób można zamie-nić tekst ciągły na ujęty w liście punkto-wej. W tym przypadku pomijam graficz-ne zilustrowanie zagadnienia, skupiam się tylko na wyłowieniu najistotniejszych – konkretnych informacji. Uczniowie po-trzebują takiego przykładu, gdyż często nie potrafią zrozumieć polecenia: prze-czytaj, zastanów się i krótko, w punktach, zapisz najważniejsze myśli.

Uczniowie najchętniej zamieszczaliby tekst ciągły na slajdach i podczas wykładu odczytali jego treść

Z tekstu ciągłego należy wyłowić najistotniejsze informacje. A może da się jeszcze bardziej skondensować informacje?

Na slajdzie powinniśmy zamieścić krótkie hasła, które pomogą uczniowi-prelegen-towi zapamiętać treść, ale zmuszą do przedstawienia jej własnymi słowami. Gdy już mamy kwintesencję informacji, zastanówmy się, jak ją zilustrować graficznie. A może zastąpić ją grafiką?

47

Kolejna trudność związana jest z faktem, iż uczniowie naj-częściej pracują w grupach: czas zaprezentowania przygotowa-nego materiału jest więc znacznie dłuższy od czasu standardo-wych prezentacji (10-15 min). Najczęściej jest to 30, a nawet 40 min. W takich przypadkach możemy pozwolić sobie na pew-ne odstępstwa od zasad – np. umieszczenie powtarzającego się planu, którego nie stosujemy w prezentacjach standardowych. Często każdy z uczestników grupy projektowej musi zaprezen-tować pewien zakres treści. Należy ustalić plan, w jakiej kolejno-ści konkretne treści będą się pojawiały podczas wykładu.To, co jest szalenie ważne, uczniowie nie mają doświadczenia i dopiero się uczą, dlatego na większości slajdów musi znajdować się nie-animowany tytuł.

Zarówno powtarzający się plan, treść zapisana w liście punk-towej, jak i nieanimowane tytuły slajdów znacznie ułatwią uczniom płynne prowadzenie prezentacji. Dadzą im poczucie pewności, że o wszystkim będą pamiętali i się nie pomylą.

Zawsze powinniśmy przekazać uczniom wymagania dotyczą-ce przygotowywanych przez nich prezentacji (trwających powy-żej 20 minut):

określamy dokładnie czas trwania prezentacji a nie liczbę slajdów, która zależy od sposobu zaprezentowania treści,

narzucamy kolejność tzw. slajdów stałych: - slajd tytułowy (tytuł wykładu i nazwiska autorów), - slajd, na którym określamy cel prezentacji, - slajd z planem prezentacji, czyli głównymi zagadnie-

niami w punktach (plan musi się powtarzać po omó-wieniu każdego głównego punktu).

Na planie pojawiającym się po raz pierwszy punkty powin-ny być animowane i opowiedziane. Należy płynnie przejść do pierwszego omawianego zagadnienia – po opowiedzeniu pla-nu, warto wyróżnić pierwszy jego punkt, do omówienia które-go przechodzimy. Po jego omówieniu ponownie pojawia się plan – tym razem statyczny, bez animacji punktów, ale z animacją wy-różniającą kolejny punkt, do którego przechodzimy.

Taki sposób prezentacji planu pozwala na omawianie każdego z punktów przez innego ucznia. Ponadto pomaga słuchaczom skupić uwagę w odpowiednim miejscu prezentacji, co jest istot-ne przy długich wystąpieniach.

podsumowanie, czyli krótkie przedstawienie najważniej-szych zagadnień (w formie haseł, zdań pojedynczych lub równoważników zdań, a nawet w formie obrazkowej),

slajd, dzięki któremu nie zapomnimy zapytać publiczności, czy ma do prelegentów pytania,

slajd, który przypomni o podziękowaniu publiczności za uwagę. Podajemy w nim np. adres e-mail, aby w razie pytań i wątpliwości ułatwić kontakt z autorami,

slajd z wypisanymi wszystkimi źródłami, z których korzy-staliśmy (może być slajdem ukrytym, nie musimy słucha-czy zapoznawać z literaturą, z której korzystaliśmy, jednak taką informację powinniśmy umieścić w prezentacji – nale-ży przestrzegać praw autorskich),

-­

-­

48

przypominamy, że na większości slajdów powinien znajdo-wać się jego tytuł, który nie może być animowany – niedo-świadczonemu wykładowcy tytuł bardzo pomaga w zacho-waniu logicznej struktury wykładu,

zwracamy uwagę na konsekwencję w doborze kolorystyki i grafiki oraz w sposobie prezentowania danych,

sugerujemy wykorzystanie w prezentacji multimediów i innych narzędzi, np. map, eksponatów i wizualizerów do ich pokazania,

informujemy, kiedy, w jakim celu i jakie animacje należy za-stosować, pokazujemy przykłady ich stosowania,

informujemy o konieczności przestrzegania praw autor-skich,

zapoznajemy uczniów z informacjami dotyczącymi krzywej uwagi i sposobu postrzegania plansz,

zwracamy uwagę na miejsce, w którym będzie się odbywała prezentacja i tłumaczymy, co z tego wynika,

zapoznajemy uczniów ze sposobem prowadzenia wykładu: tłumaczymy, na co zwracać uwagę i jak przygotować się do wystąpienia publicznego. Przypominamy, że nie będą czytać ani z kartek, ani ze slajdów, uświadamiamy, że prezentacja jest tylko wsparciem i środkiem, który wspomaga ich wystą-pienie,

zachęcamy, by przed przystąpieniem do przygotowywania plansz uczniowie zastanowili się nad koncepcją zaprezento-wania materiału i na kartce dokładnie rozrysowali, co i jak chcą przedstawić na planszach.

Warto pokazać uczniom przykładowe prezentacje – wykonane zarówno przez początkujących prezenterów (wg wskazanych wy-żej punktów), jak i profesjonalistów (wystarczą fragmenty). Moż-na też omówić zagadnienia dotyczące prezentacji wykorzystując własną prezentację multimedialną (powinna być przygotowana jak uczniowska).

Mamy nadzieję, że uzyskane informacje dotyczące tech-nicznego przygotowania prezentacji pomogą bardziej efektyw-nie przekazywać wiedzę uczniom, pobudzą ich zainteresowanie i sprawią, że państwa lekcje będą jeszcze ciekawsze. Zachęcamy do zgłębiania tajników sztuki prezentacyjnej. Polecamy książki Garrego Reynolds’a i Nancy Duarte.

Przy opracowaniu treści artykułów:- Jak zaplanować, przygotować i wygłosić prezentację?- Jak prawidłowo opracować zawartość slajdów prezentacji?wykorzystane zostały miedzy innymi:1. Materiały do przedmiotu „Techniki Prezentacji” (strona:

http://www.zpt2.tele.pw.edu.pl/~andrzej/TP/tp_m.htm) przygotowanego i prowadzonego na Wydziale Elektroniki Politechniki Warszawskiej, a prowadzonego w roku akade-mickim 1999/2000 przez zespół w składzie:

- prof. dr hab. Andrzej Kraśniewski- mgr inż. Wojciech Murzyn- mgr inż. Danuta Ojrzeńska-Wójter2. Książki opisane w artykule Polecana Literatura3. Grafika pochodząca z:- galerii ClipArt programu Microsoft Office- zbiorów własnych autorów- serwisu http://www.istockphoto.com (przykład grafiki ze zna-

kiem wodnym, czyli czego robić nie powinniśmy)

49

Często potrzebujemy pokazać publiczności tylko fragment zdję-cia, żeby omówić jego szczegóły. W programie Microsoft PowerPo-int 2010 jest możliwość przycięcia zdjęcia w obszarze prostokąta.

-­

-­

Krok 1 Przygotowanie do przycinania

1. Wstawiamy wybrane zdjęcie na slajd2. Zaznaczamy zdjęcie klikając w nie lewym klawiszem myszy3. Na krawędziach obrazu pojawiają się przezroczyste kółeczka

i kwadraciki4. Na Wstążce menu otwiera się karta Narzędzia obrazów

5. Na karcie Narzędzia obrazów wybieramy kartę Formatowanie

Krok 2Przycinanie zdjęcia

1. Na karcie Narzędzia obrazów/Formatowanie w części Rozmiar wybieramy opcję Przytnij

2. Na krawędziach obrazu w miejscach zaznaczenia (kwadraciki i kółeczka)pojawiają się czarne kreski

3. Najeżdżamy kursorem myszy na czarną kreską - kursor zmie-nia się

4. Wciskamy lewy klawisz myszy

Marta Wnukowicz

50

5. Trzymając wciśnięty lewy klawisz myszy przesuwamy kra-wędź zdjęcia aż do wybranego fragmentu (odcięty fragment jest przyciemniony- nie będzie go widać w na slajdzie)

Przyciemniony (odcięty) fragment zdjęcia podczas przycinania

6. Puszczamy lewy klawisz myszy7. Powtarzamy czynności od pt 3 do pt 6, aż do momentu uzy-

skania zadowalającego efektu. Zaznaczony pozostawiony fragment - przyciemnione części

zdjęcia nie będą widoczne (zostały ucięte)

8. Po przycięciu, zatwierdzamy wybrany fragment zdjęcia kli-kając lewym klawiszem myszy poza obszarem grafiki

Krok 3 Powiększamy otrzymany fragment zdjęcia

1. Klikamy lewym klawiszem myszy na obszarze zdjęcia – za-znaczamy je (na krawędziach obrazu pojawiają się przezro-czyste kółeczka i kwadraciki)

2. Najeżdżamy kursorem myszy na kwadracik lub kółeczko - wciskamy lewy klawisz myszy

3. Trzymając wciśnięty lewy klawisz myszy przesuwamy kra-wędź zdjęcia aż do wybranego miejsca na slajdzie

Powiększanie otrzymanego fragmentu zdjęcia – musimy pamię-

tać, aby nie zdeformować obrazu

4. Wykonujemy czynności od pt 2 do 3 aż powiększymy wybra-ny fragment do oczekiwanych rozmiarów.

Musimy pamiętać, żeby obraz uzyskany po wycięciu z oryginału i powiększeniu, był niezniekształcony i wyraźny.

51

TED (Technology, Entertaiment, De-sign) to platforma, na której spotykają się ludzie z pasją, wierzący w idee, które mogą zmienić świat. Ludzie, którzy swoim za-pałem i wiarą dzielą się z innymi. Podczas konferencji mamy szansę spotkać osobisto-ści ze świata polityki (np. Bill Clinton, Gor-don Brown), nauki (Richard Dawkins, Ste-phen Hawking) czy technologii (Bill Gates) oraz prelegentów działających w wielu ob-szarach (Al Gore).

Konferencja TED odbyła się po raz pierwszy w 1984 r., kiedy Richard Soul War-man zrealizował swój pomysł na zgroma-dzenie w jednym miejscu najciekawszych twórców zajmujących się technologią, roz-rywką czy projektowaniem. To podczas tego spotkania po raz pierwszy zaprezentowane zostały między innymi komputer Macin-tosh oraz płyta CD.

Hasłem TED jest: „Ideas worth spre-ading”, czyli „Idee warte rozpowszechnie-nia”. Podczas konferencji lub oglądania na-grań na stronie www.ted.com możemy po-słuchać wystąpień trwających po około 18 minut. Wiele z nich jest jednak krótszych – nawet o dwie trzecie. Dzięki temu prelek-cje nie są nudne, lecz wciągające, inspirują-ce i zachęcające do myślenia. Są też przykła-dem świetnie przygotowanych wystąpień – do czego zmusza zarówno czas ich trwa-nia, jak i współwystępujący.

Strona konferencji jest doskonałym źró-dłem dobrej praktyki, także dzięki możliwo-

 

   

Ilutracja: pobrana z adresu: www.ted.com

ści włączenia tłumaczenia większości zapisa-nych wystąpień. Dzięki olbrzymiej społecz-ności, filmy tłumaczone są na blisko 90 języ-ków, w tym polski.

Poniżej kilka prelekcji, przedstawiających ciekawe idee i punkty widzenia. Są one przy tym przykładami bardzo zróżnicowanego podejścia do prezentowania – niekiedy wy-muszonego tematem, którego przedstawie-nia podjął się autor.

Mike Matas: Nowa generacja cyfrowej książki

Mike Matas, programista i założyciel fir-my Push Pop Press, prezentuje nową inte-raktywną książkę na tablet iPad. Książka za-wiera nie tylko filmy, ale także interaktyw-ną grafikę, w tym sprytną wizualizację cieka-wych danych. Nosi tytuł „Nasz wybór” i jest kontynuacją „Niewygodnej prawdy”. Jej au-torem jest Al Gore.www.ted.com/talks/lang/pol/mike_matas.html

Wskazówka

-

-

Janusz S. Wierzbicki

52

Ken Robinson: Szkoły zabijają kreatywność

Ken Robinson mówi o systemie edukacji. Zauważa, że niezależnie od państwa i czę-ści świata, większość systemów nastawiona jest na zabijanie kreatywności poprzez wy-muszanie dostosowania się do ścisłych ram i potępianie błędów podczas eksperymen-towania. Udowadnia, że w ten sposób za-bija się innowacyjność i kreatywność, gdyż nie da się iść na przód unikając pomyłek i wyciągania z nich wniosków na przyszłość. Jest zwolennikiem stworzenia systemu edu-kacyjnego mającego na celu podsycanie kre-atywności, a nie jej osłabianie.www.ted.com/talks/lang/pol/ken_robinson_says_schools_kill_creativity.html

Hans Rosling: Wzrost globalnej populacji

Hans Rosling jest mistrzem wizualizacji danych. Podczas wystąpienia mówi o wzro-ście populacji na świecie do 9 miliardów w ciągu następnych 50 lat. Używając nie-zwykle barwnego przedstawienia danych liczbowych dowodzi, iż w tej sytuacji nie-zbędna jest poprawa standardów życia naj-biedniejszych.

Jane McGonigal: Gry komputerowe mogą uczynić świat lepszym http://www.ted.com/talks/lang/pol/jane_mcgonigal_ga-ming_can_make_a_better_world.html

Jane dowodzi, że granie w gry takie jak World of Warcraft, które pozwalają ratować światy i motywują do podążania ścieżką boha-terów, może być bardzo przydatne w eduka-cji. Jej zdaniem zastosowanie gier, jako narzę-dzia do rozwiązywania realnych problemów, może mieć niebagatelne znaczenie dla proce-su nauczania. Wyjaśnia, jak je wykorzystać.www.ted.com/talks/lang/pol/hans_rosling_on_global_population_growth.html

Marcin Jakubowski: Otwarte źródło projektów dla cywilizacji

Marcin Jakubowski, dzięki narzędziom takim jak wiki, tworzy bazę otwartych, do-stępnych dla wszystkich projektów sprzę-tu gospodarstwa rolnego do samodzielne-go montażu. Baza przypomina projekty Open Source, gdzie publikowany jest pe-łen kod programów dostępny dla wszyst-kich zainteresowanych. Baza Open Har-dware – jak nazywa ją Marcin – pozwa-la każdemu na podstawie zamieszczonych w niej projektów i wskazówek zbudować całkowicie samodzielnie ponad pięćdzie-siąt maszyn rolniczych, przydatnych do wykonania różnorodnych prac rolnych (m.in. ciągnik, kombajn). www.ted.com/talks/lang/pol/marcin_jakubows-

ki.html

Każde z powyższych wystąpień porusza inne zagadnienie. Podczas każdego prele-genci używają odmiennych sposobów pre-zentowania swoich tez. Mamy nadzieję, że powyższe przykłady staną się inspiracją i za-chęcą nie tylko do zapoznania się z większą liczbą materiałów publikowanych na stro-nach TED, ale także do niesztampowego przygotowania własnych wystąpień.

53

Kilka tygodni temu podczas zakupów wpadła na mnie znajoma nauczycielka.

– Co słychać? – zagadnąłem. Zamiast oklepanego „wszystko w porządku” usłyszałem: – Pomógłbyś mi uatrakcyjnić moje lekcje? Sama mam już ich

dość, nie mówiąc o dzieciach. – Dodaj trochę multimediów i internetu. Od razu zauważysz

poprawę – wystrzeliłem bez przygotowania. Twarz znajomej nauczycielki pojaśniała lecz tylko przez chwilę – Ale jak wykorzystując multimedia opowiedzieć o klęsce Na-

poleona pod Moskwą? – Hmm… – zastanowiłem się. Przypomniał mi się wykład doty-

czący wielkiego powiększenia z przed paru lat widziany podczas Zjaz-du Opiekunów Szkolnych Pracowni Internetowych w Mrozach.

Po powrocie do domu zacząłem szukać w internecie. Pierwszą rzeczą na jaką się natknąłem w Wikipedii była grafika statystycz-na Charlesa Josepha Minarda z 1869 r. przedstawiająca klęskę Na-poleona.

Fajna mapka, w końcu nie bez kozery Edward Tufte, jeden ze sławniejszych profesorów statystyki, powiedział o mapie Minarda, że jest to prawdopodobnie najlepsza grafika statystyczna, jaką kie-dykolwiek stworzono.

Na jednym arkuszu umieszczone zostały informacje o położeniu geograficznym i kierunku przemieszczania się armii, podziale i łą-czeniu się wojsk francuskich. Jaśniejszy pas u góry przedstawia wiel-kość armii w momencie wyjścia wojsk. Czarny poniżej z kolei poka-zuje drogę powrotną. Na samym dole znajduje się skala z zakresem temperatur. A ta przemawia do wyobraźni. Pokazuje bowiem, jak po-twornie zimno było w kluczowych momentach kampanii.

Podczas lekcji nauczyciel może opowiedzieć historię grafiki i podać adres strony www.en.wikipedia.org/wiki/File:Minard.png. Jako pracę domową zadać można wynotowanie wszystkich kluczo-wych momentów tej kampanii.

No tak, jak jednak o niej opowiedzieć na lekcji, skoro na tym jednym arkuszu jest wszystko? Jak skupić uwagę uczniów na jed-nym punkcie, kiedy wszystkie są ciekawe?

Wyświetlić ją na ekranie jako prezentację. Oczywiście nie jako jeden obraz, ale wiele fragmentów przedstawiających najważniej-

sze chwile kampanii. Pocięcie grafiki na fragmenty i wstawienie ich jako kolejne slajdy do „PowerPointa” czy „Impressa” to jednak dużo pracy. Tu użyteczne może być narzędzie do dynamicznego powięk-szania i zmniejszania zdjęć dostępne za darmo w internecie. Wystar-czy wejść na stronę www.zoom.it/ i dodać link do swojej grafiki znaj-dującej się już gdzieś w sieci i nacisnąć przycisk „create”. Otrzyma-my wówczas link do naszego zdjęcia w przeglądarce zoom.it w po-staci: www.zoom.it/dNsw.

Efekt jest niesamowity! Szybkie zbliżenia, dynamiczne przesuwa-nie zdjęcia. Wszystko działa natychmiast dzięki technologii „Micro-soft deep zoom”. Można przedstawić wszystko od ogółu do szczegó-łu, a jeśli jeszcze moglibyśmy to prezentować na tablicy multimedial-nej wykonując wszystkie powiększenia czy przesunięcia za pomocą dłoni – wrażenie dla uczniów niesamowite.

By uzyskać grafiki przedstawiające interesujący nas fragment wy-starczy zrobić zrzut ekranu za pomocą klawisza [PrntScr] i wkleić gotowy obrazek do dokumentu tekstowego, np. Worda z Microsoft Office czy darmowego „Writera” z pakietu „LibreOffice”. Tak przy-gotowany dokument z pytaniami do powtórzeń możemy udostęp-nić naszym uczniom. I, co ważne, dokumentu nie trzeba drukować, a można go udostępnić w chmurze, czyli w internecie, w zupełnie darmowych serwisach przeznaczonych do przechowywania i udo-stępniania dokumentów. Np. „Microsoft SkyDrive”, „Google Do-kumenty”, „DropBox”. Wystarczy kilka chwil, aby utworzyć kon-to i móc publikować swoje dokumenty w sieci nie ponosząc żad-nych kosztów.

Możemy publikować nie tylko dokumenty, lecz także zdjęcia, gra-fiki, arkusze kalkulacyjne i dokumenty tekstowe. Jest tu miejsce dla prezentacji multimedialnych i screencastów oraz filmów. To wszyst-ko możemy umieścić w chmurze. Zanim to zrobimy, powinniśmy się zastanowić, czy aby na pewno to dobry pomysł. O ile zdjęcia, tek-sty, arkusze kalkulacyjne warto mieć, o tyle nie polecam umieszcza-nia prezentacji multimedialnej. Jest ona jedynie uzupełnieniem wy-kładu, a jej celem jest wzmocnienie naszych słów. Ktoś może się nią posłużyć jako swoją. Jeśli chcemy opublikować prezentację, np. jako materiał do robienia notatek, lepszym pomysłem jest zapisanie jej wszystkich slajdów jako jednego pliku PDF.

Jak to zrobić? Nic prostszego, jeśli korzystamy z PowerPoint 2010 (str. 30)

Michał Grześlak

54

­  

-­

-­

-­-­

­

 

 

Tu zdecydujemy, czy zapisujemy tylko slajdy, czy również udo-stępnimy notatki prelegenta, czy każdy slajd znajdzie się na osobnej stronie, czy też kilka slajdów na jednej. Tu decydujemy jak wyglądać będzie nasz dokument pdf.

Michał Grześlak

56

Co jednak zrobić, jeśli dysponujemy starszą wersją Power-Pointa, lub innego programu (bez możliwości bezpośrednie-go zapisu do PDF)? Musimy do naszego systemu doinstalo-wać dodatkowy program – drukarkę plików pdf (np. pdfcre-ator na licencji GPL, do pobrania na stronie www.pdfforge.org). Program integruje się z systemem jako dodatkowa drukar-ka, która nie drukuje na kartkach, lecz tworzy pliki pdf. Posia-dając taką dodatkową drukarkę, jesteśmy w stanie tworzyć do-kumenty pdf ze wszystkich dostępnych w systemie programów (z opcją druku). Po prostu wybieramy przycisk [drukuj], usta-wiamy parametry, jakie chcemy uzyskać, i drukujemy, tyle że do pliku pdf, a nie na papier.

Wystarczy umieścić je w miejscu dostępnym dla zainteresowa-nych z odpowiednimi uprawnieniami (chodzi o możliwość prze-glądania, pobierania przy jednoczesnym braku możliwości edy-cji) np. na naszym klasowym dysku „SkyDrive”, „DropBox” lub

w dokumentach Google (pamiętając jednak, żeby przy przesy-łaniu pliku wyłączyć konwersję do dokumentu Google. Ogra-niczenie wielkości plików konwertowanych w trakcie przesyła-nia wynosi 2MB) i wysłać do uczniów e-mail z adresem miejsca, z którego mogą pobrać materiały.

Dlaczego nie wysyłać ich e-mailem jako załącznik? Wyobraź-my sobie, że plik ma wielkość 3MB – to przecież niewiele. Jeśli otrzyma-ją go wszyscy uczniowie posiadają-cy konta na jednym serwerze pocz-ty, zostanie powielony tyle razy, ilu jest uczniów. Przykład: 100 osób w klasach drugich to już nie 3MB a 300MB zajętej pamięci! Miejsce kosztuje…

Innym pomysłem jest nagranie wy-stąpienia razem z prezentacją i dźwię-kiem jako screencast, czyli film pre-zentujący to, co dzieje się na ekranie, ale razem z naszym komentarzem. Widać na nim i słychać wszystko, a ogromną zaletą jest to, że nikt nie posłuży się naszymi slajdami. War-to też zaznaczyć, że taki film możemy poddać dalszej obróbce w programach

do edycji filmów, np. w darmowym „Live Movie Maker”. Gotowy film można opublikować w internecie na naszej stronie lub serwisie typu www.youtube.com.

Zachęcamy wszystkich do samodzielnych prób. Pomoc znaj-dziecie na www.uczenowoczesnie.pl i www.k12blog.edu.pl. Bę-dziemy tam publikować szczegółowe instrukcje dotyczące opisy-wanych na naszych łamach programów.

-­

-­

-­-­-­-­

Jeśli musisz, wydrukuj dokument

57

 

Do czego służy Photosynth? Jest to pro-gram, który pozwala na połączenie wielu zdjęć danego obiektu, przedmiotu, budyn-ku czy miejsca w jedną, interaktywną, trój-wymiarową scenę. Jak działa? Program wy-korzystuje specjalnie opracowane technolo-gie, wyszukuje w zdjęciach przesłanych na serwer wspólne elementy, aby na ich podsta-wie dokonać połączenia zdjęć w jedną sce-nę. Trwa to dosłownie kilka chwil, a efek-ty są niesamowite. Dodatkowo każdy pro-jekt możemy wzbogacić, dodając odsyłacze i opisy do ważnych naszym zdaniem elemen-tów trójwymiarowej sceny. Ponadto możemy udostępnić wizualizację innym użytkowni-kom sieci, gdyż Photosynth daje nam 20 GB miejsca w serwisie na nasze prace.

Nasza rola sprowadza się do zrobienia zdjęć wybranego obiektu i przesłaniu ich na serwer za pomocą bardzo prostej i intu-icyjnej w obsłudze aplikacji. To, co musi-my zrobić podczas tworzenia naszej wizu-alizacji, to wpisać nazwę naszego projektu i wskazać zdjęcia, z których ma się składać.

-­

Opcjonalnie możemy dodać słowa kluczo-we umożliwiające wyszukanie projektu w sieci oraz opis składający się z 3000 zna-ków. Wybieramy również sposób publika-cji w witrynie Microsoft Photosynth okre-ślając, czy projekt ma być możliwy do zna-lezienia przez wszystkich użytkowników w wyszukiwarce, czy też do-stęp ma być ograniczony tyl-ko do osób, którym wyśle-my dokładny adres projek-tu. Określamy też sposób ko-rzystania z naszej pracy przez innych, czyli prawa autorskie - domyślnie opcja to Creati-ve Commons Attribution, ale możemy też zastrzec wszyst-kie prawa (więcej informa-cji na temat praw autorskich w artykule Marty Wnuko-wicz oraz na stronach www.creativecommons.pl). Im wię-cej wykonamy zdjęć, tym le-piej. Nie musimy zastanawiać

się, jak ustawić aparat. Po prostu pstrykamy i przesyłamy zdjęcia na serwery Photosynth, a aplikacja wykona resztę pracy sama. Jeśli zdjęć będzie naprawdę dużo i będą zrobio-ne w odpowiedni sposób (np. jeśli wyko-namy zdjęcia tego samego elementu z bli-ska i z daleka w naszym projekcie uzyskamy

Zdjęcia katedry św. Wita w Pradze do wykorzystania np. na lekcjach plastyki podczas omawiania architektury gotyku. Możemy pokazać wygląd całej budowli jak również skupić się na konkretnych szczegółach.

Michał Grześlak

58

możliwość wykonania zbliżania i oddalania danego szczegółu), efekty będą doskonałe. Aby się o tym przekonać, warto zajrzeć na stronę: www.photosynth.net i zapoznać się z projektami internautów.

Zdjęcia katedry św. Wita w Pradze do wykorzystania np. na lekcjach plastyki pod-czas omawiania architektury gotyku. Mo-żemy pokazać wygląd całej budowli jak również skupić się na konkretnych szcze-gółach.

Photosynth możemy również wykorzy-stać do zaprezentowania prac uczniów. Je-śli sfotografujemy wystawę ścienną prac naszych uczniów, tak aby ująć na zdjęciu wszystkie prace nie zobaczymy szczegółów poszczególnych prac. Jeśli znowu sfotogra-fujemy pojedyncze prace nie zobaczymy jak prezentują się wszystkie razem. Przy użyciu Photosynth możemy w jednym projekcie mieć wszystko widok ogólny wystawy jak i po zbliżeniu możemy przyjrzeć się szcze-gółom poszczególnych prac.

Photosynth.net oferuje też możliwość tworzenia widoków płynnie przesuwanych panoram 3D. aby jednak stworzyć taką pa-noramę musimy na naszym komputerze za-instalować dodatkowy programik o nazwie Microsoft Image Composite Editor do po-brania ze strony http://research.microsoft.com/en-us/um/redmond/groups/ivm/ice/. Jego obsługa jest bardzo prosta i sprowadza się do przeciągnięcia naszych zdjęć z pulpitu do okna programu a następnie do zdecydo-

wania czy gotową panoramę zapisać na dys-ku czy wysłać do photosynth.net za pomocą kliknięcia jednego przycisku.

Jak wykorzystać takie panoramy w szko-le? np. do zaprezentowania relacji z plene-rowych imprez w których biorą udział nasi uczniowie. przykładem takiej relacji może być święto latawców zaprezentowane na zdjęciu poniżej. Warto wspomnieć iż do na-szego projektu możemy dodać skróty do najbardziej interesujących miejsc na zdjęciu (highlights), które zostaną umieszczone po prawej stronie ekranu a ich kliknięcie, przez odwiedzającego naszą panoramę, spowodu-

-­

-­

je przesunięcie obrazu i ukazanie interesują-cego nas fragmentu.

Aby posługiwać się opisanymi wyżej na-rzędziami nie potrzebujemy zaawansowanej wiedzy i umiejętności informatycznych. Do ich obsługi wystarczą elementarne umiejęt-ności związane z obsługą komputera i apa-ratu cyfrowego. Aparat też nie musi być do-skonały. W tej chwili aby wykonać tego typu zadania w zupełności wystarczy aparat wbu-dowany w telefon komórkowy.

Programy opisane w tym artykule są ła-twe w obsłudze a ich wykorzystanie na lek-cji może spowodować u naszych uczniów wzrost zainteresowania omawianymi te-matami, a co za tym idzie może im ułatwić przyswojenie przekazywanej przez nas wie-dzy. Przypomnijmy sobie powiedzenie że jeden obraz wart jest tysiąca słów. Oczywi-ście nie koniecznie to my musimy przygo-towywać te prezentacje. Zaproponujmy na-szym uczniom wykorzystanie tych progra-mów do realizacji projektów gimnazjalnych, na pewno z chęcią posłużą się w swojej pra-cy nowoczesną technologią co przynieść może obopólną korzyść.

59

Teoretycznie każda prezentacja powinna mieć określoną struk-turę: najpierw slajd tytułowy, potem lista omawianych zagad-nień, potem rozwinięcia poszczególnych tematów. Całość oczy-wiście przeplatana listą zagadnień, na której wyróżniamy ko-lejne omawiane tematy. Na końcu obowiązkowo slajd podsu-mowujący, bibliografia, kontakt do prowadzącego wystąpie-nie i podziękowania dla słuchaczy. Może trochę poplątałam ko-lejność i przesadzam w powyższym opisie, ale na pewno wie-lokrotnie widziałam taką strukturę pokazu mającego wzboga-cić i uatrakcyjnić wystąpienia prelegentów na różnych konfe-rencjach. I słysząc trzeci czy czwarty raz w ciągu kilkudziesięciu minut: „Dzień dobry Państwu. Na wstępie chciałbym omówić, o czym będzie moja prezentacja, a później przedstawię poszcze-gólne tematy...” przestaję słyszeć, widzieć i rozumieć to, co się dzieje przede mną. Pół biedy, gdyby było to jakieś nieistotne wy-stąpienie, które można po prostu przespać. Ale zwykle moi prze-łożeni chcą wiedzieć, po co mnie skierowali na daną konferencję, a i ja chodzę na nią nie dla drzemki, ale po to, by dowiedzieć się czegoś przydatnego w pracy.

Może cały problem tkwi w liniowej strukturze całego pokazu? Ale widziałam przecież wiele prezentacji wykorzystujących hiper-

 

łącza i przyciski akcji pozwalające na przeskakiwanie pomiędzy różnymi slajdami. Cóż, może po prostu potrzebne jest nam inne podejście do tego tematu.

 

Stosunkowo niedawno dowiedziałam się o istnieniu intere-sującej aplikacji, która nie wymaga instalacji na dysku kompute-ra i pozwala zupełnie inaczej prezentować omawiane treści. Pre-zi to program do tworzenia prezentacji działający w chmurze. Mamy w nim do dyspozycji ogromny obszar, na którym może-my w dowolny sposób umieszczać tekst, grafikę i filmy. Następ-nie określamy powiązania między osadzonymi obiektami (ram-ki) oraz sposób przemieszczania się (ścieżkę) podczas odtwarza-nia prezentacji. Slajdy? – zapomnijmy o nich. Liniowość? – ab-solutnie nie. Proste? – to się okaże.

Gdy pierwszy raz usłyszałam o Prezi, miałam jednoznacz-ne skojarzenia. Skoro tworząc pokaz najpierw gromadzę dane rozrzucone na wielkim wirtualnym pulpicie, a następnie two-rzę pomiędzy nimi powiązania, to tak naprawdę buduję... No tak – mapę myśli. Problem polega na tym, że jeszcze nigdy jej nie budowałam. To nie znaczy, że nie widziałam, jak inni to ro-bią, ale sama idea mapy myśli niezbyt do mnie przemawia. Tym bardziej, że jako matematyk powinnam mieć raczej ścisły umysł, nie panuję nad „powiązaniami” moich myśli. Na przykład po-myślę o jakiejś drobnej, codziennej czynności, a za chwilę zasta-nawiam się nad alternatywnym rozwiązaniem złożonego proble-mu algorytmicznego. No cóż, gdyby tak krok po kroku prześle-dzić kolejne skojarzenia, to wydadzą mi się one oczywiste. Ale czy inni oglądając przygotowaną przeze mnie mapę myśli – czyli zapis moich ­ skojarzeń będą sądzić to samo? Przekonajmy się.

Agnieszka Borowiecka

60

Zanim rozpoczniemy tworzenie prezentacji, musimy utwo-rzyć własne konto na prezi.com. Do wyboru są trzy typy licencji: Public, Enjoy oraz Pro.

Licencja Public jest darmowa i umożliwia tworzenie prezen-tacji online, prezentowanie jej offline lub online oraz udostęp-nia łącznie 100 MB przestrzeni w chmurze na przechowywa-nie tworzonych prac. Po wybraniu tej licencji wystarczy wypeł-nić prosty formularz rejestracyjny zawierający imię, nazwisko, e-mail oraz hasło.

Na potrzeby edukacyjne dla nauczycieli i studentów jest do-stępna bezpłatnie licencja Enjoy, która dodatkowo umożliwia nadawanie tworzonym pracom statusu materiałów prywatnych i dodawanie własnego logo, a także zwiększa przestrzeń przecho-wywania zasobów do 500 MB. Jedynym wymaganiem jest posia-danie adresu poczty elektronicznej jednoznacznie identyfikują-cego nas, jako osoby związanej z instytucją edukacyjną (wystar-czy człon „edu” w adresie serwera). Po podaniu adresu e-mail jako identyfikatora użytkownika, zostajemy poproszeni o ode-branie listu potwierdzającego założenie konta i dokończenie reje-stracji. Następnie wypełniamy identyczny formularz, jak w przy-padku licencji Public.

Po zarejestrowaniu się i zalogowaniu możemy od razu przy-stąpić do pracy. Jednak niezupełnie tak od razu. Najpierw ra-

dziłabym wybrać temat prezentacji, a następnie zastanowić się, o czym tak naprawdę będziemy chcieli powiedzieć. Bo planowa-na przeze mnie prezentacja temu ma właśnie służyć – jako ilu-stracja i uzupełnienie mojego wystąpienia.

Od kilku lat prowadzę szkolenia z wykorzystaniem platformy Moodle i tematyka e-edukacji jest mi bardzo bliska. Od koleżan-ki w pracy słyszałam o bardzo ciekawym wystąpieniu p. Urszu-li Cimoch na konferencji „E-learning wyzwaniem dla bibliotek” dotyczącym właśnie szkoleń e-learningowych: „Jak motywować do pracy w e-szkoleniu?” O, to jest znakomity temat na moją pre-

zentację. Teraz chwila zastanowie-nia – co motywuje podczas szkole-nia on-line? Wbrew temu, co usiłu-je się nam często wmówić, tego typu szkolenia są na pewno trudniejsze od zwykłych zajęć stacjonarnych. Wy-magają więcej zaangażowania i pra-cy od uczestników, ale i dla prowa-dzącego wcale nie są mniej absorbu-jące – szczególnie jeśli zależy mu na wynikach słuchaczy. Zatem mam te-mat e-szkolenie i motywacja, ale roz-winę go w sposób nieco przewrot-ny – jak zmotywować prowadzącego e-szkolenie do lepszej pracy.

Zalogowałam się na stronę pre-zi.com, teraz rozpocznę tworzenie nowej prezentacji. W tym celu wystar-czy kliknąć w przycisk [New prezi], a następnie wprowadzić tytuł i krótki opis tworzonej prezentacji.

W kolejnym kroku można wybrać szablon (ja zdecydowałam się na Blank – czyli pusty) i rozpocząć edycję. Właśnie teraz wi-doczny jest pusty pulpit do rozmieszczania elementów tworzą-cych naszą mapę oraz proste narzędzia edycyjne.

61

W górnym lewym naroż-

niku znajduje się koło przy-bornika narzędzi (kolory i czcionki, ścieżka, ram-ki, wstaw oraz domyślne – pisz), po prawej stronie pa-sek narzędzi do powiększa-nia i oddalania oraz przycisk [Show], a na górze okna dodatkowe przyciski do za-

pisu, cofania, drukowania, wyświetlania pomocy oraz zakończe-nia pracy z prezi. Jak zacząć? Wystarczy kliknąć w dowolnym miejscu na pulpicie i po prostu rozpocząć pisanie tekstu. A łapiąc myszką za puste tło możemy przesuwać widok pulpitu tak, by w danej chwili był widoczny interesujący nas obszar. Pomyliliśmy się? Nic strasznego, kliknięcie w błędny obiekt i naciśnięcie kla-wisza [Delete] natychmiast usunie go z pulpitu. Podczas wpisy-wania tekstu dostępne są narzędzia umożliwiające jego edycję: je-den z trzech rodzajów tekstu, wyrównanie, wypunktowanie i ko-lor. Gotowy napis zatwierdzamy klikając w przycisk [OK].

Bardzo interesująca jest „zebra” – specjalny okrągły przybornik poja-wiający się po kliknięciu w dowol-ny wstawiony obiekt. Obrazek „łap-ki” pozwala na przesuwanie obiek-tu w inne miejsce, znaki plus i mi-nus umożliwiają zmianę rozmiarów obiektu, a symbol ołówka klikamy, by powrócić do trybu edycji. Pozo-stałe elementy „zebry” również mają

znaczenie: uchwycenie myszką za zamalowany pierścień umoż-liwi nam płynną zmianę rozmiarów obiektu, zaś "prążki" na ob-wodzie to specjalne narzędzie do obracania.

Ale skupmy się na samej prezentacji. Miało być lekko i przy-jemnie? Jak na razie raczej jest. Wprowadziłam kilka tekstów, roz-rzucając je dość swobodnie na pulpicie. Przez cały czas pamiętam, że będę odtwarzała gotowy pokaz wyświetlając na ekranie pewien fragment pulpitu z umieszczonymi na nim obiektami. Nie chcę, by w czasie pokazu było widać elementy, o których w danej chwili nie mówię. Zatem już w fazie gromadzenia skojarzeń powinnam zaplanować, jak będę je później prezentowała i odpowiednio je od siebie odsunąć. Same teksty to trochę za mało, więc spróbuję je odpowiednio zilustrować. Przygotowałam kilka obrazków i zdjęć, chcę je teraz dodać do prezi. W przyborniku narzędzi klikam [Insert], a następnie [Image]. Pojawiło się okienko wyboru – mogę dodać własną grafikę lub wyszukać odpowiadające mi ob-razki w sieci. Dodane ilustracje umieszczam przy wprowadzo-nych wcześniej tekstach i odpowiednio skaluję.

Już prawie skończy-

łam, pozostało mi jedynie odpowiednio zorganizo-wać prezentację. Najpierw dodaję ramki – widocz-ne lub ukryte – do zgru-powania obiektów, któ-re będę chciała pokazać. Część ramek znajduje się wewnątrz innych ramek – uzyskam dzięki temu efekt przybliżenia. Korzystając z narzędzia lupka przybli-

żam niektóre elementy na pulpicie, by łatwiej zaznaczyć ramkę obejmującą mniejsze fragmenty.

62

Ostatni element – ścieżka. Klikam kolejne ramki, w kolejno-

ści jakiej później będę je chciała wykorzystać podczas gotowego pokazu. Na dole okna pojawił się dodatkowy pasek „slajdów” za-wierający miniatury wskazanych obiektów. Mogę w każdej chwi-li usunąć z listy zbędne elementy lub zmienić kolejność odtwa-rzania. Naciskając przycisk [Show] uruchamiam pokaz i spro-wadzam, czy wszystko dobrze działa.

Gotowe! Klikam w [Exit]. Prezentacja powstała szybko i pro-

gram nie sprawiał mi żadnych kłopotów. No, ale łącze interneto-we mam szybkie :)

 

Po zamknięciu okna edycji wyświetlane jest okno z gotową prezentacją oraz kilkoma dodatkowymi przyciskami. Mój pokaz ma status prywatny, w każdej chwili mogę to zmienić, pozwalając innym na oglądanie lub edycję i kopiowanie moich prezentacji.

Mogę także przygotować się do udostępniania prezentacji

w inny sposób wybierając opcję [Share]. Pojawi się okno, w któ-rym można skopiować odpowiedni link, np. do wysyłania pocz-tą, lub nacisnąć [Embed] w celu wygenerowania odpowiedniego skryptu do wstawienia na stronie www.

Znajdujący się pod prezentacją przycisk [Download], pozwa-

la wygenerować i skopiować na własny komputer wersję offline prezentacji.

-­

63

Podczas prowadzenia zajęć lub wykła-dów nie raz spotkałem się z koniecznością wielokrotnego powtarzania i pokazywania na ekranie, jak wykonać różne czynności. W przypadkach, gdy pokaz dotyczył wyko-nania wielu prostych czynności następują-cych po sobie, konieczność ich powtarza-nia dla niektórych słuchaczy była nudna i nużąca, ponieważ posługiwali się kompu-terem sprawniej niż pozostali, szybciej też wykonywali polecenia.

-­-­

W takich przypadkach z pomocą może przyjść możliwość nagrania tzw. Screen-Castu, czyli zapisu czynności wykonywa-nych na ekranie komputera, któremu czę-sto towarzyszy komentarz. Powstały w ten sposób film można wykorzystać na wiele sposobów:

jako film instruktażowy opubliko-wany w internecie lub w inny spo-sób udostępniony uczniom,

w czasie prezentacji, jako fragment wykładu (szczególnie, gdy chcemy pokazać funkcjonalność usług in-ternetowych, ale podczas prelekcji nie mamy dostępu do sieci),

w czasie lekcji lub warszta-tów, jako materiał pomocni-czy (po omówieniu zagadnie-nia przez prowadzącego, każdy z uczestników w razie potrzeby może odtworzyć fragment nagra-nia w wybranym przez siebie mo-mencie, jeśli nie zdążył zapamiętać jakiejś czynności podczas wykładu).

     

-­-­-­-­-­

Nagranie ScreenCastu jako instrukta-żu (samouczka) można zlecić do wykona-nia uczniom (np. w ramach projektu edu-kacyjnego). Wówczas można przygotować w szkole całą biblioteczkę materiałów po-

mocniczych stworzonych np. przez star-szych uczniów dla młodszych kolegów. Nagrania mogą dotyczyć zarówno posłu-giwania się programami komputerowymi, jak również serwisami działającymi w sie-ci, takimi jak GoogleEarth, WorldWideTe-lescope czy Wikipedia.

Warto zauważyć, że taki sposób demon-strowania nowych funkcji programów ich użytkownikom stał się obecnie powszech-ny. Przykłady możemy znaleźć na stro-nach Apple czy Microsoft.

-­

-­-­

-­

-­-­-­

Janusz S. Wierzbicki

64

Przygotowanie własnego nagrania typu ScreenCast jest bardzo proste. Zazwyczaj ogranicza się do zainstalowania odpowiedniej aplikacji, a następnie włączenia nagrywania, wykonania (najlepiej od razu z komentarzem) czynności, które chcemy zademonstrować, zakończenia nagrania i za-pisania filmu.

Istnieje wiele aplikacji, które umożliwiają zapisanie ScreenCastu. Do zastosowań szkolnych polecam wybranie któregoś z darmowych programów. Najbardziej lubię dwa: CommunityClips oraz Jing. Pierwszy działa tylko pod sys-temem Windows (wersja nie jest istotna). Drugi urucho-mimy zarówno pod Windows jak i pod Mac OS X. Krótki opis porównawczy tych programów zamieściliśmy w ram-ce obok. Wiele przykładów, jak stworzyć własny Screen-Cast można znaleźć w serwisie www.uczenowocześnie.pl oraz na k12blog.edu.pl

W systemie Mac OS X od wersji Snow Leopard istnie-je wbudowana funkcja nagrywania ScreenCast. Wystarczy uruchomić program QuickTime Player, a następnie przejść do menu Plik i wybrać opcję Nowe nagranie z ekranu. Uruchomione zostanie narzędzie umożliwiające zareje-strowanie całego ekranu, jak również wybranego fragmen-tu. W opcjach programu możemy określić, czy chcemy na-grać także dźwięk oraz określić jakość nagrania. Tak nagra-ny materiał w łatwy sposób może zostać poddany dalszemu montażowi, np. w programie iMovie.

Ciekawą alternatywą w stosunku do programów insta-lowanych w systemie mogą być usługi działające w chmu-rze obliczeniowej, czy serwisy www służące do nagrywa-nia ScreenCastów. Przykładem takiej usługi może być ser-wis http://screenr.com. Jego zaletą jest uniwersalność (mo-żemy skorzystać z niego niezależnie od systemu operacyj-nego) oraz automatyczna publikacja nagrania w internecie. W przypadku tego serwisu możliwe jest pobranie nagra-nia w formacie pliku wideo (MPEG4), co umożliwia dal-szą edycję.

Inne popularne aplikacje służące do tworzenia Screen-Castów to m.in. płatne narzędzia, takie jak Camtasia (Win-dows i Mac OS X) czy ScreenFlow (Mac OS X). Dzięki nim można nie tylko nagrać film, ale także poddać go dal-szej obróbce (np. dodać napisy, zaznaczenia, dodatkowe dźwięki, przejścia, animacje czy narrację). Do profesjonal-nych zastosowań są oczywiście znacznie lepsze aplikacje, jednak ich cena wynosi około 80 EUR.

Program, producent

Cechy programu

C o m m u -nityClipsMicrosoft

System: WindowsLicencja: bezpłatnyPlik wynikowy: WMV (Windows Media Video)Adres: http://www.officelabs.com/projects/com-munityclips

Wskazówki instalacji aplikacji:Na stronie programu należy odnaleźć i wybrać na-pis TRY IT. Następnie zapisać plik o nazwie Com-munityClipsSetup_1813.msi. Uruchamiamy po-brany plik i przechodzimy domyślną instalację.

Uwagi: Pozwala na wykonanie nagrania z dowolnej części ekranu lub okna wybranej aplikacji.

JingTechSmith

System: Windows, Mac OS XLicencja: bezpłatnyPlik wynikowy: SWF VideoAdres: http://www.techsmith.com/jing.html

Wskazówka pobrania aplikacji:Na stronie programu należy odnaleźć opcję Free download. Następnie na kolejnej stronie wybie-ramy przycisk ekranowy Download for Windows lub Download for Mac OS X. Pobrany plik należy uruchomić w celu instalacji.

Uwagi: Program pozwala na zapisanie maksymalnie pię-ciominutowej prezentacji.W wersji bezpłatnej jedynym możliwym plikiem wynikowym jest plik SWF (Format firmy Adobe).Program umożliwia dzielenie się nagraniami w serwisie http://screencast.com (wymaga założe-nia bezpłatnego konta).

Jing Pro System: Windows, Mac OS XLicencja: 14,5 USD/ rokPlik wynikowy: SWF Video lub MPEG-4Adres: http://www.techsmith.com/jing.htmlUwagi: Różnice w stosunku do wersji bezpłatnej:

Brak ograniczenia czasu nagrania.Możliwy zapis pliku wynikowego w formacie pliku wideo MPEG-4.

65

monstrujemy, w jaki sposób osiągnąć określo-ny efekt w jakimś programie, wówczas na po-czątku filmu warto go pokazać – określić, co jest naszym celem.

7. Przed rozpoczęciem zapisywania po-winniśmy wybrać, z jakiego obszaru ekranu dokonamy nagrania.

-­-­

-­-­-­-­

 

Poniżej przedstawiam kilka podpowiedzi. Korzystanie z nich powinno ułatwić i przy-spieszyć opracowanie własnego zapisu Scre-enCastu.

1. Do nagrania warto się przygotować, a przy-gotowania zacząć od rozpisania scenariusza.

-­

-­

2. W scenariuszu warto ująć, co po kolei będziemy pokazywali i jaki komentarz powi-nien zostać nagrany. Zdecydowanie łatwiej jest od razu nagrać komentarz, niż dodawać go do zapisanego filmu.

3. Film nie powinien trwać więcej niż 10, a najlepiej, aby był krótszy niż 5 minut (po pierwsze – trudno skupić uwagę widza dłu-żej, po drugie – większość serwisów umoż-liwiających publikację nagrania w internecie ma ograniczenie dotyczące długości publiko-wanego materiału zwykle około 10 minut).

4. Warto „odizolować się” od otocze-nia, by nikt nam nie przeszkodził w nagry-waniu narracji.

5. Rozpoczynając i kończąc nagranie, je-śli planujemy jego dalszą obróbkę, warto zo-stawić dwie-trzy sekundy „rozbiegówki”. Da to pewność, że nagranie już się rozpoczęło i ułatwi w przyszłości montaż całego materia-łu (np. dodanie animacji i przejść).

6. Jeśli nie przewidujemy dalszej obrób-ki nagrania, warto przed rozpoczęciem poka-zu nagrać kilka zdań wprowadzenia. Wpro-wadzenie należy ująć w przygotowanym sce-nariuszu. Należy powiedzieć, czego nagra-nie dotyczy, co zostanie zademonstrowane oraz w jakim celu. Na przykład: „Nazywam się Janusz Wierzbicki i podczas pokazu zade-monstruję xxx, co pozwoli na yyy”. Jeśli de-

Nagrany ScreenCast można od razu wy-korzystać – np. rozdając uczniom, udostęp-niając w szkolnej sieci, bibliotece lub pu-blikując na stronie www lub serwisie (np. YouTube). ScreenCast może być też jednym z materiałów publikowanych w ramach szkolnej platformy nauczania – np. Moodle.

Nagrany materiał można dodatkowo wzbogacić, szczególnie, gdy chcemy go opublikować w sieci internet. Warto wyko-nać następujące czynności:

-potrzebnych przerw,

końcowe,

-cej głowy”, która wprowadzi widza do zagadnienia omawianego w filmie. Najlepiej, aby było to wprowadzenie typu: identyfikacja problemu, rozwią-zanie – czyli o czym jest ScreenCast,

http://screenr.com

66

korzyści wynikające z tego konkretnie rozwiązania. Nie więcej niż trzy krót-kie zdania (a najlepiej jedno),

-klenia ważnych operacji),

-gami i komentarzami,

głosowy (opcjonalnie, jeśli jest po-trzebny).

W ten sposób ze zwykłego nagrania typu ScreenCast możemy przygotować pu-blikację bardziej odpowiadającą definicji WebCast – czyli prezentacji typu audio-wi-deo publikowanej w sieci.

Powyższe operacje można wykonać w dowolnym programie do edycji wideo. W systemie Windows możemy skorzystać np. z darmowego dodatku Windows Live Movie Maker. W systemie Mac OS X mo-żemy skorzystać z np. programu iMovie, bę-dącego częścią pakietu iLife.

-­

-­-­-­

-­-­

-­-­

-­

-­

-­

-­

-­

-­-­

http://www.techsmith.com/jing.html http://communityclips.o,celabs.com

67

Od wieków ludzie kochali opowieści Postęp technolo-giczny, kino, radio, telewizja czy internet, wpłynął wpły-nął negatywnie na taką formę spędzania czasu. Nadal jed-nak podczas spotkań towarzyskich opowiadamy sobie hi-storie, czy anegdoty. Gdy proces ten wspomagamy zdjęciami z wakacji wyświetlanymi na monitorze, telewizorze lub ekra-nie projektora - zbliżamy się do tego, co nazywamy Snuciem Cyfrowych Opowieści (z ang. Digital Story Telling).

Główną postacią, jak zawsze podczas wystąpienia pu-blicznego, jest narrator opowiadanej historii. Jednak w tym wypadku narracja wspomagana jest obrazem. Zazwyczaj zdjęciami. Zdjęcia ilustrują i uzupełniają snutą historię. Taką technikę stosuje się czasem przy normalnych prezentacjach. Jest to metoda bliska większości ludzi ­ zupełnie dla nas naturalna. Jej odpowiednie zastosowanie zapewnia większą uwagę słuchaczy. Taka historia zazwyczaj ma zwroty akcji, momenty dramatyczne, zabawne lub smutne. Poprzez od-działywanie na emocje słuchaczy ­ nie pozwala im odwró-cić uwagi i jednocześnie powoduje, że lepiej pamiętają samą historię, a przede wszystkim jej przesłanie.

Pamiętajmy, że wyświetlane zdjęcia powinny być dobrej ja-kości i wykadrowane w taki sposób, by zajmować najlepiej całą przestrzeń ekranu projekcyjnego.

-­

-­

-­

-­

 

Po pierwsze trzeba rozpisać sobie historię, którą chcemy opowiedzieć. W tym wypadku dobrze przygotować sobie tekst, a przynajmniej szczegółowy konspekt. Znaleźć kluczowe miej-sca, w których następuje zwrot akcji, moment śmieszny lub dra-matyczny. Następnie należy dobrać zdjęcia (i inne ilustracje, np. mapy) do naszej historii. Zdjęcia nie muszą przedstawiać do-słownie tego, o czym mówimy. Na przykład, gdy narracja doty-czy szpitala, na zdjęciach może pojawiać się lekarz, sala operacyj-na czy nowoczesna aparatura diagnostyczna - nie musi zaś poja-wić się budynek szpitala. Obrazy powinny ilustrować, ale także uzupełniać naszą opowieść. Dopowiadać słowa niewypowiedzia-ne przez narratora.

Załóżmy, że chcemy opowiedzieć historię miasteczka Borne Sulino-wo - czyli tajnym miejscu, które nie istniało na polskiej mapie za cza-sów PRL. Scenopis do takiego filmu mógłby wyglądać w sposób opisa-ny w tabeli obok.

-­

Janusz S. Wierzbicki

68

Historię można wzbogacić podkładem dźwiękowym. Jednak podczas wystąpienia na żywo dobranie odpowiedniego podkładu oraz jego zmia-na wraz z rozwojem akcji może być dość trudna. Jeśli muzyka ma zmie-niać się automatycznie, wówczas wymaga to perfekcyjnego zgrania na-szej opowieści z podkładem. Może ono jednak zostać łatwo zaburzone, np. przez zadanie pytania przez publiczność. Gdy jednak nam bardzo na podkładzie zależy - możemy spróbować podłączyć muzykę do poszcze-gólnych slajdów w programie prezentacyjnym.

-­

-­

-­

Podsumowując ­ cyfrowe opowiadanie historii łączy ze sobą naj-lepsze cechy dwóch światów. Cyfrowego świata fotografii, filmu, mu-zyki ze starym światem snucia opowieści. Połączenie tych dwóch świa-tów daje w efekcie o wiele ciekawsze możliwości i pozwala prezento-wać koncepcje, pomysły czy wydarzenia w sposób znacznie pełniej-szy, atrakcyjniejszy i skuteczniejszy od slajdów pełnych tekstu, punk-tów czy wykresów. Towarzyszące opowiadaniu emocje oraz oddziału-jące na wyobraźnię obrazy i dźwięki pozwalają znacznie głębiej zapaść w pamięć słuchaczy wnioskom, faktom czy przedstawianym ideom.

-­-­

-­

Dla systemu Windows jednym z lepszych programów do tworzenia Cyfrowych Opowieści jest program PhotoStory.

Borne Sulinowo zawsze było miastem tajemniczym, co bezpośrednio związane jest z jego historią. Armiom naszych sąsiadów, które władały miastem poprzednio, zupełnie nie zależało na nagłośnieniu swojej działalności.

Cała struktura miasta zaprojektowana i zbudowana zosta-ła dla potrzeb Wehrmachtu od podstaw. Dało to duże możli-wości stworzenia pod ziemą niejawnej części miasta.

Nagłe opuszczenie miasta przez żołnierzy niemieckich także stanowi tajemnicę. W trakcie walk o Wał Pomorski, którego Gross Born był ważną częścią składową, wojska nie-mieckie po prostu wyszły z miasta, zostając.

Dla żołnierzy radzieckich i ich rodzin funkcjonowała do-brze wyposażona służba zdrowia. Świetnie przygotowani le-karze - specjaliści w swoich dziedzinach mogli przeprowa-dzić właściwie dowolny zabieg dostępny w tamtym czasie.

Obraz kojarzący się z tajemnicą i histo-rią (np. zapieczętowanej koperty, starej księ-gi, czarnobiałe zdjęcie miasta z pełnią księ-życa w tle).

Zdjęcia miasta z lotu ptaka. Mapa podziemi.

Żołnierze armii niemieckiej uciekający z pola walki. Obraz walki (najlepiej z tych okolic). Mapa miasta (najlepiej z tamtego okresu). Zdjęcia z tamtego okresu pokazu-jące jego stan.

Zdjęcie szczęśliwej rodziny lub dzieci. Zdjęcie gabinetu lekarskiego. Zdjęcie sali operacyjnej. Zdjęcie aparatury - nowocze-snej jak na swoje czasy.

Tekst opowieści Obraz ilustrujący opowieść

69

Przed uruchomieniem programu należy: 1. Napisać scenariusz, najlepiej z tekstem historii, którą opo-

wiemy.2. Warto również zgromadzić potrzebne zdjęcia i inne obrazy,

które zilustrują opowieść, w jednym folderze. Dzięki temu łatwo przeniesiemy je do programu Photo Story 3 dla Win-dows.

-­

     

dla  Windows?  

1. Odszukujemy w menu Start program Photo  Story  3  dla  Win-­dows i po jego uruchomieniu, zaznaczamy opcję  Rozpocznij  

2. Następnie wybieramy przycisk ekranowy

1. Wybieramy przycisk ekranowy

Janusz S. Wierzbicki

70

 

1. Po zaimportowaniu zdjęć możemy zmienić ich kolejność wybie-rając interesujący nas obrazek i przeciągając go myszką we wła-ściwe miejsce. Operację możemy wykonać po kolei dla wielu obrazków, aż ich kolejność będzie spełniała nasze oczekiwania.

2. Wybierając interesujący nas obrazek możemy poddać go korek-cie przy użyciu podstawowych narzędzi - naprawy barw, korek-ty efektu czerwonych oczu spowodowanego użyciem lampy błyskowej, obrócenia w lewą lub prawą stronę. Wybierając przy-cisk Edytuj możemy także przyciąć zdjęcie (np. aby pozbyć się efektu czarnych pasów po jego bokach lub u góry i dołu).

3. Po sortowaniu i niezbędnej korekcie obrazów - możemy przejść do kolejnego kroku wybierając przycisk ekranowy

-­-­

1. Przechodzimy do folderu, w którym zgromadziliśmy wszyst-kie ilustracje,

2. Zaznaczamy wszystkie ilustracje, które chcemy dodać do na-szego projektu.

-­-­-­

-­-­-­-­

3. Po zaznaczeniu wszystkich interesujących nas plików należy wybrać przycisk ekranowy

-­

­ -­

71

 

1. Wybieramy obrazek, do którego chcemy dodać tekst.

-­

-­

2. Klikamy w polu tekstowym i wprowadzamy tytuł.3. Przy użyciu narzędzia czcionki możemy dobrać odpowied-

ni jej krój oraz wielkość i kolor. Dzięki kolejnym narzędziom możemy ustalić położenie napisu tytułowego w poziomie i pionie.

-­

4. Dzięki wbudowanym narzędziom efektów specjalnych mo-żemy zdjęcie lub inny obraz przekształcić np. w rysunek wę-glem, obraz olejny, negatyw, zdjęcie w sepii i inne. Zastoso-wanie tego typu efektu może ułatwić wprowadzenie tytułu.

5. Po zakończeniu pracy z kolejnymi zdjęciami i grafikami, nadaniu napisów i wprowadzeniu efektów specjalnych zgod-nie z naszymi oczekiwaniami, wybieramy przycisk ekrano-wy Dalej  i przechodzimy do kolejnego kroku kreatora.

1. Wybieramy obrazek którego chcemy dodać narrację.2. Wpisujemy w polu tekst, który zamierzamy nagrać w postaci

narracji, a który będzie odtworzony podczas wyświetlania.

-­-­

3. Wybierając symbol mikrofonu możemy ustalić, który z mi-krofonów zostanie użyty do nagrania ­ ma to znaczenie jeśli do komputera podłączonych jest kilka tego typu urządzeń (np. wbudowany, podłączony wraz z kamerką internetową lub słu-chawkami ­ zazwyczaj nie ma potrzeby wybierania tego przy-cisku ekranowego).

4. Po wybraniu przycisku nagrywania należy zacząć mówić ­ w ten sposób nagrana zostanie narracja.

-­

-­

72

-­wania Stop

5. Po nagraniu narracji warto wrócić do pierwszego obrazka i wy-brać przycisk Opcja ta pozwoli na dodanie pew-nej dynamiki do naszej historii, gdyż pozwala na animowane kadrowanie zdjęć - wykonywanie efektu zbliżenia i oddalenia, jak również dodania przejść między kolejnymi obrazami.

 

Dzięki dodaniu efektu dynamicznego kadrowania będziemy mieli wrażenie przesuwania się kamery, a także jej zbliżania lub od-dalania, nad naszym obrazem.

1. Po wybraniu przycisku ekranowego Dostosuj  ruch  na ekra-nie pojawia się nowe okno. W celu wprowadzenia własnego kadrowania poszczególnych obrazów należy zaznaczyć opcję

2. Chwytając za któryś z ośmiu punktów otaczających obrazek możemy ustawić pozycję początkową. Wykadrowany w ten sposób fragment ilustracji ukaże się jako pierwszy.

3. W ten sam sposób możemy określić pozycję końcową ­ czyli to co widz ma zobaczyć na końcu animacji kadrowania. Pro-gram sam dobierze odpowiednią prędkość animacji przesu-wania kadru.

-­

-­

4. Po ustawieniu efektu dynamicznego kadrowania może-my określić efekty przejść pomiędzy kolejnymi obrazkami. W tym celu wybieramy kartę .

Takie okienko pojawi się wówczas, gdy nie wybierzemy przyci-sku „Zapisz”, a będziemy chcieli przejśc do kolejnego obrazka.

73

 

W zakładce możemy wybrać w jaki sposób kolejne ob-razki będą pojawiały się na filmie. Po wybraniu określonego rodza-ju przejścia, możemy zobaczyć jego podgląd w górnej części okna.

-­­

-­

1. Po wprowadzeniu ustawień przejść należy wybrać przycisk Zamknij - wrócimy w ten sposób do okna umożliwiającego nagrywanie narracji.

2. W oknie wy-bieramy przycisk ekranowy

Muzykę do naszego pokazu możemy dodać na dwa sposoby. Wykorzystując dowolny plik muzyczny (np. utwory zapisane w formacie MP3), wystarczy wybrać przycisk Wybierz muzy-kę i wskazać go. W tym wypadku jednak należy pamiętać o prze-pisach prawa autorskiego. Drugi sposób jest prostszy, ciekawszy i zwalnia nas z konieczności uważania na prawo autorskie, ponie-waż to my będziemy autorami muzyki. Aby skomponować utwór wystarczy kilka ruchów myszką. 1. Wybieramy obrazek, od którego chcemy dodać tło muzyczne.2. Wybieramy przycisk Otwarte zostanie okno

kreatora muzyki.

74

W celu wygenerowania własnego podkładu muzycznego należy wybrać kilka parametrów:

- Gatunek muzyki.- Styl,- Podkład, - Nastrój,- Ustalić tempo, - Wybrać natężenie, - Następnie korzystając z przycisku odtwarzania możemy

sprawdzić uzyskany efekt. Jeśli coś nam nie pasuje - w do-wolnej chwili możemy zmienić dowolny parametr i ponow-nie dokonać odsłuchu.

- Po uzyskaniu satysfakcjonującego tła wybieramy przycisk ekranowy OK. Wrócimy do okna zatytułowanego  Dodaj  mu-­

Po powrocie do okna zatytułowanego Dodaj muzykę tła możemy skontrolować czy muzyka została dodana zgodnie z oczekiwaniami. Widzimy do których obrazków i jaka muzyka zo-stała dodana. Możemy także dodać inną muzykę do określonego fragmentu naszego pokazu. W tym celu wybieramy obrazek, od któ-rego chcemy wprowadzić nowy utwór. Następnie ponownie wy-bieramy przycisk ekranowy i powtórzyć czynności opisane w poprzednim kroku.

Wybierając przycisk ekranowy możemy sprawdzić, jaki efekt uzyskaliśmy dodając podkład muzyczny.

To dobry moment, aby zapisać projekt. Plik projektu pozwoli w przyszłości wprowadzić zmiany i ponownie wygenerować film. Wybieramy w tym celu przycisk ekranowy

75

1. Zapisując projekt należy upewnić się, gdzie zostanie za-mieszczony. W razie potrzeby możemy zmienić domyślną lokalizację.

2. Koniecznie powinniśmy zmienić domyślną nazwę projek-tu aby w przyszłości nie mieć wątpliwości, którą historię zawiera.

3. Na koniec należy wybrać przycisk ekranowy Zapisz. Projekt zostanie zapisany, a program wróci do okna zatytułowanego  

4. W oknie zatytułowanym wybieramy przycisk ekranowy

 

Po zapisaniu projektu należy jeszcze wygenerować film z naszą historią, który będzie można odtworzyć na dowolnym komputerze.

1. W oknie należy wybrać opcję

2. Warto sprawdzić i ewentualnie zmienić lokalizację i nazwę pod jaką film zostanie zapisany. Możemy w tym celu skorzy-stać z przycisku .

3. Po wybraniu przycisku Dalej program wygeneruje film - w zależności od liczby dodanych obrazów, muzyki, animacji przejść i kadrowania, może to potrwać kilka - kilkanaście mi-nut. Postęp będzie pokazany w oddzielnym oknie.

76

 

Po wygenerowaniu filmu z historią zobaczymy ostatnie okienko kreatora programu Photo Story 3 dla Windows.1. Warto upewnić się, gdzie został nasz film zapisany (i pod

jaką nazwą).2. Możemy odtworzyć gotowy film wybierając opcję Wy-­

3. Następnie możemy zakończyć program wybierając przycisk ekranowy

Życzymy udanych projektów i ciekawych historii!

skontroluj czy już jest...

77

Jestem nauczycielem. Jestem też wice-dyrektorem, do którego obowiązków należy między innymi cała sfera związana z przygo-towaniem, wdrożeniem i wykorzystywaniem multimediów oraz technologii informacyj-no-komunikacyjnych w szkole.

W trzecim roku funkcjonowania dzien-nika elektronicznego jako jedynego systemu dokumentowania pracy dydaktyczno – wy-chowawczej, z wielką radością przyjąłem fakt, że nikt już w naszej szkole nie wyobraża so-bie pracy inaczej! Nikt nie myśli już o powro-cie do tradycyjnych metod. W zasadzie jest to już niemożliwe. Nawet nie wiem jak to robią inni, którzy wypełniają nadal tradycyjną „nie-poręczną książkę”… bardzo im współczuję.

Potem przypomniałem sobie, że w gale-rii clipart (takie obrazki, które można sobie pobierać i wstawiać do prezentacji lub pla-katów) pod hasłem „nauczyciel” w wyszu-kiwarce otrzymywałem jakieś rysunki kobie-ty lub mężczyzny w dwóch konfiguracjach: albo przy tablicy, albo z dziennikiem pod pa-chą. No tak…, choć tablicę wymieniliśmy na interaktywną, to nadal tablica, ale ten dzien-nik… Przez dziesięciolecia był naszym fir-mowym znakiem, atrybutem, który dodawał pewności siebie! Przez chwilę nawet za nim zatęskniłem. Gdy jednak przypomniałem sobie ten koszmar z wpisywaniem tematów w wąskie rubryczki, poszukiwaniem go w zapleczach przedmiotowych, bieganiem do wuefistów, a potem ich stosy na moim biurku, by zliczyć statystki, skontrolować re-alizację programu… Ufff. Wszelkie senty-menty legły niczym domek z kart.

Co by było jednak, gdyby dać nauczycie-lowi znów do ręki taki atrybut? Tylko lepszy, szybszy, interaktywny? I tu niczym „Pomy-słowy Dobromir” (taki bohater kreskówki, starsi pamiętają) pomyślałem o iPadzie! Ta-kiej magicznej deseczce, co to gdy ją pogła-skać, to zrobi dla Ciebie cuda.

W urządzeniu przypominającym gaba-rytami zeszyt 32-kartkowy nagle potrafiło

   

zmieścić się wszystko! Cały dziennik elektro-niczny, dostęp do ocen, frekwencji, tematów, korespondencja z rodzicami. Dołożyliśmy jeszcze służbową pocztę elektroniczną zsyn-chronizowaną z serwerem, z kalendarzami – prywatnymi i służbowymi. Do tego dostęp do platformy, do repozytorium plików. No to jeszcze artykuły, opinie poradni psycho-logiczno-pedagogicznych, wzory pism, dru-ków, regulaminy, indywidualny zestaw lek-tur, podręczniki, muzykę, filmy, aplikacje…

No i stało się. Magiczne deseczka zaczę-ła działać. Nauczyciel już ma swój atrybut, a w nim wszyst-ko, czego potrze-buje, i czego nie potrzebuje, albo jeszcze nie wie, że potrzebuje, a w każdej chwili może mieć.

Jakież było zdziwienie nauczycieli, gdy za-częli pracować z iPadem. Szybko przekona-li się, że to nie tylko technologiczny gadżet, ale w pełni sprawna i funkcjonalna maszyna, dostępna na każde wyciągnięcie ręki, działają-ca bez ładowania przez cały dzień intensyw-nej pracy, lub nawet przez kilka dni normal-nej pracy w szkole.

Kolejną niespodzianką było to, że mając iPada nie potrzebuję już wcale komputera w klasie.

Moja pierwsza lekcja z iPadem. Delikatnie podniosłem okładkę i jednym dotknięciem palca otworzyłem dziennik, wpisałem tema-ty, sprawdziłem obecność, wystawiłem oce-ny. Nagle... cichy dyskretny sygnał, to wiado-mość pocztowa od psychologa, że udostępnił mi na „skydrive” kolejne materiały w ramach specjalnych potrzeb edukacyjnych. Rzut oka do kalendarza i dowiedziałem się, że moją propozycję szkolenia z tworzenia mobilnych prezentacji przyjęło już 20 osób.

Na zewnętrznym dysku, w chmurze mam swoje prezentacje, które wcześniej wykona-

łem w PowerPoint i Keynote, jednym stuk-nięciem zaimportowałem je do iPada. Pod-czas importu pokazał się jakiś komunikat, - w urządzeniu nie ma takiej czcionki, jaka była na komputerze, ale system zamienił na inną, chyba nawet ładniejszą, bardziej czytel-ną. Wszystko działa. Podłączyłem swój „atry-but” do projektora, nacisnąłem przycisk „play” i na ekranie pojawiły się moje slajdy. Trzy-mając w ręku mój tablet przesuwałem slajdy, opowiadałem o temacie lekcji, prowadziłem z uczniami dyskusję. Co pewien czas powięk-szałem niektóre elementy, a niektóre wska-

zywałem wbudowanym w urządzenie lase-rem. Jak? Bardzo prosto – wystarczy, że przytrzy-małem palec na ekranie, żeby pojawiła się ładna, czytelna laserowa krop-ka, z pomocą której mo-

głem pokazywać najważniejsze elementy. Ma-gia działa.... Byłem bardzo zadowolony. Na kolejnej lekcji chciałem wykorzystać tę samą prezentację, jednak postanowiłem wzbogacić ją o dwa dodatkowe slajdy. Okazało się to jesz-cze prostsze niż myślałem.

Prezentacje, to dla każdego nauczyciela chleb powszedni. To jedno z najczęściej wy-korzystywanych narzędzi do pracy w szkole.To ulubiony sposób przygotowania i przed-stawiania materiału.

Pomyślałem, czy nie byłoby świetnie, gdyby nauczyciel mógł tworzyć prezenta-cje bezpośrednio w urządzeniu mobilnym? I jeszcze, żeby te prezentacje można było przenosić, żeby nie istniały tylko w urządze-niu, żeby były dostępne na każdą platformę i na każde urządzenie? Odpowiedź jest zaska-kująco oczywista. Jest to możliwe! Co wię-cej? – jest to jeszcze łatwiejsze niż na począt-ku myślałem.

Programem do tworzenia prezentacji jest doskonale znany wszystkim użytkowni-kom komputerów spod znaku nadgryzione-

-­

-­

Dariusz Stachecki

78

com. Dzięki temu każdy, kogo o tym po-wiadomię będzie miał do niej dostęp. Bę-dzie mógł ją odtworzyć lub pobrać na swój komputer, lub inne urządzenie mobilne. I tu mała niespodzianka: prezentację można po-brać w formacie do wyboru: Keynote, Pdf lub PowerPoint! To się nazywa integracja i niezależność!

Przekonałem się, że mobilne technolo-gie nie tylko służą jako czytniki książek czy rozmaitych dokumentów, są też doskonałym narzędziem do przygotowania estetycznych, profesjonalnie wyglądających dokumentów w sposób bardzo przyjazny dla użytkownika. Każdy znajdzie tu coś dla siebie. Początkujący szybko wykona znakomitej jakości prezenta-cję, a profesjonalista, gdy tylko zechce odnaj-dzie cały szereg wysublimowanych funkcji. Spróbujcie sami! Gorąco polecam.

Autor jest wicedyrektorem Gimna-zjum im. Feliksa Szołdrskiego w No-wym Tomyślu, wielokrotnie nagradza-nej, należącej do grona kilkudziesię-ciu najbardziej innowacyjnych szkół na świecie.

go jabłka – Keynote, a konkretnie jego mo-bilna wersja.

Skoro potrafiłem już odtworzyć i zmo-dyfikować utworzone wcześniej na kompu-terze prezentacje, postanowiłem zrobić na-stępny krok, czyli zbudować ją od podstaw w iPadzie.

Po uruchomieniu programu zobaczy-łem na głównym ekra-nie prezentacje, które wcześniej zaimporto-wałem. Aby utworzyć nową, stuknąłem w przycisk „+” w lewym górnym narożniku i wybrałem opcję „utwórz prezentację”. Do wyboru miałem kilkana-ście motywów przygotowanych przez pro-ducenta programu, wystarczyło wybrać je-den z nich. Pojawił się ekran doskonale zna-ny z wielu programów tego typu przeznaczo-nych na komputer stacjonarny. Z lewej stro-ny miniatury slajdów, poniżej przycisk „+”, żeby dodać nowy slajd – to nawigator, dzię-ki któremu mogłem dodawać, usuwać, gru-pować slajdy lub zmieniać kolejność ich wy-świetlania.

Porządkowanie okazało się niebywale in-tuicyjne, wystarczyło przytrzymać dłużej palec na slajdzie, który chciałem przenieść, a potem przesunąć w wybrane miejsce. Ge-nialne w swej prostocie i formie! Większą część ekranu zajmuje slajd, który właśnie chcę edytować. Stukając w przygotowane w szablonie pola mogłem z łatwością doda-wać własne teksty, obrazy i animacje. W pra-wym górnym narożniku umieszczono pięć wygodnych przycisków, dzięki którym moż-na wyposażyć prezentację w niezbędne ele-menty i dodać imponujące efekty. Wszystkie narzędzia do tworzenia własnych elementów na slajdzie miałem dostępne pod ikoną przy-cisku z krajobrazem, który w iPadzie oznacza zawsze dodanie jakiś mediów. Do dyspozycji miałem teksty, kształty, tabele, wykresy, a na-wet zdjęcia i filmy!

Jakim zaskoczeniem była dla mnie płyn-ność i szybkość wstawiania do prezenta-cji materiałów wizualnych. Po prostu przy-jemność. Każdy element slajdu mogłem do-wolnie przekształcać, zmieniać rozmiar i po-łożenie, dodawać efekty, dzięki którym pre-zentacje nabierały szczególnego wyrazu. Bar-dzo podobało mi się to, że cokolwiek robiłem z moją prezentacją, to efekt zawsze był este-

tyczny. Powiało zaczarowaną krainą… Ma-giczna deseczka robi cuda. A tak naprawdę, to chyba ten program jest tak skonstruowa-ny, że nie można zrobić brzydkiej prezentacji!

Szybko zauważyłem też, że nie ma tu cze-goś takiego jak zapisywanie pliku. Moja pre-zentacja zapisuje się automatycznie. Nigdy nie tracę efektów swojej pracy, a po ponow-

nym włączeniu urzą-dzenia, jestem do-kładnie w tym sa-mym miejscu, gdzie skończyłem wcze-śniej pracę.

Gdy skończyłem już swoja prezentację, gdy dodałem zdjęcia, rysunki, teksty i kli-py multimedialne, wybrałem też ciekawe efekty przejść, tam gdzie to było potrzeb-ne (kilka niepotrzebnych też, no musiałem sprawdzić jak to wygląda ), to postanowiłem przyjrzeć się jakie opcje kryją się pod ikoną klucza, który zwykle w aplikacjach na iPa-da oznaczał dostęp do różnego typu narzę-dzi między innymi udostępniających do-kumenty. Znalazłem tu też bardzo ciekawą opcję interaktywnych hiperłączy, dzięki któ-rym mogę zbudować prawdziwie interak-tywne prezentacje, odsyłać po stuknięciu do określonego slajdu. W taki sposób stworzy-łem szybko interaktywny quiz.

Stuknąłem także w opcję „Udostępnij lub drukuj”. Okazało się też, że wbrew początko-wym moim obawom mam tu całe mnóstwo opcji. Mogę swoją prezen-tację wydrukować, udo-stępniać w chmurze nie mam co, bo ona już sama się udostępniła! Przecież w konfiguracji urządzenia wybrałem opcję synchro-nizowania dokumentów z usługą „Cloud”. Mogę wysłać prezentację pocz-tą, wysłać do iTunes, czy-li uniwersalnego progra-mu służącego do synchro-nizacji urządzenia mobil-nego z komputerem. Mogę również, dzięki protokoło-wi „WebDAV” skorzystać z któregoś z moich wirtual-nych e-dysków.

Mogę moją prezenta-cję udostępnić na iWork.

Dariusz Stachecki, wicedyrektor i Andrzej Wałę-sa, dyrektor Gimnazjum im. Feliksa Szołdrskiego w Nowym Tomyślu z iPadami. Mobilne technolo-gie to dla nich chleb powszedni.

79

Wszystko zaczęło się 7 lat temu... zu-pełnie przypadkowo. Szkoła wzięła wtedy udział w unijnym konkursie, promującym ekologię. Artur Rudnicki, wicedyrektor, już nawet nie do końca pamięta, czego doty-czył. Pamięta za to wygraną. Pierwsze miej-sce. Bo to właśnie ona uruchomiła lawinę. Stwierdził, że aby dać swoim uczniom prze-wagę nad innymi, nie może zafundować im kolejnych nudnych lekcji, klepanych pro-sto z podręczników. Musi zrobić coś inne-go. Stworzyć szkołę XXII wieku. Na począ-tek wraz z całą ekipą nauczycieli zainstalo-wał na dachu panele słoneczne, aby zmniej-szyć zużycie energii w szkole, wypożyczył od firm informatycznych najnowszy, nie-dostępny jeszcze w sklepach sprzęt, żeby uczniowie mogli poznać nowoczesne tech-nologie i stworzył największe targi eduka-

cyjne w Radomiu. A wszystko praktycznie za darmo. Jak to możliwe? - Z chęcią opo-wiem. Zapraszam - uśmiecha się, otwiera-jąc drzwi gabinetu.

- Najpierw były pomysły. Mnóstwo po-mysłów – mówi Rudnicki. - A potem trzeba było dobrać odpowiednich ludzi, aby je zre-alizować. Takich, którym będzie się chcia-ło robić ponad normę. To się udało, dzię-ki ciężkiej pracy przyszła renoma. Zespół Szkół Technicznych w Radomiu kształcący w sześciu kierunkach: technikum informa-tyczne, elektryczne, energetyczne, mecha-niczne, mechatroniczne i zasadniczą szkołę zawodową, jest już znany w środowisku. W

2010 roku zyskał tytuł Innowacyjnej Szko-ły, a od zeszłego roku należy do programu „Partners in Learning” Microsoftu. Firma zapewnia uczniom szkolenia i wysokiej ja-kości pomoce naukowe. Członkostwem może poszczycić się zaledwie 100 placówek na całym świecie. Jednak także inne firmy chcą współpracować ze szkołą, np. dostar-czać jej do testowania najnowszy sprzęt. - Ale nie zawsze tak było – mówi dyrektor.

Na początku sam musiał pukać od drzwi do drzwi, aby móc wypożyczać laptopy. To właśnie z nich powstało „Laboratorium Nowych Technologii”, w którym ucznio-wie mogą oglądać i zapoznawać się z naj-nowszymi gadżetami. No i jest jeszcze pro-gram certyfikujący. - Uznałem, że mu-szę zapewnić dzieciakom dobry start – wy-jaśnia dyrektor. Taki, że gdy headhunte-rzy będą przeglądali tysiące CV, na rozmo-

wę zdecydują się zaprosić mojego ucznia – wyjaśnia Rudnicki. Właśnie dlate-go w ramach szkolnego programu w każdej klasie są przeprowadzane pro-fesjonalne szkolenia Mi-crosoftu - IT Academy Advanced (który ma tyl-ko 5 szkół w całej Polsce), Novell Academic Tra-ining Linuxa czy Cisco Networking. Odbywają się one po angielsku, a po ich ukończeniu ucznio-wie będą mogli znaleźć pracę na całym świecie. To często dla nich wielu absolwentów gimnazjów w Radomiu wybiera wła-śnie tę szkołę. - Słysza-

– Gdy do naszej szkoły przychodzi pracodawca, wchodzi do czwartej klasy „elektryki” i mówi do uczniów, że gdy tylko ją skończą, chce zatrudnić co najmniej połowę z nich. A oni odpowiadają, że dziękują, ale już pracują – opowiada Andrzej Rudnicki, zastępca dyrektora Zespołu Szkół Technicznych w Radomiu.

Ola Piontek

80

łem, że po tym technikum nie ma proble-mu ze znalezieniem zatrudnienia. - mówi Ryszard Bartosz z drugiej klasy. Wielu na-szych nauczycieli skończyło właśnie tę szko-łę, a teraz tę wiedzę przekazują nam. Tu na-prawdę można się wiele nauczyć – potwier-dza Agnieszka Sałacińska, jedna z dwudzie-stu dziewczyn w szkole, wszystkich z klasy informatycznej.

Ale nie tylko nowoczesny sprzęt i szko-lenia sprawiają, że szkoła jest wyjątkowa. Również podejście do nauki. Teoria to tyl-ko baza, a na większości zajęć uczniowie są rzucani na głęboką wodę. - W zeszłym ty-godniu dostałem nowy sprzęt z Poznania – mówi Artur Rudnicki - Kazałem uczniom go skonfigurować i wyszedłem na pół go-dziny. Potem wróciłem, odpowiedziałem na wszystkie pytania i znowu wyszedłem. Bo nie chodzi o to, żebym im pokazał od A do Z jak coś należy zrobić. Oni muszą umieć poradzić sobie sami, bo tego będzie się od nich wymagało w pracy. A gdy nie będą tego umieli, na ich miejsce czeka już pięciu innych chętnych – wyjaśnia. Dlate-go gdy w szkole zepsuje się jakiś kompu-ter, nigdy nie wzywa się nikogo do napra-wy. Wszystko robią uczniowie. I faktycznie, gdy wchodzimy na zajęcia z mechatroniki, nikt nie siedzi znudzony w ławce. Wszyscy chłopcy, jak jeden mąż, stoją pochyleni nad silnikiem i z wypiekami na twarzy coś oma-wiają. - Właśnie wykonują rozruch silnika z możliwością jego obrotu – tłumaczy mi Władysław Nabiałek, nauczyciel mechatro-niki. Szczerze, to niewiele mi to mówi, ale chłopcy doskonale wiedzą, co mają robić. Tego typu ćwiczenia to standard na zaję-ciach. Szybkie rozrysowanie budowy urzą-dzenia na tablicy, kilka minut tłumacze-nia, a reszta to czysta praktyka. Bo chodzi o stworzenie wysokiej klasy fachowców, na których teraz jest zapotrzebowanie. Bez-robocie wśród młodych, zwłaszcza w Ra-domiu, jest ogromne. - Ale gdy do naszej szkoły przychodzi pracodawca, wchodzi do czwartej klasy elektryki i mówi do uczniów, że gdy tylko ją skończą, chce zatrudnić co

najmniej połowę z nich. A oni mu odpo-wiadają, że dziękują, ale już pracują – wy-jaśnia Rudnicki.

Mimo ścisłych specjalizacji, szkole zale-ży także na tym, aby uczniowie byli wszech-stronni. Przyda im się to, gdy zdecydują się na studia. A według dyrektora, większość chce później kontynuować naukę. Dlate-go placówka jest zaangażowana też w inne działania, m.in. ekologię. Na dachu szkol-nego budynku zainstalowane są dwa pane-le słoneczne, które zaopatrują ok. 20 proc. szkoły w darmową, ciepłą wodę. Co roku, od ok. 7 lat, szkoła razem z Politechniką Ra-domską organizuje też konferencje, któ-re mają uczulać uczniów gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych na problemy ochro-ny środowiska. Zjeżdżają się na nią dziecia-ki z całej Polski, a nawet eksperci z zagranicy. Raz udało się pozyskać fachowców z Fran-cji, którzy opowiadali o składowaniu odpa-dów radioaktywnych. Część konferencji to przeważnie wykłady. Ale żeby dzieciaki się nie nudziły są też warsztaty, które pokazu-ją, jak np. można zrobić diodę z jabłka albo

jak turbina napędza samolot. Są też konkur-sy, w których można wygrać laptopy, a na-wet jak pięć lat temu, wycieczkę do Brukse-li. Oprócz tego szkolny ośrodek kariery or-ganizuje co roku Ogólnopolskie Targi Szkół Wyższych, na których wystawia się kilkana-ście uczelni. Podczas tej edycji było ich aż 17. Ściąga na nie młodzież z całego Radomia i okolic, aby się dowiedzieć, jakie mają moż-liwości po ukończeniu liceum czy techni-kum. Nie mówiąc o darmowym hot spocie na terenie całej szkoły czy licznych wymia-nach międzynarodowych. Na jednej z nich, we Francji, był uczeń czwartej klasy, Bar-tek Siewierski. Zapytany, co sądzi o swoich paryskich rówieśnikach mówi – Zdecydo-wanie mają lepszy sprzęt. Ale nawet mimo tego, mogliby się od nas wiele nauczyć. To chyba najlepsza opinia jaką mógł wystawić swojej szkole.

Czy można ją jeszcze jakoś ulepszyć? - Chciałbym stworzyć nową pracownię infor-matyczną – zdradza Artur Rudnicki. Mam już prawie wszystko, oprócz twardych dys-ków do komputerów. Po powodzi na Taj-wanie strasznie podrożały i przekroczyło to nasz budżet. Ale na pewno coś wymyślę. Je-żeli coś sobie postanowię, to zawsze muszę to osiągnąć – rozwesela się.

Od 2010 roku Zespół Szkół Technicznych w Radomiu szczyci się tytułem Innowacyjnej Szkoły i należy do programu „Partners in Learning” Microsoftu.

81

Platformy e-learningowe (a wśród nich te bezpłatne, które mogą być zainstalowane w każdej szkole) i dostępne na nich usługi umożliwiają nauczycielom m.in. projekto-wanie zajęć, przygotowanie i osadzanie ma-teriałów multimedialnych, komunikowanie się z uczniami, przesyłanie zadań do wyko-nania, organizowanie pracy grupowej przez internet czy badanie osiągnięć uczniów. Aby kształcenie zdalne mogło uzupełniać oraz efektywnie wspierać tradycyjne kształcenie, konieczne jest przygotowanie nauczycieli do obsługi platformy i wdrożenia elementów e-learningu w szkołach.

Na bazie naszych wieloletnich doświad-czeń, przygotowaliśmy program doskona-lenia nauczycieli w zakresie projektowania zdalnych form kształcenia, a następnie opra-cowaliśmy projekt, który w 2009 roku zgło-siliśmy na konkurs ogłoszony przez Urząd Marszałkowski w Łodzi w ramach Działania 9.4 Programu Operacyjnego Kapitał Ludz-ki – Wysoko wykwalifikowane kadry syste-mu oświaty. Projekt został pozytywnie oce-niony i otrzymał dofinansowanie ze środ-ków Unii Europejskiej w ramach Europej-skiego Funduszu Społecznego. Umożliwiło to realizację dużego przedsięwzięcia, które objęło swoim zasięgiem całe województwo łódzkie i umożliwiło przygotowanie trzy-stu nauczycieli do wdrożenia elementów e-learningu w szkołach.

Grupę docelową projektu stanowiły na-uczycielki i nauczyciele wszystkich przed-miotów z gimnazjów, liceów ogólnokształ-cących, profilowanych i uzupełniających, którzy chcieli podnieść swoje kompetencje w zakresie ICT. Podczas realizacji projektu uzyskaliśmy zgodę na poszerzenie tej gru-py docelowej o nauczycieli techników, co umożliwiło objęcie wsparciem nauczycieli z większej liczby szkół i zwiększyło zasięg oddziaływania projektu.

 

W ramach projektu zorganizowane i przeprowadzone zostały dwa rodzaje kur-sów, które ukończyło łącznie trzystu na-uczycieli:

Projektowanie i wdrażanie zdal-nych form kształcenia (dla nauczy-cieli przedmiotów humanistycznych, matematyczno-przyrodniczych oraz języków obcych).

Administrowanie platformą zdal-nego kształcenia (dla nauczycieli przedmiotów informatycznych).

Zajęcia były prowadzone od czerw-ca 2010 roku do końca grudnia 2011 roku, w ciągu tygodnia w godzinach popołudnio-wych lub w systemie weekendowym (w so-boty i niedziele). Każdy z kursów obejmo-wał 90 godzin zajęć stacjonarnych, które prowadzone były w 15-osobowych grupach w pracowniach komputerowych ŁCD-NiKP, wyposażonych w sprzęt i oprogra-mowanie niezbędne do organizowania spe-cjalistycznych zajęć informatycznych.

Uzupełnieniem zajęć stacjonarnych były 10-godzinne zajęcia na odległość (na plat-formie Moodle). W ich trakcie nauczy-ciele byli zobowiązani do udziału w dys-kusjach, wykonywania zadań i przesy-łania ich do prowadzących z wykorzy-staniem odpowiednich narzędzi platfor-my e-learningowej. Mieli również do-stęp do materiałów dydaktycznych (w formie tekstowej, prezentacji, na-grań, filmów i obrazów) umieszczonych na platformie. Oprócz materiałów multi-medialnych uczestnicy otrzymali przygo-towane na potrzeby projektu podręczniki w formie drukowanej.

Dla każdej grupy nauczycieli zostało zor-ganizowanych 16 godzin konsultacji.

 

Niezmiernie w kształceniu zdalnym utrzymanie stale wysokiego poziomu ak-tywności uczestników szkolenia. O zało-żeniach i celach edukacyjnych każdy uczą-cy się powinien zostać powiadomiony na samym początku kursu. Dlatego tak istot-ne znaczenie dla przebiegu zaplanowane-go procesu zdalnego kształcenia ma sylabus kursu, który tworzyli również nauczycie-le – uczestnicy kursów prowadzonych w ra-mach projektu Doskonalenie umiejętności infor-matycznych nauczycieli w zakresie projektowania zdalnych form kształcenia. Sylabus musi zawie-rać informacje o tematyce zajęć, celach, ter-minach, dodatkowych lekturach, aktywno-ściach zaplanowanych w ramach kursu oraz pracach zaliczeniowych, systemie ocenia-nia, czy też zasadach zaliczania poszczegól-

Anna Koludo

82

nych modułów kursu. Każdy nauczyciel na początku opracował także strukturę mate-riałów dydaktycznych i rodzaje aktywności uczniów, które będą dostępne na jego kursie oraz zaplanował sposób wdrożenia kursu.

Podczas zajęć w modułach Obsługa plat-formy Moodle i Metodyka kształcenia zdalne-go uczestnicy zostali przygotowani do ob-sługi platformy i wszystkich dostępnych na niej narzędzi, w tym mechanizmów komu-nikowania się z uczniami, tworzenia kur-sów, umieszczania ich na platformie oraz za-rządzania nimi. Poznali także różne sposoby aktywizowania i motywowania uczniów po-przez platformę Moodle z uwzględnieniem pracy grupowej.

pakietów    

 

Istotnym elementem kursów prowadzo-nych w ramach projektu było przygotowy-wanie przez nauczycieli własnych materia-łów dydaktycznych, ściśle dostosowanych do wcześniej zaplanowanych kursów i kon-kretnej grupy odbiorców. Materiały te zosta-ły wykonane w formie multimedialnej i czę-sto interaktywnej.

Pamiętajmy, że materiały multimedial-ne angażują do odbioru informacji różne re-

ceptory u człowieka. Jedne i te same treści będące przedmiotem uczenia się mogą być przedstawione w taki sposób, aby były od-bierane różnymi drogami, w zależności od indywidualnych predyspozycji odbiorcy, a tym samym lepiej zapamiętywane. Multi-media łączą wiele środków przekazu: film, wideo, animacje, tekst, obrazy, narrację, mu-zykę oraz inne dźwięki. Interaktywny cha-rakter materiałów multimedialnych umożli-wia użytkownikowi przeglądanie i wyszuki-wanie informacji, ale również powrót do in-formacji najbardziej przydatnych dla niego w danej chwili. Każda informacja może być zatem przekazana w różny sposób, wzbo-gacona filmami, zdjęciami lub dźwiękami. Zwiększa to zainteresowanie prezentowaną tematyką, stopień zrozumienia i zapamię-tania informacji oraz atrakcyjność procesu uczenia się.

Materiały dydaktyczne tworzone przez nauczycieli na potrzeby projektowanych przez nich kursów miały strukturę tema-tycznych pakietów multimedialnych. Po-winny one składać się ze zbioru jednostko-wych elementów, zawierających multime-dialne materiały prezentujące różne treści kształcenia, interaktywne ćwiczenia, dysku-sje, zadania, projekty, słowniki itp. Opubli-kowany na platformie pakiet powinien:

Określać dla kogo jest przeznaczo-ny oraz umożliwić ewentualne zdia-gnozowane umiejętności uczących się (przed przystąpieniem do korzystania z pakietu).

Przekazywać, w formie multimedial-nej, niezbędne informacje w określo-nym zakresie treściowym lub wskazy-wać ich źródła.

Proponować wykonanie ćwiczeń kształtujących przewidziane umiejęt-ności.

W sposób interaktywny sprawdzać ukształtowane umiejętności.

Umożliwić komunikację pomiędzy uczestnikami procesu dydaktycznego.

Wszystkie elementy wchodzące w skład jednego pakietu muszą być ze sobą w logicz-ny sposób połączone i zapewniać kontynu-ację kształcenia. Uczeń korzystający z pakie-tu powinien po sprawdzeniu swoich umie-jętności automatycznie przejść na wyższy poziom kształcenia – do kolejnego modułu tematycznego.

Zgodnie z programem kursu, nauczycie-le w ramach tworzonych przez siebie pakie-tów zaprojektowali: materiały tekstowe pu-blikowane w formacie PDF, elementy gra-ficzne występujące jako oddzielne elementy lub wchodzące w skład bardziej złożonych materiałów tekstowych i multimedialnych, elementy dźwiękowe i filmowe, prezentacje multimedialne, narzędzia pomiaru dydak-tycznego w postaci interaktywnych testów, krzyżówek i innych interaktywnych zadań.

Szczególne znaczenie w dydaktyce po-winny odgrywać materiały graficzne. Zgod-nie ze stwierdzeniem „obraz wart tysią-ca słów”, wszyscy uczestnicy kursów pro-jektowali materiały graficzne do zilustro-wania wybranych treści kształcenia, któ-rych opis byłby dla ucznia zbyt trud-ny i niezrozumiały. Nauczyciele zosta-li przygotowani do pozyskiwania, two-rzenia i przetwarzania grafiki rastrowej, a w szczególności do optymalizowania jej parametrów, przygotowania fotomontażu, dodawania tekstu do rysunku, tworzenia animacji, wykonywania retuszu zdjęć, wyci-nania fragmentów obrazu z tła. Oczekiwa-nia uczestników kursu były różne, co wyni-kało ze specyfiki projektowanego przez nich kursu. Dlatego konieczne było zaprezento-wanie w ramach tego modułu wielu róż-nych możliwości programów graficznych. W trakcie zajęć stacjonarnych wykorzystane zostało profesjonalne oprogramowanie do obróbki grafiki Adobe Photoshop, w domu nauczyciele najczęściej pracowali wykorzy-stując darmowy program GIMP.

 

Jeden z modułów kursu obejmował ob-róbkę dźwięków cyfrowych, co miało istotne znaczenie podczas nagrywania przez nauczy-cieli własnych narracji dla potrzeb projekto-wanych pakietów edukacyjnych. Niezbęd-na okazała się umiejętność edycji dźwięku, a zwłaszcza odszumiania (w celu uzyska-nia najlepszej jakości dźwięku), przygoto-wywania własnego podkładu muzyczne-go lub wycinania niepotrzebnych fragmen-tów narracji. W trakcie zajęć wykorzystywa-

Łódzkie Centrum Doskonalenia Nauczycieli i Kształcenia Praktycznego

przez pół roku przeszkoliło ponad trzystu nauczycieli. Uczestnicy warsztatów dowiedzieli się, jak

projektować zdalne formy kształcenia oraz administrować specjalną

platformą do tego przygotowaną.

83

ny był darmowy program Audacity. Zwró-cono również uwagę na zalety i możliwo-ści wykorzystania systemowego rejestrato-ra dźwięku elementu systemu operacyjnego Windows XP. W systemach Windows Vista i 7 dostępne narzędzie do nagrywania dźwię-

ków nie sprawdza się i wtedy niezbędny sta-je się inny program, np. Audacity. Finalnym efektem zajęć z obróbki dźwięków cyfro-wych było przygotowanie przez nauczycieli narracji z podkładem muzycznym, które wy-korzystane były do projektowanych lekcji.

Aby przygotować nauczycieli do tworze-nia materiałów filmowych, wykorzystywa-nych w procesie dydaktycznym, kursy zawie-rały moduł, w ramach którego słuchacze po-znali obsługę darmowego programu Cam-Studio, służącego do nagrywania sekwencji wideo z pulpitu (i tego co się na nim dzieje) w celu stworzenia demonstracji. Omówio-ne zostały sposoby i oprogramowanie (rów-nież darmowe) do pobierania filmów z ser-wisów internetowych, takich jak YouTube, aby można je było umieszczać offline w ma-teriałach dydaktycznych. Nauczyciele po-znali również obsługę kamer wideo, a ma-teriały filmowe obrabiali w profesjonalnym programie Pinnacle Studio, przygotowując z nich materiały dydaktyczne.

   

W ramach kursów prowadzone były również zajęcia z pomiaru dydaktyczne-go, podczas których uczestnicy przygoto-

wali własne narzędzia, które mogli wyko-rzystywać na swoich e-kursach, aby badać osiągnięcia uczniów. Wykorzystano do tego celu platformę Moodle, i dostępne na niej narzędzia pomiaru, tworząc quizy zawiera-jące pytania zamknięte o różnorodnej for-

mie. Prowadzący zaję-cia zwracali uwagę na zasady konstruowa-nia zadań zamknię-tych, aby były one po-prawne i zbliżone for-mą do zadań, z jaki-mi uczniowie mogą się spotkać np. na egzami-nach zewnętrznych. W ramach kursu za-prezentowany został także sposób tworze-nia zadań multimedial-nych i interaktywnych z wykorzystaniem pro-

gramu Hot Potatoes.

 

Kursy na platformie e-learningowej przygotowane przez nauczycieli, któ-rzy wzięli udział w projekcie, skierowa-ne są do uczniów w różnym wieku, o od-miennych potrzebach edukacyjnych i po-zwalają osiągnąć rozmaite cele edukacyj-ne. Każdy z nauczycieli poddał analizie swój proces dydaktyczny i wybrał ten ob-szar, w którym mogą być wykorzystane formy kształcenia zdalnego. Na platfor-mie Moodle wykorzystywanej na potrze-by naszego projektu znalazły się zarów-no kursy dla uczniów mających trudno-ści z nauką lub opanowaniem niektórych partii materiału, kursy których uczestni-kami są uczniowie przygotowujący się do egzaminów gimnazjalnych, maturalnych, a także konkursów przedmiotowych. Na platformie prowadzone były również do-datkowe zajęcia o tematyce wykraczającej poza podstawę programową, np. tradycyj-ne kołka przedmiotowe, które dzięki zdal-nej formie kształcenia zyskały zupełnie nową formę. W zaprojektowanych przez nauczycieli zajęciach zdalnych uczestni-czyły grupy liczące od kilku do ponad stu osób.

   

 

Alina Krawczyk, Zespół Szkół Ponad-gimnazjalnych w Białej Rawskiej

Dla nauczyciela z niemal trzydziestolet-nim stażem, zdalne kształcenie może być nie lada wyzwaniem. Jestem współorga-nizatorką cyklicznej imprezy środowisko-wej w swojej miejscowości – Turnieju Or-tograficznego Bialszczan. Dobra organiza-cja takiego przedsięwzięcia wymaga udzie-lenia pomocy tym, którzy przygotowują się do udziału w konkursie. I to właśnie przy-szli uczestnicy turnieju – dzieci, młodzież i dorośli – stali się adresatami mojego kursu: Jego Wysokość Słowo… – ortografia polska w re-gułach i wyjątkach.

Celem kursu, obok podniesienia kom-petencji językowych, było stworzenie miej-sca spotkań uczestników turnieju i organi-zatorów. Podejmując się wdrożenia e-kursu wśród grupy osób całkowicie mi nieznajo-mych, miałam świadomość mnogości pro-blemów, ale ta forma pracy wydawała mi się jedyną skuteczną do osiągnięcia celów, któ-re sobie wyznaczyłam. Dlatego postanowi-łam zaryzykować.

Już w sylabusie zaznaczyłam, że uczestni-cy mogą korzystać z kursu na dwa sposoby:

Kurs służy uczestnikom tylko do do-skonalenia umiejętności poprawnej pi-sowni. Uczestnicy korzystają z niego w sposób całkowicie dowolny, a zadań oznaczonych jako obowiązkowe nie prze-syłają do oceny.

84

 

Kurs jest traktowany nie tylko jako ro-dzaj zabawy edukacyjnej, ale może stanowić dla uczestnika zadanie, którego wykonanie uwieńczone będzie zdobyciem certyfikatu. W tym celu uczestnik powinien także sys-tematycznie wykonywać zadania obowiąz-kowe (zawarte w plikach Test zaliczeniowy) i przesyłać je do oceny. Te zadania to głów-nie zestawy ćwiczeń zapisane w pliku Word. Czasami są to inne polecenia, odwołujące się do wskazanego tekstu.

Praca została zaplanowana na trzydzieści siedem godzin. Kurs trwał siedem tygodni, a treści kształcenia były podzielone na sześć modułów:

Moduł I – Zasady użycia wybranych samogłosek i spółgłosek.

Moduł II – Wielkie i małe litery. Moduł III – Pisownia łączna lub roz-dzielna.

Moduł IV – Pisownia skrótów i skró-towców.

Moduł V – Użycie łącznika i dzielenie wyrazów.

Moduł VI – Zasady interpunkcji.

Przygotowany przeze mnie ortogra-ficzny pakiet edukacyjny zawierał:

zestaw niezbędnych wiadomości orto-graficzno-interpunkcyjnych (prezen-tacje PowerPoint, pliki PDF),

ćwiczenia ortograficzno-interpunk-cyjne doskonalące poprawną pisow-nię (quizy, krzyżówki, zadania z luką, zadania na dobieranie, testy wyboru i inne, wykonane w programie Hot Potatoes),

ćwiczenia kształtujące umiejętności ortograficzno-interpunkcyjne, które podlegały punktowej ocenie (dla osób ubiegających się o certyfikat – pliki Word),

WebQuest (Reforma polskiej ortografii – potrzebna czy nie?),

omówienie Ortofrajdy jako metody uczenia się ortografii,

zestawienie wyrazów do nauki metodą wzrokową,

zestawienie haseł o trudnej pisowni, zestawienie haseł równobrzmiących o różnej pisowni,

ortografia w wierszach i opowiada-niach,

adresy stron internetowych omawiają-cych zagadnienia ortograficzno-inter-punkcyjne,

adresy poradni językowych.

Do każdego modułu dołączyłam też pliki, które poszerzają wiedzę ogólną z zakresu poprawności językowej:

artykuł tygodnia,

witrynę tygodnia, lekturę tygodnia.

Na serwerze uruchomiłam również fo-rum dyskusyjne umożliwiające wymianę poglądów między uczestnikami kursu oraz czat, który pozwala na rozstrzyganie proble-mów podczas rozmów on-line.

Metody i środki stosowane na kursie nie były wyszukane. Postawiłam na ich skutecz-ność, nawet jeśli odbywało się to kosztem atrakcyjności.

Najtrudniejszy był początek. Należało znaleźć sposób informowania uczestników turnieju o możliwości skorzystania z kursu, a przede wszystkim pokazać im sposób lo-gowania. Informacje o kursie rozpowszech-niłam kilkoma drogami:

Strona internetowa Turnieju Ortogra-ficznego Bialszczan – tu obok zapro-szenia do skorzystania z kursu umie-ściłam także instrukcję logowania.

Wyjazdy do miejscowych szkół i roz-mowy z polonistami, celem pokaza-nia zawartości kursu. Jednocześnie prosiłam nauczycieli, by informowa-

li uczniów o możliwości skorzystania z przygotowanych materiałów.

Poczta elektroniczna – każdy, kto zgło-sił swój udział w turnieju, automatycz-nie otrzymywał informacje o kursie i dokładną instrukcję logowania na kurs.

Z kursu skorzystało ponad 110. uczest-ników. Ich zaangażowanie było różne, tyl-ko część osób wykonywała wszystkie zada-nia. Największą popularnością cieszyły się wszelkiego rodzaju interaktywne ćwiczenia ortograficzne. Znaczna grupa uczestników

85

pobierała prezentacje multimedialne i pliki PDF zawierające reguły ortograficzne. Nie-mal wszyscy uczestnicy skorzystali z plików:

zestawienie wyrazów do nauki metodą wzrokową,

zestawienie haseł o trudnej pisowni, zestawienie haseł równobrzmiących o różnej pisowni.

Niewielkim zainteresowaniem cieszył się WebQuest. Zadania w nim zawarte wykonały jedynie osoby, które chciały otrzymać certyfi-kat. Prowadzone były również dyskusje na fo-rum, ale głos zawierało stosunkowo wąskie grono uczestników – około dwadzieścia osób. Podobnie było podczas spotkań on-line.

Certyfikat ukończenia kursu otrzyma-ły 32. osoby. Udział tych osób w kursie był pełny, tzn. wykonywały nie tylko zadania interaktywne, ale także systematycznie, raz w tygodniu, przesyłały do sprawdzenia pli-ki z wykonanym testem zaliczeniowym, po-święconym danemu modułowi oraz zaliczy-ły interaktywny test końcowy.

Pełną charakterystykę uczestników kursu mogłam przygotować dopiero po zakończeniu kursu, kiedy otrzymałam karty zgłoszenia do udziału w II Turnieju Ortograficznym Bielsz-czan. Okazało się, że najmłodszy uczestnik kursu miał 10 lat, a najstarszy 56 lat. Podsu-mowując, około 15% uczestników to ucznio-wie szkół podstawowych, 29% – uczniowie gimnazjum, 22% – uczniowie szkół ponad-gimnazjalnych, 5% – studenci, 29% – osoby pracujące. Aż 80% osób, które wzięły udział w kursie stanowiły kobiety.

Uważam, że kurs okazał się trafną formą pracy z osobami, którym zależało na pogłę-bieniu wiedzy ortograficzno-interpunkcyjnej. W głosowaniu zamieszczonym w kursie wzię-ło udział 18. uczestników. Mieli oni za zadanie określić, w skali ocen szkolnych, organizację kursu i przygotowane materiały dydaktyczne. Wyniki głosowania były następujące: 11 osób przyznało ocenę celującą, 6 osób – bardzo do-brą, 1 osoba – dostateczną.

Z bezpośrednich rozmów z uczestnika-mi wiem, że chwalili sobie tę formę pracy.

Opinie takie wyrażały z reguły osoby starsze, które nie mają już bezpośredniego kontaktu ze szkołą, a uczestnicząc w kursie mogły nie tylko przypomnieć sobie zasady ortograficz-ne, ale przede wszystkim sprawdzić w prak-tyce poziom swojej wiedzy przed turniejem.

Wymiernym efektem pracy mojej i uczestników e-kursu jest pierwsze miej-sce w II Turnieju Ortograficznym Bielsz-czan jednej z uczestniczek kursu, która py-tana o sposób przygotowania się do konkur-su powiedziała, że jedyną formą jej bieżą-cej pracy nad zagadnieniami ortograficzny-mi było aktywne uczestnictwo w zapropo-nowanym przez organizatorów kursie inter-netowym. Ponadto wielu uczestników tur-nieju wyrażało pochlebne recenzje na temat kursu Jego Wysokość Słowo… – ortografia polska w regułach i wyjątkach w wywiadach umiesz-czonych w lokalnej prasie.

Przy rejestracji na kurs nie było pola wskazującego wiek uczestnika. Brak wiedzy na temat danej osoby, nieznajomość jej wie-ku, powodowały problem natury grzeczno-ściowej – nie wiedziałam, czy w naszej ko-respondencji elektronicznej (recenzje, oce-ny prac) mogę zwracać się do uczestnika po imieniu, czy też powinnam stosować for-mę Pani/Pan.

Użytkownicy programów pakietu Ope-nOffice zapisywali pliki w formacie *. odt, których niestety nie odczytywał mój kom-puter. Podobnie oni mieli problem z pobra-niem niektórych plików przygotowanych przeze mnie w formacie *.doc.

Niektórzy uczestnicy (dotyczyło to uczniów gimnazjum) przesyłali do spraw-dzenia pliki z zadaniami wyko-nanymi niesamodzielnie.

WnioskiOpracowanie i wdrożenie e-

kursu zajęło mi bardzo dużo cza-su. Po zakończeniu tego przed-sięwzięcia dostrzegam jednak wiele korzyści, które rekompen-sują wszelkie trudności. Dzię-ki przychylności pani dyrektor szkoły i umiejętnościom kole-

gi informatyka, mamy uruchomioną szkol-ną platformę e-learningową. Jest to dla mnie niezwykle ważne, gdyż przekonałam się, że ta metoda pracy sprawdzić się może w róż-nych warunkach, za każdym razem przyno-sząc korzyści. Dlatego włączyłam ją na stałe do pozostałych form pracy z uczniami.

Opracowany przeze mnie e-kurs, popra-wiony i uzupełniony, będzie służył przez kilka następnych lat do pracy z uczestnika-mi Turnieju Ortograficznego Bialszczan. Sądzę, że jego elementy wykorzystam także w codziennej pracy w szkole.

Ukształtowane podczas tworzenia e-kursu umiejętności skutecznie wykorzy-stuję do opracowania nowych materiałów. Okazało się, że ta forma pracy jeszcze lepiej sprawdza się w codziennym nauczaniu. Sto-suję jednak zasadę sformułowaną przez An-toine de Saint-Exupéry: Jeśli chcesz zbudować statek, nie nawołuj do zdobycia drewna, ale na-ucz ludzi tęsknić za bezkresnym morzem. Nie wprowadzam uczniom żadnych elemen-tów kursu obowiązkowo. Kursy nie zastę-pują lekcji, a jedynie poszerzają ją o atrak-cyjne elementy. Za wykonanie zadań zawar-tych w kursie nie stawiam ocen obligatoryj-nie. Wykonanie polecenia jest dobrowolne, a uzyskana przez ucznia ocena może pozostać informacją jedynie dla niego, albo, jeśli tego chce, zostaje wpisana do ocen w dzienniku.

E-kursy na szkolnych zajęciach języka polskiego to nie tylko uatrakcyjnienie lekcji. Dla mnie jest to przede wszystkim nieza-stąpiona forma pracy indywidualnej zarów-no z uczniem zdolnym, jak i tym, który ma problemy z przyswojeniem wiedzy. Przykła-dowy kurs publikujemy obok.

86

   

 

Grażyna Rosiak, Krzysztof RosiakGimnazjum nr 3 z oddziała-mi integracyjnymi im. Tade-usza Kościuszki w Pabianicach

Przystępując do udziału w projekcie Do-skonalenie umiejętności informatycznych na-uczycieli w zakresie projektowania zdalnych form kształcenia postanowiliśmy skorzystać z nadarzającej się okazji, zainwestować swój czas, aby rozwinąć posiadane umiejętności i rozszerzyć ofertę edukacyjną dla naszych uczniów. Potraktowaliśmy to jako wyzwanie dla nauczycieli, którzy są otwarci na wszelkie dostępne innowacje, poznają nowe metody i formy kształcenia oraz wdrażają je w co-dziennej pracy. Wynikiem jest opracowanie i wdrożenie na platformie e-learningowej kursu Tworzenie grafiki trójwymiarowej w pro-gramie POV-Ray.

Kurs powstał w odpowiedzi na zapotrze-bowanie uczniów, dla których lekcje infor-matyki w szkole to za mało. Jego celem jest umożliwienie doskonalenia umiejętności wykorzystywania technologii informacyj-nej oraz rozwijanie zainteresowań związa-nych z różnymi sposobami wykorzystywa-nia sprzętu i oprogramowania komputero-wego. Adresatami są uczniowie posiadają-cy podstawowe umiejętności pracy ze sprzę-tem i oprogramowaniem komputerowym, pragnący doskonalić swoje umiejętności w tym zakresie, wykraczając poza podsta-wę programową przewidzianą dla uczniów gimnazjów.

Założyliśmy, że po jego ukończeniu uczestnicy będą posiadali wiedzę i umiejęt-ności w zakresie tworzenia scenek trójwy-miarowych za pomocą programu POV-Ray oraz ich praktycznego zastosowania w pre-zentacjach graficznych związanych z innymi dziedzinami wiedzy, jak np. chemia, fizyka, matematyka.

Uczestnicy e-kursu, na podstawie przy-gotowanych i udostępnionych im materia-łów, wykonują konkretne zadania, a efek-ty pracy przesyłają prowadzącemu kurs. Otrzymują również indywidualne infor-

macje zwrotne od nauczyciela w postaci ilo-ści przyznanych punktów oraz ewentualne-go sławnego komentarza. Na każdym eta-pie możliwe jest uzyskanie pomocy na fo-rum lub wysyłając zapytanie na platformie

e-learningowej. Pozwala to na indywidu-alizację procesu kształcenia, dzięki czemu podpowiedzi i wskazówki trafiają bezpo-średnio do zainteresowanej osoby.

Na kursie wykorzystane zostały różne formy prezentacji materiałów i zadań, m.in. filmy, prezentacje, karty pracy, zadania typu WebQuest, testy interaktywne. Poniżej znaj-dują się przykładowe efekty pracy uczniów w ramach zadania WebQuest (model czą-steczki H2SO4).

Podczas wdrażania kursu okazało się, że podjęte działania dają oczekiwane rezulta-ty. Pierwszą część szkolenia ukończyło 12. uczniów, wśród których znaleźli się zainte-resowani kolejnymi kursami. Zmobilizowa-ło to nas do opracowania drugiej części – jest ona już dostępna i w trakcie realizacji. Efek-tem wdrażania projektu jest wiele ciekawych prac. Przykłady znajdują się poniżej.

Jednocześnie udało nam się zweryfiko-wać, na ile deklaracje młodzieży są związane z ich faktyczną chęcią do pracy, nauki i prak-tycznego działania. Zaproponowaliśmy uczniom dwa tematy do realizacji projektu gimnazjalnego: Wykorzystanie komputerowej grafiki 3D do tworzenia modeli cząsteczek za-wiązków chemicznych oraz Symulacja przebie-gu zjawisk fizycznych z wykorzystaniem oprogra-mowania komputerowego. Aktualnie ucznio-wie zainteresowani tą propozycją są uczest-nikami kursu online.

Dzięki szkoleniu w ramach projektu Do-skonalenie umiejętności informatycznych nauczy-cieli w zakresie projektowania zdalnych form kształcenia zainstalowaliśmy platformę Mo-odle na własnym serwerze. Wyeksportowa-liśmy kursy tworzone na platformie projek-tu i zaimportowaliśmy je na serwer, który jest dostępny dla wszystkich nauczycieli na-szej szkoły uczestniczących w tym projek-cie i nie tylko. Wzbogacając (miedzy inny-mi w ten sposób) ofertę szkoły odpowiada-my na potrzeby i wymagania uczniów i ich rodziców. Możliwość pracy na platformie e-learningowej weryfikuje faktyczne zainte-resowanie uczniów dodatkowymi formami rozwoju umiejętności i zainteresowań, które proponuje szkoła. Jednocześnie daje to nam – nauczycielom, dodatkowe narzędzie do wspierania rozwoju uczniów, dostrzegania i oceniania faktycznych dokonań uczniów.

87

Zagadnieniom poruszanym w niniej-szym numerze „Uczę Nowocześnie” po-święcono wiele książek. Polecamy kilka po-zycji, dzięki którym planowanie wystąpie-nia, projektowanie slajdów i występowanie przed publicznością stanie się prostsze.

Każdy, kto ma do czynienia z prezenta-cjami publicznymi powinien zapoznać się z serią książek, których autorem jest Garr Raynolds. Jeden z najlepszych prezente-rów na świecie w sposób niezwykle cie-kawy i obrazowy przedstawia zasady, ja-kimi warto kierować się podczas plano-wania i przygotowania wystąpienia. Swo-je rady ilustruje wieloma przykładami oraz demonstruje niezwykle proste, a zarazem skuteczne, pomysły na nieszablonowe projekty slajdów. W jego książkach znaj-dziemy także bardzo ważne przesłanie: nie plansze są najważniejsze, a korzystający z nich prelegent. Obraz ma tylko poma-gać w przekazaniu treści, idei czy inspira-cji. Nie może zstąpić prelegenta. Stosując się do rad Reynoldsa – nie tylko nie po-pełnimy „slajdobójstwa”, ale nasze wystą-pienie będzie miało szansę zapaść na długo w pamięć słuchaczy.

Pierwsza część „Zen prezentacji” uczy myślenia poza utartymi schematami. Po-kazuje, jak łamać zasady ilustrując prze-myślenia za pomocą efektownych (i efek-tywnych) slajdów. Podzielono ją na trzy zasadnicze części: przygotowanie, projek-

towanie oraz prezentowanie. Autor opisu-je w nich często popełniane błędy i przy-kłady kiepskich prezentacji, dzieli się też przemyśleniami dotyczącymi istoty budo-wania ciekawej historii.

W drugiej części Garr Raynolds skon-centrował się na aspektach projektowa-nia wizualnej części prezentacji. Z pod-ręcznika możemy nauczyć się, jak za po-mocą odpowiednio skonstruowanych elementów graficznych wywrzeć odpo-wiednie wrażenie. Dowiemy się również, w jaki sposób – przy użyciu elementów tekstowych i obrazów – kierować uwagę słuchaczy na wybrane przez prelegenta te-maty. Na konkretnych przykładach omó-wione zostały między innymi zasady dobo-ru czcionki i kroju pisma. Wyjaśnione zo-stało również łączenie obrazów z tekstem w celu wzmocnienia przekazu oraz prawi-dłowe stosowanie kolorów.

Po przeczytaniu dwóch pierwszych po-zycji, warto sięgnąć po kolejną publika-cję Reynoldsa: „Prezenter bez tajemnic”. Dzięki niej można nauczyć się m.in. nawią-zywać szczery i trwały kontakt z publicz-nością. Stanowi świetne uzupełnienie tre-ści opisywanych w poprzednich książkach.

Warto podkreślić, że część wskazó-wek udzielanych przez Reynoldsa będzie różniła się od przedstawianych przez nas w artykułach. Jest tak z kilku powodów. Po pierwsze, książki były tworzone raczej pod

kątem wystąpień komercyjnych. Po dru-gie, dla osób dorosłych. Po trzecie, dla czę-sto występujących, a więc niemal zawodo-wo zajmujących się tą tematyką. Przykład może stanowić porada mówiąca, że slajd nie musi, a nawet nie powinien mieć ty-tułu. To prawda. Jednak w wystąpieniach trwających dłużej niż 15 minut, w dodat-ku edukacyjnych, ułatwi on życie nie tylko publiczności, ale przede wszystkim pro-wadzącemu. Każdy, kto etap początkują-cego prelegenta ma za sobą, zrozumie, co mamy na myśli.

Ostatnią pozycją, do zapoznania z którą zachęcamy, jest książka autorstwa Nancy Duarte: „Slajd:ologia. Nauka i sztuka two-rzenia genialnych prezentacji”. To kom-pendium wiedzy, które uczy jak opraco-wywać koncepcję slajdów, przekształcać je w grafikę, przekazywać treści w naturalny i indywidulany sposób. Książka zilustro-wana jest wieloma praktycznymi projek-tami graficznymi. Zawiera także odpowie-dzi na pytania:

Jak zrozumiale zilustrować abstrak-cyjne myśli?

Jak szkicować, kreślić i wzmacniać przekaz diagramów?

Jak tworzyć grafikę, która ułatwi pu-bliczności przyswajanie informacji?

Jak wybierać odpowiednie środki do prezentacji danych?

Wszystkie omawiane książki zostały wydane przez wydawnictwo Helion.

Zen prezentacji. Proste pomysły i ważne zasadyAutor: Garr ReynoldsData wydania:2009/06ISBN: 978-83-246-1758-6

Zen prezentacji – po-mysły i projekty. Jasne zasady i techni-ki tworzenia dosko-nałych prezentacji Autor: Garr ReynoldsData wydania:2010/07ISBN: 978-83-246-3192-6

Slajd:ologia. Nauka i sztuka tworzenia genialnych prezentacjiAutor: Nancy Duarte

PreZENter bez tajemnic. Naga prawda o sile sło-wa i mocy slajdówAutor: Garr ReynoldsData wydania: 2011/10ISBN: 978-83-246-3348-7

Janusz S. Wierzbicki

88

Ośrodek Edukacji Informatycznej i Zastosowań Komputerów w Warszawie skończył 20 lat

Lewis Carroll, XIX-wieczny angielski pi-sarz, poeta, matematyk i logik, powiedział: „Jeden z największych sekretów życia po-lega na tym, że tylko to, co robimy dla in-nych, jest tym, co naprawdę warto robić.”. Coraz bardziej przekonujemy się o słuszno-ści tej myśli.

Ośrodek Edukacji Informatycznej i Za-stosowań Komputerów w Warszawie jest publiczną placówką doskonalenia nauczy-cieli prowadzoną przez Samorząd Woje-wództwa Mazowieckiego. Nadzór peda-gogiczny sprawuje Mazowiecki Kurator Oświaty. Zadaniem Ośrodka jest dosko-nalenie i wspomaganie nauczycieli wszyst-kich typów szkół w zakresie kształcenia informatycznego i edukacyjnych zastoso-wań technologii informacyjno-komunika-cyjnych.

Rok 1991 to rok szczególny dla rozwoju informatyki w Polsce. W sierpniu 1991 roku narodził się Internet w Polsce, bez którego obecnie nie wyobrażamy sobie życia. Z ba-raku przed Wydziałem Fizyki Uniwersyte-tu Warszawskiego do Centrum Kompute-rowego Uniwersytetu w Kopenhadze został wysłany z naszego kraju pierwszy e-mail. W tym samym roku została też udostępnio-na pierwsza wersja systemu operacyjnego Linux. To tylko dwa wydarzenia tego roku, które miały bardzo duży wpływ na następ-ne 20 lat. Dla nas rok 1991 jest szczególny, bo 1 czerwca Kurator Oświaty i Wychowa-nia m. st. Warszawy powołał do życia Ośro-dek Edukacji Informatycznej i Zastosowań Komputerów.

Od początku istnienia Ośrodek uczest-niczył we wszystkich ważnych programach i przedsięwzięciach, które miały znaczenie dla rozwoju edukacji informatycznej i szkol-nych zastosowań technologii informacyjno-komunikacyjnych. Były to, między innymi: Pracownie komputerowe dla szkół, Wypo-sażenie Poradni Psychologiczno-Pedagogicz-nych w sprzęt komputerowy wraz z oprogra-mowaniem, Internetowe Centra Informacji

Multimedialnej w Bibliotekach Szkolnych i Pedagogicznych, Komputer dla ucznia oraz Intel – Nauczanie ku Przyszłości.

Ośrodek uzyskał akredytację Mazowieckie-go Kuratora Oświaty, przyznaną w 2005 roku, certyfikat systemu jakości ISO 9001:2008, oraz godło Inwestor w kapitał ludzki, przyznawane w kolejnych latach od 2005 do 2010. Podczas jubileuszowej konferencji w dniu 29 wrze-śnia 2011 roku Marszałek Województwa Ma-zowieckiego Adam Struzik gratulując licz-nych sukcesów i dziękując za ciężką pracę na rzecz podnoszenia poziomu oświaty w regio-nie uhonorował Ośrodek Medalem Pamiąt-kowym „Pro Masovia”.

W czasie swojej 20 letniej działalności Ośrodek zorganizował ponad 5500 szko-leń komputerowych, które zostały bardzo wysoko ocenione przez prawie70 000 słu-chaczy. Ośrodek współpracuje z wieloma wyższymi uczelniami w kraju i zagranicą, współorganizując studia podyplomowe in-formatyki dla nauczycieli oraz uczestnicząc w projektach międzynarodowych. Był tak-że organizatorem dwóch dużych konferen-cji międzynarodowych – Eurologo 2005 i CBLIS 2010.

Ośrodek przywiązuje dużą wagę do pra-cy z młodzieżą uzdolnioną informatycznie współpracując z Olimpiadą Informatyczną i Olimpiadą Informatyczną Gimnazjalistów, corocznie przeprowadza na zlecenie Ma-zowieckiego Kuratora Oświaty przedmio-towe konkursy informatyczne dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych. Or-ganizuje także wiele zajęć przygotowujących uczniów do startu w konkursach i olim-piadach, m. in. realizował projekt „Mazo-wieckie Talenty – Informatyka specjalnością młodych Polaków”.

Z perspektywy czasu wyraźnie widać, że osiągnięcie sukcesu zawdzięczamy naszemu największemu kapitałowi – LUDZIOM – ich wiedzy, zaangażowaniu i doświadczeniu. To dzięki nim od tylu lat udaje nam się reali-zować misję Ośrodka:

Nadajemy nową wartość uczeniu się i nauczaniu.

Zatrudnieni w Ośrodku nauczyciele – konsultanci, posiadają wysoką wiedzę me-rytoryczną imetodyczną oraz łączą w swo-jej pracy różne specjalności. Jedną z nich jest informatyka, pozostałe to: matematy-ka, fizyka, chemia, biologia, języki obce, na-

uczanie wczesnoszkolne, geografia, biblio-tekoznawstwo, przedmioty zawodowe, za-rządzanie, itd. Są autorami i współautorami wielu podręczników i książek, referatów na konferencjach krajowych i międzynarodo-wych, niezliczonej liczby artykułów i mate-riałów dydaktycznych.

Jest nam niezmiernie miło, że redakcja „Uczę nowocześnie” zaprosiła Ośrodek do współpracy. Mamy nadzieję, że materiały zamieszczane przez nauczycieli konsultan-tów Ośrodka będą dla Państwa ciekawe i in-spirujące do organizacji twórczych lekcji dla dzieci i młodzieży z wykorzystaniem tech-nologii informacyjno-komunikacyjnych.

Konferencje metodyczne w OEIiZK

-­

Ośrodek Edukacji Informatycznej i Za-stosowań Komputerów w Warszawie dwu-krotnie w każdym roku szkolnym organi-zuje konferencje metodyczne dla nauczy-cieli zajęć komputerowych, technologii in-formacyjnej i informatyki. Najbliższe kon-ferencje odbędą się w dniach 15 lutego 2012 roku (dla szkół podstawowych i gimnazjów) oraz 16 lutego 2012 roku (dla szkół ponad-podstawowych) w auli Ośrodka Edukacji Informatycznej i Zastosowań Komputerów w Warszawie, ul. Nowogrodzka 73 w go-dzinach 14.45 – 16.15 wykłady oraz 16.30 – 18.00 warsztaty. Temat przewodni konfe-rencji„Nowa podstawa programowa- drugi i czwarty poziom edukacyjny”.

W programie konferencji przewidzia-ne są wystąpienia twórców nowej podstawy programowej z informatyki oraz prezentacje dobrej praktyki, czyli ciekawe i wartościo-we lekcje zajęć komputerowych, informa-tyki i technologii informacyjnej oraz wyko-rzystania TIK w na lekcjach innych przed-miotów. W czwartek 16 lutego przewidzia-ny jest wykład prof. Macieja M. Sysło. Po wykładach zapraszamy na ciekawe warszta-ty! Zapraszamy również nauczycieli innych przedmiotów zainteresowanych wykorzy-staniem TIK w edukacji.

89

Szczegółowy program konferencji będzie dostępny na początku stycznia 2012 roku na stronie http://www.oeiizk.waw.pl. Zapisy na konferencje oraz warsztaty będą odbywały się poprzez formularz (dostępny na począt-ku stycznia 2012 roku) umieszczony na plat-formie obsługi szkoleń OEIiZK pod adre-sem: https://www.oeiizk.waw.pl/kursy.

Materiały pokonferencyjne będą za-mieszczone na platformie szkoleniowej http://szkolenia.oeiizk.waw.pl. Z materia-łami z poprzednich konferencji można się zapoznać także na stronie http://doradca.oeiizk.waw.pl.

Bezpłatne zajęcia dla uczniów

 

-­

Zajęcia rozpoczęły się w listopadzie 2011 roku i będą odbywały się w poniedziałki w godzinach 10:00 – 13:15 (chemia, fizy-ka i geografia) oraz we wtorki w godzinach 11:30 – 13:15 (przyroda).

Lekcje prowadzone są w układach: che-mia/fizyka, fizyka/geografia, chemia/geogra-fia, przyroda.

Zajęcia przeznaczone są dla całej kla-sy, która dzielona jest na dwie grupy. Każ-da grupa uczestniczy w innej lekcji, po 15 minutach przerwy następuje zamiana grup. Lekcje z przyrody odbywają się dla całej gru-py jednocześnie.

W czasie zajęć uczniowie wykonują do-świadczenia chemiczne, fizyczne i przyrod-nicze z wykorzystaniem interfejsów pomiaro-wych, analizują dane i przedstawiają je w róż-nej formie (tabele, wykresy, diagramy), pracują z pakietem edukacyjnym opartym na techno-logii GIS, modelują i symulują zjawiska i pro-cesy chemiczne, fizyczne, przyrodnicze.

Lekcje prowadzą nauczyciele konsultan-ci z Pracowni Centrum Technologii Na-uczania w Ośrodku Szkoleniowym OEIiZK w Warszawie, ul. Nowogrodzka 73. Ucznio-wie mają zapewniony dostęp do stanowisk komputerowych wraz z odpowiednim wy-

posażeniem i oprogramowaniem. Wymaga-na jest obecność nauczycieli przedmiotów przyrodniczych podczas lekcji

Przyjmujemy zgłoszenia telefoniczne lub drogą elektroniczną.

Po uzgodnieniu terminu należy przesłać wypełnioną kartę zgłoszenia, dostępną na stronie CTN http://ctn.oeiizk.waw.pl.

Kontakt:tel. 22 626-83-90 (91), fax: 22 626-92-50 e-mail: malgorzata.chmurska@oeiizk.waw.pl

Specjalna oferta szkoleń dla nauczycieli przedszkoli i nauczania zintegrowanego

-­

-­

Poprzedni rok szkolny 2009/2010 był przełomowym momentem wprowadzenia reformy systemu oświaty, która dotyczy mię-dzy innymi edukacji dzieci najmłodszych. Ośrodek realizuje projekt, na który składa się m.in. specjalna oferta szkoleń skierowanych dla wychowawców przedszkoli, nauczycieli kształcenia zintegrowanego oraz nauczycie-li informatyki uczących przedmiotu Zajęcia komputerowe w klasach I-III.

Celem projektu jest przygotowanie na-uczycieli do wykorzystania technologii in-

formacyjnej w swej codziennej pracy tak, aby z jej pomocą wspomagać rozwój dzie-ci, pomóc im budować wiedzę ootaczają-cym świecie, nauczyć je sprawnie poruszać się w natłoku informacji, zapewniać im lep-sze szanse edukacyjne poprzez wspieranie ich ciekawości, aktywności i samodzielno-ści. Projekt ma umożliwić też nauczycielom nabycie umiejętności niezbędnych do na-uczania nowego przedmiotu Zajęcia kom-puterowe (w klasach I-III) oraz do prowa-dzenia różnego rodzaju zajęć z uczniem naj-młodszym opartych na idei konstruktywi-zmu, wspieranych wykorzystywaniem tech-nologii informacyjnej.

Spis wszystkich szkoleń w ramach pro-jektu można znaleźć na stronach Ośrodka, w najbliższym czasie będą uruchomione na-stępujące szkolenia:– Publikowanie w sieci nie tylko dla in-

formatyków.– Zaczynamy z dziećmi pracę przy kom-

puterze (13.12.2011).– Narzędzia internetowe w promocji

i współpracy (3.01.2012).– Praca z grafiką, filmem i dźwiękiem

cz. 2 (5.01.2012).

Szczegółowe informacje i zapisy na stro-nie http://www.oeiizk.waw.pl/kursy.

Zapraszamy także na inne szkolenia prze-znaczone dla nauczycieli klas I-III, np. w ra-mach projektu Intel Learning Series (wyko-rzystanie komputerów typu Classmate PC), czy też opracowanych w Ośrodku pakietów dydaktycznych dotyczących wykorzystania nowoczesnych technologii na etapie eduka-cji wczesnoszkolnej.

Producenci sprzętu wykorzystywane-go przy prezentacjach prześcigają się w ofer-tach. Katalog projektorów, wizualizerów i tablic interaktywnych dostępnych na na-szym rynku rośnie z dnia na dzień. Pojawia-ją się nowe, atrakcyjne funkcjonalności. Co-raz więcej jest też urządzeń podnoszących komfort pracy takich jak piloty czy table-ty, które pozwalają na prowadzenie prezen-tacji z dowolnego miejsca sali. Warto przyj-rzeć się możliwościom w jaki sposób można wykorzystać tablicę interaktywną, albo inte-raktywny projektor. Skorzystać z wizualize-ra. A wszystko to po to, żeby docierać efek-tywnie i nauczyć.

Tablice interaktywne, ciągle jeszcze nie są dostępne we wszystkich szkołach, jednak nie ulega kwestii, że powoli acz konsekwentnie wypierają tradycyjne szkolne sprzęty. Barie-

rą są przede wszystkim koszty. Tablica inte-raktywna może pracować wyłącznie w ze-stawie z projektorem oraz komputerem, oprócz tego potrzebne jest mocowanie urzą-dzeń – uchwyt do projektora albo mobilny stelaż umożliwiający przemieszczanie tabli-cy z projektorem pomiędzy salami. Często

konieczny jest też zestaw do nagłośnienia. Wszystko to kosztuje.

Choć w codzienność szkolną wpisana jest tablica warto sprawdzić rozwiązanie, które może okazać się bardziej ekonomicz-ne. Projektor interaktywny. To urządzenie również musi być podłączone do kompu-tera. Kluczem do sukcesu tego urządzenia jest interaktywne pióro. Komunikacja po-miedzy piórem, a komputerem odbywa się bezprzewodowo. Pióro staje się nie tylko zdalną myszką, pozwalającą sterować pra-cą komputera i oprogramowania, ale tak-że piórem dokonującym cyfrowych adno-tacji na wyświetlanych prezentacjach. Ad-notacje te zapisywane są w komputerze i mogą być wykorzystywane na innych za-jęciach, materiały te mogą być wysłane ma-ilem czy umieszczone na stronie interne-

towej do pobrania. Dzięki tym możliwościom – każ-da powierzchnia, na któ-rą padnie obraz projek-tora zyskuje funkcjonal-ności podobne do tablicy interaktywnej – może to być ściana, zwykła tabli-ca czy ekran. Wraz z pro-jektorem (np. Epson EB-455Wi oraz EB-465i) do-starczane jest oprogramo-wanie podobne do tego, jakie dołączają produ-cenci interaktywnych ta-blic. Ważnym atutem tego urządzenia jest mobilność – łatwo przemieszczać go w ramach budynku, może wyjechać na „zielo-ną szkołę” czy być wyko-rzystywany w pokoju na-

uczycielskim.Projektor EB-465i ma ultraszeroko-

kątny obiektyw oraz panele 3LCD pracu-jące w podstawowej rozdzielczości XGA (1024x768) dzięki temu obraz o przekąt-nej 70 cali (178 cm) można uzyskać mocu-jąc projektor zaledwie 13 cm od ekranu. Ten

rodzaj projektorów nie razi swoim światłem osoby przebywającej przy ekranie, nie ma tu też cienia, który powstaje jeśli wejdziemy po-między światło projektora a ekran. Jasność 3.000 lumenów w połączeniu z technologią wyświetlania obrazu 3LCD gwarantuje do-skonale nasycone, naturalne barwy obrazu nawet w dobrze oświetlonych klasach, bez konieczności przygaszania światła czy zasła-niania okien.

Bardzo ciekawym rozwiązaniem jest pro-jektor zintegrowany ze stołem. Rozwiązanie to zaproponowała firma Epson. Dzięki za-stosowaniu interaktywnego projektora, każ-da powierzchnia w pionie lub poziomie za-mienia się w wyzwalające kreatywność cen-trum nauki i rozrywki. Interaktywny projek-tor Epsona przymocowany do powierzch-ni w poziomej tworzy stół, na którym moż-na „pisać” i korzystać ze wszystkich dostęp-nych funkcji.

Dominika Hofman, Maturowo:W trakcie III edycji „INTERaktywnych kon-

ferencji Maturowa” maturzyści mogli swobodnie pracować w grupie, wokół interaktywnego rozwią-zania Epsona. Efekty ich prac były wyświetlone na ścianie i tym samym widoczne dla reszty uczestni-ków konferencji. W trakcie wydarzenia maturzy-ści przyswajali wiedzę w sposób nietypowy. Nie spodziewaliśmy się jednak, że niektóre prezento-wane przez nas sposoby, wywołają aż takie zdzi-wienie wśród uczniów, a tym bardziej wśród na-uczycieli. Wydawało nam się, że np. mapy my-śli, czy notowanie za pomocą „haków”, a już tym bardziej debata i aktywizacja uczestników, są po-wszechnie stosowane w polskich szkołach. Interak-tywne rozwiązanie sprawdziło się między innymi do notowania za pomocą „haków” (słów kluczy, które ułatwiają zapamiętywanie), do rysowania „map myśli” (nieliniowy, bardzo efektywny sposób robienia notatek). Niektóre ich dzieła (np. postać Marksa), był imponujące. Dodatkowo, przygoto-wując się do konkursu „wojna pytań” mogli prze-glądać na stole, zawartość platformy e-learningowej Maturowa. W przerwach natomiast uczestni-cy konferencji rozwiązywali quizy, które dla nich przygotowaliśmy.

 

92

Nowością na naszym rynku są projek-tory o krótkim rzucie (obraz o przekątnej 172 cm możemy uzyskać mocując projektor w odległości 72 cm od ekranu), do których można opcjonalnie podłączyć adapter sieci Wi-Fi oraz przystawkę interaktywnego pió-ra - modele Epson EB-420 i EB-430 oraz EB-425W i EB-435W. Projektory wykorzy-stują technologię 3LCD, której twórcą jest EPSON. Znakomita jakość obrazu i wier-ność kolorów łączy się tutaj z jednakową ja-snością światła jasnego i barwnego – w za-leżności od modelu - 2500 albo 3000 lume-nów. Projektory pracują w podstawowej roz-dzielczość XGA (modele EB-420 i EB-430) oraz WXGA (modele EB-425W i EB-435W) czyli bez obniżającej jakość obrazu interpo-lacji wyświetlają obrazy w najpopularniej-szej dziś rozdzielczości komputerów stacjo-narnych i laptopów. Bardzo istotnym ele-mentem w przypadku wyboru projektora są koszty eksploatacji. Nie chodzi tutaj wyłącz-nie o koszty energii elektrycznej, ale o lam-pę i filtry powietrza. Projektory z nowej ro-dziny mają przedłużoną – do 6.000 godzin – żywotność lampy (lampa Epson E-TORL) oraz zwiększoną żywotność filtrów powie-trza – do 5.000 h. Projektory z tej serii są

dostępne w cenach od 4300 zł do 5100 zł z VAT, zaś opcjonalny moduł interaktyw-ny to koszt na poziomie 1600 zł z VAT.

Bardzo ciekawym urządzeniem – choć nie tak popularnym jak projektor czy tabli-ca interaktywna – jest wizualizer. Podsta-wowym atutem wizualizerów jest ich pro-stota obsługi. Wynika to z faktu, że mamy po prostu do czynienia z kamerą cyfro-wą przymocowaną do ramienia. Wizuali-zery różnią się wyglądem i funkcjami. Te najprostsze z „gęsią szyją” przypomina-ją kształtem nocną lampkę, bardziej za-awansowane modele posiadają oświetle-nie, podświetlany pulpit oraz kamerą obra-caną elektronicznie Każdy wizualizer musi być podłączony do jakiegoś źródła obra-zu – może to być projektor skierowany na tablicę (interaktywną albo suchościeralną) lub ekran czy ścianę, może to być też te-lewizor albo monitor. Ich funkcjonalno-ści zależa od modelu np. model Epson ELP-DC11 (cena detaliczna 2 360 zł), może objąć obszar formatu A3, ramię i ruchoma głowica z kamerą pozwalają na pokazanie „z najlepszej strony” każdego przedmio-tu. Funkcja automatycznego wykrywania wielkości przedmiotu i nastawiania ostro-

ści powoduje, że w kilka sekund na całej powierzchni ekranu otrzymujemy ostry obraz z wizualizera. Przystawka mikrosko-powa rozszerza pole zastosowań. Wbudo-wany mikrofon i dołączone oprogramowa-nie Epsona umożliwia rejestrację całej pre-zentacji – obrazu i dźwięku. System inteli-gentnego zarządzania tymi nagraniami do-datkowo ułatwia i uatrakcyjnia pracę.

Granice wykorzystania wizualizera wy-znacza wyłącznie kreatywność nauczyciela. Cenne eksponaty, stare mapy, pojedyncze egzemplarze – wszystkie one mogą być już bezpieczne – bez kontaktu z dziećmi – ale dostępne dla nich - w znakomitej jakości – równocześnie dla wszystkich za pośrednic-twem wizualizera. Kolejny atut tego urzą-dzenia to równoczesna praca całej grupy. Nie ma konieczności czekania aż wszy-scy uczniowie po kolei obejrzą eksponat, nie ma ryzyka jego uszkodzenia, nie ma obawy, że nie wszyscy dostrzegą to samo. Dzięki wizualizerowi cała grupa zobaczy to samo w tym samym czasie. To ważne rów-nież przy doświadczeniach chemicznych. Uczniowie często tłoczą się wokół nauczy-ciela i podchodzą zbyt blisko. Wizualizer pomoże zatrzymać ich w ławkach.

Podstawowe parametry techniczne projektorów EPSON:

EB-­435W EB-­425W EB-­430 EB-­420

3.000  m 2.000  m 3.000  lm 2.000  lm

WXGA WXGA XGA XGA

Kontrast 3000:1 3000:1 3000:1 3000:1

TAK TAK TAK TAK

0.48:1 0.48:1 0.55:  1 0.55:1

  ±  15° ±  15° ±  15° ±  15°

16W 16W 16W 16W

 Gniazdo  HDMI TAK TAK TAK TAK

TAK TAK TAK TAK

TAK TAK TAK TAK

93

Internet nieodwracalnie wkroczył w nasze życie zawodowe, prywatne i publiczne – sta-liśmy się społeczeństwem informacyjnym. Przez Internet rozmawiamy, kupujemy, pra-cujemy, bawimy się. Nowoczesne technologie nie ominęły również szkół. Pozostaje jedynie pytanie: jak efektywnie z nich korzystać?

Z faktami się nie dyskutujeOd co najmniej 10 lat obserwujemy dyna-

miczną informatyzację polskich szkół. Na po-czątku 2000 roku na rynku oprogramowania edukacyjnego zaczęły pojawiać się pierwsze e-produkty wykorzystujące dobrodziejstwa sieci Internet, np. e-dzienniki. Początkowo szkoły podchodziły do pomysłu elektronicz-nego dokumentowania przebiegu nauczania z dużym dystansem. Dziś kilkaset szkół w Pol-sce nie wyobraża sobie powrotu do papiero-wej przeszłości. Szacuje się, że około 15% polskich szkół wprowadziło e-dzienniki, a według danych firmy Li-brus -najpopularniejszego dostawcy tej technologii - ponad 350 szkół nie prowa-dzi już tradycyjnych dzien-ników.

Apetyt na nową technologię

W miarę popularyza-cji elektronicznych dzienni-ków, nauczyciele zaczęli interesować się korzy-ściami, jakie wnosi w ich pracę Internet i opro-gramowanie. Automatycznie generowane ze-stawienia ocen i frekwencji, obliczone śred-nie ocen, wypełnione tabele danych pobudzi-ły apetyt na więcej. Coraz odważniejsi zaczę-li snuć wizje wypełnionych przez jedno klik-nięcie świadectw czy samosprawdzających się klasówek.

Bujanie w obłokachRozwój technologii internetowych oraz

popularyzacja przetwarzania w chmurze (z ang. Cloud computing) szybko urzeczywist-

nił te marzenia. Przeniesienie baz danych oraz mocy obliczeniowej w wirtualną rzeczywistość pozwoliło efektywniej pracować. Dziś dostęp do danych jest możliwy z każdego miejsca na świecie, w którym jest Internet. Nauczyciel nie musi martwić się o instalację, konfigura-cję czy aktualizację oprogramowania – wszyst-kie te czynności wykonywane są przez dostaw-cę oprogramowania w modelu SaaS ( z ang. Software as a service – oprogramowanie jako usługa), a użytkownik włącza jedynie okno przeglądarki , loguje się do serwisu i może pra-cować w dowolnym miejscu i czasie.

Zintegrowane systemy edukacyjne

Dziś od dostawców oprogramowania edu-kacyjnego wymaga się więcej niż kiedyś. Wdra-żane do szkół programy muszą umożliwiać wy-

korzystanie nowocze-snych technologii (np. cloud computingu czy e-learningu), a apli-kacje przez powięk-szanie o kolejne mo-duły muszą zwięk-szać efektywność pra-cy. Raz wpisane dane powinny być dostęp-ne w każdej kolejnej aplikacji. Jeśli szkoła

posiada e-sekretariat, e-dziennik i e-świadectwa,

to raz wpisane w jedną z nich na-zwisko ucznia musi pojawiać się w pozostałych bez konieczności dublowania pracy.

Aplikacje w chmurze Nowoczesny dostawca oprogramowania

wie, jak wykorzystywać rozwój technologii dla potrzeb swoich użytkowników. Zintegrowa-ne systemy w chmurze (rys. 1. Zintegrowany System w chmurze Librus) pozwalają szko-łom w pełni korzystać z dobrodziejstw, jakie daje Internet. Dziś nauczyciel nie wpisuje sa-modzielnie tematu do e-dziennika, tylko wy-biera gotowy temat z Elektronicznej Bibliote-ki Rozkładów Materiałów. Nowoczesny wy-

chowawca nie wpisuje ocen w elektroniczne świadectwa, tylko jednym „kliknięciem mysz-ki” eksportuje je z e-dziennika do modułu e-świadectwa. Do lamusa odchodzi też widok poprawianych ręcznie na czerwono klasówek - dziś sprawdziany z wiedzy przeprowadza się w pracowni komputerowej za pośrednictwem platform edukacyjnych, a wystawione oceny trafiają automatycznie do e-dziennika.

Przyjazne technologieNajwiększą zaletą zintegrowanych syste-

mów w chmurze, oprócz zwiększania efek-tywności pracy, jest relatywnie niski koszty funkcjonowania w porównaniu do utrzymy-wania własnych serwerów. Szacuje się, że koszt zakupu własnego serwera, zapewnienie jego bezawaryjnego działania oraz odpowiedniego nadzorowania przez specjalistę to kilkanaście tysięcy złotych rocznie (jeżeli chcemy zgodnie z prawem przechowywać na nim dane osobo-we uczniów), a zakup usługi serwerowej do-starczanej przez profesjonalną firmę to wyda-tek rzędu od 60 do 500 zł rocznie. Nieocenio-ną zaletą jest również przeniesienie sporej czę-ści odpowiedzialności za bezpieczne przecho-wywanie danych osobowych na dostawcę oraz brak konieczności posiadania specjalistycznej wiedzy informatycznej w tym zakresie.

Rola nauczyciela w e-szkoleDzięki zastosowaniu nowoczesnych tech-

nologii nauczyciel może nareszcie skoncentro-wać się na procesie edukacji, a nie dokumen-tacji. Technologie powinny bowiem wspierać wszelkie czynności administracyjne w naszej codziennej pracy, aby priorytetem był uczeń i jego edukacja, a nie wzorowo wypełniona do-kumentacja. Internet mądrze wykorzystywa-ny powinien być wsparciem dla nauczycie-la w jego zadaniach, odciążając go z biurokra-cji, przybliżając do ucznia i jego rodzica. Wy-korzystujmy zatem potencjał, jaki dają nam nowe technologie i zwracajmy uwagę na to, aby systemy stały się naszym sprzymierzeńcem w trudnych zadaniach, jakie są stawiane przed polską edukacją.

 Anna Miedzińska

94

DOSTARCZAMY WIEDZY NA TEMAT ŻYCIA PRZEDSZKOLA I DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYMDOSTARCZAMY WIEDZY NA TEMAT ŻYCIA PRZEDSZKOLA I DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM