Technik.logistyk 342[04] z1.06_u

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Andrzej Wysocki

Sporządzanie rachunku kosztów zadań logistycznych przedsiębiorstwa w łańcuchu dostaw. 342[04].Z1.06

Poradnik dla ucznia

Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy Radom 2007


1

Recenzenci: mgr Iwo Nowak mgr Ewa Kawczyńska-Kiełbasa Opracowanie redakcyjne: mgr Andrzej Wysocki Konsultacja: mgr inz Halina Śledziona Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 342[04].Z1.06 ,,Sporządzanie rachunku kosztów zadań logistycznych przedsiębiorstwa w łańcuchu dostaw”, zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu technik logistyk 342[04]. Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007


2

SPIS TREŚCI

1. Wprowadzenie 3 2. Wymagania wstępne 5 3. Cele kształcenia 6 4. Materiał nauczania 7

4.1. Koszty logistyki w przedsiębiorstwie 7 4.1.1. Materiał nauczania 7 4.1.2. Pytania sprawdzające 12 4.1.3. Ćwiczenia 12 4.1.4. Sprawdzian postępów 15

4.2. Przekroje kosztów logistyki. Audyt logistyki 16 4.2.1. Materiał nauczania 16 4.2.2. Pytania sprawdzające 21 4.2.3. Ćwiczenia 21 4.2.4. Sprawdzian postępów 24

4.3. Analiza kosztów czynności. Logistyczny łańcuch dostaw 25 4.3.1. Materiał nauczania 25 4.3.2. Pytania sprawdzające 29 4.3.3. Ćwiczenia 30 4.3.4. Sprawdzian postępów 33

4.4. Koszty logistyki w zakresie zaopatrzenia, produkcji, dystrybucji i gospodarki opakowaniami

34

4.4.1. Materiał nauczania 34 4.4.2. Pytania sprawdzające 43 4.4.3. Ćwiczenia 43 4.4.4. Sprawdzian postępów 46

4.5. Bilans kosztów logistyki 47 4.5.1. Materiał nauczania 47 4.5.2. Pytania sprawdzające 54 4.5.3. Ćwiczenia 54 4.5.4. Sprawdzian postępów 57

5. Sprawdzian osiągnięć 59 6. Literatura 65


3

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o sporządzaniu rachunku kosztów zadań logistycznych przedsiębiorstwa w łańcuchu dostaw.

W poradniku zamieszczono: – wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć juŜ ukształtowane,

abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika, – cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem, – materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do opanowania treści jednostki

modułowej, – zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy juŜ opanowałeś określone treści, – ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować

umiejętności praktyczne, – sprawdzian postępów, – sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi

opanowanie materiału całej jednostki modułowej, – literaturę.


4

Schemat układu jednostek modułowych

342[04].Z1.01 Projektowanie i realizacja

zadań logistycznych w zaopatrzeniu


zadań logistycznych procesu technologicznego

342[04].Z1


zadań logistycznych w dystrybucji


zadań logistycznych w gospodarce odpadami


zadań logistycznych w organizacji transportu

wewnętrznego

342[04].Z1.06 Sporządzanie rachunku

kosztów zadań logistycznych przedsiębiorstwa w łańcuchu

dostaw

342[04].Z1 Logistyka przedsiębiorstwa

w łańcuchu dostaw


5

2. WYMAGANIA WST ĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć: −−−− korzystać z róŜnych źródeł informacji, − dobierać rodzaje i parametry środków transportu wewnętrznego do przepływów rzeczowych w przedsiębiorstwie, − projektować sieć transportu wewnętrznego, − planować budŜet realizacji transportu wewnętrznego, − sporządzać harmonogram organizacji transportu wewnętrznego, − stosować techniki informacyjne wspomagające proces transportu wewnętrznego, − planować budŜet gospodarki odpadami, − projektować optymalizację recyklingu odpadów, − projektować system recyklingu odpadów niebezpiecznych, − sporządzać harmonogram odbioru odpadów, − stosować systemy informacyjne wspomagające ekologistykę, − planować budŜet dystrybucji, − sporządzać harmonogram dystrybucji, − przeprowadzać negocjacje handlowe z zachowaniem wymaganego poziomu obsługi

klienta, − stosować systemy informacyjne wspomagające logistykę dystrybucji, − określać elementy wspólne w realizacji zadań produkcyjnych, − sporządzać plan przepływu materiału, − pozyskać informacje wykorzystywane w sterowaniu produkcją, − sporządzać plan potencjału produkcyjnego, − projektować harmonogram produkcji, − uruchomić zlecenie produkcyjne, − wykorzystać metody i techniki słuŜące sterowaniu produkcją.


6

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć: − identyfikować źródła generowania kosztów logistycznych w przedsiębiorstwie, − określać związki pomiędzy kosztami logistyki, a ewidencją księgową, − określać moduły kosztów logistycznych w przedsiębiorstwie, − ustalać powiązania poszczególnych modułów kosztów logistyki, − sporządzać rachunek kosztów usług logistycznych w zakresie zaopatrzenia, − sporządzać rachunek kosztów zadań logistycznych planowania i sterowania produkcją, − sporządzać rachunek kosztów logistyki dystrybucji, − sporządzać rachunek kosztów logistyki gospodarki odpadami, − sporządzać rachunek kosztów zadań logistycznych z obszaru transportu wewnętrznego, − sporządzać rachunek kosztów logistyki przedsiębiorstwa, − sporządzać bilans kosztów logistyki przedsiębiorstwa − wykonywać analizę bilansu kosztów logistyki w przedsiębiorstwie, − sporządzać wnioski z analizy bilansu kosztów logistyki, − stosować narzędzia informatyczne i systemy informacyjne wspomagające działania

ekonomiczne, − dokumentować działania z zakresu ekonomiki logistyki, − posługiwać się terminologią z zakresu kosztów działalności przedsiębiorstwa.


7

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Koszty logistyki w przedsiębiorstwie 4.1.1. Materiał nauczania

Procesy logistyczne, obejmujące zarówno procesy rzeczowe, informacyjne jak i pewne elementy procesów finansowych, powodują powstawanie określonych kosztów, nie zawsze w praktyce gospodarczej identyfikowanych z kosztami w ścisłym tego słowa znaczeniu. Mają one jednak wpływ na ogólny rezultat działalności przedsiębiorstwa przez kształtowanie jego wyniku finansowego.

Koszt, to wyraŜone w pieniądzu, zuŜycie zasobów wynikające z realizacji zadań związanych z osiąganiem celów organizacji, w określonym czasie.

Koszt, to zmniejszenie korzyści ekonomicznych w trakcie okresu obrotowego w formie rozchodu lub spadku wartości aktywów albo powstania zobowiązań powodujących zmniejszenie kapitału własnego z wyjątkiem podziału na rzecz właścicieli [16].

Koszty w przedsiębiorstwie ewidencjonowane są w rachunkowości, która charakteryzuje się tym, Ŝe posiada typowe cechy systemu, tj.

Rys. 1. System ewidencji kosztów w przedsiębiorstwie [opracowanie własne]

W systemie rachunkowości następuje przetwarzanie danych księgowych dotyczących

róŜnych zjawisk ekonomiczno–finansowych. Końcową fazą procesu generowania informacji księgowych jest sporządzanie sprawozdań finansowych, do których zlicza się przede wszystkim: bilans, rachunek zysków i strat oraz sprawozdanie z przepływu środków pienięŜnych.

Klasyczne systemy kosztów nie uwzględniały kosztów logistycznych, które obejmują cały łańcuch zaopatrzenia od dostawców do końcowych konsumentów. W gospodarce rynkowej, chcąc skutecznie konkurować, naleŜy poznać koszt kaŜdego ogniwa, czyli dokładnie zidentyfikować koszty logistyczne.

Koszty logistyki są szczegółową kategorią kosztów, oznaczają pienięŜne odzwierciedlenie zuŜycia substancji majątkowej przedsiębiorstwa, wywołanego planowaniem, realizacją i kontrolą pozatechnologicznych procesów przemieszczeń w czasie i przestrzeni wszystkich form materiałów. [12] B. Szałek koszty logistyczne identyfikuje jako [15]: − koszty bezpośrednie (transport, magazyny, zapasy, manipulację, łączność) i pośrednie, − koszty zaopatrzenia, produkcji, dystrybucji, − koszty materialne i niematerialne, − koszty opracowania logistycznego oraz przedsięwzięć zalecanych przez logistykę, − koszty ściśle logistyczne.

Pomiar kosztów w logistyce ma ogromne znaczenie, poniewaŜ klasyczne systemy rachunku kosztów nie są uwaŜane za wiarygodne równieŜ w odniesieniu do logistyki. Powodem jest to, Ŝe opierają się na umownych metodach rozliczania kosztów pośrednich, co prowadzi do zniekształcenia informacji o zyskowności produktów i klientów.

wejście przetwarzanie wyjście


8

Podstawowym mechanizmem zarządzania kosztami w klasycznym rachunku kosztów jest budŜetowanie kosztów rodzajowych i analiza odchyleń, która jednak nie dostarcza informacji o przyczynach tych odchyleń.

Koszty logistyki stanowią podstawowy miernik ilościowy sprawności i nowoczesności procesów logistycznych i dlatego tak waŜna jest ich precyzyjna identyfikacja i szczegółowa specyfikacja zgodnie z aktualnymi potrzebami.

Rys. 2. Znaczenie kosztów logistycznych w przedsiębiorstwie [opracowanie własne] Czynniki kształtujące wielkość kosztów logistyki moŜemy podzielić na: czynniki wewnętrzne (zaleŜne od przedsiębiorstwa): − rodzaj działalności, − rozmiar działalności, − stopień złoŜoności fizycznego przepływu materiałów, − stopień złoŜoności struktury produkcyjnej, − stopień złoŜoności struktury asortymentowej. czynniki zewnętrzne (niezaleŜne od przedsiębiorstwa): − stopa oprocentowania kredytów, jako obcych kapitałów wykorzystywanych

w finansowaniu zasobów, − stopę podatków od nieruchomości, − stawki podatków od środków transportu, − opłaty ekologiczne, − poziom cen płaconych za zewnętrzne usługi logistyczne, − stopa amortyzacji rzeczowych składników majątku trwałego. Uwzględniając czynniki zaleŜne i niezaleŜne od przedsiębiorstwa, koszty logistyczne przedstawiane są według trzech koncepcji: − koncepcja współzaleŜności kosztów – koszty logistyczne są ze sobą tak powiązane, Ŝe

zmiana jednego rodzaju kosztu logistycznego moŜe spowodować negatywną zmianę innego kosztu logistycznego, co w efekcie moŜe pogorszyć sytuację finansową firmy. Konflikty kosztów mogą występować w kaŜdej sferze funkcjonowania przedsiębiorstwa.

Nadrzędność kosztów procesów

gospodarczych

KOSZTY LOGISTYKI

Trudności z identyfikacją kosztów logistyki

Rozbudowana struktura kosztów logistyki

Silne związki z innymi kosztami

Organiczna jedność

procesów gospodarczych

Brak procedur

księgowo–finansowych


9

Zmianę kosztów będziemy uwaŜali za pozytywną, jeŜeli nastąpi obniŜenie kosztów globalnych przy danym poziomie obsługi klienta.

Rys. 3. WspółzaleŜność kosztów logistyki [15]

− koncepcja globalnych kosztów – logistyczne działania przedsiębiorstwa w kaŜdej sferze (zaopatrzenie, produkcja, zbyt) powinny być odniesione do całego procesu przepływu materiałów. Globalne koszty logistyki moŜna przedstawić według wzoru:

GKL = Km + Kt + Kzp + Kzpr + Ksi + Kuz

gdzie: GKL – globalne koszty logistyki, Km – koszty magazynowania, Kt – koszty transportu, Kzp – koszty zarządzania przepływami, Kzpr – koszty zarządzania produkcją, Ksi – koszty systemów informacyjnych, Kuz – koszty utrzymania zapasów. − koncepcja unikania suboptymalizacji kosztów – mimo największych wysiłków części

składowych systemu, nie osiąga się optymalnego rezultatu z punktu widzenia systemu jako całości.

Zadania nowoczesnego rachunku kosztów logistyki we współczesnych strategiach i koncepcji menedŜerskiej: − identyfikowanie zróŜnicowanej kosztochłonności i rentowności wynikających

z dostarczania poszczególnym klientom róŜnych kombinacji portfela produktów i usług logistycznych,

− konieczność stałego lub czasowego podwyŜszania jakości, efektywności lub tempa poszczególnych działań i całych procesów logistycznych,

− identyfikowanie zmian w kosztach całkowitych i rentowności przedsiębiorstwa wywołanych decyzjami dotyczącymi kategorii klientów, produktów, czy kanałów dystrybucji,

− określenie wpływu zachowania klientów i dostawców na koszty i rentowność przedsiębiorstwa. Przy tak sformułowanych zadaniach przedsiębiorstwo musi odejść od tradycyjnych metod

rachunkowości i wybrać jedną z poniŜszych koncepcji rachunku kosztów logistyki:

obsługa klienta

zakupy zaopatrzenia

utrzymanie zapasów

realizacja zamówień

transportowe

składowe


10

− tradycyjny rachunek kosztów logistyki – polega na budŜetowaniu kosztów rodzajowych i analizie ich odchyleń. JeŜeli rzeczywiście poniesione koszty są równe lub niŜsze od wartości z budŜetu, to oznacza to, Ŝe koszty są pod kontrolą, jeŜeli są wyŜsze to naleŜy znaleźć miejsce ich generowania,

− bezpośrednia rentowność produktu – w metodzie tej od marŜy brutto odejmuje się koszty bezpośrednio związane z danym produktem, włącza się zaś koszty pośrednie i ogólne przedsiębiorstwa,

− rachunek kosztów działań ABC (Acrivity Based Costing) – polega na alokowaniu bezpośrednich i pośrednich kosztów organizacji do czynności zuŜywających zasoby organizacji, a następnie przypisaniu kosztów wykonania działań do produktów, klientów, lub kanałów dystrybucji zuŜywających te działania.

Zakres kosztów logistyki powinien być traktowany elastycznie. ZaleŜy on przede wszystkim od celów grupowania i wykorzystania informacji o kosztach. Najbardziej szeroko potraktowany zakres kosztów logistycznych ma swoje funkcje poznawcze. Pozwala bowiem rozpatrywać procesy logistyczne, wszystkie zjawiska normalne i nadzwyczajne, a takŜe poprawę wyników, przez pryzmat kosztów. Nie oznacza to oczywiście, aby w kaŜdym przypadku wprowadzać stosowne przekroje ewidencyjne i praktyczne rachunku kosztów. Koszty logistyki mogą dotyczyć róŜnych obszarów.

Rys. 4. Obszary występowania kosztów logistycznych [opracowanie własne]

Koszty fizycznego przepływu dóbr materialnych w przedsiębiorstwie naleŜą do podstawowej grupy kosztów logistycznych, są one determinowane: − rozmiarami technicznej infrastruktury przepływu fizycznego, − zaangaŜowaniem zasobów pracy w procesach przepływu, − zuŜyciem materiałów zwłaszcza paliw i energii w procesach transportowych

i manipulacyjnych, − innymi czynnikami. Koszty utrzymania zapasów zaleŜą od: − kosztów powierzchni jakie zajmują zapasy, − kosztów energii, ogrzewania, oświetlenia, − kosztów pracy, − kosztów ubezpieczeń, − kosztów zamroŜonego kapitały w zapasie, − kosztów zuŜytych materiałów. Koszty procesów informacyjnych, to koszt: − amortyzacji sprzętu informatycznego i oprogramowania, − zuŜycia materiałów oraz energii, zuŜytych w procesach informacyjnych, − pracy z narzutami, − koszty usług obcych, w tym zwłaszcza informatycznych, telekomunikacyjnych, − inne koszty, np. opłaty dzierŜawne i leasingowe wynajmu sprzętu informatycznego.

Obszary kosztów logistyki

Koszty fizycznego przepływu

Koszty procesów informacyjnych

Koszty utrzymania zapasów


11

JeŜeli ujmiemy koszty logistyczne w trzy wyŜej wymienione obszary to struktura tych kosztów kształtuje się następująco: − koszty fizycznego przepływu materiałów ok. 40-50%, − koszty utrzymania zapasów ok. 30-40%, − koszty procesów informacyjnych ok. 15-20%.

Koszty logistyczne oraz skutki finansowe procesów logistycznych wpływają na rachunek kosztów i wynik przedsiębiorstwa. WyróŜniamy trzy podstawowe ujęcia tych kosztów i skutków finansowych w rachunku przedsiębiorstwa.

Rys. 5. Koszty logistyczne i skutki finansowe w rachunku przedsiębiorstwa [14, s. 298]

Koszty logistyczne sensu stricto znajdują wyraz w rachunku kosztów przedsiębiorstwa, aczkolwiek ich pełne wyodrębnienie wymaga dodatkowych zabiegów rachunkowych i ewidencyjnych. Do wydatków finansowych moŜemy zaliczyć: − podatki od nieruchomości i od środków transportu, − opłaty za korzystanie ze środowisk, − koszty zamroŜonego kapitału.

Koszty zdarzeń nadzwyczajnych odnoszone są do pozycji kształtujących wynik finansowy przedsiębiorstwa, wynikają z niesprawności procesów logistycznych i zdarzeń losowych np. − kary nałoŜone przez dostawców i odbiorców, − straty z tytułu złej jakości produkcji, − straty z tytułu starzenia się zapasów.

Utracone potencjalne przychody wynikają z niesprawności procesów logistycznych spowodowanych: − brakiem zapasów wyrobów na które jest popyt, − bonifikatami i upustami cenowymi mającymi swe źródło w procesach logistycznych (nieterminowa dostawa, nieodpowiednia jakość lub asortyment).

Zasady określania kosztów logistycznych: − określanie kosztów obsługi klienta w odniesieniu do konkretnego miejsca na rynku, − analiza kosztów i przychodów w odniesieniu do rodzaju klienta, produktów, segmentów

rynku, kanałów dystrybucji, − unikanie posługiwania się wartościami średnimi, − budowa kosztorysu zorientowanego na rezultat w oparciu o misję, klienta, produkt.

Koszty logistyczne

Koszty sensu stricto

Koszty zdarzeń nadzwyczajnych

Utracone potencjalne przychody

Koszty pracy i zuŜycia

czynników

Wydatki finansowe


12

Optymalizacja kosztów logistycznych – konflikt kosztów

Tabela 1. Konflikt kosztów logistycznych [opracowanie własne]

Minimalizacja kosztów w obszarze

Powoduje wzrost kosztów

w transport zapasy

opakowanie szkody transportowe zamówienie transport

zakup zapasy obsługa liczba magazynów zapasy

koszty łączne

organizacja produkcji 4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Jak definiujemy koszty logistyki? 2. Jakie znaczenie dla przedsiębiorstwa ma zidentyfikowanie kosztów logistyki? 3. Jakie czynniki zaleŜne od przedsiębiorstwa wpływają na poziom kosztów logistycznych? 4. Jakie czynniki niezaleŜne od przedsiębiorstwa wpływają na poziom kosztów

logistycznych? 5. Według jakich koncepcji przedsiębiorstwo moŜe przedstawić koszty logistyczne? 6. Jaki jest związek między kosztami logistyki a ewidencją księgową? 7. W jakich obszarach występują koszty logistyczne? 8. Czy istnieje współzaleŜność między kosztami logistyki? 9. Co to są globalne koszty logistyki? 10. Czy koszt logistyki jest pojęciem ekonomicznym? 4.1.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Przeczytaj stwierdzenia zawarte arkuszu ćwiczeniowym 1 i zaznacz X, jeŜeli są one prawdziwe, lub fałszywe. Arkusz ćwiczeniowy 1

PRAWDA FAŁSZ − koszty logistyczne definiowane są tak samo jak koszty w ujęciu

klasycznym,

− koncepcja współzaleŜności kosztów polega na alokowaniu bezpośrednich i pośrednich do czynności,

− koszty logistyki występują tylko w jednym obszarze, − koszty zdarzeń nadzwyczajnych odnoszą się do pozycji

kształtujących wynik finansowy ,

− koszty fizycznego przepływu materiałów stanowią około 20% kosztów logistycznych,

− koszt logistyki jest pojęciem ekonomicznym.


13

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.1.1, 2) przeanalizować stwierdzenia zawarte w arkuszu ćwiczeniowym 1, 3) zaznaczyć w arkuszu ćwiczeniowym 1 X, jeŜeli uwaŜasz, Ŝe stwierdzenie jest prawdziwe

lub fałszywe, 4) przedyskutować odpowiedzi w grupie, 5) zaprezentować swoją opinię na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy: − literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 2 Uzupełnij schemat w arkuszu ćwiczeniowym 2. Arkusz ćwiczeniowy 2



1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.1.1, 2) przeanalizować obszary kosztów logistycznych, 3) wpisać nazwy obszarów do arkusza ćwiczeniowego 2, 4) przedyskutować wyniki w grupie, 5) zaprezentować wyniki na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

− literatura z rozdziału 6. Ćwiczenie 3

Uporządkuj czynniki kształtujące wielkość kosztów logistyki na czynniki zaleŜne i niezaleŜne od przedsiębiorstwa: rodzaj działalności, stopa podatków od nieruchomości, stopień złoŜoności struktury produkcyjnej, opłaty ekologiczne, stopień złoŜoności fizycznego przepływu materiałów, stopa amortyzacji rzeczowych składników majątku trwałego, rozmiar działalności, stawki podatków od środków transportu, poziom cen płaconych za zewnętrzne usługi logistyczne, stopień złoŜoności struktury asortymentowej, stopa oprocentowania kredytów, jako obcych kapitałów wykorzystywanych w finansowaniu zasobów.

Obszar kosztów logistyki


14

Arkusz ćwiczeniowy 3 Do czynników zaleŜnych zaliczamy:……………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………….

Do czynników niezaleŜnych zaliczamy:………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………..



1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.1.1, 2) rozróŜnić czynniki zaleŜne i niezaleŜne wpływające na koszty logistyczne, 3) wpisać czynniki do arkusza ćwiczeniowego 3, 4) wyniki zaprezentować na forum klasy.



Oblicz rzeczywiste globalne koszty logistyki i porównaj je z planowanymi. Jakie czynniki mogły spowodować zwiększenie rzeczywistych cząstkowych kosztów logistycznych, czy struktura tych kosztów jest prawidłowa. Arkusz ćwiczeniowy 4

koszty logistyki koszty logistyki

planowane

struktura

%

koszty logistyki

rzeczywiste

struktura

%

koszty magazynowania 25.000,00 30.000,00

koszty transportu 100.000,00 115.000,00

koszty zarządzania przepływami 7.500,00 7.500,00

koszty zarządzania produkcją 5.000,00 5.000,00

koszty systemów informacyjnych 37.500,00 40.000,00

koszty utrzymania zapasów 75.000,00 80.000,00



1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.1.1, 2) obliczyć planowane i rzeczywiste koszty logistyki, 3) przeanalizować planowane i rzeczywiste cząstkowe koszty logistyki, 4) obliczyć strukturę planowanych i rzeczywistych kosztów logistyki, 5) przeanalizować otrzymane wyniki, 6) wnioski przedstawić na forum klasy.


15

WyposaŜenie stanowiska pracy: − kalkulator.

4.1.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz:

Tak

Nie 1) zidentyfikować źródła generowania kosztów logistycznych

w przedsiębiorstwie? � � 2) określić związki między kosztami logistyki a ewidencją księgową? � � 3) rozróŜnić czynniki zaleŜne i niezaleŜne wpływające na koszty

przedsiębiorstwa? � � 4) wymienić obszary kosztów logistycznych? � � 5) wykazać związek logistyki z ewidencją księgową? � �


16

4.2. Przekroje kosztów logistyki. Audyt logistyki 4.2.1. Materiał nauczania

Koszty logistyczne modą być ujmowane w róŜnych przekrojach. Podział strukturalny kosztów moŜe mieć róŜne cele zarówno poznawcze jak i praktyczne. Cele poznawcze powinny uwzględniać takie przekroje, które pozwolą na ustalenie: − fazowego przekroju kosztów, − miejsc powstawania kosztów i wykorzystania tej informacji w budŜetowaniu kosztów, − związku kosztów z pozostałymi składnikami procesów logistycznych, − struktury rodzajowej kosztów, − zmienności poszczególnych grup kosztów w stosunku do wielkości przepływu materiałów lub utrzymania zapasów.

Podział kosztów logistyki wg róŜnych kryteriów

Podstawowe kompleksy logistyki

Kosztyprzepływu fizycznego

Koszty zapasów

Kosztyprocesówinformac.

Koszty fazy

zaopatrzenia

Kosztyfazy

produkcji

Koszty fazy

dystrybucji

Podstawowefazy

przepływu

Treść ekonomiczna

kosztów

Przekrójrodzajowy

ZuŜycieczynnikówprodukcji

Koszty kształtujące

wynikfinansowy

Utracone przychody pienięŜne

Koszty materialne

Koszty niematerialne

Koszty strat

obciąŜającewynik

Miejscepowstawania

kosztów

Wydział ruchu:

magazynytransport

Funkcjonalnekomórkizarządu:

zaopatrzeniezbyt

transport

Rys. 6. Klasyfikacja kosztów logistycznych [opracowanie własne]


17

Przekrój kosztów logistycznych według podstawowych kompleksów logistycznych dzieli koszty logistyczne na koszty: − przepływu fizycznego, − zapasów, − procesów informacyjnych. Taki podział ma swoje pozytywne i negatywne strony.

Pozytywne to moŜliwość powiązania kosztów z tymi rodzajami procesów, które te koszty determinują.

Negatywne to bardzo umowny charakter podziału pewnych grup kosztów. Niektóre rodzaje i składniki kosztów trudno jest przydzielić do wymienionych grup, np. koszty transportu i manipulacji zapasami w magazynie moŜemy traktować jako składnik kosztów zapasów lub teŜ kosztów przepływu materiałów. W praktyce podział kosztów powinien być dokonany na zasadzie przewagi określonych czynników kształtujących koszty.

Przekrój kosztów logistycznych według faz przepływu polega na wyodrębnieniu: − procesów zaopatrzenia – koszty logistyczne procesu zaopatrzenia to całokształt kosztów

związanych z organizacją i realizacją dostawy i utrzymaniem zapasów materiałowych. W kosztach tych są zawarte koszty przepływu materiałów i koszty utrzymania zapasów.

− produkcji – koszty te są determinowane czynnikami wewnętrznymi przedsiębiorstwa. Dotyczy to oczywiście przedsiębiorstw przemysłowych. W przedsiębiorstwie

budowlanym w zasadzie nie występują koszty dystrybucji, w przedsiębiorstwie handlowym nie istnieje faza produkcji, natomiast całość kosztów fizycznego przepływu materiałów oraz utrzymania zapasów, a takŜe procesów informacyjnych moŜe być zaliczona do kosztów logistycznych. − dystrybucji.

Przekrój rodzajowy kosztów logistycznych grupuje koszty według zuŜycia podstawowych czynników produkcji na koszty: − materialne, − niematerialne, − koszty strat obciąŜające bezpośrednio wynik finansowy. Do logistycznych kosztów materialnych zaliczmy: − amortyzację majątku trwałego zaangaŜowanego w procesach logistycznych, − zuŜycie materiałów, paliw i energii w procesach logistycznych, a więc w transporcie,

magazynowaniu, manipulacji, przetwarzaniu informacji, − usługi obce, zwłaszcza transportowe, remontowe łączności itd. Do logistycznych kosztów niematerialnych naleŜy zaliczyć: − koszty pracy, tj. wynagrodzenia, narzuty na wynagrodzenia oraz tak zwane pozapłacowe

koszty pracy, np. bhp, − usługi niematerialne, tj. usługi wytwarzane przez jednostki sfery produkcji niematerialnej

(oświata, zdrowie, opieka społeczna), − koszty zaangaŜowanego kapitału obcego, np. oprocentowanie kredytów finansujących

zapasy, opłaty leasingowe, − wydatki pienięŜne z tytułu podatków np. podatek od nieruchomości, środków transportu

oraz opłat (np. czynsz, dzierŜawa). Przekrój kosztów logistycznych według miejsc powstawania jest podstawą budŜetowania tych kosztów, umoŜliwia powiązanie zadań obniŜki kosztów z systemem motywacyjnym.


18

Koszty strat obciąŜające bezpośrednio wynik finansowy to na przykład: − kary i inne podobne opłaty finansowe, wynikające z zakłóceń w funkcjonowaniu

procesów logistycznych, np. kary z tytułu nieterminowej realizacji dostaw, uszkodzenia towaru w czasie transportu,

− koszty starzenia się zapasów wyraŜające częściową lub całkowitą utratę wartości uŜytkowej produktów, np. ubytki naturalne, przeceny zapasów, opusty cenowe.

Koszty logistyczne dzielą się takŜe na koszty: − stałe – to takie które w pewnych granicach nie ulegają zmianą, np. koszty magazynowania

w większym stopniu zaleŜą od ogólnego potencjału magazynu (powierzchni lub pojemności magazynu) niŜ od stopnia wykorzystania tego potencjału,

− zmienne – to takie składniki kosztów które zmieniają się proporcjonalnie do wielkości działalności logistycznej, np. koszty zuŜycia paliwa w transporcie, koszty zaangaŜowanego kapitału w finansowanie zapasów.

Przyjmuje się, Ŝe w dłuŜszym okresie czasu wszystkie koszty są zmienne. Oprócz wymienionych wyŜej kosztów wyróŜnia się koszty nadzwyczajne do których zalicza się zwłaszcza: − kary i inne opłaty finansowe, wynikające z zakłóceń w funkcjonowaniu procesów

logistycznych np. kary z tytułu nieterminowej realizacji dostaw, uszkodzenia towaru w czasie transportu,

− koszty starzenia się zapasów np. ubytki naturalne, przeceny zapasów, opusty cenowe itd. Bez względu na to, którą koncepcję przedstawiania kosztów logistycznych przyjmiemy,

musimy dotrzeć do miejsc w strukturze organizacyjnej firmy, gdzie uzyskamy informację o poziomie kosztów cząstkowych. PoniewaŜ struktury organizacyjne przedsiębiorstw są róŜne, czyli róŜnie mogą nazywać się komórki organizacyjne, w związku z tym koszty logistyczne mogą powstawać w komórkach o róŜnych nazwach.

Tabela 2. Miejsca powstawania kosztów logistycznych w przedsiębiorstwie [opracowania własne]

Miejsce powstawania kosztów

logistycznych w przedsiębiorstwie

Rodzaj kosztów logistycznych

Dział sprzedaŜy i marketingu

− koszty transportu zewnętrznego, − koszty załadunku, − koszty opakowań, − koszty podróŜy.

Dział finansowo-księgowy

− amortyzacja budynków i pomieszczeń, − amortyzacja innych składników majątku trwałego, − podatek od nieruchomości, − ubezpieczenia majątkowe.

Dział administracyjny

− koszty materiałów biurowych, − koszty usług telekomunikacyjnych, − pocztowych.

Dział kosztów i cen

− kosztu usług remontowych, − koszty wynagrodzeń z narzutami, − kapitał zamroŜony w zapasach materiałów, − czynsze.


19

Dział kontroli jakości − koszty badań jakościowych wyrobów oraz zgłaszanych

i przyjętych reklamacji, Dział energetyczny − koszty energii elektrycznej i wody, Dział technologiczny − koszt wdraŜania nowych technologii

Specjalista ds. bhp − koszty odzieŜy ochronnej, − koszt posiłków regeneracyjnych.

Praktyczne przyjęcie określonych przekrojów strukturalnych kosztów logistycznych musi uwzględniać przede wszystkim osiągnięcie określonego celu.

Rys. 7. Koszty logistyczne w przekroju strukturalnym [opracowanie własne]

Informację o kosztach logistyki moŜna uzyskać na podstawie arkuszy kosztowych rachunkowości tradycyjnej, które znajdują się w róŜnych komórkach organizacyjnych firmy.

Tabela 3. Źródła informacji o kosztach logistycznych [15, s.125]

Koszty logistyki Arkusz kosztowy rachunku tradycyjnego,

w którym zawarte są koszty logistyki

Koszty zakupu arkusz kosztów zakupu

Koszty funkcjonowania zaopatrzenia karta kosztów zarządu, koszty administracyjno - gospodarcze

Koszty funkcjonowania magazynów zaopatrzenia karta kosztów zarządu, koszty ogólno produkcyjne

Koszty transportu wewnętrznego na działach produkcyjnych, Koszty magazynowania na działach produkcyjnych

karty kosztów wydziałowych

Koszty funkcjonowania magazynów sprzedaŜy karta kosztów zarządu, koszty ogólno produkcyjne

Koszty załadunku wyrobów gotowych karta kosztów zarządu, koszty ogólno produkcyjne

Koszty funkcjonowania działu sprzedaŜy karta kosztów zarządu, koszty administracyjno - gospodarcze

Koszty sprzedaŜy arkusz kosztów sprzedaŜy

Przekrój strukturalny

kosztów logistyki

Przekrój wg faz przepływu i miejsc

powstawania

Przekrój rodzajowy

Przekrój wg podstawowych kompleksów logistycznych


20

Koszt kapitału zamroŜonego w zapasach brak danych księgowych - naleŜy obliczyć

Koszty przepływu informacji karta kosztów zarządu, koszty administracyjno - gospodarcze

Jak widać zebranie informacji o poziomie poszczególnych kosztów logistycznych nie jest

łatwe, dlatego bardzo istotne jest dokładne zaplanowanie postępowania przy wyodrębnieniu kosztów logistyki. W tym celu naleŜy: − ustalić zestaw analityczny kosztów logistyki (nazwać koszty jakie będą nam potrzebne), − ustalić komórki funkcjonalne przedsiębiorstwa dla których przypisuje się koszty logistyki, − wskazać komórki funkcjonalne gdzie moŜna uzyskać informacje o wskazanych kosztach

logistycznych, − sporządzić listę komórek organizacyjnych, dla których zostaną przygotowane tabele

o kosztach, − ustalenie obszaru badań, rozprowadzenie tabel z instrukcją ich wypełnienia do

właściwych komórek organizacyjnych, − zebranie wypełnionych tabel i ich opracowanie w tabelę zbiorczą, − opracowanie raportu z badan.

Rachunek kosztów logistyki powinien spełniać rolę narzędzia zmniejszającego wielkość generowanych kosztów. Zmniejszenie kosztów stanowi jeden z podstawowych czynników decydujących o konkurencyjności i rynkowym sukcesie przedsiębiorstwa.

Logistyka stwarza rozległe moŜliwości obniŜania kosztów poprzez lepszą koordynację i harmonizację przebiegu procesów uwaŜanych dawniej za peryferyjne, jak zaopatrzenie materiałowe i sprzedaŜ wyrobów gotowych.

Jednym z niezbędnych warunków koniecznych obniŜania kosztów logistycznych, przy równoczesnym wzroście jakości procesów logistycznych jest stosowanie audytu logistycznego.

Audyt logistyczny to analiza procesów logistycznych w przedsiębiorstwie dotycząca oceny jakości tych procesów, sprawności technologii rozwiązań logistycznych a takŜe oznaczenie punktów krytycznych w procesach logistycznych.

Audyt przeprowadza się etapowo, przynajmniej w dwóch obszarach: − odniesienie do wzorców, wskaźników wydajności, − wskazanie nieprawidłowości, sposoby naprawy z uwzględnieniem kosztów takich zmian.

Audyt pomaga w gromadzeniu podstawowych informacji przydatnych w kolejnych etapach procesu projektowania.


21

Rys. 8. Etapy procesu projektowania audytu systemu logistycznego w przedsiębiorstwie [opracowanie własne]

Informacje uzyskane w wyniku przeprowadzenia audytu: − wymagania klientów i kluczowych elementów otoczenia, − najwaŜniejsze cele i zadania logistyczne, − konfiguracja aktualnej sieci logistycznej i pozycji firmy w danym łańcuchu dostaw, − wzorcowe lub docelowe wielkości kosztów, − identyfikacja luk między aktualnymi a poŜądanymi wynikami w działalności logistycznej, − kluczowe cele projektu sieci logistycznej, wyraŜone w jednostkach mierzalnych.

Audyt logistyczny winien być prowadzony jednocześnie z kontrolingiem, w taki sposób, aby nie tylko określić odchylenie od wzorców, ale przede wszystkim skupić się winien na budowaniu przyszłych poŜądanych wzorców, w obrębie planowania strategicznego w firmie.

Jedną z metod obniŜania kosztów logistycznych przedsiębiorstwa jest tworzenie łańcucha dostaw. 4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie znasz moduły kosztów logistycznych w przedsiębiorstwie ? 2. Według jakich kryteriów dzielimy koszty logistyczne? 3. Jakie koszty zaliczamy do logistycznych kosztów materialnych? 4. Jakie koszty zaliczamy do logistycznych kosztów niematerialnych? 5. Co to są koszty stałe i zmienne? 6. W jakich komórkach struktury organizacyjnej naleŜy poszukiwać kosztów logistycznych? 7. W jakich źródłach informacji znajdują się dane o kosztach logistycznych? 8. Czy logistyka wpływa na obniŜenie kosztów funkcjonowania przedsiębiorstwa? 9. Co to jest audyt? 10. Jakie informacje moŜna uzyskać w wyniku przeprowadzenia audytu? 4.2.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Zakwalifikuj wymienione rodzaje kosztów do odpowiedniego kryterium: koszty zapasów, koszty fazy produkcji, utracone przychody pienięŜne, koszy materialne, koszty zbytu, koszty przepływu fizycznego, koszty zuŜycia czynników produkcji, koszty fazy

Etap I Podstawowe informacje dotyczące analizowanego procesu

Etap II System

logistyczny

Etap III Kluczowe obszary

działalności logistycznej

Etap IV Wybór i ocena

usługodawcy logistycznego

Etap V Logistyczne kwestie o znaczeniu

strategicznym

Etap VI Strategiczny

plan logistyczny


22

dystrybucji, koszty transportu, koszty niematerialne, utracone przychody pienięŜne, koszty kształtujące wynik finansowy, koszty strat obciąŜające wynik finansowy. Arkusz ćwiczeniowy 5

Podstawowe kompleksy logistyki……………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………………………...

Podstawowe fazy przepływu…………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………..

………………………………………………………………………………………………….

Treść ekonomiczna kosztów…………………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………………………...

…………………………………………………………………………………………………...

Przekrój rodzajowy……………………………………………………………………………...

………………………………………………………………………………………………….

………………………………………………………………………………………………….

Miejsce powstawania kosztów…………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………



1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.2.1, 2) przeanalizować obszary kryteria klasyfikacji kosztów logistycznych, 3) przyporządkować nazwy kosztów do odpowiedniego kryterium, 4) przedyskutować wyniki w grupie, 5) zaprezentować wyniki na forum klasy.



Przeczytaj stwierdzenia zawarte arkuszu ćwiczeniowym 6 i zaznacz X, jeŜeli są one prawdziwe, lub fałszywe. Arkusz ćwiczeniowy 6

PRAWDA FAŁSZ − koszty stałe to takie które w pewnych granicach nie ulegają

zmianie,

− informacje o kosztach logistycznych znajdują się w jednej komórce,

− amortyzację zaliczamy do logistycznych kosztów zmiennych,


23

− koszty produkcji są determinowane czynnikami zewnętrznymi w przedsiębiorstwie,

− audyt to analiza procesów logistycznych dotycząca oceny jakości tych procesów,

− podział strukturalny kosztów ma cele poznawcze i praktyczne.



1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.2.1, 2) przeczytać stwierdzenia w arkuszu ćwiczeniowym 6, 3) zaznaczyć X w arkuszu ćwiczeniowym 6 jeŜeli stwierdzenie jest prawdziwe lub

fałszywe, 4) przedyskutować odpowiedzi w grupie, 5) zaprezentować wyniki na forum klasy.


− literatura z rozdziału 6.

Ćwiczenie 3

Wykorzystując dane zawarte w tabeli 2 i 3 materiału nauczania 4.2.1, przyporządkuj wyszczególnionym kosztom logistycznym (tabela 2) arkusze kosztowe i wskaŜ miejsca powstawania tych kosztów w przedsiębiorstwie.



1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.2.1, 2) przeanalizować dane zawarte w tabeli 2 i 3, 3) przyporządkować kosztom, arkusze kosztowe i wskazać miejsce powstawania tych

kosztów, 4) na arkuszu A4 przedstawić graficznie przyporządkowanie z punktu 3, 5) przedyskutować wnioski w grupie, 6) zaprezentować wyniki na forum klasy.


− arkusz papieru A4, − mazaki.

Ćwiczenie 4

Uzupełnij w arkuszu ćwiczeniowym 7 schemat etapów procesu projektowania audytu systemu logistycznego przedsiębiorstwie. W jakim celu przeprowadza się audyt procesów logistycznych.


24

Arkusz ćwiczeniowy 7



1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.2.1, 2) przeprowadzić analizę etapów procesu projektowania audytu systemu logistycznego

w przedsiębiorstwie, 3) uzupełnić schemat w arkuszu ćwiczeniowym 7, 4) przedyskutować w grupie zasadność przeprowadzania audytu w przedsiębiorstwie, 5) zaprezentować wyniki na forum klasy.



4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz:

Tak

Nie 1) klasyfikować koszty logistyczne według róŜnych kryteriów? � � 2) rozróŜniać koszty stałe i zmienne? � � 3) wskazywać miejsca pozyskania informacji o kosztach logistycznych? � � 4) uzasadnić konieczność stosowania audytu kosztów logistycznych? � � 5) zidentyfikować etapy projektowania audytu systemu logistycznego w

przedsiębiorstwie? � �

Etap I

Etap II

Etap III Kluczowe obszary

działalności logistycznej

Etap IV

Etap V Logistyczne kwestie o znaczeniu

strategicznym

Etap VI


25

4.3. Analiza kosztów czynności. Logistyczny łańcuch dostaw

4.3.1. Materiał nauczania

PoniewaŜ koszty logistyczne pojawiają się w kaŜdym momencie na drodze przepływu materiału, produktu, towaru od dostawcy do finalnego odbiorcy niezbędne staje się określenie kosztów łańcucha dostaw. Koszt logistyczny produktu to nie tylko jego cena, ale takŜe koszt wszystkich czynności jakie ponosimy od chwili jego zakupu do chwili jego sprzedaŜ finalnemu odbiorcy. Z tego wynika, Ŝe podstawowymi elementami składowymi logistyki są łańcuchy dostaw.

Łańcuch dostaw to sekwencja zdarzeń w przepływie dóbr zwiększająca wartość określonych dóbr.

Łańcuch dostaw to dynamiczny proces, jako suma działań w poszczególnych jego etapach, mający na celu skoordynowanie swobodnego przepływu dóbr a wraz z nimi informacji, środków finansowych, od miejsc pozyskania surowca do klienta.

Rys. 9. Logistyczny łańcuch dostaw [opracowanie własne]

Łańcuch ten stanowi luźno powiązany układ odrębnych i niezaleŜnie zarządzanych ogniw

o róŜnych wewnętrznych strukturach. Procesy decyzyjne w poszczególnych ogniwach łańcucha związane są na ogół ze stanem strumieni materiałowych w danych ogniwach i informacji uzyskiwanych od innych ogniw

Łańcuch dostaw łączy wiele operacji identyfikowanych jako szeroko pojęta logistyka do których zaliczamy: − zakupy, − transport, − magazynowanie, − gospodarkę materiałową, − obsługę klienta, − dystrybucję transmisję informacji, − inne.

Zarządzanie łańcuchem dostaw to sposób analizowania i zarządzania sieciami logistycznymi. Celem tego zarządzania jest zdobycie przez firmę lepszej pozycji konkurencyjnej na rynku globalnym i utrzymanie jej mimo nacisków ze strony konkurencji szybko zmieniających się potrzeb klientów.

Działania w łańcuchu dostaw powodują koszty, dlatego niezmiernie istotne jest dokładne zidentyfikowanie i zmierzenie kosztów w kaŜdym ogniwie łańcucha dostaw, dlatego

Dostawa

Producenci

Dystrybutor

zy

Detaliści

R Y N E K

Materiały, produkty, towary

Koszty


26

pojawiają się coraz to nowsze metody obliczania kosztów logistycznych, do których zaliczamy[14]: − całkowity koszt pozyskania TCO (Total Cost Of Ownership) to ustrukturyzowane

podejście do określenia całkowitych kosztów związanych z pozyskaniem i korzystaniem z danego wyrobu lub usługi od konkretnego dostawcy. Metoda ta zmierza do zidentyfikowania całkowitej ceny pozyskania poprzez włączenie w nią kosztów zakupu, utrzymania, złej jakości i zawodności w procesie dostarczania, wraz z metodą ABC pozwala na dokładniejsze określenie czynności i zuŜycia zasobów w kontaktach z dostawcami i tym samym wspiera proces ich oceny i wyboru,

− koszty łańcucha dostaw SCC (Supply Chain Costing) metoda ta jest kompilacją szeregu metod liczenia kosztów, bazuje głównie na metodzie ABC, włącza do rachunku wszystkie koszty pośrednie ponoszone w łańcuchu, grupując je w koszty: transakcyjne, przepływu informacji, przepływu fizycznego i utrzymania zapasów,

− bezpośrednią rentowność produktu DPP (Direct Product Profitability) – pozwala na obliczenie rzeczywistych kosztów i rentowności kaŜdego indywidualnego produktu w procesie przepływu od producenta, poprzez wszystkie czynności dystrybucyjne aŜ do ostatecznego klienta. Algorytm postępowania przy wyliczeniu rzeczywistych logistycznych kosztów produktu:

Rys. 10. Kroki obliczania rzeczywistych logistycznych kosztów produktu metodą DPP [opracowanie własne]

Krok I dane dotyczące produktu obejmują róŜne obszary np.: − cena i koszt sprzedaŜy produktu, − opusty, rabaty, bonifikaty, − przychody netto z tytułu odroczonej zapłaty, obsługi ładunków itd., − koszty: utrzymania zapasów w magazynie powierzchni magazynowej, manipulacji magazynem, Krok II

MarŜa brutto = cena sprzedaŜy – koszt sprzedaŜy Krok III marŜę moŜna powiększyć o inne przychody bezpośrednie: − opusty, rabaty, bonifikaty, − przychody netto z tytułu odroczonej zapłaty, obsługi ładunków zwrotnych, − zyski (straty) z wymiany zagranicznej itd. Krok IV naleŜy zsumować wszystkie wyszczególnione koszty bezpośrednie, czyli na przykład: − koszty: składowania, transportu, utrzymania zapasów, realizacji zamówień itd.

Krok I Zebranie danych o

produktach

Krok II Obliczenie

marŜy brutto

Krok III Skorygowanie

marŜy o przychody

bezpośrednie

Krok IV Obliczenie

bezpośrednich kosztów produktu

Krok V Obliczenie

bezpośredniej rentowności

produktu

Krok VI Interpretacja

wyników


27

Krok V

bezpośrednia rentowność produktu DPP

= skorygowana marŜa

brutto -

suma bezpośrednich kosztów produktu

Krok VI im wskaźnik jest wyŜszy, tym większa rentowność. W przypadku uzyskania niŜszych wyników naleŜy określić moŜliwość redukcji kosztów lub zrezygnować z danego produktu. Metoda ta moŜe być wykorzystywana do: selekcji produktów nierentownych, polityki cenowej, wyboru dostawcy itd − rachunek kosztów czynności ADC (Acrivity Based Costing) to koncepcja rachunku

kosztów pełnych na bazie elementarnych procesów, jest sposobem na badanie kosztów właściwych dla poszczególnych produktów, klientów, dostawców i czynności logistycznych. Polega na określeniu kosztów poszczególnych produktów, usług, kontaktów z klientami, transakcji z dostawcami opartych na kosztach czynności koniecznych np. do wytworzenia produktu lub realizacji zamówienia danego klienta. Metoda ta pozwala określić ile kosztują poszczególne czynności i opiera się na dwóch załoŜeniach: − źródłem kosztów są czynności, − przedmioty kosztów kreują potrzebę czynności.

Sposoby wyznaczania kosztów czynności: − koszty czynności ustala się na podstawie ogólnego zestawienia przychodów i rozchodów, − na podstawie istniejących centrów kosztów lub raportów wydziałów przy wykorzystaniu rachunkowości wielowymiarowej. Etapy badań metodą czynności ABC

Rys. 11. Etapy ustalenia kosztów logistycznych metodą czynności ABC [opracowanie własne]

Etap I w zaleŜności od stopnia organizacji, rodzaju działalności i wielkości firmy miejscami takimi mogą być np. − dział zaopatrzenia, − dział administracyjny, kontroli jakości, − sekretariat itd. Etap II sporządzenie schematy przebiegu informacji, Etap III z układu rodzajowego wybieramy kosztu które wiąŜą się z funkcjonowaniem działu zaopatrzenia np.: − koszty szkoleń pracowników, − koszty wynagrodzeń z narzutami pracowników tego działu, − koszty wynagrodzeń kadry kierowniczej,

Etap I Zdefiniowane

miejsca aktywności

Etap II Wykres

przepływu kupowanych

dóbr

Etap III Ustalenie

kosztów do kalkulacji

Etap IV Ustalenie czynności

logistycznych

Etap V Ustalenie nośników kosztów

Etap VI Przypisanie

kosztów czynnością

Etap VII Wyznaczanie

jednostkowych kosztów

czynności

Etap VIII Sformułowanie

wniosków


28

− podróŜe słuŜbowe, − telefony. Etap IV zidentyfikowanie czynności logistycznych które składają się na cały proces zaopatrzenia przedsiębiorstwa np.: − sporządzenie zamówień, − analiza ofert dostawców, − ustalenie warunków dostawy itd. Etap V nośnikami mogą być np. − liczba dostawców, − liczba przeanalizowanych ofert do potencjalnych dostawców, − liczba przeprowadzonych kalkulacji, − liczba rachunków do wyjaśnienia itd. Etap VI ustalenie wskaźnika określającego jaką część poszczególnych kosztów naleŜy przypisać danej czynności. Zebrane dane o czynnościach naleŜy uporządkować w tabeli w której wyszczególniamy rodzaje kosztów i czynności którym przypisujemy odpowiednie koszty.

Tabela 4. Raport kosztów logistyki wydziału [21]

Raport kosztów danego wydziału Suma

kosztów Rodzaje kosztów

czynność nr 1

czynność nr 2

czynność nr 3

czynność nr 4

czynność nr 5

Wynagrodzenie kadry zarządzającej

Wynagrodzenie pracowników

Amortyzacja Inne koszty….. Razem Nośniki kosztów Liczba czynności koszty na jednostkę

Etap VII na podstawie zebranych danych sumujemy czynności i mnoŜymy je przez koszty, a następnie obliczmy koszt na jednostkę:

suma kosztów wykonywania danej czynności koszt na jednostkę =

liczba czynności Etap VIII analiza kosztów jednostkowych pozwala określić, które czynności kosztują najwięcej i co moŜna zrobić aby te koszty zmniejszyć. W metodzie tej bardzo trudno jest zidentyfikować wszystkie czynności logistyczne, a jeszcze trudniej przypisać im określone wartości kosztów, tym niemniej dzięki tej metodzie moŜna uzyskać informacje: − jakie koszty zostały poniesione na wykonanie tych samych czynności w róŜnych działach, − gdzie są najwyŜsze koszty logistyczne i w jaki sposób moŜna je obniŜyć nie zmniejszając

efektywności pracy danego działu, − jakie czynności absorbują najwięcej zasobów i czy jest to ekonomicznie uzasadnione.


29

Metoda ta przyczynia się do lepszego zarządzania zasobami, identyfikuje czynności kosztowe, które moŜna ograniczyć lub wyeliminować.

Aby policzyć logistyczny koszt całego łańcucha dostaw, naleŜy w taki sam sposób przeprowadzić badania zidentyfikowanych operacji (zakupy, transport, magazynowanie, gospodarkę materiałową, obsługę klienta, dystrybucję transmisję informacji, inne) w kaŜdym ogniwie łańcucha dostaw, który przecieŜ moŜe składać się z róŜnych elementów.

Przyjmując kształt logistycznego łańcucha dostaw zgodnie z rys 9, naleŜy stwierdzić, Ŝe logistyczne koszty łańcucha dostaw liczone metodą ABC moŜemy obliczyć według formuły:

LKCZŁD = LKCZZ + LKCZP + LKCZD gdzie: LKCZŁD -koszty logistyki łańcucha dostaw, LKCZZ - koszty logistyki zaopatrzenia, LKCZP - koszty logistyki produkcji, LKCZD - koszty logistyki dystrybucji.

Do oceny efektywności systemów logistycznych stosowane są róŜnego rodzaju warunki wyjściowe. Za istotne moŜna przyjąć stwierdzenie „Ŝe wysoka efektywność logistyki jest nie do pomyślenia bez nowoczesnego instrumentarium”[13]. Instrumentarium to tworzą formuły badania efektywności systemów logistycznych. Ogólne załoŜenia i warunki wyjściowe uzasadniają przyjęcie formuły: − wskaźnikowej, − kosztowej, − wynikowej.

Efektywność ustala się za pomocą wskaźników o charakterze mierzalnym, czyli ilościowym, oraz niemierzalnym, tzn. jakościowym. Wyniki mierzalne utoŜsamia się z oszczędnościami kosztów przepływów materiałowych przede wszystkim jako efekt: − redukcji zapasów, − zmniejszenia kosztów z tytułu braków, − wyŜszej jakości dostaw przy obniŜonej lub tej samej wielkości zasobów. Wyniki niemierzalne zapewniają: − wyŜszą przejrzystość zasobów, − ograniczenie nakładów i zmianę koncepcji przyjęcia. Wskaźniki mogą dotyczyć róŜnych obszarów. Za ich pomocą oceniamy cały system logistyczny lub teŜ jego podsystemy 4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Co to jest logistyczny łańcuch dostaw? 2. Z jakich ogniw moŜe składać się łańcuch logistyczny? 3. Jakie znasz nowe metody obliczania kosztów logistycznych w łańcuchach dostaw? 4. Jakie są etapy obliczania kosztów logistycznych produktu metodą DPP? 5. W jaki sposób oblicza się koszty logistyczne w metodzie czynności ABC? 6. Dlaczego waŜne jest dla przedsiębiorstwa obliczenie kosztów logistycznych? 7. Jakie cząstkowe koszty logistyczne składają się na logistyczne koszty łańcucha dostaw?


30

4.3.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Przeczytaj stwierdzenia zawarte arkuszu ćwiczeniowym 8, i zaznacz X, jeŜeli są one prawdziwe, lub fałszywe. Arkusz ćwiczeniowy 8

PRAWDA FAŁSZ − łańcuch dostaw to sekwencja zdarzeń w przepływie dóbr

zwiększająca wartość określonych dóbr,

− metoda TCO obliczania kosztów logistycznych jest kompilacją szeregu metod liczenia kosztów,

− metoda DPP określa wszystkie czynności dystrybucyjne od początku do kończ łańcucha dostaw ,

− znajomość kosztów logistycznych nie ma wpływu na proces zarządzania firmą,

− marŜa brutto to cena sprzedaŜy + koszty sprzedaŜy,



1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.3.1, 2) przeczytać stwierdzenia w arkuszu ćwiczeniowym 8, 3) zaznaczyć X w arkuszu ćwiczeniowym 8 jeŜeli stwierdzenie jest prawdziwe lub fałszywe, 4) przeanalizować odpowiedzi w grupie, 5) zaprezentować wyniki na forum klasy.



Uzupełnij schemat w arkuszu ćwiczeniowym 9, wpisując kolejne kroki obliczania bezpośredniej rentowności produktu metodą DPP. Arkusz ćwiczeniowy 9

Krok I

Krok II Obliczenie

marŜy brutto

Krok III

Krok IV Obliczenie

bezpośrednich kosztów produktu

Krok V

Krok VI


31


Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.3.1, 2) przeanalizować kroki obliczania bezpośredniej rentowności produktu, 3) przedyskutować ćwiczenie w grupie, 4) wpisać kolejne kroki, 5) uzasadnić przydatność stosowania tej metody w przedsiębiorstwie, 6) zaprezentować wnioski na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy: − literatura z rozdziału 6. Ćwiczenie 3

Wykorzystując metodę DPP, przeprowadź, na podstawie danych zawartych w arkuszu ćwiczeniowym 10 kalkulację rentowności produktu. Czy dany produkt jest rentowny, jeŜeli nie to jakie działania naleŜy podjąć aby zwiększyć jego rentowność. Arkusz ćwiczeniowy 10 Lp. Wyszczególnienie Wielkość kosztów (PLN/jedn. produktu) 1. Cena sprzedaŜy 30,00 2. Koszty sprzedaŜy 22,00 3. Bonifikata 0,45 4. Opusty 0,20 5. Koszty powierzchni magazynowej 0,25 6. Koszty manipulacji magazynowych 0,75 7. Koszty utrzymania zapasów w magazynie 0,10 8. Koszty powierzchni sklepowej 0,20 9 Koszty utrzymania zapasów w sklepie 1,35



1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.3.1, 2) przeanalizować kolejne kroki metody DPP, 3) wykonać obliczenia rentowności produktu według kolejnych kroków, 4) przedyskutować wyniki w grupie, 5) wyniki zapisać w zeszycie, 6) przeanalizować wyliczoną rentowność produktu, 7) zaproponować ewentualne działania, 8) zaprezentować wnioski na forum klasy.


− kalkulator, − zeszyt.


32

Ćwiczenie 4 Uzupełnij schemat w arkuszu ćwiczeniowym 11, wpisując kolejne etapy obliczania

kosztów logistycznych za pomocą metody ABC. Arkusz ćwiczeniowy 11



1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.3.1, 2) przeanalizować etapy obliczania kosztów logistycznych za pomocą metody ABC, 3) wpisać kolejne etapy, 4) uzasadnić przydatność stosowania tej metody w przedsiębiorstwie, 5) zaprezentować wnioski na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy: − literatura z rozdziału 6. Ćwiczenie 5

Postępując zgodnie z etapami metody ABC z ćwiczenia 4, ustal koszty czynności dla działu zakupu przedsiębiorstwa produkcyjnego X.



1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.3.1, 2) wykonać etapy I – V, 3) przyjąć koszty poszczególnych czynności szacunkowo, 4) przedstawić wyniki przyporządkowań i obliczeń w postaci tabeli, 5) zinterpretować otrzymane wyniki, 6) zaprezentować wnioski na forum klasy.


− kalkulator.

Etap I

Etap II Wykres

przepływu kupowanych

dóbr

Etap III

Etap IV

Etap V Ustalenie nośników kosztów

Etap VI

Etap VII

Etap VIII


33


Tak

Nie 1) zidentyfikować elementy logistycznego łańcucha dostaw? � � 2) rozróŜniać nowoczesne metody obliczania kosztów w logistyce? � � 3) sporządzać rachunek kosztów logistycznych w przedsiębiorstwie

metodą ABC? � � 4) rozróŜnić cząstkowe koszty logistyczne w logistycznym łańcuchu

dostaw? � � 5) uzasadnić konieczność sporządzania rachunku kosztów

logistycznych? � �


34

4.4. Koszty logistyki w zakresie zaopatrzenia, produkcji, dystrybucji i gospodarki odpadami

4.4.1. Materiał nauczania

W materiale nauczania 4.3.1.została przedstawiona ogólna koncepcja logistycznego

łańcucha dostaw z której wynika, Ŝe współczesne otoczenie wymaga od firm zarządzania przepływem i składowaniem materiałów od dostawców do ostatecznego klienta.

Pozyskiwanie materiałów przez przedsiębiorstwo oraz ich przepływ z otoczenia do sfery zaopatrzenia , a następnie do produkcji i zbytu związane jest z ponoszeniem określonych kosztów, które stanowią istotny składnik logistyki, wpływają na całokształt ekonomicznej efektywności procesów gospodarczych.

W praktyce podejście do rachunku i analizy kosztów logistycznych musi być z konieczności uproszczone, dostosowane do obowiązujących zasad ewidencji, kalkulacji kosztów, oraz wyników finansowych.

Z punktu widzenia pojedynczej firmy pomocne jest spojrzenie na łańcuch dostaw jak na system logistyczny składający się z logistyki zaopatrzenia, produkcji (jeŜeli rozpatrujemy przedsiębiorstwa produkcyjne), dystrybucji.

Rys. 12. Elementy cząstkowe w logistycznym łańcuchu dostaw [opracowanie własne]

Logistyczne systemy zaopatrzenia i dystrybucji podejmują podobne działania lub procesy, gdyŜ w obu przypadkach decyzje dotyczą podobnych obszarów.

Zaopatrzenie to akt zakupu towarów i usług dla firmy lub w szerszym znaczeniu, to proces pozyskiwania dóbr i usług dla firmy.

Proces zaopatrzenia to pomyślne realizowanie cyklu czynności, które są niezbędne do nabycia dóbr i usług zgodnie z wymaganiami uŜytkownika.

W sferze zaopatrzenia na wysokość kosztów logistyki w przedsiębiorstwie wpływ mają następujące grupy czynników: − wysokie koszty procesów zaopatrzenia, − zamroŜenie środków obrotowych poprzez wydłuŜone czasy transportu, − wysokie nakłady na transport, − wysokie straty (ubytki) materiałowe, − niedostateczne związki z dostawcami.

Zaopatrzenie Produkcja Dystrybucja

D O S T

A

ODB I ORCY


35

Tabela 5. Cząstkowe koszty logistyczne zaopatrzenia [opracowanie własne]

logistyczne koszty zaopatrzenia cząstkowe logistyczne koszty zaopatrzenia

− koszty przygotowania i realizacji zamówienia (Kz)

− koszty wystawienia i przyjęcia zamówienia, − koszty opracowania zamówienia, − koszty fakturowania zamówienia

− koszty utrzymania zapasów (Ku)

− koszty kapitałowe (Kk), − koszty magazynowania (Km), − koszty obsługi zapasów (Ko), − koszty ryzyka (Kr), − koszt wyczerpania zapasów(Kw).

− koszty transportu (Kt)

− koszty amortyzacji samochodów (Kat), − koszty pracy kierowców i obsługi transportowej

z narzutami (Kpk) − koszty zuŜycia materiałów, paliw i energii

związanych z eksploatacją samochodów (Kmt), − koszty biurowe (Kb), − koszty ubezpieczeń środków transportu (Kus), − koszty remontów i konserwacji środków

transportu (Krs), − koszty dzierŜawy garaŜy, placów itd. (Kds), − inne koszty bazy transportowej (Kints), − straty z tytułu uszkodzenia towaru w transporcie

(Kst). − koszty organizacji i zarządzania przepływem towarów i informacji (Ki)

− koszt tworzenia sieci telekomunikacyjnej, − koszt tworzenia sieci komputerowej.

Logistyczne koszty zaopatrzenia (LKzo) są sumą kosztów cząstkowych:

LKzo = Kz + Ku + Kt + Ki gdzie:

Kz – logistyczne koszty przygotowania i realizacji zamówienia, obejmują wszystkie wydatki związane ze składowaniem i realizacją zamówień u dostawców zewnętrznych, ustalenie wysokości tych kosztów jest kłopotliwe, dlatego najczęściej szacuje się je dzieląc łączny roczny koszt zamówień przez liczbę złoŜonych w danym roku zamówień.

Ku – koszty utrzymania zapasów,

Ku = Kk + Km + Ko + Kr + Kw Lub:

Ku = Zsr x Su x C gdzie: Kk – koszty kapitałowe związane z zamroŜeniem kapitału w zapasy Kk = Zsr x So Km – koszty magazynowania, Ko – koszty obsługi zapasów, Kr – koszty ryzyka, Kw – koszty wyczerpania zapasów, Zsr – średni stan zapasów w danym okresie,


36

So – średnia stopa oprocentowania, Su – empirycznie ustalony wskaźnik kosztów (0,2 do 0,4), C – cena. Kt – koszty transportu mają największy udział w strukturze kosztów przepływów fizycznych. Do najwaŜniejszych czynników wpływających na poziom kosztów transportu zalicza się; − gałąź transportu, − rodzaj środka transportu, − wielkość partii. Czynniki które wpływają na wolumen usług i kosztów transportowych to: − liczba zamówień na materiały, − liczba dostaw, − liczba przyjęć i zamówień materiałów, − liczba wydań z magazynu oraz powierzchnia magazynowa, − wartość zapasów magazynowych. Szczegółowo koszty transportu wyrazić moŜna następującym wzorem:

Kt = (Kat) + (Kst) + (Kints) + (Kds) + (Krs) + (Kb) + (Kmt) + (Kpk)

(oznaczenia symboli znajdują się w tabeli 5) Ki – koszty organizacji i zarządzania przepływem towarów i informacji, uwzględniają

potencjał osobowy, a takŜe środki techniczne przetwarzania informacji Potrzeby transportowe firma moŜe zaspokoić korzystając z transportu obcego lub

własnego. Decyzja o posiadaniu lub nie posiadaniu transportu własnego jest jedną z podstawowych decyzji logistycznych przedsiębiorstwa. Analiza tego zagadnienia winna być przeprowadzona zgodnie z koncepcją progu rentowności. Trzeba wtedy ustalić koszty stałe dla dwóch wariantów: − zakup usług przewozowych na rynku, − utrzymanie własnego taboru.

Rys. 13. Próg rentowności dla transportu własnego [7, s. 126]

koszty stałe wariant I

koszty stałe wariant II

suma kosztów stałych i zmiennych wariant II

suma kosztów stałych i zmiennych wariant I


37

Analiza progu rentowności jest dobrą metodą dla podejmowania decyzji odnośnie transportu wewnętrznego, przy załoŜeniu ze dla obu omawianych wariantów jakość przewozów i moŜliwość sterowania pracą taboru są takie same. Zalety i wady korzystania z transportu własnego: − wyŜsze koszty utrzymania własnego taboru niŜ zakup usług przewozowych, − wykorzystanie pojazdu do reklamy, − powiązanie funkcji kierowcy z funkcją akwizytora. Zawsze jednak naleŜy przeprowadzić dokładną analizę wykorzystania własnego transportu i ocenić ewentualne wykorzystanie pojazdów, których zakup jest rozpatrywany. Taką analizę moŜna przeprowadzić posługując się poniŜszym wzorem [7, s. 127]:

P = Di x A x Td x F x Vt x B x q x E gdzie: P – wykonana w roku praca przewozowa w tonokilometyrach, Di – dni inwentarzowe (liczba dni w roku, w których pojazd był w posiadaniu firmy, A – wskaźnik wykorzystania taboru (stosunek dni pracy do dni inwentarzowych), jeŜeli

wskaźnik ten jest niski, to naleŜy zrezygnować z posiadania własnego taboru, Td – średni dobowy czas pracy (iloraz czasu pracy w godzinach i dni pracy). MoŜe być

w pełni uzasadnione posiadanie pojazdu, który pracuje tylko przez 60% dni w roku, ale za to średnio po 16 godzin na dobę,

F – wskaźnik wykorzystania dnia pracy (stosunek jazdy w godzinach do czasu pracy ogółem) Vt – szybkość techniczna(iloraz przebiegu taboru ogółem i czasu jazdy w godzinach, B – wskaźnik wykorzystania przebiegu jest wskaźnikiem określającym stopień wykorzystania

ogólnego przebiegu pojazdu lub taboru na jazdę ładowną , q – średnia ładowność pojazdu, E – dynamiczny wskaźnik wykorzystania ładowności (stosunek wykonywanej pracy

przewozowej do pracy przewozowej moŜliwej do wykonania w przypadku, gdy ładowność była całkowicie wykorzystana. Kompleksowa analiza tych wskaźników pozwala na wstępne rozpoznanie problemów

transportowych i ułatwia przewidywanie kosztów transportu własnego. Jest to jednocześnie dobory sposób na ustalenie elementów i cech systemu logistycznego firmy, które pozytywnie i negatywnie wpływają na pracę transportu.

Koszty magazynowania jako stały składnik zapasów są wykorzystywane w rachunku optymalizacji zapasów.

Analiza kosztów zapasów jest niezwykle waŜna, poniewaŜ na ich wielkość wpływają: − koszty generowania zamówień co łączy się z funkcjonowaniem i utrzymaniem działu

zaopatrzenia, − koszty magazynowania, − koszty zamroŜonego kapitału.

Logistyczne koszty zaopatrzenia (w odniesieniu do czynności) są sumą kosztów czynności, do których zaliczamy między innymi: − analiza ofert, − kwalifikowanie nowych dostawców, − ustalenie warunków dostawy − wystawienie i przyjęcie zamówienia, − fakturowanie zamówienia. − przyjęcie, oznakowanie towarów, − składowanie,


38

− konserwacja zapasu, − ochrona i zabezpieczenie zapasów, − przerób zapasów, − obliczanie cyklu dostaw, − przewidywanie róŜnych czasów dostawy, − wydanie zapasu.

Przedsiębiorstwo chcąc zwiększyć efektywność swojego działania będzie dokładnie analizowało elementy logistycznych kosztów zaopatrzenia. Spośród wymienionych w tabeli 5 kosztów, bardzo istotne z punktu widzenia przedsiębiorstwa są koszty związane z konkretnym klientem, firma powinna postawić sobie pytanie na ile jest on zyskowny.

W tym celu naleŜy przeprowadzić analizę bezpośredniej rentowności klienta, która polega na przypisaniu danemu klientowi wszystkich kosztów, które firma poniosła prowadząc z nim interesy. Analizę tę moŜna przeprowadzić za pomocą arkuszy.

Rys. 14. Etapy analizy kosztów logistycznych zaopatrzenia za pomocą arkuszy [opracowanie własne]

Za pomocą arkusza 1 ustala się w jaki sposób poszczególne grupy kosztów wpływają na wartość produktu.

Tabela 6. Arkusz 1 ocena kosztu dostawcy [17, s. 141]

Dane identyfikacyjne firmy

koszty logistyki

Lp. produkt cena

zakupu zakup transport magazynowanie

inne koszty

Pozostałe koszty np.:

wynagrodzenie narzuty itd

Suma kosztów

Arkusz 2 słuŜy do agregacji kosztów poszczególnych dostawców znajdujących się na danym poziomie. Przedstawia on sumaryczne zestawienie grup kosztów.

Łańcuch dostaw

identyfikacji dostawców

Sporządzenie arkuszy ocen

Uzyskanie

informacji o wskazanych

kosztach

Analiza

i oszacowanie kosztów

Wybór

dostawcy


39

Tabela 7. Arkusz 2 ocena kosztu poziomu łańcucha [17, s. 142]

Poziom łańcucha cena zakupu

koszty logistyki

pozostałe koszty

koszty całkowite Lp. Nazwa dostawcy

Numer dostawcy

1 2 3 1+2+3 Razem Po określeniu poziomu łańcucha grupujemy koszty poszczególnych dostawców

Tabela 8. Zbiorczy arkusz oceny kosztu łańcucha [17, s. 143]

cena zakupu

koszty logistyki

pozostałe koszty

koszt całkowity

Lp. Poziom łańcucha

1 2 3 1+2+3 Razem

Po przeprowadzeniu analizy poziomu kosztów w danym łańcuchu, przedsiębiorstwo moŜe zrezygnować ze współpracy z dostawcami, którzy nie są rentowni.

Logistyczne funkcje dystrybucyjne realizowane przez przedsiębiorstwa są bardzo zróŜnicowane. W zaleŜności od rodzaju danego przedsiębiorstwa i przedmiotu działalności sieć dystrybucyjna jest bardziej lub mniej rozwinięta. Ponadto, róŜna jest w niej liczba ogniw pośredniczących w logistycznym procesie przepływu produktów od dostawcy do końcowego odbiorcy.

Przedmiotem logistyki procesów dystrybucyjnych jest przemieszczanie surowców, materiałów, wyrobów gotowych od miejsc ich wytworzenia na rynek lub bezpośrednio do uŜytkowania lub konsumenta.

Koszty dystrybucji dzielą się na: − tradycyjne:

−−−− koszty transportu, −−−− koszty magazynowania,

− nowoczesne, które uwzględniają: −−−− poziom obsługi klienta – poziom zapasów, −−−− działalność dystrybucyjną (fakturowanie, opracowanie zamówień), −−−− przepływ materiałów i opakowań ochronnych, −−−− zarządzanie i administrowanie dystrybucją.

Całkowite koszty dystrybucji moŜna obliczyć korzystając z formuły:

LKd = Ktd + Kud + Kid + Kod + KuŜd gdzie: LKd – logistyczne koszty dystrybucji, Ktd – koszty transportu w dystrybucji, Kud – koszty utrzymania zapasów w dystrybucji, Kid – koszty organizacji i zarządzania przepływem towarów i informacji, uwzględniają

potencjał osobowy, a takŜe środki techniczne przetwarzania informacji,


40

Kod – koszty opakowań, KuŜd – koszty uŜywania materiałów.

W logistyce produkcji najwaŜniejsze znaczenia mają procesy rzeczowe i informacyjne. Na koszty procesów rzeczowych składają się koszty: − transportu wewnętrznego surowców, materiałów, półfabrykatów, − czynności manipulacyjnych, − tworzenia zapasów produkcji w toku. Koszty procesów informacyjnych to przede wszystkim koszty planowania, sterowania i regulowania przepływami produkcji.

Na wysokość kosztów logistycznych produkcji wpływ mają następujące czynniki: − branŜa, − czas przepływu dostaw materiałów i surowców, − wyprzedzenie informacyjne procesów zaopatrzenia, − czas i poziom transportu, przeładunku, magazynowania. − złoŜoność procesu technologicznego, − rytmiczność procesu produkcji.

Do optymalizacji procesów produkcyjnych, które mają za zadanie zmniejszenie kosztów logistycznych w tym obszarze wykorzystuje się system: − Kanban, − system Just – in – Time, − zintegrowany komputerowo system zarządzania produkcją (CIM).

Przepływy informacyjne w logistyce i ich objętość stają się punktem wyjścia do rozwaŜań na temat logistycznego systemu informacji LIS (Logistics Information System). Aby wybrać informacje najistotniejsze z punktu trafności decydowania, o największej wartości i w krótkim czasie, naleŜy zastosować odpowiednie środki i techniki informacyjne. Tylko techniki komputerowe są w stanie uporać się z tak olbrzymią ilością danych i przetworzyć je w wartościowe, uŜyteczne informacje.

Integracja i kompleksowość logistycznego systemu informacji LIS musi odbywać się w relacji do wcześniej wspomnianego otoczenia. Ono nadaje kształt działalności przedsiębiorstwa poprzez uwzględnienie w systemach informacyjnych istotnych problemów ekonomicznych, społecznych, geograficznych, kulturowych itp. Istotą logistycznego systemu informacji jest: − gromadzenie danych i informacji, − przechowywanie, − odpowiednie przetwarzanie, − dystrybuowanie informacji, − prezentowanie i podejmowanie optymalnych decyzji koordynujących działania

logistyczne. Warunkiem koniecznym funkcjonowania systemów logistycznych w sposób optymalny

jest zastosowanie w tych systemach informatyki. Komputerowe wspomaganie systemów informacyjnych ma strategiczne znaczenie dla przedsiębiorstwa. Stosowane techniki i środki informatyczne umiejętnie wdroŜone i wykorzystane umoŜliwiają, drogą przewagi konkurencji, maksymalizowanie zysków zarówno w firmie, w ogniwie łańcucha logistycznego, jak i w całym łańcuchu.

Logistyczny system informacyjny opiera się na szeroko pojętej infrastrukturze teleinformatycznej, która jest podstawą stosowania dalszych rozwiązań technicznych. Popularną techniką wymiany dokumentów jest EDI (Electronic Data Interchange).


41

EDI jako system międzyorganizacyjny zapewnia przesyłanie danych i informacji między przedsiębiorstwami realizując cele logistycznego działania. Za pomocą tej techniki następuje zbieranie i przesyłanie informacji prawie w kaŜdym ogniwie łańcucha dostaw. EDI pozwala osiągnąć korzyści dzięki usprawnieniu obsługi klientów, gospodarki materiałowej przez krótsze terminy dostaw, obniŜenie poziomu zapasów, trafne i precyzyjne prognozy zbytu, usprawnieniu moŜliwości stosowania strategii Just – in – Time (JiT dokładnie na czas) oraz stosowaniu strategii marketingowych. Technologia EDI oraz koncepcja systemów otwartych pozwalają realizować zasadę tzw. Integracji progresywnej.

Nowoczesna telekomunikacja oferuje róŜnorodne moŜliwości transmisji komunikatów EDI przy wykorzystaniu publicznych sieci telekomunikacyjnych, poprzez prywatne sieci świadczące dodatkowe usługi, czy Internet.

W elektronicznej wymianie dokumentów wykorzystywana jest technika automatycznej identyfikacji towarów (AI) wykorzystująca kody kreskowe. Technika AI jest wykorzystywana w wielu procesach logistycznych w: zaopatrzeniu, produkcji, transporcie, magazynowaniu, handlu. EDI i AI są ściśle ze sobą powiązane i są nieodłącznym elementem logistycznego systemu informacji. Gwarancją efektywnego działania transmisji dokumentów jest dostępność i niezawodność usług sieciowych i telekomunikacyjnych.

Na rynku polskim moŜna spotkać wiele zintegrowanych systemów informatycznych wspomagających efektywną działalność przedsiębiorstwa. Niewiele jednak polskich firm decyduje się na zakup i wdraŜanie takiego systemu. Częściej są one stosowane w duŜych przedsiębiorstwach z udziałem kapitału zagranicznego.

W Polsce przedsiębiorstwa najczęściej decydują się na zakup systemów klasy ERP (Enterprise Resources Planning), które do niedawna były najpopularniejszymi. Systemy te jednak nie zawsze są kompletne, często ograniczają się tylko do kilku najwaŜniejszych modułów. Zintegrowany system ERP zawiera moduły wspomagające między innymi: finanse, produkcję, logistykę i dystrybucję, marketing, zarządzanie projektami, usługi, płace i kadry, raportowanie, obieg dokumentów. Przedsiębiorstwa wdraŜają przewaŜnie tylko niektóre z nich.

Obecnie na rynku polskim dostępne są oprogramowania klasy CRM (Customer Relationship Management) i SCM (Supply Chain Management), jednak do zakupu tych systemów rynek dojrzewa powoli. Oprogramowanie SCM wspomagające zarządzaniem łańcuchem dostaw do chwili obecnej nie znalazło chętnego do wdroŜenia.

SCM to kompletne, zintegrowane planowanie i przeprowadzanie operacji związanych z dostawami w sieci logistycznej obejmującej ich dostawców, producentów, dystrybutorów, klientów oraz ich klientów. System polega na maksymalizacji poziomu integracji wszystkich elementów łańcucha logistycznego. W efekcie powstaje jeden, stabilny i w pełni zintegrowany twór, cechujący się synergią działań wewnętrznych i kooperatywnym funkcjonowaniem wszystkich składowych w warunkach zmieniającego się otoczenia.

CRM jest systemem zarządzania kontaktami z klientami, polega na ciągłym gromadzeniu, selekcjonowaniu i analizie danych o aktualnych i przyszłych klientach.

Do równie znanych systemów wspomagania zarządzania logistycznego wykorzystywanego w praktyce naleŜą: − MRP (Materials Requirement Planning) – system planowania potrzeb materiałowych,

wykorzystywany jest do: zarządzania materiałami do produkcji, utrzymania minimalnego poziomu zapasów, planowania produkcji, dostaw i zakupów,

− MRP II (Manufacturing Resources Planning) – system planowania zasobów produkcyjnych, jest rozwinięciem systemu MRP, łączy on proces planowania, sterowania i wytwarzania,


42

− DRP (Distribution Resources Planning) – system planowania zasobów dystrybucji, gromadzi informacje na temat popytu, przekazuje je do produkcji i systemu marketingowego, dzięki temu dość dokładnie prognozować popyt, poziom zapasów i miejsce ich składowania,

− ECR (Effecient Consumer Response) – sysyem efektywnej obsługi konsumenta, − ADC (Automatic Data Capture) – to system automatycznego, bezpośredniego

wprowadzania danych do komputerowych systemów informatycznych lub innego sprzętu sterowanego mikroprocesorem za pomocą specjalnych urządzeń (bez uŜycia klawiatury).

Stosowanie w zarządzaniu produkcją tych systemów powoduje: − redukcję kosztów projektowania o ok. 15-30%, − skrócenie cyklu produkcyjnego wykonania produktów o ok. 30-60%, − zwiększenie produktywności o ok. 40-70%, − redukcję zapasów produkcji w toku o ok.30-60%, − redukcję kosztów osobowych o ok. 5-20%, − zmniejszenie liczby braków o ok. 20-50%.

Postępujący rozwój technologii informatycznych wymusza zmianę modelu zarządzania logistyką. Wykorzystanie do działalności logistycznej technologii informatycznych, a przede wszystkim Internetu nazwano e-logistics, który jest instrumentem wspomagającym logistykę.

Na planowanie zbytu i określenie przyszłej wielkości produkcji oddziałują liczne czynniki wewnątrz zakładu, do których naleŜy m. in.: − wydajność maszyn i urządzeń, − wydajność i gotowość siły roboczej, − zaopatrzenie materiałowe i surowcowe pod względem ilościowym i jakościowym.

KaŜda firma produkcyjna nie moŜe wyprodukować więcej niŜ pozwala na to jej potencjał maksymalny. Wykorzystanie maksymalne potencjału produkcyjnego miałoby jednak ten skutek, Ŝe wystąpi wyŜszy stopień zuŜycia urządzeń produkcyjnych. Ponadto wystąpi wyŜsze zuŜycie materiałów eksploatacyjnych, przyrost produkcji wybrakowanej, jak równieŜ wzrost kosztów pracy z uwagi na dodatkowe zatrudnienie siły roboczej.

Z doświadczeń wynika, Ŝe maksymalne zaangaŜowanie czynników produkcyjnych prowadzi do nieproporcjonalnego wzrostu jednostkowych kosztów wytwarzania. Z drugiej strony, stopień wykorzystania potencjału produkcyjnego jest ograniczony dolną granicą.

Niewykorzystany potencjał prowadzi do nieproporcjonalnego wzrostu kosztów jednostkowych, poniewaŜ mamy do czynienia ze stałymi kosztami urządzeń i siły roboczej. Z ekonomicznego punktu widzenia moŜna twierdzić o istnieniu potencjału minimalnego. W zaleŜności od poziomu wykorzystania potencjału w przedziale: potencjał max - potencjał min, występują róŜne koszty jednostkowe wytwarzania. Fakt ten jest istotny z punktu widzenia planu wielkości produkcji ze względu na prognozę zbytu. W modelowym ujęciu moŜna wyodrębnić trzy warianty dostosowania programu produkcji do wielkości prognozowanego zbytu: − jednakowy przebieg wielkości produkcji i wielkości zbytu, − schodkowe dopasowanie wielkości produkcji do wielkości zbytu, − stałe dopasowanie wielkości produkcji do wielkości zbytu.

Opakowanie towarzyszy produktowi od etapu produkcji do uŜytkowania. Istnieją wyraźne powiązania między technikom pakowania i dystrybucją. Łatwo to dostrzec od strony kosztowej. ZaleŜnie od przyjętych kryteriów optymalizacji moŜna uzyskać albo znaczną obniŜkę kosztów, albo moŜe nastąpić powaŜny wzrost kosztów dystrybucji.


43

Opakowanie powinno być zawsze podporządkowane całościowemu ujęciu logistycznemu, aby móc wykorzystać wszystkie potencjalne rezerwy racjonalizacyjne. ZaleŜnie od rodzaju tworzywa opakowaniowego i uwarunkowań dystrybucyjnych, koszty opakowań wynoszą 35%, a w niektórych przypadkach dochodzą nawet do 60% wartości sprzedawanego towaru. Na logistyczne koszty opakowań składają się: − koszty materiałów, − koszty robocizny, − koszty energii, − opłata produktowa jest ona obliczana i wypłacana przez przedsiębiorców za opakowania,

w wypadku sprzedaŜy produktów w tych opakowaniach. Obecnie firmy mają do wyboru wiele róŜnych materiałów nadających się na opakowanie

zewnętrzne. Dawniej w powszechnym uŜyciu były twardsze materiały, takie jak pojemniki metalowe, czy drewniane. Zwiększało to jednak wagę ładunku, co z kolej podwyŜszało koszty transportu, gdyŜ firmy transportowe rozliczając się ze swoim klientem biorą pod uwagę cięŜar całkowity ładunku. tj. wagę ładunku wraz z opakowaniem.

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Co to jest logistyczny łańcuch dostaw? 2. Z jakich elementów cząstkowych składa się logistyczny łańcuch dostaw? 3. Jakie czynniki wpływają na koszty logistyczne w sferze zaopatrzenia? 4. Jakie czynniki wpływają na koszty logistyczne w sferze produkcji? 5. Jakie czynniki wpływają na koszty logistyczne w sferze dystrybucji? 6. Jakie czynniki wpływają na koszty logistyczne transportu? 7. Na czym polega analiza kosztów logistycznych zaopatrzenia za pomocą arkuszy? 8. Jakie koszty składają się na logistyczne koszty opakowań? 4.4.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Przeprowadź analizę logistycznych kosztów planowania i sterowania produkcją. Scharakteryzuj systemy wykorzystywane do optymalizacji procesów produkcyjnych, który z nich uwaŜasz za najbardziej efektywny.



1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.4.1, 2) wyszukać w róŜnych źródłach informacji o systemach optymalizujących logistyczne

koszty produkcji, 3) przeanalizować zasady funkcjonowania tych systemów, 4) wybrać najbardziej efektywny system, uzasadnić swój wybór, 5) zaprezentować wnioski na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy: − literatura zgodna z rozdziałem 6 Poradnik dla ucznia, − stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu.


44

Ćwiczenie 2 Uzupełnij schemat w arkuszu ćwiczeniowym 12, wpisując kolejne etapy analizy

logistycznych kosztów zaopatrzenia metodą arkuszy. Scharakteryzuj kaŜdy etap.

Arkusz ćwiczeniowy 12



1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.4.1, 2) przeanalizować etapy analizy kosztów logistycznych metodą arkusza, 3) ustalić kolejność etapów, 4) wpisać etapy do arkusza ćwiczeniowego 12, 5) scharakteryzować etapy, 6) uzasadnić potrzebę analizy kosztów logistycznych metodą arkuszy, 7) przedstawić wnioski na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy: − literatura zgodna z rozdziału 6. Ćwiczenie 3

Na podstawie danych zawartych w arkuszu ćwiczeniowym 13 sporządź rachunek kosztów logistyki dystrybucji w firmie Y w miesiącu kwietniu. Oblicz strukturę tych kosztów, wyniki zinterpretuj. Jakie działania moŜna podjąć aby zmniejszyć logistyczne koszty dystrybucji. Arkusz ćwiczeniowy 13

koszty logistyczne wartość kosztu wskaźnik struktury

w % koszty transportu 7000,00 PLN koszty utrzymania zapasów 500,00PLN koszty organizacji i informacji 2000,00PLN koszty opakowań 125,00 PLN koszty uŜywania materiałów 100,00PLN



1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.4.1,

Sporządzenie arkuszy ocen


45

2) zidentyfikować koszty logistyczne w dystrybucji, 3) wybrać wzór na obliczanie logistycznych kosztów dystrybucji, 4) obliczyć logistyczne koszty dystrybucji, 5) obliczyć strukturę tych kosztów, 6) przeanalizować wyniki, 7) zaprezentować wnioski na forum klasy.


− kalkulator. Ćwiczenie 4

Na podstawie danych zawartych w arkuszu ćwiczeniowym 14 sporządź rachunek kosztów logistycznych w zakresie zaopatrzenia w miesiącu maju w firmie X. Oblicz strukturę tych kosztów, wyniki zinterpretuj. Jak udokumentujesz działania w zakresie zaopatrzenia, wyszukaj i zaprezentuj dokumenty związane z zaopatrzeniem. Arkusz ćwiczeniowy 14

koszty logistyczne wartość kosztu wskaźnik struktury

w % koszty zamówień 700,00 PLN średni zapas 5000 szt cena za szt. 5,00 PLN empiryczny wskaźnik kosztów 0,25 koszty transportu 2000,00PLN oszacowany koszt przepływu informacji 9000 PLN Razem



1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.4.1, 2) zidentyfikować koszty logistyczne w zaopatrzeniu, 3) wypisać odpowiednie wzory do obliczania tych kosztów, 4) podstawić dane, 5) obliczyć, 6) przeprowadzić analizę wyników, 7) obliczyć strukturę kosztów, 8) wyszukać w Internecie lub innych źródłach, wzory dokumentów występujących

w zaopatrzeniu, 9) przedyskutować wyniki w grupie, 10) przedstawić wnioski na forum klasy.


− kalkulator, − komputer z dostępem do Internetu.


46

Ćwiczenie 5 Sporządź rachunek kosztów zadań logistycznych z obszaru transportu wewnętrznego

w firmie X w miesiącu kwietniu. Czy firma powinna korzystać z własnego taboru, czy taniej będzie korzystać z transportu obcego, jeŜeli koszt usługi przewozowej wynosi 9000, 00 PLN. Arkusz ćwiczeniowy 15

koszty logistyczne wartość kosztu na jednostkę

PLN ilość

amortyzacja samochodów 5.000,00 5 samochodów płaca kierowców 2.000,00 5 kierowców płaca obsługi transportowej 1.200,00 2 pracowników zuŜycie materiałów, paliw i energii 9000,00 zuŜycie materiałów biurowych 100,00 ubezpieczenie środków transportu 1500,00 remonty i konserwacja 1200,00



1) zapoznać się z materiałem nauczania 4.4.1, 2) zidentyfikować logistyczne koszty transportu, 3) obliczyć logistyczne koszty transportu, 4) przeanalizować wyniki, 5) wyszukaj w Internecie oferty firm w zakresie usług transportowych, 6) przedyskutować wyniki w grupie, 7) zaprezentować wnioski na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy: − literatura zgodna z rozdziałem 6 Poradnik dla ucznia, − stanowisko komputerowe z dostępem do Internetu. 4.4.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz:

Tak

Nie 1) rozróŜnić elementy logistycznego łańcucha dostaw? � � 2) sporządzić rachunek kosztów zadań logistycznych w zakresie

zaopatrzenia? � � 3) sporządzać rachunek kosztów zadań logistycznych planowania

i sterowania produkcją? � � 4) sporządzić rachunek kosztów logistyki dystrybucji? � � 5) sporządzić rachunek kosztów zadań logistycznych z obszaru

transportu wewnętrznego? � �


47

4.5. Bilans kosztów logistyki 4.5.1. Materiał nauczania

Sprawozdania finansowe stanowią efekt rachunkowości finansowej. Przepisy ustawy o rachunkowości zawierają odrębne regulacje w zakresie sprawozdawczości dla dwóch grup podmiotów, tj. dla jednostek których sprawozdania podlegają corocznemu badaniu i dla pozostałych

W obydwu kategoriach podmiotów gospodarczych, bilans oraz rachunek zysków i strat są podstawowymi sprawozdaniami finansowym, które dostarczają informacji o sytuacji majątkowej i finansowej firmy. Bilans moŜe być sporządzony w formie dwustronnej tabeli, z lewej aktywa z prawej pasywa.

AKTYWA A. Aktywa trwałe

I. Wartości niematerialne i prawne II. Rzeczowe aktywa trwałe

III. NaleŜności długoterminowe IV. Inwestycje długoterminowe V. Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe

B. Aktywa obrotowe I. Zapasy

II. NaleŜności krótkoterminowe III. Inwestycje krótkoterminowe IV. Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe

Aktywa razem PASYWA

A. Kapitał (fundusz) własny I. Kapitał podstawowy

II. NaleŜne wpłaty na kapitał podstawowy III. Udziału własne IV. Kapitał (fundusz) zapasowy V. Kapitał z aktualizacji wyceny VI Pozostałe kapitały rezerwowe

VII Zysk (strata) z lat ubiegłych VIII Zysk (strata) netto

IX Odpisy z zysku netto w ciągu roku obrotowego B. Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania

I. Rezerwy na zobowiązania II. Zobowiązania długoterminowe

III. Zobowiązania krótkoterminowe IV. Rozliczenia międzyokresowe

Pasywa razem Rys. 15. Bilans uproszczony [opracowanie własne]


48

JednakŜe ustawa przewiduje drabinkową (jednostronną) formę bilansu, pokazując najpierw aktywa a potem pasywa. Taką formę mają bilanse sporządzane w krajach Unii Europejskiej.

Ustawa o rachunkowości [20] umoŜliwia sporządzenie bilansu w wersji uproszczonej. Bilans taki mogą sporządzać tylko podmioty które w roku obrotowym, nie osiągnęły dwóch z trzech wielkości: − średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty wynosiło nie więcej niŜ 50 osób, − suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego nie przekroczyła 2 mln EURO, − przychód netto ze sprzedaŜy towarów i produktów oraz operacji finansowych za rok obrotowy nie przekroczył 4 mln. EURO.

Bilans przedsiębiorstwa w wersji uproszczonej przyjmuje następującą postać i słuŜy analizie struktury majątku i kapitałów w przedsiębiorstwie. Przedmiotem badań w ramach bilansu jest:

− analiza struktury majątkowej na podstawie wskaźników struktury aktywów, − analiza struktury kapitałowej na podstawie wskaźników struktury pasywów, − analiza struktury kapitałowa-majątkowej.

Rachunek zysków i strat jest rozwinięciem bilansu, poniewaŜ pokazuje elementy kształtujące wynik finansowy ujęty w bilansie Jest on pierwszą weryfikacją opłacalności działalności gospodarczej, gdyŜ w sposób kompleksowy przedstawia wszystkie przychody i koszty, jakie ponosi firma w określonym czasie, często w literaturze nazywamy go „rachunkiem ruchu”. Rachunek zysków i strat moŜe być przedstawiany w wariancie kalkulacyjnym lub porównawczym, czasami stosowana jest dla potrzeb analizy ekonomicznej uproszczona jego wersja.

A. Przychody netto ze sprzedaŜy B. Koszty działalności operacyjnej C. ZYSK (strata) ZE SPRZEDAśY (A – B) D. Pozostałe przychody operacyjne E. Pozostałe koszty operacyjne F. ZYSK Z DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ (C +D – E) G. Przychody finansowe H. Koszty finansowe I. ZYSK (strata) Z DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ (F +G – H) J. Wynik zdarzeń nadzwyczajnych K. ZYSK (strata) BRUTTO L. Podatek dochodowy M. Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku N. ZYSK (strata) NETTO (K – L – M)

Rys. 16. Rachunek zysków i strat w wariancie uproszczonym [opracowanie własne] W celu pogłębienia badania kondycji finansowej firmy przeprowadza się dalsze,

szczegółowe analizy. Zakres, forma i szczegółowość informacji finansowej niezbędnych w zarządzaniu przedsiębiorstwem zaleŜy od wielu czynników, między innymi od rodzaju działalności, wielkości firmy, formy prawo-organizacyjnej itd. Podstawowe metody analizy bilansu to: − analiza pionowa bilansu, która polega na obliczaniu i interpretacji: wskaźnika struktury: aktywów, aktywów trwałych, obrotowych, kapitałów własnych i obcych,


49

wskaźnika źródeł finansowania – który wskazuje kapitały mające większy udział w finansowaniu aktywów, powinien być powyŜej 100%, wtedy oznacza, Ŝe większy wpływ na finansowanie aktywów ma kapitał własny. Relacja między kapitałem własnym a obcym powinna być jak 2:1

kapitały własne wskaźnik źródeł finansowania =

kapitały obce x 100

− analiza pozioma bilansu: wskaźniki dynamiki, wskaźniki tempa zmian, wskaźniki pokrycia aktywów trwałych kapitałem własnym (obcym).

kapitały własne(obce) wskaźnik pokrycia =

aktywa trwałe(obrotowe) x 100

Jedną z form badania bilansu, oraz rachunku zysków i strat jest analiza wskaźnikowa, która stanowi rozwinięcie wstępnej analizy podstawowych dokumentów finansowych i oparta jest na badaniach wzajemnych relacji zachodzących w tych sprawozdaniach. Wielkość zjawisk badanych w trakcie analizy ekonomicznej oraz ich zmiany określa się za pomocą róŜnych wskaźników ekonomicznych.

Wachlarz wskaźników, które mogą być wykorzystane do oceny efektywności ekonomicznej funkcjonowania firmy na podstawie danych sprawozdań finansowych, jest szeroki. Dzięki nim moŜna ocenić róŜne aspekty działalności gospodarczej firmy. W praktyce występuje zestaw czterech najczęściej wykorzystywanych grup standardowych wskaźników finansowych.

Z merytorycznego punktu widzenia, a więc w zaleŜności od treści, jaką sobą reprezentują, moŜna je podzielić na trzy podstawowe grupy: − wskaźniki finansowe, − wskaźniki działalności gospodarczej jednostki organizacyjnej (produkcja, handel, usługi), − wskaźniki charakteryzujące efektywność wykorzystania środków gospodarczych.

Najczęściej do analizy sytuacji jednostki gospodarczej wykorzystuje się wskaźniki finansowe. Wskaźniki finansowe wykorzystywane w analizie ekonomicznej: − wskaźniki płynności finansowej – oznaczają zdolność jednostki do terminowego

regulowania bieŜących zobowiązań, niskie wskaźniki są zagroŜeniem utraty płynności, zbyt wysokie mogą świadczyć o nadmiernym gromadzeniu gotówki w firmie, co moŜe wpłynąć na obniŜenie jego rentowności. Wysokością tego wskaźnika interesują się w szczególności wierzyciele,

− wskaźniki rentowności – informują o szybkości zwrotu zaangaŜowanego w przedsiębiorstwie kapitału. SłuŜą do oceny zdolności kierownictwa do generowania zysków, są miarą efektywności finansowej działalności gospodarczej,

− wskaźniki sprawności działania (obrotowości, rotacji) – informują jak szybko firma przekształca w gotówkę swoje naleŜności i zapasy, oceniają efektywność wykorzystania zaangaŜowanych w działalność zasobów majątkowych i kapitałowych,

− wskaźniki zadłuŜenia (wspomagania) – charakteryzują poziom finansowania przez źródła zewnętrzne, pozwalają na określenie struktury kapitału przedsiębiorstw.


50

Tabela 9. Wskaźniki analizy finansowej [opracowanie własne]

Nazwa wskaźnika

Źródło obliczeń

Formuła obliczania Jednostka

miary

Wartość poŜądana wskaźnika

Wskaźniki płynności:

� bieŜącej płynności:

bilans

aktywa obrotowe

zobowiązania krótkoterminowe

krotność 1,5 – 2,0

� szybkiej płynności

bilans płynne środki obrotowe zobowiązania

krótkoterminowe

krotność około 1

� płynności gotówkowej

bilans środki pienięŜne zobowiązania

krótkoterminowe

krotność 0,1 – 0,2

Wskaźniki rentowności:

� rentowność netto sprzedaŜy

bilans i rachunek zysków i

strat

zysk netto przychody ogółem

x 100 %

moŜliwie najwyŜsza

� rentowność brutto sprzedaŜy


strat

zysk brutto przychody ogółem

x 100 %


� rentowność netto aktywów


strat

zysk netto aktywa ogółem

x 100 %


� rentowność netto aktywów obrotowych


strat

zysk netto aktywa obrotowe

x 100 %


� rentowność netto aktywów trwałych


strat

zysk netto aktywa trwałe

x 100 %


� rentowność netto kapitału całkowitego


strat

zysk netto kapitał całkowity

x 100 %


� rentowność netto kapitału własnego

bilans i rachunek

zysk netto kapitał własny

x 100 %



51

c.d. Tabeli 9

Nazwa wskaźnika

Źródło obliczeń

Formuła obliczania Jednostka

miary

Wartość poŜądana wskaźnika

Wskaźniki sprawności działania:

� wskaźnik rotacji zapasów w dniach


strat

przeciętny stan zapasów

przychody ze sprzedaŜy

x 365

dni im niŜszy tym

lepiej

� wskaźnik rotacji zapasów w razach


strat

przychody ze sprzedaŜy przeciętny stan zapasów

razy im wyŜszy tym lepiej

� wskaźnik rotacji naleŜności w dniach


strat

przeciętny stan naleŜności

przychody ze sprzedaŜy +podatek

VAT

x 365

dni im niŜszy tym

lepiej

� wskaźnik rotacji naleŜności w razach


strat

przychody ze sprzedaŜy + podatek VAT

przeciętny stan naleŜności razy

im wyŜszy tym lepiej

Wskaźniki zadłuŜenia:

� wskaźnik ogólnego zadłuŜenia

bilans

zobowiązania ogółem

aktywa ogółem

x 100

% im mniejszy,

tym lepiej

� wskaźnik udziału kapitałów własnych w finansowaniu majątku

bilans

kapitał własny aktywa ogółem

x 100

% im bliŜszy 100% tym

lepiej

Wskaźniki pomiaru efektywności systemu logistycznego są przedstawione w sposób zróŜnicowany, uwzględniają jednak kategorie ekonomiczne, które uznane są za szczególnie istotne. NaleŜą do nich koszty, majątek i obrót.


52

Istota rachunku efektywności systemu logistycznego sprowadza się do porównania efektów uzyskanych przez ten system z nakładami poniesionymi na jego funkcjonowanie.

Koszty logistyczne mają znaczny wpływ na kształtowanie się aktywów i pasywów przedsiębiorstwa. Z punktu widzenia logistyki moŜna bliŜej zidentyfikować kaŜdy element środków obrotowych i trwałych, traktując go jako oddzielny składnik. Zmienne logistyczne w istotny sposób kształtują poszczególne elementy bilansu.

Gotówka

NaleŜność

Cykl realizacji zamówienia

Procent realizacji zamówień

Poprawne fakturowanie

Zapasy Polityka gospodarowania zapasami, poziomy serwisu

Nieruchomości, wyposaŜenie Urządzenia do dystrybucji, wyposaŜenie

Urządzenia transportowe

AKTYWA

BILANS

PASYWA

Płatności Polityka zakupów

ZadłuŜenie

Wartość netto majątku firmy

Opcje finansowe dla zapasów, fabryk, wyposaŜenia

Rys. 17. Wpływ kosztów logistycznych na bilans [opracowanie własne]

Krótsze cykle realizacji zamówień, poprawne fakturowanie przyspieszają przepływ gotówki ze sprzedaŜy w kasie, a ograniczenie wielkości i częstości zamówień poprawia bieŜące płatności.

Właściwa polityka gospodarowania zapasami, struktura, wielkość zapasów i sposób ich magazynowania jak równieŜ szybkość ich obrotu ma istotny wpływ na bilans przedsiębiorstwa. Często zdarza się Ŝe połowa lub więcej bieŜących aktywów przedsiębiorstwa jest zaangaŜowana w zapasy im szybciej przedsiębiorstwo zamieni zapasy na gotówkę tym dla przedsiębiorstwa korzystniej.

Jeśli budynki, składy i magazyny, które tworzą sieć logistyczną, oceniane są realistycznie na podstawie amortyzacji, przedstawiają sobą istotną część całości zaangaŜowanego kapitału. Podobnie wyposaŜenie słuŜące przechowywaniu wyrobów, pojazdy i inne wyposaŜenie zaangaŜowane w magazynowanie i transport teŜ stanowi dodatek do całkowitej sumy środków trwałych.

Procesy logistyczne wywierają istotny wpływ na ekonomikę przedsiębiorstwa, a w efekcie kształtują jego wynik finansowy


53

SprzedaŜ

Wydatki na administrację, zbyt

PRZYCHÓD, KOSZTY ZMIENNE LOGISTYCZNE

Obsługa klienta Przychód

Koszty wyrobów sprzedanych

Zakupy

Sterowanie produkcją

Przygotowanie zamówienia

Pakowanie

Przewóz

Magazynowanie

Sterowanie zapasami

Promocja

Koszty oprocentowania

Koszty utrzymania zapasów

Koszty leasingu, dzierŜawy

Koszty logistyki

MinusWkład w zysk

Rys. 18. Wpływ kosztów logistyki na zysk przedsiębiorstwa [17, s. 166]

Obsługa klienta i racjonalizacja kosztów logistyki są istotnym czynnikiem zwiększenia zysków firmy Procesy logistyczne przyczyniają się do wzrostu przychodów firmy przede wszystkim przez: − kształtowanie poziomu logistycznej obsługi klienta wpływającej na wielkość przychodów

ze sprzedaŜy oraz racjonalne wykorzystanie kapitału trwałego i obrotowego, − redukcję kosztów operacyjnych widzianych z perspektywy całego łańcucha dostaw.

Badanie wpływu logistyki na wynik finansowy przedsiębiorstwa moŜe być przeprowadzone w: − wielkościach bezwzględnych, które pozwalają ustalić wpływ kosztów logistycznych na

kształtowanie zysku oraz na zmiany w zaangaŜowanych zasobach, − wielkościach względnych, charakteryzujących rentowność przedsiębiorstwa.

Do najczęściej stosowanych wskaźników wykorzystywanych w analizie kosztów logistycznych zaliczamy: − wskaźnik dynamiki:

KL2 Wd = KL1

x 100

gdzie: KL2, KL1 – całkowite koszty logistyczne odpowiednio w okresie bazowym i w okresie badanym. − wskaźnik struktury kosztów logistycznych

KLn W = KL

x 100


54

gdzie: KLn - koszty n-tego składnika − wskaźnik poziomu kosztów logistycznych

KL Wp = P

x 100

gdzie: P – przychody z działalności przedsiębiorstwa 4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie sprawozdania finansowe dostarczają informacji o sytuacji majątkowej i finansowej

firmy? 2. Co tworzy aktywa bilansu przedsiębiorstwa? 3. Co tworzy pasywa bilansu przedsiębiorstwa? 4. Jakie wskaźniki wykorzystuje się w analizie ekonomicznej przedsiębiorstwa? 5. Jakie koszty logistyczne wpływają na bilans przedsiębiorstwa? 6. Jakie koszty logistyczne wpływają na wynik finansowy przedsiębiorstwa? 7. Jakie wskaźniki najczęściej wykorzystuje się do analizy kosztów logistycznych? 4.5.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Sporządź bilans przedsiębiorstwa w wersji uproszczonej. Przedsiębiorstwo Handlowe DROPSIK sp. zo.o. w dniu 31.12.200X r. posiadało następujące składniki majątku i źródła jego finansowania.

Arkusz ćwiczeniowy 16 Lp. Wyszczególnienie Kwota 1. Kapitał zakładowy 200000 2. Kapitał zapasowy 160000 3. Środki pienięŜne na rachunku bankowym 50000 4. Środki transportu 130000 5. Wynik finansowy netto (naleŜy ustalić) 6. Środki pienięŜne w kasie 2000 7. Usługi w toku 55000 8. Zaliczki wypłacone na delegacje 10000 9. Kwoty naleŜne od odb.za wyk. usługi 60000 10. Materiały na składzie 70000 11. Niewypłacone wynagrodzenia za grudzień 30000 12. ZadłuŜenie z tytułu dostaw 160000 13. ZadłuŜenie z tytułu otrzymania kredytu 120000 14. Maszyny i urządzenia techniczne 130000 15. Udziały w obcych jednost. (bezterminowo) 280000


55


Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) zapoznać się z materiałem nauczania 5.4.1, 2) przeanalizować arkusz ćwiczeniowy 16, 3) przyporządkować dane z arkusza ćwiczeniowego 16 odpowiedniej pozycji w bilansie, 4) sporządzić na A4 bilans, 5) obliczyć wynik finansowy netto, 6) sprawdzić czy bilans, który sporządziłeś zawiera wszystkie elementy formalne, 7) przedyskutuj wyniki w grupie klasy, 8) zaprezentować bilans na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy: − kalkulator, − arkusz papieru A4, − komputer z dostępem do Internetu. Ćwiczenie 2

Przeczytaj zdania w arkuszu ćwiczeniowym 17 i przyporządkuje je właściwym grupom wskaźników wykorzystywanych w analizie ekonomicznej. Arkusz ćwiczeniowy 17 Wskaźniki, które informują o zdolności firmy do regulacji zobowiązań krótkoterminowych, czyli o jej wypłacalności to wskaźniki....................................................................................... Wskaźniki, które umoŜliwiają ocenę efektywności wykorzystania przez przedsiębiorstwo zasobów majątkowych to wskaźniki........................................................................................ Wskaźniki, które charakteryzują zysk na tle wielkości, które przyczyniły się do jego powstania to wskaźniki........................................................................................................... Wskaźniki, które określają stopień finansowania przedsiębiorstwa przez kapitały obce i oceniają sytuację firmy w dłuŜszym okresie, to wskaźniki....................................................... …………………………………………………………………………………………………. Wskaźniki, które informują o zmianie danego zjawiska w czasie, to wskaźniki……………… …………………………………………………………………………………………………. Analiza pionowa bilansu polega na obliczeniu i interpretacji…………………………………. ………………………………………………………………………………………………….


Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) zapoznać się z materiałem nauczania 5.4.1, 2) przeanalizować rodzaje wskaźników analizy ekonomicznej, 3) uzupełnić arkusz ćwiczeniowy 17 właściwymi nazwami wskaźników, 4) przedyskutować propozycje w grupie, 5) zaprezentować wyniki na forum klasy.




56

Ćwiczenie 3 Na podstawie danych zawartych w arkuszu ćwiczeniowym 18 przeprowadź analizę

poziomu kosztów logistycznych w firmie X. Arkusz ćwiczeniowy 18

Wyszczególnienie Oznacz. Rok

bazowy wsk.

struktury Rok

badany wsk.

struktury Wskaźnik dynamiki

Przychody z całokształtu działalności

P 620000,00 X 840000,00 X

Koszty działalności K 560000,00 X 720000,00 X Koszty logistyczne w tym:

KL 90000,00 98000,00

− koszty fazy zakupu

KLZ 20000,00 22000,00

− koszty fazy produkcji

KLP 18000,00 20000,00

− koszty fazy dystrybucji

KLD 52000,00 56000,00



1) zapoznać się z materiałem nauczania 5.4.1, 2) przeanalizować dane zawarte w arkuszu ćwiczeniowym 18, 3) obliczyć wskaźniki dynamiki i struktury, 4) przedyskutować wyniki w grupie, 5) zaprezentować wnioski na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy: − kalkulator. Ćwiczenie 4

Sporządź bilans kosztów logistyki przedsiębiorstwa produkcyjnego i przeprowadź jego analizę.


Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) zapoznać się z materiałem nauczania 5.4.1, 2) nazwać koszty logistyczne występujące w przedsiębiorstwie produkcyjnym, 3) przyporządkować koszty logistyczne odpowiednim pozycjom w bilansie, 4) wybrać odpowiednie wskaźniki do analizy, 5) obliczyć i zinterpretować wskaźniki, 6) przedyskutować wyniki w grupie, 7) zaprezentować wnioski na forum klasy.

WyposaŜenie stanowiska pracy: − kalkulator.


57


Tak

Nie 1) wymienić dokumenty informujące o sytuacji majątkowej i finansowej

firmy? � �

2) rozróŜnić aktywa i pasywa w bilansie ? � � 3) obliczyć wynik finansowy przedsiębiorstwa ? � � 4) przyporządkować koszty logistyki poszczególnym elementom

struktury bilansu? � �

5) sporządzić bilans kosztów logistyki? � � 6) wymienić metody analizy bilansu? � � 7) rozróŜnić wskaźniki analizy ekonomicznej? � � 8) sporządzić wnioski z analizy bilansu kosztów logistyki? � �


58

Słowniczek podstawowych terminów i pojęć Audyt logistyczny – analiza procesów logistycznych w przedsiębiorstwie dotycząca oceny jakości tych procesów, sprawności technologii rozwiązań logistycznych a takŜe oznaczenie punktów krytycznych w procesach logistycznych. Bezpośrednia rentowność produktu DPP (Direct Product Profitability) – pozwala na obliczenie rzeczywistych kosztów i rentowności kaŜdego indywidualnego produktu w procesie przepływu od producenta aŜ do ostatecznego klienta. Koszt – wyraŜone w pieniądzu zuŜycie zasobów wynikające z realizacji zadań związanych z osiąganiem celów organizacji, w określonym czasie. Koszty logistyki – szczegółowa kategoria kosztów, oznaczająca pienięŜne odzwierciedlenie zuŜycia substancji majątkowej przedsiębiorstwa, wywołanego planowaniem, realizacją i kontrolą poza technologicznych procesów przemieszczeń w czasie i przestrzeni wszystkich form materiałów. Koszty logistyczne procesu zaopatrzenia – całokształt kosztów związanych z organizacją, realizacją dostawy i utrzymaniem zapasów materiałowych Logistyczne koszty stałe – koszty, które w pewnych granicach nie ulegają zmianie Logistyczne koszty zmienne – koszty, które zmieniają się proporcjonalnie do wielkości działalności logistycznej. Łańcuch dostaw – dynamiczny proces mający na celu skoordynowanie swobodnego przepływu dóbr a wraz z nimi informacji, środków finansowych, od miejsc pozyskania surowca do klienta. Łańcuch logistyczny – zorientowane na rynek sposoby myślenia i działania, które są przetwarzane w efektywną organizację procesów i stosunków z klientami i dostawcami, mające na celu eliminowanie wszystkich rodzajów działalności wpływających na wzrost kosztów bez zmiany wartości wyrobu i przyspieszenie przepływu informacji i towarów. Rachunek kosztów czynności ABC (Acrivity Based Costing) – polega na alokowaniu bezpośrednich i pośrednich kosztów organizacji do czynności zuŜywających zasoby organizacji, a następnie przypisaniu kosztów wykonania działań do produktów, klientów, lub kanałów dystrybucji zuŜywających te działania Tradycyjny rachunek kosztów logistyki – polega na budŜetowaniu kosztów rodzajowych i analizie ich odchyleń. JeŜeli rzeczywiście poniesione koszty są równe lub niŜsze od wartości z budŜetu, to oznacza to, Ŝe koszty są pod kontrolą, jeŜeli są wyŜsze to naleŜy znaleźć miejsce ich generowania. Zaopatrzenie to akt zakupu towarów i usług dla firmy lub w szerszym znaczeniu, to proces pozyskiwania dóbr i usług dla firmy. Zarządzanie łańcuchem dostaw – sposób analizowania i zarządzania sieciami logistycznymi


59

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ INSTRUKCJA DLA UCZNIA 1. Przeczytaj uwaŜnie instrukcję. 2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 4. Test zawiera 30 zadań. Do kaŜdego zadania dołączone są 4 moŜliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa. 5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki naleŜy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Zadania wymagają stosunkowo prostych obliczeń, które powinieneś wykonać przed wskazaniem poprawnego wyniku.

7. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 8. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóŜ jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. 9. Na rozwiązanie testu masz 60 min.

Powodzenia!

ZESTAW ZADA Ń TESTOWYCH

1. Do czynników wewnętrznych kształtujących koszty logistyki w firmie nie zaliczamy a) rozmiaru działalności. b) stopy podatków od nieruchomości. c) rodzaju działalności. d) stopnia złoŜoności struktury asortymentowej.

2. Koncepcja przedstawiania kosztów logistycznych, jako kosztów powiązanych, tak Ŝe

zmiana jednego kosztu powoduje zmianę innego kosztu, to a) koncepcja współzaleŜności kosztów. b) koncepcja kosztów globalnych. c) koncepcja unikania suboptymalizacji kosztów. d) koncepcja rachunku kosztów zmiennych.

3. Rachunek kosztów logistyki polegający na budŜetowaniu kosztów rodzajowych i analizie

ich odchyleń to a) rachunek kosztów działań. b) bezpośrednia rentowność produktu. c) tradycyjny rachunek kosztów logistyki. d) rachunek metodą ABC.

4. Koszty logistyczne według podstawowych kompleksów logistyki obejmują koszty

a) przepływu fizycznego, zapasów, procesów informacyjnych. b) zaopatrzenia, produkcji, zbytu. c) materialne, niematerialne, d) magazynowania i transportu.


60

5. Do logistycznych kosztów materialnych zaliczamy a) koszty pracy. b) usługi niematerialne. c) podatki od nieruchomości. d) amortyzację majątku trwałego.

6. Koszty które zmieniają się proporcjonalnie do wielkości działalności logistycznej to koszty

a) stałe. b) zmienne. c) względnie stałe. d) krańcowe.

7. Informacje o kosztach logistycznych amortyzacji budynków, majątku trwałego moŜna

uzyskać w dziale a) finansowo-księgowym. b) administracyjnym. c) kosztów i cen. d) technologicznym.

8. Koszty logistyczne w przekroju strukturalnym obejmują

a) fazy przepływu i miejsc powstawania kosztów, przekrój rodzajowy. b) koszty według podstawowych kompleksów logistycznych i według faz przepływu. c) fazy przepływu i miejsc powstawania, przekrój rodzajowy i podstawowe kompleksy

logistyczne. d) koszty według podstawowych kompleksów logistycznych, przekrój rodzajowy.

9. Analiza procesów logistycznych dotycząca oceny jakości ty procesów to

a) kontrola wstępna. b) audyt. c) controlling. d) rekontrola.

10. Dynamiczny proces koordynujący swobodny przepływ dóbr, informacji, środków

finansowych to a) transport. b) reklama. c) rynek. d) łańcuch logistyczny.

11. Metoda obliczania kosztów logistycznych pozwalająca na obliczaniu rzeczywistych

kosztów i rentowności produktu to metoda a) DPP. b) SCC. c) TCO. d) ABC.


61

12. MarŜę brutto w metodzie bezpośredniej rentowności obliczamy z zaleŜności a) koszty sprzedaŜy –. cena sprzedaŜy. b) cena sprzedaŜy – koszty sprzedaŜy. c) cena sprzedaŜy + koszty sprzedaŜy. d) koszty sprzedaŜy + cena sprzedaŜy.

13. Logistyczne koszty czynności łańcucha dostaw są sumą kosztów czynności

a) zaopatrzenia i produkcji. b) produkcji i dystrybucji. c) zaopatrzenia i dystrybucji. d) zaopatrzenia, produkcji i dystrybucji.

14. Do logistycznych kosztów utrzymania zapasów nie zaliczamy

a) kosztów magazynowania. b) kosztów ryzyka. c) kosztów amortyzacji samochodów. d) kosztów kapitałowych.

15. Analiza kosztów logistycznych polegająca na przypisaniu klientowi wszystkich kosztów,

które firma poniosła prowadząc z nim interesy to analiza a) bezpośredniej rentowności klienta. b) swot. c) szeregów czasowych i zmiennych logistycznych. d) wiarygodności kontrahentów.

16. Aktywa w bilansie firmy są sumą

a) aktywów trwałych i kapitału podstawowego. b) aktywów obrotowych, trwałych i kapitału własnego. c) aktywów trwałych i obrotowych. d) kapitału własnego i zapasów.

17. Analiza pionowa bilansu polega na obliczaniu i interpretacji

a) wskaźników dynamiki. b) wskaźników struktury. c) wskaźników tempa zmian. d) wskaźników płynności finansowej.

18. Wskaźniki informujące o szybkości zwrotu zaangaŜowanego w przedsiębiorstwie kapitału, to wskaźniki a) rentowności. b) płynności. c) zadłuŜenia. d) obrotowości.

19. Do czynników niezaleŜnych od przedsiębiorstwa wpływających na wysokość kosztów logistycznych zaliczamy a) stopień złoŜoności struktury produkcyjnej. b) złoŜoności fizycznego przepływu materiałów. c) opłaty ekologiczne. d) rodzaj działalności.


62

20. Metoda obliczania kosztów logistycznych polegająca na alokowaniu bezpośrednich i pośrednich kosztów do czynności to a) metoda globalna. b) rachunek kosztów działań. c) bezpośrednia rentowność produktu. d) rentowność klienta.

21 Do wydatków finansowych przedsiębiorstwa zaliczamy

a) podatki od nieruchomości i od środków transportu. b) straty z tytułu złej jakości. c) bonifikaty i upusty cenowe. d) straty z tytułu starzenia się zapasów.

22. Koszty logistyczne w przekroju rodzajowym obejmują koszty

a) zapasów i procesów informacyjnych. b) zaopatrzenia, produkcji i zbytu. c) czynników produkcji i utracone przychody pienięŜne. d) materialne, niematerialne, strat obciąŜających wynik finansowy.

23. Informacji o kosztach załadunku i opakowań naleŜy szukać w dziale

a) administracyjnym. b) kosztów i cen. c) sprzedaŜy i marketingu. d) energetycznym.

24. Na koszty procesów rzeczowych składają się koszty

a) transportu wewnętrznego surowców. b) opakowań. c) utrzymania zapasów dystrybucji. d) uŜywania materiałów.

25. Do kapitałów własnych w bilansie przedsiębiorstwa zaliczamy

a) zapasy. b) kapitał podstawowy. c) inwestycje krótkoterminowe. d) inwestycje długoterminowe.

26. Zysk ze sprzedaŜy w rachunku zysków i strat obliczamy według formuły

a) koszty działalności operacyjnej – przychód netto ze sprzedaŜy. b) koszty działalności operacyjnej + pozostałe przychody. c) przychody finansowe – koszty finansowe. d) przychód netto ze sprzedaŜy - koszty działalności operacyjnej.

27. Wskaźnik informujący o zdolności przedsiębiorstwa do terminowego regulowania bieŜących zobowiązań, to a) wskaźnik zadłuŜenia. b) wskaźnik sprawności działania. c) wskaźnik płynności finansowej. d) wskaźnik rentowności.


63

28. Zmienne logistyczne: zakupy i sterowanie produkcją w rachunku wyników przedsiębiorstwa, wpływają na a) koszty wyrobów sprzedanych. b) sprzedaŜ. c) koszty oprocentowania. d) wydatki na administrację.

29. Koszty logistyczne polityki zakupów wpływają w bilansie przedsiębiorstwa na

a) zapasy. b) płatności. c) zadłuŜenie. d) naleŜności.

30. Bezpośrednią rentowność produktu DPP obliczamy z zaleŜności

a) suma bezpośrednich kosztów produktu + skorygowana marŜa brutto. b) skorygowana marŜa brutto - suma bezpośrednich kosztów produktu. c) suma bezpośrednich kosztów produktu + koszty zakupu. d) skorygowana marŜa brutto - suma bezpośrednich kosztów produktu.


64

KARTA ODPOWIEDZI Imię i nazwisko……………………………………………………………. Sporządzanie rachunku kosztów zadań logistycznych przedsiębiorstwa w łańcuchu dostaw

Zakreśl poprawną odpowiedź, wpisz brakujące części zdania lub wykonaj rysunek.

Nr zadania

Odpowiedź Punkty

1. a b c d 2. a b c d 3. a b c d 4. a b c d 5. a b c d 6. a b c d 7. a b c d 8. a b c d 9. a b c d 10. a b c d 11. a b c d 12. a b c d 13. a b c d 14. a b c d 15. a b c d 16. a b c d 17. a b c d 18. a b c d 19. a b c d 20. a b c d 21. a b c d 22. a b c d 23. a b c d 24. a b c d 25. a b c d 26. a b c d 27. a b c d 28. a b c d 29. a b c d 30. a b c d

Razem:


65

6. LITERATURA 1. Chudy ST. Ekonomika przedsiębiorstw, eMPI2 , Poznań 2006 2. Ciesielski M. Instrumenty zarządzania logistycznego, PWE, W-wa 2006 3. Ciesielski M Logistyka w biznesie, PWE, W-wa 2006 4. Coyle John Zarządzanie logistyczne, PWE, W-wa 2003 5. Fertsch M Śłownik terminologii logistycznej, ILiM, Poznań 2003 6. Gołembska E Podstawy logistyki WNWSzK, Łódź 2006 7. Gołembska E. Kompendium wiedzy o logistyce, PWN, W-wa 2004 8. Gubała M Podstawy zarządzania magazynem w przykładach, ILiM”Poznań 2005 9. Kenneth L. Zakupy zaopatrzeniowe PEN, W-wa 2004 10. Korzeniowski A Opakowania w systemach logistycznych, „ILiM” , Poznań 2002 11. KrzyŜaniak S. Podstawy zarządzania zapasami w przykładach, „ILiM”, Poznań 2005 12. KrzyŜaniak S, Cyplik P. Zapasy magazynowe tom 1 Zapasy, „ILiM”, Poznań 2006 13. Kufel M Koszty przepływów materiałowych w przedsiębiorstwie przemysłowym, AE,

Wrocław 2000 14. Majewski J. Informatyka w magazynie, Instytut Logistyki i Magazynowania w ramach

serii „Biblioteka logistyka”, Poznań 2006 15. Majewski J. Informatyka dla logistyki, Instytut Logistyki i Magazynowania w ramach

serii „Biblioteka logistyka”, Poznań 2006 16. Niemczyk A . Zapasy magazynowe tom 2 Magazynowanie, „ILiM”, Poznań 2006 17. Nowicka-Skowron Efektywność systemów logistycznych, PWE, W-wa 2000 18. Skowronek Cz. Logistyka w przedsiębiorstwie, PWE, W-wa 2003 19. Twaróg J. Koszty logistyki przedsiębiorstw, „ILiM”, Poznań 2003 20. Twaróg J. Mierniki i wskaźniki logistyczne, „ILiM”, Poznań 2005 21. Praca zbiorowa Podstawy logistyki, , „ILiM” Poznań 2005 22. Praca zbiorowa,. Systemy logistyczne, Matulewski M ILiM”, Poznań 2006 23. Praca zbiorowa, Transport i spedycja. Stajniak M. ILiM”, Poznań 2000

Technik.logistyk 342[04] z1.06_u

Education

Transcript of Technik.logistyk 342[04] z1.06_u