Technik.logistyk 342[04] z2.02_u

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI

NARODOWEJ

Radosław Kacperczyk

Projektowanie i realizacja zadań logistycznych w gospodarce magazynowej 342[04].Z2.02

Poradnik dla ucznia Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy Radom 2007


1

Recenzenci: prof. zw. dr hab. inŜ. Krzysztof Chwesiuk dr Paweł Romanow Opracowanie redakcyjne: mgr Radosław Kacperczyk

Konsultacja: mgr inŜ. Halina Śledziona Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 342[04].Z2.02 ,,Projektowanie i realizacja zadań logistycznych w gospodarce magazynowej”, zawartego w programie nauczania dla zawodu technik logistyk. Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007


2

SPIS TREŚCI 1. Wprowadzenie 3 2. Wymagania wstępne 4 3. Cele kształcenia 5 4. Materiał nauczania 6

4.1. Podstawowe zagadnienia związane z gospodarką magazynową 6 4.1.1. Materiał nauczania 6 4.1.2. Pytania sprawdzające 22 4.1.3. Ćwiczenia 22 4.1.4. Sprawdzian postępów 24

4.2. Fazy magazynowania. Rozmieszczenie oraz przepływ towarów 25 4.2.1. Materiał nauczania 25 4.2.2. Pytania sprawdzające 38 4.2.3. Ćwiczenia 39 4.2.4. Sprawdzian postępów 41

4.3. Przestrzeń magazynowa. Urządzenia do składowania. Koszty magazynowe 42 4.3.1. Materiał nauczania 42 4.3.2. Pytania sprawdzające 53 4.3.3. Ćwiczenia 53 4.3.4. Sprawdzian postępów 56

5. Sprawdzian osiągnięć 57 6. Literatura 62


3

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy z zakresu projektowania i realizacji

zadań logistycznych w gospodarce magazynowej. W poradniku znajdziesz: − wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć juŜ ukształtowane,

abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika, − cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem, − materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do opanowania treści jednostki

modułowej, − zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy juŜ opanowałeś określone treści, − ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować

umiejętności praktyczne, − sprawdzian postępów, − sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi

opanowanie materiału całej jednostki modułowej, − literaturę.

Schemat układu jednostek modułowych

342[04].Z2 Logistyczne zarządzanie gospodarką

magazynową i zapasami

342[04].Z2.01 Projektowanie i realizacja zadań

logistycznych w gospodarce zapasami


logistycznych w gospodarce magazynowej


logistycznych w gospodarce opakowaniami

342[04].Z2.04 Sporządzanie rachunku kosztów zadań

logistycznych z zakresu gospodarki magazynowej


4

2. WYMAGANIA WST ĘPNE

Przystępując do realizacji programu nauczania jednostki modułowej powinieneś umieć: − przestrzegać przepisów bhp, ochrony przeciwpoŜarowej oraz ochrony środowiska, − posługiwać się instrukcjami i dokumentacją techniczną, − posługiwać się podstawowymi jednostkami miar i wag, − korzystać z róŜnych źródeł informacji, − obsługiwać komputer, − współpracować w grupie.


5

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć: − określić miejsca i zadania magazynów w systemach logistycznych, − sklasyfikować magazyny, − określić infrastrukturę magazynową, − zaplanować proces magazynowania, − opracować projekt technologiczno-organizacyjny magazynu, − zaprojektować wyposaŜenie magazynu, − zagospodarować przestrzeń składową magazynu, − przygotować strefy przyjęć i wydawania towarów, − przygotować strefę kompletacji towarów, − zastosować magazynowe systemy informatyczne, − zastosować technologię magazynowania opartą na automatycznej identyfikacji towarów, − dobrać urządzenia do automatycznej identyfikacji towarów współpracujące z systemem

informatycznym magazynu, − oznakować towar i opakowania kodami kreskowymi w systemie EAN oraz UCC, − zaprojektować system lokalizacji towaru, − obliczyć koszty magazynowania, − obsłuŜyć ładunek magazynowy zawierający towary niebezpieczne i Ŝywe zwierzęta, − skontrolować straty w procesach przemieszczania i przechowywania towarów, − zapewnić dostęp do informacji o lokalizacji towaru, − opracować wyniki oceny wskaźnikowej i procesowej pracy magazynu, − posłuŜyć się normami dotyczącymi magazynowania towaru.


6

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Podstawowe zagadnienia związane z gospodarką magazynową 4.1.1. Materiał nauczania

Przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy w gospodarce magazynowej. Mają one na celu zapewnienie ochrony Ŝycia i zdrowia pracowników przed

zagroŜeniami, z jakimi mogą się oni spotkać w trakcie wykonywania pracy. Przepisy bhp mogą dotyczyć między innymi zagroŜeń, które są związane z obiektami pracy, uŜywanymi maszynami, urządzeniami oraz narzędziami, organizacją pracy, oraz procesami pracy.

W ramach tego tematu w poradniku zostaną przedstawione podstawowe zagadnienia związane z przepisami bhp dotyczące: − procesu magazynowego, − transportu ręcznego, − transportu mechanicznego.

Proces magazynowy – w celu zapewnienia bezpieczeństwa procesu magazynowego powinny być spełnione następujące warunki: − dostarczane towary powinny być zapakowane, oznakowane i zabezpieczone

w odpowiedni sposób, − naleŜy korzystać wyłącznie z maszyn i urządzeń, które są dostosowane do

wykonywanych czynności ładunkowych oraz transportowych, − pomieszczenia magazynowe powinny posiadać odpowiednie ukształtowanie oraz

zagospodarowanie, zgodne ze stawianymi wymaganiami, − pracownicy magazynowi powinni posiadać odpowiednią wiedzę zgodną z powierzonymi

im zadaniami, − pracownicy powinni być wyposaŜeni w odpowiednie narzędzia, maszyny i urządzenia

zgodne z ich kwalifikacjami i zadaniami im powierzonymi. W przypadku dostarczenia do magazynu jednostek ładunkowych uszkodzonych

w wyniku nieprawidłowego załadunku lub złego ich zabezpieczenia, ładunku w opakowaniach zbiorczych lub transportowych niezgodnych z przyjętymi wymaganiami lub towarów, które są zaliczane do substancji niebezpiecznych, a nie zostały odpowiednio oznaczone i magazyn nie jest przygotowany do gromadzenia tego typu ładunków, to towary takie mogą stanowić bezpośrednie zagroŜenie bezpieczeństwa ludzi obsługujących magazyn.

Transport ręczny – do prac związanych z transportem ręcznym naleŜą: − podnoszenie – polega na przemieszczeniu towaru z niŜszego poziomu na wyŜszy.

Wykonywane jest w płaszczyźnie pionowej, jednak w praktyce wiąŜe się z reguły z pewnym przemieszczeniem w płaszczyźnie poziomej,

− dźwiganie – polega na podniesieniu towaru z jednoczesnym jego przemieszczeniem, jednak na odległość nie przekraczającą 2 metrów,

− przenoszenie – polega na podniesieniu towaru z jednoczesnym jego przemieszczeniem na odległość większą niŜ 2 metry. Przy wykonywaniu przenoszenia naleŜy szczególną uwagę zwrócić na następujące zasady:

− naleŜy trzymać przenoszony ładunek moŜliwie blisko ciała, − podnoszony ładunek powinien być na wysokości od dłoni do barków, − naleŜy unikać szybkiego tempa podnoszenia, − naleŜy minimalizować ruchy tułowia, − ładunek naleŜy przenosić na opuszczonych rękach,


7

− naleŜy unikać przenoszenia ładunków, które m. in. ograniczają widzenie oraz mają przemieszczający się środek cięŜkości.

Ręczne przemieszczanie ładunków o masie, która przekracza dopuszczalne normy, jest zabronione. W tabeli 1 przedstawiono normy dotyczące transportu ręcznego dla dorosłych męŜczyzn.

Tabela 1. Normy indywidualne transportu ręcznego dla dorosłych męŜczyzn [3, s. 123]

Sposób podnoszenia przenoszenia lub przewoŜenia

Maksymalna masa [kg] Uwagi

Ręczne przenoszenie cięŜaru: − przy pracy stałej − przy pracy dorywczej − na wysokości do 4 m − na odległość do 25 m

30 50 30 30

Niedopuszczalne jest ręczne przenoszenie przedmiotów o masie przekraczającej 30kg na wysokość powyŜej 4m lub na odległość przekraczającą 25 m

Ręczne przetaczanie przedmiotów o kształtach okrągłych po: − terenie poziomym − pochylni

300 50

Podczas przemieszczania przedmiotów oburącz, składowa siły, mierzona równolegle do podłoŜa, uŜytej przez pracownika do zapoczątkowania ruchu przedmiotu nie moŜe przekraczać: − przy pchaniu 300 N − przy ciągnięciu 50 N

Przemieszczanie materiałów szkodliwych i niebezpiecznych

25 (dotyczy masy

całkowitej)

Niedopuszczalne jest noszenie szklanych balonów z kwasami lub innymi cieczami Ŝrącymi na plecach lub przed sobą. Balony powinny być przewoŜone na specjalnych wózkach. W wyjątkowych przypadkach mogą być przenoszone przez dwóch pracowników w wytrzymałych koszach z uchwytami

PrzewoŜenie na taczkach jednokołowych: − po twardej powierzchni do

8% pochylenia oraz do 200 m

− do nieutwardzonej powierzchni do 8% pochylenia oraz do 200 m

(łącznie z masą wózka)

100

75

PrzewoŜenie na wózkach 2 -, 3- i 4-kołowych − po twardej powierzchni do

5% pochylenia − do 8% pochylenia oraz na

odległość do 200 m


450

350

PrzewoŜenie wózkami szynowymi: − po torach do 2% pochylenia − po torach do 4% pochylenia

oraz na odległość do 400 m


600

400

Odległość między pojedynczymi wózkami na pochyleniach torów powinna wynosić co najmniej 25 m, a pomiędzy zestawami złoŜonymi z kilku wózków 50 m


8

W tabeli 2 przedstawiono normy dotyczące transportu ręcznego dla dorosłych kobiet.

Tabela 2. Normy indywidualnego transportu ręcznego dla dorosłych kobiet [3, s. 124] Sposób podnoszenia

przenoszenia lub przewoŜenia Maksymalna

masa [kg] Uwagi

Ręczne przenoszenie cięŜaru: - przy pracy stałej - przy pracy dorywczej (do 4 razy na godzinę w czasie zmiany roboczej)

12 3 20 5

dla kobiet w ciąŜy i w okresie karmienia dla kobiet w ciąŜy i w okresie karmienia

Ręczne przenoszenie pod górę: - przy pracy stałej - przy pracy dorywczej (do 4 razy na godzinę w czasie zmiany roboczej)

8 2 15 4

Po pochyleniach i schodach, których kąt nachylenia przekracza 30, a wysokość 5 m dla kobiet w ciąŜy i w okresie karmienia dla kobiet w ciąŜy i w okresie karmienia

PrzewoŜenie na taczkach jednokołowych: - po twardej powierzchni do 2% pochylenia - po powierzchni nierównej

(łącznie z masą taczki)

50 12,5 30 7,5


PrzewoŜenie na wózkach 2 -, 3- i 4-kołowych - po twardej powierzchni do 2% pochylenia - po powierzchni nierównej

(łącznie z masą taczki)

80 20 48 12


Transport mechaniczny – do tego rodzaju transportu wykorzystywane są środki

z napędem silnikowym. Do najwaŜniejszych wymogów eksploatacyjnych związanych z transportem mechanicznym moŜna zaliczyć: − stan techniczny urządzeń transportowych – powinien być co najmniej dobry, − stan techniczny nawierzchni – powinien być dobry, − pracownicy obsługujący dane środki transportu powinni mieć odpowiednie do

wykonywanych zadań kwalifikacje oraz uprawnienia, − do wyposaŜenia urządzeń transportu pionowego naleŜy stosować tylko atestowane

materiały, − odpowiednie oświetlenie, − sprawna sygnalizacja.

W trakcie korzystania ze środków transportu wewnętrznego zakazane jest:

− uŜywanie łańcuchów oraz lin, które są uszkodzone lub posiadają nieodpowiednią wytrzymałość,

− korzystanie z łańcuchów bądź lin, które są zamocowane w niewłaściwy sposób, − przebywanie pracowników, pod ładunkiem znajdującym się w powietrzu, − przewoŜenie ładunków, które nie są dostosowane do platformy ładunkowej wózka, − uŜywanie wózków na powierzchniach o niesprawdzonej wytrzymałości podłoŜa, − uŜywanie wózków na podłoŜach o wytrzymałości mniejszej niŜ wymagana, − obciąŜenie wózka ponad jego dopuszczalną ładowność bądź udźwig, − uŜywanie wózka na niestabilnych lub śliskich podłoŜach,


9

− przejeŜdŜanie przez bramy lub drzwi wjazdowe, w przypadku jeśli prześwit ponad górną krawędzią wózka lub głową kierowcy – jeśli wystaje ona ponad górną krawędź wózka – jest mniejsza niŜ 20 cm,

− przewoŜenie nie zabezpieczonego skutecznie ładunku, naraŜając go na upadek, zsunięcie lub wysypywanie się ze środka transportu. PoniŜej zostaną przedstawione podstawowe zasady obowiązujące podczas składowania

towarów: − dla kaŜdego rodzaju składowanego towaru naleŜy określić:

− miejsce jego składowania, − sposób składowania, − dopuszczalną wysokość składowania,

− masa składowanego ładunku nie moŜe przekraczać dopuszczalnego obciąŜenia urządzeń do składowania,

− masa ładunku oraz urządzeń wykorzystywanych do jego składowania nie moŜe przekraczać dopuszczalnego obciąŜenia podłóg oraz stropów, na których wykonywane jest składowanie,

− informacje dotyczące obciąŜenia stropów, podłóg oraz urządzeń do składowania powinny być czytelne i umieszczone w widocznym miejscu,

− najniŜej powinny być składowane przedmioty łatwo tłukące się, preparaty sklasyfikowane jako niebezpieczne, oraz ładunki o największej masie,

− przy piętrzeniu ładunków w stosy naleŜy zapewnić ich stabilność, − palety które uległy uszkodzeniu muszą zostać wycofane z uŜycia.

Przepisy przeciwpoŜarowe – obowiązek zapewnienia ochrony przeciwpoŜarowej

w magazynie spoczywa na jego właścicielu lub uŜytkowniku. Powinny być spełnione następujące podstawowe warunki:

− spełnienie wymagań przeciwpoŜarowych do których moŜna zaliczyć: − wymagania budowlane, − wymagania instalacyjne, − wymagania technologiczne,

− zapewnienie odpowiedniego wyposaŜenia oraz utrzymanie w sprawności urządzeń oraz instalacji sygnalizacyjno-alarmowych,

− wyposaŜenie magazynu w odpowiednie urządzenia gaśnicze, oraz inne urządzenia ratownicze i instalacje poŜarowe zgodne z normami i przepisami,

− zapewnienie osobom znajdującym się w magazynie bezpieczeństwa i moŜliwości ewakuacji w przypadku wystąpienia zagroŜenia poŜarowego,

− przygotowanie magazynu do przeprowadzenia akcji ratowniczej, − ustalenie sposobu postępowania na wypadek powstania poŜaru lub innego zagroŜenia.

Magazyn powinien być wyposaŜony w następujące środki techniczne mające na celu

zapewnienie bezpieczeństwa przeciwpoŜarowego: − przeciwpoŜarowe instalacje sygnalizacyjno-alarmowe – ich celem jest automatyczne

wykrywanie oraz przekazanie informacji o zaistniałym poŜarze, − stałe i półstałe urządzenia gaśnicze – urządzenia stałe składają się z pompowni, własnego

zbiornika środka gaśniczego, rurociągów, oraz urządzeń doprowadzających środek gaśniczy bezpośrednio do miejsc przeznaczenia. Urządzenia stałe róŜnią się od półstałych, tym, Ŝe stałe są umieszczone w danym obiekcie magazynowym, zaś te drugie


10

znajdują się na zewnątrz budynku, a środek gaśniczy dostarczany jest przez jednostki straŜy poŜarnej,

− instalacje hydrantów przeciwpoŜarowych – instalacje tego typu bazują na wewnętrznej sieci wodociągowej, która doprowadzona jest do hydrantów, czyli zaworów wodnych, obudowanych szafką i wyposaŜonych w wąŜ tłoczny,

− podręczny sprzęt gaśniczy – do tej grupy sprzętu zaliczane są narzędzia, przyrządy, oraz aparaty, które uruchamiane są w sposób ręczny. MoŜna do nich zaliczyć np.: gaśnice, hydronetki, koce gaśnicze, beczki z wodą, topory, siekiery i inne,

− przeciwpoŜarowe wyłączniki prądu – wykorzystywane są do odcinania dopływu prądu do wszystkich obwodów. Wyjątkiem są tutaj urządzenia i instalacje wykorzystywane w trakcie gaszenia poŜaru,

− urządzenia do usuwania dymów i gazów poŜarowych – zadaniem tego typu urządzeń jest przeciwdziałanie deformacji pokrycia dachu oraz zniszczenia jego konstrukcji. Do tych urządzeń moŜna zaliczyć np.: klapy dymowe, systemy odciągowe, kurtyny, klapy przeciwpoŜarowe-odcinające,

− oświetlenie awaryjne – celem takiego oświetlenia jest umoŜliwienie łatwego opuszczenia budynku magazynowego po zaniku oświetlenia podstawowego,

− sprzęt i urządzenia ratownicze – moŜna do nich zaliczyć przedmioty, urządzenia, maszyny oraz narzędzia, które są na stałe związane z budynkiem magazynowym. MoŜna do nich zaliczyć drabiny, sprzęt ochronny dróg oddechowych, zewnętrzne schody ewakuacyjne i inne,

− oznakowanie przeciwpoŜarowe magazynu – znaki te moŜna podzielić na znaki informacyjne i ewakuacyjne. Ich zadaniem jest zapewnienie wizualnej informacji dotyczącej przebiegu wyznaczonej drogi ewakuacyjnej. Ochrona środowiska – podstawowym aktem prawnym dotyczącym ochrony środowiska

jest ustawa „Prawo ochrony środowiska” z 27 kwietnia 2001 roku. ZagroŜenie środowiska związane z gospodarką magazynową przewaŜnie wynika z magazynowania substancji chemicznych oraz materiałów niebezpiecznych. Ze względu na niebezpieczeństwo występujące podczas ich składowania wymagane są specjalne warunki ich przechowywania. Mogą one dotyczyć następujących zagadnień: − wykorzystania specjalnego rodzaju budowli magazynowej, − wydzielenia odpowiedniej przestrzeń w magazynie, − wykorzystania odpowiednich – specjalnie do tego celu przygotowanych opakowań, − wykorzystania specjalnych urządzeń do składowania, − wykorzystania odpowiednich środków do transportu wewnętrznego, − stworzenia specjalnych warunków mikroklimatycznych, − wykonania odpowiednio wykonanych instalacji.

Dla wytwarzanych na terenie Polski substancji chemicznych oraz materiałów

niebezpiecznych zostały ustanowione normy. Określono w nich między innymi: − warunki pakowania – w ramach tej normy zawiera ona rodzaje opakowań

jednostkowych, zbiorczych, transportowych. Określono w niej zasady obowiązujące podczas formowania jednostek ładunkowych, rodzaje stosowanych palet, sposób układania i zabezpieczania ładunków. Zawarte są w niej równieŜ sposoby oznakowania opakowań,

− warunki przechowywania – w ramach tej normy podano charakterystykę pomieszczeń magazynowych, takich jak: rodzaj magazynu, warunki mikroklimatyczne, wymagania wentylacyjne. Określono w niej zasady obowiązujące podczas składowania opakowań


11

i jednostek ładunkowych. Zawarte są w niej równieŜ takie informacje jak: sposób układania pod względem rodzajów, odległości stosów od grzejników, okien, ścian, sposób oznakowania regałów, zbiorników oraz wymagania instalacyjne oraz przyrządy pomiarowe. Na terenie magazynu powinny znajdować się tak zwane karty charakterystyki

niebezpiecznych substancji chemicznych. Zawierają one charakterystykę substancji niebezpiecznej oraz rodzaj i rozmiary stwarzanego przez nią zagroŜenia. Informacje w niej zawarte określają równieŜ wpływ środka chemicznego na środowisko, dalsze jego losy w środowisku oraz produkty, jakie powstają w wyniku jego rozkładu.

Magazyn jest jednym z elementów tworzących cały system logistyczny. Według polskiej normy definicję magazynu moŜna przedstawić następująco:

Magazyn jest to jednostka funkcjonalno-organizacyjna, przeznaczona do magazynowania dóbr materialnych (zapasów) w wyodrębnionej przestrzeni budowli magazynowej według ustalonej technologii, wyposaŜona w odpowiednie urządzenia i środki techniczne, zarządzana i obsługiwana przez zespół ludzi. Z definicji moŜna wywnioskować, iŜ magazyn składa się z kilku podstawowych elementów: − zapasy do których moŜna zaliczyć: materiały, surowce, półfabrykaty, towary, wyroby

gotowe, − określona przestrzeń, do której moŜna zaliczyć budowlę, obszar czy urządzenie, − wyposaŜenie techniczne do którego moŜna zaliczyć sprzęt uŜywany do składowania,

przemieszczania, przeładunku zapasów, a takŜe sprzęt kompletacyjny, konfekcjonujący, informatyczny, kontrolno-pomiarowy, zabezpieczający, ochronny,

− personel magazynu, do którego zaliczamy kierowników, pracowników administracyjnych oraz magazynowych, posiadających odpowiednie kwalifikacje, umiejętności i uprawnienia,

− organizacja – jest to zakres oraz zasady i sposoby funkcjonowania magazynu. Magazyn swoją rolę zaczyna odgrywać juŜ w początkowej fazie procesu gospodarczego

u producenta lub hodowcy. Odgrywa on znaczącą rolę aŜ do momentu, gdy klient, jako ostateczny konsument, nabywa pewne określone dobro. Z tego powodu odgrywa on znaczącą rolę w całym procesie logistycznym. Związane jest to równieŜ z koniecznością zaspokojenia potrzeb określanych w logistyce jako priorytetowe. MoŜna do nich zaliczyć: − koordynację popytu i podaŜy w określonym terminie i miejscu, − minimalizację kosztów utrzymania i gromadzenia zapasów, − utrzymanie i wspomaganie procesów produkcyjnych, − wspomaganie działalności związanej z marketingiem, − optymalizację kosztów niedoboru i utraty korzyści. Na rysunku 1 przedstawiono elementy sieci logistycznej.


12

Rys. 1. Elementy sieci logistycznej [opracowanie własne]

Wpływ na lokalizację poszczególnych elementów sieci logistycznej ma przede

wszystkim popyt rynkowy na określone dobra, w miejscu najdogodniejszym zarówno dla dostawcy jak i dla klienta. Wybór miejsca powinien zapewniać gwarancję najkorzystniejszego wyniku finansowego w skali całego przedsiębiorstwa.

Do wyboru lokalizacji poszczególnych elementów sieci logistycznej wykorzystuje się odpowiednie metody: − metodę graficzną, którą stosuje się w przypadku wyznaczenia pojedynczych lokalizacji, − metodę algorytmiczną, którą stosuje się w przypadku wyznaczania wielu lokalizacji.

Magazyn jest systemem w skład, którego moŜna zaliczyć trzy zasoby. Zostały one przedstawione na rysunku 2.

Rys. 2. Zasoby wchodzące w skład systemu magazynowego [opracowanie własne]

Zasoby przedstawione na rysunku 2 mają zapewnić prawidłową realizację funkcji

występujących oraz realizowanych w magazynie. Funkcje te zostały przedstawione na rysunku 3.

Obiekty przeładun-

-kowe

Magazyny

Centra logistyczne

Elementy sieci

logistycznej

Zasoby materialne - przestrzeń - narzędzia

pracy

Zasoby ludzkie − umiejętności

pracowników − moŜliwości pracowników

Zasoby finansowe - budŜet

MAGAZYN


13

Rys. 3. Rodzaje funkcji realizowanych w magazynie [opracowanie własne]

Do zadań, jakie są realizowane w magazynie, moŜna przede wszystkim zaliczyć:

− składowanie towaru – występuje ono w kaŜdym czasie, w którym ładunek pozostaje bez ruchu. Zasadnicza idea składowania związana jest jednak z przechowywaniem towarów w odpowiednich dla niego warunkach. Do takich warunków moŜna zaliczyć:

− temperaturę, − wilgotność powietrza, − czystość powietrza, − ochronę przed kradzieŜą itp. Podczas realizowania funkcji składowania ładunków szczególną uwagę naleŜy zwrócić na materiały niebezpieczne oraz przechowywanie Ŝywych zwierząt. WiąŜe się to z zapewnieniem szczególnych warunków bezpieczeństwa magazynowanym materiałom niebezpiecznym. Temat ten został poruszony w części dotyczącej przepisów związanych z ochroną środowiska. Przechowywanie Ŝywych zwierzą związane jest z zapewnieniem im szczególnych warunków określonych w ustawie o ochronie praw zwierząt.

− działania manipulacyjne – są to działania, które przewaŜnie są związane z przyjmowaniem i wydawaniem towarów. Z działaniami tego typu mamy do czynienia, zawsze podczas przemieszczania ładunków oraz w trakcie zmiany ich postaci.

Rodzaje magazynów – magazyny moŜna podzielić na wiele rodzajów. UzaleŜnione jest

to od stosowanego do tego celu kryterium. PoniŜej zostaną przedstawione rodzaje magazynów w zaleŜności od następujących kryteriów: − od wpływu otoczenia,

czynności

ewidencyjne

załadunek

wydawanie towarów

odbiorcom

tworzenie jednostki

transportowej

kontrolowa-

nie zamówienia

kompletacja zamówień

przemieszczanie do

miejsc kompletacji zamówień

przemie- -szczanie

wewnętrzne

formowanie ładunku, ułoŜenie

w miejscu składowania

rozładunek i przyjęcie

przygotowa-nie przyjęcia

dostawy

Funkcje

magazynowe


14

− od przeznaczenia, − od postaci ładunków, − od wymogów składowania, − od mobilności, − od rodzaju zapasów.

Jako podstawowy podział magazynów, moŜna przyjąć ten, który zaleŜny jest od wpływu otoczenia. Na rysunku 4 przedstawiono rodzaje magazynów biorące pod uwagę właśnie to kryterium.

Rys. 4. Rodzaje magazynów zaleŜnych od wpływu otoczenia [opracowanie własne]

Magazyny otwarte – do budowli magazynowych otwartych moŜemy między innymi

zaliczyć: − place składowe – są to miejsca równieŜ nazywane składowiskami, ten rodzaj, od

poprzedniego róŜni się zastosowaną nawierzchnią. W tym przypadku są to miejsca o nawierzchni twardej, o grubości ponad 12 cm, o wytrzymałości na ściskanie powyŜej 100 MPa, przy najbardziej niekorzystnych warunkach zawilgocenia nawierzchni. Magazyny półotwarte – do budowli magazynowych półotwartych moŜemy między

innymi zaliczyć: − zasieki – są to miejsca nazywane przegrodami wybudowane w postaci pionowych,

pełnych lub aŜurowych ścian oporowych. W tego typu magazynach przechowywane są najczęściej materiały sypkie,

− wiaty – są to miejsca, których głównym zadaniem jest ochrona przechowywanych zapasów przed róŜnymi opadami atmosferycznymi oraz nasłonecznieniem. Wiaty mogą występować w formie osłoniętych lub nieosłoniętych,

− zbiorniki otwarte – są to budowle posiadające ściany oraz dno. Mogą one występować jako jedno lub wielokomorowe. Magazyny tego typu nie posiadają jednak przykrycia i mogą one występować w postaci naziemnej, nadziemnej, całkowicie lub częściowo zagłębionej. Magazyny zamknięte – do budowli magazynowych zamkniętych moŜemy między innymi

zaliczyć: − zbiorniki zamknięte – są to budowle całkowicie zabudowane, mogą one występować

w postaci jedno lub wielokomorowej. Magazyny tego typu mogą być podziemne, naziemne lub nadziemne,

− zasobniki – są to budowle nazywane bunkrami. Mogą one występować jako jedno lub wielokomorowe. Ich cechą charakterystyczną jest dno w kształcie leja. Stosunek wysokości komory do wysokości rzutu poziomego jest niewielki. Magazyny tego typu znalazły zastosowanie w składowaniu materiałów sypkich luzem,

− silosy – są to budowle występujące jako jedno lub wielokomorowe. Ich cechą charakterystyczną jest równieŜ dno w kształcie leja, jednak stosunek wysokości komory

Rodzaje magazynów zaleŜne od wpływu otoczenia

magazyny otwarte

magazyny półotwarte

magazyny zamknięte


15

do wysokości rzutu poziomego jest duŜe. Magazyny tego typu znalazły zastosowanie w składowaniu materiałów sypkich luzem,

− budynki magazynowe – są to budowle zamknięte, które posiadają wydzielone pomieszczenia przeznaczone do składowania zapasów. Magazyny tego typu mogą występować w postaci budowli podziemnych, przyziemnych, parterowych, piętrowych, wielopiętrowych.

Na rysunkach od 5 do 9 przedstawiono przykładowe podziały magazynów według

róŜnych kryteriów. Na rysunku 5 przedstawiono rodzaje magazynów w zaleŜności od ich przeznaczenia.

Rys. 5. Rodzaje magazynów w zaleŜności od przeznaczenia [opracowanie własne]

Na rysunku 6 przedstawiono rodzaje magazynów uwzględniające postać ładunków, jakie

są przechowywane w magazynie.

Rys. 6. Rodzaje magazynów w zaleŜności od postaci ładunków [opracowanie własne]

Na rysunku 7 przedstawiono rodzaje magazynów uwzględniające wymogi składowania

ładunków.

Rys. 7. Rodzaje magazynów w zaleŜności od wymogów składowania [opracowanie własne]

Rodzaje magazynów w zaleŜności od ich przeznaczenia

magazyny przemysłowe

magazyny spedycyjne

magazyny sieci dystrybucji

magazyny celne

magazyny usługowe

magazyny rezerw państwowych

magazyny rolnicze

Rodzaje magazynów zaleŜnych od postaci ładunków

magazyny jednostek ładunkowych

magazyny ładunków zbiornikowych

place składowe

Rodzaje magazynów w zaleŜności od wymogów składowania

magazyny materiałów niebezpiecznych

magazyny specjalistyczne


16

Na rysunku 8 przedstawiono rodzaje magazynów uwzględniające ich mobilność.

Rys. 8. Rodzaje magazynów w zaleŜności od mobilności [opracowanie własne]

Na rysunku 9 przedstawiono przykładowe rodzaje magazynów uwzględniające rodzaj

przechowywanych w nich ładunków.

Rys. 9. Przykładowe rodzaje magazynów w zaleŜności od rodzaju przechowywanych ładunków

[opracowanie własne]

Projektowanie magazynów – podlega ogólnie stosowanym zasadom projektowania. MoŜna tutaj wyróŜnić dwie reguły projektowania: − przechodzenie od ogółu do szczegółu, − przechodzenie od szczegółu do ogółu.

Podstawowym zagadnieniem poruszanym podczas projektowania magazynów jest wielkość i szybkość przepływu zapasów przez magazyn. Czynnikiem decydującym, który narzuca określone zagospodarowanie przestrzeni w magazynie jest jego kubatura wewnętrzna. Określana jest ona mianem zespołu ograniczeń budowlanych. W innym przypadku projektowania moŜna oprzeć się na załoŜonej przestrzeni docelowej jego pojemności. Największe znaczenie jednak bez względu na zagadnienia poruszane podczas projektowania magazynu ma trafność prognozowania. PoniŜej przedstawiono model wykorzystywany podczas projektowania magazynu, który zawiera fazy, zakres kalkulacji oraz badanie poprawności załoŜeń. Obejmuje on następujące punkty: − wykonanie zestawienia aktualnego stanu zapasów oraz przeprowadzenie prognozy ich

zmian, − wykonanie analizy zapasów, biorąc pod uwagę prędkość ich przepływu,

Rodzaje magazynów w zaleŜności od mobilności

magazyny stacjonarne

magazyny ruchome - polowe

Rodzaje magazynów w zaleŜności od rodzaju zapasów

magazyny surowcowe

magazyny produkcyjne

magazyny opakowań

magazyny odpadów

magazyny wyrobów

handlowych

magazyny produktów produkcji w toku

magazyny materiałów pomocni-

-czych

magazyny ubiorów

ochronnych i sprzętu ochrony osobistej

magazyny części

zamiennych


17

− określenie wymagań dotyczących składowania i przechowywania zapasów, − określenie podziału stref składowania, biorąc pod uwagę stawiane wymagania, − wykonanie analizy częstości operacji oraz prędkości przepływu zapasów przez magazyn, − określenie wyposaŜenia w sprzęt do składowania oraz wysokości ich piętrzenia zapasów, − określenie wstępnego wyboru środków i urządzeń przeładunkowych oraz maszyn do

czynności kompletacyjnych, − wykonanie planu zagospodarowania przestrzeni oraz powierzchni magazynu, biorąc pod

uwagę obowiązujące normy i przepisy, − wykonanie spisu ograniczeń oraz zmian ograniczających działanie, − wykonanie kalkulacji potrzebnego sprzętu technicznego oraz zatrudnienia, − wykonanie analizy i oceny projektu magazynu, biorąc pod uwagę moŜliwości stanu

zagospodarowania oraz sprawdzenie poziomu wykorzystania jego przestrzeni, − wykonanie modelu kalkulacji kosztów, − określenie kosztów wdroŜenia lub inwestycji, − wykonanie analizy i oceny projektu, biorąc pod uwagę potrzeby inwestora, − w przypadku wystąpienia niezgodności, naleŜy usunąć wykryte nieprawidłowości, − wykonanie harmonogramu realizacji, − wykonanie instrukcji pracy magazynu, − wdroŜenie oraz realizacja.

Program magazynowania – moŜna określić jako plan zamierzonej działalności.

Najczęściej zawiera on zbiór wytycznych lub zaleceń określających w sposób kompleksowy i jednoznaczny cel, środki, czynności oraz metody, dzięki którym wykonywanie procesów magazynowych przebiega w sposób prawidłowy i sprawny.

W programie magazynowania zawarte są informacje dotyczące: − stanu zapasów magazynowych – do których moŜna zaliczyć:

− liczbę składowanych grup towarowych, − strukturę składowanych grup towarowych, − wielkość stanów (zapasów) magazynowych, − postać fizyczną przechowywanych towarów, − warunki przechowywania zapasów,

− ruchu zapasów – do których moŜna zaliczyć: − postać fizyczną towarów w momencie przyjęcia i wydania z magazynu, − wskaźnik pokrycia zapotrzebowania zapasu, − częstość pobrań danego towaru znajdującego się w magazynie, − strukturę przyjęć, kompletacji oraz wydań, − sposób w jaki towar jest dostarczany i odbierany z magazynu, − wymagania czasowe, np. godziny pracy magazynu. Podczas analizy programu magazynowania ustalane są grupy towarów według poniŜej

podanych kryteriów: − rodzaju wymaganej przestrzeni magazynowej – dotyczy to wyboru rodzaju magazynu,

w którym dana grupa ma być przechowywana. Mogą to być np. magazyny otwarte, półotwarte lub zamknięte,

− wymaganych warunków klimatycznych panujących w magazynach zamkniętych – dotyczy to wymaganej temperatury przechowywania oraz wilgotności powietrza,

− postaci fizycznej ładunków, − selektywności zapasu – która określana jest jako iloraz liczby jednostek ładunkowych

w zapasie grupy towarowej i liczby pozycji towarów w danej grupie,


18

− liczby (częstości) pobrań towarów, − wielkości wydań towarów, − wskaźnika pokrycia zapasem.

Nadzorowanie magazynu – zadaniem pracodawcy jest opracowanie gospodarki

magazynowej. Ma to na celu ustalenie właściwej organizacji, zapewnienie odpowiednich środków działania, kontroli oraz nadzoru. Powinny zostać opracowane odpowiednie zarządzenia wewnętrzne zawierające zakres oraz formę kontroli gospodarki magazynowej. Zarządzenie takie powinno między innymi zawierać następujące informacje: − dział lub stanowisko pracy, w ramach którego będzie przeprowadzana kontrola

w magazynie, − zakres oraz przedmiot przeprowadzanej kontroli, − sposób przeprowadzenia kontroli, − sposób sprawowania nadzoru przez kierownictwo przedsiębiorstwa, nad poprawnością

przeprowadzanej kontroli. Kierownik komórki nadzorującej magazyn, powinien przeprowadzać kontrolę

pomieszczeń magazynowych. W kaŜdej takiej kontroli powinien przekazać pracodawcy: − notkę o przystosowaniu magazynu do właściwości przechowywanych w nim ładunków, − propozycje, które mają na celu usprawnienie pracy w magazynie.

Pracodawca, ponosi odpowiedzialność za obieg dokumentacji magazynowej. Zobowiązany jest równieŜ do: − przygotowania instrukcji dotyczących:

− zasad sporządzania dokumentacji, − obiegu dokumentacji magazynowej, − ewidencji ruchu zapasów,

− przeprowadzenia szkolenia w tym zakresie pracowników, − opracowania dla personelu szczegółowych zakresów czynności, − przeprowadzania regularnych kontroli prawidłowego sporządzania i obiegu

dokumentacji. Pracodawca, zgodnie z przepisami związanymi z bezpieczeństwem i higieną pracy,

zobowiązany jest między innymi do: − ochrony Ŝycia i zdrowia pracowników poprzez zapewnienie im bezpiecznych

i higienicznych warunków pracy, − dbania o odpowiedni stan pomieszczeń i wyposaŜenia technicznego, − dbania o sprawność środków ochrony indywidualnej i zbiorowej.

RównieŜ obowiązkiem pracodawcy jest zabezpieczenie przed zagroŜeniem poŜarowym. W tym celu podejmowane są między innymi następujące działania:

− naleŜy przestrzegać wszelkich przepisów dotyczących wymagań przeciwpoŜarowych: budowlanych, instalacyjnych, technologicznych,

− urządzenia, wyposaŜenie, instalacje sygnalizacyjno-alarmowe, sprzęt gaśniczy, sprzęt i urządzenia ratunkowe naleŜy bezwzględnie utrzymywać w pełnej sprawności,

− osobom przebywającym w magazynie naleŜy zapewnić moŜliwie szybką ewakuację w momencie wystąpienia zagroŜenia,

− naleŜy zaplanować tok postępowania w przypadku wystąpienia poŜaru, klęski Ŝywiołowej lub innego zagroŜenia. Odpowiedzialność w magazynie – moŜna wyróŜnić trzy rodzaje odpowiedzialności

pracownika. Są to:


19

− odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną pracodawcy – w tym przypadku moŜemy wyróŜnić dwa rodzaje takiej odpowiedzialności: odpowiedzialność kontraktową i odpowiedzialność deliktową. Z odpowiedzialnością kontraktową mamy do czynienia w sytuacji, gdy szkoda powstała w wyniku niewykonania lub nienaleŜytego wykonania przedmiotu zobowiązania. Z odpowiedzialnością deliktową mamy do czynienia w sytuacji, gdy szkoda powstała w wyniku złamania powszechnego zakazu nie szkodzenia innym,

− odpowiedzialność materialna pracownika za powierzone mienie – w tym przypadku mamy do czynienia z konsekwencjami materialnymi ponoszonymi przez pracownika w wyniku powstałej szkody, która powstała z jego winy. W przypadku odpowiedzialności w magazynie, wyróŜniane są trzy jej formy. Są to:

− odpowiedzialność jednostkowa – w tego rodzaju odpowiedzialności obowiązek naprawienia szkody ponosi jedna osoba,

− odpowiedzialność wspólna – w tego rodzaju odpowiedzialności obowiązek naprawienia szkody w powierzonym mieniu spoczywa na wszystkich pracownikach magazynu,

− odpowiedzialność „szczególna” – w tego rodzaju odpowiedzialności obowiązek naprawienia szkody spoczywa na pracownikach z wyłączeniem jednak tych osób, które podlegają odpowiedzialności wspólnej,

− odpowiedzialność porządkowa – w tym przypadku mamy do czynienia z odpowiedzialnością pracownika związaną, z naruszeniem jego obowiązków, wynikających z regulaminu pracy. Odpowiedzialność ta dopuszcza moŜliwość stosowania kar dyscyplinarnych takich jak upomnienie czy nagana oraz kar pienięŜnych. MoŜe być ona stosowania niezaleŜnie od odpowiedzialności materialnej. Personel magazynowy – jest to zespół osób, wykonujących pracę bezpośrednio związaną

z obsługą i działalnością magazynu. Na rysunku 10 przedstawiono najczęściej spotykane stanowiska pracy występujące w magazynie. Ilość osób na danych stanowiskach oraz ich róŜnorodność uzaleŜniona jest od wielkości magazynu, wielkości realizowanego obrotu, wyposaŜenia, stopnia mechanizacji prac, a przede wszystkim od branŜy, w jakiej firma działa.


20

Rys. 10. Przykładowe stanowiska występujące w magazynie [opracowanie własne]

Przed kaŜdym pracownikiem magazynu stawiane są odpowiednie wymagania oraz

zadania, które przez dane osoby powinny być realizowane. PoniŜej zostaną przedstawione podstawowe i najwaŜniejsze zadania kaŜdej grupy naleŜącej do personelu magazynowego.

Kierownik magazynu – moŜe być to równieŜ stanowisko przeznaczone dla kierownika zespołu magazynów. Zadaniem osoby zajmującej powyŜsze stanowisko jest zapewnienie odpowiednich warunków pracy w wyniku, których następuje prawidłowa realizacja zadań. Sprawuje on równieŜ nadzór oraz koordynuje wykonywanie prac przez podległy mu personel. Do jego zadań naleŜy zapewnienie warunków pracy, które są zgodne z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy obowiązującymi w danej jednostce. Do jego obowiązków moŜna równieŜ zaliczyć sprawowanie nadzoru i koordynowanie współpracy z innymi działami (komórkami) danego przedsiębiorstwa. Jego zadaniem jest takŜe sprawdzenie i kontrola efektywności funkcjonowania podległej jednostki.

Magazynier – osoba zatrudniona na tym stanowisku ponosi odpowiedzialność materialną za znajdujące się w magazynie zapasy oraz za przekazane do uŜytkowania mienie firmy. Jednym z głównych zadań realizowanych na tym stanowisku jest koordynowanie pracy podległych pracowników. W zakresie obowiązków magazyniera jest przyjmowanie oraz wydawanie zapasów zgodnie ze stosowanymi dokumentami magazynowymi (przyjęcia i wydania). Osoby zatrudnione na tym stanowisku odpowiedzialne są za odpowiednie dobieranie środków transportu wewnętrznego, które są wykorzystywane w magazynie. Jego zadaniem jest równieŜ prowadzenie ewidencji stanu i przepływu zapasów, oraz innych rejestrów, które są wymagane przez obowiązujące przepisy prawne. Jego zadaniem jest równieŜ kontrolowanie zgodności stanów magazynowych, oraz nadzorowanie przestrzegania przez pracowników zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

Pracownik do spraw ewidencji magazynowej. Głównym zadaniem osoby zatrudnionej na tym stanowisku jest prowadzenie dokumentacji dotyczącej obrotu towarów w magazynie. Do

pracownik ochrony

robotnik

magazynowy

konserwator

zapasów

konserwator

urządzeń magazyno-

-wych

dyspozytor transportu

dyspozytor urządzeń transportu

wewnętrznego

operator urządzeń transportu

wewnętrznego

pracownik ds.

ewidencji magazynowej

magazynier

kierownik magazynu

Personel

magazynowy


21

jej obowiązków naleŜy równieŜ kontrolowanie oraz analiza stanu zapasów znajdujących się w magazynie. Jej zadaniem jest takŜe sporządzanie raportów dotyczących zapasów.

Operator urządzeń transportu wewnętrznego. Głównym zadaniem osoby zatrudnionej na tym stanowisku jest obsługa powierzonych mu urządzeń transportowych. Do jej obowiązków naleŜy równieŜ przeprowadzanie bieŜących kontroli stanu technicznego oraz prawidłowości działania urządzenia. Do obowiązków operatora moŜna równieŜ zaliczyć zabezpieczenie powierzonych urządzeń przed uŜyciem przez osoby nieupowaŜnione.

Dyspozytor urządzeń transportu wewnętrznego – osoba zatrudniona na tym stanowisku odpowiedzialna jest za prowadzenie rejestru urządzeń transportu wewnętrznego, które znajdują się na stanie danego magazynu. Zadaniem dyspozytora jest przeprowadzenie kontroli sprawności urządzeń, które przyjmowane są na stan magazynowy. Do jego obowiązków naleŜy równieŜ nadzorowanie wszelkich prac związanych z utrzymaniem pełnej sprawności tych urządzeń. Do dyspozytora naleŜy dysponowanie środkami transportu wewnętrznego. Odpowiedzialny jest on równieŜ za prowadzenie dokumentacji związanej z eksploatacją urządzeń wykorzystywanych w magazynie.

Dyspozytor transportu – osoba zatrudniona na tym stanowisku odpowiedzialna jest za prowadzenie wykazu środków słuŜących do transportu, które są przypisane do danego magazynu. Do jego obowiązków naleŜy rozdzielanie środków transportowych przeznaczonych do wykonania konkretnych zadań. Jest to takŜe osoba odpowiedzialna za kontakty z innymi firmami transportowymi w ramach odbioru i nadawania przesyłek. Dyspozytor transportu zajmuje się równieŜ nadzorowaniem pracy środków transportowych oraz sporządzaniem dokumentów przewozowych.

Konserwator urządzeń magazynowych – podstawowym zadaniem osoby zatrudnionej na tym stanowisku jest przeprowadzanie przeglądów stanu technicznego urządzeń znajdujących się w ewidencji magazynu. Sprawuje on takŜe kontrolę nad prawidłowością eksploatacji tych urządzeń. Jego obowiązkiem jest przeprowadzanie konserwacji zgodnie z instrukcją producenta. Do jego zadań naleŜy równieŜ przeprowadzanie bieŜących napraw urządzeń, a takŜe ich zabezpieczenie w przypadku wyłączenia z eksploatacji.

Konserwator zapasów – podstawowym zadaniem osoby zatrudnionej na tym stanowisku jest rozkonserwowywanie, konserwowanie oraz przekonserwowywanie zapasów, zgodnie z odpowiednimi wymaganiami oraz ustalonym harmonogramem. W przypadku zapasów zakonserwowanych, do obowiązków konserwatora naleŜy równieŜ przeprowadzanie okresowych oraz bieŜących przeglądów zapasów.

Robotnik magazynowy – zadaniem osób zatrudnionych na tym stanowisku jest wykonywanie prac poleconych związanych z przemieszczaniem, kompletacją oraz pakowaniem zapasów. Do ich obowiązków naleŜy równieŜ utrzymanie porządku w pomieszczeniach magazynowych.

Pracownik ochrony – podstawowym zadaniem osób zatrudnionych na tym stanowisku jest sprawowanie nadzoru nad dostępem do magazynu osób upowaŜnionych. Do osób tych naleŜy równieŜ kontrola osób i środków transportu opuszczających oznaczony teren. Ma to na celu zapobieganie nielegalnemu wywoŜeniu zapasów z magazynu. Ich zadaniem jest takŜe sprawdzenie zabezpieczenia pomieszczeń po zakończeniu pracy.

W przypadku powstania niedoborów magazynowych, rozróŜniane są dwa rodzaje winy, uzaleŜnione od przyczyn ich powstania. Zaliczmy do nich: − wina nieumyślna – niedobory w magazynie mogą być spowodowane lekkomyślnością

lub raŜącym niedbalstwem pracowników magazynu, − wina umyślna – niedobory w magazynie powstają w wyniku kradzieŜy lub są efektem

świadomego działania pracowników magazynu na szkodę pracodawcy.


22

W przypadku niewykonania lub niewłaściwego wykonania przez pracownika zleconych obowiązków pracowniczych, ponosi on odpowiedzialność materialną według określonych zasad w granicach rzeczywistej straty poniesionej przez pracodawcę.

4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie warunki muszą być spełnione w celu zapewnienia bezpieczeństwa procesu

magazynowego? 2. Jakie zasady występują podczas prac związanych z transportem ręcznym? 3. Jakie są wymogi eksploatacyjne związane z urządzeniami transportu mechanicznego? 4. Jakie zasady obowiązują podczas składowania towarów? 5. Jakie środki techniczne mają na celu zapewnienie bezpieczeństwa przeciwpoŜarowego? 6. Jakie elementy wchodzą w skład magazynu? 7. Jakie są elementy sieci logistycznej? 8. Jakie metody wykorzystuje się do wyboru lokalizacji poszczególnych elementów sieci

logistycznej? 9. Jakie zasoby wchodzą w skład systemu magazynowania? 10. Jakie funkcje są realizowane w magazynie? 11. Jakie są kryteria podziału magazynów? 12. Jakie są rodzaje magazynów? 13. Jakie są zasady projektowania magazynowego? 14. Jakie są fazy procesu projektowania magazynowego? 15. Jakie informacje zawiera program magazynowania? 16. Jakie są formy odpowiedzialności w magazynie? 17. Jakie stanowiska pracy mogą występować w magazynie? 18. Jakie są rodzaje odpowiedzialności materialnej?

4.1.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1 Zaprojektuj program magazynowania zawierający cel, środki, metody oraz czynności,

które zapewnią prawidłowy przebieg procesów magazynowych w przedsiębiorstwie zajmującym się sprzedaŜą hurtową obuwia.

Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zgromadzić materiały i narzędzia do wykonania ćwiczenia, 2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp i ergonomii pracy, 3) zaplanować tok postępowania, 4) przygotować program magazynowania, zawierający cel, środki, metody oraz czynności

zapewniające prawidłowy przebieg procesów magazynowych w przedsiębiorstwie zajmującym się sprzedaŜą hurtową obuwia,

5) przeprowadzić analizę ćwiczenia, 6) zaprezentować pracę na forum grupy.

WyposaŜenie stanowiska pracy: − papier formatu A4, − przybory do pisania, linijka, ołówek.


23

Ćwiczenie 2 W postaci tabeli przedstaw rodzaje magazynów ze względu na róŜne kryteria, określ

cechy charakterystyczne kaŜdego z nich. Podaj po 5 przykładów materiałów, składowanych w kaŜdym z nich.


1) zgromadzić materiały i narzędzia do wykonania ćwiczenia, 2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp i ergonomii pracy, 3) zaplanować tok postępowania, 4) przedstawić w postaci tabeli rodzaje magazynów ze względu na róŜne kryteria, 5) określić cechy charakterystyczne kaŜdego z nich, 6) podać po 5 przykładów towarów, składowanych w kaŜdym z rodzajów magazynów, 7) przeprowadzić analizę ćwiczenia, 8) zaprezentować pracę na forum grupy.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

− papier formatu A4, − przybory do pisania, linijka, ołówek − stanowisko z dostępem do Internetu. Ćwiczenie 3

Przedstaw w postaci diagramu hierarchię stanowisk w magazynie. Określ zadania, jakie są stawiane przed osobami zatrudnionymi na danych stanowiskach. Określ oraz scharakteryzuj rodzaje oraz zakres odpowiedzialności w magazynie, biorąc pod uwagę zajmowane przez daną osobę stanowisko.


1) zgromadzić materiały i narzędzia do wykonania ćwiczenia, 2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp i ergonomii pracy, 3) zaplanować tok postępowania, 4) przedstawić w postaci diagramu hierarchię stanowisk w magazynie, 5) określić zadania stawiane przed osobami zatrudnionymi na danych stanowiskach, 6) określić i scharakteryzować rodzaje i zakres odpowiedzialności w magazynie

uwzględniając zajmowane stanowisko, 7) przeprowadzić analizę ćwiczenia, 8) zaprezentować pracę na forum grupy.

WyposaŜenie stanowiska pracy: − papier formatu A4, − przybory do pisania, linijka, ołówek, − stanowisko z dostępem do Internetu.


24

4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz: Tak

Nie

1) określić warunki jakie muszą być spełnione w celu zapewnienia bezpieczeństwa procesu magazynowego?

�

�

2) określić zasady występujące podczas prac związanych z transportem ręcznym?

�

�

3) określić wymogi eksploatacyjne związane z urządzeniami transportu mechanicznego?

�

�

4) określić zasady obowiązujące podczas składowania towarów? � � 5) rozróŜnić środki techniczne mają na celu zapewnienie

bezpieczeństwa przeciwpoŜarowego? �

�

6) określić elementy wchodzące w skład magazynu? � � 7) określić elementy sieci logistycznej? � � 8) rozróŜnić metody wykorzystywane do wyboru lokalizacji

poszczególnych elementów sieci logistycznej? �

�

9) rozróŜnić zasoby wchodzące w skład systemu magazynowania? � � 10) rozróŜnić funkcje realizowane w magazynie? � � 11) określić kryteria podziału magazynów? � � 12) określić rodzaje magazynów? � � 13) określić zasady obowiązujące w projektowaniu magazynowym? � � 14) określić fazy procesu projektowania magazynowego? � � 15) określić formy odpowiedzialności w magazynie? � � 16) rozróŜnić rodzaje odpowiedzialności materialnej? � �


25

4.2. Fazy magazynowania. Rozmieszczenie oraz przepływ towarów

4.2.1. Materiał nauczania

Struktura oraz przeznaczenie magazynu w głównej mierze decyduje o moŜliwościach realizacji czterech podstawowych faz magazynowania. Podstawowe fazy magazynowania przedstawiono na rysunku 11.

Rys. 11. Podstawowe fazy magazynowania [opracowanie własne]

Do podstawowych faz magazynowania moŜna zaliczyć:

Przyjmowanie – jest to operacja polegająca na przyjmowaniu do magazynu dóbr materialnych. Rozpoczyna się ona od momentu ich dostarczenia. Dostawa moŜe być realizowana z zewnątrz lub z wewnątrz. W momencie dostarczenia dóbr następuje ich rozładunek przy wykorzystaniu środków transportu wewnętrznego oraz urządzeń przeładunkowych. Jednym z ostatnich etapów fazy przyjmowania jest kontrola jakościowa oraz ilościowa. Po jej zakończeniu materiał jest przyjmowany formalnie na stan magazynu i przekazany do składowania. Istnieją dwa rodzaje przyjęcia: − przyjęcie zewnętrzne – polega na przyjęciu ładunków od zewnętrznego dostawcy, − przyjęcie wewnętrzne – polega na przyjęciu ładunków od wewnętrznego dostawcy

w ramach danego zakładu. Przyjmowanie towarów na magazyn związane jest z wykonywaniem szeregu czynności. Zostały one przedstawione na rysunku 12.

przyjmowanie

kompletacja

wydawanie

składowanie

Podstawowe fazy magazynowania


26

Rys. 12. Zadania wykonywane w trakcie operacji przyjmowania [opracowanie własne]

Rozładunek – w trakcie realizacji tego zadania wykorzystywane są posiadane przez

przedsiębiorstwo, środki transportu wewnętrznego. Na przebieg rozładunku ma wpływ postać dostarczonego ładunku, rodzaj środka transportu, i typ frontu przeładunkowego. W niektórych przypadkach rozładunek moŜe być wykonywany tylko ręcznie.

Sortowanie – w trakcie wykonywania tego zadania następuje podział ładunków na grupy, według ich podobieństw fizycznych.

W przypadku wykonywania tej operacji, znaczącą rolę odgrywają warunki przechowywania danej grupy towarów. W tym wypadku towary trafiają do odpowiednich miejsc składowania w magazynie.

Identyfikacja – w trakcie wykonywania tego zadania następuje jednoznaczne rozpoznanie towaru. Oprócz rozpoznania nazwy towaru, znaczącą rolę odgrywa takŜe określenie kodu, producenta, daty produkcji, terminu waŜności, numeru serii, deklarowanej ilości. W niektórych przypadkach danych identyfikujących moŜe być znacznie więcej. ZaleŜy to od specyfiki danego asortymentu.

Kontrola jakościowa i ilościowa – w trakcie realizacji tego zadania przeprowadzana jest kontrola przyjmowanych towarów. Obejmuje ona następujące czynności: − sprawdzenie poprawności asortymentowej dostawy z zamówieniem lub z dokumentami

towarzyszącymi dostawie, − sprawdzenie zgodności ilościowej towarów z zamówieniem lub z dokumentami

towarzyszącymi dostawie, − sprawdzenie jakości dostawy.

Przygotowanie towarów do składowania – w trakcie realizacji tego zadania mogą być wykonywane następujące przykładowe czynności: przeładowanie do odpowiednich pojemników, odpowiednie ich oznakowanie itp. Przekazywanie dostawy do strefy składowania – w trakcie realizacji tego zadania następuje przewiezienie towaru, przez pracowników ze strefy przyjmowania do strefy składowania.

przekazywanie

dostawy do strefy

składowania

przygotowanie

towarów do składowania

kontrola

ilościowa i jakościowa

identyfikacja

sortowanie

rozładunek

Przyjmowanie przekazanie towarów do

strefy kompletacji


27

Towar moŜe być równieŜ odbierany ze strefy przyjmowania, przez pracowników ze strefy składowania.

Składowanie – jest to operacja polegająca na czasowym przechowywaniu dóbr materialnych na terenie magazynu. Dobra te są umieszczane w odpowiednim miejscu magazynu w sposób usystematyzowany. W tym przypadku naleŜy zwrócić szczególną uwagę na warunki przechowywania materiałów. Do takich warunków moŜna zaliczyć czystość powietrza, odpowiednią temperaturę przechowywania, wymagania dotyczące ograniczonego dostępu itp. W związku z powyŜszym, kaŜdy materiał musi być umieszczony w takim miejscu przestrzeni magazynowej, aby było to zgodne z warunkami jego przechowywania. Podstawowe zadania realizowane w ramach procesu składowania przedstawione zostały na rysunku 13.

Rys. 13. Zadania wykonywane w trakcie operacji składowania [opracowanie własne]

Odbiór towarów ze strefy przyjęć – w trakcie realizacji tego zadania następuje

dostarczenie towaru do strefy składowania przez pracowników tej strefy, ale tylko w przypadku, jeśli towar nie jest dostarczany przez pracowników strefy przyjęć.

Rozmieszczenie towarów w strefie składowania – w trakcie realizacji tego zadania następuje rozmieszczenie towarów w takich częściach magazynu, które spełniają warunki ich przechowywania. Rozmieszczenie towarów uzaleŜnione jest od następujących przykładowych czynników: − wymaganych warunków przechowywania, − typu jednostki ładunkowej wykorzystywanej do składowania, − technologii składowania, − parametrów obrotu poszczególnych grup towarowych.

W praktyce istnieją dwa systemy rozmieszczania towarów. Pierwszy sposób polega na samodzielnym wybieraniu przez pracownika miejsca umieszczenia ładunku. Następnie pracownik powinien zarejestrować miejsce odłoŜenia tego towaru w systemie informatycznym, w celu późniejszej, łatwej lokalizacji danego towaru. W drugim sposobie rozmieszczenia towarów, wykonanie tego zadania jest wspomagane przez system

przekazanie towarów do

strefy kompletacji

okresowa kontrola

przechowywa- -nie towarów

rozmieszczenie

towarów w strefie

składowania

odbiór

towarów ze strefy przyjęć

Składowanie


28

komputerowy. System określa drogę, jaką naleŜy przebyć aby pozycje towarów zostały umieszczone we właściwych miejscach. OdłoŜenie towaru na miejsce jego składowania powinno zostać potwierdzone np. przez odczytanie jego kodu kreskowego.

Przechowywanie towarów – wykonanie tego zadania właściwie ogranicza się do zapewnienia i utrzymania wymaganych warunków przechowywania.

Przekazanie towarów do strefy kompletacji – wykonanie tego zadania występuje tylko w przypadku wydzielonej na terenie magazynu strefy kompletacji. W ramach wykonania tego zadania towar pobierany jest ze strefy składowania w celu uzupełnienia zapasu w strefie kompletacji.

Kompletowanie – jest to operacja polegająca pobraniu z zapasów zgromadzonych

w magazynie takich materiałów i w takiej ilości, jakie wynikają z realizowanego zamówienia. Ze skompletowanych materiałów tworzona jest jednostka lub jednostki ładunkowe. Kompletowanie moŜe odbywać się w miejscu jak i poza miejscem składowania. Podstawowe zadania realizowane w ramach procesu kompletacji przedstawione zostały na rysunku 14.

Rys. 14. Zadania wykonywane w trakcie operacji kompletowania [opracowanie własne autora]

Przygotowanie jednostek ładunkowych dla potrzeb kompletacji – w trakcie realizacji tego

zadania pracownicy mają zapewniony najszybszy i bezpośredni dostęp do pobieranych towarów. Towar, który jest pobierany moŜe mieć róŜnoraką postać – opakowania zbiorczego, jednostkowego lub jednostki ładunkowej jednorodnej. Podczas wykonywania procesu kompletacji przygotowanie jednostki ładunkowej moŜe polegać na rozfoliowaniu paletowej jednostki ładunkowej lub teŜ ulokowaniu opakowań zbiorczych w kanałach regałów przepływowych. Jednostki ładunkowe mogą zostać przygotowane do pobierania opakowań jednostkowych poprzez otwarcie opakowania zbiorczego oraz przełoŜenia opakowań jednostkowych do odpowiednich pojemników.

Kompletowanie zamówień – w trakcie realizacji tego zadania kompletowanie moŜe odbywać się w strefie składowania lub kompletacji. MoŜe się ono odbywać według zamówień

przemieszcze- -nie do strefy

wydań

pakowanie i formowania jednostek

transportowych

kontrola ilościowa

kompletowanie

zamówień

przygotowanie jednostek

ładunkowych dla potrzeb kompletacji

Kompleto-

-wanie


29

bądź według asortymentu. W trakcie wykonywania komplementacji wykorzystywane są metody: człowiek do towaru lub towar do człowieka.

Kontrola ilościowa – w trakcie realizacji tego zadania przeprowadzona kontrola potwierdza kompletność stworzonej jednostki ładunkowej, oraz zgodność ze złoŜonym zamówieniem. Kontrola prowadzona jest przede wszystkim pod kątem asortymentu oraz ilości, ale moŜe takŜe dotyczyć np. numeru partii, serii produkcyjnej czy terminu waŜności. Po pozytywnym wyniku kontroli następuje formowanie i oznakowanie jednostki ładunkowej zgodnie z wymaganiami odbiorcy.

Pakowanie i formowanie jednostek transportowych – w trakcie realizacji tego zadania przygotowywane są i formowane jednostki transportowe. Pakowanie towaru ma zapewnić jego ochronę przed otoczeniem, a w niektórych przypadkach opakowanie ma chronić otoczenie przed szkodliwym działaniem towaru. Tworzenie jednostek transportowych pozwala w sposób efektywny wykorzystać środki transportu, a takŜe ma zapewnić jego łatwe przemieszczanie. Skompletowane oraz utworzone jednostki transportowe są następnie przekazywane do strefy wydań. NaleŜy zwrócić uwagę, iŜ zadania związane z pakowaniem formowaniem jednostki ładunkowej moŜe być wykonywane w strefie wydań.

Wydawanie – jest to operacja będąca ostatnią fazą procesu magazynowania. Polega ona

na wydawaniu zapasów będących na stanie magazynowym, na podstawie zamówień. Operacja ta jest potwierdzona odpowiednim dokumentem przekazania dóbr. WyróŜnia się dwa rodzaje wydania: − wydanie zewnętrzne – jest to wydanie towaru z magazynu zewnętrznemu odbiorcy.

W tym przypadku wykorzystywane są środki transportu zewnętrznego, − wydanie wewnętrzne – jest to wydanie towaru z magazynu wewnętrznemu odbiorcy

w ramach jednego przedsiębiorstwa. W tym przypadku dostawa towaru odbiorcy moŜe być wykonana przy wykorzystaniu wewnętrznych środków transportu, jednak w przypadku, gdy odbiorca znajduje się w innej lokalizacji niŜ magazyn, mogą zostać wykorzystane środki transportu zewnętrznego.

Podstawowe zadania realizowane w ramach procesu wydawania przedstawione zostały na rysunku 15.

Rys. 15. Zadania wykonywane w trakcie operacji wydawania [opracowanie własne]

Załadunek ładunku

Kontrola wydania

Pakowanie i formowanie jednostek

transporto- -wych

Wydawanie


30

Pakowanie i formowanie ładunków transportowych – w trakcie realizacji tego zadania następuje pakowanie i formowanie jednostek transportowych, które powstały w procesie kompletowania i operacje te nie zostały wykonane w poprzedniej fazie. Zadanie to przebiega w taki sam sposób jak zostało to opisane w fazie kompletacji.

Kontrola wydania – w trakcie realizacji tego zadania następuje sprawdzenie przygotowanego towaru wraz z dołączonymi dokumentami wydania. Kontroli podlega kompletność jednostek transportowych oraz zgodność ich przygotowania oraz oznakowania z wymaganiami odbiorcy.

Załadunek ładunku – przejście do tego zadania następuje dopiero po pozytywnym wyniku kontroli. Na tym etapie następuje grupowanie jednostek ładunkowych w partie wydań według kierunków, tras i odbiorców. Załadunek uzaleŜniony jest między innymi od następujących czynników: postaci ładunku, rodzaju środka transportowego oraz typu frontu przeładunkowego.

Analiza ABC – jest to narzędzie mające na celu podział zapasów na grupy, wobec których zaleca się stosowanie odmiennej polityki odnawiania zapasów. Polega ona na wyodrębnieniu z rozpatrywanego zbioru materiałów trzech grup mających następujące udziały: − grupa A – udziały zazwyczaj sięgają 80%, − grupa B – udziały zazwyczaj sięgają 15%, − grupa C – udziały zazwyczaj sięgają 5%. Do przykładowych kryteriów stosowanych w analizie ABC naleŜą: − wartość obrotu, − marŜa, − wartość zapasu, − wielkość wydań − częstość pobrań. W gospodarce magazynowej wykorzystywane są wyniki dwóch ostatnich kryteriów tj. wielkości wydań i częstości pobrań.

Wielkość wydań – analiza ABC wykonana według tego kryterium pozwala na dokonanie zróŜnicowania towarów uwzględniając wielkość przepływu na wyjściu z magazynu.

Częstość pobrań – analiza ABC wykonana według tego kryterium pozwala określić rozmieszczenie towarów w strefie, w której wykonywana jest kompletacja towarów lub w miejscu wydawania całych jednostek ładunkowych.

Rozmieszczenie zapasu towarów – ma ono znaczący wpływ na organizację pracy w magazynie. Od prawidłowości rozmieszenia towarów w magazynie zaleŜy: − pracochłonność realizowanych procesów, − wielkość wymaganej przestrzeni składowania, − efektywne zarządzanie magazynem.

Wpływ na rozmieszczenie towarów w magazynie ma wiele czynników. PrzewaŜnie uzaleŜnione są one od specyfiki działalności przedsiębiorstwa. Podstawowe czynniki brane pod uwagę w procesie rozmieszczania towarów przedstawiono na rysunku 16.


31

Rys. 16. Czynniki wpływające na rozmieszczenie towarów w magazynie [opracowanie własne]

Na rysunku przedstawiono dziewięć przykładowych czynników wpływających na

rozmieszczenie towaru w magazynie. Jednak pierwsze cztery są najistotniejsze. PoniŜej zostaną one przedstawione bardziej szczegółowo. − wymagane warunki przechowywania – kaŜdy towar, który zostaje umieszczony

w magazynie musi mieć zapewnione właściwe warunki przechowywania. Są one określane przez parametry, do których moŜna na przykład zaliczyć wilgotność i temperaturę powietrza. Szczególnie naleŜy zwrócić uwagę na warunki przechowywania materiałów niebezpiecznych oraz Ŝywych zwierząt,

− typ jednostki ładunkowej w składowaniu – czynniki brane pod uwagę wpływające na sposób rozmieszczania ładunków to między innymi: moŜliwość piętrzenia w stosy, rodzaj nośnika oraz właściwości (gabaryty i masa) jednostki ładunkowej,

− sposób przypisania miejsc składowania – w chwili obecnej stosowane są dwie metody przypisywania miejsc składowania. Są to:

− metoda stały, miejsc składowania – w metodzie tej, kaŜdy towar ma ściśle określone miejsce przechowywania. Do zalet tej metody naleŜy przejrzystość zagospodarowania strefy składowania oraz łatwość odszukania danego towaru. Metoda ta wymaga jednak duŜej przestrzeni składowania,

− metoda wolnych miejsc składowania – w metodzie tej, towar moŜe być umieszczony w dowolnym miejscu, które nie jest zajęte. W tym przypadku naleŜy jednak brać pod uwagę inne czynniki mające wpływ na rozmieszczenie zapasów takie jak: wymagania przechowalnicze, typ jednostki ładunkowej czy wielkość obrotu grupy towarowej. Do zalet tej metody moŜna zaliczyć lepsze wykorzystanie przestrzeni strefy składowania w porównaniu z metodą poprzednią. Wykorzystanie tej metody wymaga jednak zastosowania odpowiedniego systemu informatycznego.

IX. zastosowanie pomocniczych

urządzeń magazynowych

VIII. przynaleŜność do określonego

wyrobu

VII. odbiorcy

VI. dostawcy

V. grupy

asortymentowe

IV. obrót

towarów

III. metody

przypisania miejsc

składowania

II. typ jednostki ładunkowej

I. warunki

przechowywa- -nia

Czynniki mające wpływ

na rozmieszczenie

towarów w magazynie


32

Przepływ towarów – określany jest jako kierunek i droga przemieszczania towarów w magazynie, uwzględniając sekwencję ich rozmieszczenia. O kierunku przepływu towaru decyduje realizowany proces magazynowy. Droga przemieszczenia przebiega ze strefy przyjęć, do strefy składowania, następnie kompletacji (jeśli istnieje), kończąc swoją drogę w strefie wydań. Na rysunku 17 przedstawiono przykład przepływu materiału w magazynie w układzie workowym.

Rys. 17. Przykład przepływu towarów przez magazyn o układzie workowym [3, s. 98]

Przepływ informacji – w trakcie procesów realizowanych w magazynie, nieodłącznym

staje się przepływ informacji. Jest on realizowany i nierozerwalnie związany z przepływem towarów w procesie magazynowym. Do cech charakteryzujących przepływ informacji moŜna zaliczyć: − występuje on przed, równolegle oraz po przepływie towarów – są to wszelkie informacje

związane z przepływem towaru, poczynając od rozpoczęcia danego procesu a kończąc na potwierdzeniu jego zakończenia,

− posiada źródło powstania oraz odbiorców – informacja powstaje w danym miejscu i moŜe posiadać wielu odbiorców, do których jest adresowana,

− posiada formę i treść – to one decydują o przydatności jej wykorzystania, − wykorzystywane są odpowiednie nośniki informacji – do nośników informacji

wykorzystywanych w magazynie moŜna między innymi zaliczyć: dokumenty papierowe, sieć komputerową, sieć telefoniczną, komunikacja radiową,

− następuje on w określonym czasie – informacja powstaje w określonym czasie. W procesie magazynowym istotną rolę odgrywa czas utworzenia informacji, jej przekazania oraz odbioru. Dokumentacja magazynowa – na rysunku 18 przedstawiono przykładowe rodzaje

dokumentów stosowanych w magazynie.

Rys. 18. Dokumentacja magazynowa [opracowanie własne]

Dokumentacja magazynowa

Dokumentacja organizacyjna magazynu

Dokumentacja obrotów magazynowych

Instrukcja magazynowa

Regulamin pracy magazynu

Dokumenty przychodowe

Dokumenty rozchodowe

Pz

Pw Zw

Mm Rw Wz

Mm


33

Na rysunku oznaczono następujące dokumenty: − Pz – przyjęcie zewnętrzne, − Pw – przyjęcie wewnętrzne, − Mm – przesunięcie międzymagazynowe, − Zw – zwrot wewnętrzny, − Rw – wydanie wewnętrzne, − Wz – wydanie zewnętrzne.

Na rysunku 19 przedstawiono przykładowy dokument przyjęcia zewnętrznego towaru na magazyn.

Rys 19. Przykładowy dokument Pz przyjęcia asortymentów do magazynu [4 s. 132]

Na rysunku 20 przedstawiono przykładowy dokument wydania zewnętrznego towaru

z magazynu.

Rys 20. Przykładowy dokument Wz wydania asortymentów do magazynu [4, s. 132]

Magazynowe systemy informatyczne – coraz większe znaczenie w zarządzaniu

procesami magazynowymi odgrywają systemy informatyczne, w skrócie określane MSI. Zadaniem tych systemów jest wspomaganie zarządzania procesami magazynowymi, do których moŜna zaliczyć: − realizację przepływu towaru, − kontrolę przepływu towaru, − sterowanie przepływem towaru,


34

− dostarczanie informacji o przepływie towarów, − tworzenie dokumentacji towarzyszącej wykonywanym procesom w magazynie. − Wśród tego typu systemów moŜna wyróŜnić dwa rodzaje. Są to: − samodzielne programy słuŜące do wspomagania przepływu towarów w magazynie.

Istnieje równieŜ moŜliwość współpracy tego systemu z innymi systemami wdroŜonymi w przedsiębiorstwie,

− moduły zintegrowanych systemów informatycznych – klasy MRP II lub ERP. KaŜdy informatyczny system magazynowy powinien dobrze spełniać swoją rolę, jaką jest

wspieranie poszczególnych procesów magazynowych. Do czynności, w jakich najczęściej są one wykorzystywane, moŜna zaliczyć: − przydzielanie bramy rozładunkowej, − dyspozycja ładunku, − umieszczenie w strefie przyjęć, − identyfikowanie towaru, − tworzenie jednorodnych jednostek ładunkowych.

KaŜdy system wykorzystywany w magazynie posiada swoją funkcjonalność. PoniŜej zostaną przedstawione przykładowe funkcje, jakie moŜe spełniać magazynowy system informatyczny. Są to: − przydzielanie bramy przeładunkowej, − rozróŜnianie partii towaru, − definiowanie miejsc magazynowania, − wirtualne dzielenie magazynu, − wykonanie analizy ABC według kryteriów częstości pobrań i wielkości wydań, − automatyczny wybór miejsca składowania metodą wolnych miejsc, − prowadzenie stanów magazynowych dla kaŜdego miejsca, − prowadzenie stanów magazynowych dla kaŜdego towaru, − kontrola ilościowa przyjmowanego towaru, − kontrola ilościowa wydawanego towaru, − moŜliwość blokowania towarów, − moŜliwość blokowania miejsc, − edycja dokumentów magazynowych, − sporządzanie raportów, − sporządzanie dokumentów magazynowych, − i inne.

WdroŜenie systemu informatycznego w magazynie powoduje lepsze wykorzystanie przestrzeni magazynowej, w przypadku zastosowanie metody wolnych miejsc. Usprawnia on równieŜ proces magazynowy dzięki wykorzystaniu automatycznej identyfikacji towarów. Zapewnia on równieŜ monitorowanie procesów, prowadzenie ciągłej inwentaryzacji oraz ogranicza błędy popełniane przez pracowników.

System GS1 – do 2005 roku system ten istniał pod nazwą EAN·UCC. Stanowi on zestaw międzybranŜowych standardów, które umoŜliwiają efektywne zarządzanie globalnymi łańcuchami dostaw. MoŜliwe jest to dzięki unikalnej identyfikacji produktów, jednostek wysyłkowych, zasobów, lokalizacji oraz usług. System GS1 umoŜliwia podawanie w postaci kodu kreskowego takich informacji jak np.: numery partii produkcji, daty waŜności, ilości opakowań podrzędnych w opakowaniu zbiorczym i inne. Globalne numery Systemu GS1 – ustalane są przez międzynarodową organizację, która nadaje numery wszystkim istniejącym formom opakowaniowym. Odpowiednia numeracja nadawana jest równieŜ przedsiębiorstwom biorącym udział w przemieszczaniu opakowań.


35

PrzewaŜnie w logistyce wykorzystywane są trzy rodzaje numerów. Są to: − GTIN – Globalny Numer Jednostki Handlowej – numer ten moŜe być 14-, 13-, 12- lub 8-

syfrowy, − SSCC – Seryjny Numer Jednostki Ładunkowej – numer ten jest zawsze 18-cyfrowy, − GLN – Globalny Numer Lokalizacyjny – numer ten jest zawsze 13-cyfrowy. PowyŜej wymienione rodzaje numerów występujących w systemie GS1 składają się z pięciu elementów. Uogólnioną strukturę numerów kodowych GS1 przedstawiono w tabeli 3.

Tabela 3. Uogólniona struktura numerów kodowych GS1 [4, s. 47]

GTIN – jest on wykorzystywany do identyfikacji opakowania pojedynczej jednostki

handlowej. Ma on maksymalną długość 14 znaków. W tabeli 4 zostały przedstawione struktury numerów GTIN.

Tabela 4. Struktury numerów GTIN [4, s. 48]

Cyfra znajdująca się na końcu oznaczenia jest obliczona według określonego algorytmu, a jej zadaniem jest sprawdzenie poprawności całej liczby składającej się na kod. Firma stosująca numery GTIN jest zobowiązana do informowania swoich partnerów o wszystkich nowo przydzielonych numerach i opisach z nimi związanych. Numer GTIN jest przedstawiany w postaci kodu kreskowego. Na rysunkach 21, 22, 23 i 25 przedstawiono przykładowe symbole stosowanych kodów kreskowych. Na rysunku 21 został pokazany symbol kodu kreskowego GS1-128. Stosowany on jest między innymi w numeracjach GTIN-14 i GTIN-8.

Rys. 21. Symbolika kodu kreskowego GS1-128 [4, s. 49]

Na rysunku 22 został pokazany symbol kodu kreskowego ITF-14. Stosowany on jest między innymi w numeracjach GTIN-13 i GTIN-8.


36

Rys. 22. Symbolika kodu kreskowego ITF-14 [4, s. 49]

Na rysunku 23 został pokazany symbol kodu kreskowego EAN-13. Stosowany on jest między innymi w numeracjach GTIN13 i GTIN8.

Rys. 23. Symbolika kodu kreskowego EAN-13 [4, s. 49]

Na rysunku 24 przedstawiono budowę numeru kodowego EAN-13.

Rys. 24. Budowa numeru kodowego EAN-13 [4, s. 49]

Na rysunku 25 został pokazany symbol kodu kreskowego EAN-8. Stosowany on jest między innymi w numeracjach GTIN8.

Rys. 25. Symbolika kodu kreskowego EAN-8 [4, s. 49]


37

Na rysunku 26 przedstawiono budowę numeru kodowego EAN-8.

Rys. 26. Budowa numeru kodowego EAN-8 [4 s. 49]

SSCC – jest wykorzystywany do unikalnej identyfikacji jednostek logistycznych

transportowych i/lub magazynowych. W tabeli 5 została przedstawiona struktura numeru SSCC.

Tabela 5. Struktura numerów SSCC [4, s. 50]

GLN – jest wykorzystywany do unikalnej identyfikacji przedsiębiorstwa lub organizacji.

Numery te są równieŜ stosowane do identyfikowania lokalizacji jednostek fizycznych. W tabeli 6 przedstawiono strukturę numeru GLN.

Tabela 6. Struktura numerów GLN [4, s. 50]

IZ – to tak zwane Identyfikatory Zastosowania – są to oznaczenia, które unikalnie

identyfikują następujące po nich dane. Identyfikatory Zastosowania opisują kaŜdą moŜliwą sytuację, z jaką moŜna mieć do czynienia w logistyce. Cyfra kontrolna – jej zadaniem jest sygnalizowanie błędów odczytu kodu kreskowego podczas jego automatycznego odczytywaniu lub ręcznego wprowadzania numeru kodowego. W przypadku wprowadzenia nieprawidłowego znaku, zostaje wyliczona, inna niŜ oczekiwana cyfra kontrolna, co jest wykryte jako błąd wprowadzenia danych do systemu.

Rodzaje kodów kreskowych – na rysunkach 27 - 30 pokazano rodzaje kodów kreskowych występujących najczęściej w komunikacji logistycznej. Numerowanie i kodowanie zgodne jest z systemem GS1.


38

Opakowanie jednostkowe detaliczne – na rysunku 27 zostało przedstawione opakowanie jednostkowe konsumenckie, którego identyfikacja odbywa się poprzez 13-znakowy kod GTIN-13, wyraŜony w kodzie kreskowym EAN-13.

Rys. 27. Opakowanie jednostkowe detaliczne [4, s. 57]

Opakowanie zbiorcze detaliczne – na rysunku 28 zostało przedstawione opakowanie

zbiorcze detaliczne, którego identyfikacja odbywa się równieŜ poprzez 13-znakowy kod GTIN-13, i kod kreskowy EAN-13.

Rys. 28. Opakowanie zbiorcze detaliczne [4, s. 57]

Opakowanie zbiorcze niedetaliczne – na rysunku 29 zostało przedstawione opakowanie

zbiorcze nie detaliczne, którego identyfikacja odbywa się poprzez 14-znakowy kod GTIN-14, wyraŜone w kodzie kreskowym ITF-14.

Rys. 29. Opakowanie zbiorcze niemetaliczne [4, s. 58]

Opakowania logistyczne – na rysunku 30 zostało przedstawione opakowanie logistyczne,

które jest traktowane jako zbiorcze opakowanie transportowe. Jego identyfikacja odbywa się poprzez 18-znakowy kod SSCC, wyraŜone w kodzie kreskowym GS1-128 z IZ (00).

Rys. 30. Opakowanie logistyczne [4, s. 58]

4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie są podstawowe fazy magazynowania? 2. Jakie istnieją rodzaje operacji przyjęcia? 3. Jakie są zadania występujące w procesie przyjęcia? 4. Jakie są rodzaje kontroli?


39

5. Jakie zadanie pełni składowanie? 6. Jakie zadania są wykonywane w trakcie procesu składowania? 7. Jakie czynniki wpływają na rozmieszczenie towarów w magazynie? 8. Jakie są systemy rozmieszczania towarów? 9. Jaką rolę odgrywa kompletacja w procesie magazynowania? 10. Jakie zadania są wykonywane w procesie kompletacji? 11. Jakie zadania są realizowane przez proces wydawania? 12. Jakie zadania są wykonywane w ramach procesu wydawania? 13. Jakie zadanie odgrywa analiza ABC? 14. Jakie czynniki mają wpływ na prawidłowość rozmieszczenia towarów w magazynie? 15. Jakie są sposoby przypisywania miejsc składowania? 16. Jakie są cechy charakteryzujące przepływ informacji? 17. Jakie są rodzaje dokumentacji magazynowej? 18. Jaką rolę odgrywają magazynowe systemy informatyczne? 19. Co to jest system GS1? 20. Jaka jest budowa kodu kreskowego EAN-8? 21. Jaka jest struktura numerów SSCC? 4.2.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Przedstaw w postaci tabeli charakterystykę czterech podstawowych faz magazynowania. Określ zadania, jakie będą realizowane w kaŜdej z nich, na przykładzie magazynu przedsiębiorstwa zajmującego się sprzedaŜą detaliczną i hurtową sprzętu sportowego.


1) zgromadzić materiały i narzędzia do wykonania ćwiczenia, 2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp i ergonomii pracy, 3) zaplanować tok postępowania, 4) przedstawić w postaci tabeli charakterystykę czterech podstawowych faz

magazynowania, 5) określić zadania jakie będą realizowane w kaŜdej fazie na przykładzie danego

przedsiębiorstwa, 6) przeprowadzić analizę ćwiczenia, 7) zaprezentować pracę na forum grupy.


Ćwiczenie 2

Zaprojektuj rozmieszczenie towarów w magazynie blach, korzystając z metody stałych miejsc składowania, biorąc pod uwagę następujące załoŜenie: − w magazynie znajdują się następujące rodzaje blach:

− blachy ocynkowane płaskie w formatach: 1m2; 2m2; 2,5m2, − blachy nieocynkowane płaskie w formatach: 1m2; 2m2; 2,5m2, − blachy ocynkowane trapezowe w arkuszach: 0,79x2m; 0,79x4m; 0,79x6m,


40

− blachy ocynkowane powlekane trapezowe w arkuszach: 0,79x2m; 0,79x4m; 0,79x6m; występujące w 10 kolorach,

− blachy ocynkowane faliste w arkuszach: 0,79x2m; 0,79x4m; 0,79x6m, − blachy ocynkowane powlekane faliste w arkuszach: 0,79x2m; 0,79x4m; 0,79x6m; -

występujące w 10 kolorach, − dla kaŜdego rodzaju blach (biorąc pod uwagę np.: rozmiar i kolor) naleŜy przypisać jedno

miejsce składowania, − przyjmując załoŜenie Ŝe kaŜda „paczka” blachy zajmuje obszar w magazynie równy jej

wielkości, a kolejne paczki, tego samego rodzaju i koloru, układane są na niej w stos, oblicz minimalną powierzchnię potrzebną na ich magazynowanie (nie wliczając infrastruktury transportowej). Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zgromadzić materiały i narzędzia do wykonania ćwiczenia, 2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp i ergonomii pracy, 3) zaplanować tok postępowania, 4) zaprojektować rozmieszczenie towaru w magazynie na przykładzie podanych załoŜeń, 5) przeprowadzić analizę ćwiczenia, 6) zaprezentować pracę na forum grupy.


− papier formatu A4, − przybory do pisania, linijka, ołówek, − stanowisko z dostępem do Internetu, − kalkulator. Ćwiczenie 3

Przedstaw w postaci tabeli rodzaje dokumentów obrotu magazynowego. Określ zadania, jakie spełniają, oraz dane zawarte w kaŜdym z nich. Przedstaw przykłady tych dokumentów.


1) zgromadzić materiały i narzędzia do wykonania ćwiczenia, 2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp i ergonomii pracy, 3) zaplanować tok postępowania, 4) przedstawić w postaci tabeli rodzaje dokumentów obrotu magazynowego oraz określić

zadania jakie one pełnią. Przestawić dane, zawarte w kaŜdym z takich dokumentów, 5) podać przykłady dokumentów obrotu magazynowego, 6) przeprowadzić analizę ćwiczenia, 7) zaprezentować pracę na forum grupy.

WyposaŜenie stanowiska pracy: − papier formatu A4, − przybory do pisania, linijka, ołówek, − stanowisko z dostępem do Internetu.


41


Czy potrafisz: Tak

Nie

1) rozróŜnić podstawowe fazy magazynowania? � � 2) określić rodzaje operacji przyjęcia? � � 3) rozróŜnić zadania występujące w procesie przyjęcia? � � 4) określić rodzaje kontroli? � � 5) określić zadania jakie pełni składowanie? � � 6) rozróŜnić zadania wykonywane w trakcie procesu składowania? � � 7) określić czynniki wpływające na rozmieszczenie towarów

w magazynie? �

�

8) rozróŜnić systemy rozmieszczania towarów? � � 9) określić rolę jaką odgrywa kompletacja w procesie magazynowania? � � 10) wymienić zadania wykonywane w procesie kompletacji? � � 11) określić zadania realizowane przez proces wydawania? � � 12) wyjaśnić rolę jaką odgrywa analiza ABC? � � 13) zastosować czynniki mające wpływ na prawidłowość

rozmieszczenia towarów w magazynie? �

�

14) rozróŜnić sposoby przypisywania miejsc składowania? � � 15) określić cechy charakteryzujące przepływ informacji? � � 16) rozróŜnić rodzaje dokumentacji magazynowej? � � 17) określić zadania systemu GS1? � � 18) określić budowę kodu kreskowego EAN-8? � � 19) określić zadania realizowane przez magazynowe systemy

informatyczne? �

�


42

4.3. Przestrzeń magazynowa. Urządzenia do składowania. Koszty magazynowe

4.3.1. Materiał nauczania

Strefy magazynu – przewaŜnie przestrzeń magazynowa podzielona jest na strefy odpowiednio do omówionych czterech faz procesu magazynowania. W pierwszej strefie – przyjęć, realizowane są przyjęcia towarów, w drugiej strefie – składowania, odbywa się składowanie oraz kompletacja towaru, oraz w ostatniej strefie – wydań, realizowana jest faza wydawania towarów. W niektórych przypadkach w magazynie wydzielona jest czwarta strefa – pomiędzy strefą składowania i wydań – strefa kompletacji. Na rysunkach 31 – 34 przedstawiono najbardziej typowe układy magazynów, w których strefa kompletacji znajduje się w strefie składowania. Biorąc pod uwagę rozmieszczenie stref względem siebie, rozróŜniane są trzy układy technologiczne magazynów. Są to: − układ przelotowy – w układzie tego typu strefy przyjęć i wydań znajdują się po

przeciwnych stronach strefy składowania. Na rysunku 31 przedstawiono schemat układu tego typu,

Rys. 31. Schemat układu przelotowego [opracowanie własne]

− układ workowy - w układzie tego typu strefy przyjęć i wydań znajdują się przy tej samej

ścianie strefy składowania. W tym przypadku strefy wydań i przyjęć mogą być od siebie oddzielone, lub mogą działać jako jedna strefa przyjęć-wydań. Na rysunkach 32 i 33 przedstawiono schematy układu tego typu,

Rys. 32. Schemat układu workowatego ze wydzielonymi strefami przyjęć i wydań [opracowanie własne]

Strefa przyjęć

Str

efa

skła

dow

ania

Strefa wydań

Strefa przyjęć Strefa składowania Strefa wydań


43

Rys. 33. Schemat układu workowatego ze wspólną strefą przyjęć i wydań [opracowanie własne]

− układ kątowy – w układzie tego typu strefy przyjęć i wydań znajdują się przy

sąsiadujących ścianach strefy składowania. Na rysunku 34 przedstawiono schemat układu tego typu,

Rys. 34. Schemat układu kątowego a) prawoskrętny, b) lewoskrętny [opracowanie własne]

Zagospodarowanie przestrzeni magazynowej – jest ono ściśle związane ze specyfiką

działalności magazynu, realizowanymi w nim procesami oraz podziałem magazynu na strefy. W typowych rozwiązaniach przewidywanych w strefie przyjęć i wydań zostają wydzielone tzw. miejsca odkładcze. Jest to wydzielony obszar danej strefy, która jest przeznaczona do układania przyjmowanych lub wydawanych jednostek ładunkowych. Zagospodarowanie strefy składowania uzaleŜnione jest między innymi od następujących czynników: − postaci dóbr materialnych,

Str

efa

skła

dow

ania

Strefa przyjęć i wydań

Strefa składowania

Strefa w

ydań

Strefa przyjęć

Strefa składowania

Str

efa

wyd

ań

Strefa przyjęć

a.

b.


44

− rodzajów jednostek ładunkowych, − gabarytów jednostek ładunkowych, − selektywności zapasu, − rotacji zapasu, − częstotliwości pobrań danego zapasu.

W praktyce najczęściej spotyka się dwa rodzaje sposobów składowania zapasów. Zalicza się do nich: − składowanie rzędowe – charakteryzuje się tym, iŜ pomiędzy rzędami towarów znajdują

się korytarze. W ten sposób zapewniony jest dostęp do kaŜdej jednostki ładunkowej. W tym rozwiązaniu zapasy mogą być składowane w jednym poziomie, układane w stosy, lub mogą być umieszczane w regałach na wielu poziomach. Na rysunku 35 przedstawiono schemat magazynu, gdzie wykorzystano składowanie tego typu,

Rys. 35. Składowanie rzędowe [4, s. 125]

− składowanie blokowe – charakteryzuje się tym, iŜ dostęp do jednostek ładunkowych

znajdujących się wewnątrz bloku jest moŜliwy tylko w momencie przemieszczenia ładunków, które oddzielają ją od korytarza. Na rysunku 36 przedstawiono schemat magazynu, gdzie wykorzystano składowanie tego typu.

Rys. 36. Składowanie blokowe [4, s. 125]

Sposoby umieszczania towarów w magazynie – w tym przypadku stosowane są dwie

metody umieszczania towarów w magazynie. UzaleŜnione są one od sposobu przypisywania miejsc składowania danego asortymentu. Zaliczmy do nich:


45

− metodę stałych miejsc składowania – w tym przypadku dany asortyment ma przypisane miejsce składowania. Do zalet tego rozwiązania moŜna zaliczyć łatwość odszukania danego asortymentu. W tej metodzie naleŜy jednak zapewnić odpowiednią liczbę miejsc składowania równą maksymalnej ilości składowania kaŜdego z towarów,

− metodę wolnych miejsc składowania – w tym przypadku towar moŜna umieścić w dowolnym, wolnym miejscu magazynu – spełniającym jednak warunki magazynowania danego towaru. Zaletą tej metody jest lepsze wykorzystanie przestrzeni magazynowej, wiąŜe się to jednak z wprowadzeniem systemu informatycznego określającego miejsce składowania danego asortymentu. W tabeli 7 zostały przedstawione ogólne wskazania dotyczące doboru technologii

składowania towarów w magazynie.

Tabela 7. Ogólne wskazówki dotyczące doboru technologii składowania w magazynie [3, s. 50]

Sposób składowania

Cecha Składowanie blokowe w stosach

Składowanie rzędowe w regałach półkowych

Składowanie rzędowe w regałach ramowych

Sposób obsługi Wózek podnośnikowy czołowy

Wózek unoszący ręczny Wózek podnośnikowy

Wykorzystanie powierzchni

50-80% 25-48% 30-60%

Czas obsługi średni średni krótki

Zalety

− dobre wykorzystanie powierzchni

− niskie nakłady inwestycyjne

− dobra organizacja pracy

− bezpośredni dostęp do kaŜdej jednostki


− bezpośredni dostęp do kaŜdej jednostki

Wady

− wymagana duŜa liczba paletowych jednostek ładunkowych w jednym asortymencie

− wymagana podatność paletowych jednostek ładunkowych na piętrzenie

− utrudnione zastosowanie zasady FIFO (pierwsze weszło - pierwsze wyszło)

− duŜa liczba dróg manipulacyjnych

− złe wykorzystanie powierzchni i przestrzeni

− ograniczenie masy

− duŜa liczba dróg manipulacyjnych

Ogólne wytyczne stosowania

− duŜa liczba paletowych jednostek ładunkowych w jednym asortymencie

− zwarta i sztywna konstrukcja jednostki ładunkowej

− nie wymagana zasada FIFO

− opakowania jednostkowe

− duŜa liczba asortymentów o małej ilości

− konieczny dostęp do kaŜdej jednostki ładunkowej

− mała wielkość pobrań

− duŜa liczba asortymentów o małej ilości


− jednostki ładunkowe których nie moŜna piętrzyć


46

Sposób składowania

Cecha Składowanie w regałach przejezdnych

Składowanie w regałach przepływowych

Składowanie w regałach zblokowanych

Sposób obsługi wózek podnośnikowy wózek podnośnikowy wózek podnośnikowy czołowy

Wykorzystanie powierzchni

40-78% 35-70% 50-70%

Czas obsługi długi krótki długi

Zalety


− bardzo dobre wykorzystanie powierzchni i przestrzeni


− dobre wykorzystanie powierzchni i przestrzeni

− wymuszone stosowanie zasady FIFO

− dobre wykorzystanie powierzchni i przestrzeni

Wady − wysokie koszty

uzbrojenia magazynu − długi czas dostępu

− wysokie koszty uzbrojenia magazynu

− wysokie koszty uzbrojenia magazynu

− składowanie jednostek na paletach o wysokiej jakości

Ogólne wytyczne stosowania

− duŜa liczba asortymentów



− wysoki koszt utrzymania warunków przechowywania

− duŜa liczba paletowych jednostek ładunkowych w jednym asortymencie

− jednostki ładunkowe, których nie moŜna piętrzyć

− wymuszone stosowanie zasady FIFO

− duŜa liczba paletowych jednostek ładunkowych


Urządzenia do składowania – na rysunku 37 przedstawiono urządzenia wykorzystywane

do składowania towarów w magazynach.

Rys. 37. Rodzaje urządzeń wykorzystywanych do składowania [opracowanie własne]

zasieki

podkłady

wieszaki

stojaki

regały

Urządzenia

do składowania


47

Regały – są to urządzenia o budowie przestrzennej i wielopoziomowej. Są one przeznaczone do składowania towarów bezpośrednio na ich elementach konstrukcyjnych lub urządzeniach pomocniczych.

Stojaki – są to urządzenia o budowie przestrzennej i stałej. Są one przeznaczone do składowania towarów opieranych bezpośrednio o ich elementy konstrukcyjne.

Wieszaki – są to urządzenia o budowie przestrzennej. Są one przeznaczone do składowania towarów poprzez zawieszanie ich na konstrukcji wieszaka.

Podkłady – są to urządzenia, które umoŜliwiają składowanie towarów zachowując określoną odległość od podłoŜa.

Zasieki – są to urządzenia o budowie przestrzennej. Są one przeznaczone do składowania towarów sypkich, kawałkowych luzem.

W magazynach najczęściej stosowanymi urządzeniami do składowania są regały. Regały dzieli się na dwie grupy: − regały wsporcze – regały tego typu, oprócz pełnionej funkcji składowania towarów,

stanowią takŜe konstrukcję nośną ścian i dachu lub tylko dachu budowli magazynowej, − regały stojące – regały tego typu pełnią tylko funkcje składowania na nich asortymentu.

Na rysunku 38 przedstawiono podział regałów na grupy.

Rys. 38. Rodzaje regałów stosowanych w gospodarce magazynowej [opracowanie własne]

Regały stałe – charakteryzują się one tym, iŜ podczas składowania asortymentu

zachowują one stałe połoŜenie na podłoŜu, z którym mogą być związane na stałe lub nie. Regały przejezdne – charakteryzują się one tym, iŜ ich podpory nośne wyposaŜone są

w elementy pozwalające na przemieszczanie regału po podłoŜu utwardzonym lub specjalnie do tego celu przygotowanym torowisku. Regały przejezdne biorąc pod uwagę warunki przemieszczania moŜna podzielić na regały:

Rodzaje regałów

stałe przejezdne specjalizowane

ramowe wspornikowe

bezpółkowe

bezpółkowo-półkowe

półkowe

przepływowe

bezpółkowe

półkowe

bezpółkowo-półkowe

podłogowe

torowe


48

− podłogowe – w regałach tego typu konstrukcyjne podpory nośne wyposaŜone są w zespoły, które zapewniają przemieszczanie regału po podłoŜu gładkim, utwardzonym,

− torowe – w regałach tego typu konstrukcyjne podpory nośne wyposaŜone są w zespoły, które zapewniają przemieszczanie regału po torowisku. Regały specjalizowane – charakteryzują się tym, iŜ elementy konstrukcyjne są

przystosowane do składowania asortymentu wymagającego specjalistycznych warunków przechowywania.

Regały stałe oraz przejezdne biorąc pod uwagę ich budowę moŜna podzielić na następujące grupy: − ramowe – są to regały w których podstawowym elementem konstrukcyjnym jest

powtarzający się układ ramowy. Na rysunku 39 został przedstawiony przykładowy regał ramowy,

Rys. 39. Regał ramowy [www.stanmet.slupsk.pl]

− wspornikowe – są to regały w których podstawowym elementem konstrukcyjnym jest powtarzający się układ słupa nośnego ze wspornikiem. W tym przypadku zapasy mogą być składowane na ramionach lub podporach. Na rysunku 40 został przedstawiony przykładowy regał wspornikowy,

Rys. 40. Regał wspornikowy [www.pionier-sign.com.pl]

Biorąc pod uwagę sposób składowania materiałów regały ramowe i wspornikowe moŜna podzielić na następujące rodzaje: − regały bezpółkowe – w regałach tego typu składowanie zapasów odbywa się

bezpośrednio na elementach konstrukcyjnych, − regały bezpółkowo-półkowe – w regałach tego typu składowanie zapasów odbywa się

częściowo na półkach a częściowo na elementach konstrukcyjnych,


49

− regały półkowe – w regałach tego typu składowanie zapasów odbywa się na stałych lub wysuwanych półkach – został on przedstawiony na rysunku 41,

Rys. 41. Regał półkowy [www.profilpolska.pl]

− regały przypływowe (tylko w regałach ramowych) – w regałach tego typu jednostki ładunkowe przemieszczają się po bieŜniach nośnych i na nich są równieŜ składowane. Na rysunku 42 został przedstawiony przykładowy regał przepływowy.

Rys. 42. Regał przepływowy [www.profilpolska.pl]

Fronty przeładunkowe – są to miejsca znajdujące się przy magazynie lub w jego wnętrzu, w których następuje przeładowanie towarów – ich rozładunek lub załadunek. Fronty przeładunkowe mogą być równieŜ wyposaŜone w rampę magazynową. MoŜna ją określić jako budowlę, która znajduję się ponad powierzchnią drogi dojazdowej. Wysokość rampy stanowi zrównanie z podłogą obiektu magazynowego oraz z poziomem skrzyni ładunkowej środka transportu. Ma to na celu ułatwienie prac związanych z rozładunkiem i załadunkiem towarów. W wyniku tego, fronty magazynowe moŜna podzielić na: − bezrampowe fronty przeładunkowe – przykład takiego frontu został przedstawiony na

rysunku 43.

Rys. 43. Bezramowy front przeładunkowy [4 s. 155]


50

− rampowe fronty przeładunkowe - przykład takiego frontu został przedstawiony na rysunku 44.

Rys. 44. Rampowy front przeładunkowy [4, s. 155]

Rampy magazynowe ze względu na sposób uŜytkowania moŜna podzielić na trzy kategorie: − rampy czołowe, − rampy boczne, − rampy czołowo-boczne.

Rampy magazynowe ze względu na ich kształt moŜna podzielić na sześć rodzajów: − rampy proste, − rampy grzebieniowe, − rampy zębate, − rampy łukowe, − rampy schodkowe, − rampy gwiaździste.

Na rysunku 45 przedstawiono podział ramp ze względu na ich kształt.

Rys. 45. Podział ramp magazynowych ze względu na kształt [4, s. 156]

Normalizacja w magazynowaniu – jest działalnością, której zadaniem jest uzyskanie

maksymalnego stopnia uporządkowania w określonej dziedzinie. W ramach jej opracowywane są ustalenia do powszechnego i wielokrotnego stosowania. Podstawowym dokumentem normalizującym jest norma. Ustala ona zasady, wytyczne oraz charakterystyki odnoszące się do róŜnego rodzaju działalności lub ich wyników.


51

Norma nie jest aktem prawnym. W Polsce jednostką normalizującą jest Polski Komitet Normalizujący. Norma ustalona przez tą organizację jest normą krajową i jest ona oznaczona na zasadzie wyłączności PN.

W chwili obecnej (od roku 1994) stosowanie Polskich Norm jest dobrowolne za wyjątkiem norm, które zostały powołane w ustawach lub w przypadku wprowadzenia przez ministrów, w sprawach naleŜących do zakresu ich działania, obowiązku ich stosowania w drodze rozporządzenia.

Do norm związanych z magazynowaniem moŜna zaliczyć normy obejmujące: − budowle, − urządzenia magazynowe, − transport technologiczny – wózki, − transport technologiczny – dźwignice, − transport technologiczny – przenośniki, − urządzenia pomocnicze, − opakowania jednostkowe i zbiorcze, − środki pomocnicze do formowania.

Koszty magazynowania – są to koszty związane z przebiegiem procesów magazynowych. Są one wyraŜone w jednostkach pienięŜnych. Na rysunku 46 przedstawiono schemat rodzajów kosztów magazynowania.

Rys. 46. Rodzaje kosztów magazynowania [opracowanie własne]

Rodzajowy układ kosztów – w gospodarce magazynowej moŜna do nich między innymi

zaliczyć: amortyzację środków trwałych, zuŜycie materiałów i energii, wynagrodzenia pracowników, ubezpieczenia społeczne, świadczenia, usługi obce np. transportowe. Kalkulacyjny układ kosztów – polega on na powiązaniu kosztów z ich nośnikami. Koszty bezpośrednie, są to koszty, które moŜna przypisać bezpośrednio do produktu lub usługi. Koszty pośrednie są to koszty, które są związane z posiadanymi zasobami.

Miejsca powstawania kosztów – oznaczane jako MPK, dzieli przedsiębiorstwo na strefy ewidencji kosztów. Ewidencjonowanie kosztów w magazynie ma między innymi na celu: przypisanie kosztów do stanowisk pracy, normowania ich, przeprowadzenie analizy zmian kosztów w czasie oraz budŜetowanie.

Zmienność kosztów – koszty te, moŜna podzielić na koszty stałe i zmienne. Koszty stałe są związane z obiektem magazynowym, jego wyposaŜeniem oraz moŜliwościami

Koszty

Rodzajowy układ kosztów

Kalkulacyjny układ kosztów

Miejsca powstawania kosztów

Zmienność kosztów

bezpośrednie

pośrednie

stałe

zmienne


52

składowania. Koszty zmienne są związane przede wszystkim z eksploatacją urządzeń, przewaŜnie transportu wewnętrznego.

Wysokość kosztów magazynowania uzaleŜniona jest od wielu czynników PoniŜej zostały przedstawione najwaŜniejsze czynniki mające wpływ na ich wielkość: − wielkość magazynu, − wykorzystanie przestrzeni magazynu, − stosowane technologie, − rodzaj przechowywanych zapasów, − poziom przechowywanych zapasów, − wymagane warunki przechowywania danych zapasów, − wielkość i częstotliwość przyjęć, − wielkość i częstotliwość wydań, − struktura procesu komplementacji, − organizacja procesu magazynowania, − pracochłonność procesu magazynowania, − wielkość zatrudnienia pracowników, − wymagane kwalifikacje zatrudnionych pracowników. Mierniki i wskaźniki występujące w gospodarce magazynowej – są to liczby uzyskane z pomiaru. Niektóre z nich umoŜliwiają ocenić określone zdarzenie lub stan. We wzorach oznaczono pjł, jako paletowe jednostki ładunkowe. PoniŜej zostaną przedstawione podstawowe mierniki i wskaźniki wykorzystywane w magazynowaniu: − wskaźnik pokrycia zapotrzebowania zapasem,

wskaźnik pokrycia = średni zapas / średni dzienny popyt w okresie objętym pomiarem [dni]

− wskaźnik rotacji,

wskaźnik rotacji = popyt w okresie objętym pomiarem / zapas średni [razy]

− średnie dzienne przyjęcie,

średnie dzienne przyjęcie = suma przyjęć / liczba dni w badanym okresie [pjł], [zł], [t]

− średnie dzienne wydanie,

średnie dzienne wydanie = suma wydań / liczba dni w badanym okresie [pjł], [zł], [t]

− wydajność pracy,

wydajność pracy = wielkość obrotu magazynowego / średnia liczba pracowników zatrudnionych w magazynie [pjł/pracownik], [kg/pracownik], [zł/pracownik]

− intensywność pracy robotników magazynowych,

intensywność pracy robotników magazynowych = wielkość obrotu magazynowego / liczba godzin przepracowanych przez robotnika magazynowego [pjł/pracownik], [kg/pracownik], [zł/pracownik]

− wydajność kompletacji,

wydajność kompletacji = liczba skompletowanych pozycji / (liczba pracowników x nominalny czas pracy) [pozycja/roboczogodzina]

− poprawność kompletacji,

poprawność kompletacji = (liczba pozycji skompletowanych poprawnie / liczbę pozycji skompletowanych) x 100 [%]

− stopień wykorzystania magazynu,


53

stopień wykorzystania magazynu = (liczba zajętych miejsc składowania / liczba miejsc składowania) [%]

Do oceny działalności magazynu w sposób kompleksowy, wykorzystywane są następujące mierniki i wskaźniki obowiązujące w gospodarce magazynowej: − wykorzystanie powierzchni uŜytkowej magazynu,

wykorzystanie powierzchni uŜytkowej magazynu = powierzchnia uŜytkowa magazynu / pojemność magazynu [m2/pjł]

− wykorzystaniu kubatury uŜytkowej magazynu,

wykorzystanie kubatury uŜytkowej magazynu = kubatura uŜytkowa magazynu / pojemność magazynu [m3/pjł]

− koszty miejsca składowania,

koszty miejsca składowania = koszty magazynowania / liczba miejsc składowania [zł/pjł]

− wskaźnik kosztów magazynowania,

wskaźnik kosztów magazynowania = (koszty magazynowania / wartość średniego zapasu magazynowego) x 100 [%]

− wskaźnik kosztów utrzymania powierzchni magazynowej,

wskaźnik kosztów utrzymania powierzchni magazynowej = koszty utrzymania / pow. uŜytkowa magazynu [zł/m2]

− wskaźnik kosztów zatrudnienia,

wskaźnik kosztów zatrudnienia = koszty osobowe z narzutami / średnia liczba pracowników zatrudnionych w magazynie [zł/pracownik]

− średni dzienny obrót w skali roku,

średni dzienny obrót w skali roku = suma przyjęć i wydań / liczba dni pracy w roku [pjł], [zł], [t]

− koszt przejścia palety przez magazyn w skali roku,

koszt przejścia palety przez magazyn w skali roku = roczny koszt magazynowania / roczny przepływ jednostek przez magazyn [zł/pjł] 4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie są układy technologiczne magazynów? 2. Jakie czynniki mają wpływ na zagospodarowanie strefy składowania? 3. Jakie są najczęściej spotykane rodzaje składowania zapasów? 4. Jakie są sposoby umieszczania towarów w magazynie? 5. Jakie są rodzaje urządzeń wykorzystywanych do składowania? 6. Jakie są rodzaje regałów? 7. Jakie istnieją grupy regałów stałych oraz przejezdnych? 8. Jakie zadania pełnią fronty ładunkowe? 9. Jakie są rodzaje frontów ładunkowych? 10. Jakie występują kategorie ramp magazynowych? 11. Jakie zadanie pełni w magazynowaniu – normalizacja? 12. Jakie normy moŜna zaliczyć do norm związanych z magazynowaniem? 13. Jakie występują rodzaje kosztów magazynowania?


54

14. Jakie czynniki mają wpływ na wysokość kosztów magazynowania? 15. Jaką rolę odgrywają mierniki i wskaźniki? 16. Jakie są podstawowe mierniki i wskaźniki wykorzystywane w magazynowaniu? 17. Jakie są mierniki i wskaźniki wykorzystywane do oceny działalności magazynu w sposób

kompleksowy? 4.3.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Przedstaw na schemacie trzy podstawowe układy technologiczne magazynów biorąc pod uwagę cztery strefy magazynu: strefę przyjęć, kompletacji, składowania oraz wydań. Określ właściwości oraz charakterystykę wymienionych układów technologicznych.


1) zgromadzić materiały i narzędzia do wykonania ćwiczenia, 2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp i ergonomii pracy, 3) zaplanować tok postępowania, 4) przedstawić na schemacie trzy układy technologiczne magazynów biorąc pod uwagę

cztery strefy magazynu: strefę przyjęć, kompletacji, składowania oraz wydań, 5) określić charakterystykę oraz właściwości wymienionych układów technologicznych

magazynu, 6) przeprowadzić analizę ćwiczenia, 7) zaprezentować pracę na forum grupy.


Ćwiczenie 2

Zaprojektuj wyposaŜenie magazynu w urządzenia do składowania, dla przykładowego magazynu budowlanego. Przedstaw charakterystykę wybranych urządzeń oraz uzasadnij swój wybór.


1) zgromadzić materiały i narzędzia do wykonania ćwiczenia, 2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp i ergonomii pracy, 3) zaplanować tok postępowania, 4) zaprojektować wyposaŜenie magazynu w urządzenia do składowania, biorąc pod uwagę

rodzaj przechowywanych materiałów, 5) przedstawić charakterystykę wybranych urządzeń do składowania, 6) uzasadnić wybór poszczególnych urządzeń, 7) przeprowadzić analizę ćwiczenia, 8) zaprezentować pracę na forum grupy.


− papier formatu A4,


55

− przybory do pisania, linijka, ołówek, − stanowisko z dostępem do Internetu. Ćwiczenie 3

Podaj wzór oraz oblicz wartość mierników oraz wskaźników podanych w tabeli, korzystając z poniŜszych danych: − badany okres – 5 dni, − zatrudnionych pracowników – 6, − nominalny czas pracy – 8 rbh (roboczogodzin), − zapas średni – 8500 op. zbiorczych, − popyt w okresie objętym pomiarem – 5600 op. zbiorczych, − w ciągu badanego okresu wydano – 243 pjł, − w ciągu badanego okresu przyjęto – 167 pjł, − w ciągu badanego okresu 3 pracowników skompletowało – 890 pozycji, − liczba pozycji skompletowanych poprawnie – 808.

L.p. Mierniki i wskaźniki Wzór Wynik

1 poprawność kompletacji

2 wydajność kompletacji

3 wydajność pracy

4 średnie dzienne wydanie

5 wskaźnik rotacji

6 wskaźnik pokrycia zapotrzebowania zapasem


1) zgromadzić materiały i narzędzia do wykonania ćwiczenia, 2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp i ergonomii pracy, 3) zaplanować tok postępowania, 4) podać wzory do wyliczenia mierników i wskaźników, 5) wyliczyć szukane wartości, 6) zaprezentować pracę na forum grupy.


− papier formatu A4, − przybory do pisania, linijka, ołówek, − kalkulator.


56


Czy potrafisz: Tak

Nie

1) określić układy technologiczne magazynów? � � 2) rozróŜnić układy technologiczne magazynów? � � 3) określić czynniki mające wpływ na zagospodarowanie strefy

składowania? �

�

4) określić najczęściej spotykane rodzaje składowania zapasów? � � 5) zdefiniować sposoby umieszczania towarów w magazynie? � � 6) rozróŜnić rodzaje urządzeń wykorzystywanych do składowania? � � 7) rozróŜnić rodzaje regałów? � � 8) określić istniejące grupy regałów stałych oraz przejezdnych? � � 9) określić zadania jakie pełnią fronty ładunkowe? � � 10) rozróŜnić rodzaje frontów przeładunkowych? � � 11) określić rodzaje ramp magazynowych? � � 12) określić rodzaje norm związanych z magazynowaniem? � � 13) rozróŜnić rodzaje kosztów magazynowania? � � 14) określić rolę mierników i wskaźników magazynowaniu? � � 15) określić podstawowe mierniki i wskaźniki wykorzystywane w

magazynowaniu? �

�


57

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ Instrukcja dla ucznia 1. Przeczytaj uwaŜnie instrukcję. 2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 4. Test zawiera 20 zadań. Do kaŜdego zadania dołączone są 4 moŜliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa. 5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki naleŜy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóŜ jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. 8. Na rozwiązanie testu masz 40 min.

Powodzenia!

ZESTAW ZADA Ń TESTOWYCH 1. Czynność polegająca na podniesieniu towaru z jednoczesnym jego przemieszczeniem,

jednak na odległość nie przekraczającą 2 metrów to a) podnoszenie. b) dźwiganie. c) przenoszenie. d) transportowanie.

2. Miejsca nazywane przegrodami wybudowanymi w postaci pionowych, pełnych lub

aŜurowych ścian oporowych to a) zasieki. b) wiaty. c) place składowe. d) zasobniki.

3. Do magazynów uzaleŜnionych od postaci ładunków moŜna zaliczyć a) magazyny celne. b) magazyny rolnicze. c) magazyny ładunków zbiornikowych. d) magazyny usługowe.

4. W programie magazynowym dotyczącym stanu zapasów magazynowych wykorzystuje się a) wskaźnik pokrycia zapotrzebowania zapasu. b) wymagania czasowe. c) częstość pobrań danego towaru. d) liczba składowanych grup towarowych.


58

5. Podczas analizy programu magazynowania, kryterium określone jako iloraz liczby jednostek ładunkowych w zapasie grupy towarowej i liczby pozycji towarów w danej grupie to a) liczba pobrań towarów. b) wskaźnik pokrycia zapasem. c) selektywność zapasu. d) wielkość wydań towarów.

6. Odpowiedzialność, w której moŜemy rozróŜnić: odpowiedzialność kontraktową

i odpowiedzialność deliktową to a) odpowiedzialność za szkodę wyrządzona pracodawcy. b) odpowiedzialność materialna pracownika za powierzone mienie. c) odpowiedzialność wspólna. d) odpowiedzialność porządkowa.

7. Osoba zatrudniona na pewnym stanowisku, odpowiedzialna za prowadzenie wykazu środków słuŜących do transportu, które są przypisane do danego magazynu, to a) operator urządzeń transportu wewnętrznego. b) dyspozytor urządzeń transportu wewnętrznego. c) dyspozytor transportu. d) magazynier.

8. Powstanie niedoborów magazynowych ma związek

a) tylko z winą nieumyślną. b) tylko z winą umyślną. c) z winą umyślną lub nieumyślną. d) z winą umyślną i nieumyślną.

9. Sortowanie jest procesem, w którym

a) następuje podział ładunków na grupy, według ich podobieństw fizycznych. b) następuje jednoznaczne rozpoznanie towaru. c) przeprowadzana jest kontrola przyjmowanych towarów. d) następuje przewiezienie towaru, przez pracowników ze strefy przyjmowania do strefy

składowania.

10. Do zadań wykonywanych w procesie składowania zaliczamy a) kontrolę ilościową i jakościową. b) kontrolę okresową. c) kontrolę ilościową. d) kontrolę wydania.

11. Kryteria analizy ABC, których wyniki są wykorzystywane w gospodarce magazynowej,

to a) wartość obrotu. b) wielkość wydań. c) wartość zapasu. d) marŜa.


59

12. Dokument Mm zaliczany jest do dokumentów a) tylko przychodowych. b) tylko rozchodowych. c) przychodowych i rozchodowych. d) instrukcji magazynowych.

13. Na rysunku poniŜej został przedstawiony symbol

a) kodu kreskowego GS1-128. b) kodu kreskowego ITF-14. c) kodu kreskowego EAN-13. d) kodu kreskowego EAN-8.

14. Numery oznaczone jako GLN wykorzystywane są do

a) unikalnej identyfikacji przedsiębiorstwa lub organizacji. b) unikalnej identyfikacji jednostek logistycznych transportowych i/lub magazynowych. c) identyfikacji opakowania pojedynczej jednostki handlowej. d) identyfikacji opakowania zbiorczej jednostki handlowej.

15. Układy, w których strefy przyjęć i wydań znajdują się po przeciwnych stronach strefy

składowania, to a) układ workowy. b) układ przelotowy. c) układ kątowy. d) układ liniowy.

16. Wykorzystanie powierzchni magazynu w 50-80% w procesie składowania osiągane jest

dzięki a) składowaniu blokowemu w stosach. b) składowaniu rzędowemu w regałach półkowych. c) składowaniu rzędowemu w regałach ramowych. d) składowaniu w regałach przepływowych.

17. Urządzenia o budowie przestrzennej i stałej, przeznaczone do składowania towarów

opieranych bezpośrednio o ich elementy konstrukcyjne, to a) podkłady. b) wieszaki. c) stojaki. d) zasieki.


60

18. Na rysunku przedstawiono regał

a) półkowy. b) przepływowy. c) bezpółkowy. d) bezpółkowo-półkowe.

19. Rampa przedstawiona na rysunku poniŜej, to

a) rampa grzebieniowa. b) rampa zębata. c) rampa schodkowa. d) rampa gwiaździsta.

20. Wydajność komplementacji określona jest zaleŜnością

a) średni zapas / średni dzienny popyt w okresie objętym pomiarem. b) wielkość obrotu magazynowego / średnia liczba pracowników zatrudnionych

w magazynie. c) liczba skompletowanych pozycji / (liczba pracowników x nominalny czas pracy). d) (liczba pozycji skompletowanych poprawnie /liczbę pozycji skompletowanych) x 100.


61

KARTA ODPOWIEDZI Imię i nazwisko ............................................................................... Projektowanie i realizacja zadań logistycznych w gospodarce magazynowej Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr zadania Odpowiedź Punkty 1 a b c d 2 a b c d 3 a b c d 4 a b c d 5 a b c d 6 a b c d 7 a b c d 8 a b c d 9 a b c d 10 a b c d 11 a b c d 12 a b c d 13 a b c d 14 a b c d 15 a b c d 16 a b c d 17 a b c d 18 a b c d 19 a b c d 20 a b c d

Razem:


62

6. LITERATURA 1. Gubała M., Popielas J.: Podstawy zarządzania magazynem w przykładach, ILiM, Poznań

2005 2. KrzyŜaniak S., Cypli P.: Zapasy i magazynowanie tom I, ILiM, Poznań 2007 3. Niemczyk A.: Zapasy i magazynowanie tom II, ILiM, Poznań 2007 4. Praca zbiorowa, Podstawy logistyki. ILiM, Poznań 2006 Czasopisma: – Logistyka

Technik.logistyk 342[04] z2.02_u

Education

Transcript of Technik.logistyk 342[04] z2.02_u