Technik.logistyk 342[04] z3.02_u

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI NARODOWEJ

Józef Stokłosa

Sporządzanie dokumentacji transportowo-spedycyjnych 342[04].Z3.02 Poradnik dla ucznia Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy Radom 2007


1

Recenzenci: mgr inŜ. Andrzej Śledziona mgr Radosław Kaceprczyk Opracowanie redakcyjne: mgr Józef Stokłosa Konsultacja: mgr inŜ. Halina Śledziona Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 342[04].Z3.02 ,,Sporządzanie dokumentacji transportowo-spedycyjnych”, zawartych w programie nauczania dla zawodu technik logistyk. Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007


2

SPIS TREŚCI 1. Wprowadzenie 3 2. Wymagania wstępne 4 3. Cele kształcenia 5 4. Materiał nauczania 6

4.1. Podstawowe wiadomości na temat spedycji 6 4.1.1. Materiał nauczania 6 4.1.2. Pytania sprawdzające 9 4.1.3. Ćwiczenia 10 4.1.4. Sprawdzian postępów 11

4.2. Umowa spedycji 12 4.2.1. Materiał nauczania 12 4.2.2. Pytania sprawdzające 21 4.2.3. Ćwiczenia 21 4.2.4. Sprawdzian postępów 22

4.3. Mi ędzynarodowy list przewozowy CMR i CIM 23 4.3.1. Materiał nauczania 23 4.3.2. Pytania sprawdzające 28 4.3.3. Ćwiczenia 28 4.3.4. Sprawdzian postępów 29

4.4. Zgłoszenie celne SAD 30 4.4.1. Materiał nauczania 30 4.4.2. Pytania sprawdzające 35 4.4.3. Ćwiczenia 35 4.4.4. Sprawdzian postępów 36

4.5. Dokument FIATA 37 4.5.1. Materiał nauczania 37 4.5.2. Pytania sprawdzające 46 4.5.3. Ćwiczenia 46 4.5.4. Sprawdzian postępów 47

4.6. Ubezpieczenie w spedycji 48 4.6.1. Materiał nauczania 48 4.6.2. Pytania sprawdzające 50 4.6.3. Ćwiczenia 51 4.6.4. Sprawdzian postępów 52

5. Sprawdzian osiągnięć 6. Literatura

53 57


3

1. WPROWADZENIE

Poradnik będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy o podstawowych funkcjach

i zadaniach spedytora. Przedstawia wymagany programem nauczania zakres wiedzy o dokumentach stosowanych przez spedytora przy realizacji zadań transportowych.

W poradniku znajdziesz: – wymagania wstępne – wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć juŜ ukształtowane,

abyś bez problemów mógł korzystać z poradnika, – cele kształcenia – wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z poradnikiem, – materiał nauczania – wiadomości teoretyczne niezbędne do opanowania treści jednostki

modułowej, – zestaw pytań, abyś mógł sprawdzić, czy juŜ opanowałeś określone treści, – ćwiczenia, które pomogą Ci zweryfikować wiadomości teoretyczne oraz ukształtować

umiejętności praktyczne, – sprawdzian postępów, – sprawdzian osiągnięć, przykładowy zestaw zadań. Zaliczenie testu potwierdzi

opanowanie materiału całej jednostki modułowej, – literaturę.

Schemat układu jednostek modułowych

342[04].Z3 Logistyka w transporcie

i spedycji

342[04].Z3.01 Projektowanie zadań transportowo-

spedycyjnych

342[04].Z3.02 Sporządzanie dokumentacji transportowo-spedycyjnych

342[04].Z3.03 Organizowanie rynku usług transportowo-spedycyjnych

342[04].Z3.04 Stosowanie przepisów prawa i norm

obowiązujących w usługach transportowo-spedycyjnych

432[04].Z3.05 Stosowanie zasad ekonomiki

przedsiębiorstw transportowo- spedycyjnych


4

2. WYMAGANIA WST ĘPNE

Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć: – stosować jednostki układu SI, – przeliczać jednostki, – określać zasady formowania jednostek ładunkowych, – określać rodzaje i parametry środków transportu róŜnych gałęzi transportu, – określać typowe urządzenia ładunkowe i ich podstawowe zastosowania, – określać zasady formowania łańcuchów transportowo-logistycznych z wykorzystaniem

róŜnych gałęzi transportu, – posiadać umiejętność korzystania z przepisów krajowych i międzynarodowych, – korzystać z róŜnych źródeł informacji, – obsługiwać komputer, – współpracować w zespole.


5

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć: − zastosować terminologię dotyczącą transportu i spedycji do sporządzenia dokumentów

spedycyjnych, − określić zasady sporządzania dokumentacji usług transportowo-spedycyjnych, − określić zakres czynności transportowo-spedycyjnych, − sporządzić dokumentację realizacji zadań transportowo-spedycyjnych – list przewozowy,

zapytanie ofertowe, zamówienie, − wykorzystać techniki komputerowego wspomagania projektowania zadań transportowo-

spedycyjnych, − sporządzić umowy związane z działalnością transportowo-spedycyjną – umowa

przewozowa, umowa spedycyjna, − sporządzić ewidencje ładunków, a w szczególności dokument SAD − sporządzić dokumenty celne, − wypełnić list przewozowy FIATA, − znać zasady ubezpieczenia OC spedytora − przygotować dokumentację związaną z ubezpieczeniem − sporządzić protokół szkody.


6

4. MATERIAŁ NAUCZANIA

4.1. Podstawowe wiadomości na temat spedycji 4.1.1. Materiał nauczania

Spedycja to działalność polegająca na organizowaniu przewozu towaru. Spedytorem jest osoba prawna lub fizyczna, której celem działania jest organizowanie przewozu ładunków. Spedycją będzie zaś kaŜda działalność gospodarcza polegająca na organizowaniu przewozu ładunków na zlecenie osoby prawnej lub fizycznej i na wykonaniu niezbędnej grupy czynności dodatkowych, wynikających ze specyfiki zlecenia.

Spedycja nie jest przewozem, a spedytor w istocie swej funkcji usługowej nie transportuje ładunków, lecz zajmuje się ich przesłaniem, zorganizowaniem ich transportu.

Spedycja, jak kaŜda działalność gospodarcza, podlega wielu klasyfikacjom. WyróŜnić tu moŜna spedycję będącą usługą materialną oraz spedycję będącą świadczeniem nieodpłatnym. Spedycja będąca usługą materialną, czyli przeznaczoną na sprzedaŜ, ma charakter działalności publicznej, do której dostęp, zgodnie z zasadami rynkowymi, musi być nieograniczony. Skorzystać z usługi spedycyjnej moŜe kaŜdy uczestnik rynku.

Spedycja jako świadczenie nieodpłatne jest elementem szerszego procesu gospodarczego, do którego dostęp ma wyłącznie jego bezpośredni wytwórca. Wywołuje on wówczas działanie spedycyjne, jednak zamyka się ono w ramach organizacji wykonującej pewien szerszy produkt finalny.

Z punktu widzenia złoŜoności procesu spedycyjnego istotnym podziałem tej działalności jest wyodrębnienie: − spedycji gałęziowej, w której całość pracy wykonywana jest przez uŜycie jednego

rodzaju środka przewozowego; − spedycji intermodalnej, w ramach której angaŜuje się pracę nie jednej gałęzi transportu;

spedytor występuje tu juŜ w postaci tzw. operatora transportu multimodalnego (MTO), który bierze odpowiedzialność za kompleksową całkowitą obsługę przemieszczenia ładunku (od miejsca nadania do miejsca wydania), korzystając z jednego uniwersalnego dokumentu transportowego, pomimo korzystania z usług wielu róŜnych gałęzi przewozu. Do wykonywania krajowych i międzynarodowych przewozów w wielu przypadkach

angaŜowane są róŜne gałęzie transportu, np. transport samochodowy i kolejowy przy dostawach do portów, a następnie transport morski przy przewozie do kraju przeznaczenia. Z międzynarodowym obrotem towarowym związane są równieŜ czynności dotyczące załatwiania spraw celnych, ubezpieczeniowych oraz prowadzenia rozliczeń walutowych. Wykonywanie poszczególnych czynności objętych działalnością spedycyjną w międzynarodowym obrocie towarowym wymaga wypełniania róŜnych dokumentów o skomplikowanej treści, często w obcych językach.

Znajomość tych dokumentów i sposobu ich wypełniania równieŜ wymaga odpowiedniego przygotowania i fachowej wiedzy.

W ramach spedycji gałęziowej wyróŜnia się: − spedycję kolejową, − spedycję lotniczą, − spedycję morską, − spedycję samochodową − spedycję Ŝeglugi śródlądowej.

Dla kaŜdej z tych gałęzi stosuje się charakterystyczną dokumentację transportową.


7

Zakres usług spedycyjnych Zakres usługi spedycyjnej określany jest w umowie cywilnoprawnej, zawieranej

pomiędzy spedytorem i zleceniodawcą. W wypadku braku takiej umowy zakres określa zlecenie spedycyjne, które, zgodnie z polskim prawem, staje się umową.

Zlecenie spedycyjne moŜe być złoŜone w formie ustnej, ale ze względów oczywistych wymaga się potwierdzenia pisemnego. Cechą charakterystyczną jest moŜliwość kupowania poszczególnych czynności spedycyjnych lub ich sekwencji, aŜ po tzw. usługę kompleksową, czyli obejmującą wszystkie czynności spedycyjne, towarzyszące przemieszczeniu danej partii towaru. W skład kompleksowej usługi spedycyjnej mogą wchodzić następujące sekwencje, czynności, obejmujące drogę ładunku od miejsca przejęcia do miejsca dostarczenia: − usługi poprzedzające odbiór przesyłki, − dokumentacja i fizyczny odbiór towaru, − przemieszczenie ładunku i obsługa logistyczna, − dostawa i usługi skorelowane, − raporty i zestawienia statystyczne.

W ramach wyŜej wymienionych sekwencji czynności moŜna wyróŜnić następujące poszczególnych czynności: − poradnictwo spedycyjne, czyli udzielanie eksporterowi lub importerowi fachowych porad

w sprawach transportu, − przygotowanie ładunku do przewozu (pakowanie, sortowanie, liczenie, mierzenie,

waŜenie, znakowanie, cechowanie), − konsolidowanie ładunków, czyli zbieranie drobnych partii ładunkowych w jednostki

większe (tzw. przesyłki zbiorcze) i proces odwrotny – dekonsolidacja, − dostarczanie ładunku do miejsca załadunku na główny środek transportu, − sporządzanie oraz kompletowanie dokumentów transportowych i innych wymaganych

zleceniem, − zawieranie umów o przewóz z przewoźnikami oraz innymi przedsiębiorstwami

wykonującymi określone usługi techniczno-wykonawcze na rzecz ładunku, − składowanie towarów, − załadunek i wyładunek towarów w róŜnych relacjach przeładunkowych, − pośrednictwo w ubezpieczaniu towarów, − opieka nad ładunkiem w czasie przewozu (konwojowanie), − przyjmowanie lub przekazywanie ładunków przewoźnikowi (tzw. czynności zdawczo-

odbiorcze), − stwierdzenie ilości i jakości przesyłanego ładunku oraz zabezpieczenie interesu

zleceniodawcy w przypadku uszkodzeń lub ubytku ładunku, − zgłaszanie ładunku do kontroli celnej i załatwianie spraw związanych z innymi

urzędowymi czynnościami oraz przygotowywanie towarzyszących temu dokumentów, − regulowanie naleŜności z tytułu kosztów przewozu oraz innych czynności i usług

na rzecz ładunku. Funkcje spedytora Istotę usługi spedycyjnej i rolę spedytora krajowego, a zwłaszcza międzynarodowego moŜna uogólnić, wskazując na zasadnicze funkcje, w jakich powszechnie on występuje.

Są to najczęściej funkcje następujące: − Funkcja transportowo-doradcza. Spedytor, jako doradca transportowy, współdziała

z eksporterem lub importerem jeszcze w fazie poprzedzającej zawarcie kontraktu handlowego, udzielając mu porad i informacji, które mogą być wykorzystane w trakcie


8

negocjacji handlowych w celu jak najlepszego ujęcia warunków transportu w kontraktach handlowych. Informacje te powinny pozwolić na prawidłową wycenę kosztów transportu w cenie towaru. Ma to szczególne znaczenie przy obsłudze spedycyjnej kontraktów handlowych bardziej złoŜonych, jakimi są np. dostawy związane ze sprzedaŜą gotowych obiektów przemysłowych „pod klucz”, gdzie transport poszczególnych elementów konstrukcyjno-budowlanych jest rozłoŜony w czasie i przestrzeni.

− Funkcja transportowo-dokumentacyjna. Spełniając tę funkcję spedytor sporządza, podpisuje, sprawdza oraz powoduje wystawianie dokumentów niezbędnych przy realizacji wszelkich transportowych aspektów kontraktów kupna-sprzedaŜy.

− Funkcja transportowo-organizacyjna. Funkcja ta - mówiąc najogólniej - to dobór środków transportu, przewoźników, czasu, trasy i sposobu przesłania towarów, a takŜe koordynacja i synchronizacja kolejnych faz przemieszczania towarów oraz udziału i współdziałania poszczególnych firm usługowych, instytucji i urzędów partycypujących w ich obsłudze. Funkcję tę spełnia spedytor równieŜ wówczas, gdy informuje zainteresowane strony o stanie ładunku i aktualnej fazie procesu transportowego (awizacja).

− Funkcja transportowo-wykonawcza. Spełnia ją spedytor wówczas, gdy sam bezpośrednio zajmuje się wykonywaniem fizycznych operacji transportowych, tj. samochodowym transportem dowozowo-odwozowym, przeładunkiem, magazynowaniem itp., a takŜe, gdy grupuje lub rozdziela ładunki w swoich magazynach w ramach organizowania przesyłek zbiorczych. Specyficzną odmianę tej funkcji spełnia spedytor jako przewoźnik morski w Ŝegludze liniowej, który sam nie eksploatuje statku morskiego. Jest to tzw. non vessel operating common carrier (NVOCC), czyli spedytor, który organizując dostawę ładunków w kontenerach drogą morską, wydzierŜawia u armatora na statku liniowym, kursującym na danym szlaku Ŝeglugowym, część jego zdolności przewozowej i sam wobec swoich klientów (załadowców) wchodzi w obowiązki, odpowiedzialność i uprawnienia przewoźnika liniowego. Praktyki te upowszechniają się w ostatnich latach na szlakach kontenerowych przewozów oceanicznych.

− Funkcja transportowo-bankowa. W tej funkcji spedytor występuje wówczas, gdy działa na rachunek swego zleceniodawcy i wykłada w jego imieniu środki pienięŜne na pokrycie naleŜności obciąŜających ładunek z tytułu róŜnych usług lub czynności urzędowych. Kwoty te to tzw. wykłady zwrotne, które zleceniodawca zwraca spedytorowi wraz z naleŜną prowizją.

Podział rodzajowy usług spedycyjnych przeprowadza się:

− ze względu na zakres działalności: spedycja własna i publiczna, − ze względu na obsługiwaną gałąź transportu: spedycja kolejowa, samochodowa, lotnicza,

Ŝeglugi śródlądowej i morska, − ze względu na sferę działalności: spedycja krajowa i międzynarodowa, − ze względu na miejsce prowadzenia działalności: spedycja portowa, dworcowa, graniczna

etc., − ze względu na specjalizację czynności spedycyjnych: spedycja celna, przeładunkowa,

wysyłkowa, odbiorcza, związana z obsługą przesyłek drobnych. Za spedycję właściwą uwaŜa się wykonywanie następujących czynności:

− przyjmowanie zleceń spedycyjnych i udzielanie porad związanych z procesami spedycyjnymi,

− wybór środka transportu, − zawieranie umów o przewóz,


9

− ubezpieczanie przesyłki, − sporządzanie dokumentacji transportowej, − odbiór przesyłki od nadawcy, − przygotowanie przesyłki do przewozu, − nadanie przesyłki na środek transportu wraz z dokumentacją transportową, − odbiór przesyłki ze środka transportowego oraz właściwej dokumentacji, − odprawa celna, − przekazanie przesyłki odbiorcy.

Spedytor organizując czynności przemieszczania, staje się odpowiedzialny za wykonanie

na rzecz przesyłki: − dowozu, − odwozu, − przewozu, − załadunku, − wyładunku, − przeładunku

Czynności dodatkowe obejmują w sobie:

− składowanie przesyłki, − podjęcie naleŜności za dostarczoną przesyłkę, − przeprowadzenie cesji praw do przesyłki, − sprzedaŜ przesyłki.

W przypadku gdy firma spedycyjna wykonuje tylko czynności określone mianem spedycji właściwej, jest tzw. spedytorem czystym. JeŜeli natomiast jest w stanie własnym potencjałem wykonywać czynności przemieszczania oraz czynności dodatkowe, realizuje tzw. spedycję mieszaną. 4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Na czym polega działalność spedycyjna? 2. Wymień funkcje spedytora 3. Co to jest spedycja właściwa? 4. Co to jest spedycja gałęziowa? 5. Jakie rodzaje spedycji wyróŜnia się w ramach spedycji gałęziowej? 6. Kiedy mówimy, Ŝe firma spedycyjna jest spedytorem czystym? 7. Jakie czynności wykonuje spedytor organizując przemieszczanie ładunku? 8. W jakim dokumencie określony jest kaŜdorazowo zakres usług spedycyjnych? 9. Wymień rodzaje usług spedycyjnych ze względu na specjalizację czynności

spedycyjnych 10. Na czym polega spedycja mieszana?


10

4.1.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Opracuj łańcuch transportowy przewozów kontenerów z wykorzystaniem róŜnych gałęzi transportu.

Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odszukać w materiałach dydaktycznych niezbędną informację, 2) scharakteryzować podstawowe cechy róŜnych gałęzi transportu, 3) wyjaśnić pojęcia łańcucha transportowego i jego elementów, 4) wykonać zadanie według wskazówek prowadzącego.

WyposaŜenie stanowiska pracy:

− papier formatu A4, − literatura zgodna z wykazem.

Ćwiczenie 2 Z Kazachstanu do Wytwórni Makaronów NITECZKA przewoŜona jest pszenica durum

w ilości 2000 ton na miesiąc. Pszenica przewoŜona jest w wagonach kolei rosyjskich, następnie na stacji Małaszewicze przeładowywana do wagonów PKP Cargo. Określ zadania i funkcje spedytora działającego w imieniu odbiorcy ładunku.

Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) zgromadzić materiały i narzędzia do wykonania ćwiczenia, 2) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bhp i ergonomii pracy, 3) zaplanować tok postępowania, 4) określić obowiązki spedytora, 5) określić rodzaj dokumentów niezbędnych do zrealizowania zadania transportowego, 6) określić kolejność czynności spedytora w celu zrealizowania zadania transportowego, 7) przeprowadzić analizę ćwiczenia, 8) zaprezentować pracę na forum grupy.


− rysunki kolejowych środków transportowych, − papier formatu A4, − literatura zgodna z wykazem. Ćwiczenie 3

Określ zakres obowiązków spedytora w międzynarodowym przewozie ładunku drobnicy w kontenerach transportem kolejowym i samochodowym.

Sposób wykonania ćwiczenia. Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odszukać w materiałach dydaktycznych niezbędną informację, 2) umieć zdefiniować pojęcie kontener,


11

3) umieć scharakteryzować rodzaje kontenerów, 4) umieć określić podstawowe cechy transportu kolejowego i samochodowego, 5) wykonać zadanie według wskazówek prowadzącego.


− papier formatu A4, − literatura zgodna z wykazem. 4.1.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz: Tak Nie 1) wyjaśnić pojęcie spedycji? � � 2) określić funkcje spedytora? � � 3) wyjaśnić na czym polega spedycja czysta? � � 4) wyjaśnić na czym polega spedycja mieszana? 5) określić jakie czynności musi wykonać spedytor organizując proces

spedycji?

�

�

6) określić w jakim dokumencie określony jest zakres usługi spedycyjnej? � �

7) określić wykonanie jakich czynności uwaŜa się za spedycję właściwą?

�

�

8) określić jakie są dodatkowe czynności spedytora? � �


12

4.2. Umowa spedycji 4.2.1. Materiał nauczania

Umowa spedycji regulowana jest w kodeksie cywilnym w artykułach od 794 do 804.

Występuje ona w tej regulacji jako odrębna umowa nazwana. W sprawach nieuregulowanych w kodeksie cywilnym, jak równieŜ nieuregulowanych w odrębnych przepisach, do umowy spedycji stosuje się stosuje się przepisy o umowie zlecenia. NaleŜy wskazać, ze strony mogą przyjąć umownie do stosowania Ogólne Polskie Warunki Spedycyjne (OPWS), które zawierają szczegółowe regulacje z zakresu umowy spedycji. OPWS maja charakter fakultatywny to znaczy, Ŝe obowiązują wtedy, jeŜeli strony umowy tak się umówiły.

Przez umowę spedycji spedytor zobowiązuje się za wynagrodzeniem w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa do wysyłania lub odbioru przesyłki albo do dokonania innych usług związanych z jej przewozem. Spedytor moŜe występować w imieniu własnym lub w imieniu dającego zlecenie. Umowa spedycji jest umową wzajemną czyli Ŝe obie strony zobowiązują się w taki sposób, Ŝe świadczenie jednej z nich ma być odpowiednikiem świadczenia drugiej. Umowa spedycji jest umową odpłatną i umową konsensualną czyli, Ŝe do jej zawarcia wystarcza złoŜenie oświadczenie woli przez strony. Zakres umowy spedycji wskazuje, iŜ usługi spedycyjne mają pomocniczy charakter w stosunku do umowy przewozu. Umowa spedycji zostaje zawarta z reguły poprzez przyjęcie przez spedytora zlecenia spedycyjnego. JeŜeli spedytor nie chce przyjąć zlecenia jest on zobowiązany niezwłocznie zawiadomić o tym dającego zlecenie. KaŜde zlecenie przekazane faksem, telefonicznie lub ustnie wymaga niezwłocznego potwierdzenia pisemnego.

Zlecenie spedycyjne jest dokumentem, na podstawie którego spedytor wykonuje zlecone mu czynności.

Zlecenie powinno określać: − zakres zleconej usługi, − rodzaj i własności przesyłki, − znaki i numery poszczególnych sztuk, − ich liczbę, − cięŜar, − wymiary, − kubaturę, − dokumenty potrzebne do prawidłowego wykonania zlecenia.

Zakres informacji potrzebnych spedytorowi do wykonania zlecenia spedycyjnego róŜni się w zaleŜności od relacji (eksport/import), warunków sprzedaŜy/kupna (gestii transportowej) środka względnie środków transportu, którymi dany towar ma być przewoŜony oraz rodzaju i właściwości towaru będącego przedmiotem obsługi.

W eksporcie zakres informacji zawartych w zleceniu spedycyjnym obejmuje: − nazwę i adres, telefon, faks, względnie e-mail eksportera, importera, oraz dostawcy (ew.

producenta) towaru, − nazwę towaru w języku polskim i obcym, zgodną z kontraktem (akredytywą), jego

opakowanie, oznakowanie, ilość opakowań względnie sztuk, wagę, wymiary, wartość i właściwości (jeŜeli są to ładunki specjalne oraz warunki w jakich towar ma być przewoŜony),

− termin dostawy, − miejsce (port) załadunku i przeznaczenia, − nazwę i adres, telefon, faks, ew. adres e-mailowy odbiorcy jeŜeli róŜni się od importera, − warunki sprzedaŜy,


13

− warunki i termin waŜności akredytywy, (jeŜeli zastosowanie ma ta forma płatności), − dyspozycje dotyczące odprawy celnej towaru, − dyspozycje dotyczące rodzaju i sposobu wystawiania dokumentów przewozowych

i ewentualnie innych dokumentów oraz sposób ich wystawienia. W imporcie zakres informacji potrzebnych spedytorowi dla prawidłowego wykonania

zlecenia zaleŜy od tego, czy jego zleceniodawca dysponuje gestią transportową, czy teŜ gestia transportowa leŜy po stronie eksportera zagranicznego.

Gestia transportowa to zastrzeŜone w kontrakcie prawo i obowiązek zorganizowania transportu towaru oraz pokrycia jego kosztów. Gestia transportowa moŜe mieć róŜny zasięg. MoŜe to być obowiązek eksportera zorganizowania transportu do miejsca przeznaczenia, do granicy kraju tranzytowego, czy tez obowiązek importera zorganizowania transportu od miejsca wysyłki czy portu załadunku. W kaŜdym z tych przypadków zasięg gestii transportowej eksportera i importera jest inny. O własnej gestii transportowej mówimy wtedy, gdy do eksportera lub importera naleŜy obowiązek zorganizowania transportu i pokrycia jego kosztów na głównym (dłuŜszym) odcinku trasy dostawy. Przy gestii obcej na eksporterze zagranicznym spoczywa obowiązek wywiązania się z kontraktu handlowego i zorganizowania dostawy towaru zgodnie z ustalonymi w kontrakcie warunkami, natomiast spedytorowi działającemu na zlecenie importera przypada zorganizowanie odbioru ładunku, odprawy celnej, ewentualnie innych czynności oraz zorganizowanie dostawy tych towarów do końcowego odbiorcy w kraju.

Przy imporcie towaru z własną gestią transportową, zlecenie spedycyjne oprócz wymienionych wyŜej informacji, dotyczących odcinka krajowego łańcucha transportowego, powinno zawierać duŜo więcej informacji, poniewaŜ spedytor działający na zlecenie importera zobowiązany jest do zorganizowania odbioru ładunku juŜ w kraju eksportera.

W takim przypadku spedytor musi wiedzieć: − kto jest eksporterem i kto dostawcą towaru, − na jakich warunkach towar został zakupiony, − jaki jest to towar i w jakich ilościach i terminach ma nastąpić jego dostawa, − czy przed odbiorem towaru musi on zostać poddany kontroli i jakiej.

Strona posiadająca gestię transportową ma potencjalne prawo wyboru: − gałęzi transportu (morski, kolejowy, samochodowy, wodny śródlądowy, multimodalny), − rodzaj transportu (np. przewóz linią regularną, wyczarterowanym środkiem transportu,

przewóz przesyłek drobnych w kontenerze zbiorowym), − trasy przewozu (np. określone przejścia graniczne), − przewoźnika, spedytora, operatora przewozów multimodalnych, maklera i innych

podmiotów niezbędnych do realizacji procesu transportowego, − środka przewozowego, − portu załadunku i wyładunku, − terminu odbioru lub dostawy towaru, gdy ten nie jest ściśle określony.

Z umowy spedycji wynikają podstawowe prawa i obowiązki dla spedytora. Z obowiązków spedytora naleŜy wymienić m. in. Ŝe: − spedytor powinien czuwać, aby koszty naliczane były zleceniodawcy poprawnie, − nie powinien uŜywać rzeczy zleceniodawcy we własnym interesie.

Natomiast do praw spedytora moŜna zaliczyć m. in.: − prawo do wynagrodzenia i zwrotu wydatków, − prawo do Ŝądania zaliczki, − prawo do Ŝądania od zleceniodawcy współdziałania, − prawo do wzięcia pod zastaw towar dla zabezpieczenia roszczeń.


14

Umowę spedycji dający zlecenie spedycji moŜe wypowiedzieć w kaŜdym czasie. Powinien jednak zwrócić spedytorowi wydatki, które ten poniósł w celu naleŜytego

UMOWA SPEDYCJI Zawarta dnia .............................. w ......................................... pomiędzy .............................................................. z siedzibą w ................................................ przy ul. ..................................................... reprezentowanym przez 1 ........................................................................................................................... 2 ........................................................................................................................... zwanym dalej Spedytorem, a ........................................................... z siedzibą w ......................................... przy ul. .........................................., reprezentowanym przez: 1. .......................................................................2..zwanym dalej Zleceniodawcą o następującej treści:

§ 1 Zleceniodawca zleca a Spedytor przyjmuje do wykonania usługi spedycyjne polegające na: • wysyłaniu/odbieraniu przesyłek; • załatwianiu wszelkich niezbędnych formalności celnych; • przewozie przesyłek transportem kołowym /lotniczym • opiekę nad przesyłką w drodze • skompletowanie dokumentacji niezbędnej do wykonania usługi • ................................................................................................................................. • ................................................................................................................................

§ 2 Spedytor wykona spedycję w terminie ..................... dni od dostarczenia przez Zleceniodawcę przesyłki będącej przedmiotem spedycji oraz dokumentów niezbędnych do naleŜytego jej wykonania. Listę niezbędnych dokumentów przedstawi Spedytor.

§ 3 1. Spedytorowi przysługuje wynagrodzenie w wysokości ........................................., słownie ............................... ........................................... na podstawie faktury VAT wystawionej przez Spedytora w terminie wskazanym w jej treści. Do kwoty tej zostanie doliczony podatek VAT według stawki .........%. 2. Kwota, o której mowa w § 3 ust. 1 niniejszej umowy obejmować będzie takŜe wszelkie uzasadnione koszty poniesione przez Spedytora w celu naleŜytego wykonania usługi. 3. Zapłata wynagrodzenia nastąpi przelewem na wskazany przez Spedytora rachunek bankowy.

§4 Spedytor ponosi odpowiedzialność względem Zleceniodawcy za utratę, ubytek lub uszkodzenie przesyłki od chwili jej przyjęcia do chwili wydania przewoźnikowi, dalszemu przewoźnikowi lub dalszemu spedytorowi, Zleceniodawcy lub osobie trzeciej wskazanej przez Zleceniodawcę do wysokości zwykłej wartości przesyłki. Spedytor ponosi odpowiedzialność takŜe za zwłokę w wykonaniu zlecenia lub/i za szkodę wynikłą z nieudzielenia informacji, opóźnionego jej udzielenia lub błędnej informacji.

§5 JeŜeli zawartość przesyłki stanowić będą pieniądze, papiery wartościowe lub kosztowności albo inne rzeczy szczególnie cenne, Zleceniodawca jest zobowiązany do wskazania, co jest przedmiotem spedycji i określenia wartości przesyłki. W przeciwnym razie Spedytor ponosi odpowiedzialność za utratę, ubytek lub uszkodzenie przesyłki tylko wtedy, gdy wynika to z winy umyślnej lub raŜącego niedbalstwa Spedytora.

§6 Spedytor odpowiedzialny jest względem Zleceniodawcy za wybór i działalność przewoźników i dalszych spedytorów, którymi się posługuje przy wykonywaniu niniejszej umowy.

§7 Wszelkie zmiany i uzupełnienia niniejszej umowy wymagają dla swej waŜności formy pisemnej.

§8 W sprawach nie uregulowanych niniejszą umową zastosowanie mają przepisy kodeksu cywilnego.

§9 Koszty związane z zawarciem niniejszej umowy ponosi ..................................

§10 Umowa sporządzona została w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, po jednym dla kaŜdej ze stron. Zleceniodawca Spedytor

Rys. 1. Przykład umowy spedycji [10]


15

wykonania powierzonych mu zadań spedycyjnych, a takŜe uiścić spedytorowi część wynagrodzenia odpowiadającą jego dotychczasowym czynnościom, a jeŜeli wypowiedzenie nastąpiło bez waŜnego powodu, powinien takŜe naprawić szkodę. Spedytor moŜe wypowiedzieć umowę w kaŜdym czasie. W przypadku, gdy wypowiedzenie nastąpiło bez uzasadnionego powodu, spedytor jest odpowiedzialny za szkodę.

Ujednolicone formularze zleceń spedycyjnych opracowane zostały przez Polską Izbę Spedycji i Logistyki.

Są to następujące formularze: − zlecenie spedycyjne/agencyjne/import/eksport/odprawa celna, – transport drogowy, − zlecenie spedycyjne/agencyjne/import/eksport/odprawa celna, – transport morski, − zlecenie spedycyjne – transport kolejowy/eksport/import/tranzyt/odprawa celna, − zlecenie spedycyjne – eksport lotniczy, − zlecenie spedycyjne – import lotniczy.

Poszczególne formularze mogą mieć zastosowanie przy obsłudze róŜnych gałęzi transportu i róŜnym zakresie usług świadczonych przez spedytora. DuŜe znaczenie ma równieŜ zakres przebiegu procesu transportowego.

Fazy przebiegu procesu transportowego wyglądają następująco: − koncepcyjne przygotowanie procesu przemieszczenie, − przygotowanie ładunku do przewozu, − organizacja procesu przemieszczania, − fizyczne przemieszczenie ładunku, − obsługa procesu od strony prawno – finansowej, − ocena i analiza kosztów procesu transportowego.

Nie ma powszechnej praktyki stosowania ujednoliconych formularzy zleceń i większość zleceniodawców udzielając spedytorowi zlecenia, czyni to w sposób dowolny. Stosowanie ujednoliconych formularzy zleceń spedycyjnych znacznie ułatwia przekazanie spedytorowi kompletu danych potrzebnych do prawidłowego wykonania zlecenia.


16

Rys. 2. Przykład wypełnienia zlecenia spedycyjnego w transporcie drogowym według formularza opracowanego

przez Polską Izbę Spedycji i Logistyki [2. zał. 2]


17

Rys. 3. Przykład wypełnienia zlecenia spedycyjnego w transporcie kolejowym według formularza

opracowanego przez Polską Izbę Spedycji i Logistyki [2. zał. 3]


18

Rys. 4. Przykład wypełnienia zlecenia spedycyjnego w transporcie morskim według formularza opracowanego

przez Polską Izbę Spedycji i Logistyki [2. zał. 1]


19

Rys. 5. Przykład wypełnienia zlecenia spedycyjnego w transporcie lotniczym – eksport- według formularza

opracowanego przez Polską Izbę Spedycji i Logistyki [2. zał. 4].


20

Rys. 6. Przykład wypełnienia zlecenia spedycyjnego w transporcie lotniczym – import - według formularza

opracowanego przez Polską Izbę Spedycji i Logistyki [2. zał. 5].


21

4.2.2. Pytania sprawdzające Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń.

1. Co to jest umowa spedycji? 2. Jaki akt prawny reguluje umowę spedycji? 3. Co znaczy, Ŝe umowa spedycji jest umową wzajemną? 4. Co to znaczy, Ŝe umowa spedycji jest umową konsensualną? 5. Co to są Ogólne Polskie Warunki Spedycyjne? 6. Kiedy zostaje zawarta umowa spedycji? 7. Co powinno określać zlecenie spedycji? 8. Jaki jest zakres informacji zawartych w zleceniu spedycyjnym w eksporcie? 9. Jaki jest zakres informacji zawartych w zleceniu spedycyjnym w imporcie? 10. Jak jest róŜnica pomiędzy obcą i własną gestią transportową? 11. Jakie formularze zleceń spedycyjnych zostały opracowane przez Polską Izbę Spedycji

i Logistyki?


Przygotuj projekt umowy spedycji zawartej pomiędzy firmą spedycyjną i firmą importująca do Polski ciągniki rolnicze z Czech.


1) odszukać w materiałach dydaktycznych niezbędną informację, 2) umieć określić jaką informację naleŜy umieścić w umowie spedycji, 3) wypełnić gotowy druk w formie papierowej lub wypełnić odpowiednie rubryki w wersji

elektronicznej pamiętając o wyszczególnieniu zakresu usług zalecanych do wykonania przez zamawiającego.

4) wydrukować umowę.

WyposaŜenie stanowiska pracy: − druki przykładowych umów spedycyjnych, − papier formatu A4, − literatura zgodna z wykazem.

Ćwiczenie 2 Przygotuj zlecenie spedycyjne w transporcie drogowym w oparciu o formularz

zamieszczony w Poradniku ucznia dla firmy produkującej silniki elektryczne małej mocy z siedzibą w Bielsku-Białej eksportującej partię wyrobów do Belgi (Antwerpia).


Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) odszukać w materiałach dydaktycznych niezbędną informację, 2) umieć określić jaką informację naleŜy umieścić w umowie spedycji, 3) wypełnić gotowy druk w formie papierowej lub wypełnić odpowiednie rubryki w wersji

elektronicznej pamiętając o wyszczególnieniu zakresu usług zalecanych do wykonania przez Zamawiającego.

4) wydrukować umowę.


22

WyposaŜenie stanowiska pracy: − druki przykładowych umów spedycyjnych, − papier formatu A4, − literatura zgodna z wykazem.

Ćwiczenie 3

Przygotuj zlecenie spedycyjne w transporcie kolejowym w oparciu o formularz zamieszczony w Materiałach nauczania dla firmy z Sandomierza eksportującej do Niemiec (Hanover) cegłę ceramiczną w ilości 200 ton (ładunki paletowe).



1) odszukać w materiałach dydaktycznych niezbędną informację, 2) umieć scharakteryzować jednostki paletowe, 3) umieć dobrać środek transportu, 4) wypełnić gotowy druk w formie papierowej lub wypełnić odpowiednie rubryki w wersji

elektronicznej pamiętając o wyszczególnieniu zakresu usług zalecanych do wykonania przez Zamawiającego.

5) wydrukować umowę,

WyposaŜenie stanowiska pracy: − druki umów spedycyjnych, − papier formatu A4, − literatura zgodna z wykazem.

4.2.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz: Tak

Nie

1) wyjaśnić co to jest umowa spedycji? � � 2) wyjaśnić pojęcie, Ŝe umowa spedycji jest umową wzajemną? � � 3) wyjaśnić co to są Ogóle Polskie Warunki Spedycyjne? � � 4) określić co powinna zawierać umowa spedycji? � � 5) określić jak informacja powinna być zawarta w zleceniu

spedycyjnym? � � 6) wyjaśnić na czym polega własna i obca gestia transportowa? � � 7) wyjaśnić co to znaczy, Ŝe OPWS mają charakter fakultatywny? � �


23

4.3. Międzynarodowy list przewozowy CMR i CIM 4.3.1. Materiał nauczania

Międzynarodowy samochodowy list przewozowy CMR jest stosowany

w międzynarodowym transporcie samochodowym, który odbywa się na podstawie konwencji CMR. Konwencję o Umowie Międzynarodowego Przewozu Drogowego Towarów (CMR) podpisaną w 1956 r. stosuje się do wszelkiej umowy o zarobkowy przewóz drogowy towarów pojazdami, niezaleŜnie od miejsca zamieszkania i przynaleŜności państwowej stron, jeŜeli miejsce przyjęcia przesyłki do przewozu i miejsce przewidziane dla jej dostawy, stosownie do ich oznaczenia w umowie, znajdą się w dwóch róŜnych krajach, z których przynajmniej jeden jest strona Konwencji CMR. Konwencja CMR ma zastosowanie wyłącznie do przewozów wykonywanych na podstawie umowy przewozu samochodami, pojazdami członowymi, przyczepami i naczepami. List przewozowy – stanowi jednocześnie umowę przewozową, zawartą między nadawcą a przewoźnikiem. W liście przewozowym nadawca zamieszcza nazwę i adres nadawcy, określa placówkę przewoźnika, z którym zawiera umowę, zamieszcza miejsce dostawy przesyłki oraz nazwę i adres odbiorcy, określa rzeczy / towary, ich masę, liczbę sztuk przesyłki, sposób opakowania, wskazuje płatnika, określa jakie usługi dodatkowe mają zostać zrealizowane wraz z transportem przesyłki. Tak wypełniony list przewozowy nadawca potwierdza swoim podpisem.

Podpisanie listu przewozowego przez odbiorcę jest równoznaczne z wypełnieniem świadczenia przez przewoźnika, a tym samym wypełnieniem umowy przewozowej.

Na komplet CMR składają się 4 listy przewozowe: − pierwszy – czerwony – otrzymuje nadawca jako dowód, Ŝe przesyłka została oddana

przewoźnikowi. Przy dokumentowych formach zapłaty stanowi on podstawę otrzymania naleŜności za towar,

− drugi – niebieski – towarzyszy przesyłce i jest przeznaczony dla odbiorcy, − trzeci – zielony – zatrzymuje przewoźnik, dla którego, po pokwitowaniu na nim odbioru

przesyłki przez odbiorcę, stanowi dowód wywiązania się z umowy o przewóz, − czarny-dla celów administracyjnych, (ewentualnie egzemplarz szary dodatkowy ( często przesyłany spedycji zlecającej transport przewoźnikowi dla rozliczenia).

List przewozowy jest dokumentem imiennym, wyraźnie wskazującym odbiorcę przesyłki. Częściowo jest wypełniany przez nadawcę, a częściowo przez przewoźnika. Listu przewozowego nie stosuje się w przypadku przewozu: − przesyłek pocztowych, − zwłok, − mienia przesiedleńczego.

Dane jakie powinien zawierać list przewozowy CMR

List przewozowy powinien zawierać następujące dane: – miejsce i datę jego wystawienia, – nazwisko (nazwę) i adres nadawcy, – nazwisko (nazwę) i adres przewoźnika, – miejsce i datę przyjęcia towaru do przewozu oraz przewidziane miejsce jego wydania, – nazwisko (nazwę) i adres odbiorcy, – powszechnie uŜywane określenie rodzaju towaru oraz sposób opakowania, a dla towarów

niebezpiecznych ich ogólnie uznane określenie, – liczbę sztuk, ich cechy i numery,


24

– wagę brutto lub inaczej wyraŜoną ilość towaru, – koszty związane z przewozem (przewoźne, koszty dodatkowe, naleŜności celne i inne

koszty powstałe od chwili zawarcia umowy do chwili dostawy), – instrukcje niezbędne dla załatwienia formalności celnych i innych, – oświadczenie, Ŝe przewóz, bez względu na jakąkolwiek przeciwną klauzulę, podlega -

przepisom niniejszej Konwencji. Prawa i obowiązki nadawcy w świetle Konwencji CMR – Nadawca lub przewoźnik ma prawo wymagać wystawienia tylu listów przewozowych, ile

pojazdów naleŜy uŜyć lub ile jest rodzajów bądź partii towarów. – Nadawca odpowiada za wszelkie koszty i szkody, jakie mógłby ponieść przewoźnik na

skutek nieścisłości, lub niedostateczności danych wymienionych w liście przewozowym (z małymi wyjątkami) oraz wszelkich innych danych lub instrukcji, wydanych przez niego w celu wystawienia listu przewozowego lub w celu wniesienia ich do niego.

– Nadawca odpowiada wobec przewoźnika za szkody, wyrządzone osobom, wyposaŜeniu lub innym towarom, jak równieŜ za koszty, których przyczyną byłoby widoczne wadliwe opakowanie towaru chyba, Ŝe wadliwość była widoczna lub znana przewoźnikowi w chwili jego przyjęcia, a przewoźnik nie wzniósł zastrzeŜeń w tym przedmiocie.

– Nadawca ma prawo rozporządzać towarem, a w szczególności zaŜądać od przewoźnika wstrzymania przewozu, zmiany miejsca przewidzianego dla wydania towaru albo teŜ wydania go odbiorcy innemu niŜ wskazany w liście przewozowym.

Prawa i obowiązki przewoźnika w świetle Konwencji CMR – Przewoźnik odpowiada za całkowite lub częściowe zaginięcie towaru lub za jego

uszkodzenie, które nastąpiło w czasie między przyjęciem towaru a jego wydaniem, jak równieŜ za opóźnienie dostawy.

– Przewoźnik jest zwolniony od ww odpowiedzialności, jeŜeli zaginięcie, uszkodzenia lub opóźnienie spowodowane zostało winą osoby uprawnionej.

Prawa i obowiązki odbiorcy w świetle Konwencji CMR – Odbiorca, nawet jeŜeli uprzednio odmówił przyjęcia towaru, moŜe zawsze domagać się

jego wydania, dopóki przewoźnik nie otrzyma przeciwnych instrukcji od nadawcy. – Po przybyciu towaru do miejsca przewidzianego dla jego wydania, odbiorca ma prawo

Ŝądać od przewoźnika wydania, za pokwitowaniem, drugiego egzemplarza listu przewozowego oraz towaru. JeŜeli stwierdzono zaginięcie towaru lub jeŜeli towar nie przybył po upływie określonego terminu, odbiorca moŜe w imieniu własnym dochodzić wobec przewoźnika praw wynikających z umowy przewozu.

– Odbiorca, który korzysta z praw, jakie mu przysługują w myśl powyŜszego punktu, obowiązany jest zapłacić kwitę naleŜności wynikającą z listu przewozowego. W przypadku sporu w tym przedmiocie przewoźnik obowiązany jest dostarczyć towar tylko wówczas gdy odbiorca udzieli mu zabezpieczenia. List przewozowy CMR moŜe zawierać 24 pozycje, w których wypełnić powinno się:

1. nadawca (nazwisko lub nazwa, adres, kraj), 2. odbiorca (nazwisko lub nazwa, adres, kraj), 3. miejsce przeznaczenia (miejscowość, kraj), 4. miejsce i data załadowania, 5. ewentualnie załączone dokumenty, 6. cechy i numery, 7. ilość sztuk, 8. sposób opakowania,


25

9. rodzaj towaru, 10. numer statystyczny, 11. waga brutto w kg, 12. objętość w m3, 13. instrukcje nadawcy, 14. postanowienia dotyczące przewoźnego – przewoźne zapłacone lub nie, 15. zapłata, 16. przewoźnik, 17. kolejni przewoźnicy, 18. zastrzeŜenia i uwagi przewoźnika, 19. postanowienia specjalne, 20. do zapłacenia – za ile był nadany fracht – koszt transportu podzielony na odcinek

krajowy i zagraniczny, 21. miejsce i data wystawienia, 22. podpis i stempel nadawcy, 23. pokwitowanie otrzymania przesyłki – podpis i stempel odbiorcy, 24. odbiorca przesyłki.

Zasady wypełnienia listu przewozowego CMR

Konwencja CMR określa tylko co powinien zawierać list przewozowy, natomiast nie określa samej formy dokumentu. Przykład międzynarodowego drogowego listu przewozowego CMR przedstawia rys. 7.

Na nadawcy spoczywa odpowiedzialność za prawidłowe wypełnienie pozycji od 1 do 15. Pozycja 5 – załączone dokumenty – w świetle przepisów kraju docelowego moŜe być

istotne razem z towarem przekazanie innych dokumentów np. świadectwa pochodzenia EUR. NaleŜy zatem w tej pozycji wpisać te dokumenty, które przekazuje się kierowcy wraz z towarem. W przypadku przewoŜenia ładunku niebezpiecznego naleŜy wpisać jakie instrukcje o postępowaniu z ładunkiem, w wypadku zagroŜenia, zostały przekazane przy załadunku.

Pozycje od nr 6 do nr 12 – opis towaru – naleŜy starannie i dokładnie opisać rodzaj, liczbę, formę opakowania (np. 24 palety po 30 kartonów soków w butelkach litrowych). Niestaranność w wypełnieniu tej pozycji ma dwojaki skutek: po pierwsze w przypadku uszkodzenia lub zaginięcia części kartonów łatwo jest to udowodnić, po drugie staranne wypełnienie tej pozycji ułatwia identyfikację towaru władzom celnym w czasie odprawy celnej ostatecznej.

Pozycja nr 13 – instrukcja nadawcy – naleŜy wpisać szczegółowe dyspozycje dla kierowcy np. nazwy przejść granicznych, przez które musi przejechać pojazd, miejsce odprawy celnej przywozowej, jeŜeli nie następuje miejscu przeznaczenia podanym w pozycji 3.

Przy dostawie od krajowego nadawcy do portu w Polsce naleŜy w tej pozycji umieścić informację typu: dostawa do portu X celem dalszej wysyłki frachtem morskim do odbiorcy Y, np. San Francisco. Jest to informacja waŜna dla uniknięcia podatku VAT, poniewaŜ urzędy skarbowe traktują dostawę do portu polskiego jako przewóz krajowy. Ten sam odbiorca musi figurować w pozycji nr 2, natomiast w pozycji nr 3 wpisać naleŜy wtedy nazwę portu polskiego.

Pozycje nr 14 i 20 – koszty transportu – najczęściej pozostają niewypełnione, poniewaŜ Ŝaden klient nie chce zdradzać ile kosztował go transport. Na Ŝyczenie klienta pozycja ta moŜe zostać wypełniona.

Pozycja nr 15 – zapłata – jeŜeli dostawa ma odbyć się za pobraniem naleŜności za towar, to w tej pozycji naleŜy określić kwotę lub przywołać załączony dokument określający kwotę pobrania (np. kopię faktury handlowej).


26

Rys. 7. Wzór listu przewozowego CMR [5, s. 166]


27

Pozycja nr 19 – postanowienia specjalne – moŜna wykorzystać do opisania dokumentu, jeŜeli wydanie towaru ma nastąpić w oparciu o okazanie tegoŜ dokumentu lub innych uzgodnień wiąŜących spedytora i odbiorcę.

Pozycja nr 22 – podpis i stempel nadawcy – w momencie wypełniania tej pozycji przez nadawcę, kierowca (przed złoŜeniem podpisu w pozycji 23) moŜe wpisać uwagi dotyczące stanu załadowanego towaru. W przypadku, gdy nadawca uniemoŜliwił kierowcy kontrolę towaru w czasie załadunku, kierowca moŜe dokonać stosownego wpisu, który ostatecznie, w przypadku rozbieŜności pomiędzy stanem ładunku dostarczonego, a opisanego w dokumentach będzie obciąŜać nadawcę.

Pozycja 23 – podpis i stempel przewoźnika – zazwyczaj w tej pozycji wpisuje się numer rejestracyjny pojazdu (w przypadku zestawów drogowych waŜniejszy jest numer rejestracyjny naczepy).

Pozycja 24 – przesyłkę otrzymano – zanim zostanie pozycja wypełniona odbiorca powinien sprawdzić stan przesyłki (towaru). JeŜeli stwierdzi niezgodność z zapisami w pozycjach od 6 do 12 powinien nanieść stosowną uwagę (w wolnym miejscu na liście przewozowym). Uwagi mogą być wpisywane w języku ojczystym, jakim włada kaŜda ze spisujących je stron.

JeŜeli przewoŜony jest ładunek niebezpieczny według przepisów ADR u dołu pozycji nr 6 do 9 naleŜy wpisać klasę towaru, liczbę i literę, zgodnie z klasyfikacją ADR. Brak takiego wpisu, w przypadku kontroli drogowej i wykrycia tego faktu oznacza ryzyko poniesienia wysokich kar pienięŜnych.

Krajowy list przewozowy jest równieŜ nieokreślonego wzoru i jest indywidualnie dobierany przez strony umowy przewozu ładunku. Rys.8 przedstawia przykładowy wzór krajowego listu przewozowego.

Rys. 8. Wzór krajowego listu przewozowego [5, s. 167]


28

W międzynarodowym transporcie kolejowym występuje kolejowy list przewozowy CIM. Jest on dowodem zawarcia umowy o przewóz z przewoźnikiem kolejowym na podstawie Jednolitych przepisów o umowie międzynarodowego przewozu towarów kolejami – CIM, które stanowią integralną część międzynarodowej konwencji COTIF z 1980 r. międzynarodowy kolejowy list przewozowy CIM składa się z pięciu egzemplarzy: − oryginału towarzyszącego przesyłce, przeznaczonego dla odbiorcy, − ceduły przewozowej towarzyszącej przesyłce; ten egzemplarz pozostaje na stacji

przeznaczenia jako dowód wykonania umowy o przewóz, − poświadczenia odbioru towarzyszącego przesyłce do stacji przeznaczenia i stanowiącego

dokument rozliczeniowy w stosunkach pomiędzy operatorami kolejowymi (np. pomiędzy PKP Cargo i DB Cargo),

− wtórnika listu przewozowego, przeznaczonego dla nadawcy i stanowiącego dla niego dowód nadania przesyłki; przy dokumentowych formach zapłaty jest on dla eksportera podstawą otrzymania naleŜności za towar,

− poświadczenia nadania, które pozostaje na stacji nadania. List przewozowy CIM jest sporządzany w dwóch językach, tj. w języku kraju nadania

wraz z tłumaczeniem na język niemiecki, francuski lub włoski. Część rubryk tego dokumentu wypełnia nadawca. Operator kolejowy stwierdza przyjęcie przesyłki do przewozu przez odciśnięcie stempla z datą na liście przewozowym. List przewozowy CIM zawierający dodatkowe trzy egzemplarze oznaczone cyframi I, II i III na odwrocie których są wydrukowane Ogólne warunki dla międzynarodowych przewozów szynowo-drogowych opracowane przez UIRR (Międzynarodowy Związek Operatorów Transportu Kombinowanego) jest stosowany w przewozach kombinowanych szynowo-drogowych.

Operator kolejowy, który przyjął do przewozu ładunek wraz z listem przewozowym CIM, odpowiada z wykonanie przewozu na całej drodze, aŜ do wydania przesyłki. 4.3.2. Pytania sprawdzające


1. Kiedy ma zastosowanie konwencja CMR 2. Co to jest list przewozowy CMR? 3. Czy list przewozowy moŜe stanowić umowę spedycyjną? 4. Ile formularzy składa się na list przewozowy CMR? 5. Jakie dane powinien zawierać list przewozowy CMR? 6. Jakie są prawa i obowiązki nadawcy w świetle CMR? 7. Jakie są prawa i obowiązki przewoźnika w świetle CMR? 8. Jakie są prawa i obowiązki odbiorcy w świetle CMR? 9. Czy konwencja CMR określa dokładnie formę formularza listu przewozowego? 10. W jakich przypadkach nie stosuje się listu przewozowego CMR? 11. Co to jest list przewozowy CIM? 12. Z ilu egzemplarzy składa się list przewozowy CIM i dla kogo są przeznaczone? 13. Omów międzynarodowe listy przewozowe –morski, samochodowy, kolejowy, lotniczy?


Wypełnij międzynarodowy list przewozowy według załączonego projektu dotyczący przewozu 24 palet papieru kserograficznego z Kwidzynia do ParyŜa przez drogowe przejście graniczne Świecko.


29


Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś: 1) odszukać w materiałach dydaktycznych niezbędną informację, 2) umieć dobrać właściwy środek transportu i uzasadnić wybór, 3) wypełnić gotowy druk listu przewozowego w formie papierowej lub wypełnić

odpowiednie rubryki w wersji elektronicznej pamiętając o wypełnieniu właściwych rubryk WyposaŜenie stanowiska pracy:

− druki listów spedycyjnych, − papier formatu A4, − literatura zgodna z wykazem. Ćwiczenie 2

Wypełnij międzynarodowy list przewozowy CMR według załączonego projektu dotyczący przewozu butów męskich w kartonach po 12 par umieszczonych na paletach po 36 kartonów z Monachium do Wrocławia przez drogowe przejście graniczne Zgorzelec. Przyjmij, Ŝe w pojeździe mieści się 30 palet euro.



1) odszukać w materiałach dydaktycznych niezbędną informację, 2) umieć dobrać właściwy środek transportu i uzasadnić wybór, 3) wypełnić gotowy druk listu przewozowego w formie papierowej lub wypełnić

odpowiednie rubryki w wersji elektronicznej pamiętając o wypełnieniu właściwych rubryk WyposaŜenie stanowiska pracy:

− druki listów spedycyjnych, − papier formatu A4, − literatura zgodna z wykazem.

4.3.4. Sprawdzian postępów

Czy potrafisz: Tak

Nie

1) wyjaśnić kiedy ma zastosowanie konwencja CMR 2) określić jakie dane powinien zawierać list przewozowy? � � 3) określić prawa i obowiązki nadawcy w świetle CMR? � � 4) określić prawa i obowiązki przewoźnika w świetle CMR? � � 5) określić prawa i obowiązki odbiorcy w świetle CMR? � � 6) określić w jakich przypadkach nie stosuje się listu przewozowego

CMR? � �

7) wyjaśnić kiedy stosuje się list przewozowy CIM? � �


30

4.4. Zgłoszenie celne SAD 4.4.1. Materiał nauczania

Wprowadzanie towarów na polski obszar celny następuje w chwili faktycznego przywozu towaru na ten obszar. Towar taki podlega dozorowi celnemu, czyli staje się przedmiotem zainteresowania organów celnych czy przestrzegane są przepisy prawa celnego i inne przepisy mające zastosowanie do towarów przywoŜonych. Towary takie mogą być wprowadzane tylko przez otwarte przejścia graniczne i niezwłocznie dostarczone określoną trasą (drogą celną) do granicznego urzędu celnego lub miejsca wyznaczonego lub uznanego przez organ celny albo bezpośrednio z zagranicy do wolnego obszaru celnego. Towary te następnie powinny zostać przedstawione organowi celnemu przez osobę, która je wprowadziła lub która przejęła odpowiedzialność za te towary po wprowadzeniu. Przedstawienie towarów polega na zawiadomieniu organów celnych w przewidzianej formie o dostarczeniu towarów. Tą formą jest złoŜenie deklaracji skróconej czyli przewidzianego formularza lub innego dokumentu urzędowego, zawierającego dane niezbędne do ustalenia toŜsamości towarów.

Towary przedstawione organowi celnemu nabywają status towarów składowanych czasowo aŜ do chwili nadania im dopuszczalnego przeznaczenia celnego. Towary składowane czasowo mogą znajdować się jedynie w magazynach celnych lub innych miejscach za zgodą organu celnego. Magazyn celny obowiązani są prowadzić na Ŝądanie organu celnego przewoźnicy, spedytorzy, zarządzający portami lub osoby prowadzące agencje celne. Towary niekrajowe przewoŜone w ramach procedury tranzytu mogą być wprowadzane tylko drogami celnymi, a podlegają w pełni wyŜej omówionym regulacjom z chwilą kiedy osiągnęły miejsce przeznaczenia na polskim obszarze celnym i zostały przedstawione organowi celnemu. Przeznaczenie celne to moŜliwości jakimi dysponuje osoba zamierzająca dokonać obrotu towarowego, aby uregulować sytuację prawną towaru.

Najszerszą grupą przeznaczeń celnych są procedury celne. Poza nimi kodeks celny wprowadził inne przeznaczenia celne, a mianowicie:

− wprowadzenie towaru do wolnego obszaru celnego lub do składu wolnocłowego, − powrotny wywóz towaru poza polski obszar celny, − zniszczenie towaru i − zrzeczenie się towaru na rzecz Skarbu Państwa.

Procedury celne to sposób postępowania przy wprowadzeniu towaru na polski obszar celny, jego wyprowadzeniu z tego obszaru lub jego przewozie przez ten obszar. Wolne obszary celne i składy wolnocłowe są to wydzielone części polskiego obszaru celnego, w których moŜe być prowadzona określona prawem działalność gospodarcza. Towary niekrajowe są w nich traktowane jak towary znajdujące się poza polskim obszarem celnym, ale tylko w zakresie stosowania naleŜności celnych i środków polityki handlowej. Towary wprowadzane do wolnego obszaru celnego poza pewnymi wyjątkami nie muszą być przedstawiane organowi celnemu, czyli nie trzeba o tym zawiadamiać organu celnego ani teŜ dokonywać zgłoszenia celnego. Z wolnego obszaru celnego towary mogą być wywiezione poza polski obszar celny, jak równieŜ wprowadzone do pozostałej części polskiego obszaru celnego. Powrotny wywóz dotyczy tylko towarów niekrajowych i o jego zamiarze naleŜy powiadomić organ celny, a w przypadku towarów objętych gospodarczą procedurą celną naleŜy je zgłosić poprzez złoŜenie stosownych dokumentów. Zniszczenie towaru wymaga pozwolenia organu celnego oraz pisemnego powiadomienia tego organu. Organ celny moŜe nadzorować zniszczenie. W określonych sytuacjach organ celny moŜe nakazać zniszczenie towaru, moŜe równieŜ uprzednio nakazać dokonanie powrotnego wywozu. Zniszczenie nie moŜe obciąŜać Ŝadnymi kosztami organu celnego, a pozostałości po


31

zniszczeniu powinny otrzymać jedno z dopuszczalnych przeznaczeń celnych. Zrzeczenie się towaru na rzecz Skarbu Państwa wymaga zgody organu celnego i nie moŜe obciąŜać Skarbu Państwa Ŝadnymi kosztami poza naleŜnościami celnymi, chyba Ŝe koszty te nie będą naraŜać na straty Skarbu Państwa. Towar do procedury celnej musi być zgłoszony w przewidzianej formie. Zgłoszenie moŜe być pisemne, elektroniczne, ustne lub specyficzne.

Procedury celne uproszczone

Procedury uproszczone to prawnie zaakceptowane czynności upraszczające tryb obejmowania towarów procedurami celnymi. Uproszczenia wymagają uzyskania pozwolenia organu celnego, które moŜe być udzielone osobom spełniającym określone prawem warunki m.in.: są osobami krajowymi, prowadzą działalność gospodarczą od roku, płacą podatki VAT, są podmiotami, którymi kierują osoby niekarane za określone przestępstwa, nie zalegają z płatnościami stanowiącymi dochód budŜetu państwa lub ZUS, złoŜą generalne zabezpieczenie oraz pozytywną opinię o sytuacji finansowej. Pozwolenie na stosowanie procedury uproszczonej mogą otrzymać agencje celne występujące jako przedstawiciel pośredni, a takŜe jako przedstawiciel bezpośredni.

ZłoŜenie zgłoszenia uproszczonego polega na przedstawieniu w urzędzie celnym wraz z towarem dokumentu SAD z wypełnioną tylko określoną ilością rubryk (16, 9 lub 3 w zaleŜności od rodzaju procedury) i załączonymi do niego fakturą, specyfikacją i, w zaleŜności od sytuacji, deklaracją wartości celnej i upowaŜnieniem do zgłoszenia towarów przy zgłoszeniu przez przedstawiciela.

Istota i specyfika poszczególnych procedur celnych

Dopuszczenie do obrotu jest procedurą, w której towar niekrajowy uzyskuje status celny towaru krajowego, jeśli naleŜności celne zostaną uiszczone, a towar zostanie zwolniony. Cło wymierza się według stanu towaru i jego wartości celnej w dniu przyjęcia zgłoszenia celnego i według stawek taryfy celnej w tym dniu obowiązujących.

Tranzyt to procedura pozwalająca na przemieszczanie na polskim obszarze celnym towarów niekrajowych, a takŜe towarów krajowych w wypadkach określonych w przepisach szczególnych. Przemieszczanie odbywa się z zastosowaniem formularzy SAD, karnetu TIR, karnetu ATA lub dokumentów przewozowych, w zaleŜności od rodzaju transportu, i moŜe trwać nie dłuŜej jak 14 dni.

Uszlachetnianie czynne to procedura, która pozwala na poddanie na polskim obszarze celnym jednemu lub większej liczbie procesów uszlachetniania towarów niekrajowych, przeznaczonych do powrotnego wywozu w postaci produktów kompensacyjnych, bez obciąŜania tych towarów cłem lub stosowania do nich środków polityki handlowej, co określane jest systemem zawieszeń albo poddanie procesom uszlachetniania towarów dopuszczonych do obrotu ze zwrotem cła lub jego umorzeniem, jeŜeli zostaną one wywiezione w postaci produktów kompensacyjnych, co określane jest systemem ceł zwrotnych.

Odprawa czasowa to procedura pozwalająca na wykorzystywanie na polskim obszarze celnym towarów niekrajowych z całkowitym lub częściowym zwolnieniem od cła i bez stosowania wobec nich środków polityki handlowej. Organ celny wydaje pozwolenie na stosowanie tej procedury w zasadzie, gdy jest moŜliwość ustalenia toŜsamości towaru wyznaczając jednocześnie termin, w którym towary przywoŜone powinny zostać powrotnie wywiezione.

Uszlachetnienie bierne to procedura, która pozwala dokonać czasowego wywozu towarów krajowych poza polski obszar celny w celu poddania ich procesom uszlachetniania oraz dopuszczenia produktów kompensacyjnych do obrotu w kraju z całkowitym lub częściowym zwolnieniem od cła.


32

Wywóz to procedura pozwalająca na wyprowadzenie towaru krajowego poza polski obszar celny. Zgłoszenie celne do tej procedury złoŜone powinno być w urzędzie celnym właściwym ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania zgłaszającego lub w urzędzie celnym właściwym ze względu na miejsce, w którym towary zostały zapakowane lub będą załadowane do transportu wywozowego.

Podstawowe dokumenty, które naleŜy załączyć do pisemnego zgłoszenia celnego − wymagany dla danej procedury celnej zestaw kart dokumentu SAD, − faktura, przy czym w zaleŜności od sytuacji organ celny moŜe zaakceptować kserokopię

faktury, fakturę przekazaną telefaksem, fakturę celną, konsularną, prowizoryczną lub proforma, rachunek, umowę sprzedaŜy, akt darowizny lub postanowienie sądu o nabyciu praw spadkowych,

− specyfikacja towarów lub lista towarowa, jeŜeli faktura nie spełnia roli specyfikacji, − dokument potwierdzający pochodzenie towaru – moŜe nim być dla stosowania stawek

preferencyjnych świadectwo pochodzenia lub deklaracja na fakturze, dla stosowania stawek obniŜonych świadectwo przewozowe EUR 1 lub deklaracja na fakturze i dla stosowania stawek celnych autonomicznych lub konwencyjnych świadectwo pochodzenia, faktura, specyfikacja, dokument przewozowy, świadectwo jakości lub inny dokument, w którym jest informacja o kraju pochodzenia,

− pozwolenie na przywóz, jeŜeli jest wymagane, − upowaŜnienie do zgłoszenia towarów, jeŜeli zgłoszenie dokonywane jest przez

przedstawiciela, − potwierdzenie złoŜenia zabezpieczenia kwoty wynikającej z długu celnego, jeŜeli

zabezpieczenie zostało złoŜone, − dokument przewozowy, jeŜeli dopuszczenie do obrotu następuje po zakończeniu procedury

tranzytu, − zaświadczenie o nadaniu statystycznego numeru REGON, jeŜeli przepis szczególny nie

stanowi inaczej, − zaświadczenie o nadaniu numeru identyfikacji podatkowej NIP, jeŜeli przepis szczególny nie

stanowi inaczej, − inne dokumenty, jeŜeli są wymagane na podstawie przepisów odrębnych lub przepisów

szczególnych i do takich dokumentów moŜemy zaliczyć świadectwo fitosanitarne, świadectwo weterynaryjne, atest energetyczny, atest kontroli, świadectwo zdrowia itp.

Formularz SAD i zasady jego wypełniania Formularze SAD i formularze uzupełniające SAD-BIS zawierają karty niezbędne

do dokonywania formalności odnoszących się do jednej lub kilku procedur (przeznaczeń celnych), wybrane spośród zestawu 8 kart: – karta 1, która ma być przechowywana przez organ celny, w którym dokonywane

są formalności wywozowe (wysyłkowe) lub formalności tranzytu wspólnotowego, – karta 2, która przeznaczona jest do celów statystycznych (wywóz/wysyłka), – karta 3, która po poświadczeniu przez organy celne zwracana jest eksporterowi, – karta 4, która w procedurze tranzytu wspólnotowego ma być przechowywana przez urząd

przeznaczenia lub słuŜyć jako dokument potwierdzający wspólnotowy status towarów, – karta 5, która stosowana jest w procedurze tranzytu wspólnotowego jako karta zwrotna, – karta 6, która ma być przechowywana przez organ celny, w którym dokonywane

są formalności przywozowe, − karta 7, która przeznaczona jest do celów statystycznych (przywóz), − karta 8, która zwracana jest odbiorcy.


33

Formularzy i zestawów SAD nie stosuje się jako pełnych zestawów kart. Stosowanymi zestawami kart są: − wywóz, uszlachetnianie bierne lub powrotny wywóz: karty 1, 2 i 3, − tranzyt wspólnotowy: karty 1, 4 i 5, − wywóz i następujący po nim tranzyt wspólnotowy: 1, 2, 3, 4, 5, − dopuszczenie do obrotu, odprawa czasowa, skład celny, przetwarzanie pod kontrolą

celną, uszlachetnianie czynne oraz obszar wolnocłowy o II typie kontroli: karty 6, 7 i 8. Zgłoszenie celne dokonywane jest na odrębnych formularzach lub zestawach SAD,

w szczególności, gdy: − towary będą objęte róŜnymi procedurami celnymi, (w tym wypadku za kod procedury

przyjmuje się dwucyfrowy kod wnioskowanej procedury celnej, o którym mowa przy kodowym opisie pola 37),

− wartość zgłaszanych towarów jest określona w róŜnych walutach, − ceny towarów ustalone są na podstawie róŜnych warunków dostawy, − liczba pozycji towarowych przekracza 99, − wobec towarów zastosowano więcej niŜ jeden rodzaj transakcji, − w stosunku do poszczególnych pozycji zastosowanie ma róŜny (inny) kurs waluty.

Wymagane dane wpisywane do formularzy SAD

Formularze zawierają określoną liczbę pól, z których jedynie część zostanie wykorzystana, w zaleŜności od danej procedury celnej, bądź przeznaczenia celnego. Z zastrzeŜeniem przepisów regulujących procedury uproszczone, wykaz pól, które wypełniane są w poszczególnych procedurach (przeznaczeniach) celnych przedstawia się następująco: − wywóz (wysyłka):

- pola, które powinny zostać wypełnione - 1 (pierwsza i druga część pola), 2, 3, 5, 6, 7 (zgłoszenie elektroniczne), 8, 14, 15a, 17a, 18 (tylko w części dotyczącej oznaczenia), 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25, 26, 29, 30, 31, 32, 33 (za wyjątkiem drugiej części pola), 35, 37, 38, 40, 41, 44, 46, 47, 48, 49 i 54, - pola, w których zgłaszający (jeŜeli chce lub jest to mu z jakichś względów potrzebne) -moŜe umieścić dane – 7 (zgłoszenie pisemne), 34a, 50,

− składowanie w składzie celnym towarów objętych systemem prefinansowania i przeznaczonych do wywozu: - pola, które powinny zostać wypełnione - 1 (pierwsza i druga część pola), 2, 3, 5, 7 (zgłoszenie elektroniczne), 8, 14, 15a, 17a, 19, 25, 26, 29, 30, 31, 32, 33 (za wyjątkiem drugiej części pola), 34a, 35, 37, 38, 40, 41, 44, 46, 47 (tylko w zakresie podania podstawy opłaty), 49 i 54, - pola, w których zgłaszający (jeŜeli chce lub jest to mu z jakichś względów potrzebne) moŜe umieścić dane – 7 (zgłoszenie pisemne),

− powrotny wywóz po zakończeniu procedur gospodarczych innych niŜ procedura składu celnego (uszlachetnianie czynne w systemie zawieszeń, odprawa czasowa, przetwarzanie pod kontrolą celną): - pola, które powinny zostać wypełnione - 1 (pierwsza i druga część pola), 2, 3, 5, 6, 7 (zgłoszenie elektroniczne), 8, 14, 15a, 17a, 18 (tylko w zakresie oznaczenia), 19, 20, 21 (tylko w zakresie kraju), 22, 23, 24, 25, 26, 29, 30, 31, 32, 33 (tylko pierwsza i piąta część pola), 35, 37, 38, 40, 41, 44, 46, 48, 49 i 54,

− powrotny wywóz po zakończeniu procedury składu celnego:


34

- pola, które powinny zostać wypełnione - 1 (pierwsza i druga część pola), 2, 3, 5, 6, 7 (zgłoszenie elektroniczne), 8, 14, 15a, 17a, 19, 25, 26, 29, 30, 31, 32, 33 (tylko pierwsza i piąta część pola), 35, 37, 38, 40, 41, 44, 46, 49 i 54, - pola, w których zgłaszający (jeŜeli chce lub jest to mu z jakichś względów potrzebne) moŜe umieścić dane –7 (zgłoszenie pisemne), 34a,

− uszlachetnianie bierne: - pola, które powinny zostać wypełnione - 1 (pierwsza i druga część pola), 2, 3, 5, 6, 7 (zgłoszenie elektroniczne), 8, 14, 15a, 17a, 18 (tylko w zakresie oznaczenia), 19, 20, 21 (tylko w zakresie kraju), 22, 23, 24, 25, 26, 29, 30, 31, 32, 33 (tylko pierwsza i piąta część pola), 35, 37, 38, 40, 41, 44, 46, 47, 48, 49 i 54, - pola, w których zgłaszający (jeŜeli chce lub jest to mu z jakichś względów potrzebne) moŜe umieścić dane –7 (zgłoszenie pisemne), 34a, 50,

− tranzyt: - pola, które powinny zostać wypełnione - 1 (trzecia część pola), 2, 3, 4, 5, 6, 7 (zgłoszenie elektroniczne), 8, 15, 15a, 17, 17a, 18, 19, 21, 25, 26, 30, 31, 32, 33 (pierwsza część pola), 35, 38, 40, 44, 50, 51, 52, 53, 55 i 56, - pola, w których zgłaszający (jeŜeli chce lub jest to mu z jakichś względów potrzebne) moŜe umieścić dane – 7 (zgłoszenie pisemne),

− potwierdzanie wspólnotowego statusu towarów: - pola, które powinny zostać wypełnione - 1 (trzecia część pola), 2, 3, 4, 5, 14, 31, 32, 33 (pierwsza część pola), 35, 38, 40, 44 i 54, - pola, w których zgłaszający (jeŜeli chce lub jest to mu z jakichś względów potrzebne) moŜe umieścić dane – brak,

− dopuszczenie do obrotu: - pola, które powinny zostać wypełnione - 1 (pierwsza i druga część pola), 2, 3, 5, 6, 7 (zgłoszenie elektroniczne), 8, 12, 14, 15a, 18 (tylko w zakresie oznaczenia), 19, 20, 21 (tylko w zakresie przynaleŜności państwowej), 22 (tylko w zakresie waluty), 23, 24, 25, 26, 29, 30, 31, 32, 33, 34a, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42, 43, 44, 46, 47,48, 49 i 54. - pola, w których zgłaszający (jeŜeli chce lub jest to mu z jakichś względów potrzebne) moŜe umieścić dane – 7 (zgłoszenie pisemne), 22 (w części dotyczącej ogólnej wartości faktury),

− objęcie procedurą gospodarczą (inną niŜ uszlachetnianie bierne i skład celny) tj. uszlachetnianie czynne w systemie zawieszeń, odprawa czasowa, przetwarzanie pod kontrolą celną: - pola, które powinny zostać wypełnione - 1 (pierwsza i druga część pola), 2, 3, 5, 6, 7 (zgłoszenie elektroniczne), 8, 12, 14, 15a, 18 (tylko w zakresie oznaczeń), 19, 20, 21 (tylko w zakresie przynaleŜności państwowej), 22 (tylko w zakresie waluty), 23, 24, 25, 26, 29, 30, 31, 32, 33, 34a, 35, 36, 37, 38, 39, 40, 41, 42, 43, 44, 46, 47,48, 49 i 54, - pola, w których zgłaszający (jeŜeli chce lub jest to mu z jakichś względów potrzebne) moŜe umieścić dane – 7 (zgłoszenie pisemne), 22 (w części dotyczącej ogólnej wartości faktury),

− objęcie procedurą składu celnego typu A, B, C, E i F: - pola, które powinny zostać wypełnione - 1 (pierwsza i druga część pola), 3, 5, 7 (zgłoszenie elektroniczne), 8, 14, 15a, 19, 25, 26, 29, 30, 31, 32, 33, 34a, 35, 37, 38, 40, 41, 44, 46, 49 i 54, - pola, w których zgłaszający (jeŜeli chce lub jest to mu z jakichś względów potrzebne) moŜe umieścić dane – 7 (zgłoszenie pisemne),

− objęcie procedurą składu celnego typu D: - pola, które powinny zostać wypełnione - 1 (pierwsza i druga część pola), 3, 5, 7 (zgłoszenie elektroniczne), 8, 14, 15a, 19, 20, 22 (tylko w zakresie waluty), 25, 26, 29,


35

30, 31, 32, 33, 34a, 35, 37, 38, 40, 41, 42, 43, 44, 46, 47 (tylko w zakresie rodzaju i podstawy opłaty), 49 i 54, - pola, w których zgłaszający (jeŜeli chce lub jest to mu z jakichś względów potrzebne) moŜe umieścić dane – 7 (zgłoszenie pisemne), 22 (w części dotyczącej ogólnej wartości faktury).


1. Kiedy następuje wprowadzenie towaru na polski obszar celny? 2. Co to przeznaczenie celne? 3. Wymień znane Ci przeznaczenia celne? 4. Na czym polega tranzyt? 5. Na czym polega odprawa czasowa? 6. Co to jest uszlachetnienie bierne i czynne towaru? 7. Jakie dokumenty naleŜy załączyć do zgłoszenia celnego? 8. Jakie jest przeznaczenie kaŜdej z kart formularza SAD? 4.4.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wypełnij formularz SAD na wywóz towarów z polskiego obszaru celnego. Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie, powinieneś:

1) odszukać w materiałach dydaktycznych niezbędną informację, 2) wybrać właściwe formularze dokumentu SAD dla zadanego ćwiczenia i uzasadnić

wybór, 3) wypełnić gotowe druki formularzy w formie papierowej lub wypełnić odpowiednie

rubryki w wersji elektronicznej. WyposaŜenie stanowiska pracy:

− druki wypełnionych przykładowych dokumentów celnych SAD, − papier formatu A4, − literatura zgodna z wykazem. Ćwiczenie 2

Wypełnij formularz SAD na tranzyt towarów przez polski obszar celny transportem kolejowym.


1) odszukać w materiałach dydaktycznych niezbędną informację, 2) wybrać właściwe formularze dokumentu SAD dla zadanego ćwiczenia i uzasadnić


rubryki w wersji elektronicznej.


36

WyposaŜenie stanowiska pracy: − druki wypełnionych przykładowych dokumentów celnych SAD, − papier formatu A4, − literatura zgodna z wykazem. Ćwiczenie 3

Wytwórnia kosiarek JUNAK mieszcząca się w Kielcach kupuje w Kanadzie do swojej produkcji silniki spalinowe w ilości 450 sztuk miesięcznie. Towar jest pakowany w drewniane skrzynie o wymiarach dł. 600mm, szer. 400 mm, wys. 500 mm, waga brutto 12 kg. Określ sposób transportu i wypełnij formularz SAD na import silników do Polski.


1) odszukać w materiałach dydaktycznych niezbędną informację, 2) zdefiniować łańcuch transportowy do zrealizowania zadania, 3) wybrać właściwe formularze dokumentu SAD dla zadanego ćwiczenia i uzasadnić



− druki wypełnionych przykładowych dokumentów celnych SAD, − papier formatu A4, − literatura zgodna z wykazem. 4.4.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz:

Tak

Nie 1) wyjaśnić określić co to są procedury celne? � � 2) wyjaśnić na czym polega tranzyt? � � 3) wyjaśnić na czym polega odprawa celna czasowa? � � 4) określić jakie dokumenty naleŜy załączyć do zgłoszenia celnego? � � 5) wypełnić dokument SAD? � � 6) określić jakie jest przeznaczenie kaŜdej z kart formularza SAD? � �


37

4.5. Dokument FIATA

4.5.1. Materiał nauczania FIATA to Międzynarodowa Federacja Zrzeszeń Spedytorów (Fedaration Internationale

des Associacions de Transitaires et Assimiles) o ogólnoświatowym zasięgu. Zrzesza 93 narodowe organizacje spedytorów z 84 krajów oraz 2800 członków indywidualnych. Reprezentowana jest w 149 krajach.

Zadaniami FIATA jest ochrona i reprezentowanie interesów zawodowych spedytorów oraz zapewnienie profesjonalnego poziomu usług świadczonych przez jej członków. PoniewaŜ w wielu krajach brak jest uregulowań prawnych w zakresie spedycji, względnie uregulowania te są niewystarczające i jako takie nie spełniają swojej roli, organizacja FIATA opracowała modelowy zbiór norm regulujących prawa i obowiązki spedytora. Dokumenty FIATA mogą być drukowane wyłącznie przez FIATA i krajowe zrzeszenia spedytorów, będące jej członkami, w tym Polską Izbę Spedycji i Logistyki, a do posługiwania się nimi upowaŜnieni są członkowie tych zrzeszeń. Klienci i kontrahenci spedytora, mając do czynienia z tymi dokumentami mogą być przekonani, Ŝe firmy spedycyjne z nich korzystające są w pewien sposób sprawdzone, jako członkowie zrzeszenia, a takŜe dlatego, Ŝe podpisują zobowiązanie do przestrzegania wymogów FIATA i krajowego zrzeszenia swoim członkom wszystkie dokumenty opracowane przez FIATA.

Pełny zestaw dokumentów opracowanych przez FIATA obejmuje: − FBL - Negotiable FIATA Combined Transport Bili of Lading, zastąpiony w 1994 r. przez

Negotiable FIATA Multimodal Transport Bili of Lading - zbywalny multimodalny konosament,

− FIATA FCR-Forwarders Certificate ofReceipt - spedytorskie zaświadczenie przejęcia towaru,

− FIATA FCT -Forwarders Certificate of Transport - spedytorskie zaświadczenie transportowe,

− AIR WAYBILL (non negotiable) - lotniczy list przewozowy (niezbywalny) rekomendowany przez FIATA dla uŜytku spedytorów),

− FWB - non - negotiable - FIATA Multimodal Transport Waybill - niezbywalny, multimodalny list przewozowy FIATA,

− FWR - FIATA Warehouse Receipt - kwit składowy FIATA, − FIATA SDT - Shippers Declaration for the Transport of Dangerous Goods -deklaracja

załadowcy dotycząca przewozu towarów niebezpiecznych), − FIATA SIC - Shippers Intermodal Weight Certification - certyfikat załadowcy dotyczący

wagi towaru w kontenerze), − FFI - FIATA Forwarding Instruction - zlecenie spedycyjne.

Dokumentami FIATA posługiwać się nimi mogą wyłącznie członkowie zrzeszeń wchodzących w skład FIATA.

Dokument FBL w działalności spedytora

FBL – umoŜliwia spedytorowi występowanie w roli przewoźnika morskiego w przewozach relacji port-port oraz w roli operatora multimodalnego czyli oferującego kompleksową usługę. Ponadto spedytor korzystający z FBL FIATA oferuje klientowi moŜliwość odbioru towaru w miejscu wyznaczonym przez klienta, poza portem załadunkowym i przemieszczeniem towaru do dowolnego miejsca przeznaczenia połoŜonego takŜe poza portem docelowym. A to dzięki jednemu zbywalnemu dokumentowi przewozowemu, i według jednej z góry ustalonej ceny za przewóz i określonych na odwrocie warunków. Prócz tego FBL gwarantuje klientowi pokrycie ryzyk występujących


38

w transporcie i przemieszczaniu towarów w wysokości i na warunkach określonych w klauzulach konosamentowych. Z FBL FIATA korzystać mogą tylko spedytorzy zrzeszeni w FIATA

Dokument FCR w działalności spedytora

FCR jest spedytorskim zaświadczeniem przejęcia towaru. Jest to dokument wystawiany przez spedytora, w którym to spedytor potwierdza Ŝe przejął w dokumencie określony towar, z nieodwołalnym zleceniem jego dostarczenia wymienionemu w nim odbiorcy lub postawienia go do jego dyspozycji. Anulowanie FCR ma miejsce jedynie wtedy gdy spedytorowi zwróci się oryginał dokumentu FCR i pod warunkiem Ŝe spedytor ma moŜliwość anulowania towaru. FCR jest dokumentem niezbywalnym co znaczy Ŝe prawa z niego wynikające nie mogą być przenoszone na inna osobę w drodze indosu. Korzyściami płynącymi ze stosowania FCR są m.in. fakt Ŝe umoŜliwia sprzedającemu zainkasowanie naleŜności za sprzedany towar niezwłocznie po przekazaniu towaru spedytorowi i uzyskaniu FCR. FCR stosuje się głównie gdy importer nie Ŝyczy sobie by eksporter wiedział kto jest finalnym odbiorcą towaru lub gdy przed dalszą sprzedaŜą zamierza dokonać jego przepakowania. FCT jest dokumentem zbywalnym gdyŜ wydanie przesyłki moŜe nastąpić jedynie po okazaniu oryginalnego dokumentu. FCT stosuje się głównie przy obsłudze tzw. drobnicy zbiorowej, gdzie szereg drobnych przesyłek spedytor gromadzi i nadaje do przewozu za jednym listem przewozowym lub innym dokumentem transportowym (rys.11).

Dokument FCT w działalności spedytora

Przez wystawienie FIATA FCT spedytor potwierdza, Ŝe określoną w dokumencie przesyłkę przyjął, z zobowiązaniem dostarczenie jej określonemu odbiorcy, w określonym miejscu przeznaczenia, zgodnie z otrzymanymi od eksportera instrukcjami. Na awersie tego dokumentu stwierdza się, Ŝe podpisujący ten dokument nie jest przewoźnikiem lecz spedytorem. Dokument SIC w działalności spedytora

SIC to certyfikat załadowcy dotyczący wagi towaru w kontenerze. Stosują go załadowcy wysyłający kontenery do i z USA. A więc SIC pełni role informacyjną. Dokument SDT w działalności spedytora

SDT to deklaracja załadowcy dotycząca przewozu towarów niebezpiecznych, zawierająca szczegółowe informacje o niebezpiecznym towarze (wypełnia ja załadowca). Przy przewozie takich towarów konieczna jest znajomość właściwości przewoŜonego towaru, jego stopnia zagroŜenia, wymogów dotyczących opakowania, oznakowania, składowania oraz warunków w czasie transportu.

Dokument Air Waybill (AWB) w działalno ści spedytora

Międzynarodowy lotniczy list przewozowy AWB stanowi dowód zawarcia umowy o przewóz towarów samolotem. Składa się z 9 lub większej liczby egzemplarzy, z których 3, kaŜdy innego koloru, to oryginały, a pozostałe to kopie. Na kaŜdym egzemplarzu wskazano dla kogo jest przeznaczony. Oryginał zielony jest przeznaczony dla przewoźnika lotniczego zawierającego umowę przewozu, oryginał róŜowy towarzyszy przesyłce i w lotniczym porcie przeznaczenia jest przekazywany wraz z przesyłką odbiorcy, oryginał niebieski otrzymuje nadawca, dla którego jest on dowodem zawarcia umowy przewozu i wysyłki towaru, a przy dokumentowych formach zapłaty stanowi podstawę otrzymania naleŜności za towar. AWB podpisuj zarówno przewoźnik jak i nadawca.


39

AWB opracowany przez FIATA moŜe być wystawiony: − przez spedytora – konsolidatora występującego w roli przewoźnika, − przez spedytora, agenta towarowego IATA, w imieniu określonych linii lotniczych, − przez spedytora, będącego agentem spedytora – konsolidatora występującego w roli

przewoźnika.

Rys. 9. Wzór dokumenty FBL [2. zał. 6]


40

Rys. 10. Wzór dokumentu FIATA FCR [2. zał. 7]


41

Rys. 11. Wzór dokumentu FIATA FCT [2. zał. 8]


42

Rys. 12. Wzór dokumentu FIAT Air Waybill cz.1 [2. zał. 9]


43

Rys. 13. Wzór dokumentu FIAT Air Waybill cz.2 [2. zał. 9a]


44

Rys. 14. Wzór dokumentu FIAT Air Waybill cz.3. [2. zał. 9b]


45

Rys. 15. Wzór dokumentu FIATA FWB [2. zał. 10]


46


1. Czym zajmuje się organizacja FIATA? 2. Jakie dokumenty opracowała FIATA? 3. Kto moŜe wystawiać dokumenty FIATA? 4. Czego dotyczy dokument FCL? 5. Czego dotyczy dokument AWB? 6. Kto moŜe drukować dokumenty FIATA? 7. Kto moŜe wystawiać dokument Air Waybill (AWB)? 4.5.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Wypełnij formularz FIATA na wywóz towarów z polskiego obszaru celnego dla procesu transportowego określonego przez nauczyciela.


1) odszukać w materiałach dydaktycznych niezbędną informację, 2) umieć objaśnić kiedy spedytor moŜe zastosować dokumenty FIATA, 3) wybrać właściwe formularze dokumentu FIATA dla zadanego ćwiczenia, 4) wypełnić gotowe druki formularzy w formie papierowej lub wypełnić odpowiednie


− druki wypełnionych przykładowych dokumentów FIATA, − papier formatu A4, − literatura zgodna z wykazem. Ćwiczenie 2

Wypełnij dokument FIATA Air Waybill dla procesu transportowego określonego przez nauczyciela.


1) odszukać w materiałach dydaktycznych niezbędną informację, 2) wybrać właściwe formularze dokumentu FIATA dla zadanego ćwiczenia, 3) wypełnić gotowe druki formularzy w formie papierowej lub wypełnić odpowiednie


− druki wypełnionych przykładowych dokumentów FIATA, − papier formatu A4, − literatura zgodna z wykazem.


47

Ćwiczenie 3 Z Kęt do Monachium przewoŜony jest ładunek obręczy samochodowych ze stopu

lekkiego. Przewóz odbywa się transportem samochodowym. Torwar przewoŜony jest na paletach euro. Na palecie mieści się 12 sztuk obręczy Wypełnij odpowiedni dokument FIATA.


1) odszukać w materiałach dydaktycznych niezbędną informację, 2) wybrać właściwe formularze dokumentu FIATA dla zadanego ćwiczenia, 3) wypełnić gotowe druki formularzy w formie papierowej lub wypełnić odpowiednie


− druki wypełnionych przykładowych dokumentów FIATA, − papier formatu A4, − literatura zgodna z wykazem. 4.5.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz:

Tak

Nie 1) wypełnić druk FIATA Air Waybill? � � 2) wyjaśnić kto moŜe wypełnić dokumenty FIATA? � � 3) określić z ilu egzemplarzy składa się AWB? � � 4) wyjaśnić na czym polega odprawa celna czasowa? � � 5) wypełnić dokument FIATA FBL? � � 6) wyjaśnić co to znaczy, Ŝe dokument FIATA FCR jest dokumentem

zbywalnym? � � 7) określić jaką rolę pełni dokument FIATA SIC w działalności

spedytora? � �


48

4.6. Ubezpieczenie w spedycji 4.6.1. Materiał nauczania

Prowadzenie działalności spedycyjnej wymaga bardzo dobrze zorganizowanej struktury

firmy. Wszystkie zadania muszą być wykonywane sprawnie i na czas.. Organizowanie przemieszczania ładunków wiąŜe się z zawieraniem wielu umów z kontrahentami. Niewykonanie lub nienaleŜyte wykonanie umowy spedycji powoduje, Ŝe zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego odpowiedzialność ponosi spedytor. Ubezpieczenie OC spedytora zapewnia odpowiednią ochronę na wypadek powstania takich szkód. Spedytorowi, który zawarł umowę ubezpieczenia z ubezpieczycielem, w razie zaistnienia szkody będzie przysługiwało odszkodowanie. Ubezpieczenie OC spedytora bardzo ogranicza więc ryzyko związane z prowadzeniem działalności spedycyjnej.Ubezpieczenie zapewnia jednakowy poziom ochrony przez cały okres na jaki zawarto umowę ubezpieczenia, poniewaŜ ustalona w umowie suma gwarancyjna nie ulega pomniejszeniu o wypłacone odszkodowania, niezaleŜnie od liczby zdarzeń. Tak więc, dzięki ubezpieczeniu, firma spedycyjna zyskuje wiarygodność wobec zleceniodawców, a jednocześnie poczucie bezpieczeństwa własnej działalności.

Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej spedytora

Ubezpieczenie obejmuje odpowiedzialność cywilną spedytora z tytułu umów spedycji. Szkody mogą polegać m. in. na utracie, ubytku lub uszkodzeniu przesyłki. Do czynności spedycyjnych objętych ochroną moŜna zaliczyć w zaleŜności od ubezpieczyciela np.: − przygotowanie dokumentów do wysłania towaru, − załadunek i wyładunek, − kontrolę ilościową i wagową towaru, − składowanie, − odprawę celną.

Zazwyczaj ochrona dotyczy umów spedycji wykonywanych w kraju i za granicą. Często ubezpieczyciele oferują takŜe dodatkowe opcje w ubezpieczeniu, np. objęcie ochroną ubezpieczeniową odpowiedzialności cywilnej za szkody związane z przewozem dokonanym przez spedytora własnymi lub cudzymi środkami transportu. Umowa ubezpieczenia zazwyczaj zawierana jest na jeden rok. MoŜliwe jest takŜe zawarcie umowy na okres krótszy (ubezpieczenie krótkoterminowe). Przy ubezpieczeniu OC spedytora ogólne warunki ubezpieczenia (OWU) przewidują bardzo często nie tylko wypłatę odszkodowania w razie powstania szkody, ale takŜe pokrycie dodatkowych kosztów.

Poszczególni ubezpieczyciele oferują m.in.: − pokrycie kosztów zabezpieczenia bezpośrednio zagroŜonego przedmiotu przed szkodą

oraz zastosowania wszelkich dostępnych środków w celu zmniejszenia szkody (występuje praktycznie u wszystkich ubezpieczycieli, zazwyczaj koszty pokrywane są w granicach sumy gwarancyjnej),

− pokrycie niezbędnych kosztów obrony prawnej i kosztów sądowych (praktycznie standardem jest, Ŝe spór musi być prowadzony za zgodą ubezpieczyciela),

− pokrycie kosztów powołania rzeczoznawców (zazwyczaj muszą być oni powołani w uzgodnieniu z ubezpieczycielem),

− pokrycie kosztów związanych z koniecznością przeładunku towaru lub jego przechowywania (nie wszyscy ubezpieczyciele oferują ten rodzaj pokrycia kosztów).


49

Suma ubezpieczenia i składka ubezpieczeniowa Suma gwarancyjna jest ustalana w umowie i wskazywana w polisie. Suma gwarancyjna

stanowi górną granicę odpowiedzialności ubezpieczyciela za szkody powstałe w okresie ubezpieczenia. Suma gwarancyjna moŜe być ustalona na jedno zdarzenie lub na wszystkie zdarzenia. Składka ubezpieczeniowa jest ustalana na podstawie taryfy składek obowiązującej u danego ubezpieczyciela w dniu zawarcia umowy. Jest ona ustalana po ocenie ryzyka.

Wysokość składki zaleŜy m.in. od: − przychodu osiągniętego z tytułu usług spedycyjnych, − zakresu ubezpieczenia, − długości okresu ubezpieczenia, − wysokości franszyzy, − sumy gwarancyjnej, − dotychczasowego przebiegu ubezpieczenia, − formy płatności składki, − rodzaju polisy.

Poszczególne firmy ubezpieczeniowe mogą takŜe stosować zwyŜki lub obniŜki składki, np.: − zniŜka za wprowadzenie udziału własnego ubezpieczającego w szkodzie, − zniŜka za wprowadzenie do umowy klauzul zawęŜających zakres ubezpieczenia, − zniŜka za bezszkodowy przebieg dotychczasowego ubezpieczenia, − zwyŜka za wprowadzenie do umowy klauzul rozszerzających zakres ubezpieczenia, − zwyŜka za rozłoŜenie płatności składki na wiele rat.

Wyłączenia odpowiedzialności

Przy ubezpieczeniu OC spedytora firmy ubezpieczeniowe stosują róŜne wyłączenia odpowiedzialności za powstałe szkody. Do najczęściej spotykanych w OWU wyłączeń moŜna zaliczyć: − szkody powstałe z winy umyślnej lub raŜącego niedbalstwa ubezpieczającego, − szkody spowodowane naturalnymi właściwościami przesyłki lub wadą ukrytą przesyłki, − szkody powstałe podczas spedycji Ŝywych zwierząt, − szkody powstałe w wyniku działania siły wyŜszej, − szkody powstałe wskutek wszelkich następstw wojny etc., − szkody powstałe wskutek wszelkich następstw reakcji jądrowej, − szkody wyrządzone w środowisku naturalnym, − szkody powstałe w przesyłkach wartościowych, − kary i grzywny nałoŜone na ubezpieczającego.

Spedytor ubezpiecza towar tylko na podstawie pisemnego polecenia z podaniem wartości przesyłki oraz rodzajów ryzyka, od których ma być ona ubezpieczona. Obowiązek dochodzenia roszczeń z tytułu ubezpieczenia ładunku obciąŜa spedytora w przypadku wyraźnego polecenia danego mu przez zleceniodawcę i za osobnym wynagrodzeniem.

Sporządzanie protokołów dokumentujących szkody

JeŜeli podczas przewozu uszkodzona zostanie przesyłka, fakt ten powinien być odnotowany w specjalnym protokole. Za naruszenie przesyłki uwaŜa się kaŜde obniŜenie jej wartości spowodowane nieprawidłowościami lub zaniedbaniami spedytora od przyjęcia przesyłki przez niego do momentu jej dostarczenia. W takiej sytuacji spedytor ustala niezwłocznie protokolarnie stan przesyłki oraz okoliczności powstania szkody. Spedytor powinien przystąpić niezwłocznie do sprawdzenia i ustalenia stanu przesyłki na wniosek osoby uprawnionej do jej odbioru, a takŜe w przypadku gdy: przypuszcza, Ŝe przesyłka


50

doznała ubytku lub została uszkodzona, a takŜe, gdy stwierdzi ślady naruszenia przesyłki, pojemnika transportowego lub środka transportowego, czyli plomb, zamknięć, ścian podłogi lub dachu. O wszystkich takich działaniach spedytor musi poinformować osobę uprawnioną do odbioru przesyłki. KaŜde sprawdzenie stanu przesyłki w okolicznościach, o których mowa, musi być odnotowane w protokole. Protokół ze sprawdzenia stanu przesyłki powinien zawierać takie informacje, jak: − pierwotny stan przesyłki i wartość przesyłki, − rodzaj naruszenia przesyłki, pojemnika transportowego lub środka transportu, − rozmiar naruszenia, − przypuszczalny czas i miejsce, w którym nastąpiło naruszenie stanu przesyłki, − przypuszczalne przyczyny uszkodzenia.

W razie trudności w ustaleniu danych dotyczących czasu, rodzaju, rozmiarów lub przyczyny szkody, dane te powinien określić rzeczoznawca powołany przez spedytora Osoba, która jest uprawniona do odbioru określonej przesyłki, ma prawo złoŜyć do spedytora reklamację, np. z tytułu niewykonania lub nienaleŜytego wykonania umowy przewozu. Reklamacja powinna być złoŜona w formie pisemnej i zawierać takie m.in. dane jak: − datę sporządzenia reklamacji, − imię i nazwisko (nazwę) i adres zamieszkania (siedzibę) spedytora, − tytuł oraz uzasadnienie reklamacji.

Do reklamacji powinien być dołączony oryginał dokumentu dotyczącego zawarcia umowy przewozu.

Odpowiedź na reklamację powinna być udzielona niezwłocznie, nie później niŜ w terminie 30 dni od dnia przyjęcia reklamacji przez spedytora. Dochodzenie roszczeń

Jak wynika z prawa przewozowego, przyjęcie przesyłki przez osobę uprawnioną do jej odbioru bez zastrzeŜeń powoduje wygaśnięcie roszczeń z tytułu ubytku lub uszkodzenia, chyba Ŝe: − szkodę stwierdzono protokolarnie przed przyjęciem przesyłki przez uprawnionego, − zaniechano takiego stwierdzenia z winy przewoźnika, − ubytek lub uszkodzenie wynikły z winy umyślnej lub raŜącego niedbalstwa przewoźnika, − szkodę niedającą się z zewnątrz zauwaŜyć uprawniony stwierdził po przyjęciu przesyłki

i w terminie 7 dni zaŜądał ustalenia jej stanu oraz udowodnił, Ŝe szkoda powstała w czasie między przyjęciem przesyłki do przewozu a jej wydaniem. Roszczenia, m.in. z tytułu uszkodzenia przesyłki, przedawniają się z upływem roku.

Przedawnienie biegnie dla roszczeń z tytułu: ubytku, uszkodzenia lub zwłoki w dostarczeniu przesyłki towarowej – od dnia wydania przesyłki, a w przypadku szkód niedających się z zewnątrz zauwaŜyć – od dnia protokolarnego ustalenia szkody. Bieg przedawnienia zawiesza się na okres od dnia np. wniesienia reklamacji do dnia udzielenia odpowiedzi na reklamację i zwrócenia załączonych dokumentów. NajdłuŜej jednak na okres przewidziany do załatwienia reklamacji.

4.6.2. Pytania sprawdzające


1. W jakim celu spedytor zawiera ubezpieczenie OC? 2. Jakie czynności spedycyjne moŜna zaliczyć do czynności spedycyjnych objętych ochroną

OC? 3. Na jak długo zawierana jest zazwyczaj umowa ubezpieczenia?


51

4. Jaki dodatkowy zakres ubezpieczeń OC spedytora oferują firmy ubezpieczeniowe? 5. Co to jest suma gwarancyjna? 6. Od czego zaleŜy wysokość składki OC? 7. Jaki jest najczęściej zakres wyłączeń odpowiedzialności firm ubezpieczeniowych przy

ubezpieczeniu OC spedytora? 8. Kiedy spedytor powinien sporządzić protokół szkody? 9. Jakie dane powinien zawierać protokół szkody? 4.6.3. Ćwiczenia

Ćwiczenie 1

Sporządź protokół szkody powstałej w wyniku wypadku drogowego samochodu cięŜarowego przewoŜącego ładunek farb olejnych w pojemnikach 20 litrowych na paletach Euro.


1) odszukać w materiałach dydaktycznych niezbędną informację, 2) umieć scharakteryzować paletowe jednostki ładunkowe, 3) wypełnić list przewozowy dla zadanego zadania przewozowego, 4) sporządzić protokół szkody według wskazówek zawartych w poradniku ucznia.


− druki listów przewozowych, − przykładowe protokoły szkody, − papier formatu A4, − literatura zgodna z wykazem. Ćwiczenie 2

Sporządź protokół szkody powstałej w wyniku uszkodzenia wagonu podczas przetaczania na stacji rozrządowej. Przesyłka zawiera soki owocowe firmy MALINKA pakowane na paletach euro w kartony. W kartonie mieści się 15 butelek, na palecie umieszczonych jest 36 kartonów. Uszkodzeniu uległy 4 palety całkowicie i 12 kartonów umieszczonych na 3 paletach. W wagonie mieści się 46 palet.




− druki listów przewozowych, − przykładowe protokoły szkody, − papier formatu A4, − literatura zgodna z wykazem.


52

Ćwiczenie 3 Sporządź protokół szkody powstałej w wyniku wywrócenia się pojazdu przewoŜącego

kształtowniki stalowe z huty do hurtowni. Na pojeździe znajduje się 6 pakietów stali o wadze 4,5 tony kaŜdy. W wyniku wypadku 2 pakiety zostały całkowicie pogięte i zdeformowane i nie nadają się do dalszej sprzedaŜy, pozostałe pakiety nie zostały uszkodzone.




− druki listów przewozowych, − przykładowe protokoły szkody, − papier formatu A4, − literatura zgodna z wykazem. 4.6.4. Sprawdzian postępów Czy potrafisz:

Tak

Nie 1) wyjaśnić w jakim celu spedytor zawiera ubezpieczenie OC? � � 2) określić zakres ubezpieczenia odpowiedzialności spedytora? � � 3) określić od czego zaleŜy suma ubezpieczenia i wysokość składki? � � 4) podać jaki jest najczęściej zakres wyłączeń odpowiedzialności? � � 5) określić czy spedytor ma obowiązek ubezpieczenia towaru? � �


53

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ INSTRUKCJA DLA UCZNIA 1. Przeczytaj uwaŜnie instrukcję. 2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 4. Test zawiera 30 zadań. Do kaŜdego zadania dołączone są 4 moŜliwości odpowiedzi.

Tylko jedna jest prawidłowa. 5. Udzielaj odpowiedzi na załączonej karcie odpowiedzi, stawiając w odpowiedniej rubryce

znak X. W przypadku pomyłki naleŜy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 7. Jeśli udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóŜ jego rozwiązanie

na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. 8. Na rozwiązanie testu masz 30 min.

Powodzenia! ZESTAW ZADA Ń TESTOWYCH 1) Spedycja to działalność polegająca na organizowaniu przewozu

a) towaru. b) osób. c) towaru i osób. d) pasaŜerów.

2) Całość pracy wykonywana przez uŜycie jednego rodzaju środka przewozowego nasi nazwę a) spedycji multimodalnej. b) spedycji gałęziowej. c) spedycji mieszanej. d) spedycji czystej.

3) W ramach spedycji gałęziowej wyróŜnia się a) spedycję kolejową, spedycję samochodową. b) spedycję lotniczą. c) spedycję morską spedycję kolejową. d) spedycję samochodową, kolejową, morską, lotniczą, Ŝeglugi śródlądowej.

4) Spedytor organizując czynności przemieszczania, staje się odpowiedzialny za wykonanie na rzecz przesyłki a) dowozu, odwozu, przewozu, załadunku, wyładunku, przeładunku. b) tylko dowozu i odwozu. c) tylko przewozu. d) załadunku, przewozu i odwozu.

5) Czynności dodatkowe obejmują w sobie a) składowanie przesyłki. b) składowanie i sprzedaŜ przesyłki. c) składowanie i sprzedaŜ przesyłki, podjęcie naleŜności za dostarczoną przesyłkę. d) składowanie przesyłki, sprzedaŜ przesyłki, podjęcie naleŜności za dostarczoną

przesyłkę, przeprowadzenie cesji praw do przesyłki.


54

6) Zasadnicze funkcje w jakich występuje spedytor to a) funkcja transportowo-organizacyjna. b) funkcja transportowo-organizacyjna i funkcja transportowo-bankowa. c) funkcja transportowo-wykonawcza i funkcja transportowo-doradcza. d) funkcja transportowo-dokumentacyjna, funkcja transportowo-doradcza, funkcja

transportowo-bankowa, funkcja transportowo-wykonawcza, funkcja transportowo-organizacyjna.

7) Wykonywanie następujących czynności naleŜy do spedycji właściwej a) przyjmowanie zleceń spedycyjnych i udzielanie porad związanych z procesami

spedycyjnymi, wybór środka transportu, odbiór przesyłki od nadawcy przygotowanie przesyłki do przewozu.

b) tylko sporządzanie dokumentacji transportowej. c) tylko zawieranie umów o przewóz i sporządzanie dokumentacji transportowej. d) tylko sporządzanie dokumentacji transportowej, ubezpieczanie przesyłki i odprawa

celna.

8) Zlecenie spedycyjne powinno zawierać a) zakres zleconej usługi, rodzaj i własności przesyłki. b) zakres zleconej usługi, rodzaj i własności przesyłki, znaki i numery poszczególnych

sztuk, ich liczbę, cięŜar, wymiary, kubaturę. c) rodzaj i własności przesyłki, miejsce przeznaczenia. d) rodzaj i własności przesyłki, zawartość szczegółową przesyłki, właściciela przesyłki.

rodzaj środka transportowego.

9) Skrót OPWS, oznacza a) Ogólne polskie Wymagania Spedytorskie. b) Ogólnopolskie Podstawowe Wymagania Spedycyjne. c) Ogólnopolskie Podstawowe Warunki Spedytorskie. d) Ogólne Polskie Warunki Spedycyjne.

10) Spedytor moŜe występować

a) w imieniu własnym lub w imieniu dającego zlecenie. b) tylko w imieniu dającego zlecenie. c) w imieniu przewoźnika. d) w imieniu właściciela towaru.

11) List przewozowy CMR jest stosowany

a) w transporcie kolejowym. b) w transporcie krajowym lotniczym. c) w transporcie międzynarodowym drogowym. d) w krajowym transporcie kolejowym.

12) Listu przewozowego nie stosuje się w przypadku przewozu

a) ładunków niebezpiecznych. b) łatwopsujących się produktów. c) zwłok, przesyłek pocztowych, mienia przesiedleńczego. d) elektroniki w kontenerach.


55

13) Konwencja CMR określa a) tylko co powinien zawierać list przewozowy. b) określa formę dokumentu CMR. c) określa dokładnie formę i zawartość listu przewozowego CMR. d) nie określa ani formy ani zawartości listu przewozowego.

14) Ile formularzy składa się na list przewozowy CMR

a) 8. b) 4. c) 2. d) 1.

15) Ile kart zawiera zestaw formularzy SAD

a) 6. b) 8. c) 4. d) 2.

16) Stosowanymi zestawami kart SAD przy tranzycie wspólnotowym są

a) karty 1, 4 i 5. b) karty 2,3,5,8. c) karty 1,2,i 8. d) karty 4,5 i 7.

17) FIATA to

a) Fabryka Samochodów Osobowych w Turynie. b) Federacja Inspektorów Transportu Samochodowego. c) Międzynarodowa Federacja Zrzeszeń Spedytorów. d) Stowarzyszenie Europejskich Spedytorów.

18) Do czynności spedycyjnych objętych ochroną OC moŜna zaliczyć

a) przygotowanie dokumentów do wysłania towaru. b) załadunek i wyładunek. c) kontrolę ilościową i wagową towaru, składowanie, odprawę celną, załadunek,

wyładunek, przygotowanie dokumentów do wysłania towaru. d) składowanie, odprawę celną, załadunek i wyładunek.

19) Wysokość składki OC spedytora zaleŜy od

a) zakresu ubezpieczenia, długości okresu ubezpieczenia, wysokości franszyzy, sumy gwarancyjnej, dotychczasowego przebiegu ubezpieczenia, formy płatności składki, rodzaju polisy, przychodu osiągniętego z tytułu usług spedycyjnych.

b) tylko od rodzaju przewoŜonego ładunku. c) rodzaju polisy i rodzaju przewoŜonego ładunku. d) rodzaju polisy, zakresu ubezpieczenia, formy płatności składki.

20) Protokół ze sprawdzenia stanu przesyłki powinien zawierać takie informacje, jak

a) rozmiar naruszenia, przypuszczalne przyczyny uszkodzenia, pierwotny stan przesyłki i wartość przesyłki, rodzaj naruszenia przesyłki, czas i miejsce, w którym nastąpiło naruszenie stanu przesyłki.

b) szczegółowy opis uszkodzenia. c) szczegółowy opis uszkodzenia, pierwotny stan przesyłki, nazwę przewoźnika, d) adres nadawcy, opis uszkodzenia, adres odbiorcy, przyczyny uszkodzenia, cięŜar

palety.


56

KARTA ODPOWIEDZI Imię i nazwisko............................................................................... Sporządzanie dokumentacji transportowo-spedycyjnych Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr zadania

Odpowiedź Punkty

1 a b c d 2 a b c d 3 a b c d 4 a b c d 5 a b c d 6 a b c d 7 a b c d 8 a b c d 9 a b c d 10 a b c d 11 a b c d 12 a b c d 13 a b c d 14 a b c d 15 a b c d 16 a b c d 17 a b c d 18 a b c d 19 a b c d 20 a b c d

Razem:


57

6. LITERATURA

1. Ogólne Polskie Warunki Spedycyjne. Opracowane przez PISiL (uchwała nr 35 Rady z dnia 11.10.2002) Aprobowane uchwałą Prezydium KIG dnia 23.04.2003 nr 59/15/2003,

2. Podręcznik spedytora. Pod redakcją Danuty Marciniak-Neider i Janusza Neidera. Polska Izba Spedycji i Logistyki. Gdynia 2002

3. Rydzkowski W., Wojewódzka-Król K., Transport. PWN 2006 4. Sikorski P. M., Zembrzycki T., Spedycja w praktyce. PWT. Warszawa 2006 5. Starkowski D., Bieńczak K., Zwierzycki W. Samochodowy transport krajowy

i miedzynarodowy. T.II Przepisy prawne. Poznań 2007 6. Technologie transportowe XXI wieku. Pod redakcją Leszka Mindura. ITeE Warszawa-

Radom 2008 7. Transport i spedycja w handlu krajowym i międzynarodowym. Pod redakcją Jerzego

Lesiaka. Dashofer 2007 8. Transport i spedycja w handlu zagranicznym. Praca zbiorowa pod redakcją Tadeusza

Szczepaniaka. PWE. Warszawa 2002 9. Walczak R. Międzynarodowy drogowy przewóz towarów. C.H. Beck,. Warszawa 2006 10. www.biznes.elfin.pl/wzory/umowa_spedycji.doc Czasopisma – Nowa Edukacja Zawodowa

Technik.logistyk 342[04] z3.02_u

Education

Transcript of Technik.logistyk 342[04] z3.02_u