SZTUKA NOWYCH TECHNOLOGII2009 MICHAL BRZEZINSKI

Obecność technologii w sztuce ukonstytuowana jest przez ciąg wynalazków, które zmieniły postrzeganie sztuk plastycznych. Do końca osiemnastego wieku technologia służyła twórczości, ale sama nie była uznawana za sztukę. Od pojawienia się fotografii, która między twórcę i dzieło sztuki wprowadziła aparat, która sprawiła, że obraz stał się tylko jedną z wielu kopii rozpoczyna się epoka sztuki "mechanicznej reprodukcji". Takie dzieło sztuki stało się od tej pory nierozerwalnie złączone z technologią, a technologii przypisuje się współautorstwo dzieła sztuki.

wstęp

Od dziewiętnastego wieku po dziś dzień trwa w sztuce nieustanna rewolucja wynikająca z pojawiania się wciąż nowych mediów. Od fotografii, filmu, telewizji, wideo, poprzez pierwsze instalacje łamiące linearny sposób prezentacji dzieła, sztukę interaktywną opartą o informatykę, po sztukę opartą na sieciach komputerowych, sztukę robotyczną, genetyczną, oraz opartą o nanotechnologie.

Chciałbym skoncentrować się na najważniejszych dziś zagadnieniach technologicznych podejmowanych przez sztukę współczesną:

INFORMATYCEROBOTYCEBIOTECHNOLOGIACHNANOTECHNOLOGIACH

wstęp

informatyka

Przez sztukę tradycyjną zostaliśmy przyzwyczajeni do sytuacji, w której obiekty artystyczne mieściły się w galerii. Dzisiejsze dzieła sztuki rozprzestrzeniły się poza galerie za pomocą rozmaitych transmisji. Obraz z ulicy już w 1973 roku w ramach „Akcji Warsztat” był transmitowany do łódzkiego Muzeum Sztuki. Dziś artystyczne instalacje sieciowe wykorzystują GPS, sieci informatyczne, telefonię komórkową, urządzenia mobilne, portale społecznościowe, to wszystko stało się dziś codzienną materią artystyczną wykorzystywaną do pracy twórczej i sprawiło że oblicze sztuki zmieniło się zupełnie. Obrazy dzisiejszych dzieł sztuki są często nie tyle transmitowane, co generowane bezpośrednio na ekranach odbiorców dzieł sztuki.

Specyficznym rodzajem sztuki instalacji, bardzo często wiązanym z informatyką i sieciami informatycznymi stały się prace artystyczne wykorzystujące robotykę, badania nad projektem sztucznej inteligencji, w których bardzo często elementy robotyczne współdziałały z elementami biologicznymi.

robotyka

Roy Ascot wprowadził podział na technologie "suche" związane z informatyką i robotyką, z materiałami takimi jak krzem, metal, plastik, oraz na technologie "wilgotne" które na obszarze sztuki miałyby wskazywać na obszary związane z życiem. Taką technologią stała się np. inżynieria genetyczna, oraz cały obszar który można nazwać biotechnologiami, a także nanotechnologiami.

Wiadomo, że od kilkudziesięciu przynajmniej lat żyjemy w świecie w którym ingerencja człowieka w kod genetyczny jest czymś codziennym. W sklepach kupujemy owoce, warzywa, czy hodujemy w domach zwierzęta których kod genetyczny został zmodyfikowany aby nie wywoływały alergii, aby zmniejszyć ich poziom agresji itp. Tego typu technologie są naszą codziennością ale na obszar sztuki trafiły niedawno.

suche i wilgotne media

Dziś bardzo dynamicznie rozwija się sztuka tworzona w oparciu o inżynierię genetyczną i znaczącą rolę odgrywają artyści tacy jak Cole Hunter. Do malowania obrazów używa ona specjalnie wyhodowanych przez siebie bakterii które świecą w świetle UV. Najbardziej znanym artystą współczesnym który stworzył ten rodzaj sztuki jest Eduardo Kac zmieszał geny białego króliczka doświadczalnego z genami żyjącej na dużych głębokościach, świecącej meduzy uzyskując świecącego króliczka, który stał się jego zwierzęciem domowym, oraz pierwszym żywym dziełem sztuki. Wymiar etyczny poruszany przy tej okazji stawiał często pytania o los zwierząt hodowanych w celach produkcyjno-spożywczych. Artysta stworzył też paprotkę zawierającą fragmenty jego DNA. Sztuka wykorzystująca takie "medium" okazała się chyba największą rewolucją artystyczną ostatnich stu lat.

biotechnologie / genetyka

Nanotechnologie stwarzają dla sztuki zupełnie nowe pole działań. Jest to chyba najmniej dotychczas zbadany obszar i jeden z najbardziej obiecujących. Dotychczas najbardziej znanymi są Amerykańska artystka Victoria Vesna i naukowiec polskiego pochodzenia, profesor chemii na Uniwersytecie Kalifornijskim, James Gimzewski którzy tworzą duet artystki i nanotechnologa, wpływających na siebie nawzajem i tworzących wspólne projekty artystyczne. Ich najgłośniejsze prace to: NANOMANDALA która ukazuje w postaci projekcji przejście od ładu tradycyjnego wzoru mandali usypanego na piasku przez mnichów tybetańskich do powiększenia przedmiotu w nano skali, kiedy cały ten ład zostaje zastąpiony nową wizją, jakby innej i zupełnie nowej przestrzeni. Duchowy wymiar ich prac jest zawsze kontrastowany z wymiarem technologicznym.

nanotechnologie