Możliwości wdrożenia nowych technologii żywności i żywienia w polskiej gospodarce Anna...

Żywność i żywienie w XXI wieku. Konferencja końcowa, Warszawa 28 kwietnia 2011Projekt jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

1

Możliwości wdrożenia nowych technologii żywności i żywienia w polskiej gospodarce

Anna Rogut

Instytut Badań nad Przedsiębiorczością i Rozwojem Ekonomicznym (EEDRI), Społeczna Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania (www.eedri.pl

)Centrum Doskonałości w Zakresie Gospodarki Opartej na Wiedzy

(KNOWBASE), Uniwersytet Łódzki, Wydział Zarządzania (www.knowbase.uni.lodz.pl)

e-mail: [email protected]. [email protected]


2

O badaniu. Populacja

400 firm z sekcji D (PKD 2004), grupa od 15.1 do 15.6 i 15.8:

Produkcja, przetwórstwo i konserwowanie mięsa i wyrobów z mięsa

Przetwarzanie i konserwowanie ryb i pozostałych produktów z rybactwa

Przetwórstwo owoców i warzyw

Produkcja olejów i tłuszczów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego

Wytwarzanie wyrobów mleczarskich

Wytwarzanie produktów przemiału zbóż, skrobi i wyrobów skrobiowych i

Produkcja pozostałych artykułów spożywczych

100 grup producentów rolnych (baza Spółdzielczego Instytutu Badawczego – Centrum Szkolenia Spółdzielczego)


3

O badaniu. Populacja

Typ produkcji

Razem

Ziarno zbóż i/lub nasiona roślin oleistych

Trzoda chlewna Drób Bydło Inne

Warzywno-owocowa

DOLNOŚLĄSKIE 10 0 4 0 0 1 15 KUJAWSKO-POMORSKIE 4 4 0 2 0 3 13 LUBELSKIE 0 1 0 0 1 5 7 LUBUSKIE 0 0 0 0 0 1 1 ŁÓDZKIE 1 0 0 0 2 3 6 MAŁOPOLSKIE 0 0 0 0 1 2 3 MAZOWIECKIE 0 2 0 2 0 8 12 OPOLSKIE 4 1 0 0 0 0 5 PODKARPACKIE 1 1 0 0 2 0 4 PODLASKIE 0 0 1 0 0 1 2 POMORSKIE 3 1 0 1 0 0 5 ŚLĄSKIE 0 2 0 0 0 0 2 ŚWIĘTOKRZYSKIE 0 0 0 0 0 1 1 WARMIŃSKO-MAZURSKIE 3 0 2 0 0 0 5 WIELKOPOLSKIE 0 9 0 3 2 2 16 ZACHODNIOPOMORSKIE 3 0 0 0 0 0 3 Razem 29 21 7 8 8 27 100

Wielkość przedsiębiorstwa Razem mikro małe średnie duże

Produkcja, przetwórstwo i konserwowanie mięsa i wyrobów z mięsa

58 34 3 0 95

Przetwarzanie i konserwowanie ryb i pozostałych produktów z rybactwa 7 2 1 0 10

Przetwórstwo owoców i warzyw 12 12 4 1 29 Produkcja olejów i tłuszczów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego

3 0 0 0 3

Wytwarzanie wyrobów mleczarskich 10 3 4 1 18 Wytwarzanie produktów przemiału zbóż, skrobi i wyrobów skrobiowych

26 3 0 0 29

Produkcja pozostałych artykułów spożywczych

158 47 9 2 216

Razem 274 101 21 4 400


4

O badaniu. Obszary

kapitał ludzki (kadry, kwalifikacje) w sektorze przetwórstwa rolno-spożywczego

potencjał badawczo-rozwojowy

możliwości finansowe przedsiębiorstw/kondycja ekonomiczna, ekonomiczna opłacalność przedsięwzięcia

zaplecze techniczno-technologiczne

wsparcie ze strony infrastruktury biznesu (usługi doradcze, szkoleniowe, informacyjne, finansowe, transfer technologii)


5

Rezultaty. Konkurencyjność technologiczna

Ocena poziomu zaawansowania technologicznego firm

100%

38%

27%

55%

7%

54%

56%

57%

6%

70%

56%

32%

15%

4%

10%

29%

21%

15%

26%

5%

7%

7%

17%4%

1%

2%

6%

3%

3% 23%

22%

21%

1%

3,0

4,0

3,4

3,3

3,2

2,9

2,9

2,7

Ogółem (N=400)

Produkcja olejów i tłuszczów pochodzeniaroślinnego i zwierzęcego (N=3)

Wytwarzanie wyrobów mleczarskich (N=18)

Produkcja, przetwórstwo i konserwowanie mięsa iwyrobów z mięsa (N=95)

Przetwarzanie i konserwowanie ryb i pozostałychproduktów z rybactwa (N=10)

Wytwarzanie produktów przemiału zbóż, skrobi iwyrobów skrobiowych (N=29)

Produkcja pozostałych artykułów spożywczych(N=216)

Przetwórstwo owoców i warzyw (N=29)

[5] Bardzo wysoki [4] Raczej wysoki

[3] Ani wysoki, ani niski [2] Raczej niski

[1] Zdecydowanie niski


6

Rezultaty. Poziom innowacyjności wprowadzanych technologii

Inwestycje w okresie ostatnich dwóch lat

Ogó

łem

(N

=4

00)

Pro

duk

cja,

prz

etw

órs

two

i ko

nser

wow

ani

e m

ięsa

i w

yrob

ów

z m

ięsa

(N

=9

5)

Prz

etw

arza

nie

i ko

nser

wow

ani

e ry

b i

pozo

stał

ych

pro

dukt

ów z

ry

bact

wa

(N

=10

)

Prz

etw

órst

wo

owoc

ów i

war

zyw

(N

=29

)

Pro

duk

cja

olej

ów i

tłusz

czów

poc

hod

zeni

a ro

ślin

neg

o i z

wie

rzęc

ego

(N=

3)

Wyt

war

zani

e w

yro

bów

m

lecz

arsk

ich

(N=

18)

Wyt

war

zani

e pr

odu

któw

pr

zem

iału

zbó

ż, s

krob

i i

wyr

obó

w s

krob

iow

ych

(N=

29)

Pro

duk

cja

poz

osta

łych

ar

tyku

łów

sp

ożyw

czyc

h (N

=2

16)

Zakup nowych maszyn/urządzeń

54% 53% 72% 69% 0% 91% 60% 49%

Wdrożenie nowej technologii

35% 35% 28% 34% 0% 66% 33% 33%


7

Rezultaty. Poziom innowacyjności wprowadzanych technologii

Odsetek inwestycji (maszyn/urządzeń/technologii) stanowiących (w stosunku do poprzednio używanych) istotne ulepszenie

Ogółe

m (

N=

217)

Pro

dukc

ja,

prz

etw

órs

two i

konse

rwow

anie

mię

sa i

wyr

obó

w z

mię

sa (

N=5

1)

Prz

etw

arz

an

ie i

konse

rwow

anie

ryb

i pozo

stały

ch p

rodukt

ów

z

rybact

wa

(N

=7)

Prz

etw

órs

two o

woców

i w

arz

yw (

N=

20)

Pro

dukc

ja o

lejó

w i

tłusz

czów

poch

odze

nia

ro

ślin

neg

o i

zwie

rzęce

go

(N=0

)

Wyt

warz

anie

wyr

obó

w

mle

czars

kich

(N

=16

)

Wyt

warz

anie

pro

dukt

ów

prz

em

iału

zbóż,

skr

ob

i i

wyr

obó

w s

krob

iow

ych

(N=

17)

Pro

dukc

ja p

ozo

sta

łych

art

ykułó

w s

poży

wcz

ych

(N=1

05)

Maszyny/ urządzenia

70% 62% 96% 67% 0% 91% 55% 71%

Technologie

Tak71%

Nie28%


8

Rezultaty. Nowe podejście do mierzenia poziomu innowacyjności wprowadzanych technologii

Odejście od tradycyjnej taksonomii (innowacja radykalna vs. udoskonalenie) i przyjęcie, że każda technologia charakteryzuje się różnym poziomem innowacyjności określonym na podstawie analizy intensywności występowania czterech rodzajów deficytu wiedzy

Niepewność technologiczna

Stopień, w jakim rozwój produktów/ procesów produkcji wymaga tworzenia nowej wiedzy stanowiącej poważne wyzwanie (konieczność uruchomienia procesu ‘uczenia się przez badanie’). Im większa potrzeba tworzenia nowej wiedzy tym wyższy poziom radykalności innowacji. Miarą potrzeby tworzenia nowej wiedzy może być wielkość nakładów na własną działalność badawczo-rozwojową firm związaną z rozwojem innowacji.

skala od 1 do 5, gdzie 1 oznacza bardzo niski poziom niepewności a 5 bardzo wysoki

Doświadczenie techniczne

Stopień, w jakim rozwój produktów/ procesów produkcji wiąże się z koniecznością posiadania kwalifikacji/ kompetencji (także do obsługi nowych maszyn/ urządzeń), których w firmie brakuje (konieczność uruchomienia procesów ‘uczenie przez kształcenie, dokształcanie, przekwalifikowanie’). Im większa potrzeba pozyskania nowej wiedzy (kształcenie, dokształcanie, przekwalifikowanie i zakup nowych maszyn i urządzeń) tym wyższy poziom radykalności innowacji. Miarą potrzeby pozyskania nowej wiedzy mogą być np. koszty pozyskania/ zatrudnienia nowych pracowników o profilu kwalifikacji niezbędnym do rozwoju innowacji, koszty szkolenia pracowników związane z rozwojem innowacji, koszty wdrożenia nowych technologii, nieużywanych dotychczas przez firmę itd.

skala od 1 do 5, gdzie 1 oznacza bardzo mały brak doświadczenia a 5 bardzo duży

Doświadczenie biznesowe

Stopień, w jakim rozwój produktów/ procesów produkcji wymaga tworzenia nowej wiedzy potrzebnej do rozwoju i wdrożenia nowych praktyk biznesowych (rozwoju innowacji organizacyjnej). Im większa potrzeba tworzenia takiej wiedzy tym wyższy poziom radykalności innowacji. Miarą potrzeby tworzenia nowej wiedzy mogą być np. koszty zmiany/ zdefiniowania całkowicie nowych strategii marketingowych, koszty zmiany dostawców itd.

skala od 1 do 5, gdzie 1 oznacza bardzo mały brak doświadczenia a 5 bardzo duży

Koszty wdrożenia technologii

Stopień, w jakim rozwój produktów/ procesów produkcji wymaga inwestycji w zakup nowych maszyn/ urządzeń(konieczność uruchomienia procesów ‘uczenia się przez używanie’). Im wyższe koszty pozyskania wiedzy ucieleśnionej w nowych maszynach/ urządzeniach tym wyższy poziom radykalności innowacji.

skala od 1 do 5, gdzie 1 oznacza bardzo niskie koszty a 5 bardzo wysokie


9

Rezultaty. Nowe podejście do mierzenia poziomu innowacyjności wprowadzanych technologii

Poziom odczuwanego deficytu (5 – oznacza w bardzo dużym stopniu, 1 – w bardzo małym stopniu)

7%

11%

12%12%

2,7

3,1

2,8 2,7

0%

2%

4%

6%

8%

10%

12%

14%

Doświadczenietechniczne

Koszty wdrożeniatechnologii

Doświadczeniebiznesowe

Niepewnośćtechnologiczna

0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

3,5

4

4,5

5


10

Rezultaty. Deficyt liderów technologicznych

Ocena poziomu technologicznego firm w relacji do konkurencji (innych firm działających w branży)

8% 17%

20%

46%

100%

62%

65%

60%

48%

33%

15%

12%

18%

15%

16%

20%

25%

5%

9%

7%

9%

14%

4%

12%

22%1%

4%

2%

1%

4%

12%

6%

15%

11%

8%

56%

3%

4%

4%

7%

3,0

3,2

3,0

3,0

3,0

2,9

2,8

2,7

Ogółem (N=400)

Produkcja, przetwórstwo i konserwowaniemięsa i wyrobów z mięsa (N=95)

Produkcja olejów i tłuszczów pochodzeniaroślinnego i zwierzęcego (N=3)

Wytwarzanie wyrobów mleczarskich (N=18)

Wytwarzanie produktów przemiału zbóż,skrobi i wyrobów skrobiowych (N=29)

Produkcja pozostałych artykułówspożywczych (N=216)

Przetwórstwo owoców i warzyw (N=29)

Przetwarzanie i konserwowanie ryb ipozostałych produktów z rybactwa (N=10)

[5] Zdecydowanie na wyższym poziomie [4] Raczej na wyższym poziomie

[3] Jest na podobnym poziomie [2] Raczej na niższym poziomie

[1] Zdecydowanie na niższym poziomie Trudno powiedzieć


11

Rezultaty. Deficyt liderów innowacji

Odsetek firm, które wprowadziły w okresie ostatnich dwóch lat nowe produkty lub dokonały istotnych modyfikacji / ulepszeń już istniejących produktów

53%

40%

31%

Tak,wprowadziliśmy na

rynek nowyprodukt / produkty

Tak, dokonaliśmymodyfikacji /ulepszeń jużistniejącychproduktów

Nie

Innowacyjność produktu

45%

13%

9%

Nowy w skali rynkupolskiego

Nowy w skali rynkueuropejskiego

Nowy w skali rynkuświatowego

Istota ‘nowości’ nowych produktów

36%

20%

19%

18%

13%

6%

5%

5%

5%

2%

1%

1%

1%

1%

Nowe produkty/ asortyment

Nowe dodatki/ inne składniki

Zmiana technologii produkcji

Inna receptura

Inny/ nowy smak

Inny wygląd/ kształt/ forma

Wyższa jakość

Produkcja ekologiczna/ brak konserwantów

Sposób pakowania/ inne opakowania

Zdrowe produkty

Inna cena

Produkty bez dodatku cukru

Inne

Brak odpowiedzi/ nie wiem


12

Rezultaty. Znajomość trendów technologicznych

78%

74%

73%

64%

61%

61%

58%

58%

48%

44%

44%

34%

32%

31%

30%

26%

18%

15%

Technologie do produkcji żywnościekologicznej

Opakowania biodegradowalne

Surowce genetycznie modyfikowane

Biotechnologie

Inżynieria genetyczna

Zamienniki tłuszczu

Zamienniki cukru

Opakowania specjalnego przeznaczenia

Technologie do produkcji żywności minimalneprzetworzonej

Technologie do pakowania w modyfikowanejatmosferze

Technologie środowiskowe

Opakowania aktywne i inteligentne

Nanotechnologie

Opakowania barierowe

Technologie do produkcji żywnościfunkcjonalnej

Nanoopakowania

Technologie do produkcji żywności wygodnej

Technologie do produkcji żywnościprojektowanej


13

Rezultaty. Wdrożenie trendów technologicznych

24%

23%

13%

13%

11%

11%

10%

8%

8%

4%

4%

3%

2%

2%

1%

1%

1%

45%

Opakowania biodegradowalne

Technologie do produkcji żywności ekologicznej

Technologie do pakowania w modyfikowanejatmosferze

Technologie do produkcji żywności minimalneprzetworzonej

Opakowania specjalnego przeznaczenia

Opakowania barierowe

Zamienniki tłuszczu

Technologie środowiskowe

Zamienniki cukru

Biotechnologie

Technologie do produkcji żywnościfunkcjonalnej

Technologie do produkcji żywności wygodnej

Opakowania aktywne i inteligentne

Surowce genetycznie modyfikowane

Nanoopakowania

Nanotechnologie

Inżynieria genetyczna

Żadne z powyższych


14

Rezultaty. Bariery wdrażania nowych technologii

39%

16%

12%

11%

10%

5%

5%

4%

4%

3%

3%

3%

3%

3%

3%

2%

2%

2%

2%

2%

2%

4%

11%

Bariera ekonomiczna/ brak finansów

Brak zbytu

Nieopłacalnośc produkcji/ wysokie

koszty

Bariera administracyjna/ przepisy/

biurokracja

Konkurencja/ ceny rynku hurtowego

Brak dotacji z UE/ długi okres

oczekiwania

Obawa przed wprowadzeniem

nowych produktów

Niedostepność kredytów/ drogie

kredyty

Niestabilność rynku

Wysoka cena surowców do produkcji

Wysokie podatki

Brak wykwalifikowanych

pracowników

Brak surowców do produkcji

Wysokie ceny maszyn/ urządzeń

Bariera technologiczna

Wysoka cena energii

Brak wiedzy, zbyt mała wiedza o

rynku

Zaistnienie na rynku/ wybicie się

Trudny dostep do informacji

Mentalność ludzi

Ograniczenia lokalowe

Brak barier

Nie wiem/ brak odpowiedzi


15

Pytania

Jaka jest/powinna być rola BIZ w rozszerzaniu możliwości wdrażania nowych technologii żywności i żywienia w polskiej gospodarce ?

Czy dobrze wykorzystujemy środki dedykowane rozwojowi technologicznemu firm przetwórstwa rolno-spożywczego?

Czy potrzebna jest polityka sektorowa dla przetwórstwa rolno-spożywczego i na czym powinna się koncentrować?

Możliwości wdrożenia nowych technologii żywności i żywienia w polskiej gospodarce Anna...

Documents

Transcript of Możliwości wdrożenia nowych technologii żywności i żywienia w polskiej gospodarce Anna...