1

Leki układu oddechowego

-wykrztuśne, przeciwkaszlowe, stosowane w terapii astmy

dr med. Przemysław Niewiński

II rok Dietetyki

2

Choroby płuc:przewlekłe zapalenie oskrzeli

• Gęsty śluz zwęża drogi oddechowe

• Przewlekły stan zapalny upośledza działanie rzęsek

• Podrażnienie powoduje skurcz oskrzeli

3

Choroby płuc: rozedma• Powiększenie i uszkodzenie pęcherzyków płucnych

4

Leki stosowane w chorobach dróg oddechowych

1. Leki wykrztuśne2. Leki przeciwkaszlowe3. Leki przeciwastmatyczne/stosowane w POChP

5

Leki wykrztuśne

• ułatwiają usunięcie śluzu i wydzieliny zapalnej z dróg oddechowych

• stosowane w stanach zapalnych dróg oddechowych, którym towarzyszy kaszel suchy lub kaszel z lepką gęstą wydzieliną błony śluzowej oskrzeli

6

Leki wykrztuśne

– Leki działające ośrodkowo –pobudzające ośrodki: oddechowy i kaszlu (kofeina, doksapram, lobelina – analeptyki ośrodków autonomicznych) - najczęściej z lekami dział. obwodowo

– Leki działające obwodowo – środki zwiększające wydzielanie śluzu w oskrzelach lub powodujące jego rozpuszczenie i upłynnienie, wydzielina pobudza punkty kaszlowe i daje sygnał do ośrodka kaszlu

7

Leki wykrztuśne cd.

• Z punktu widzenia mechanizmu działania leki te dzieli się na dwie podstawowe grupy:– Leki sekretolityczne (stosuje się w stanach z suchym

kaszlem z niewielką ilością śluzu lub podczas kaszlu z gęstą plwociną)

– Leki mukolityczne (stosuje się w zapaleniu oskrzeli z gęstą wydzieliną, rozstrzeniu oskrzeli, mukowiscydozie, w zapaleniu krtani, zapaleniu ucha zewnętrznego i środkowego, przed operacją)

8

Leki wykrztuśne cd.

• Leki sekretolityczne (secretolytica) – zwiększają wydzielanie śluzu w oskrzelach i powodują jego upłynnienie– Leki wydalane przez płuca – solne leki wykrztuśne (jodek

potasowy, wodorowęglan sodowy, chlorek amonowy)– Leki wydalane przez płuca i drażniące błonę śluzową oskrzeli od

strony ich światła – gwajakol i olejki eteryczne (sosnowy, terpentynowy)

– Leki drażniące błonę śluzową żołądka - wzmagają na drodze odruchowej wydzielanie wodnistego śluzu w oskrzelach – emetyna, saponiny, kwas benzoesowy

9

Leki wykrztuśne c.d.

• Leki mukolityczne (mucolytica) – leki upłynniające śluz oskrzelowy i zmniejszające jego lepkość– Związki sulfhydrylowe – mesna, acetylocysteina,

karbocysteina– Tenzydy (detergenty) – tyloksapol, etosulfat sodowy– Bromheksyna i ambroksol– Dornaza α (deoksyrybonukleaza)

10

Kaszel

Oczyszczanie dróg oddechowych przez

gwałtowny i nagły wypływ powietrza pod

ciśnieniem wywołanym zamknięciem głośni

11

Kaszel c.d.

• Kaszel ostry – uraz inhalacyjny, aspiracja ciała

obcego, ostre schorzenia infekcyjne, odma opłucnowa,

obrzęk płuc

• Kaszel przewlekły – przewlekłe zapalenie oskrzeli,

rozstrzenie oskrzeli, choroby rozrostowe, przyjmowanie

inhibitorów ACE

12

Leki przeciwkaszlowe - zastosowanie

• kaszel pozaoskrzelowy, wywołany złamaniem żebra, • zapalenie opłucnej lub bezpośrednie podrażnienie

ośrodka kaszlu;• kaszel suchy wywołanym podrażnieniem górnych dróg

oddechowych, w celu łagodzenia nadmiernych odruchów kaszlowych;

• nie można stosować tych leków w kaszlu z obfitą płynną lub ropną wydzieliną, w rozstrzeniach oskrzeli,

w astmie oskrzelowej!

13

Leki przeciwkaszlowe - podział

– Leki działające obwodowo

(hamujące punkty kaszlowe),

– Leki działające ośrodkowo

(hamujące ośrodek kaszlu),

14

Leki przeciwkaszlowe działające obwodowo

- Leki znieczulające zakończenia czuciowe w drzewie oskrzelowym- benzonatat

- leki działające przeciwzapalnie na błonę śluzową dróg oddechowych – śluzy roślinne

- poliol tiksotropowy – hamuje kaszel gdyż przykleja się do błony śluzowej gardła, izolując punkty kaszlowe gardła od bodźców drażniących

15

Leki przeciwkaszlowe działające obwodowo c.d.

• Śluzy roślinne- działają osłaniająco na błonę śluzową

żołądka, hamują odczyn zapalny w błonie śluzowej

tchawicy i oskrzeli, zmniejszają wydzielanie śluzu-

działają przeciwkaszlowo, łagodzą stany zapalne gardła

(10-20% napary)

• Preparaty: Malva, Althaea, Semen Lini, Farfara,

16

Leki przeciwkaszlowe działające ośrodkowo

• Opioidowe leki przeciwkaszlowe

Wykazujące działanie euforyzujące – morfina, oksykodon

Nie wykazujące działania euforyzującego – kodeina,

dekstrometorfan, folkodyna, dihydrokodeina

• Nienarkotyczne leki przeciwkaszlowe (okseladyna,

pentoksyweryna, eprazinon, butamirat)

17

Leki przeciwkaszlowe działające ośrodkowo -narkotyczne

• Dekstrometorfan –działa silnie przeciwkaszlowo, nie działa przeciwbólowo ani depresyjnie na ośrodek oddechowy, nie powoduje przyzwyczajenia ani uzależnienia

• Działania niepożądane- senność, zaparcia lub biegunka, zawroty głowy

• Przeciwwskazania – astma oskrzelowa, zapalenia oskrzeli

• Preparaty- Acodin, Wick Formula 44S Syrop przeciwkaszlowy, Gripex

18

Bezwzględny zakaz picia alkoholu

Kiedy? Podczas stosowania kodeiny, dihydrokodeiny, hydrokodonu

Dlaczego? Nasilenie działania uspokajającego, zawroty głowy, wymioty, duszność

19

Preparaty o działaniu wykrztuśnym i przeciwkaszlowym

• Stosuje się je w kaszlu suchym o dużym nasileniu; to

zwiększają wydzielania płynnego śluzu w oskrzelach i

równocześnie łagodzą odruchy kaszlowe

• Thiocodin – kodeina + sulfogwajakol

• Azarina- kodeina + sproszkowane rośliny o działaniu

wykrztuśnym

20

Astma

21

Astma oskrzelowa – def.:Astma oskrzelowa jest przewlekłym procesem zapalnym dróg oddechowych, w którym bierze udział wiele komórek i mediatorów. Proces zapalny prowadzi do nadreaktywności dróg oddechowych, czego wynikiem są nawracające epizody świszczącego oddechu, duszności, ucisku w klatce piersiowej i kaszlu, występujące zwłaszcza w nocy lub we wczesnych godzinach rannych. Objawom tym towarzyszy uogólnione, ale zmienne ograniczenie przepływu powietrza przez drogi oddechowe, które zwykle jest odwracalne spontanicznie lub pod wpływem leczenia.

GINA - Global Initiative for Asthma

22

REMODELING

Wykładniki morfologiczne: pogrubienie mięśniówki gładkiejproliferacja naczyńzwłóknienie podnabłonkowemetaplazja gruczołowa

przebudowa dróg oddechowych – skutek przewlekłego zapalenia;

23

Klasyfikacja astmy

Podział wg etiologii• Astma alergiczna

(zewnątrzpochodna)• Astma niealergiczna

(wewnątrzpochodna)

Stopnie ciężkości• Astma sporadyczna• Astma przewlekła

– Łagodna– Umiarkowana– Ciężka

Podział wg stopni kontroli• Kontrolowana• Częściowo kontrolowana• Niekontrolowana

23

24

Astma(GINA 2006)

25

Kontrola astmy - sprawdź swój wynik

Test kontroli astmy (ACT™)

Krok 1: Proszę zaznaczyć odpowiedź na każde z pytań i wpisać uzyskaną liczbę punktów w kratce po prawej stronie. Proszę odpowiedzieć tak szczerze, jak to możliwe. Pomoże to zarówno Panu(i), jak i Pana(i) lekarzowi omówić skuteczność kontrol i astmy.

Jak często w ciągu ostatnich 4 tygodni Pana(i) astma powstrzymywała Pana(nią) od wykonywania zwykłych czynności w pracy, w szkole/na uczelni lub w domu?

WYNIK Pytanie 1 Zawsze Bardzo

często Czasami Rzadko Wcale

Niniejszy test może pomóc chorym na astmę ocenić stopień kontrol i choroby (test jest przeznaczony dla osób w wieku 12 lat i starszych) .

Jak często w ciągu ostatnich 4 tygodni miał(a) Pan(i) duszności?

Pytanie 2

Częściej niż raz dziennie

Raz dziennie 3 do 6 razy w tygodniu

Raz lub dwa w tygodniu

Wcale

Proszę zaznaczyć odpowiednią liczbę punktów dla każdego pytania. Na całość składa się PIĘĆ pytań.

Jak często w ciągu ostatnich 4 tygodni budził(a) się Pan(i) w nocy lub rano, wcześniej niż zwykle, z powodu objawów związanych z astmą (np. świszczący oddech, kaszel, duszności, ucisk lub ból w klatce piersiowej)?

Pytanie 3 4 noce w tygodniu lub częściej

2 do 3 nocy w tygodniu Raz w

tygodniu Raz lub dwa

Wcale

Wynik testu może Pan(i) wyliczyć, sumując punkty odpowiadające wszystkim odpowiedziom. Proszę nie zapomnieć omówić uzyskanego wyniku z lekarzem.

Jak często w ciągu ostatnich 4 tygodni używał(a) Pan(i) doraźnie szybko działającego leku wziewnego?

Pytanie 4 3 razy dziennie lub częściej

1 lub 2 razy dziennie 2 lub 3 razy

w tygodniu Raz w tygodniu lub rzadziej

Wcale

Proszę spojrzeć na drugą stronę kartki , żeby dowiedzieć się, co oznacza Pana( i) wynik.

Jak ocenił(a)by Pan(i) swoją kontrolę nad astmą w ciągu ostatnich 4 tygodni?

Pytanie 5 W ogóle nie kontrolowana Słabo

kontrolowana Umiarkowa- nie kontrolowana

Dobrze kontrolowana W pełni

kontrolowana

SUMA Kontrola astmy - sprawdź swój wynik

Krok 2: Proszę zsumować swoje wyniki. Krok 3: Proszę spojrzeć na drugą stronę kartki, żeby dowiedzieć się, co oznacza Pana(i) wynik.

1 2 3 4 5

5 4 3 2 1 1 2 3 4 5

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

5 4 3 2 1

25

26

Kontrola astmy - sprawdź swój wynik

Test kontroli astmy (ACT™)

Liczba punktów: 25 – Gratulacje!

W ciągu ostatnich 4 tygodni choroba u Pana(i) była w PEŁNI KONTROLOWANA.

Nie wystąpiły żadne objawy astmy, ani też żadne utrudnienia w życiu codziennym spowodowane chorobą. Jeśli ten stan się

zmieni, proszę skontaktować się z lekarzem.

Liczba punktów: 20 − 24 – Wynik zadowalający

W ciągu ostatnich 4 tygodni astma u Pana(i) była DOBRZE KONTROLOWANA, jednak nie była to PEŁNA KONTROLA . Pana(i) lekarz może pomóc osiągnąć cel, jakim jest PEŁNA

KONTROLA astmy.

Liczba punktów: poniżej 20 – Wynik niezadowalający

W ciągu ostatnich 4 tygodni Pana(i) astma mogła BYĆ NIEWŁAŚCIWIE KONTROLOWANA .

Pana(i) lekarz może zalecić odpowiednie postępowanie, aby uzyskać lepszą kontrolę astmy.

Kontrola astmy - sprawdź swój wynik

Poland / Pol ish ©2002, by Q ual i tyMetr ic Incorporated.

Asthma Cont rol Test™ is a trademark of Quali tyMetri c Incorporated. [Inser t li nk to local website]

www.astma.edu.pl26

27

Badanie Asthma Insights and Reality in Europe (AIRE)

Rabe i wsp.: Eur Respir J 2000

Tylko u 5% chorych na astmę dobra kontrola choroby!

27

28

Leki stosowane w leczeniu astmy oskrzelowej

• Ze względu na mechanizm działania leki przeciwastmatyczne dzieli się na nast. grupy:

• 1. Leki hamujące reakcje alergiczne w oskrzelach– Glikokortykosteroidy– Leki hamujące uwalnianie mediatorów zapalenia

(kromoglikan disodowy, nedokromil sodowy, ketotifen)– Leki immunosupresyjne

29

Leki stosowane w leczeniu astmy oskrzelowej

• 2. Leki rozszerzające oskrzela� β2-adrenergiczne– Metyloksantyny– Parasympatykolityki– Miolityki

• 3. Leki pomocnicze• 4. Immunoterapia swoista i immunomodulacja

30

Leki stosowane w leczeniu astmy oskrzelowej

• 5. Leki o odmiennym mechaniźmie działania:– antagonistów mediatorów zapalenia alergicznego – inhibitory interleukin, – inhibitory pięciolipoksygenazy takie jak Zileuton – antagonistów receptorów leukotrienowych takich jak Accolate,

Singular – antagonistów receptorów TXA – antagonistów leukotrienów – antagonistów PAF – cytoprotekcyjne, takie jak Rozaproxon.

31

Terapia wziewna stosowana w astmie oskrzelowej

Optymalnym sposobem postępowania w astmie jest wziewna droga podawania leków. Dzięki tej metodzie:

• lek jest dostarczany bezpośrednio do dróg oddechowych,

• działa szybciej, • niektóre preparaty występują tylko w formie

wziewnej, w innej postaci nie wchłaniają się bowiem z przewodu pokarmowego.

32

Glikokortykosteroidy stosowane w leczeniu astmy oskrzelowej

• Są najsilniejszymi lekami przeciwzapalnymi; działają przeciwalergicznie i przeciwastmatycznie; w astmie oskrzelowej mogą być podawane drogą doustną, pozajelitową lub wziewną (najbezpieczniej)Preparaty wziewne- Beclocort,Budesonid

33

Leki hamujące uwalnianie mediatorów zapalenia

• Są stosowane w profilaktyce astmy oskrzelowej; są to leki stabilizujące błonę komórkową mastocytów, neutrofilów, bazofilów i innych komórek uwalniających mediatory zapalenia

• Ich mechanizm działania polega na ograniczeniu napływu jonów wapniowych do wnętrza komórek, następuje hamowanie uwalniania mediatorów zapalenia z ziarnistości tych komórek (histamina, leukotrieny, prostaglandyny)

• Zastosowanie- profilaktyka astmy oskrzelowej

34

Leki hamujące uwalnianie mediatorów zapalenia

• Kromoglikan disodowy – syntetyczny związek stabilizujący błonę komórkową mastocytów, bazofilów, eozynofilów i innych komórek immunologicznych błon śluzowych; zabezpiecza je przed degranulacją i uwolnieniem mediatorów reakcji alergicznej; hamuje wczesną i późną fazę reakcji alergicznej; nie wpływa na pracę aparatu rzęskowego błon śluzowych, ale zapobiega upośledzeniu transportu śluzu przez nabłonek;

Preparaty- Cromosol, Ditec, Cusicrom

35

Leki hamujące uwalnianie mediatorów zapal. c.d.

• Nedokromil sodowy – lek przeciwalergiczny i przeciwhistaminowy; stabilizuje błonę komórkową mastocytów i bazofilów zapobiegając ich degranulacji; hamuje uwalnianie z leukocytów czynników chemotaktycznych i powodujących skurcz mięśni gładkich; zmniejsza nadreaktywność oskrzeli, kaszel i duszność; poprawia wskaźniki czynnościowych prób układu oddechowego; działa szybciej od kromoglikanu disodowego

Preparaty- Tilade, Tilavist

36

Leki hamujące uwalnianie mediatorów zapal.c.d.

• Ketotifen- działa przeciwuczuleniowo, przeciwhistaminowo; jest antagonistą receptorów H1, ale równocześnie hamuje uwalnianie histaminy z mastocytów, neutrofilów i bazofilów; hamuje skurcz oskrzeli oraz nadreaktywność oskrzeli, hamuje produkcję mediatorów zapalenia; dobrze wchłania się z przewodu pokarmowego, pełne działanie po kilku tygodniach, nie przerywa napadu astmy oskrzelowej

Preparaty- Ketotifen (Pozitan, Zaditen, Ketof)

37

LEKI PRZECIWLEUKOTRIENOWE

• Droga podania-doustna• Mechanizm działania-blokują receptory

leukotrienowe CysLT1 w mięśniach gładkich oskrzeli i innych komórkach

• Przeciwzapalne

38

Leki przeciwleuktrienowe-preparaty

• MontelukastPreparaty- Singulair

• Zafirlukast Preparaty- Accolate

39

Przeciwciało IgE

• Uniemożliwia związanie się IgE z receptorami na powierzchni mastocytów i bazofilów, i tym samym zapobiega uwalnianiu histaminy i wytwarzaniu różnych mediatorów i cytokin o działaniu prozapalnym

40

Przeciwciała IgE -preparaty

• Omalizumab Lek ten stosuje się we wstrzyknięciach podskórnych u chorych na ciężką astmę przewlekłą ze składową alergiczną.Wykazano ,że pozwala zmniejszyć dawkę GKS, poprawia kontrolę astmy, częstości zaostrzeń i zapotrzebowanie na leki stosowane doraźnie.Preparat- XOLAIR

41

Leki rozszerzające oskrzela

• Leki β2-adrenergiczne

• metyloksantyny

• parasympatykolityki

42

Leki rozszerzające oskrzela

• Leki β2-adrenergiczne- są bardzo skuteczne w leczeniu astmy oskrzelowej; mogą być stosowane doustnie, parenteralnie i wziewnie (najczęściej wziewnie); są stosowane tylko w zaostrzeniu choroby albo regularnie pojedynczo lub w skojarzeniu z innymi lekami (glikokortykosteroidami i metyloksantynami); długotrwałe stosowanie powoduje tachyfilaksję

Preparaty- Berotec, Salbutamol, Serevent, Bambec, Bricanyl Terbuhalter

43

Leki rozszerzające oskrzela c.d.

• Metyloksantyny – teofilina; hamują fosfodiesterazę, co prowadzi do zwiększenia cAMP we wnętrzu komórki; wpływają na przemieszczenie jonów wapnia w komórce oraz działają antagonistycznie w stosunku do adenozyny i prostaglandyn; powodują rozszerzenie oskrzeli (wykorzystywane w leczeniu napadów astmy oskrzelowej); pobudzają ośrodek oddechowy i zmniejszają nadciśnienie płucne

Preparaty- Theophyllinum, Aminophyllinum, Diprophyllinum

44

Leki rozszerzające oskrzela c.d.

• Parasympatykolityki- pochodna atropiny –ipratropium, pozbawiona działania ogólnego, działa dłużej od beta-adrenergików (6-8h), ale słabiej, dlatego stosuje się je łącznie z beta-adrenergikami

Ostrożnie kierowcy

Preparaty- Atrovent, Berodual (ipratropium + fenoterol)

45

Leki pomocnicze

• Mukolityki, leki wykrztuśne, chemioterapeutyki, leki uspokajające, przeciwhistaminowe

• Immunoterapia swoista i immunomodulacja- szczepionki odczulające z alergenem, na który pacjent jest uczulony (pyłkowica)

• TFX, lewamizol, cyklosporyny

46

Immunoterapia swoista (ITS)

Należy rozważyć u chorego na astmę atopową dopiero wówczas, gdy pomimo ścisłego unikania czynników środowiskowych i odpowiedniego leczenia nie udało się uzyskać kontroli astmy.

Do ITS używa się szczepionki zawierającej pojedynczy alergen odpowiedzialny za występowanie objawów u chorego.

47

Środki immunomodulujące• Hormony grasicze- TFX-Thymus factor X – ma zdolność

pobudzania limfo-, granulo- i erytropoezy, reguluje (moduluje) produkcję przeciwciał, podwyższa wskaźniki miejscowej i ogólnoustrojowej odporności, osłabia nasilenie procesów autoimmunizacyjnych

• Lewamizol- syntetyczny związek tiazolowy – ma właściwości immunomodulujące (w małych dawkach) i immunosupresyjne (w dużych dawkach), normalizuje liczbę limfocytów T, zwiększa stosunek Th do Ts;

48

Leczenie stanu astmatycznego• Jest to ciężki napad astmy trwający ponad 24 h, który

zagraża życiu chorego z powodu niewydolności oddechowej lub wyczerpania chorego

• Stosuje się: β2-adrenergiki wziewnie i dożylnie oraz metyloksantyny i glikokortykosteroidy dożylnie; należy pamiętać o nawodnieniu chorego (zmniejszenie lepkości wydzieliny w drzewie oskrzelowym) oraz o uspokojeniu chorego (leki uspokajające)

• W przypadku braku poprawy-stosuje się sztuczną wentylację

49

Edukacja chorego i jego rodziny

Edukacja ma na celu dostarczenie pacjentowi informacji lub

uzupełnienie wiedzy na temat choroby, jej przewlekłego

charakteru, czynników wyzwalających zaostrzenia, sposobów

ich unikania i rodzajów terapii. Należy uświadomić choremu

potrzebę aktywnego uczestniczenia w procesie leczenia. Istotną

rolę odgrywają Szkoły dla Chorych na Astmę. Lekarz powinien

skontaktować pacjenta z najbliższą szkołą na danym terenie

50

Edukacja chorego i jego rodziny

PEF (ang.: peak expiratory flow) to szczytowy

przepływ wydechowy.

Każdy chory na astmę powinien posiadać własny pefometr

(peakflowmeter), i co najmniej dwa razy w ciągu doby

wykonywać pomiary.

51

Program szkolenia obejmuje nauczanie: • kontroli przebiegu choroby na podstawie interpretacji wyników

samodzielnie dokonywanych pomiarów PEF: - chorych na astmę przewlekłą umiarkowaną lub ciężką należy nauczyć samodzielnego monitorowania PEF; pacjenci powinni mieć w domu miernik przepływu szczytowego (peakflowmeter), - monitorowanie PEF należy prowadzić w czasie zaostrzeń astmy przewlekłej umiarkowanej lub ciężkiej; na podstawie uzyskanych wartości PEF podejmuje się decyzje terapeutyczne, - w celu ułatwienia kontroli choroby wskazane jest codzienne monitorowanie PEF u chorych na astmę przewlekłą umiarkowaną lub ciężką, - jeśli nie monitoruje się PEF przewlekle, wskazane jest monitorowanie okresowe, krótkoterminowe (przez 2-3 tygodnie), np. w celu oceny odpowiedzi na zmianę leczenia przewlekłego lub w przypadku narażenia na czynnik środowiskowy,

52

Program szkolenia obejmuje nauczanie:

• sposobów przyjmowania leków wziewnych; • rozpoznawania i leczenia zaostrzeń choroby; • unikania i kontroli czynników środowiskowych

wyzwalających zaostrzenia.

53

Należy przekonywać kobiety ciężarne, że większe zagrożenie dla ich dzieci niesie nieodpowiednia kontrola astmy niż jej leczenie podkreślać bezpieczeństwo nowoczesnych leków przeciwastmatycznych, szczególności wziewnych glikokortykosteroidów

53

54

Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP)

55

Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP)

(ang. COPD Chronic Obstructive Pulmonary Disease, łac. Morbus obturativus pulmonum chronicum) - zespół chorobowy charakteryzujący się zwykle postępującym i niecałkowicie odwracalnym ograniczeniem przepływu powietrza przez drogi oddechowe.

56

POCHP przewlekła obturacyjna choroba płuc

• objawy: początkowy przebieg bezobjawowy szybko się zmienia, narastają trudności w oddychaniu, które stopniowo prowadzą do ciężkiej niewydolności oddechowej, niewydolności krążenia

• istota choroby – upośledzenie prawidłowego przepływu powietrza, zaburzenie klirensu śluzowo-rzęskowego, kolonizacja bakteryjna drzewa oskrzelowego

• przewlekła choroba zapalna• w patogenezie istotną rolę odgrywa dysfunkcja śródbłonka, prowadząca do

zaburzenia syntezy i uwalniania mediatorów zapalnych

57

POCHP przewlekła obturacyjna choroba płuc

• jedna z najczęściej obserwowanych chorób układu oddechowego• zajmuje czwarte miejsce wśród przyczyn zgonów, tuż po chorobach

serca, nowotworach i urazach (3 mln chorych umiera co roku)• >270 mln osób choruje• u 80 mln występuje postać umiarkowana lub ciężka• poważny światowy problem zdrowotny, społeczny i ekonomiczny

Medycyna po Dyplomie, 2009, 18, 2, 17-18

58

POChP w Polsce • Szacuje się, że w Polsce na POChP choruje

około 2 mln ludzi.• Grupę dużego ryzyka zachorowania na

POChP osoby, które ukończyły 40 rż. i palą lub paliły papierosy przez co najmniej 10 lat.

• Około 5 mln ludzi spośród 16 mln mieszkańców Polski po 40 rż. pali papierosy przynajmniej od 10 lat.

59

Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) - czynniki ryzyka,

przyczyny choroby

• Najważniejszym, udowodnionym bezsprzecznie czynnikiem ryzyka POChP jest palenie papierosów. Palenie tytoniu stanowi przyczynę ponad 90% przypadków POCHP.

• Innymi czynnikami ryzyka są: narażenie na dymy i pyły przemysłowe, zanieczyszczenie środowiska, mała masa urodzeniowa, częste zakażenia układu oddechowego w dzieciństwie. Część przypadków ma podłoże genetyczne i związana jest z niedoborem α1-antytrypsyny.

• Zapadnięciu na POChP sprzyja starzenie się, płeć męska, alergia oraz generalne osłabienie sprawności oddechowej.

60

Przewlekła obturacyjna choroba płuc (POChP) - objawy

• nieustanny kaszel z nadprodukcją flegmy (czasem krwistej),• duszność (dyspnea) - na początku choroby tylko podczas wysiłku,• rzężenie wysiłkowe• przyspieszona częstotliwość oddechu (tachypnea)• świszczenie stwierdzone przy pomocy stetoskopu,

Ponadto, w zaawansowanym stanie:• obecność rozedmy podskórnej, która może być wykryta dzięki

obecności trzeszczących dźwięków podczas palpacji,• Cyanosis – zsinienie palców i warg z powodu niedotlenienia

61

Powiedz pacjentowi!

• kaszel – pierwszy niepokojący sygnał wystąpienia POCHP

• duszność podczas wysiłku, w trakcie wykonywania codziennych czynności, trudności w oddychaniu nawet podczas snu – zaawansowane stadium choroby

• częstość występowania POChP rośnie z liczbą wypalanych papierosów

62

RÓŻNICOWANIE

• POChP• początek w średnim wieku• objawy narastają powoli,• duszność wysiłkowa• wieloletnie palenie tytoniu• nieodwracalne ograniczenie

przepływu powietrza przez drogi oddechowe

• ASTMA• wczesny początek• objawy zmieniają się z dnia na

dzień, w nocy lub wcześnie rano• alergia, nieżyt nosa, wyprysk• astma w rodzinie• w większości odwracalne

ograniczenie przepływu powietrza przez drogi oddechowe

63

LECZENIE POChP• STADIUM I- krótkodziałający lek rozszerzający

oskrzela w razie potrzeby• STADIUM II- długodziałający lek rozszerzający

oskrzela;podawany regularnie, rehabilitacja• STADIUM III- steryd wziewny jeżeli nawracają

zaostrzenia• STADIUM IV- przewlekła tlenoterapia- jeżeli

występuje niewydolność oddechowa, rozważyć leczenie operacyjne

64

Podstawy tlenoterapii

• Podstawowy lek w hipoksemii• Cel: zmniejszenie hipoksji tkankowej

65

Niebezpieczeństwa tlenoterapii

• Znaczący wzrost PaCO2: nasilenie kwasicy oddechowej, zaburzenia przytomności, śpiączka (narkoza CO2)

• Zwiększenie przestrzeni martwej• Osłabienie reakcji układu oddechowego na hipoksję

• Toksyczność tlenu:Toksyczność dla OUN przy bardzo wysokich stężeniach: uszkodzenie śróbłonka, przeciek, zwłóknienie płuc

66

Edukacja w POChP

• dostarczanie pacjentowi podstawowych wiadomości na temat POCHP, patofizjologii, metod terapii

• szczepionki przeciw grypie – leczenie uzupełniające dla osób zagrożonych POCHP

• włączenie się chorego w proces leczenia• przedstawienie metod szukania pomocy, radzenia sobie –

w przypadku zaostrzenia choroby• pomoc opiekunom osób chorych, zwłaszcza w schyłkowym

okresie choroby• zaprzestanie palenia tytoniu