SpSpóójnojnośćść pomiarowa pomiarowa

i metodyczne podstawy i metodyczne podstawy

wspwspóółłczesnej metrologii czesnej metrologii

Albin CzublaAlbin Czubla

Laboratorium Czasu i Częstotliwości

Zakład Elektryczny

Główny Urząd Miar

2

Jak zapewniJak zapewnićć jednolitojednolitośćść

miarmiar, czyli wiarygodno, czyli wiarygodnośćść, ,

obiektywnoobiektywnośćść

i pori poróównywalnownywalnośćść wynikwynikóów w

pomiarupomiaru, na poziomie , na poziomie

krajowym krajowym

i mii mięędzynarodowym?dzynarodowym?

Pytanie stawiane w nauce, technice, Pytanie stawiane w nauce, technice, handlu, przemyhandlu, przemyśśle, ...le, ...

3

Konwencja metryczna Konwencja metryczna –– 1875 r.1875 r.

UMOWA MIUMOWA MIĘĘDZYNARODOWADZYNARODOWA, podpisana 20 maja 1875 r., , podpisana 20 maja 1875 r.,

powopowołłujująąca do istnienia ca do istnienia MiMięędzynarodowe Biuro Miardzynarodowe Biuro Miar ((BIPMBIPM) ) ––

mimięędzynarodowdzynarodowąą instytucjinstytucjęę do zajdo zajęęcia sicia sięę sprawami miar, w celu sprawami miar, w celu

ustanowienia miustanowienia mięędzynarodowych wzorcdzynarodowych wzorcóów miar oraz stworzenia w miar oraz stworzenia

warunkwarunkóów zapewnienia jednolitow zapewnienia jednolitośści miarci miar

na poziomie mina poziomie mięędzynarodowymdzynarodowym

4

Konwencja metryczna Konwencja metryczna –– 1875 r.1875 r.

ART. 6 (1875)

The International Bureau of Weights and MeasuresThe International Bureau of Weights and Measures is charged with:

1° all comparisons and verifications of the new prototypes of the the new prototypes of the metre metre and and

the the kilogramkilogram;

2° the conservation of the international prototypes;

3° the periodic comparisons of national standards with the with the international international prototypesprototypes and their official copies as well as those of the standard the standard thermometersthermometers;

4° the comparison of the new prototypes with the fundamental standards of non-metric weights and measures used in different countries and in the sciences;

5° the calibration and comparison of geodetic standardsgeodetic standards;

6° the comparison of precision standards and scales whose verification may be requested, either by Governments, by learned societies or even by des artistes et des savants.

(Note TJQ: at the time of the signature of the Convention “artistes” and “savants” referred respectively to craftsmen (artisans) who made precision standards and scales and to individual scientists.)

5

Instytucje krajowe do spraw miar (NMI) Instytucje krajowe do spraw miar (NMI) i instytuty desygnowane (DI)i instytuty desygnowane (DI)

-- powopowołłane w 1887 r.ane w 1887 r.

-- powopowołłany w 1901 r.any w 1901 r.

-- powopowołłane w 1900 r.ane w 1900 r.

-- powopowołłany w 1919 r.any w 1919 r.

papańństwowy wzorzec jednostki stwowy wzorzec jednostki miary temperatury miary temperatury

w zakresie w zakresie od 13,8033 K do 273,16 Kod 13,8033 K do 273,16 K

papańństwowy wzorzec jednostki stwowy wzorzec jednostki miary aktywnomiary aktywnośści ci promieniotwpromieniotwóórczej rczej

radionuklidradionuklidóóww

NMINMI

...... ......

DIDI

na poziomie krajowymna poziomie krajowym

6

Struktura zaleStruktura zależżnonośści formalnych BIPMci formalnych BIPM

Komitety

Doradcze

Umowa

międzynarodowa

Delegaci państw

członkowskich

Organ nadzorujacy

i kierujący pracami BIPM

Międzynarodowe Biuro Miar

(BIPM)

Międzynarodowy Komitet Miar

(CIPM)

Konwencja Metryczna1875

Generalna Konferencja Miar

(CGPM)

Insty

tucje

Metro

log

iczn

e

(NM

I i DI)

7

Organizacja międzynarodowa

Krajowe Instytucje Metrologiczne i Instytuty Desygnowane

Organizacje Regionalne

Instytucjonalna miInstytucjonalna mięędzynarodowa dzynarodowa infrastruktura metrologicznainfrastruktura metrologiczna

8yyyoctoyocto1010––2424YYyottayotta10102424

zzzeptozepto1010––2121ZZzettazetta10102121

aaattoatto1010––1818EEexaexa10101818

fffemtofemto1010––1515PPpetapeta10101515

pppicopico1010––1212TTteratera10101212

nnnanonano1010––99GGgigagiga101099

µµmicromicro1010––66MMmegamega101066

mmmillimilli1010––33kkkilokilo101033

cccentycenty1010––22hhhektohekto101022

dddecydecy1010––11dadadekadeka101011

SymbolSymbolNazwaNazwaMnoMnożżniknikSymbolSymbolNazwaNazwaMnoMnożżniknik

MiMięędzynarodowy System Miar dzynarodowy System Miar SISIZatwierdzony RezolucjZatwierdzony Rezolucjąą CGPM z CGPM z 1960 r.1960 r.

jednostki podstawowejednostki podstawowe i pochodnei pochodne

dziesidziesięętny systemtny system podpod-- i wielokrotnoi wielokrotnośścici

9

Wzorce miWzorce mięędzynarodowe dzynarodowe i definicje i definicje jednostek miarjednostek miar

Koncepcja powiKoncepcja powiąązania zania definicji definicji podstawowychpodstawowych jednostek miarjednostek miarz zupez zupełłnym uknym ukłładem adem ustalonych ustalonych wartowartośścici stastałłych fizycznychych fizycznych

Wzorce Wzorce materialne materialne i i wzorzec wzorzec sekundysekundy

Definicje Definicje podstawowych podstawowych jednostek miarjednostek miar

10

SpSpóójnojnośćść pomiarowapomiarowa

spspóójnojnośćść pomiarowa pomiarowa ((metrologicalmetrological traceabilitytraceability))powipowiąązanie z wzorcami pomiarowymizanie z wzorcami pomiarowymi

„„wwłłaaśściwociwośćść wyniku pomiaru, przy ktwyniku pomiaru, przy któórej wynik morej wynik możże e bybyćć zwizwiąązany z odniesieniem poprzez zany z odniesieniem poprzez udokumentowany, nieprzerwany udokumentowany, nieprzerwany łłaańńcuch wzorcowacuch wzorcowańń, , z ktz któórych karych każżde wnosi swde wnosi swóój udziaj udziałł do niepewnodo niepewnośści ci pomiarupomiaru””

((„„propertyproperty ofof a a measurementmeasurement resultresult wherebywhereby thetheresultresult cancan be be relatedrelated to a to a referencereference throughthrough a a documenteddocumented unbrokenunbroken chainchain ofof calibrationscalibrations, , eacheachcontributingcontributing to to thethe measurementmeasurement uncertaintyuncertainty””))

PrzewodnikPrzewodnikMiMięędzynarodowy sdzynarodowy słłownik metrologiiownik metrologiiPojPojęęcia podstawowe i ogcia podstawowe i ogóólne oraz terminy z nimi zwilne oraz terminy z nimi zwiąązane (VIM)zane (VIM)

PKNPKN--ISOISO/IEC Guide 99, kwiecie/IEC Guide 99, kwiecieńń 2010 r.2010 r.

11

Wymagania spWymagania spóójnojnośści pomiarowej na ci pomiarowej na poziomie NMI I DIpoziomie NMI I DI

Porozumienie CIPM MRAPorozumienie CIPM MRA-- udziaudziałł w w porporóównaniach wnaniach

kluczowychkluczowych i/lub i/lub

uzupeuzupełłniajniająącychcych,,

-- wdrowdrożżony system ony system

zarzzarząądzania wg normy dzania wg normy

ISO/IEC 17025ISO/IEC 17025,,

-- potwierdzone kompetencjepotwierdzone kompetencjetechniczne (techniczne (peerpeer reviewreview),),

-- wykazanewykazane i opublikowane i opublikowane zdolnozdolnośści pomiaroweci pomiarowe((CMCCMC).).

12

Wymagania spWymagania spóójnojnośści pomiarowej na ci pomiarowej na poziomie laboratorium akredytowanegopoziomie laboratorium akredytowanegoPorozumienie ILAC MRAPorozumienie ILAC MRA Dokument PCA: DADokument PCA: DA--0606

13

Elementy spElementy spóójnojnośści pomiarowej ci pomiarowej wg wymagawg wymagańń ILAC (akredytacyjnych)ILAC (akredytacyjnych)

-- nieprzerwany nieprzerwany łłaańńcuch porcuch poróównawnańń/wzorcowa/wzorcowańń od od

wzorca miwzorca mięędzynarodowegodzynarodowego (definicji jednostki (definicji jednostki

miary i wzorcmiary i wzorcóów je realizujw je realizująących na najwycych na najwyżższym szym

poziomie dokpoziomie dokłładnoadnośści) ci) lub krajowegolub krajowego,,

-- kakażżdy etap realizowany wg dy etap realizowany wg udokumentowanej udokumentowanej

procedury pomiarowejprocedury pomiarowej,,

-- na kana każżdym etapie dym etapie udokumentowana udokumentowana

niepewnoniepewnośćść pomiarupomiaru,,

-- potwierdzone kompetencje potwierdzone kompetencje techniczne,techniczne,

-- spspóójnojnośćść do do ukukłładu jednostek SIadu jednostek SI,,

-- okresowo wzorcowaneokresowo wzorcowane wyposawyposażżenie.enie.

14

Wymagania spWymagania spóójnojnośści pomiarowej na ci pomiarowej na poziomie laboratorium akredytowanegopoziomie laboratorium akredytowanego

-- źźrróóddłło spo spóójnojnośści: ci: NMI, DINMI, DI (sygnatariusze CIPM MRA) lub (sygnatariusze CIPM MRA) lub akredytowane laboratorium wzorcujakredytowane laboratorium wzorcująącece (akredytowane (akredytowane przez sygnatariuszy ILAC MRA) przez sygnatariuszy ILAC MRA) –– poprzez wzorcowaniepoprzez wzorcowanie,,

-- potwierdzenie powipotwierdzenie powiąązania w formie zania w formie śświadectwa wiadectwa wzorcowaniawzorcowania,,

-- szacowanie niepewnoszacowanie niepewnośści wg ci wg dokumentu EAdokumentu EA--4/024/02(ustalone i potwierdzone zdolno(ustalone i potwierdzone zdolnośści pomiarowe CMC),ci pomiarowe CMC),

-- ustalony i przestrzegany ustalony i przestrzegany harmonogram wzorcowaharmonogram wzorcowańńwyposawyposażżenia,enia,

-- udziaudziałł w w porporóównaniach miwnaniach mięędzylaboratoryjnychdzylaboratoryjnych,,

-- potwierdzone kompetencjepotwierdzone kompetencje techniczne podczas techniczne podczas oceny oceny przez jednostkprzez jednostkęę akredytujakredytująąccąą..

WdroWdrożżony system zarzony system zarząądzania wg normy dzania wg normy ISO/IEC 17025ISO/IEC 17025

15

Norma PNNorma PN--EN ISO/IEC 17025EN ISO/IEC 17025

16

BIPM

ILAC

Laboratoria akredytowane

Wzorce Robocze

RMOs

RABs

CIPM MRACIPM MRA

ILACILAC--MRAMRA

BIPM/CIPM/RMO

Porównaniakluczowe i uzupełniające

Badania biegłości

Porównania akred. CIP

MC

IPM

--IL

AC

ILA

CM

oU

MoU

Od

nie

sie

nie

do S

IO

dn

iesie

nie

do S

IPowiPowiąązania instytucjonalne w ukzania instytucjonalne w ukłładzie adzie

zachowania spzachowania spóójnojnośści pomiarowejci pomiarowej

Laboratoria akredytowane

Wzorce Robocze

NMI i DI

Wzorce Państwowe

NMI i DI

Wzorce Państwowe

17

RozwiRozwiąązania zania „„alternatywnealternatywne””? ? -- 11

prawna kontrola metrologiczna (prawna kontrola metrologiczna (zatwierdzenie typuzatwierdzenie typu orazorazlegalizacja pierwotna i ponownalegalizacja pierwotna i ponowna) ) –– dziadziałłanie zmierzajanie zmierzająące do ce do

wykazania, wykazania, żże przyrze przyrząąd pomiarowy sped pomiarowy spełłnia wymagania okrenia wymagania okreśślone we lone we

wwłłaaśściwych przepisachciwych przepisach

Ustawa z dnia 11 maja 2001 r.Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. Prawo o miarachPrawo o miarach

18

RozwiRozwiąązania zania „„alternatywnealternatywne””? ? -- 11

OkreOkreśślona grupa wyroblona grupa wyrobóów (w (zbiorniki pomiarowe do cieczy, zbiorniki pomiarowe do cieczy,

przyrzprzyrząądy do pomiaru prdy do pomiaru pręędkodkośści pojazdci pojazdóów w ruchu drogowym, wagi w w ruchu drogowym, wagi

samochodowe, gsamochodowe, gęęstostośściomierze oscylacyjne, odwaciomierze oscylacyjne, odważżniki, pojemniki do niki, pojemniki do

pomiaru i sprawdzania objpomiaru i sprawdzania objęętotośści cieczy, wagi nieautomatyczne i ci cieczy, wagi nieautomatyczne i

automatyczne, liczniki energii elektrycznej, wodomierze, gazomieautomatyczne, liczniki energii elektrycznej, wodomierze, gazomierze, rze,

instalacje do pomiaru cieczy innych niinstalacje do pomiaru cieczy innych niżż woda, ciepwoda, ciepłłomierze, omierze,

taksometry, maszyny do pomiaru pola powierzchni sktaksometry, maszyny do pomiaru pola powierzchni skóór, analizatory r, analizatory

spalin samochodowych, spalin samochodowych, przyrzprzyrząądu do pomiaru ddu do pomiaru dłługougośścici tkanin, drutu, tkanin, drutu,

kabla, materiakabla, materiałłóów taw taśśmowych, opatrunkowych i papierowych, mowych, opatrunkowych i papierowych,

materialne miary dmaterialne miary dłługougośścici (przymiary wst(przymiary wstęęgowe, przymiary sztywne i gowe, przymiary sztywne i

ppóółłsztywne, w tym do pomiaru wysokosztywne, w tym do pomiaru wysokośści napeci napełłnienia zbiorniknienia zbiornikóów), ...w), ...)

RozporzRozporząądzenie MGdzenie MG w sprawie w sprawie rodzajrodzajóów przyrzw przyrząąddóów w pomiarowychpomiarowych podlegajpodlegająących cych prawnej kontroli metrologicznejprawnej kontroli metrologicznejoraz zakresu tej kontrolioraz zakresu tej kontroli

Oceny dokonujOceny dokonująą: : GGłłóówny Urzwny Urząąd Miard Miar, , OkrOkręęgowe i Obwodowe Urzgowe i Obwodowe Urzęędy dy

MiarMiar oraz oraz podmioty upowapodmioty upoważżnionenione do przeprowadzania legalizacji do przeprowadzania legalizacji

pierwotnej i ponownej okrepierwotnej i ponownej okreśślonych rodzajlonych rodzajóów przyrzw przyrząąddóów pomiarowych.w pomiarowych.

Inne rozporzInne rozporząądzenia zawierajdzenia zawierająą szczegszczegóółłowe wymagania do owe wymagania do spespełłnienianienia dla okredla okreśślonych lonych rodzajrodzajóów przyrzw przyrząąddóów pomiarowychw pomiarowych

19

Legalizacja, wzorcowanie, adiustacjaLegalizacja, wzorcowanie, adiustacja

zespzespóółł czynnoczynnośści obejmujci obejmująących sprawdzenie, cych sprawdzenie, stwierdzenie i potwierdzenie w drodze decyzji lub stwierdzenie i potwierdzenie w drodze decyzji lub popośświadczenie dowodem legalizacji, wiadczenie dowodem legalizacji, żże dany typ e dany typ przyrzprzyrząądu lub przyrzdu lub przyrząąd pomiarowy sped pomiarowy spełłnia wymaganiania wymagania

ZATWIERDZENIE TYPU, LEGALIZACJAZATWIERDZENIE TYPU, LEGALIZACJA

Cel:Cel: POTWIERDZENIE SPEPOTWIERDZENIE SPEŁŁNIENIA WYMAGANIENIA WYMAGAŃŃ

czynnoczynnośści ustalajci ustalająące relacje mice relacje mięędzy wartodzy wartośściami ciami wielkowielkośści mierzonej wskazanymi przez przyrzci mierzonej wskazanymi przez przyrząąd d pomiarowy a odpowiednimi wartopomiarowy a odpowiednimi wartośściami wielkociami wielkośści ci fizycznych, realizowany przez wzorzec jednostki miaryfizycznych, realizowany przez wzorzec jednostki miary

WZORCOWANIE, KALIBRACJAWZORCOWANIE, KALIBRACJA

Cel:Cel: WYZNACZENIE BIEWYZNACZENIE BIEŻĄŻĄCYCH WARTOCYCH WARTOŚŚCI CI PARAMETRPARAMETRÓÓW METROLOGICZNYCHW METROLOGICZNYCH

czynnoczynnośści majci mająące na celu doprowadzenie przyrzce na celu doprowadzenie przyrząądu du pomiarowego do stanu dziapomiarowego do stanu działłania odpowiadajania odpowiadająącego jego cego jego przeznaczeniuprzeznaczeniu

ADIUSTACJAADIUSTACJA

Cel:Cel: PRAWIDPRAWIDŁŁOWE DZIAOWE DZIAŁŁANIE PRZYRZANIE PRZYRZĄĄDU DU POMIAROWEGOPOMIAROWEGO

20

RRóóżżnica minica mięędzy wzorcowaniem dzy wzorcowaniem i legalizacji legalizacjąą

WYNIK POMIARUWYNIK POMIARU

WYMAGANIEWYMAGANIE

Czynności

zw

iązane

z w

zorc

ow

anie

m

i/lu

b legali

zacją

WYNIK WZORCOWANIAWYNIK WZORCOWANIA WYNIK LEGALIZACJIWYNIK LEGALIZACJI

WartoWartośćść (umownie) (umownie)

prawdziwaprawdziwa

wartowartośćść bbłęłędu pomiaru, du pomiaru,

bbłęłędu odtwarzania, ... du odtwarzania, ...

podana wraz z niepewnopodana wraz z niepewnośściciąą

potwierdzenie zgodności z wymaganiami

21

RozwiRozwiąązania zania „„alternatywnealternatywne””? ? -- 22Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r.Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodnoo systemie oceny zgodnośścici

Implementacja do prawodawstwa krajowego Implementacja do prawodawstwa krajowego dyrektyw WE w zakresie dyrektyw WE w zakresie

wymaganej ocenywymaganej oceny niektniektóórych wyrobrych wyrobóów przed ich wprowadzeniem do w przed ich wprowadzeniem do

obrotu lub oddaniem do uobrotu lub oddaniem do użżytkuytku

OkreOkreśślona grupa wyroblona grupa wyrobóów (w (wagi, wodomierze, gazomierze, ciepwagi, wodomierze, gazomierze, ciepłłomierze, omierze,

liczniki energii elektrycznej, instalacje pomiarowe do cieczy inliczniki energii elektrycznej, instalacje pomiarowe do cieczy innych, nych,

taksometry, analizatory spalin, maszyny do pomiaru pola pow. sktaksometry, analizatory spalin, maszyny do pomiaru pola pow. skóór, ...r, ...))

Oceny dokonujOceny dokonująą jednostki jednostki notyfikowanenotyfikowane..

22

Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r.Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodnoo systemie oceny zgodnośścici

RozwiRozwiąązania zania „„alternatywnealternatywne””? ? -- 22

Aby staAby staćć sisięę jednostkjednostkąą

notyfikowannotyfikowanąą wymagana wymagana

jest jest akredytacja.akredytacja.

23

RozwiRozwiąązania zania „„alternatywnealternatywne””? ? -- 33

przykprzykłładowo: w ustawie z dnia 29 listopada 2000 r.adowo: w ustawie z dnia 29 listopada 2000 r. prawo atomoweprawo atomowe

Art. 27.

1. Przyrządy dozymetryczne stosowane do kontroli i oceny narażenia, niepodlegające obowiązkowi kontroli metrologicznej określonej w przepisach o miarach, powinny posiadać świadectwo wzorcowania.

2. Świadectwo wzorcowania, o którym mowa w ust. 1, wydaje laboratorium pomiarowe posiadające akredytację otrzymanąna podstawie odrębnych przepisów.

Wprowadzenie Wprowadzenie prawnego obowiprawnego obowiąązku wzorcowaniazku wzorcowania przyrzprzyrząąddóów w pomiarowychpomiarowych dla okredla okreśślonych zastosowalonych zastosowańń..

24

Zamiast podsumowaniaZamiast podsumowania

-- bez nieprzerwanegobez nieprzerwanego łłaańńcucha porcucha poróównawnańń/ / wzorcowawzorcowańń od wzorca miod wzorca mięędzynarodowego lub dzynarodowego lub krajowego,krajowego,

-- bez udokumentowanychbez udokumentowanych procedur procedur pomiarowychpomiarowych,,

-- bez udokumentowanejbez udokumentowanej niepewnoniepewnośści pomiaruci pomiaru,,

-- bez kompetencjibez kompetencji technicznychtechnicznych,,

-- bez wspbez wspóólnegolnego ukukłładu jednostekadu jednostek,,

-- bez okresowegobez okresowego wzorcowania wyposawzorcowania wyposażżenia,enia,

NIE MANIE MA SPSPÓÓJNOJNOŚŚCI POMIAROWEJCI POMIAROWEJ= = BRAK ZAUFANIA DO WYNIKU POMIARBRAK ZAUFANIA DO WYNIKU POMIARÓÓWW

25

ProblemyProblemy

USNO, operator systemu GPS, choUSNO, operator systemu GPS, choćć prowadzi najdokprowadzi najdokłładniejszadniejsząą skalskalęę

czasu na czasu na śświecie wiecie UTC(USNOUTC(USNO), cho), choćć ciciąągle uczestniczy w porgle uczestniczy w poróównaniach wnaniach

kluczowych w kluczowych w dziedzieniedziedzienie czasu i czczasu i częęstotliwostotliwośści, ale ci, ale formalnieformalnie nie nie

jest ani NMI ani DI, czyli jest ani NMI ani DI, czyli USNO nie moUSNO nie możże bye byćć źźrróóddłłem spem spóójnojnośści ci

pomiarowejpomiarowej

Status czasu systemu GPSStatus czasu systemu GPS

Pomiary wykonywane tPomiary wykonywane tąą samsamąą metodmetodąą, czy przy u, czy przy użżyciu ukyciu ukłładadóów w

pomiarowych tego samego producenta, mogpomiarowych tego samego producenta, mogąą bybyćć obarczone obarczone

wspwspóólnym blnym błęłędem o charakterze systematycznym, gdzie zgodnodem o charakterze systematycznym, gdzie zgodnośćść

wynikwynikóów nie musi oznaczaw nie musi oznaczaćć pepełłnej poprawnonej poprawnośści zastosowanych ci zastosowanych

metod i procedur metod i procedur –– problem pomiarproblem pomiaróów na wiw na więększe odlegksze odległłoośści, ci,

kalibracji anten, kalibracji systemkalibracji anten, kalibracji systemóów satelitarnych do transferu czasuw satelitarnych do transferu czasu

Problem znalezienia niezaleProblem znalezienia niezależżnego odniesienianego odniesienia

To, co mierzymy, i to, czym mierzymy, podlega ciTo, co mierzymy, i to, czym mierzymy, podlega ciąąggłłym zmianom, ym zmianom,

zalezależży od zdolnoy od zdolnośści manualnych, wprawy i doci manualnych, wprawy i dośświadczenia wiadczenia –– ten sam ten sam

pomiar powtpomiar powtóórzony w tych samych warunkach lub w zestawionym na rzony w tych samych warunkach lub w zestawionym na

nowo uknowo ukłładzie pomiarowym moadzie pomiarowym możże dae daćć rróóżżne wyniki ne wyniki –– powinno to powinno to

znaleznaleźćźć odbicie w budodbicie w budżżecie niepewnoecie niepewnośści wyniku pomiaruci wyniku pomiaru

Problem powtarzalnoProblem powtarzalnośści i odtwarzalnoci i odtwarzalnośści pomiarci pomiaróóww

26

ProblemyProblemy

„„NowyNowy”” przyrzprzyrząąd pomiarowy, to nie znaczy, d pomiarowy, to nie znaczy, żże jest optymalnie e jest optymalnie

dostrojony, dokdostrojony, dokłładnie sprawdzony przez producenta, stabilny, adnie sprawdzony przez producenta, stabilny, „„od od

razurazu”” gotowy do ugotowy do użżycia i speycia i spełłnia bez zastrzenia bez zastrzeżżeeńń nasze oczekiwania nasze oczekiwania ––

bez weryfikacji przez wzorcowanie / porbez weryfikacji przez wzorcowanie / poróównanie nie wiemy, jaka jest wnanie nie wiemy, jaka jest

jego faktyczna wartojego faktyczna wartośćść metrologicznametrologiczna –– wzorcowanie musi bywzorcowanie musi byćć

regularne, a ocena historii wzorcowaregularne, a ocena historii wzorcowańń i wi włłasne badania pozwalajasne badania pozwalająą na na

optymalne wykorzystanie przyrzoptymalne wykorzystanie przyrząądu pomiarowegodu pomiarowego

Nadmierne zaufanie do specyfikacji producentaNadmierne zaufanie do specyfikacji producenta

Przy pomiarach o duPrzy pomiarach o dużżej precyzji lub pomiarach zej precyzji lub pomiarach złłoożżonych na wynik onych na wynik

pomiaru wppomiaru wpłływa szereg czynnikywa szereg czynnikóów, nie tylko sposw, nie tylko sposóób przeprowadzenia b przeprowadzenia

pomiaru, ale i czynnopomiaru, ale i czynnośści przygotowawcze, sposci przygotowawcze, sposóób instalacji, b instalacji,

specyficzne warunki pomiaru specyficzne warunki pomiaru –– udokumentowane procedury, udziaudokumentowane procedury, udziałł w w

porporóównaniach, wymiana downaniach, wymiana dośświadczewiadczeńń, wzajemna ocena kompetencji, , wzajemna ocena kompetencji,

potwierdzajpotwierdzająą poprawnopoprawnośćść naszego dzianaszego działłania i rozumienia pomiaruania i rozumienia pomiaru

Nadmierne zaufanie do wNadmierne zaufanie do włłasnej wiedzy i umiejasnej wiedzy i umiejęętnotnośścici

DziDzięękujkujęę za uwagza uwagęę

Albin CzublaAlbin Czubla

Laboratorium Czasu i Częstotliwości

Zakład Elektryczny

Główny Urząd Miar