Kliknij, aby edytować styl wzorca podtytułu 13-5-2

Śladami powstańców styczniowych

na ziemi ostrowskiej

13-5-2

13-5-2

Powstanie styczniowe, powstanie narodowe przeciw Rosji, trwające

od 22 I 1863 do wiosny 1864 i obejmujące swym zasięgiem Królestwo Polskie, Litwę i Białoruś, w mniejszym stopniu Ukrainę.

Spowodowane nasilającym się rosyjskim uciskiem narodowym

Kliknij, aby edytować styl wzorca podtytułu 13-5-2

Przebieg powstania na ziemiach ostrowskich

13-5-2

•Pomimo tego, że wojska pruskie wzmocniły garnizon stacjonujący w Ostrowie Wielkopolskim,

udawało przedostać się do Królestwa.

• Dokonał tego m.in. ks. Bolesław Antoniewicz, kapelan powstańczy i żołnierz z ostrowskiego

szwadronu ułanów – Ignacy Drygas.

•W czasie powstania walczono w oddziale gen. Edmunda Taczanowskiego.

ks. Bolesław Antoniewicz

13-5-2

Powołano również tajny Komitet Narodowy, którym zarządzali

Włodzimierz Kurnatowski ze Strzyżewa i Władysław Dehnel ze Śmiełowa.

Polska żandarmeria pod dowództwem H. Morkowskiego

monitorowała działania Prusaków.

13-5-2

•Pomoc dla powstańców organizował Antoni Chiżyński z Popłomyku, a u Niemojowskich w Śliwnikach

od kwietnia 1863 r. znajdował się skutecznie ukryty arsenał broni.

•Mimo częstych rewizji arsenał nie został wykryty.

13-5-2

•Po zakończeniu walk jeszcze długo ciągnęły się w ostrowskim sądzie procesy sądowe powstańców.

•Cieszyli się oni jednak tak dużym poparciem ze strony społeczeństwa, że ówczesny landrat

odolanowski Doepke zakazał w 1864 r. jawnych manifestacji ku czci osób oskarżonych przez

Prusaków o zdradę stanu.

13-5-2

Dwaj ostrowscy powstańcy ( ks. Antoniewicz i gimnazjalista

Bronikowski) brali udział w pokazowym procesie sądowym w Berlinie, gdzie zresztą zostali

uniewinnieni.

ks. Bolesław Antoniewicz

Kliknij, aby edytować styl wzorca podtytułu 13-5-2

I Liceum w powstaniu

13-5-2

13-5-2 •Wybuch powstania styczniowego wywołał w Ostrowie

Wielkopolskim falę uczuć patriotycznych, szczególnie wśród polskich uczniów Królewskiego Gimnazjum Męskiego.

13-5-2

13-5-2

•Uwidoczniło się to 20 kwietnia 1863 r. gdy mimo ustanowionego dwa dni wcześniej zakazu śpiewania przez uczniów hymnu „Boże coś Polskę”, młodzież

zebrana podczas niedzielnego nabożeństwa żywiołowo zaśpiewała tę pieśń.

13-5-2

Boże, coś Polskę przez tak liczne wieki

Otaczał blaskiem potęgi i chwały, Coś ją osłaniał tarczą swej opieki Od nieszczęść, które przygnębić ją

miały, Przed Twe ołtarze zanosim błaganie: Ojczyznę wolną pobłogosław, Panie!

13-5-2

•Podczas przeprowadzonego później dochodzenia 60 uczniów otwarcie

i z dumą wyznało, że śpiewało hymn narodowy.

•Byli wśród nich min. A.Kalina i T. Ciesielski.

•Wszyscy oni zostali wydaleni z gimnazjum.

Antoni Kalina

13-5-2

13-5-2 W trakcie powstania styczniowego na terenie Ostrowa działały 2 stowarzyszenia.

Towarzystwo Narodowe-ze składek miesięcznych

ufundowało bibliotekę, która liczyła prawie 300 książek.

Księgozbiór zawierał przede wszystkim utwory polskich

autorów.

W końcu dowiedziała się o tym pruska policja, lecz młodzież wyszła z tego obronna ręką.

Sad ostrowski 6 czerwca 1863 r. skazał tylko 13 gimnazjalistów.

Niskie wyroki były wynikiem zabiegów dyrekcji szkoły.

Komitet Polski-istniał w Królewskim Gimnazjum Męskim;

złożony z najstarszych uczniów Polaków;

w czerwcu 1863 r. na skutek zdrady, władze pruskie dowiedziały się o pracy

Komitetu, który był zapewne kontynuacją Towarzystwa

Narodowego

Kliknij, aby edytować styl wzorca podtytułu 13-5-2

Powstańcy na ostrowskim cmentarzu

13-5-2

13-5-2 Ignacy Maciejewski – weteran powstania styczniowego;

zmarł 14 maja 1895 r.

13-5-2

Józef Kajzer – pseudonim „Wężyk”, urodzony 25 listopada 1843 r.Weteran powstania styczniowego w 1863 r.

Jego zasługą było przechowywanie sztandaru, pod którym walczyli powstańcy.

Zmarł 22 stycznia 1933 r. w 70. rocznicę powstania styczniowego. 

13-5-2

Dwaj umundurowani powstańcy z 1863 r.

(Kobielak i Kayser) na tle sztandaru

Kliknij, aby edytować styl wzorca podtytułu 13-5-2

Osoby powiązane z powstaniem styczniowym w rejonie Ostrowa

13-5-2 • Włodzimierz Kurnatowski ze Strzyżewa –

komisarz cywilny Komitetu Narodowego

• Władysław Dehnel ze Śmiełowa – wojskowy Komitetu Narodowego,

ewangelik i Niemiec z pochodzenia

• Antoni Chiżyński z Popłomyku - organizował pomoc dla powstańców

i był posłem na sejm pruski

13-5-2

Edmund Taczanowski (18221879)generał, urodzony w Wieczynie

k. Pleszewa.

W okresie powstania styczniowego wraz

z utworzonym przez siebie oddziałem stoczył zwycięskie boje, m.in. pod Pyzdrami (29 IV 1863 r.), Łaskiem,

lecz poniósł klęskę pod Ignacewem (8 V 1863 r.).

13-5-2

Portret generała Edmunda Taczanowskiego namalowany w

Koninie w 2004 r. przez Kazimierza Białkowskiego.

13-5-2

Wkrótce Rząd Narodowy awansował go do stopnia generała, powierzając

dowództwo nad wojskami województw kaliskiego i mazowieckiego.

13-5-2 Sztandar oddziału powstańczego Edmunda Taczanowskiego.

13-5-2 Obraz Juliusza Kossaka „Wymarsz oddziału Taczanowskiego z Pyzdr” namalowany w 1865 r. na podstawie wizyty malarza na miejscu bitwy.

13-5-2

Wkrótce Rząd Narodowy awansował go do stopnia generała, powierzając

dowództwo nad wojskami województw kaliskiego i mazowieckiego.

W 1870 r. przeniósł się do Wielkopolski,

do rodzinnego majątku k. Kościana, gdzie zmarł w 1879 r.

13-5-2

Grób generała Edmunda Taczanowskiego

na warszawskich Powązkach.

13-5-2

Emilia Sczaniecka (1804-1896) urodziła się w Brodach.

Po wybuchu powstania styczniowego była inicjatorką założenia szpitala dla powstańców w Strzelnie

i sama go zaopatrywała oraz pracowała tam jako pielęgniarka.

13-5-2

13-5-2

Po upadku powstania w dalszym ciągu opiekowała się emigrantami.

Zmarła w Poznaniu 11 maja 1896 r.

13-5-2

Grób Emilii Sczanieckiej w Michorzewie.

13-5-2

Park im. Emilii Sczanieckiej w Ostrowie

Wielkopolskim

13-5-2 Antoni Kalina (1846-1906) –

uczeń Królewskiego Katolickiego Gimnazjum w Ostrowie, usunięty za

działalność narodową w 1863 r.Późniejszy wybitny profesor filologii słowiańskiej i rektor Uniwersytetu

Lwowskiego.

Ignacy Drygas – autor pamiętników

„Wspomnienia chłopów powstańców 1863 roku”

13-5-2

Francesco Nullo (1826-1863) pułkownik

włoski. Przyjaciel i powiernik M.Garibaldiego.

Dowódca ochotników włoskich tzw.

garibaldczyków, który wzięli udział w powstaniu styczniowym.

13-5-2

13-5-2

Mianowany przez Rząd Narodowy generałem.

Zginął w bitwie pod Krzykawką 5 maja 1863 r.

13-5-2 Grób Nullo na cmentarzu w Olkuszu.

Kliknij, aby edytować styl wzorca podtytułu 13-5-2

Materiały udostępnione przez Archiwum Państwowe w Kaliszu

13-5-2

Wyjątek z "Dziennika Powszechnego" z 26 stycznia 1863 r. o możliwości sądzenia powstańców ujętych z bronią w ręku

na miejscu przez doraźne polowe sądy wojenne

13-5-2

Wykaz poddanych pruskich, którzy za udział w powstaniu, zostali w maju 1863 r. wydaleni do Prus

13-5-2

Raport wójta gminy Ostrów

Kaliski z 26 lutego o

pobycie w okolicy

powstańców i

zarekwirowaniu przez nich żywności

i pary koni z wozem u

proboszcza parafii Giżyce

13-5-2

Władysław Psarski,

uczeń ostrowskiego gimnazjum,

uczestnik powstania,

który zginął w bitwie pod Jurkowicami

21 października

1863 r.

Kliknij, aby edytować styl wzorca podtytułu 13-5-2

Autor:Anna TwardowskaI Liceum Ogólnokształcące w Ostrowie Wielkopolskim u. Gimnazjalna 9opiekun: mgr Józef Pietrzak

13-5-2 Źródła:

•„Wielkopolska Szkoła Edukacji Narodowej” Wydawnictwo Zakład Narodowy imienia Ossolińskich•„Ostrów Wielkopolski - ilustrowane Dzieje Miasta” XXXVII Tom Biblioteki Ostrowskiej pod redakcją Witolda

Banacha•„Ostrów Wielkopolski Dzieje Miasta i Regionu” Wydawnictwo Poznańskie

•„Bedeker ostrowski” Marek Olejniczak, Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze•„Stary cmentarz w Ostrowie Wielkopolskim” Henryk Grześkowiak, Muzeum Miasta Ostrowa Wielkopolskiego

•http://cgw.poznan.uw.gov.pl/uwagi/sprawdzic-stan-grobu•Witold Jakóbczyk, Emilia Sczaniecka, w: Wielkopolski Słownik Biograficzny, praca zbiorowa, Poznań 1983

•http://www.interklasa.pl•http://ssl34.tripod.com/powstanie.html

•http://portalwiedzy.onet.pl/56414,,,,powstanie_styczniowe,haslo.html•http://www.wtg-gniazdo.org/ksieza/main.php?akcja=opis&id=54

•http://www.1liceum.edu.pl/•http://regionwielkopolska.pl/wybitni-wielkopolanie/taczanowski-edmund-1822-1879.html

http://www.dobroni.pl/rekonstrukcja-zdjecia,133837http://fotopolska.eu/388121,foto.html

http://dziedzictwo.ekai.pl/text.show?id=435http://www.kamiennagora.pl/pl/zasady-uzywania.html

http://www.polskiekrajobrazy.pl/Galerie/276:Wielkopolska/19819:Ostrow_Wielkopolski_stary_cmentarz.htmlhttp://www.choryn.archpoznan.pl/ciekawe/etaczanowski/etaczanowski.htm

http://www.polskaniezwykla.pl/web/place/17853,michorzewo-grob-panny-emilii.html• pl.wikipedia.org

• Archiwum Państwowe w Kaliszu; wystawa "Powstanie styczniowe na Ziemi Kaliskiej"Styczeń 2013 ; http://www.archiwum.kalisz.pl/