POWSTANIE STANÓW ZJEDNOCZONYCH AMERYKI

1. Kolonie brytyjskie w Nowym świecie – geneza konfliktu z metropolią 2.Wojna o niepodległość 1775 -17833.Ustrój polityczny Stanów Zjednoczonych – konstytucja 1787r.

KOLONIE ANGIELSKIE W AMERYCEW latach 1620 – 1732 na wschodnim wybrzeżu Ameryki Płn. Powstało 13 angielskich kolonii. Zostały one założone albo przez kompanie handlowe, albo przez wyznawców różnych sekt uciekających z Europy przed prześladowaniami. Osadnicy ci byli także różnych narodowości : Anglicy, Szkoci, Irlandczycy, Francuzi, Żydzi. Pierwsi osadnicy przybyli na statku Mayflower w 1620 r. osiedlając się w Jameston zakładając kolonię Massachusets(Ojcowie – Pielgrzymi).

ORGANIZACJA KOLONII

Organizacja kolonii : na czele kolonii stał gubernator

mianowany przez króla, we wszystkich istniały

przedstawicielstwa kolonii – duża niezależność w polityce wewnętrznej bez możliwości podejmowania decyzji gospodarczych,

władzę nad koloniami sprawował król i parlament angielski, kolonie nie miały swych przedstawicieli w żadnym organie władzy w Anglii

Jerzy III – król Anglii

GOSPODARKA KOLONIIZróżnicowanie gospodarcze

kolonii: a. kolonie północne(Nowa

Anglia) – rozwinięte rolniczo i przemysłowo

b. kolonie środkowe ( Delaware, Nowy Jork, Pensylwania) – typ farmerski gospodarki rolnej; produkcja towarowa zbóż i zwierząt hodowlanych

c. kolonie południowe ( Georgia, Wirginia, Maryland) wielkie plantacje ryżu i bawełny oparte na pracy niewolniczej

KONFLIKT Z ANGLIĄ

Wielka Brytania dążyła do ograniczenia swobody gospodarczej kolonii, kupcy angielscy pragnęli osiągnąć monopol na ich zaopatrzenie oraz przewóz towarów w nich produkowanych( handel miał się toczyć wewnątrz angielskiego imperium – np. herbatę trzeba było kupować z angielskich Indii i przywozić na angielskich statkach choć holenderska była tańsza)

Stałe podnoszenie podatków( o ile znoszone w czasie wojny 7 – letniej 1757-1763 między Anglią i Francją o Kanadę- po jej zakończeniu uznano je za bezzasadne). Ludność kolonii nie miała swych przedstawicieli w parlamencie stąd uznawano że nie może on nakładać na nich podatków

Opłaty stemplowe 1765 – opłaty od dokumentów, przy kupowaniu gazet, wywieszaniu ogłoszeń czy kupowaniu kart

KONFLIKT Z ANGLIĄ

Bojkot towarów angielskich w północnych stanach, tworzenie się tajnego ruchu antybrytyjskiego – w odpowiedzi Brytyjczycy zwiększają swe garnizony

1770 r. oddanie salwy przez Brytyjczyków do obrażających ich kolonistów

1773 – zatopienie w Bostonie transportu herbaty(gubernator ogranicza uprawnienia zgromadzenia obywatelskiego – miało zbierać się tylko raz do roku i obradować nad sprawami przedstawionymi przez gubernatora)

1774 ustawy restrykcje wobec Massachusets: zamknięcie portu w Bostonie i odebranie mieszkańcom podstawowych praw

1774 I Kongres w Filadelfii (podtrzymano decyzję o bojkocie towarów angielskich, wysunięto pojednawcze propozycje wobec króla Jerzego III, dla samoobrony powołano milicję)

WOJNA O NIEPODLEGŁOŚĆ

Milicja atakuje cofających się Brytyjczyków na Moście Północnym w Concord – 17 IV 1775

II Kongres V 1775:

zdecydowano o wojnie

powierzono naczelne dowództwo Waszyngtonowi

Kongres uznał się za najwyższą władzę

„ Zjednoczonych Kolonii Ameryki

WOJNA O NIEPODLEGŁOŚĆ

W pierwszym okresie (od 1773) Amerykanie prowadzili walki partyzanckie, ponosząc klęski w starciach z regularnymi oddziałami angielskimi

Sytuacja zmieniła po utworzeniu regularnej armii stworzonej przez Jerzego Waszyngtona

większa motywacja do walki kolonistów

regularna armia angielska nie potrafiła walczyć poza szykiem, a ataki zwartymi kolumnami często zawodziły

trudności z zaopatrzeniem

WOJNA O NIEPODLEGŁOŚĆ

do Ameryki płynęli ochotnicy różnej narodowości pociągnięci myślą, iż za oceanem po raz pierwszy mają szansę realizacji idei wolności i równości. M.in. markiz de la Fayette, Kazimierz Pułaski, T. Kościuszko, baron von Steuben i wielu innych.

4 VII 1776 Deklaracja Niepodległości( Tomasz Jefferson)

.„ wszyscy ludzie zostali równymi sobie”( prawo do życia, wolności i poszukiwania szczęścia

„sprawiedliwa władza oparta jest na przyzwoleniu rządzonych”(suwerenność narodu)

„ zjednoczone kolonie mają i muszą mieć prawa państw wolnych i niepodległych” (niepodległość USA)

Podpisanie Deklaracji Niepodległości

WOJNA O NIEPODLEGŁOŚĆ

moment przełomowy – bitwa pod Saratogą 17 X 1777( pokonanie armii gen. Bourgoyne’a)

WONA O NIEPODLEGŁOŚĆ

Ostateczne zwycięstwo pod Yorktown 26 IX 1781

KONIEC WOJNY

Trudna sytuacja międzynarodowa Anglii:

– groźba inwazji francuskiej na Wyspy

– oblężenie Gibraltaru przez Hiszpanię

– powstanie antyangielskie w Indiach oraz

– wyczerpanie długoletnią wojną

wpłynęły na decyzję dworu angielskiego o podjęciu pertraktacji pokojowych

3 IX 1783 traktat pokojowy w Wersalu:

Anglia potwierdzała niepodległość USA

Francja uzyskała Senegal

Hiszpania Florydę

Obraz namalowany przez Benjamina Westa. Przedstawia (od lewej do prawej): Johna Jaya, Johna Adamsa, Brnjamina Franklina, Henryka Laurensa i Williama Temple Franklina. Brytyjczycy odmówili wspólnego pozowania, więc obraz nie został nigdy skończony.

KONSTYTUCJA 17 IX 1787

OJCOWIE ZAŁOŻYCIELE

Uchwalenie konstytucji 1787 po walce federalistów(zwolenników silnej władzy centralnej) z antyfederalistami (zwolennicy dużej samodzielności władz stanowych).

„ Ojcowie Założyciele” – Beniamin Franklin, Tomasz Jefferson, Georges Waszyngton, Aleksander Hamilton

nie regulowała prawa wyborczego, ani kwestii niewolnictwa(pozostawiała to w gestii stanów)

Jerzy Waszyngton Beniamin Franklin

Tomasz Jefferson

KONSTYTUCJA

Konstytucja 17 IX 1787– stworzyła podstawy funkcjonowania

systemu opartego na zasadach federalizmu i trójpodziale władzy

– Stany Zjednoczone przekształcone w jednolity obszar celny i walutowy

– Decyzje w powyższych sprawach, a także: podatków, armii i kontroli sądownictwa – kompetencje władz federalnych

stany zachowały - własne konstytucje - ordynacje wyborcze do

zgromadzeń stanowych - skarb - administrację - policję

WŁADZA USTAWODAWCZA

Władza ustawodawcza:

Kongres Senat - po 2

reprezentantów z każdego stanu wybieranych na 6 lat

Izba Reprezentantów – reprezentanci w liczbie proporcjonalnej do liczby mieszkańców, wybierani na 2 lata

# kompetencje ustala podatki uchwala ustawy może postawić

prezydenta w stan oskarżenia

WŁADZA WYKONAWCZA

Władza wykonawcza: Prezydent – wybierany

przez zgromadzenie elektorów na 4 lata

prowadzi politykę zagraniczną

dowodzi armią mianuje urzędników –

sekretarzy stanu i sędziów Sądu Najwyższego( w porozumieniu z Senatem)

zgłasza projekty ustaw ma prawo veta

odraczającego wobec uchwał Kongresu

WŁADZA SĄDOWNICZA

Władza sądownicza:

Sąd Najwyższy – mianowany przez prezydenta dożywotnio

orzeka w sprawie o zgodności ustaw z konstytucją

interpretuje konstytucję

Sądy federalne Sądy Stanowe Sądy Wojskowe

POPRAWKI

W latach 1789 – 1791kongres uchwalił 10 nowel pod nazwą Karty Praw. Dotyczyły one : wolności słowa, prasy, zgromadzeń, nietykalności osobistej, mienia, mieszkania, korespondencji, wolności sumienia i wyznania.

Oryginał Karty Praw Stanów Zjednoczonych, zawierający pierwsze 10 poprawek do konstytucji