29-30.11.1830

Powstanie listopadowe

Geneza

1825 Zlikwidowanie jawności obrad sejmowych Wzmożenie prześladowań polskich organizacji niepodległościowych 1827 Aresztowania członków Towarzystwa Patriotycznego Polska opinia publiczna straciła ostateczne złudzenie co do zamierzeń cara

Mikołaja I – wypełnienie zobowiązań zawartych w kongresie wiedeński czyli rozszerzenia wewnętrznego

1819 Zniesienie wolności prasy i wprowadzenie cenzury prewencyjnej przez cara Aleksandra I

1821 Zawieszenie wolności zgromadzeń, zakazanie działalności masonerii

1823 Rozbicie sieci tajnych stowarzyszeń w prowincjach zabranych

1824 Skazanie Waleriana Łukasińskiego Mikołaj Nowosilcow rozpoczął

prześladowanie członków towarzystw Filaretów i Filomatów

Państwo utworzone decyzją kongresu wiedeńskiego było połączone Unią personalną z Imperium Rosyjskim w latach 1815 – 1832 na zasadzie konstytucji z 1815

Powstało z ziem dotychczasowego Księstwa Warszawskiego, lecz bez zachodniej części Wielkopolski , Bydgoszczy i Torunia- utworzono Wielkie Księstwo Poznańskie, zwrócone Prusom. Z okolic Krakowa utworzono Wolne Miasto Kraków, nad którym kontrolę sprawować mieli wszyscy trzej zaborcy

Królestwo Polskie posiadało własny sejm, wojsko, monety, szkolnictwo (Uniwersytet Warszawski) , a czynności urzędowe odbywały się w j. Polskim

Z Rosją łączyła państwo osoba monarchy - każdy imperator występował pod tytułem Króla Polski oraz polityka zagraniczna

Królestwo Polskie - Kongresówka

Sygnałem do wybuchu powstania miał być pożar browaru na Solcu i kamienicy przy ul. Dzikiej. Powstanie wybuchło wieczorem ok. godz. 18:00 29 listopada 1830, gdy podporucznik Piotr Wysocki wszedł do Szkoły Podchorążych Piechoty w Łazienkach, przerwał zajęcia z taktyki – wygłosił mowę: „Polacy! Wybiła godzina zemsty. Dziś umrzeć lub zwyciężyć potrzeba! Idźmy, a piersi wasze niech będą Termopilami dla wrogów” wyprowadzając podchorążych na miejsce zbiórki – pod pomnik króla Jana III Sobieskiego.

Wybuch Powstania

Pomnik Jana III Sobieskiego Piotr Wysocki

Grupa 24 spiskowców, złożona głównie z młodych inteligentów wraz z częścią podchorążych, opanowała Belweder – rezydencję wielkiego księcia. Jednakże Konstanty zdołał się przed napastnikami ukryć. Podobno zbiegł z pałacu przebrany w kobiece ubrania.

Powstańcy tylko dzięki pomocy 15 tys. pospólstwa i plebsu warszawskiego zdobyli wówczas Arsenał. Z rąk powstańców zginęło sześciu przeciwnych powstaniu generałów: Stanisław Trębicki, Maurycy Hauke, Stanisław Potocki, Ignacy Blumer, Tomasz Siemiątkowski, Józef Nowicki – zastrzelony wskutek pomyłki i pułkownik Filip Meciszewski.

Starcie belwederczyków z kirasjerami rosyjskimi na moście w Łazienkach 29 listopada

1830

Marcin Zaleski, Cykl Listopadowy, Wzięcie Arsenału

Opanowanie stolicy 30 listopada Rada Administracyjna powołała Straż Bezpieczeństwa, dowodzoną przez Piotra

Łubieńskiego, której zadaniem było rozbrojenie zrewoltowanej ludności cywilnej Nieudane próby rozbrojenia powstańców przez Radę Administracyjną (kierowaną przez

księcia Franciszka Ksawerego Druckiego-Lubeckiego) 1 grudnia powstało Towarzystwo Patriotyczne, kierowane przez Maurycego Mochnackiego 3 grudnia 1830 rozwiązano Radę Administracyjną i wyłoniony został Rząd Tymczasowy,

którego prezesem został książę Adam Jerzy Czartoryski. Wodzem Naczelnym rząd mianował gen. Józefa Chłopickiego

5 grudnia Chłopicki ogłosił się dyktatorem powstania usiłując jednocześnie doprowadzić do rokowań z carem

13 grudnia car wprowadził stan wojenny w prowincjach zabranych wydał  i ukaz o przeprowadzeniu mobilizacji korpusu interwencyjnego pod dowództwem feldmarszałka Iwana Dybicza

20 grudnia Sejm wydał manifest, w którym ogłosił powstanie narodowe przeciw Rosji, przedstawiając opinii międzynarodowej przyczyny jego wybuchu. Zaręczona wolność osobista zgwałcona, zapełniono więzienia, wojenne sądy postanowione na osoby cywilne, rozciągnięto sromotne kary na obywateli, których całą winą było, że ducha i charakter narodowy ratować od zepsucia i zguby zamierzali

Przebieg

21 grudnia dyktator Józef Chłopicki rozwiązał Rząd Tymczasowy i w jego miejsce powołał Radę Najwyższą Narodową.

29 grudnia dyktator powołał Komisję Rozpoznawczą, do rozpatrzenia spraw osób podejrzanych o szpiegostwo

17 stycznia, wobec fiaska rokowań z Mikołajem I, który zażądał bezwarunkowej kapitulacji powstańców gen. Chłopicki złożył dymisję.

Radykalne Towarzystwo Patriotyczne kierowane przez Joachima Lelewela zdobyło wówczas decydujący głos w sejmie, który 25 stycznia 1831 r. na wniosek posła Romana Sołtyka podjął uchwałę o detronizacji Mikołaja I, co było równoznaczne z zerwaniem unii personalnej i aktem niepodległości Królestwa.

Poseł Jan Ledóchowski wybiegł wtedy na środek sejmu i zawołał „Wyrzeknijmy więc wszyscy: nie ma Mikołaja!” Adam Czartoryski miał wtedy powiedzieć „Zgubiliście Polskę”

29 stycznia 1831 sejm powołał w miejsce rozwiązanej Rady Najwyższej Narodowej Rząd Narodowy.

5 lutego 1831 roku armia rosyjska wkroczyła w granice Królestwa – Początek wojny polsko- rosyjskiej

AustriaPostępowanie Austrii było bardziej

ambiwalentne. Władze austriackie wydały zakaz wywozu broni i amunicji do Królestwa, konfiskując 20 tysięcy karabinów i 8 tysięcy szabel zamówionych w Wiedniu. We Lwowie działała rosyjska agencja wywiadowcza, z Wiednia przesyłano do Petersburga przejęte listy i wiadomości, ułatwiano sprowadzanie z Galicji materiałów do budowy mostów dla wojsk rosyjskich. Z drugiej strony jednak Austriacy sprzedawali powstańcom stare karabiny, nie do końca przestrzegali także przepisów dotyczących internowania oddziałów polskich wchodzących w ich granice. Z Galicji cały czas napływała dla powstańców broń, amunicja i lekarstwa.

Królestwo Prus było wrogie powstaniu. Już w grudniu 1830 zmobilizowano pruską armię obserwacyjną pod dowództwem feldmarszałka Augusta Neidhardta von Gneisenau z szefem sztabu generałem Carlem von Clausewitzem, której zadaniem było rozciągnięcie kordonu wojskowego pomiędzy Prusami i Kongresówką. Wydano zakaz wysyłania do Królestwa amunicji, broni, żywności, lekarstw i środków opatrunkowych Oddziały polskie zmuszone do przekroczenia granicy pruskiej były natychmiast rozbrajane i internowane. Władze pruskie odesłały od razu do Rosji oddział kozaków, który na początku powstania schronił się w ich granicach.

Reakcja państwPrusy

Do upadku powstania i przegrania wojny w dużym stopniu przyczynili się niewierzący w możliwość zwycięstwa i w gruncie rzeczy lojalistycznie nastawieni wobec cara arystokratyczni przywódcy polityczni Adam Jerzy Czartoryski, Bonawentura Niemojewski oraz dowódcy: generałowie Józef Chłopicki, Jan Skrzynecki, Jan Krukowiecki, Henryk Dembiński i Maciej Rybiński.

Nie można też zapominać o przewadze militarnej Rosji i braku większego wsparcia ze strony ludności chłopskiej, wobec negatywnego stanowiska szlacheckich, konserwatywnych władz powstańczych do uwłaszczenia i likwidacji pańszczyzny na wsi.

Powstańcy nie doczekali się też pomocy z zewnątrz, a rządy większości państw europejskich, napiętnowały powstańców jako „wichrzycieli” i zdrajców.

Upadek powstania

Bonawentura NiemojowskiJózef ChłopickiAdam Jerzy Czartoryski

KulturoweZamknięcie uniwersytetów polskich w Wilnie i Warszawie, zlikwidowano warszawskie

Towarzystwo Przyjaciół Nauk, a zbiory należące do uniwersytetu warszawskiego zostały wywiezione do Petersburga na ziemiach zabranych rusyfikowano szkolnictwo,

ograniczono nauczanie polskiego i historii polskiej Polityczne

Zlikwidowano autonomię polityczna Królestwa, konstytucje, zastępując ją Statutem Organicznym

zlikwidowano posłów sejm, armię oraz budżet Gospodarcze

Nałożono wysoką kontrybucję, zbudowano na koszt polski cytadelę, wprowadzono barierę celną na granicy polsko-rosyjskiej po 1840r. Wprowadzono rosyjski system

monetarny oraz system miar I wag oraz ilości Ludność

Carat konfiskował majątki ziemskie, uszczupleniu uległą polska własność ziemska odebrano przywileje polskiej drobnej szlachcie car zlikwidował klasztory katolickie, unitom kazano przejść na prawosławie Polacy stali się symbolem walki o wolność -

Wielka Emigracja

Skutki

Walki odwrotowe (ofensywa rosyjska na Warszawę)

Ofensywa Prądzyńskiego (na szosie brzeskiej) Ofensywa Dwernickiego Ofensywa Sierawskiego

Bitwy ugrupowań partyzanckich Wyprawa Chrzanowskiego

Wyprawa na gwardie cesarskie Wyprawa Jankowskiego

Inne

Bitwy

Bitwa pod Stoczkiem 1831, mal. Jan Rosen Olszynka Grochowska 1831, mal. Wojciech Kossak

Bitwa pod Ostrołęką 1831, mal. Juliusz Kossak Bitwa pod Grochowem – najkrwawsza batalia powstania listopadowego.

Pani PułkownikEmilia Plater zainspirowana Joanna D’Arc wraz z wybuchem powstania w męskim

mundurze wyruszyła dołączyć do walczących powstańców. Zwyciężyła kilka bitew z utworzonym przez siebie oddziałem , a następnie dołączyła do oddziałów Karola Załuskiego i została honorowym dowódcą I kampanii 25 pułku Piechoty Liniowej na Litwie.

W głuchej puszczy, przed chatką leśnika,Rota strzelców stanęła zielona;A u wrót stoi straż pułkownika,

Tam w izdebce pułkownik ich kona.Z wiosek zbiegły się tłumy

wieśniacze.Wódz to był wielkiej mocy i sławy,Kiedy po nim lud prosty tak płacze

I o zdrowie tak pyta ciekawy.~Adam Mickiewicz Śmierć Pułkownika

Walerian ŁukasińskiŻyciorys w latach 1807-1821

Służba ojczyźnie 1807-1815 w wojsku Księstwa Warszawskiego Uczestnik kampanii w latach 1807, 1809 i 1813 W 1811 wprowadzenie do loży masońskiej „Wolność Odzyskania” , pod koniec roku jako

członek administracji (płatnik wojskowy) został członkiem miejscowej loży Jedności 18.05.1817 awans na stopień majora wojsk Królestwa Polskiego 03.05.1819 Założenie Wolnomularstwa Narodowego 01.05.1821 Założenie Narodowego Towarzystwa Patriotycznego

15.04.1786 – 27.02.1868

Litografia przedstawiająca Waleriana Łukasińskiego,

wizja artysty

Życiorys w latach 1822 – 1868Więzienie

1822 policja wielkiego księcia Konstantego wpadła na trop spisku

25.10.22-01.10.24 więziony w Warszawskim więzieniu 14.06.24 skazanie na 9 lat twierdzy -car zmniejszył kare o 2 lata 02.10.1824 publiczna degradacja majora 10-14.09.1825 kara śmierci zamieniona na 14 lat więzienia i

publiczną chłostę oraz zakłucie w kajdany 1862 pozwolenie posiadania materiałów piśmiennych i spacer 1868 śmierć po 46 latach niewoli

Mikołaj I Romanow Cesarz Rosji i wielki książę Finlandii od 

01 .12.1825 (koronowany na cesarza 3 września 1826), w latach 1825–1831 król Polski (zdetronizowany przez Sejm); brat Aleksandra I (1777-1825), trzeci syn Pawła I (1754-1801), z dynastii Romanowów.

Reformy - Car Mikołaj I przerażony szlacheckim spiskiem dekabrystów rozbudował administrację państwową, której celem miało być utrzymanie społeczeństwa w ryzach wiernopoddaństwa. Powstały nowe ministerstwa i komitety opiniodawcze, rozbudowano system policyjny, m.in. utworzono III Oddział Kancelarii Osobistej – tajną policję, zajmującą się inwigilacją działaczy społecznych, uczonych i artystów. 

Koniec