SKOS

43

description

Simple Knowledge Organisation System. SKOS. w pigułce. Marcin Roszkowski. PLAN WYSTĄPIENIA. Wprowadzenie Semantic Web w 5 minut, Linked Data. Czym jest SKOS? Dlaczego SKOS? SKOS w praktyce. Krytyka SKOS. Wnioski. SEMANTIC WEB W 5 MINUT. Tim Berners-Lee (2007) Sukces World Wide Web: - PowerPoint PPT Presentation

Transcript of SKOS

Page 1: SKOS
Page 2: SKOS

PLAN WYSTĄPIENIA

• Wprowadzenie• Semantic Web w 5 minut,• Linked Data.

• Czym jest SKOS?

• Dlaczego SKOS?

• SKOS w praktyce.

• Krytyka SKOS.

• Wnioski.

Page 3: SKOS

SEMANTIC WEB W 5 MINUT

Tim Berners-Lee (2007)

Sukces World Wide Web:

• nieograniczone możliwości łączenia informacji (np. hiperłącza),

• otwarte standardy,

• rozdzielenie warstw sieci (komunikacja, wizualizacja, przetwarzanie).

Page 4: SKOS

• dzisiejsza sieć to sieć dokumentów (statyczne, dynamiczne),

• dane w dokumentach zrozumiałe tylko dla ludzi,

• aplikacje sieciowe nie są w stanie przetworzyć danych.

SEMANTIC WEB W 5 MINUT

Page 5: SKOS

SEMANTIC WEB W 5 MINUT

Page 6: SKOS

• utrzymanie postulatu AAA (Anyone can say Anything about Any topic),

• rozpowszechnienie standardów opisywania treści,

• „zrozumienie” danych przez aplikacje,

• możliwość powiązania danych.

SEMANTIC WEB W 5 MINUT

Page 7: SKOS

Podstawowe standardy/specyfikacje:

• RDF (Resource Description Framework) - specyfikacja modelu metadanych,

• RDF Schema (RDFS) - język reprezentacji wiedzy,

• OWL (Web Ontology Language) – język modelowania ontologii internetowych, rozszerzenie RDFS.

SEMANTIC WEB W 5 MINUT

Page 8: SKOS

Cel

• standaryzowany i spójny model danych,

• zmiana perspektywy - dane,

• dane powiązane (Linked Data).

SEMANTIC WEB W 5 MINUT

Page 9: SKOS

• nie model danych, lecz filozofia,

• metoda ekspresji, reprezentacji, łączenia i współdzielenia danych,

• Tim Berners-Lee: data hugging,

• narzędzia:– identyfikator URI,– protokół http,– RDF oraz RDFS/OWL.

LINKED DATA

Page 10: SKOS

Cztery zasady Linked Data:1. Używaj URI jako nazwy dla obiektów.2. Stosuj protokół http, po to by uzyskać

informacje o tych obiektach.3. Aktywacja poszczególnego URI ma

spowodować pozyskanie użytecznych informacji.

4. Wykorzystuj powiązania z innymi obiektami za pomocą URI, aby zapewnić możliwość eksploracji i odkrywania innych obiektów.

LINKED DATA

Page 11: SKOS

• FOAF (Friend Of A Friend),

• format reprezentacji danych personalnych,

• internetowa tożsamość,

• wizytówka sieciowa,

• rozszerzenie RDF.

LINKED DATA

Page 12: SKOS

FOAF

Page 13: SKOS

<rdf:RDF      xmlns:rdf="http://www.w3.org/1999/02/22-rdf-syntax-ns#"      xmlns:rdfs="http://www.w3.org/2000/01/rdf-schema#"      xmlns:foaf="http://xmlns.com/foaf/0.1/"      xmlns:admin="http://webns.net/mvcb/">

</foaf:PersonalProfileDocument><foaf:Person rdf:ID="me"><foaf:name>Marcin Roszkowski</foaf:name><foaf:givenname>Marcin</foaf:givenname><foaf:family_name>Roszkowski</foaf:family_name><foaf:mbox_sha1sum>e59bff904001aa669cc84a983fcbf6e4b97e2299</foaf:mbox_sha1sum><foaf:homepage rdf:resource="http://biblioteka.unipt.pl"/><foaf:based_near rdf:resource="http://sws.geonames.org/3088972/" rdfs:label="Piotrków Trybunalski"/><foaf:depiction rdf:resource="http://4.bp.blogspot.com/_4XgyLS9g-Xg/roszkowski.jpg"/><foaf:workplaceHomepage rdf:resource="http://mroszkowski.blogspot.com"/><foaf:schoolHomepage rdf:resource="Uniwersytet Jana Kochanowskiego. Filia w Piotrkowie Trybunalskim"/></foaf:Person></rdf:RDF>

FOAF

Page 14: SKOS
Page 15: SKOS

FOAF + GEONAMES

Page 16: SKOS

LINKED DATA

Page 17: SKOS

Formaty danych / zbiory danych:• FOAF (Friend Of A Friend),• SIOC (Semantically-Interlinked Online Communities)

Project – format danych do opisu społeczności, jej członków, zainteresowań

• DOAP (Description of a Project) - format danych do opisu projektów open source, jego twórców, przebiegu, efektów,

• Kartoteki wzorcowe VIAF (The Virtual International Authority File),

• DBpedia – ustrukturyzowane dane pochodzące z Wikipedii.

• SKOS (Simple Knowledge Organisation System).

LINKED DATA

Page 18: SKOS

Czym jest SKOS?• format danych dla systemów

porządkowania pojęć (systemy organizacji wiedzy),

• formalny język reprezentacji struktury SOW,

• rozszerzenie RDF,• rekomendacja World Wide Web

Consortium - W3C (sierpień 2009 r.)

CZYM JEST SKOS?

Page 19: SKOS

Systemy organizacji wiedzy (SOW):

• systemy porządkowania pojęć,

• tradycyjne języki informacyjno--wyszukiwawcze,

• sieciowe systemy organizacji wiedzy:– taksonomie internetowe,– ontologie.

CZYM JEST SKOS?

Page 20: SKOS

OPIS W SKOS

• opis pojęcia z wykorzystaniem składni RDF,

• Trójki RDF (RDF triples) : – podmiot – predykat – obiekt,– pojęcie – predykat – wartość.

• Przywołanie pojęcia za pomocą indywidualnego URI w opisywanym zbiorze.

Page 21: SKOS

OPIS W SKOS

<rdf:RDF xmlns:rdf="http://www.w3.org/1999/02/22-rdf-syntax-ns#" xmlns:rdfs="http://www.w3.org/2000/01/rdf-schema#" xmlns:skos="http://www.w3.org/2004/02/skos/core#"> <skos:Concept rdf:about="http://www.ukat.org.uk/thesaurus/concept/1750"> <skos:prefLabel>Economic cooperation</skos:prefLabel> </skos:Concept> </rdf:RDF>

Page 22: SKOS

Standaryzowany zbiór klas i własności, które

służą do:

• identyfikacji pojęcia: skos:Concept za pomocą jego URI– http://bn.org.pl/jhp/concept/1750

(pojęcie językoznawstwa)

• identyfikacji SOW: skos:ConceptScheme– np. JHP BN

CECHY SKOS

Page 23: SKOS

• ustalenia nazw dla pojęcia i określenie ich statusu:

– skos:prefLabel (w różnych językach etnicznych) Językoznawstwo @pl,

– skos:prefLabel Linguistics @en,– skos:altLabel Lingwistyka,– skos:hiddenLabel Językonzawstwo,

CECHY SKOS

Page 24: SKOS

• dodatkowych informacji o znaczeniu pojęcia i jego zmianach:– skos:note,– skos:scopeNote,– skos:definition, – skos:editorialNote,

CECHY SKOS

Page 25: SKOS

• ustalenia relacji znaczeniowych pomiędzy pojęciami:– relacja nadrzędności zakresowej

skos:broader, – relacja podrzędności zakresowej

skos:narrower, – relacja skojarzeniowa

skos:related,

CECHY SKOS

Page 26: SKOS

JHP W SKOS

Page 27: SKOS

<rdf:RDF xmlns:rdf="http://www.w3.org/1999/02/22-rdf-syntax-ns#" xmlns:rdfs="http://www.w3.org/2000/01/rdf-schema#" xmlns:skos="http://www.w3.org/2004/02/skos/core#">  <skos:Concept rdf:about="http://bn.org.pl/jhp/concept/1750"> <skos:prefLabel>Językoznawstwo</skos:prefLabel> <skos:altLabel>Lingwistyka</skos:altLabel> <skos:hiddenLabel>Językoznwastwo</skos:hiddenLabel><skos:broader rdf:resource="http://bn.org.pl/jhp/concept/4382"/> <skos:narrower rdf:resource="http://bn.org.pl/jhp/concept/2108"/> <skos:narrower rdf:resource="http://bn.org.pl/jhp/concept/9505"/> <skos:narrower rdf:resource="http://bn.org.pl/jhp/concept/15053"/> <skos:narrower rdf:resource="http://bn.org.pl/jhp/concept/18987"/> <skos:related rdf:resource="http://bn.org.pl/jhp/concept/3250"/> <skos:inScheme rdf:resource="http://bn.org.pl/jhp"/> </skos:Concept>  </rdf:RDF>

JHP W SKOS

Page 28: SKOS

JHP W SKOS

Page 29: SKOS

Siła ekspresji SKOS pozwala również na uwzględnienie:

• sztucznego systemu notacyjnego, np. dla klasyfikacji: <skos:notation>81</skos:notation>,

• odwzorowanie fasetowej struktury pola semantycznego: <skos:collection>Procesy</skos:collection>

• odwzorowanie zależności pomiędzy pojęciami z różnych SOW (mapowanie), wykładniki typów zgodności zakresowej: skos:exactMatch, skos:closeMatch.

EKSPRESJA SKOS

Page 30: SKOS

ELASTYCZNOŚĆ SKOS

Page 31: SKOS

• UK Archival Thesaurus (UKAT),• The General Multilingual Environmental Thesaurus

(GEMET),• Australian Public Affairs Information Service (APAIS)

Thesaurus,• Tezaurus AGROVOC,• Library of Congress Subject Headings (LCSH)• Medical Subject Headings (MeSH),• GeoNames, kartoteka wzorcowa nazw geograficznych,• UNESCO Thesaurus,• ISO639 Codes for the representation of names of

languages.

SOW W SKOS

Page 32: SKOS

SOW W SKOS

Page 33: SKOS

DLACZEGO SKOS?

• wspólny model danych dla opisu SOW,

• opis SOW musi być zrozumiały dla aplikacji,

• SOW muszą być współdzielone,

• SOW jako platforma wspólnego odniesienia.

Page 34: SKOS

JAK TO DZIAŁA?

BAZA1 BAZA2

JIW SOW1 SOW2

OPAC

Rezultatywyszukiwania

Rezultatywyszukiwania

Rezultatywyszukiwania

Page 35: SKOS

API

JAK TO DZIAŁA?

Page 36: SKOS

http://www.flickr.com/photos/dullhunk/639163558/sizes/l/

Page 37: SKOS

JAK TO DZIAŁA?

Page 38: SKOS

• format danych vs. mechanizmy ich przetwarzania,

• wymiar technologiczny:– aplikacje eksplorujące i przetwarzające linked

data, języki zapytań (np. SPARQL),– mechanizmy wizualizacji RAW DATA,

KRYTYKA SKOS

Page 39: SKOS

• wymiar technologiczny:– narzędzia opisu SOW w SKOS (np. Protege,

Tematres)

• problemy:– reprezentacja niesamodzielnych jednostek

leksykalnych (symbole pomocnicze, określniki),

– reprezentacja zdań JIW.

KRYTYKA SKOS

Page 40: SKOS

• formalizacja umożliwia automatyczne przetwarzanie,

• bariery: odległość, język, granice dyscyplinarne,

• SKOS < Linked Data,

• projekt nadal rozwijany,

• ocena bibliotekarzy?

PODSUMOWANIE

Page 41: SKOS

• SKOS = format danych dla SOW,

• potrzeba współdzielonych zbiorów danych,

• co z „naszymi” formatami?

PODSUMOWANIE

Page 42: SKOS

PODSUMOWANIE

Page 43: SKOS