mm ■■ ’> sCHEDIAsMATIs,

si. /•-' t. X,- DE NULLA PER■i : ■ .

-i-•*;• -« *■

EOYULEUMEXPRIME ACT) A |JtiL.i:.I

*.l • ■ r '•

»“ ■iriicvliLri-.vVv

ANIMI -sENTENTIA, 1

Capae» posterius - POLITICUM*

£hoA cum 'censwsc AMstij/- Facuit, PHJLOsOPRssislDEriR.O CL.

Dn algotho a.s CAKIN,

Hist, & phil. civ, Prosi • ord*Disserttitione' Gya duali [,

Ai publicam examen i,

desert v

CAELUs GUsT,.

MELARTOPOEUs■ ‘ Ju/Iro1

» Flutandas *' jys-s—

* *

.addiemXi* Junii, Anni cionccxLV.

ABOAT» Excud. JOH. KlssiMPE, Reg. Aesi Typ;

VIRO amplhstrm alam celeberrimo

D». ALGO TH0 4.sCARIN,

Hist, & phil. civi!, PROFEssORI Regio & ordinarioConsist. Aead., ADsEssORl gravistimo , MFECENAXI& PATRONO surnma animi veneratione aeternum

colendo.

PRateri-it plm quam mnmm temp-u , e e que stuam,Vir amplissime, in me subiePando ac juvando indul-

gentiam experiri mihi contigit, In simi mihi gratulabar,Is hodie quoque gratulor de savore & provehende sa.lutu mea cura Tua; cuj.-ts non adumbrata sed extrejsa si-gna mihi multot/es dedtsti. Ego ne suti immunis tnslar,ad aliena pabula sedeam , quod virium mearum fuerit,T 'ibi levidease munusejtlum becce dedico, ne in sle colendo[egnurem memet exisi.mes , quam ipsi Tu in promerendosuisti. Patere modo , ut publicum bae devoti erga Te a-nimi mei testimoruum exiet ,

& ut vota , qua pro saluteTua, in pe&ore soveo, palam exponam* servet Te DPllsdiuincolumem, & una cum vita , Tibi, Tuisqae felicitatemultra vota mea prosueram & perpetuam largiatur, Lsl hacsumm i Potorum

Ampliss, atque edeberr, NOMINIs TUI

humiHimi cultorisc. G. MELAB.TOPOEI,

Admodum reter. 6* prtelarisimDn. Mag. JOH, NYLANDRO ,

Ia Regio Gynrm. Borgensi s.s, Theol LECTORI longemcritissimo ,

& venerandi Consist. eccl. h. r* viceFRAEflol gravissimo. PR.OMOTORI omni oblequii ge*

nere aetatem devenerando.

?rt darisimo VireDn. JONAi LOENGREEN,

In Reg ibidem Gyrm. Eloqu» LECTORI dext erritno,& vener. Consist. Eccl ADsEssORl aequissimo, BE-

NEFACTORI ad cineres usque colendo.

OPeUam hanc, exiguam licet, (s nullo sere adparatucommendabilem , in memoriam tamen declarati sapi si-

mi savoris; inque spem in poslerum quoque perennantis clien-tela Vestrae, cum \>ot» incolumitates (J> felicitatis duratura inlongisimos mortalttatu terminos, qua tiitn pietate Ts obse-quit ossert

Adm, rey. st praedar. Nominum Vcstrorum

Culitr observAntijjimusC. G. U,

Chrtsstrue ThihsopLU CwAiidU\Dno. CAROLO GUsTAVO MELAR.TOPIO,

Amico suo ivavissimo & honoratissimo,

Quemadmodum in immeasum eueanum nAtig.ituret amites[olemus Diu vctk ac orr.ssis prosperitatis adpistativus pro/eqvis

tosgve peregre proselios deside7ita comitari ardentibus j reducet re*

ro & praeda ornesias summa latitia excipere s amplecti (E de itine-rit suseepti felicitate, certamine sjvodam gratulari.’ Ita Tibi 7 A<mico integerrime , ser vastum Pbilosophia pelagus iter ingressio 9& tandem multo 'labore & industria aci buae, qvem teness par-tum redeunti, gratulor itlas divitias sppiiaqve, qva , tanqvatHinterpretamenta Tua in libris evolvendis ditigentia, puinica lutiexhibiturus erit. Ut autem ingenui amici tum n»n sungerer osi*

sido , si laudes eruditionis dc virtutis Tua prorsus eximia, ultramodum heic extollerem } ira n&men sinreri ac cordati familiarisnon mererer, st conatibus luis honrstissimis tacite saltem adplau-derem ,

& ejrantum iatitia , ex publico Lee ingenii (4 ir.dusiriaIua (pecten ine graduaii ceperim, non inituarem. Et Tue e heic•verbis exprimere non (us Ineam, qvantutn gaudii animus habeat;per (vade/u tamen Tibi velem , me ed assici voluptate, qva illumdecet , cui per tantum temporis intervallum svavissima Tuaamicitia frui, contigerit. Totus itatpoe aci Te, Amite jutandissi-me, convertor, cognatis Tuis eonsangvmeum dollrina & morumelegantia ornatisimum. Tibi egregiei in literis progressius ,

& st-tieissime exantlatos labores Academicos, brevi laurea corolla iusolemni Musarum panegyri eompestsandos} mihi vero amicum pe-Pius , impense gratulatus. Porge , ut atpisii , ad invidiam ttsqvte/e silix, nec uncjvam melius torcpvebis, tjvi (unt ipsorum rormen-ea, qvam virtuti Id gloria serviendo. Made bisee ar.tmi doti-huc a<qve egregltr (ludiis, s»a Tibi pramia laborum dabunt ex~

•ptatrfixa] (E assiciet is'Musarum cultoribus dignissima !

simiea nente (E sesiima manu adposuitWILHELMUs ROss Herm. si!,Choratis Eccles. Feun. Cathedrae Ab,

*. N. J.r#&s/r /.

Cliai sine inter homines illipauci , qui impunitate data aut (pera-ra, alios non violare praesumant* <sc

nili hi longum extensis jurgiis & occultis (eelc*nbus in tempore medicina adhibeatur, noti

domus, neque rdpublica (alva & incolumis starcqueat: inde non praeter rem tectiores civita-tum primi varias excogitavere rationes, qui-bus componi dissidia, aboleri crimina & demumpax <5c conjunctio animorum in civitate glssccrepossint,

THEsIs II.

MAjorts nostri in castris omnes prope naticducatiqtie, quia persvassssimi erant DE

2UM nunquam pasTurum innocentem ulla superre pesIuni ire: inde su.r sub civitatis incuna*buiis, armorum conflictum , seu duella judiciaria( (sntsiig > res dubias probandi & reos convin*cendi instrumentum legitimum , idemque publi-ce pnvatimque semee esso & valere vo-luerunt* 1

THEsIs III.

INde, cum per silum modum penetrandi inveritatem clandestmx rei, palam multos

caullae !suae, sine causTa excidere viderentposteri j contrectatio vomtrum ignitorum, cujusm parce priore brevem historiam dedimus, suc-cedit, per imposturas & pias fraudes suas nonmelior, certe propter laesam & temere tenta*tam Numinis patientiam periculosior*

THEsIs IF

IN ossensionibus majore cum culpa conjunctis,praeter jam ante nominatas probationum spe-

cies, fortes in arbitrium aliae quoque vocatae

suere* AepA viva in excutiendis cordis hu-mani latebris, non parum religionis mesle cre-diderunt, Instar omnium rcro jangvinii ex c^-

daverp humano fluxum, ad alligandum criminioccultum homicidam ? penes le valere volue-runt.

THEsIs }\

1NT soro .civili , & quidem praecipue RananOypraeter jam anrca memorata probationum-,

genera, artisicialia sss inartisicialia alia quoqueusu venere. De priori genere QUINTILIANUsitenique ARIsTOTELEs in Rhetoricor: li-bris, dissinde agunt. Inartisicialis modus dici-tur, quando factum comroversum probaturper tcstes immediate , per instrumenta, ceti-Icssioncm, juramentum, & quascunque ex la-ma publica, ahisque circumflandis derivatas pras-lumptiones.

V THEsIs h.FR.eqaens & in civitatibus aliquammultis ho*

dic quoque usiratum medium inquirendiin qualitates morales occultas, puta arrociora de-licta, cst vulgo sic dicta tortura , cujus utrumcum praeceptis philolophicis, utpote (pcialicatisconveniat, an verp dsseonveniat longi tempo-ris ulura, imprs.lentiarum dilqvircrc ledet animolententia.

47HEsJs V1U

1NT nostra civitate clnn magis quam hodie inusu suisb nonnulli urgent, in illam inducti

opinionem, auctoritate L, L. Chnstophjbales. 2. £a<J. cap. 20. nec non O. G. L. L.

balcs cap. 17. Verum quo minusde tortura & equuleo loca illa prarcise explica#re poterimus , verborum lenius in diveria tra-

ctus ah interpretibus, plus latis indicat Illudprobabile magis, quod cum videretur torturadelicti manifesti poena potius, quam via manise-standi, odio ejusdem, sairamentalium (

slldrMtTIssst ) compurgattones pridem assumptae,se julto diutius retentae suerint 4 majoribus no-ffris; quippe lentientibus magis e. rcpublica es#

le, conlciennai eorum, quam eculeis atque tor-mentis, litium de occultis terminaiicmcm perrmittere.

THEsIs Fili,

HOdie, cum terminos luos sorum humanumhabcaq denturque agendi modi plurimi,

quos regimini supremo (uo DEUs reservatosvolujr, phrubique ille in delictis, quae judiciscognitionem sugrum, & punire socictatis in

tcrest, processus obsemri solct, ut, omislatortura, zctum perpetrati malesicii, citius an ve-ro serius ex tenebris suis eruendi, Nemejt divi-

quorum interest, delatum velint.THEsIs IX.

COngregantur in corpore humano multa,quae ejedione indigent. In corpore pe liti#

co sunt non minus multa, quae malam digesti*onem redolent. sed si quae morbum assertvis, penitus in obscuro posita cst, aut eo us#que inveteratum ulcus, ut qui rigide nimis tra#dare velit, non aliud cstedurus sit, quam utpilam siat, quibus vitiis impar sit civitas, ncquae cx Zelo nimio injustitia, deformitas, &

compotiri demum convuisio oriatur, ab omnisaeva vulneris tractatione abstmendum judi*eamus.

THEsIs X.

II:et temporis & ncccssitatis caussa, trans#j 'mittamur nonnunquam in soro civili pec

cata , de illa tolerantia tamen nullo praesumen-dum modo, q«od praevaricationis in toro censcientiae cxcusanonem juxta importer, adeoquepeccatorem extra poenae divinae metum eenlti-

6tuse, Est a DEO potestas 8c jurisdictio, m ter-ris delegata principibus, ut eandem in homi-nes suae civitatis quisque exerceat. sed si quo-rum castmm tractationem soro humano lub#crahat, eandemque decilioni Inae curiae trans-scribat, de laeta sori justitia non magis justamquerendi caussam habet imperans civilis, quamlubdelegati sui ordinis judices, si quando caus-iam ab ipsis tractandam, ad suum tribunal voca-verit, (entemiam ab iisdem latam mitigaverit,aut facta aggratiatione, delicti poenam penitussustukrir.

THEsIs XT.

NOn omnem in terris iniquitatem impunitampermittit DEUs, ne satali nexu, adaeque

sine providentia , humana serri omnia, quis sibipersvadeat. Punit & non punit idem. In quan*tum punit , sccleribus obviam it, ne liberaporta prorumpant. In quantum non punit,facit ut medis tempora , h» c. judicium non dc*smamus exspectare, coram quo ventilabitur pa#lea, omnisque plane & omnino eradicanda ve-niet Zizania,

7THEsIs XII,

HIscc in antecestum praemillis, qnsd dc cri-minum & delictorum per torturam inqui-

sinone sit habendum , ahquomodo patere ipc-ramus. nempe sicut peccata non omnia in ci-vitate commissa, sori civilis dijudicationi sub*stant, neque eodem omnia DEUs pertinere vo-luit; Ita media tantum non omnia, quibusper vim quis intendit penetrare in conscienti-am eorum, quae subtrahere scrutator ILIE cor-dium voluit humanae cognitioni, praeter rem,imo invito eodem adhiberi existimamus.

ihesis xnu

POenarum vero civilium, quia ad emenda-tionem eorum, quorum incercst, vd prae-

cipue fieri (det irrogatio $ ickmque ita nonraro sinis comparatus csTe (oleat, ut idoneamagis alia, lemquc via haberi queat, vd nonsine majori scandalo investigari; quid de rigo-re nimio illorum sit censendum per se patet ,

qui praevaricationum in rc cividi omnium natti-ralem cum poena connexionem urgent ,

&

proinde ceu formales in DEUM injurias in iUlo soro quoque peccslario expiari debere con-tendunt.

8THEsIs xir.

QVemadmodum quae in dubio instigunturpoenae sunt injustae; ita quae pernis iden-

tidem praemitti (olent prolusioncs dubiae, eaedem#que pernis ipsu non multo mitiores, certe tar-

diores , nullum in civitate locum, vix nomenhabere merentur*

THEsIs xr.

TOrmenta gubernat dolor atque metus,deraturque cujusque habitus animi se cor-

poris constitutio, ut in maximarum rerum angu#stiis constitutus, vero ne an mendacio liberare std cruciatu voluerit , anceps in perpetuum conje•Bura maneat; quoniam 0* vera consessis £5* saUsa dicentibus idem doloris sines obtenditur»

THEsIs XH,

PEriculosa cst inventio eculei, etiam si , quiperacta actione remanet, esserum attenderi#

mus. Magis remedio isto patientia exploratur,veritas indagatur. Tormentorum metu

se impatientia multi ea de (e aliisque salli sunr,quae tamen a diversis perpetrata suisie , res i-pia (ero docuit. Etiam Christianorum veterum

multos, cum rccrudclcerenc slammae atque sla#

gdla, in collu&atione animi atque corporis desc*cislc, & carnis infirmitate superatos legimus. cumcontra in perserendis tormentis tanta aliorumesle soleat obstinatio & ingtniosa nequitia , utsidiculis cxquisinsiimis neque adduci possmt ad(celeris sui aliorumvc consdlionem. documentoplus latis evidente, quod dolori nulla sit ad-hibenda sides, corumquc, qui torti de sc quid#quam indicaverint, ctiamnum in dubio caussamanear, vera ne, an graviora metuendo, saU(a de sc prosessi suerint.

THEsIs XVII,

OMncm non libere sc sponte, sed cx neces/i•tate extrinsecus accedente, sive naturali

sive morali, susceptam actionem non obligare,canon est in doctrina morum notissimus. Quaeper tormenta eliciuntur signa mentis atqj verbo,tum, actus nccessitatissunr, non libertatis. Ergo adeffectum obligationis neq; validi sunt censendi.

Thesis xiix.

EQuulcum pro instrumento inutili & in sorocriminali, nullo, habent morahstarum illi

certe, qui reum ipsum sc deserre & dc criminecitro consiteri nolunt. Esle non nego , qui*

10

oeconomiae divinae & vitae futurae intuitu, minon poenae remisiionem : ira neque insiciari©*nem facti cum justiriae reguli» considere poslejurgent. Dicunt omnem, qui sponte ddique*rir, sua ipsius voluntate ad poenam sese obliga*re; & quoniam principis cst ad DEI gloriam sepubicae rei incolumitatem moderari omnes ci-vium suorum actus j adeoque quinam morali-tate & poenis sint donandi, quinam non sinedonandi, non aliorum, certe non m, sed ip>pm sit determinaret inde conJudunt civempromiseue omnem, nulla sua aliorun ve ineota*miratis hibita ratione, obligatum clle ad red*dendum praetori, ex ossi io quaerenti, testimoni#um;. & sicut in peccando, reus bonsforminr e#

git; ita in arctssenda poena quoque unisor-miter sese gerere debere.

THEsIs XIX.

Est illa philosophia eorum, qui crep?nt nilnisi perfectionem virtutis atque sapientiae,

etiam m illa, quae nunc dt, vitae humanae im-perfectione. Quoniam vero nen cum perfectissed imperfectis hominibus vivitur, communi hu*anastitatis affectui, in sui conscrvationcm in sio-

11ro humano non nihil concedendum esse,in comtrarium aiii urgent* Gimque tanta non maje-stace in tuo tribunali sedeat judex civilis, quantaeDEUs, cujus cum judiciis humanis, torumneque omnia communia habet ; Inde in oo-culto crimine, si in illorum, quorum interest,sinum reus deponat poenitentiam atque emen»dationem ,

& una cum illa quoque damni,si fieri posCt, retarcitionem, & denique tusiacientem futuri temporis cautionem J ad ipsutti(emet deterendum aut dc crimine ultro consi-tendum eundem obligatum csie negantj po-tius, quem in statu naturali jura universaliapraeteribunt, eundem in expiandis civium de*sidis, proccssum a judice terrari volunt.

THEsIs XI.

OPinioni, quam de quaetiionc magna illa so-vere , quisque velit, non nos intercedi-

mus. Nobis (L ) cutn in caussa atque con*croversia civili durum , dcstitutatnadoris probationem in reum derivare velle,( a ) (IU Criminalia sint non raro multa, dequibus, an tub proccssum inquisitoriutn veniredebeant, jure dubitatur. ( 111. ) peccaminosis

12

actibus non paucis, vim producendae actioni*leges civiles omnino denegent, ( IV ) prae-varicationes pestimi exempli, pejorc consiliononnunquam manisestentur. (V ) graviorumcriminum aggratiationes in soro criminali iden-tidem usu venire solcant, (VI, ) consessioncrasccrctam delictorum in civitate perpetratorumleges ipsae ministris cccksiae non sclum permit#tant, (ed etiam prohibeant ne mortalium ullipropalentur, /VII.) immo insiciant! crimen suurnadeo non poenam constituant aliae atque aliaecivitatum leges, ut patratoris consangvmcis, nedum ip(t , si factum cognitioni subtrahere labo-ret , veniam dare soleant, illi qui civilis ju*stuiae actus, summa injustitia dTenr, si quaenaturali* audit peccati ad poenam obligatio ,

in omni delicto, etiam csiet. In sum-mal cum vera necessuas nulla requirat, ut o-mnia scelera occulta a judice civili eruantur & pu#niantur adeoque disccptatio omnis haec ipsa talissir, ut neque & phiiosophis neqj <1 juris consultisad liquidum adhuc perducta liti inde inter il-las juns quaestiones hanc reserri mereri existima*mus, quae minorem evidentiae gradum habent

13

8c proinde ad prudentiam principis pertinere»ille ne reum insiciamem (edus suum, mendaciiarguere, an vero impunitum dimittere; irae,ne, an vero gloriae (uae magis obsequi velit,( a ) vide Ralambs observ, Juris pra£i.

THEsIs XXL

QUid de equuleo, veritatis extorquendae di*ro instrumento sit sentiendum, quodam*

modo constare arbitror ex modo dictis de in-certa obligatione ad expromenda animi sui sensa,Nos e diverticulo in viam iterum revertimur,& quale BOECLERI judicium sit de judicumnonnullorum in cognoscendo asperitatc ntmia,£ proposito non alienum erit asserre. Ad DE#UM intentionis tectae suae inspedKrcm & vindi-cem, unumquemq; respicere, & salva mandati re-ligione, momenta ad lenitatem omnia conquirere,interque cognoscendum ad sortis humanae con#

ditionem & jura, quae resipiscemi servo cum do-mino nunquam non communia sunt, animumDmper advertere debere, monet.

THEsIs xxn.

HOdic ne ex veri scientia & ( piantia Nu#minis, quorum interest, non judicaile e en#

14

scantur, consesjtonem rei nudam & solam neq; addelicti eundem alligandum, recte qualificata, Jurisconlulti volumj conspirantc in eandem sententiam,ipsa quoque legum sanctione (a) quae sori caussamin tantum cognitam esso volunt, in quantum cer-tis documentis discusta aut tcstibus probata fueritj6c propterca omnem, qui in soro caste & integreversan velit, judicem cousque prosequi deberecognitionem suam, donec relationi relatum,& de*silum consdsioni veritas ex assc rcspondeat. Quodsi vero ad liquido cognolcendum factum, nonlatis certa & evoluta censctur,yT»e sidiculis, com

sessio sastii, de illa conscssione, quid quaeso!sentiendum, quae visceribus & venis & nervishinc inde distentis, homini inter lupremas an-gustas anhelanti extorquetur,?(a) Locem. sjnops. jurt p. m. 741. consersis cum

©r4p m* sc. 0s* L. cap. XI. I4

WEsIs XXlll,

EX metu , conslantia omni majore, actumobligatorium dari nullum, dictum modo

suit, quamobrem apud Romanos actus ex me-tu gestos aeque lusccptos tantum non omnes,praetor rclcidic & pro nullis haberi voluit;

15Metus cum vix inserri possit gravior alius,quam ubi medus intolerabilibus, quis adigiturad consitendum! institurum omne de crimini-bus inquirendi per torturam, cum lege non natu-rali, nedum rationibus politicis convenire dicimus.

thesis xnr.

IN p liria Judaica, quamvis cum pertinace,duraeque cervicis populo res esict } violentae

quaestionis remedium tamen usu vtnirc noluitgentis & legum conditor, ideirque criminumacerrimus ultor. stetit in pace sine torturaDavidica & sflomaea republicae- sed quudurante, non simplici scd gemina rdpubliraefacie, tormenta omni procul dubio usu venisIent,si sine iisdem non justitia administri, judiciacriminalia non exerceri, & sine rquuleo verita*neutiquam in aperto collocari potuiila.

THEsIs XXV.

INcarccrationis, injuriarum atque damnorumrtsusionem praedare debere omnem, qui si-

ne ratione suffi, ienrc innocentem malo mulcta-verit, principiis utriusque juris consinrancum.V.rum innocenti ignominiose vexaro excruciato-que, quae par csie potest ccmpensario, ut de in-juria ipsi satissiat ? si mori oporteat, quod

16quaeso? feritatis genus cst trahere poenam, 8ctormentis, quibus satisfieri nequit, reum ultripoenam excarnificare?

THEsI? xxvi.

QUaestioni sidem non aliter adhibendam es#

Cc nonnulli ctnsent , quam si finitaqnaettionc, post aliquod temporis intervallum,etiam sine dolore & verbere, repetita fueritconsessio. Principes nostri aevi, quibus prolege regit servit illud Caesaris romani essatum:st jm violandum, regnandi cattjja violandum,cum noverint, nonnisi, quae cx bbera volunta-te prosiciscuntur, pacta obligare, cos, quosmetu coegere, ad factum suum extra malimetum quoque agnoscendum, identidem sohci#tarc solere, testis tst historia [a) At dissiculta-tem non tollit obtentui datum & injuriae prae-tensum sophisma illud* Neque cum proIpontanea haberi potest consessio, quae pri-oris mali, non e longinquo repetendi, metu ex-torquetur* Agnovit ex intervallo rogatus Phi<lotas, quae in tormentis silius suerat, nc rursu*excruciaretur. Nos dc timore mali, quo#modocunquc repraesentatio illius facta fuerit,

dicimus? parum reserre utrum compnlsus quissecerit quidquam, tc! metuens ne compella*tur, quin, asserri hujuscc nostri veritatem, eo-rum, qui periculis evoluti a pacto rcsiliverc, in*finito numero exemplis, si res posccrct, illu *

strare pollemus,(a) Gundlingii Ewrop t stats hi[hr, II. p4g. i$i

7 hesis xxru-

Omne sori judicium, si actus justiriae cense-ri vdit, non ex dubia considentia, ne-

dum probabili, qux formidinem oppositi nonexcludit, led e* certa & vera ratione flueredebot. Deut. 171 4. Consessio in tormentis, du*bia cst, certe ultra probabilitatem & verisimi*lis luspicionis modum non adlcendir, E, addecernendum quod mutari nequit, eidem nonlocus, non sides, neque convictio aliqua tri#buencla.

THEsIs XXFI11.

NOn nisi caussis rationi convenientibus, siphilolophice judex procedere velit, su#

dicmm silum luperstrucre debere, audivimus,Prxjudicii gravilimi csie torturam, evidens si-

ni, si ad ligna se indicia, quibus interdum

18onerari reus (olet, attendere votuerimus. Quamprobabilitate magna identidem illa sallunt? Nul-la res est, quam non, cicerone ad Hercti#nium tesle, jusyiciombm quivis criminari pos-st. sunt indicia juris atque facti, levia,gravia, remota, propinqua, adeoque magi»minusque dubitabilia J quae pro judicantis sen#lu cujusq;, majora, minora, & plus inde etiam,minusve cmphatica lolent apparere. De quibus in-vicem mixtis & implicatis, non incommode qui*dixerit, quod ad labyrinthi sallentia signa magisspectenc, quam indubitatum judicium formarevaleant; omnique nexu se obtentu (uo adplenam convictionem non plus prxstenc, quamplurcs junctim claudicantes, slatum & incesiumerectum efficere possunt.

THEsIs xxix.

UBi indicia sufficienter probata adsunt, ea-demque a reo evidenter resutari nequeunt,

utrum ad exprimendam consdtoncm sortissimeneganti, tormenta adhiberi possinr, anceps quaj-stio est. sunt qui in illo calae torturam noninjustc locum habere possc putant, susquepertinaci* reum relinquendum esso, si viokn-

19tatn ventatis cxtorlioncm corpore experiri ma-lit, quam, posthabita demonstratione crimina*Ii illa, qus male egerit, de (e Ipome conii-teri* Nos, salvis aliorum judiciis, existimamus,ii de delicto certissime constct, non esTc illudper torturam postiiminio quasi in dubium vo-candum, ne de fundamento veritatis per-vecte opinandi, aut (altem judicis vindictae in*ternione (ccus suspicandi, qui ad communita*tem pertinent, oceasionem inveniant*

1HEsIs XXX,

sicut veterum iniquitatem illam, qua in gra«ciam dominorum (uorum, servi 5 & unaj

cum reis, pArctius & propinqui eorum ad tor»menta rapiebantur , non injurii quis in-humanitatis postulaverit.* Ita dc aliis, ut putaatrocifflmorum scelerum convictis, praecipue ve-ro Romanas sodis mancipiis, qui fidei & pic*tatis obtentu, nesaria in publicum moliri &

Jactate (olent, non immerito dixerimus, quodii ordinarii via nulla vinci possint ad manisc-jstandum plures, quicunq; suerint, noxa? sus com-plices, tormenta in illo ca(u, humanitate noninvita, adkiberi queant. dum qua? dira pati-

20

tur reas, non cst quod ad judicem, m cont-taeda publica intentum, scd ad pertinacis ve-cordiae studium suum, omnino reserat, (d )

(a) Hunc procesium servavit parlamentufflu»Parisiensc in parricida puniendo HENRICIGallia regis , cum [ccIm in ojlentationem jd.claret nequam, & ne confortes proderet , esserrum semet exhiberet atque contumacem» '‘lumsancitum suisie, Gramondus ait, ut ante ex*trema , per non:a tormenta , participum , siquos haberet

, nomina elicerentur.THEsIs XXXI,

HIscc ex disciplina juris utriusque dcsumtisrationibus inducti, in soro criminali reum

non es praesumptionibus, licet urgemissimis, sedprobationibus manifestis & ad liquidum perdu-ilis, convincendum & in tantumcsIc dicimus, in quantum penetrabile factumejas exstiterit, Tutiorem hanc viam tenendamcsTe syadet humanitas, & ratio salutis humanaeefflagitat. Quae si cui minus probabilis videriporem sementis, exemplo Ciceronis, & moreio ct (itato, ingenium exercere ncstrum.

21

aliisque ad veritatem penitus indagandam, occa*

sionem dare voiuimu». ut si qui smr, quiequuleum veritatis exprimendae instrurmntum,ad bonum publicum spectare omnino evictumire potuerint , eorum senremiae nosirum magistuto deinde adseribere polsimus assenlum. Diu-tius contentionem hanc ab initio prosequi inten*deramus,scd in medio cursu complicare vela ,

virium & temporis habenda ratio nosmct assiduumonent. Igitur pedem heic sigimus & canoneforensi 5 qui in Icgisterio nosiro svecano, tri-ce simi primi commatis cst, ( 51, sKt'glffll) ceu cclophonio suffragio, noslram claude-re tractationem non incommodum visum suit.em immnten sdger |1g stibarcsen sunnsl sdssaesser sodrja/ sd dr ten anslagate rnaarttr neas/0$ b6r £*$ rdst stcre t>st/ atman sMe pina oeb pldga ten/ som man inters«nte betpga tsstter 0sal man ccb altit tvstra

bcmlssen mera til at bielpa, dn {lidpa u.

Monasticha trochaica & jamVica, proverbiiloc© 5 olim usuata.

QUastione vera, salsa qutistione idem emas.sape sicia stipe salsa, qtutslto omnis exprimit.

Mentitur dolorem qui pati nequit.Mentitur is , dolorem qui pati polesi.c lam salja quam vera, elicit trux qutistw.