SERWISY SPOŁECZNOŚCIOWE I OFEROWANE PRZEZ NIE MOŻLIWOŚCI

MONITOROWANIA LOSÓW ZAWODOWYCH ABSOLWENTÓW SZKÓŁ WYŻSZYCH

Marcin Drabek, Marta Klimowicz

Warszawa - Wrocław, kwiecień 2013

2

Marcin Drabek, Marta Klimowicz Raport „Serwisy społecznościowe i oferowane przez nie możliwości monitorowania losów zawodowych absolwentów szkół wyższych” dla Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu Warszawa/Wrocław, kwiecień 2013

3

Spis treści

4

Spis treści

1. Podsumowanie opracowania .................................................................................................................. 5

1.1. Cel opracowania ................................................................................................................................. 5

1.2. Problem badawczy ............................................................................................................................. 5

1.3. Źródła informacji ................................................................................................................................ 5

1.4. Sposoby analizy .................................................................................................................................. 6

1.5. Podsumowanie zidentyfikowanych oraz opisanych doświadczeń i rozwiązań .................................. 6

1.6. Wnioski............................................................................................................................................... 7

2. Opracowanie główne ............................................................................................................................. 8

2.1 Wprowadzenie .................................................................................................................................... 8

2.2. Cel opracowania ................................................................................................................................. 8

2.3. Problem badawczy ............................................................................................................................. 8

2.4 Analiza wybranych serwisów społecznościowych ............................................................................ 11

2.4.1 Facebook ........................................................................................................................................ 11

2.4.2 NK.pl ............................................................................................................................................... 21

2.4.3 Porównanie Facebooka i NK.pl ...................................................................................................... 29

2.4.4 GoldenLine ..................................................................................................................................... 31

2.4.5 LinkedIn .......................................................................................................................................... 41

2.4.6 Porównanie GoldenLine i LinkedIn ................................................................................................ 45

2.5. Źródła informacji, techniki gromadzenia i metody ich analizy ........................................................ 46

2.6. Podsumowanie zidentyfikowanych oraz opisanych doświadczeń i rozwiązań ................................ 47

2.7. Ograniczenia (źródła i możliwe typy błędów, ich znaczenie dla wnioskowania i sformułowanych rekomendacji) ............................................................................................................. 49

3. Rekomendacje i zalecenia (sugestie) ..................................................................................................... 50

4. Bibliografia.............................................................................................................................................. 51

5

1. Podsumowanie opracowania

1.1. Cel opracowania

Celem niniejszego opracowania jest charakterystyka serwisów społecznościowych pod kątem możliwości zastosowania oferowanych przez nie rozwiązań i funkcji do monitorowania losów zawodowych oraz ewentualnego wykorzystania w ramach programów lojalnościowych kierowanych do absolwentów.

Charakterystyka serwisów obejmuje następujące obszary:

Opis i analizę działających w Polsce wybranych serwisów społecznościowych, których grupą docelową są osoby w wieku 22+ (absolwenci szkół wyższych), ze szczególnym uwzględnieniem i charakterystyką tych funkcji, które pozwalają na poznanie ich losów zawodowych oraz obecnej sytuacji zawodowej.

Analiza wybranych serwisów społecznościowych pod kątem utrzymywania przez uczelnie kontaktu z absolwentami.

Przykłady takich serwisów społecznościowych działających w Polsce, które w największym stopniu przydatne są do monitorowania losów absolwentów szkół wyższych.

Dane statystyczne dotyczące popularności wybranych serwisów społecznościowych wśród polskich internautów.

Możliwe sposoby pozyskiwania danych z serwisów społecznościowych i związany z tym kontekst komercyjny i formalny (uwarunkowania prawne pozyskiwania i przetwarzania danych osobowych).

1.2. Problem badawczy

Podstawowym problemem badawczym jest stopień, w jakim serwisy społecznościowe umożliwiają pozyskiwanie informacji na temat losów zawodowych absolwentów, a także sposób w jaki są one obecnie wykorzystywane przez szkoły wyższe do podtrzymywania kontaktu z absolwentami.

Dodatkowo, zajmiemy się również kwestiami formalnymi i komercyjnymi związanymi z pozyskiwaniem danych osobowych z wybranych serwisów społecznościowych.

1.3. Źródła informacji

Na potrzeby opracowania wybraliśmy cztery najważniejsze w Polsce serwisy społecznościowe skierowane do użytkowników powyżej 22 roku życia, a więc takich, którzy mogą już być absolwentami uczelni wyższych. Są to dwa dominujące serwisy o charakterze

6

ogólnym: Facebook i nk.pl (dawniej nasza-klasa), oraz dwa serwisy profesjonalne: GoldenLine.pl i LinkedIn.

W analizach opieramy się na danych statystycznych udostępnianych przez badane serwisy społecznościowe, danych pochodzących z badań internetu Megapanel PBI/Gemius1, World Internet Project Poland, danych z narzędzia Sotrender2 oraz danych pochodzących z rankingu Alexa3.

Analizę danych statystycznych uzupełniamy o obserwację działań wizerunkowych, prowadzonych w serwisach społecznościowych przez największe w Polsce uczelnie wyższe o profilu ekonomicznym, a także analizę zawartości profili wybranych użytkowników, udostępniających informacje o statusie swojego wykształcenia i przynależności do grup powiązanych z uczelniami ekonomicznymi.

1.4. Sposoby analizy

Niniejsze opracowanie przygotowane jest metodą desk research, opierającą się na analizie, syntezie i podsumowaniu istniejących już danych. W trakcie desk research, badacze pozyskują i analizują dane pochodzące z różnych źródeł w naszym przypadku są to wymienione już powyżej źródła informacji. Jest to jedna ze standardowych metod badawczych, szeroko stosowanych przy większości badań rynku.

1.5. Podsumowanie zidentyfikowanych oraz opisanych doświadczeń i rozwiązań

Najcenniejszych informacji do śledzenia losów absolwentów dostarczają w głównej mierze serwisy o charakterze profesjonalnym, w drugiej kolejności - serwis Facebook, zaś nk (pomimo swojej pierwotnej roli) okazuje się być niemal zupełnie nieprzydatna do tych celów.

Serwisy o charakterze profesjonalnym zachęcają swoich użytkowników do dzielenia się z innymi informacjami na temat swojego wykształcenia i doświadczenia zawodowego. Poszukiwanie pracy lub pracownika to podstawowe motywacje, dla których internauci decydują się na korzystanie z tego typu serwisów, stąd też większość z nich udostępnia swoje rozbudowane CV w wersji elektronicznej. Bardziej dociekliwe osoby mogą również prześledzić zainteresowania wybranej osoby, zanalizować jej sieć społeczną i na tej podstawie wysnuć dodatkowe wnioski związane z jej sytuacją zawodową.

Serwisy skupiające się na funkcji towarzyskiej są w mniejszym stopniu użyteczne podczas poszukiwania istniejących na rynku rozwiązań związanych z monitorowaniem losów absolwentów i opracowywaniem dla nich programów lojalnościowych. Użytkownicy tego typu stron stosują w większej mierze różnego rodzaju zabezpieczenia prywatności, 1 http://www.panel.pbi.org.pl/megapanel.php 2 http://www.sotrender.com/pl/ 3 http://www.alexa.com/topsites/countries/PL

7

uniemożliwiające przeglądanie ich profili osobom postronnym. To, co w serwisie o charakterze profesjonalnym jest zaletą (możliwość zaprezentowania swojego CV jak największej liczbie zainteresowanych osób), w serwisie o charakterze towarzyskim staje się wadą. Co więcej, ze względu na odmienne potrzeby realizowane przez te serwisy, ich użytkownicy koncentrują się na innych zajęciach, w przypadku Facebooka czy nk - w głównej mierze niezwiązanych z aktywnością zawodową.

1.6. Wnioski

Dzięki popularności serwisów społecznościowych - zarówno o charakterze profesjonalnym, jak i towarzyskim, internauci są oswojeni ze standardowymi rozwiązaniami i przyzwyczajeni do typowych funkcji, oferowanych przez te strony. Tym samym, należy mieć je na uwadze, opracowując listę podstawowych funkcji dla serwisu społecznościowego dla absolwentów szkół wyższych.

Bez wątpienia, wśród najpopularniejszych funkcji, obecnych w niemal każdym serwisie społecznościowym znajdują się:

możliwość stworzenia swojego profilu - wymaga ona zazwyczaj od użytkownika podania swojej nazwy użytkownika (nicku), uzupełnienia informacji na swój temat (w zależności od charakteru serwisu), a także dodania zdjęcia (awatara);

możliwość dodawania znajomych - poprzez wysyłanie i akceptowanie zaproszeń; możliwość dodawania treści do serwisu - począwszy od tekstów, poprzez zdjęcia,

filmy, na linkach skończywszy; interaktywność - użytkownicy mają możliwość komentowania treści zamieszczanych

w serwisie przez inne osoby, a także wysyłania prywatnych wiadomości. Popularność Facebooka sprawia, że internauci przyzwyczajeni są do logowania się za pomocą swojego konta również do innych serwisów – jest to opcja warta rozważenia przy budowaniu serwisu dla absolwentów (należy jednak wziąć również pod uwagę aspekt czasu – niewykluczone, że już w najbliższej przyszłości FB zostanie zdeklasowany przez inną społeczność internetową i udostępnianie internautom logowania za pomocą tej strony zacznie być źle przez nich postrzegane i sprawi, że strona będzie oceniana jako przestarzała).

8

2. Opracowanie główne

2.1 Wprowadzenie

Niniejsze opracowanie zostało przygotowane na przełomie marca i kwietnia 2013 roku, kiedy według badania Megapanel PBI/Gemius wśród najpopularniejszych serwisów społecznościowych w Polsce prym wiódł Facebook, za nim znajdowała się nk.pl, zaś pierwsza dwudziestkę zamykał LinkedIn4.

Analizując wybrane serwisy, skupialiśmy się na następujących zagadnieniach:

w jaki sposób serwis umożliwia udostępnianie (a następnie pozyskiwanie) informacji na temat wykształcenia i kariery zawodowej?

jakie informacje użytkownik serwisu podaje obowiązkowo, jakie zaś są przedmiotem jego wyboru?

jakie funkcje oferowane przez serwis są najpopularniejsze wśród użytkowników i które z nich mogą być przydatne w świetle analizy losów absolwentów przez uczelnie?;

czy użytkownicy mają możliwość dołączania do grup tematycznych czy lubienia stron, wskazujących na ich wykształcenie lub obecną sytuację zawodową?

na jakiej podstawie użytkownicy konstruują swoją sieć społeczną w serwisie – czy są to osoby, które znają z kontaktów twarzą w twarz, czy są to osoby, których nie poznały bezpośrednio?

2.2. Cel opracowania

Znalezienie odpowiedzi na powyższe pytania pozwolić ma w przyszłości na zbudowanie listy funkcjonalności, które są niezbędne w serwisie kierowanym do absolwentów szkoły wyższej.

2.3. Problem badawczy

Podstawowym problemem badawczym, któremu poświęcone jest niniejsze opracowanie, jest stopień, w jakim serwisy społecznościowe umożliwiają pozyskiwanie informacji na temat losów zawodowych absolwentów, a także sposób w jaki są one wykorzystywane obecnie przez szkoły wyższe do podtrzymywania kontaktu z absolwentami.

Dodatkowo, opracowanie to dostarcza informacji na temat kwestii formalnych i komercyjnych w kontekście pozyskiwania danych osobowych z wybranych serwisów społecznościowych.

4 Megapanel PBI/Gemius, dane za styczeń 2013 r. W lutym 2013 r. serwis LinkedIn znalazł się już poza pierwszą dwudziestką.

9

Na potrzeby opracowania wyodrębniliśmy cztery najważniejsze w Polsce serwisy społecznościowe skierowane do użytkowników powyżej 22 roku życia, a więc takich, którzy mogą już pochwalić się uzyskaniem dyplomu uczelni wyższej. Są to dwa dominujące serwisy o charakterze ogólnym: Facebook i nk.pl (dawniej nasza-klasa) oraz dwa serwisy profesjonalne: GoldenLine.pl i LinkedIn. Nie braliśmy pod uwagę innych serwisów społecznościowych (jak np. Google+ czy Fotka.pl) z dwóch podstawowych powodów. Po pierwsze, ich popularność w Polsce jest marginalna (jak w przypadku Google+). Po drugie, ich charakter jest zdecydowanie towarzyski, a ich użytkownicy nie ujawniają na swój temat większości informacji, w tym tych związanych z edukacją (jak w przypadku Fotki czy wielu innych serwisów o charakterze randkowo-erotycznym). Stąd też, w niniejszym zestawieniu nie znajdują się pozostałe serwisy, zajmujące 20 pierwszych miejsc w aktualnym rankingu Megapanel PBI/Gemius w Kategorii „Społeczności”. Są wśród nich m.in. YouTube, serwisy randkowe (edarling.pl), serwisy typu Q&A (ask.fm) czy platformy blogowe (Wordpress i Tumblr).

Wybrane przez nas serwisy są tymi, w których odnaleźć można informacje na temat wykształcenia i doświadczenia zawodowego, są to również serwisy społecznościowe sensu stricto, a więc posiadają wszystkie podstawowe funkcjonalności, charakteryzujące ten typ stron. Ze względu na swoją specyfikę, przeznaczenie czy grupę docelową, żaden z pozostałych serwisów znajdujących się na liście dwudziestu najpopularniejszych serwisów w kategorii tematycznej Społeczności, nie jest przydatny z punktu widzenia niniejszego opracowania.

Zbiorczy ranking grup witryn i witryn niezgrupowanych według liczby użytkowników (real users). Dane za Megapanel PBI/Gemius, luty 2013. Facebook.com (13 970 909 realnych użytkowników) zajmuje w nim

10

drugie miejsce za zgrupowanym wynikiem serwisów Google. Grupa Nk.pl plasuje się na dwunastym miejscu z liczbą (8 011 158 ru).

Najpopularniejsze w Polsce serwisy według liczby użytkowników w kategorii „społeczności”. Dane za Megapanel PBI/Gemius, luty 2013 r.

Popularność portali społecznościowych w Polsce w wielkościach procentowych. Dane za World Internet Project Poland 2012. Na pytanie „Na jakim portalu ma Pan(i) konto?” odpowiedziało w 2011 roku 719, a rok później 752 respondentów w wieku 15-60 lat. Warto zwrócić uwagę na odbiegające od rzeczywistej liczby użytkowników deklaracje wskazujące serwisy nk.pl oraz Facebook. Porównanie deklaracji badanych pokazuje jednak różnicę między skalą popularności między dwoma największymi serwisami społecznościowymi a długim ogonem pozostałych.

11

2.4 Analiza wybranych serwisów społecznościowych

2.4.1 Facebook

Facebook posiada w Polsce 13 978 909 realnych użytkowników5, zajmując tym samym pierwsze i niekwestionowane miejsce w kategorii serwisów społecznościowych, a drugie po zagregowanym wyniku serwisów Google (w sumie ponad 16,5 mln realnych użytkowników6). Użytkownikami Facebooka są najczęściej ludzie młodzi, do 33 roku życia. Największa grupa użytkowników Facebooka w Polsce pod względem wieku to osoby w wieku 19-25 lat (29% użytkowników), a więc osoby mogące studiować i te, które mogły niedawno ukończyć studia. Drugą największą grupą są osoby w wieku do 18 lat (25% użytkowników). Osoby powyżej 25 roku życia stanowią w sumie 45% użytkowników serwisu.

Struktura wieku użytkowników Facebooka w Polsce. Sotrender, dane za luty 2013 r.

Facebook został stworzony w 2004 roku przez studenta Uniwersytetu Harvarda, Marka Zuckerberga jako zamknięty serwis społecznościowy adresowany do amerykańskich studentów, a nieco później również uczniów szkół średnich. We wrześniu 2006 roku został otworzony dla wszystkich użytkowników z całego świata, którzy posiadają aktywny adres mailowy i mają więcej niż 13 lat, stając się wkrótce najważniejszym serwisem społecznościowym w skali globalnej i jednocześnie tworząc punkt odniesienia dla wielu innych tego typu przedsięwzięć. Polska wersja językowa serwisu została uruchomiona w maju 2008 roku. Facebook jest serwisem łączącym funkcje towarzyskie z marketingowymi.

5 Megapanel PBI/Gemius, dane za luty 2013 r. Łączna liczba użytkowników zarejestrowanych, a więc posiadających profile w serwisie wynosi 10 379 380 osób (Sotrender, dane za luty 2013 r). 6 Megapanel PBI/Gemius, dane za luty 2013 r.

12

Użytkownicy prywatni posiadają profile oznaczone zazwyczaj (lecz niekoniecznie) prawdziwym imieniem i nazwiskiem7, zawierające zdjęcie profilowe, zdjęcie tła oraz informacje o sobie, dzielące się z kolei na kategorie:

informacje podstawowe (data urodzenia, deklarowane języki obce, poglądy polityczne i religijne),

wykształcenie i praca (ukończone szkoły i uczelnie wyższe, zazwyczaj bez podziału na klasy i profile w ramach kierunków kształcenia) – zazwyczaj podawana jest bieżąca lub ostatnia afiliacja zawodowa i edukacyjna,

miejsce zamieszkania (obecne i tzw. “miasto rodzinne”), informacje kontaktowe (numer telefonu, adres mailowy), rodzina (członkowie rodziny, posiadający facebookowe profile i zaakceptowani

w ramach serwisu jako rodzina), informacja o znajomych (liczba znajomych i linki do ich profili).

W zależności od ustawień prywatności, mogą one być widoczne dla wszystkich użytkowników serwisu, wszystkich znajomych, wybranych grup znajomych, bądź jedynie samego właściciela profilu.

Podstawowe informacje, widoczne dla każdego to: nazwa profilu, zdjęcie profilowe i zdjęcie tła. Istnieje możliwość zablokowania wyników wyszukiwania dotyczących własnego profilu; pozostaje się wówczas całkowicie anonimowym dla osób spoza kręgu znajomych oraz znajomych tychże znajomych. W najbardziej restrykcyjnej opcji, uwzględnienie swojego profilu w wynikach wyszukiwania można ograniczyć jedynie dla osób z listy znajomych.

Widok zakładki „Informacje” w profilu osoby ujawniającej publicznie jedynie swoją płeć. Pozostałe informacje mogą być widoczne dla osób z listy znajomych.

7 Facebook dba o to, aby użytkownicy posługiwali się swoimi prawdziwymi imionami i nazwiskami, a jego administratorzy kontaktują się z osobami, którzy są podejrzani o posługiwanie się nieprawdziwymi danymi. Tacy użytkownicy są proszeni o zmianę swoich informacji w serwisie lub dostarczenie dowodu (np. skanu dokumentu) poświadczającego te dane.

13

Widok nagłówka profilu użytkownika w serwisie Facebook. Po lewej stronie pod zdjęciem profilowym widoczna ramka z informacjami zawierającymi obecne miejsce pracy, ukończone studia, miejsce zamieszkania oraz miasto pochodzenia. Jest to jedyne miejsce zawierające informację o edukacji użytkownika serwisu i nie zawsze łączy się z lubieniem fanpage’a swojej uczelni.

Aby uzyskać informacje do danych osobowych podawanych przez użytkowników, należy wybrać zakładkę „Informacje”. Adres strony z informacjami to http://www.facebook.com/ nazwa_użytkownika/info, przy czym każdy z użytkowników może samodzielnie edytować swoją nazwę użytkownika, podając wybrany przez siebie nick lub decydując się na ujawnienie swojego imienia i nazwiska. Najbardziej typowe aktywności wykonywane przez użytkowników to publikacja tzw. “statusów” (również dzięki aplikacjom zewnętrznym8), postów tekstowych, zdjęć, krótkich filmów oraz linków; komentowanie cudzych postów; tzw. “lajkowanie” (czyli lubienie postów, linków, statusów itp.), tworzenie wydarzeń i uczestniczenie w nich.

Drugim typem profilu jest fanpage, przeznaczony dla znanych postaci, bohaterów fikcyjnych, akcji społecznych oraz użytkowników instytucjonalnych, takich jak: marki, organizacje i przedsiębiorstwa – w tym również szkoły oraz uczelnie. Fanpage posiada szereg funkcjonalności ułatwiających diagnostykę komunikacji z użytkownikami (np. szczegółowe

8 Np. zmiany statusu miejsca pobytu, dokonywane za pomocą aplikacji mobilnej Foursquare, albo aplikacje służące do gier i konkursów.

14

wskaźniki zasięgu postów) i jest zalecany przez administratorów serwisu jako właściwa forma aktywności dla podmiotów biznesowych. Najbardziej popularnymi fanpage’ami w Polsce były w styczniu 2013 roku strony: Serce i Rozum (1 802 024 fanów9), Demotywatory (1 654 320), Play (1 533 115), Orange Polska (1 381 890) oraz Kwejk.pl (1 307 291). Fanpage z kategorii edukacyjnej nie cieszą się już tak wielką popularnością. Trzy z polskich uczelni figurujące na liście 500 najlepszych uniwersytetów na świecie (ranking ARWU), a więc Uniwersytet Jagielloński, Uniwersytet Warszawski i Uniwersytet Śląski notują na Facebooku kolejno: 19 657, 8 702 i 7 975 fanów.10 Wśród uczelni o profilu ekonomicznym, najbardziej lubianym jest Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie (11 990 fanów), Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu zajmuje pod tym względem drugie miejsce z 9 216 fanami; kolejne w rankingu popularności są: Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu (8 786) i Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach (7 018).11

Widok nagłówka fanpage’a Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu z aktualną liczbą osób lubiących stronę.

9 Sotrender, dane za luty 2013 r. 10 Dane z 16.03.2013 r. Uniwersytet Jagielloński jest z ponad 19 tys. fanów najbardziej popularnym fanpagem uczelni wyższej w Polsce. 11 Dane z 16.03.2013 r.

15

Część podstawowych danych statystycznych jest dostępna publicznie. Liczba polubień jest podstawową miarą wielkości publiczności fanpage’a. Dokładne dane wskazujące ilość osób, które widziały publikowane na fanpage’u posty są widoczne tylko dla jego administratorów.

Ważniejsze od zajmowanego w danej kategorii miejsca wydaje się być zróżnicowanie między możliwością polubienia fanpage’a uczelni a fanpage’a popularnej marki lub osobistości. Lubienie fanpage’a jest często aktywnością o charakterze tożsamościowym, a więc określającą postawy, zainteresowania i przynależność do określonej (pożądanej) grupy społecznej. Uczelnie wyższe są tutaj w wyjątkowej sytuacji, ponieważ użytkownicy Facebooka dokonują osobnej afiliacji edukacyjnej w informacjach o sobie. Oznacza to, że użytkownik, który wpisał w rubryce ‘wykształcenie i praca’ Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu (bądź użył wcześniejszej nazwy - Akademia Ekonomiczna), nie musi być jednocześnie fanem oficjalnego profilu swojej alma mater. Dysproporcja między liczbą fanów najpopularniejszych fanpage’y rozrywkowych i edukacyjnych wskazuje, że jest to częsty przypadek.

Należy również podkreślić, że obecnie fakt polubienia oficjalnego profilu uczelni lub podanie jej w swoim wykształceniu, nie jest w żaden sposób dostępne poprzez wyszukiwarkę Facebooka. Jedyną możliwością sprawdzenia wykształcenia wybranego użytkownika, jest wejście na profil tej osoby i zanalizowanie udostępnianych poprzez nią informacji. W sytuacji, gdy ktoś z naszych znajomych lubi profil szkoły wyższej, informacja ta będzie widoczna dla nas wyłącznie wtedy, gdy odwiedzimy bezpośrednio profil tej uczelni. Również administratorzy profili nie mają wglądu w fanów swojej strony – widzą oni sumaryczne podsumowanie liczby fanów, a także dane demograficzne, nie mają jednak dostępu do listy swoich fanów w postaci listy indywidualnych profili. Facebook zatem nie ułatwia tworzenia

16

społeczności wokół absolwentów szkół wyższych, raczej trudno jest dotrzeć do innych osób, które ukończyły tę samą, co my szkołę, jeśli nie znajduje się ona na liście naszych znajomych.

Jednocześnie należy pamiętać, że liczba fanów jest bardzo istotnym wskaźnikiem obecności w mediach społecznościowych i warto się o nią starać. Po pierwsze, liczba fanów jest często najłatwiejszą do zaobserwowania miarą sukcesu, braną pod uwagę zarówno przez potencjalnych użytkowników, jak i zewnętrznych obserwatorów. Każdy profil i każdy fanpage można łatwo “odlubić”, zatem bieżąca liczba fanów jest miarą zainteresowania publikowanymi treściami. Po drugie, liczba fanów wyznacza zasięg publikowanych w profilu treści - liczony również osobami, które są znajomymi aktualnych fanów, a więc zasięg ten może wzrastać geometrycznie. Przy umiejętnie prowadzonej kampanii promocyjnej, liczba fanów może wzrosnąć w ciągu kilku dni nawet o kilka tysięcy osób, a interesujące posty mogą docierać do dwu-, lub-trzy razy większej publiczności niż wskazuje na to ilość osób lubianych aktualnie dany profil czy fanpage.12

Widok treści w zakładce z informacjami o użytkowniku Facebooka po dodaniu do znajomych, bądź udostępnieniu informacji w ustawieniach prywatności tak, aby były dostępne dla wszystkich odwiedzających profil. W zależności od stopnia ustawień prywatności, pole w rubryce Wykształcenie i praca może być widoczne jako puste, nawet jeśli w istocie dane zostały uzupełnione przez użytkownika.

12 M.Bernstein, E. Bakshy, M.Burke, B. Karrer, Quantifying the Invisible Audience in Social Networks, Stanford University 2013 http://hci.stanford.edu/publications/2013/invisibleaudience/invisibleaudience.pdf

17

Średnia ilość interakcji związana z określonym typem postów publikowanych przez strony. Sotrender, dane obejmujące polskich użytkowników Facebooka za rok 2012.13 Zdecydowanie największą aktywność użytkowników wzbudzają posty zawierające zdjęcia. Ankiety zliczają jako aktywność osoby oddające głos, nie można ich jednak polubić ani udostępnić. Trudno również wyobrazić sobie odnoszący sukces profil zbudowany wyłącznie na ankietach facebookowych.

Jedną z najpopularniejszych na FB uczelni jest Uniwersytet Jagielloński14, którego profil w kwietniu 2013 roku lubiło ponad 20 tys. użytkowników. Informacje zamieszczane na profilu dotyczą przede wszystkim aktualnych wydarzeń na uczelni (m.in. spotkania, konferencje czy wykłady), często wzbogacane są o materiały wizualne. Wśród wpisów z tego roku, większość „lubiana” jest przez co najmniej kilkadziesiąt osób, pojawiają się również „udostępniania”, wskazujące na to, że inni internauci zdecydowali się opublikować treści z 13 http://blog.sotrender.com/pl/2013/02/tresci-na-polskim-facebooku-w-2012-roku-sotrender-

podsumowuje-czesc-3/ 14 https://www.facebook.com/jagiellonian.university

18

profilu UJ na swym własnym, umożliwiając tym samym szerszą dystrybucję treści. Treści publikowane przez UJ nie są jednak szczególnie intensywnie komentowane przez internautów – mają one zazwyczaj po jednym-dwu komentarzach.

Facebook pozwala również na korzystanie z opcji „rekomendacje”, jednak zazwyczaj wykorzystywana jest ona przez użytkowników zamieszczających informacje o charakterze spamerskim. Warto jednak pamiętać o istnieniu takiej funkcji przy budowaniu serwisu dla absolwentów – przy odpowiednim zmotywowaniu i jednoczesnym zniechęcaniu spamerów, może mieć ona bardzo praktyczne znaczenie, zarówno dla rekomendowanej szkoły, jak i dla osób, które zdecydują się na korzystanie z zamieszczanych rekomendacji.

Wśród popularnych na FB uczelni znajduje się również krakowska Akademia Górniczo-Hutnicza, której profil na początku kwietnia 2013 roku lubiło niemal 19 tys. użytkowników15. Profil ten charakteryzuje podobna aktywność, co oficjalny profil UJ: zamieszczanie informacji z życia bieżącego uczelni, jej pracowników i studentów, przeplatane ciekawostkami naukowymi lub raportami pogodowymi. W przeciwieństwie do UJ, AGH nie zdecydowała się na udostępnianie funkcji rekomendowania, tym samym jej użytkownicy nie mogą samodzielnie napisać nic na profilu uczelni – jedyne dostępne im interakcje to „lubienie” oraz „dzielenie się” zamieszczanymi przez uczelnię treściami.

15 https://www.facebook.com/AGH.Krakow

19

20

W odróżnieniu od UJ i AGH, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie16, pozwala użytkownikom także na samodzielne publikowanie treści w profilu (dostępnych po wybraniu opcji „posty innych osób”). Są to w głównej mierze wiadomości o charakterze spamerskim, promujące koncerty, promocje w restauracjach, promocje tabletów itp. Nie znajdziemy tam wiadomości pisanych przez wdzięcznych absolwentów lub aktualnych studentów uczelni. Uniwersytet jest bardzo aktywny; codziennie publikowanych jest nawet kilka wiadomości, stąd też wiele z nich pozostaje bez jakiejkolwiek reakcji fanów – nie mają one ani jednego „lajka”.

Posty udostępnione przez użytkowniku w profilu Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie

16 https://www.facebook.com/uczelnia.sukcesu

21

Bardzo aktywny na FB jest również Uniwersytet Śląski, posiadający ponad 8 tys. fanów. Uczelnia pozwala na zamieszczanie rekomendacji oraz własnych wpisów na swoim oficjalnym profilu – i podobnie, jak w przypadku wcześniej omówionych profili, również tutaj pojawiają się głównie informacje o charakterze reklamowo-komercyjnym. Ze względu na bardzo dużą aktywność profilu (kilka postów dziennie), wiele ze statusów ma bardzo małą liczbę reakcji fanów – często poniżej 5 „lajków”, co przy takiej liczbie fanów nie jest zbyt imponującym wynikiem.

W analogiczny sposób prowadzone są oficjalne profile również innych największych polskich uczelni. Standardowo publikowane są aktualności z życia szkoły, zaproszenia na bieżące wydarzenia, rzadziej – archiwalne zdjęcia lub komentarze dotyczące np. polityki, kultury czy pogody. Nie znaleźliśmy przykładu profilu prowadzonego w sposób wskazujący na ukierunkowanie na dotarcie do absolwentów, a więc zainteresowanie działaniami szkoły również tych osób, które ukończyły już swoją edukację. Przeanalizowane profile nie wskazują na to, by działania takie były priorytetowe dla osób zarządzających profilami szkół na Facebooku.

2.4.2 NK.pl

Serwis nk.pl posiada obecnie 8 011 851 realnych użytkowników17, zajmując dwunaste miejsce w Polsce pod względem popularności ogółem, a drugie po Facebooku w kategorii serwisów społecznościowych.

Serwis został uruchomiony w listopadzie 2006 roku pod nazwą “nasza-klasa”, a jego celem było umożliwienie kontaktu z byłymi kolegami i koleżankami szkolnymi. Mimo chałupniczego web-designu, permanentnie niedziałających serwerów i braku działań promocyjnych (przynajmniej na początkowym etapie), w ciągu pierwszych czternastu miesięcy istnienia serwisu, zarejestrowało się w nim ponad 7 milionów użytkowników18. Dla wielu z nich – szczególnie osób starszych – było to pierwsze zetknięcie z portalem społecznościowym, wraz z jego specyfiką interakcyjną, więziotwórczą i (auto)prezentacyjną. Ogromna popularność, jaką zdobyła wówczas nasza-klasa pozostaje do dziś jednym z najbardziej spektakularnych fenomenów społecznych polskiego internetu. Powolny odpływ użytkowników i utrata pozycji (zarówno wizerunkowej, jak i realnej – mierzonej liczbą użytkowników) na rzecz Facebooka, dokonały się dopiero w połowie 2011 roku.19

17 Megapanel PBI/Gemius, dane za luty 2013 r. 18 Największy przyrost użytkowników, nasza-klasa zanotowała w ostatnim kwartale 2007 roku. 19 http://mediapolis.com.pl/index.php/2011/11/22/facebook-przegania-nk-pl-i-staje-sie-najwiekszym-portalem-spolecznosciowym-w-polsce/

22

Przyrost użytkowników serwisu nasza-klasa między grudniem 2006 (pierwsza ilościowa miara popularności serwisu) a styczniem 2008 r. Dane za Megapanel PBI/Gemius.20

Serwis startował z hasłem „portal dla ludzi z klasą”, w jednoznaczny sposób określając ideę tego miejsca jako strony, gdzie odnaleźć można znajomych ze szkolnej ławki. Z czasem ta formuła przestała jednak wystarczać twórcom serwisu i zdecydowali się oni na zastąpienie wcześniejszego tagline'u hasłem „miejsce spotkań” (nawiązującego z kolei do hasła promującego miasto, w którym powstał serwis: Wrocław – The Meeting Place). Założyciele strony chcieli rozwinąć serwis w kierunku platformy komunikacyjnej, łączącej ludzi nie tylko ze względu na wcześniejsze szkolne znajomości21.

Od początku istnienia serwisu, użytkownicy mogą założyć w nim osobisty profil, umieścić awatar, zapisać się do istniejącej szkoły/klasy/kierunku, bądź założyć własną listę, wysłać innemu użytkownikowi prywatną wiadomość, zostawić wpis w jego profilu, a także publikować albumy ze zdjęciami. Nieco później serwis wzbogacił się o kolejne funkcjonalności, z których najważniejsze to “Śledzik” (rodzaj mikrobloga, umożliwiającego śledzenie aktywności innych użytkowników), komunikator NK (wzorowany na komunikatorze Facebooka oraz funkcjonalnościach Gadu-Gadu) i aplikacje z grami (także wzorowane na aplikacjach Facebooka).

Aby uzyskać dostęp do informacji podawanych w profilu przez użytkowników, należy odwiedzić stronę z profilem użytkownika, gdzie – w zależności od ustawień prywatności – można sprawdzić jego imię i nazwisko, wiek, miejsce zamieszkania, numer telefonu, ukończone szkoły i klasy, zapoznać się z listą znajomych, obejrzeć zdjęcia dodane przez

20 http://www.audience.gemius.pl/pages/display/nasza-klasa 21 http://www.internetstandard.pl/news/355687_3/Ebiznes.od.kuchni.naszaklasapl.html

23

użytkownika i te, na których został on oznaczony, a także przeczytać komentarze pozostawione na profilu przez inne osoby i zapoznać się z krótkim opisem dodanym przez samego użytkownika w dwóch polach: „o sobie” oraz „czym się aktualnie zajmuję”. Możliwość kontaktu z użytkownikiem występuje również z poziomu jego profilu – w zależności od ustawień prywatności, użytkownik może pozwalać na dodawanie komentarzy w swoim profilu oraz na wysyłanie do niego wiadomości prywatnych.

Podstawową funkcjonalnością, która obecna jest w serwisie od samego początku, jest możliwość zakładania i dołączania do wybranych szkół oraz klas. Ponieważ twórcy serwisu nigdy nie zdecydowali się na wprowadzenie systematyzacji tych nazw (lub ich odgórne narzucanie poprzez udostępnianie list wyboru z nazwami szkół), struktura szkół i list klasowych jest tworzona przez samych użytkowników. Dosyć szybko zaczęli oni zakładać fikcyjne, często prześmiewcze grupy, jak np. “Wyższa szkoła lansu i bansu”22, “Akademia Szczęścia”23, “Akademia Wariatów”24 itp. Niektóre z nich zaczęły być także odnawiane w formie fanpage’a wśród polskich użytkowników Facebooka.

Ze względu na specyfikę tworzenia list szkół i klas w nk.pl dotarcie do absolwentów wybranych szkół wyższych, wymaga każdorazowo odszukania danej szkoły na liście poprzez stronę http://nk.pl/#country:

22 http://nk.pl/#school/123054 23 http://nk.pl/#school/176033/forum 24 http://nk.pl/#school/191546/forum

24

Po odnalezieniu wybranej szkoły (np. Politechniki Gdańskiej) należy odnaleźć poszukiwany kierunek na liście (http://nk.pl/#school/60802). Po jego odszukaniu, nk.pl pozwala na sprawdzenie listy osób, które podały go jako kierunek ukończony/studiowany przez siebie. Na stronie kierunku można również skorzystać z filtrów wyszukiwania, ograniczających wyszukiwanie użytkowników tylko do określonych roczników. W celu skontaktowania się z tymi osobami, konieczne jest odwiedzenie profilu każdej z tych osób i wysłanie do nich prywatnych wiadomości.

Przykładowa strona szkoły w serwisie nk.pl z listą wszystkich dostępnych kierunków (tu Politechnika Gdańska).

25

Porównanie nagłówków profilu oraz grupy Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu w serwisie nk.pl. Profil posiada jedynie trzech znajomych i od dawna jest nieaktywny (a tym samym prawdopodobnie powinien zostać usunięty).

26

Informacje o edukacji opublikowane w profilu jednego z użytkowników serwisu nk.pl. Po lewej widok po rozwinięciu zakładki „Szkoły i klasy”, po prawej widok po rozwinięciu zakładki „Fora”. Druga z list jest zazwyczaj dłuższa, zawiera bowiem uczelnie i klasy, z którymi użytkownik związany jest sympatią lub poprzez znajomość z innymi użytkownikami. Warto zwrócić uwagę, że w porównaniu z informacjami o edukacji publikowanymi w Facebooku, lista uczelni w serwisie nk.pl jest bardziej szczegółowa i przez to również mniej czytelna.

Listę szkół i klas oraz forów, do których zapisał się użytkownik można ukryć przed częścią użytkowników – zależy to od stopnia ustawień prywatności.

Grupa Uniwersytetu Ekonomicznego w nk.pl jest Grupą Oficjalną, oznacza to, że jej wiarygodność została zweryfikowana przez administratora serwisu. Oprócz potwierdzenia

27

wiarygodności grupy, jej administratorzy zyskują również dostęp do szeregu dodatkowych funkcji, jak np. skrócony link do profilu, możliwość ukrywania reklam czy korzystania ze statystyk zewnętrznych.25 Należy jednak pamiętać, że są to funkcje płatne – zgodnie z cennikiem nk.pl koszt takiej usługi wynosi 10 tys. zł/m-c26. W przypadku chęci skorzystania z dodatkowych możliwości, jak np. zamieszczenie aplikacji, wymagany jest indywidualny kontakt z biurem reklamy, które dokonuje wyceny przeprowadzenia takiego działania promocyjnego.

W przeciwieństwie do Facebooka, nk.pl pozwala każdemu użytkownikowi na sprawdzenie, kto należy do grupy zrzeszającej sympatyków danej uczelni.27

Informacje o osobach, które dołączyły do grupy są widoczne zarówno dla administratorów, jak i postronnych użytkowników. W celu skontaktowania się z członkiem grupy, należy wysłać do niego wiadomość prywatną poprzez system wewnętrznych wiadomości nk.pl (ikonka koperty widoczna przy awatarze).

Uniwersytet Łódzki – jedna z najbardziej aktywnych uczelni w mediach społecznościowych28 – również korzysta z nk.pl. Na stronie głównej Uniwersytetu znajduje się szereg odsyłaczy do serwisów społecznościowych, w tym do jej profilu na nk.pl (http://nk.pl/#profile/30103526). Co istotne, uczelnia wybrała opcję „profilu fikcyjnego” nie zaś bardziej wiarygodnego 25 Pełna lista tych funkcjonalności wraz z ich szczegółowym opisem znajduje się na stronie http://nk.pl/#pomoc/ pytanie/570. 26 http://nk.pl/#reklama/cennik 27 Zob. http://nk.pl/#UEWroclaw/uzytkownicy

28 Por. http://ekulczycki.pl/teoria_komunikacji/social_media/.

28

„profilu oficjalnego”, zaś sam profil prowadzony jest pod nazwą „Uniwersytet Zawsze Otwarty UŁ”, co utrudnia jego wyszukanie. Co więcej, profil wygląda na porzucony – ostatni wpis na Śledziku oraz ostatnie dodane zdjęcia pochodzą ze stycznia 2011, z tego samego roku są też komentarze w profilu. To zdecydowanie przykład słabej strategii obecności w mediach społecznościowych – nieaktualizowany profil wywołuje znacznie gorsze wrażenie od jego zupełnego braku.

Profil Uniwersytetu Łódzkiego w serwisie nk.pl

Uczelnie obecne są w nk.pl również za pośrednictwem forów dyskusyjnych, jak np. forum Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie (http://nk.pl/#school/ 61122/forum). Jest to jednak kolejny przykład nieudanej obecności uczelni w mediach społecznościowych. Forum wydaje się nie być moderowane przez kogokolwiek z ramienia szkoły; wątki dotyczą niemal wyłącznie odpłatnego pisania prac semestralnych, organizowania imprez i oferowania mieszkań do wynajęcia. Tym samym, wskazane forum nie jest miejscem nadającym się do dyskusji na temat jakości zajęć, czy możliwości zatrudnienia po ukończeniu szkoły. Niestety, w serwisie nk.pl nie udało nam się odnaleźć żadnego pozytywnego przykładu forum, a więc takiego, które nie spełnia roli tablicy dla niezwiązanych z profilem (a w przypadku renomowanej uczelni, po prostu niestosownych) ogłoszeń. Najwyraźniej uczelnie nie decydują się na konsekwentną i silną formę promocji swojej działalności w nk.pl, ograniczając się do zamieszczenia na swojej stronie internetowej linku do profilu lub grupy.

29

Przykładowa strona forum uczelni wyższej w nk.pl (tu forum UKSW).

2.4.3 Porównanie Facebooka i NK.pl

Pomimo dominacji Facebooka w kategorii serwisów społecznościowych, nk.pl wciąż pozostaje stosunkowo popularna wśród polskich internautów. Serwis jest stale wzbogacany o nowe gry, poszerzając tym samym swoją podstawową funkcję o właściwości typowo rozrywkowe. Oba serwisy dostępne są również w postaci mobilnych aplikacji, umożliwiających dostęp do strony w każdym momencie. Poprzez swą popularność w skali globalnej, Facebook zdecydowanie bardziej sprzyja komunikacji międzynarodowej, przydatnej osobom posiadających znajomych spoza granic Polski – bez względu na to, czy są to relacje osobiste, czy zawodowe. Warto również zwrócić uwagę na fakt, że komunikacja w serwisie jest bardzo mocno osadzona w sferze wizualnej – tylko w Polsce do serwisu Facebook codziennie dodawanych jest ponad 1,2 mln zdjęć29. To również zdjęcia zdobywają najwięcej komentarzy, polubień, udostępnień oraz osób zaangażowanych w stosunku do innych form aktywności – publikowania linków, statusów tekstowych, ankiet i filmów30.

29 Polski użytkownik Facebooka dodaje średnio 0.09 zdjęcia dziennie; w skali światowej średnia wynosi 0,33 http://jarekroszkowski.pl/wp-content/uploads/2012/11/Statystyki-Facebooka-w-Polsce-i-na-%C5%9Bwiecie-4.png. Zob. też: Jonathan Good, How many photos have ever been taken?, 1000Memories Blog 15.09.2011 http://blog.1000memories.com/94-number-of-photos-ever-taken-digital-and-analog-in-shoebox 30 http://blog.sotrender.com/pl/2013/02/tresci-na-polskim-facebooku-w-2012-roku-sotrender-podsumowuje-czesc-3/

30

Pomimo swojej popularności, nk.pl nie ma najlepszej opinii wśród internautów. Można odnieść wrażenie, że jest wręcz traktowana jako coś „wstydliwego”, serwis, na którym „nie wypada się pokazywać”. Nk.pl ma też bardzo zamkniętą strukturę – w związku z tym, że nie udostępnia publicznie swojego API, nie pozwala na logowanie się poprzez posiadane już konto do innych stron (jak to ma miejsce choćby w przypadku Facebooka), zaś większość oferowanych przez stronę funkcji, które mogą być przydatne dla szkół wyższych jest płatna. Tym samym, zdecydowanie wygrywa bezpłatny Facebook, pozwalający nie tylko na darmowe prowadzenie profesjonalnych profili, ale również udostępniający publicznie swoje API. Facebook wiedzie prym także w kontekście reklamowym, udostępniając proste narzędzia do przeprowadzania kampanii reklamowych w obrębie serwisu. W przypadku nk.pl działania reklamowe wiążą się zwykle z pośrednictwem biura sprzedaży. Serwis udostępnia panel do reklamy samoobsługowej (https://easyad.nk.pl/login), jest on jednak znacznie uboższy w możliwości targetowania od porównywalnego narzędzia Facebooka.

W związku z coraz powszechniejszą integracją wielu innych serwisów z FB (np. możliwość zostawiania komentarzy w wybranych portalach czy brak konieczności logowania się do sklepów internetowych), posiadanie konta na FB staje się niemal standardem. Także w przypadku prowadzenia działań o charakterze biznesowym czy marketingowym, to Facebook jest znacznie bardziej popularnym wyborem, niż konkurencyjna nk.pl.

31

Porównanie aktywności użytkowników Facebooka (n=954) i nk.pl (n=839), pokazujące zdecydowaną przewagę pierwszego z serwisów. M.Smaga, T. Bonek. Jak promować się w mediach społecznościowych, Poradnik Interaktywnie.com, 12.12.2012, s. 15. Dane za IIBR „Marki w serwisach społecznościowych (czerwiec-lipec 2012).

2.4.4 GoldenLine

GoldenLine.pl jest największym w Polsce serwisem profesjonalnym. Istnieje od 2005 roku. Odwiedza go 4 000 000 unikalnych użytkowników miesięcznie, przy ponad 1 000 000 zarejestrowanych profili.31 Według rankingu Alexa jest obecnie siedemnastą najpopularniejszą stroną internetową w Polsce.32 Sami twórcy strony opisują ją jako „serwis społecznościowy, który łączy profesjonalistów o bardzo różnych zainteresowaniach, stanowiskach oraz celach zawodowych”33.

Serwis pozwala swoim użytkownikom na tworzenie profili, w których standardowymi elementami są:

31 http://www.goldenline.pl/reklama 32 http://www.alexa.com/siteinfo/goldenline.pl# 33 http://www.goldenline.pl/o-nas

32

imię i nazwisko (podobnie, jak w przypadku Facebooka, administracja zwraca uwagę na zgłoszenia informujące o nieprawidłowości podanych danych),

podsumowanie zawodowe, aktualnie zajmowane stanowisko i wcześniejsze doświadczenie zawodowe, a także

ewentualne referencje, edukacja, informacje dodatkowe (znajomość języków obcych, ukończone kursy i zdobyte

nagrody).

Ponadto, w profilu użytkownika znajdują się także informacje o grupach, do których dołączył oraz lista jego znajomych. Podobnie jak w przypadku pozostałych serwisów, również GoldenLine pozwala swoim użytkownikom na określenie stopnia prywatności podawanych informacji. Pod adresem http://www.goldenline.pl/ustawienia/prywatnosc użytkownik może określić, kto może widzieć jego profil i kto może się z nim kontaktować. Dzięki temu może on np. ograniczyć widoczność swojego profilu wyłącznie do znajomych, a możliwości wysyłania wiadomości udzielić także znajomym znajomych.

GoldenLine posiada także swój „mikroblog”, pozwalający użytkownikom w krótkim statusie zamieszczać dowolną treść. Funkcję te można połączyć z kontem na Twitterze, dzięki czemu wiadomości publikowane w Twitterze, będą automatycznie pojawiały się także na GL.

Strona pozwala także na tworzenie wydarzeń – mogą to być konferencje, spotkania biznesowe czy niezobowiązujące spotkania osób zainteresowanych określoną tematyką. Do udziału w spotkaniu zapraszać można swoich znajomych, a także osoby z wybranych grup dyskusyjnych. Dzięki temu informacja o planowanej konferencji czy zjeździe absolwentów, może dotrzeć do szerszej grupy zainteresowanych.

Na GoldenLine obecne są również firmy-pracodawcy34. Mogą one korzystać z płatnych funkcji umożliwiających poszukiwanie pracowników i przeprowadzanie rekrutacji wśród użytkowników serwisu. Serwis udostępnia możliwość zamieszczenia ogłoszenia, przeglądanie profili użytkowników oraz – w najdroższej wersji – prowadzenie profilu pracodawcy, mającego promować przedsiębiorstwo wśród potencjalnych pracowników35.

34 pełna lista dostępna na stronie http://www.goldenline.pl/praca#pracodawcy 35 http://www.goldenline.pl/rekrutuj-z-nami

33

Podobnie jak w przypadku profili firm, GoldenLine pozwala także na tworzenie profili uczelni – możliwe jest to po skontaktowaniu się z administracją serwisu. Profil taki pozwala na szersze przedstawienie uczelni użytkownikom serwisu, a także na nawiązywanie z nimi interakcji poprzez publikowanie treści za pomocą systemu mikroblogowania. Osoby, które mają w swoim profilu podaną afiliację danej uczelni, stają się automatycznie obserwatorami jej profilu.

Z funkcji takiej korzysta m.in. Uniwersytet Warszawski (http://www.goldenline.pl/uczelnie/uw). Osoba zajmująca się profilem uczelni skorzystała z możliwości zaprezentowania szerszej oferty edukacyjnej, przedstawiając w profilu grupy informacje m.in. na temat prowadzonych kierunków studiów, rekrutacji oraz życia studenckiego. Jednak, podobnie, jak w przypadku większości pozostałych grup i profili prowadzonych przez szkoły wyższe w mediach społecznościowych, również tutaj nie ma widocznych interakcji, a tematyka wpisów dodawanych przez członków grupy (jest ich aż 45 tys.) nie wykracza poza standardowe reklamy i mało efektywne działania promocyjne.

34

Swój profil w GoldenLine posiada również Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu (http://www.goldenline.pl/uczelnie/uniwersytet-ekonomiczny), choć jego niespełna 13 tys. członków zachowuje zupełną bierność. Pomimo aktywności administratora profilu

35

i publikowania przez niego kilku wpisów w ciągu tygodnia, żaden z tegorocznych wpisów nie doczekał się ani jednego komentarza członka grupy. Nie publikują oni również samodzielnie żadnych treści w profilu uczelni.

Bardzo podobnie sytuacja wygląda w przypadku profilu Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie (http://www.goldenline.pl/uczelnie/uek), gdzie pomimo ponad 16 tys. członków i równie aktywnego administratora, użytkownicy serwisu nie wchodzą w interakcję.

36

Ważną funkcją GoldenLine są grupy, skoncentrowane wokół różnych tematów: zainteresowań, wybranych branż czy wydarzeń regionalnych. Obecnie GoldenLine pozwala na założenie dwóch rodzajów grup: tradycyjnego forum lub mikroblogu.36

36 http://www.goldenline.pl/grupy/nowa

37

Przy zakładaniu grupy wykorzystującej funkcję mikroblogu, jej twórca jest poproszony o wybranie rodzaju grupy (do wyboru: produkt, organizacja, firma, osoba, społeczność), a także o podanie jej kategorii (do wyboru: giełda i inwestycje; kobiety, zdrowie, uroda; komputery/internet; motoryzacja; reklama, marketing, wizerunek itp.). Ponadto, powinien uzupełnić również obowiązkowe pola nazwy i krótkiego opisu, a opcjonalnie wprowadzić także słowa kluczowe i dłuższy opis grupy; może też dodać jej logo. Podobne kroki konieczne są przy zakładaniu grupy o charakterze forum, ale już bez konieczności podawania rodzaju grupy.

Poprzez rozbudowane ustawienia dotyczące prywatności, twórca grupy określa, kto może do niej należeć – czy dołączenie dostępne jest dla każdego użytkownika serwisu, czy też możliwe jest wyłącznie po zaakceptowaniu przez administratora grupy. Co więcej, można również wybrać ustawienie, które pozwala na dołączenie do grupy dopiero po otrzymaniu zaproszenia od jej moderatora. Twórca grupy decyduje również, kto będzie mógł dodawać nowe wpisy – wszyscy użytkownicy grupy czy też wyłącznie jej moderatorzy. Treści dodawane przez dyskutantów mogą być publiczne lub dostępne tylko dla zamkniętego grona – pozwala to na budowanie wizerunku elitarności w oparciu o dostęp do jakościowych treści publikowanych przez ekspertów w danym temacie. Również tworzenie spotkań dla grupy może być zarezerwowane wyłącznie dla jej moderatorów lub udostępnione dla wszystkich członków grupy.

Ważne jest, że w przypadku grup widoczni są jej członkowie – dzięki temu można skontaktować się za pośrednictwem prywatnych wiadomości z osobami, które dołączyły do wybranej grupy. Należy jednak pamiętać, że w przypadku grupy otwartej jej członkowie widoczni są dla wszystkich użytkowników serwisu; w przypadku grupy zamkniętej, ich lista dostępna jest tylko dla innych członków tej grupy.

Wśród grup pojawiają się również takie, które zrzeszają studentów, absolwentów i sympatyków szkół wyższych – są one jednak raczej mało popularne i zawierają przede wszystkim wypowiedzi o charakterze spamerskim (m.in. zaproszenia na szkolenia, warsztaty

38

itp.). Jedną z najbardziej popularnych (ze względu na liczbę członków) grup powstałych wokół szkoły wyższej jest grupa Uniwersytet Łódzki, zrzeszająca ponad 18 tys. osób (http://www.goldenline.pl/mikroblog/ul). Pomimo tego, że link do tej grupy znajduje się na oficjalnej stronie Uniwersytetu Łódzkiego, a jej twórca jest dyrektorem Centrum Promocji UŁ, nie wydaje się, aby grupa ta stanowiła faktycznie istotne narzędzie promocyjne uczelni. Jej członkowie zamieszczają wpisy bardzo rzadko – jeden-dwa razy w miesiącu i zwykle mają one charakter spamerski: reklamy blogów, szkoleń czy różnego rodzaju usług. Administrator grupy nie jest aktywny na forum – nie dodaje nowych wpisów, zachęcających do wypowiedzi czy angażujących czynnie użytkowników grupy. Tym samym, większość z nich pozostaje pasywnymi obserwatorami, tymczasem przy takiej skali członków grupy należałoby wprowadzić w życie działania interesujące dla nich, zachęcające ich do interakcji, dzielenia się swoimi przemyśleniami, uwagami na temat uczelni, wspomnieniami etc.

39

Struktura strony profilowej w serwisie GoldenLine.pl. Od góry:

→ zdjęcie profilowe, imię i nazwisko, specjalizacja zawodowa, lokalizacja, branże (maksymalnie trzy wybory z zaproponowanej odgórnie listy), opis podsumowujący doświadczenie zawodowe

→ sekcja z doświadczeniem i referencjami

→ sekcja z informacjami o edukacji użytkownika

Poniżej sekcji edukacyjnej znajduje się lista grup, do których użytkownik zapisał się i został przyjęty (automatycznie bądź przez administratora).

40

Profil jednej ze studentek Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Afiliacja uczelniana wyrażona jest w sekcji edukacja i dodatkowo przynależnością do grupy/oficjalnego profilu. Tak jak w przypadku Facebooka, informacje o edukacji nie muszą pokrywać się z przystąpieniem do grup (użytkownicy rzadko odczuwają potrzebę takiej przynależności). Natomiast w przeciwieństwie do Facebooka, podanie nazwy uczelni wraz kierunkiem i latami nauki jest w GoldenLine powszechną normą. Wynika to między innymi z przyjętego przez twórców serwisu szablonu CV jako podstawowej jednostki organizującej budowę profilu użytkownika i funkcjonalności serwisu.

Podsumowując, internauci stosunkowo chętnie podają swoją afiliację w serwisie społecznościowym o charakterze profesjonalnym – wpływa to na budowany przez nich wizerunek oraz pomaga potencjalnym pracodawcom ocenić poziom ich wykształcenia. Osoby te znacznie mniej chętnie dołączają do grup zrzeszających studentów i absolwentów

41

uczelni wyższych, a ich aktywność w obrębie tego typu grup jest niemal znikoma. Bez wątpienia, wynika to z faktu, iż uczestnictwo w dyskusjach nie przynosi im tam wymiernych korzyści. Nie są oni w żaden sposób nagradzani za występowanie z pozycji autorytetu w osobie absolwenta uczelni, nie są zapraszani do dzielenia się swoim doświadczeniem i w żaden sposób za to „punktowani”. Planując aktywność szkoły wyższej za pośrednictwem takich grup, należy precyzyjnie zaplanować włączanie tych osób w dyskusje – najistotniejsze może okazać się zrozumienie, jakiego rodzaju korzyści przekonałyby ich do aktywnego udziału w dyskusjach i ich inicjowaniu w obrębie grupy. Niewykluczone, że dla części osób samą nagrodą byłoby postrzeganie ich przez studentów jako autorytetów, innych zaś należy jednak zachęcić bardziej wymiernymi korzyściami, np. w postaci zniżek na studia podyplomowe czy nagradzaniem ich gadżetami uczelni. Niestety, żadna z polskich szkół wyższych obecna na GL nie prowadzi tego typu bardziej angażujących działań, trudno zatem wskazać rozwiązania, które gwarantują powodzenie. Bez wątpienia jednak nie można zakładać, że użytkownicy samoistnie zaczną zakładać w obrębie grupy dyskusyjnej nowe wątki i aktywnie w nich uczestniczyć. Takie działania z całą pewnością muszą być animowane przez uczelnię – szczególnie na samym początku prowadzenia grupy. Niewykluczone, że po pewnym czasie z uczestników forum samodzielnie wyewoluują liderzy opinii, a więc osoby, których zdanie jest szczególnie poważane przez innych użytkowników i którzy zakładają wątki cieszące się powodzeniem wśród reszty osób. Jest to sytuacja idealna, wymagająca jednak czasu i początkowego nakładu pracy po stronie delegowanej osoby ze strony uczelni.

2.4.5 LinkedIn

Serwis LinkedIn istnieje od 2003 roku37, zaś jego polska wersja dostępna jest od pierwszej połowy 2012 roku38. Jest to jeden z najpopularniejszych na świecie serwisów społecznościowych o charakterze profesjonalnym, którego użytkownicy poszukują pracy, rekrutują pracowników lub budują swoją sieć kontaktów, które mogą być im przydatne w dalszej karierze. LinkedIn dostępny jest obecnie w siedemnastu wersjach językowych. Serwis posiada również swoją aplikację na urządzenia mobilne, udostępnia również swoje API, pozwalające m.in. na weryfikację profilu użytkownika w innych serwisach bez konieczności zakładania nowego konta przez internauty – nie jest to jednak rozwiązanie wykorzystywane przez wiele innych polskich stron.39

Podobnie, jak GoldenLine, również LinkedIn pozwala swoim użytkownikom na tworzenie CV – jest ono dostępne dla innych osób zarówno bezpośrednio z poziomu strony internetowej, jak i do pobrania na komputer. Składają się na nie:

imię i nazwisko, podsumowanie doświadczenia zawodowego,

37 http://www.linkedin.com/about-us 38 http://pl.wikipedia.org/wiki/LinkedIn 39 https://developer.linkedin.com/apis

42

aktualne i poprzednie miejsca pracy, wykształcenie – ukończone szkoły, znajomość języków obcych, zainteresowania, dane kontaktowe, stan cywilny, data urodzenia.

W zależności od preferencji użytkownicy LinkedIn mogą ukryć swoje dane zupełnie, mogą zdecydować się na częściową anonimizację (pozostawiając wgląd w zajmowane przez siebie stanowisko oraz branżę, w której są zatrudnieni) lub też udostępnić wszystkie podane przez siebie informacje. W przypadku wybrania dwóch pierwszych opcji, nie mają oni wglądu w dane dotyczące osób, które odwiedzają ich profil. Informacje te dostępne są tylko dla osób, które udostępniają swoje dane innym lub korzystają z płatnej wersji konta.

Aby móc uzyskać dostęp do danych podawanych w profilu przez użytkowników serwisu, należy odwiedzić profil wybranej osoby, gdzie – w zależności od ustawień jej konta – pozyskamy podstawowe informacje na jej temat.

Użytkownicy LinkedIn mogą wysyłać zaproszenia do znajomości wybranym przez siebie osobom, wskazując na łączące ich relacje. Mogą wybrać spośród kilku opcji:

współpracownik znajomy ze szkoły współpracowaliśmy kiedyś znajomy inny

Dzięki budowaniu rozległej sieci kontaktów, użytkownicy LinkedIn mogą mieć dostęp do znajomych swoich znajomych, a także osób, które są od nich jeszcze bardziej oddalone, co nie znaczy, że zupełnie niedostępne (kontakty drugiego i trzeciego stopnia, z którymi można nawiązać relację poprzez wspólnych znajomych i ich rekomendacje).

Ponadto, każdy użytkownik serwisu może zarekomendować wybraną przez siebie osobę, wystawiając jej referencje wewnątrz systemu (są one publikowane w profilu użytkownika po jego akceptacji). Dodatkowo, LinkedIn zachęca swoich użytkowników do wskazywania, jakie umiejętności posiadają ich znajomi (są one wybierane z list przygotowanych przez serwis, np. copywriting, project management itd.) – dzięki temu w profilu użytkownika pojawiają się również informacje o jego kompetencjach i umiejętnościach, dostrzeganych przez jego współpracowników czy przełożonych. Użytkownicy poszukujący pracy w wybranych firmach, mogą dołączyć do grona ich obserwatorów, dzięki czemu w przypadku pojawienia się ogłoszenia o wakacie w przedsiębiorstwie, będą oni poinformowani o tym na bieżąco.

Serwis wykorzystywany jest także przez osoby poszukujące pracowników - mogą one publikować ogłoszenia o pracy, przeglądać profile użytkowników pod kątem poszukiwanych cech oraz doświadczenia zawodowego, a także kontaktować się z wybranymi kandydatami.

43

W tym celu pracodawcy mogą skorzystać z możliwości wysyłania wiadomości wewnątrz serwisu (funkcjonalność ta jednak jest mocno limitowana – wiąże się to z ograniczaniem spamu wysyłanego do użytkowników, a także z chęcią monetyzacji serwisu) lub poprosić wspólnych znajomych o przedstawienie wybranej osobie.

Dodatkowo, LinkedIn posiada własną funkcjonalność mikroblogową, pozwalającą użytkownikom na publikację krótkich statusów, linków do interesujących ich artykułów i innych materiałów, którymi chcą się podzielić ze swoją siecią.

LinkedIn umożliwia również zakładanie grup tematycznych – zazwyczaj są one skoncentrowane wokół określonej branży lub wybranej dziedziny wiedzy. Istnieją jednak także grupy tworzone wokół szkół wyższych, jak np. Absolwenci – Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie40 czy Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu41.

Nie są one jednak zbyt aktywne, ich członkowie w głównej mierze poprzestają na dołączenia do wybranej grupy, nie prowadzą jednak w ich obrębie dyskusji czy wymiany doświadczeń. Tego typu grupy nie są również zbyt popularne - liczą zwykle poniżej członków, podczas gdy - dla porównania - grupa skupiająca osoby zainteresowane tematyką Social Media Marketingu zrzesza ponad pół miliona użytkowników, prowadzących ożywione dyskusje i dzielących się ze sobą linkami.42

40 http://www.linkedin.com/groups?home=&gid=1234387&trk=anet_ug_hm 41 http://www.linkedin.com/groups/Uniwersytet-Ekonomiczny-we-Wroc%C5%82awiu-4383159?gid=4383159&mostPopular=&trk=tyah 42 Grupa „Social Media Marketing” w serwisie LinkedIn http://www.linkedin.com/groups/Social-Media-Marketing-66325?gid=66325&mostPopular=&trk=tyah

44

Struktura strony profilowej w serwisie LinkedIn. Od góry:

→ Nagłówek profilu ze zdjęciem, obecnym stanowiskiem i miejscem pracy, lokalizacją, poprzednim miejscem pracy, ukończoną uczelnią i liczbą kontaktów. Sekcja edukacyjna z pełnymi informacjami o ukończonych uczelniach znajduje się na samym dole profilu.

→ Boks z ostatnią aktywnością podejmowaną w serwisie.

→Miejsce na krótkie podsumowanie zawodowe.

→ Sekcja z doświadczeniem zawodowym.

Poniżej ulokowana jest sekcja ze znajomością języków obcych, dalej sekcja z umiejętnościami i wiedzą ekspercką i dopiero dalej, na samym dole strony sekcja z informacjami o edukacji.

45

2.4.6 Porównanie GoldenLine i LinkedIn

Zarówno GoldenLine, jak i LinkedIn mają wspierać pracodawców w poszukiwaniu przyszłych pracowników oraz osoby poszukujące pracy w odnalezieniu najciekawszych ofert. Oba serwisy pomagają również zawierać znajomości o charakterze biznesowym, które mogą w przyszłości zaprocentować współpracą. Tak polski, jak i międzynarodowy serwis, udostępnia aplikację mobilną, pozwalającą na szybkie korzystanie ze strony. GoldenLine atrakcyjne jest przede wszystkim dla osób, które działają na rynku lokalnym i zależy im na pozyskiwaniu kontaktów na terenie Polski. Jednak w przypadku osób, które pracują w międzynarodowym środowisku, znacznie bardziej wartościowe może okazać się korzystanie z LinkedIn.

Obie strony oferują podobne funkcje, których podstawową rolą jest możliwość przygotowania swojego profilu pod kątem kontaktów biznesowych. Tak GoldenLine, jak i LinkedIn pozwalają na uczestnictwo w dyskusjach i pozyskiwanie wiedzy od autorytetów w danych dziedzinach.

W kontekście pozyskiwania informacji na temat losów zawodowych absolwentów szkół wyższych, serwisy o charakterze profesjonalnym wydają się być bardziej przydatne od stron o charakterze towarzyskim. Jednak tak GL, jak i LI nie pozwalają na automatyczny dostęp do tego typu danych – pozyskanie informacji o wybranej grupie użytkowników, wymaga odwiedzenia ich profili. Warto również zwrócić uwagę na kwestie prawne tej aktywności. W przypadku GoldenLine.pl, dane umieszczane w profilach przez jego użytkowników są określone na mocy regulaminu jako jawne i możliwe do zindeksowania przez wyszukiwarki (chyba, że użytkownik wybrał bardziej rygorystyczne ustawienia prywatności). Punkt dziewiąty regulaminu serwisu GoldenLine.pl głosi:

„GoldenLine.pl ma charakter zasadniczo otwarty - podawane przez Użytkownika dane są informacjami jawnymi, podawanymi do wiadomości publicznej w Profilu Użytkownika. W szczególności są one dostępne dla osób korzystających z sieci internet oraz mogą być indeksowane przez wyszukiwarki.”43

Administratorzy serwisu wskazują jednocześnie, że dane publikowane przez użytkowników powinny być używane jedynie do celów osobistych bądź rekrutacji oraz przez sam serwis, w sposób pozwalający na jego działanie. Precyzują to następujące punkty regulaminu:

„§ 23: Dane, materiały lub wypowiedzi Użytkownika mogą być przetwarzane przez GoldenLine lub innych Użytkowników na potrzeby prowadzonej rekrutacji.”

„§ 41: Użytkownik poprzez umieszczenie danych, wizerunku, materiałów lub wypowiedzi w GoldenLine.pl wyraża zgodę na wykorzystywanie ich przez innych Użytkowników w zakresie ich osobistego użytku oraz na potrzeby prowadzonych w GoldenLine.pl kampanii rekrutacyjnych oraz promocyjnych.”44

Natomiast administratorzy serwisu LinkedIn zastrzegają: 43 http://www.goldenline.pl/regulamin 44 http://www.goldenline.pl/regulamin

46

„LinkedIn traktuje ochronę prywatności swoich Użytkowników bardzo poważnie. Nie sprzedajemy, wynajmujemy, ani w żaden inny sposób nie dostarczamy identyfikujących informacji osobowych stronom trzecim, za wyjątkiem przypadków podanych w niniejszych zasadach. […] LinkedIn oferuje funkcję “profil publiczny”, która pozwala użytkownikom publikować części swoich profili w LinkedIn w publicznej sieci internetowej. Ten profil publiczny zostanie przeszukany i wyświetli się w przeglądarkach, gdy ktoś będzie wyszukiwał go po nazwisku. Użytkownik może zrezygnować z tej funkcji edytując ustawienia swojego konta, jednak LinkedIn nie gwarantuje częstotliwości, z jaką przeglądarki stron trzecich aktualizują swoją pamięć podręczną, która może zawierać informacje podane w profilu publicznym.45

Oznacza to, że dane widoczne w profilach publicznych, możliwych do zobaczenia przez użytkowników niezalogowanych w serwisie, są dodawane na własną odpowiedzialność. Potencjalne wykorzystanie danych osobowych użytkowników GoldenLine.pl i LinkedIn dla celów zbierania informacji o losach absolwentów zgodnie z obowiązującą w Polsce ustawą o ochronie danych osobowych, wymaga osobnej analizy prawnej, a być może również kontaktu z administratorami wymienionych serwisów.

W przypadku chęci prowadzenia działań promocyjnych bezpośrednio w obrębie serwisu społecznościowego o charakterze profesjonalnym, bez wątpienia zdecydowanie bardziej korzystne jest wybranie GoldenLine. Polscy internauci przyzwyczajeni są do korzystania z tego serwisu także w celu dyskutowania w obrębie grup dyskusyjnych – wiąże się to również ze specyfiką języka: pomimo obecności polskiej wersji językowej LinkedIn, nadal raczej dominującym w nim językiem jest angielski. Globalność serwisu może więc stanowić przeszkodę i zniechęcać użytkowników do brania udziału w swobodnych dyskusjach na inicjowane tematy czy wręcz samodzielnego zakładania nowych wątków. Temu zdecydowanie bardziej sprzyja ojczysty GoldenLine.

2.5. Źródła informacji, techniki gromadzenia i metody ich analizy

a) Dane statystyczne i opracowania danych (źródła):

Megapanel PBI/Gemius Sotrender CBOS Interaktywnie.com IAB Polska Socialbakers Alexa World Internet Project Poland

45 http://pl.linkedin.com/static?key=privacy_policy&trk=hb_ft_priv

47

Dane statystyczne podawane przez serwisy społecznościowe: Facebook, NK, Goldenline, LinkedIn

b) Raporty, prognozy, analizy i opinie eksperckie (Interaktywnie.com, Związek Pracodawców Branży Internetowej IAB Polska)

c) Dostępne badaczom profile przypadkowo wybranych, anonimowych osób, pochodzące z serwisów Facebook, Nk.pl, GoldenLine, LinkedIn,

d) Analiza profili, grup i zawartości wybranych stron uczelni wyższych w serwisach Facebook, nk.pl, GoldenLine.pl i LinkedIn (Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach, Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, Uniwersytet Jagielloński, Uniwersytet Śląski, Uniwersytet Wrocławski).

e) Regulaminy i polityki prywatności analizowanych serwisów społecznościowych.

Dane osobowe osób, których aktywność i sposób autoprezentacji były obserwowane na potrzeby niniejszej analizy, zostały usunięte z ilustracji i nie są wzmiankowane w omówieniu. Wyjątkiem są treści zawarte w przykładach zaczerpniętych z profili autorów raportu, którzy zgadzają się na taki sposób ich jawnego wykorzystania.

2.6. Podsumowanie zidentyfikowanych oraz opisanych doświadczeń i rozwiązań

#1 Dominacja Facebooka. Bez wątpienia, serwisem, który bez obecnie dyktuje trendy w kategorii serwisów społecznościowych jest Facebook. Zachowania, do których przyzwyczaja swoich użytkowników, są potem przenoszone na inne strony internetowe, stają się pewnego rodzaju standardem internetowym. Wystarczy tu odwołać się do przykładu “lubienia” wpisów, zdjęć czy komentarzy, powtarzanego obecnie przez większość serwisów internetowych, a wprowadzonego właśnie przez Facebooka. Facebook jest serwisem dominującym również ze względu na jego integrację z wieloma innymi zewnętrznymi stronami. Oznacza to także konieczność prowadzenia w nim działań marketingowych przez firmy i instytucje.

#2 Unifikacja norm i rozwiązań użytecznościowych. Pewnego rodzaju zachowania w obrębie serwisów społecznościowych są wspólne dla wszystkich tego rodzaju stron, a ich użytkownicy wspólnie uczą się określonych sposobów interakcji i korzystają z podobnych rozwiązań funkcjonalnych. Są to przede wszystkim: tworzenie profilu, tworzenie list znajomych (“dodawanie się”), wysyłanie wiadomości prywatnych, publiczne komentowanie aktywności innych użytkowników czy wreszcie – pozornie bierne – podglądanie zachowań znajomych, dodawanych przez nich zdjęć, ustawianych statusów czy publikowanych linków. Użytkownicy są przyzwyczajeni do określonych norm zachowań w świecie serwisów społecznościowych, stąd też wiele osób po zalogowaniu się do nowego serwisu może szybko przyswoić sobie sposób jego działania i funkcjonalności – szczególnie, jeśli stosowane w nim

48

rozwiązania nawiązują do tych, które znane są internautom z serwisów, z których mieli już okazję wielokrotnie korzystać.

#3 Mobilność jest standardem i koniecznością. W związku z coraz powszechniejszym korzystaniem z internetu za pomocą urządzeń mobilnych, serwisy zmuszone są nie tylko posiadać wersje mobilne swoich stron, ale również udostępniać dedykowane aplikacje mobilne. Pozwalają one na sprawniejszą komunikację między użytkownikami, a także na szybkie dodawanie fotografii do serwisu – jak już wspominaliśmy, dla wielu użytkowników jest to jednym z priorytetów. Aplikacje mobilne znacznie ułatwiają użytkownikom budowanie pożądanego wizerunku, a także na skrótowe przekazywanie informacji innym użytkownikom. To między innymi dzięki uruchomieniu aplikacji mobilnej, w latach 2010 – 2011, Facebook mógł osiągnąć daleko idącą przewagę nad naszą-klasą wśród użytkowników serwisów społecznościowych w Polsce.

#4 Wizualność komunikacji. W serwisach społecznościowych o charakterze ogólnym (Facebook, nk.pl) coraz bardziej powszechna i znormatyzowana jest komunikacja w oparciu o filmy i fotografie – zarówno oryginalnie tworzone przez użytkowników, jak i dodawane pod postacią linków do treści opublikowanych już na innych stronach. Dla odmiany, w serwisach o charakterze profesjonalnym (GoldenLine, LinkedIn), użytkownicy wciąż mają do dyspozycji jedynie zdjęcie profilowe – zazwyczaj bardziej rygorystyczne formalnie i przypominające fotografie legitymacyjne. Rozwój komunikacji w serwisach profesjonalnych może jednak również przechylić się w stronę wizualności.

#5 Brak możliwości instytucjonalnego pozyskania danych o absolwentach. Przeanalizowane przez nas serwisy nie dają możliwości zautomatyzowanego procesu pozyskiwania i przetwarzania informacji na temat losów absolwentów szkół wyższych na potrzeby instytucji. Pozyskanie tego typu danych, każdorazowo wymaga odwiedzenia profilu wybranego użytkownika i ich manualnego pobrania. Nie jest to trudne w przypadku prześledzenia losów zawodowych swoich znajomych przez osobę prywatną, ale praktycznie niewykonalne przez szkołę.

#6 Logowanie za pomocą konta FB do innych serwisów. Poprzez popularność Facebooka i udostępnianie przez serwis bezpłatnego API, twórcy innych stron często decydują się na udostępnienie opcji logowania poprzez już założone konto na FB. Bez wątpienia, plusem takiego rozwiązania jest obniżenie progu wejścia do serwisu – nierzadko internauci zniechęcają się do serwisów, w których zmuszani są do zakładania nowego konta. Należy jednak pamiętać o minusie – wykorzystanie takiego rozwiązania „skazuje” twórców serwisu na korzystanie z zewnętrznego API, które w każdej chwili może zostać zmienione lub wręcz przestanie działać. Często oznacza to również brak dostępu do pewnych danych, zamieszczanych przez użytkowników już bezpośrednio na FB. Sytuacja taka wiąże się również z ryzykiem związanym ze starzeniem się pewnych serwisów i przemijaniem na nie mody – niewykluczone, że w przeciągu najbliższych miesięcy FB zostanie zdeklasowany przez inną stronę i udostępnianie opcji logowania za pomocą konta FB zacznie być postrzegane jako przestarzałe rozwiązanie.

49

2.7. Ograniczenia (źródła i możliwe typy błędów, ich znaczenie dla wnioskowania i sformułowanych rekomendacji)

W przypadku serwisów społecznościowych, największym problemem podczas stawiania rekomendacji jest płynność technologiczna. Struktura serwisów społecznościowych z założenia jest dynamiczna. Częstym zmianom ulegają elementy wyglądu, dodawane są bądź usuwane kolejne funkcjonalności, zmieniają się także polityki prywatności. W każdej chwili mogą pojawić się nowe rozwiązania i nowe typy serwisów. Standardy obowiązujące w pierwszym kwartale 2013 mogą przestać dominować w ciągu zaledwie kilku miesięcy – środowisko społeczne internetu charakteryzuje się dużą zmiennością i szybką adaptacją nowych trendów wśród użytkowników. Najlepiej świadczą o tym przykłady stron, które jeszcze kilka lat temu święciły niepodzielnie triumfy, a dziś korzysta z nich zaledwie garstka oddanych fanów – jak np. MySpace czy polskie Grono, które niedawno zupełnie zmieniło profil swojej działalności, z serwisu społecznościowego przekształcając się w hosting plików.

Dodatkowym problemem są kwestie prawne, dotyczące ochrony danych osobowych w serwisach społecznościowych o charakterze profesjonalnym (a więc tych, które stanowią dalece bardziej szczegółowe bazy danych o edukacji i statusie zawodowym użytkowników), wymagające specjalistycznej ekspertyzy prawniczej.

50

3. Rekomendacje i zalecenia (sugestie)

W przypadku przygotowywania nowego serwisu społecznościowego, należy opierać się o sprawdzone rozwiązania i oferować użytkownikom funkcje, które znają już z innych stron internetowych. Obecnie, standardy dyktowane są przez Facebooka i to jego działania najczęściej motywują twórców innych serwisów – trudno przewidzieć, kiedy sytuacja ta ulegnie zmianie.

Serwis społecznościowy, bez względu na swój charakter, powinien oferować użytkownikom pewne rozpoznawalne dla nich funkcje i aktywności – są to przede wszystkim:

tworzenie profilu, możliwość uzupełniania informacji profilowych, możliwość dodawania zdjęć, możliwość wchodzenia w interakcje z innymi użytkownikami, możliwość dołączenia do różnego rodzaju grup, możliwość decydowania o poziomie prywatności konta.

Użytkownicy powinni widzieć dla siebie jasne korzyści z dołączenia do nowego serwisu – założenie kolejnego konta i tworzenie dodatkowego profilu powinno zatem być dla nich atrakcyjne: bądź ze względu na innych użytkowników serwisu (jeśli znajdują się tam już ich znajomi lub osoby, które chcą poznać, są większe szanse na ich zaangażowanie w życie nowej strony), bądź ze względu na treści oferowane przez samą stronę.

Ponadto:

Niezależnie od potencjalnych planów uruchomienia nowego serwisu, uczelnie powinny prowadzić komunikację ze swymi potencjalnymi, obecnymi oraz byłymi studentami w aktualnie dominujących serwisach społecznościowych.

Status danych osobowych publikowanych w serwisach profesjonalnych pod kątem ich przetwarzania przez uczelnie wyższe wymaga osobnej analizy prawnej.

51

4. Bibliografia

A ty komu ufasz? - Marka w serwisach społecznościowych, Raport IAB Polska 4.06.2012 http://www.iabpolska.pl/index.php?mnu=47&id=406

M. Bernstein, E. Bakshy, M. Burke, B. Karrer, Quantifying the Invisible Audience in Social Networks, Stanford University 2013 http://hci.stanford.edu/publications/2013/invisibleaudience/invisibleaudience.pdf

J. Good, How many photos have ever been taken?, 1000Memories Blog 15.09.2011 http://blog.1000memories.com/94-number-of-photos-ever-taken-digital-and-analog-in-shoebox

B. Hogan, The Presentation of Self in the Age of Social Media: Distinguishing Performances and Exhibitions Online, Bulletin of Science, Technology & Society 2010, nr 30(6), s. 377–386.

B. Jaskowska, E-biznes od kuchni: nasza-klasa.pl, Internet Standard 10.02.2010 http://www.internetstandard.pl/news/355687_3/Ebiznes.od.kuchni.naszaklasapl.html

E. Kulczycki, Raport: Uczelnie wyższe w mediach społecznościowych, 09.02.2012 http://ekulczycki.pl/teoria_komunikacji/social_media/

Klasomaniacy - popularność serwisu Nasza-klasa.pl, gemiusAudience 12.05.2008 http://www.audience.gemius.pl/pages/display/nasza-klasa

J. Roszkowski, Statystyki intensywności korzystania z Facebooka w Polsce i na świecie, Social Media Marketing w Praktyce 29.11.2012, http://jarekroszkowski.pl/statystyki-intensywnosci-korzystania-z-facebooka-w-polsce-i-na-swiecie/

Korzystanie z internetu, Komunikat z badań CBOS, czerwiec 2012 http://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2012/K_081_12.PDF

Media społecznościowe, Raport Interaktywnie.com 25.07.2012: http://interaktywnie.com/biznes/artykuly/raporty-interaktywnie-com/raport-interaktywnie-com-media-spolecznosciowe-23886

Media społecznościowe, Raport Interaktywnie.com 20.07.2011 http://interaktywnie.com/biznes/artykuly/raporty-interaktywnie-com/raport-interaktywnie-com-media-spolecznosciowe-20935

Polski internet 2012 i prognoza na 2013, Raport Interaktywnie.com 28.02.2013: http://interaktywnie.com/biznes/artykuly/raporty-interaktywnie-com/raport-interaktywnie-com-polski-internet-2012-i-prognoza-na-2013-245650

M. Smaga, T. Bonek, Jak skutecznie wypromować się w mediach społecznościowych?, Interaktywnie.com 12.12.2012 http://interaktywnie.com/biznes/artykuly/raporty-interaktywnie-com/jak-skutecznie-wypromowac-sie-w-mediach-spolecznosciowych-245103

52

A. Szulc, Polski Facebook w 2012 roku, Sotrender 31.01.2013 http://blog.sotrender.com/pl/2013/01/polski-facebook-w-2012-roku-sotrender-podsumowuje-czesc-2/

A. Szulc, Treści na Polskim Facebooku w 2012 roku, Sotrender 1.02.2013 http://blog.sotrender.com/pl/2013/02/tresci-na-polskim-facebooku-w-2012-roku-sotrender-podsumowuje-czesc-3/

G. Ułan, Dlaczego GG, NK i polskie portale przegrały z Facebookiem?, Antyweb 15.06.2012 http://antyweb.pl/dlaczego-gg-nk-i-polskie-portale-przegraly-z-facebookiem/

World Internet Project Poland 2012, http://bi.gazeta.pl/im/4/13387/m13387904,WORLD-IINTERNET-PROJECT-2012-RAPORT-WERSJA-POLSKA.pdf

J. Zając, Polski Facebook w 2012 roku, Sotrender 30.01.2013 http://blog.sotrender.com/pl/2013/01/polski-facebook-w-2012-r-podsumowanie-roku/

Wszystkie strony internetowe były dostępne online 12.04.2013.

O autorach

53

Marcin Drabek: kulturoznawca, badacz społeczny i marketingowy; zajmuje się brandingiem, kulturą wizualną oraz mediami. Współpracował z agencjami badawczymi takimi jak: Pentor Research International, PMR Research, Idealisti s.r.o. Obecnie pracuje w Fundacji Nowoczesna Polska, gdzie koordynuje badania kompetencji medialnych i informacyjnych Polaków. Kontakt: emdrabek@gmail.com, +48 505 809 476.

Marta Klimowicz: autorka pracy doktorskiej poświęconej badaniom polskiego internetu; specjalizuje się w tematyce społeczności sieciowych. Obecnie rozwija serwis społecznościowy dla młodych kobiet vinted.pl. Kontakt: marta.klimowicz@gmail.com, +48 667 831 238.