Scenariusze lekcji wychowawczych i WOS

40
Edukacja GLOBALNA Scenariusze lekcji wychowawczych i WOS GIMNAZJUM

Transcript of Scenariusze lekcji wychowawczych i WOS

Page 1: Scenariusze lekcji wychowawczych i WOS

Edukacja globalnaScenariusze lekcji wychowawczych i WOSGimnazjum

Edukacja_globalna_broszuraGIM_calosc.indb 1 2015-10-22 18:19:42

Page 2: Scenariusze lekcji wychowawczych i WOS

Dominika Kulczyk, prezes Kulczyk Foundation, dociera do najdalszych zakątków świata, by nieść pomoc ludziom, którzy żyją w tragicznych warunkach.

Partner Strategiczny: Partner Logistyczny: Partnerzy Technologiczni:

Edukacja_globalna_broszuraGIM_strI_6.indd 2 2015-10-28 12:45:51

Page 3: Scenariusze lekcji wychowawczych i WOS

Współczesny świat jest na wyciągnięcie ręki. Dziś ani odległość, ani odmienność kulturowa nie stanowią bariery nie do pokonania. Dlatego łatwiej dostrzec problemy różnych społeczności. nie powinniśmy być na nie obojętni.

Kształtowanie wśród dzieci i młodzieży postawy wrażliwości na krzywdę drugiego człowieka to ważne zadanie, które mają do spełnienia dorośli. to oni dzięki dyskusjom, rozmowom i przykładowi uczą młode pokolenie otwartości na innych. nasze dzieci mają ogromne szczęście, że mogą spokojnie się uczyć w przyjaznych szkołach wykorzystujących nowoczesne źródła edukacji. Zestawienie problemów człowieka żyjącego w dostatnim świecie z problemami człowieka walczącego o przetrwanie pokazuje, jak bardzo wyolbrzymiamy własne lęki.

mam nadzieję, że wspólnie, dzięki merytorycznej wartości materiałów, które kieruję do Państwa, uda się nam rozbudzić i zaszczepić wśród uczniów ideę pomagania słabszym i odpowiedzialności za nich. młodzież na pewno wiele wyniesie z tej cennej lekcji empatii. Zachęcam serdecznie do udziału w konkursie z nagrodami dla szkół i uczniów. nagranie fi lmu konkursowego da młodym ludziom sposobność pokazania, co naprawdę oznacza dla nich pomaganie potrzebującym.

Patronat Honorowy:Partnerzy:

Patronat merytoryczny: Partnerzy Edukacyjni:

Wydział Studiów Edukacyjnych

Edukacja_globalna_broszuraGIM_calosc.indb 1 2015-10-22 18:19:55

Page 4: Scenariusze lekcji wychowawczych i WOS

2 Edukacja globalna Efektu Domina

Przewodnik dla nauczyciela

Dominika Kulczyk, twórczyni Efektu Domina, pomaga dzieciom na całym świecie.

Edukacja_globalna_broszuraGIM_calosc.indb 2 2015-10-22 18:19:58

Page 5: Scenariusze lekcji wychowawczych i WOS

Kulczyk Foundation 3

Edukacja globalna to działania edukacyjne i informacyjne, które zwiększają świadomość istnienia zjawisk i współzależności łączących ludzi

na całym świecie. Jej celem jest przygotowanie odbiorcy, by mógł stawić czoła wyzwaniom dotyczącym całej ludzkości. Z myślą o kształtowaniu aktywnych postaw w polskim społeczeństwie opracowaliśmy dla Państwa scenariusze lekcji wychowawczych oraz lekcji WOS przeznaczone dla uczniów szkoły podstawowej i gimnazjum. Niektóre propozycje można też realizować podczas lekcji języka polskiego, historii i społeczeństwa, zajęć informatycznych, etyki, w ramach bloku międzyprzedmiotowego lub zajęć dodatkowych.

Jak powstała EdukacJa globalna EfEktu domina?

Scenariusze przygotowano na kanwie reportaży Efekt Domina, seria II, wyprodukowanych na zlecenie Kulczyk Foundation przez TVN, emitowanych wiosną 2015 r. Materiał ten ma pobudzić uczniów i nauczycieli do refleksji nad problemami ważnymi w perspektywie jednostkowej, lokalnej, międzynarodowej i globalnej, wobec których człowiek nie może i nie powinien pozostać obojętny. Zaproponowana tematyka lekcji dotyczy różnych sytuacji życiowych osób (dzieci, młodzieży i dorosłych), które nie z własnej winy żyją w warunkach uniemożliwiających im zaspokojenie takich ważnych potrzeb życiowych, jak: potrzeba bezpieczeństwa, miłości, akceptacji, samorozwoju (także edukacji). Poznając indywidualne ludzkie historie, uczniowie nie tylko dowiadują się, jak żyją ludzie z innych obszarów kulturowych, lecz także uświadamiają sobie, jak zróżnicowane jest życie w Polsce. Mają okazję zastanowić się, w jak trudnych sytuacjach może znaleźć się człowiek i co da się wówczas dla niego zrobić.

idEa pomagania w EdukacJi globalnEJ EfEktu domina

Uczniowie poznają niełatwe losy bohaterów reportaży z cyklu Efekt Domina i szukają dodatkowych wiadomości,

W ramach edukacji globalnej zachęcamy Państwa do przeprowadzenia zajęć z uczniami na podstawie cyklu scenariuszy Edukacja globalna Efektu Domina.

Pozwólcie dziecku doświadczać po omacku, wydłużać swe korzenie, eksperymentować i drążyć, dowiadywać się i porównywać, szukać w książkach i materiałach źródłowych, zanurzać swą ciekawość w kapryśnych głębinach wiedzy, pozwólcie mu wyruszyć w podróże odkrywcze – czasem trudne – ale pozwalające znaleźć taki pokarm, jaki będzie dla niego pożyteczny.

Celestyn Freinet

Edukacja_globalna_broszuraGIM_calosc.indb 3 2015-10-22 18:20:01

Page 6: Scenariusze lekcji wychowawczych i WOS

4 Edukacja Globalna Efektu Domina

aby lepiej zrozumieć zachowania i decyzje tych ludzi. Analizują różne źródła informacji. Pod kierunkiem nauczyciela tworzą projekty mające na celu pomoc potrzebującym, a następnie próbują wcielić je w życie. Działają indywidualnie i w grupach. Starają się angażować w przedsięwzięcia również inne osoby ze swojego środowiska szkolnego, rodzinnego czy lokalnego. Uczą się pomagać i organizować mądrą pomoc. Mądrą, czyli dostosowaną do konkretnych potrzeb jednostek oraz grup. W koncepcji EDukacji GlobalnEj EfEktu Domina nie chodzi bowiem o to, by robić cokolwiek, ale żeby pogłębiać wiedzę, dyskutować, formułować cele i podejmować działania według przemyślanego planu.

Odpowiadając na potrzeby osób poznanych dzięki reportażom Efekt Domina, młodzi ludzie przekonują się, że dawanie jest cenne nie tylko dla obdarowanego, ale wzbogaca także obdarowującego. Uczniowie czerpią satysfakcję ze wspólnie zaplanowanych i realizowanych działań na rzecz drugiego człowieka. Dostrzegają, że ich aktywność rzeczywiście służy innym, jest pożyteczna i ważna. Przestają być obojętni na los bliźniego. Przyjmują postawę aktywnej odpowiedzialności i uczą się działać dla dobra innych.

rola nauczyciela

Towarzyszenie młodemu człowiekowi w drodze przez świat – zróżnicowany pod względem geograficznym, historycznym, społecznym i kulturowym, pełen różnorodnych barw, blasków i cieni – jest fascynującą przygodą każdego pedagoga. Wprowadza on uczniów w zagadnienia dotyczące przestrzegania praw dziecka, w tym prawa do pełnego i harmonijnego rozwoju (m.in. dostępu do edukacji), troski o dzieci i sprawowania nad nimi opieki (także medycznej), poszanowania godności osobistej i ochrony prawnej każdego człowieka. To odpowiedzialne zadanie w świecie, który ma różne oblicza, w którym jednostki i grupy doświadczają osamotnienia, wykluczenia, poniżenia, wrogości, fizycznego i psychicznego bólu. Wymaga wysokich kompetencji merytorycznych i metodycznych. Potrzeba tu wrażliwości i mądrości nauczyciela – przewodnika, który dostrzega problemy współczesnego świata, ukazuje je uczniom we właściwej perspektywie i pomaga je zrozumieć. Zrozumienie nie jest równoznaczne z bezkrytyczną akceptacją, lecz ma skłaniać do podejmowania działań pomocowych. Rolą nauczyciela jest wsparcie

Edukacja globalna przybliża uczniom sytuację krajów rozwijających się i pomaga im zrozumieć globalne współzależności. Skłania do refleksji nad własnym stylem życia i codziennymi wyborami, które mają wpływ na jakość życia innych ludzi.

Edukacja_globalna_broszuraGIM_strI_6.indd 4 2015-10-22 18:24:28

Page 7: Scenariusze lekcji wychowawczych i WOS

Kulczyk Foundation 5

młodego człowieka w dostrzeganiu różnych aspektów rzeczywistości i szukaniu sposobów na budowanie lepszego świata.

czym JEstEdukacJa globalna EfEktu domina?

EDuKacja globalna EFEKtu Domina to propozycja dla nauczycieli klas 4–6 szkoły podstawowej i klas 1–3 gimnazjum do wykorzystania na lekcjach wychowawczych, lekcjach wiedzy o społeczeństwie, a także w ramach bloku międzyprzedmiotowego lub zajęć dodatkowych. Materiał edukacyjny składa się z:

a) czterech scenariuszy (8 godzin lekcyjnych) przeznaczonych dla uczniów klas 4–6 szkoły podstawowej:

• Dzieciństwo w bangladeszu, • choroba dziecka – znaczenie opieki

hospicyjnej, • opieka medyczna w laosie, • Pozorne piękno malezyjskiej wody;b) czterech scenariuszy (8 godzin lekcyjnych)

przeznaczonych dla uczniów klas 1–3 gimnazjum: • człowiek w sytuacji trudnej

– o konieczności pomocy, • Sytuacja dzieci w Rumunii

– ich potrzeby i warunki życia, • Życiodajna ziemia, życiodajna edukacja

w Zambii, • Dzieciństwo w Etiopii;c) inspiracji dla nauczyciela do dalszej pracy

wychowawczej (dodatkowych pytań i zadań, które można zaproponować uczniom);

d) przydatnych linków, dzięki którym nauczyciel i uczniowie uzyskają informacje potrzebne do wykonania zadań;

e) materiałów dodatkowych do pobrania ze strony internetowej Kulczyk Foundation (www.edukacjaglobalna.com).

Każdy scenariusz został dostosowany do zrealizowania podczas dwóch jednostek lekcyjnych, lecz czas pracy nad poszczególnymi zagadnieniami można zmieniać zależnie od zainteresowań uczniów, możliwości organizacyjnych i decyzji nauczyciela. Dodatkowe materiały zawarte w pakiecie i na stronie internetowej Kulczyk Foundation pozwalają pracować nad jednym tematem dłużej niż przez dwie lekcje. Można rozwijać zaproponowane wątki i pogłębiać wiedzę uczniów, poszukiwać rozwiązań innych niż przedstawione w scenariuszach, rozpoczynać kolejne etapy działania.

człowiek w sytuacji trudnej s. 7

Sytuacja dzieci w Rumunii s. 13

Życiodajna ziemia, życiodajna edukacja w Zambii s. 19

Dzieciństwo w Etiopii s. 25

Edukacja_globalna_broszuraGIM_calosc.indb 5 2015-10-22 18:20:24

Page 8: Scenariusze lekcji wychowawczych i WOS

6 Edukacja Globalna Efektu Domina

Lepsze zrozumienie problemów współczesnego świata zachęci uczniów do zaangażowania się w działania na rzecz potrzebujących.

Nauczyciel ma sposobność zaplanowania pracy z EDukacjĄ GLobaLnĄ EfEktu Domina przez cały rok szkolny. Może realizować kolejne scenariusze w dogodnym dla siebie czasie albo wybrać z pakietu jeden lub dwa tematy jako wątki główne, nad którymi uczniowie będą pracować przez cały rok. Warto omawiać je w porozumieniu z rodzicami. Uczniowie, poruszeni tematem, mogą odczuwać potrzebę kontynuowania dyskusji w domu. Rodzice powinni być do tego przygotowani.

Struktura lekcji

Każdy scenariusz obejmuje dwie jednostki lekcyjne (w sumie 90 minut). Mogą się w nim pojawić m.in. następujące elementy: Wprowadzenie, które zachęca uczniów do podjęcia

i pogłębienia tematu lub, w przypadku lekcji drugiej, stanowi przypomnienie zagadnień omawianych na lekcji pierwszej.

Rozwinięcie, którego ważnymi elementami są: projekcja reportażu z cyklu Efekt Domina (lub jego fragmentów), praca zespołowa uczniów, tworzenie rozwiązań z wykorzystaniem różnorodnych metod i technik aktywizujących grupę i stymulujących uczniów do kreatywnych poszukiwań.

Zakończenie, które stanowi podsumowanie pracy indywidualnej i grupowej uczniów oraz zachęca ich do podjęcia dalszych działań.

Zadanie domowe – na jego wykonanie uczniowie powinni mieć odpowiednio dużo czasu. Praca domowa może odbywać się indywidualnie

lub w grupie. Nauczyciel powinien zaplanować czas na przedyskutowanie pomysłów przedstawionych przez uczniów i wybór najlepszych rozwiązań.

uruchomienie Efektu Domina to zwieńczenie działań związanych ze zgłębianym zagadnieniem. Jego istotą jest praktyczna realizacja wypracowanych przez uczniów propozycji działań mających pomóc potrzebującym.

W przygotowanej koncepcji założono, że zadanie związane z uruchomieniem Efektu Domina jest dostosowane do możliwości zorganizowania działań pomocowych przez uczniów klas 4–6 lub młodzież gimnazjalną. W scenariuszach zaproponowano zatem takie działania, jak nawiązanie przez klasę (szkołę) współpracy z wybranym domem dziecka, przygotowanie gry planszowej dla dzieci przebywających w hospicjum, napisanie i nagranie bajki dla dzieci z Zambii, przygotowanie audycji radiowej zachęcającej do pomagania. Mają one inspirować uczniów i nauczycieli do formułowania własnych pomysłów.

dr hab. kinga kuszakWydział Studiów Edukacyjnych

Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

Wygraj iPady dla całej klasy!Drukarki dla nauczycieli i szkół

Skorzystaj z gotowych filmów i scenariuszy lekcji. Zachęć klasę do udziału w konkursie!

Szczegóły na www.edukacjaglobalna.com i na ostatniej stronie publikacji.

Edukacja_globalna_broszuraGIM_strI_6.indd 6 2015-10-27 13:42:54

Page 9: Scenariusze lekcji wychowawczych i WOS

POLSKa

Kulczyk Foundation 7

Polska

chudobczyce to mała popegeerowska wieś w Wielkopolsce. Działa tam fundacja „barka”, która pomaga odnaleźć się w życiu ludziom dotkniętym wykluczeniem społecznym.

Edukacja_globalna_broszuraGIM_calosc.indb 7 2015-10-22 18:20:34

Page 10: Scenariusze lekcji wychowawczych i WOS

8 Edukacja globalna Efektu Domina

tEmat lEkcJi:

człowiek w sytuacji trudnej – o konieczności pomocy 2 jednostki lekcyjne

Scenariusz lekcji wychowawczej lub lekcji wiedzy o społeczeństwie dla klas 1–3 gimnazjumAutorzy: Kamila Słupska, Kinga Kuszak

zagadniEnia

pomoc wzajemna • problem społeczny • wykluczenie społeczne • instytucje państwowe i organizacje pozarządowe wspierające osoby będące sytuacjach trudnych • druga życiowa szansa

cElE lEkcJi

Po lekcji uczeń potrafi:• wyjaśnić pojęcie wykluczenia społecznego oraz wymienić przyczyny i konsekwencje tego zjawiska;• pozyskać informacje na temat aktualnych problemów społecznych;• wskazać instytucje państwowe i organizacje pozarządowe oferujące wsparcie osobom będącym w sytuacjach

trudnych;• wyjaśnić, czym jest pomoc wzajemna i w jakim kontekście używa się tego pojęcia;• scharakteryzować mechanizm pomocy we wspólnocie.

cElE kształcEnia i trEŚci nauczania wEdług podstawy programowEJ

• Wiedza o społeczeństwie. Cele kształcenia: I.; II.; III. Treści nauczania: 2. 1), 2), 5)

mEtody i formy pracy

analiza źródła (reportażu filmowego) • miniwykład • rozmowa • praca indywidualna • praca w grupach • mapa pojęciowa (mapa myśli) • diagram przyczynowo-skutkowy (diagram Ishikawy)

Środki dydaktycznE

reportaż filmowy: Efekt Domina, sezon II, odcinek Chudobczyce. „Plan B” • zdjęcia pobrane ze strony Kulczyk Foundation (www.edukacjaglobalna.com) • informacje odnoszące się do poruszanej tematyki samodzielnie pozyskane przez uczniów

Edukacja_globalna_broszuraGIM_calosc.indb 8 2015-10-22 18:20:35

Page 11: Scenariusze lekcji wychowawczych i WOS

POLSKa

Kulczyk Foundation 9

PRZEbiEg lEKcji 1.

wprowadzEniE

nauczyciel zapisuje na tablicy hasło: WYKlucZEniE SPoŁEcZnE (lub wiesza przygotowany wcześniej plakat z zapisanym hasłem). Prosi uczniów, by podzielili się skojarzeniami dotyczącymi tego pojęcia. Odwołuje się do przykładów znanych młodzieży z jej życia, np. „Ty nie zagrasz z nami w piłkę”, „Ty nie masz modnych ubrań”.Po krótkiej dyskusji uczniowie formułują wstępną definicję pojęcia.

rozwiniĘciE

uczniowie, podzieleni na dwa zespoły, mają wypisać na kartce przyczyny wykluczenia społecznego. Każdy zespół podczas pracy tworzy diagram Ishikawy (diagram przyczynowo-skutkowy). Zespoły przedstawiają efekty swojej pracy na forum klasy. Następuje krótka dyskusja podsumowująca.

nauczyciel proponuje obejrzenie reportażu filmowego Chudobczyce. „Plan B”. Reportaż trwa około 23 min. Jeżeli nauczycielowi brakuje czasu, by na lekcji zaprezentować cały film, może posłużyć się jego fragmentami. Podział materiału filmowego na kolejne sekwencje (wraz z czasem ich trwania) został podany w sekcji Wskazówki w dalszej części scenariusza. Nauczyciel prosi uczniów, by podczas oglądania reportażu sporządzili notatki dotyczące poniższych kwestii.• Kto i dlaczego założył Fundację Pomocy Wzajemnej „Barka”?• Jak wyglądało życie bohaterów reportażu przed zamieszkaniem w Chudobczycach?• Dlaczego znaleźli się w sytuacji wykluczenia społecznego? Co do tego doprowadziło?• Jak zmieniło się ich życie od momentu zamieszkania w Domu Wspólnoty „Barka”?• Jak opisują swoje życie bohaterowie reportażu?• Na jakie aspekty swojego życia w ośrodku „Barka” zwracają uwagę?• Na czym polega ich praca nad sobą? Jakie muszą pokonać przeszkody i ograniczenia?

nauczyciel inicjuje rozmowę, w której uczniowie odnoszą się do zagadnień przedstawionych w reportażu. Zwraca uwagę na poruszoną w materiale filmowym kwestię drugiej życiowej szansy.

zadaniE domowE

uczniowie zostają podzieleni na pięć zespołów, z których każdy w ramach pracy domowej opracowuje przydzielone przez nauczyciela zagadnienia.• Zespół 1. Bezrobocie, bezdomność i bieda w Polsce, dzieci doświadczające biedy, dane statystyczne

(dane dostępne na stronie www.mpips.gov.pl).• Zespół 2. Rola i zadania Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej w Polsce, pomoc społeczna i jej cele, formy

udzielanej pomocy, instytucje pomocy społecznej w Polsce, świadczenia społeczne (www.mpips.gov.pl).

Fundację „barka” stworzyli barbara (z lewej) i tomasz Sadowscy.

Wspólnota w chudobczycach powstała 17 lat temu na terenie opuszczonego PgR-u.

Edukacja_globalna_broszuraGIM_calosc.indb 9 2015-10-22 18:20:43

Page 12: Scenariusze lekcji wychowawczych i WOS

10 Edukacja globalna Efektu Domina

• Zespół 3. Krajowy Program Przeciwdziałania Ubóstwu i Wykluczeniu Społecznemu 2020. Nowy wymiar aktywnej integracji – cele programu w odniesieniu do dzieci i młodzieży oraz rodzin, środowisk lokalnych, seniorów (dane dostępne na stronie www.mpips.gov.pl).

• Zespół 3. Organizacje pozarządowe pomagające osobom bezdomnym w Polsce, charakterystyka wybranych organizacji (w tym Fundacji Pomocy Wzajemnej „Barka”).

• Zespół 4. Organizacje pozarządowe pomagające osobom borykającym się z problemem ubóstwa w Polsce (w tym dzieciom doświadczającym ubóstwa), charakterystyka wybranych organizacji.

• Zespół 5. Organizacje pozarządowe pomagające bezrobotnym w Polsce, charakterystyka wybranych organizacji.

PRZEbiEg lEKcji 2.

wprowadzEniE

nauczyciel w syntetycznej formie przypomina uczniom najważniejsze kwestie omówione na poprzedniej lekcji. Posiłkuje się prezentacją zdjęć ze zbiorów Kulczyk Foundation, dostępną na www.edukacjaglobalna.com.

rozwiniĘciE

uczniowie przedstawiają informacje zebrane przez zespoły w ramach pracy domowej. W ten sposób powstaje lista działań pomocowych i podmiotów pomagających osobom znajdującym się w trudnych sytuacjach. Nazwy instytucji i realizowane przez nie zadania zostają spisane i umieszczone w klasie w widocznym miejscu. Nauczyciel zwraca uwagę, że niektóre instytucje udzielają wsparcia ludziom w różnych sytuacjach, a inne koncentrują się na konkretnej grupie potrzebujących. W trakcie rozmowy nauczyciel podkreśla, że głównym celem pomagania jest zmiana na lepsze dotychczasowego życia osób potrzebujących pomocy.

nauczyciel proponuje uczniom, by spróbowali określić możliwości uruchomienia pomocy wzajemnej w ramach klasy (mechanizm pomocy we wspólnocie). Może odwołać się do formy działania określanej jako bank czasu (opartej na koncepcji wymiany usług1) z uwzględnieniem takich elementów, jak:• sytuacje, w których poszczególne osoby w klasie doświadczają trudności (np. mają zaległości w nauce z powodu

nieobecności w szkole, trudności w opanowaniu materiału nauczania, trudności związane z uczeniem się określonego przedmiotu szkolnego);

• kompetencje poszczególnych uczniów (kto w czym jest dobry);• potrzeby, jakie mają poszczególni uczniowie (kto chciałby osiągnąć lepsze wyniki w jakiejś dziedzinie);• co każdy uczeń może zaoferować swoim koleżankom i kolegom (stworzenie tabeli potrzeb i możliwości);• siła klasy jako zespołu (w czym klasa jako zespół odnosi sukcesy, jakie są mocne strony tego zespołu);• propozycje działań, które uczniowie mogą podjąć w celu zwiększenia integracji zespołu klasowego i lepszego

funkcjonowania poszczególnych osób w szkole i poza nią.

Następuje dyskusja i zebranie pomysłów. Ustalenia mogą prowadzić do:• stworzenia systemu wzajemnej pomocy funkcjonującego w ramach klasy;• zaplanowania (po określeniu zasobów zespołu klasowego) działań pomocowych na rzecz osób potrzebujących.

urucHomiEniE EfEktu domina – popcHniJmy kostkĘ w polscE

nauczyciel prosi, aby uczniowie poszukali informacji na temat osób wykluczonych mieszkających w bliskiej okolicy oraz stowarzyszeń czy fundacji, które zajmują się niesieniem pomocy takim ludziom. Proponuje, by uczniowie

1 Funkcjonowanie banku czasu opiera się na koncepcji wymiany usług. Bank czasu pozwala nam dzielić się z innymi ludźmi naszymi umiejętnościami i czasem. Osoby współdziałające w ramach takiego banku wykonują na rzecz innych to, co potrafią robić najlepiej. Wykonaną pracę mogą z kolei zamienić na coś, co jest im potrzebne, a czego nie potrafią zrobić sami lub nie mają pieniędzy, by za to zapłacić. Takie zadanie wykona dla nich inny uczestnik banku czasu. Środkiem płatniczym w wymianie usług są godziny poświęcone na pracę dla innych. Każda wykonana usługa zostaje przeliczona na godziny – możemy za nie kupić w banku usługi, które wykonają dla nas inni uczestnicy przedsięwzięcia. W ten sposób ludzie mogą sobie wzajemnie pomagać np. w opiece nad dziećmi, wykonywaniu drobnych napraw w domu czy w pracach porządkowych w ogrodzie.

Edukacja_globalna_broszuraGIM_calosc.indb 10 2015-10-22 18:20:43

Page 13: Scenariusze lekcji wychowawczych i WOS

POLSKa

Kulczyk Foundation 11

w grupach liczących trzy–cztery osoby przeanalizowali swoje indywidualne możliwości i mocne strony zespołu klasowego, a następnie zaproponowali działania mające na celu udzielenie pomocy osobom potrzebującym, które żyją w środowisku lokalnym ich szkoły.

W projektach grupowych warto uwzględnić:• specyfikę osób (grup), do których będą skierowane działania pomocowe (z uwzględnieniem ich potrzeb i możliwości);• cele, które uczniowie chcą osiągnąć;• możliwości, jakie mają uczniowie, by zrealizować założone cele;• sposoby osiągnięcia celów;• czas realizacji zadań;• osoby lub instytucje, które można zaprosić do współpracy.Po zaprezentowaniu propozycji przygotowanych przez poszczególne zespoły uczniowie wybiorą tę, którą klasa zrealizuje.

WSKaZÓWKi1. Jeżeli nauczyciel nie ma czasu, aby na lekcji zaprezentować cały materiał filmowy, może posłużyć się jego

fragmentami. Poniżej podział reportażu na części wraz ze wskazaniem czasu trwania każdej z nich (w minutach): 1) „Barka” – co to jest (0:00–3:35) 2) Historia przewodniczącego wspólnoty (3:35–5:27) 3) Jak się żyje w Chudobczycach (5:27–11:08) 4) Kursy zawodowe i pomoc dla wsi (11:08–14:42) 5) Druga życiowa szansa (14:42–16:29) 6) „Barka” w Europie (16:29–18:23) 7) Walka z uzależnieniem od alkoholu (18:23–20:00) 8) Nowe życie (20:00–23:16)

2. Na stronie internetowej www.edukacjaglobalna.com można znaleźć ponadto: • reportaż filmowy: Efekt Domina, sezon II, odcinek Chudobczyce. „Plan B”; • prezentację zdjęciową do lekcji.

Każdy, kto trafia do „barki”, musi wybrać dla siebie zajęcie.

andrzej (z lewej) dołączył do „barki” 2 lata temu. Prowadzi ogród ekologiczny.

Kulczyk Foundation doposażyła kuchnię i sfinansowała obiady dla najbiedniejszych mieszkańców wsi.

Edukacja_globalna_broszuraGIM_calosc.indb 11 2015-10-22 18:20:47

Page 14: Scenariusze lekcji wychowawczych i WOS

12 Edukacja globalna Efektu Domina

PRZYDatnE linKi

Efekt Domina. Pomagamy stworzyć szansę..., Kulczyk Foundation: http://goo.gl/LG8igj Fundacja Pomocy Wzajemnej „barka”: http://barka.org.pl Związek organizacji Sieć Współpracy barka: http://siecbarka.pl Temat ubóstwa i opieki społecznej, guS: http://goo.gl/s8vivD Stopa bezrobocia w Polsce w latach 1990–2015, guS: http://goo.gl/sE1SrQ Bezdomność w Polsce, asiasi.wordpress.com: https://goo.gl/WiFzvX Bezdomność, ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej: https://goo.gl/eFGukr Przeciwdziałanie bezdomności, ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej: https://goo.gl/zqzfF0 Problem bezdomności w Polsce – diagnoza, Stowarzyszenie monar: http://goo.gl/Gjsz9y Działania administracji publicznej na rzecz bezdomnych, niK: https://goo.gl/lbdrQK Wikipedia, hasło Bank czasu: http://pl.wikipedia.org/wiki/bank_czasu Spółdzielnie socjalne, Rynekpracy.org: http://goo.gl/i2OoCb Co to jest spółdzielnia socjalna?, barka: http://barka.org.pl/node/315

człowiek w sytuacji trudnej

Pytania i zadania dla ucznia do samodzielnego opracowaniaAutorzy: Kamila Słupska, Kinga Kuszak

1. Poszukaj informacji na temat:

• skali bezdomności w Polsce i w innych krajach Europy (wskaż kraje o najniższym i najwyższym poziomie bezdomności);

• skali ubóstwa w Polsce i w innych krajach Europy (wskaż kraje o najniższym i najwyższym poziomie ubóstwa);

• skali bezrobocia w Polsce i w innych krajach Europy (wskaż kraje o najniższym i najwyższym poziomie bezrobocia);

• obszarów największego bezrobocia, bezdomności i ubóstwa w Polsce;

• skali uzależnień (od alkoholu, narkotyków, komputera, hazardu itp.) w Polsce.

2. na podstawie pozyskanych samodzielnie informacji sporządź mapę obszarów biedy i wykluczenia w Europie i / lub w Polsce.

3. Wyjaśnij, co to znaczy, że człowiek jest w trudnej sytuacji.

4. Wyjaśnij na podstawie informacji ze strony http://barka.org.pl, czym jest system wsparcia.

5. Zdefi niuj kategorię prospołeczność. z jakimi działaniami ci się ona kojarzy? Podaj przykłady.

6. Zastanów się, w jaki sposób możesz włączyć się w działania pomocowe na rzecz potrzebujących.

7. Wyjaśnij, czym są: Centrum integracji Społecznej, spółdzielnie socjalne, socjalne banki czasu.

INSPIRACJE DO DALSZEJ PRACY WYCHOWAWCZEJ

Edukacja_globalna_broszuraGIM_calosc.indb 12 2015-10-22 18:20:48

Page 15: Scenariusze lekcji wychowawczych i WOS

rumunia

Kulczyk Foundation 13

Rumunia

W Rumunii w wyniku bezlitosnej polityki nicolae ceaușescu co roku rodziły się tysiące niechcianych dzieci. Problem pozostaje nierozwiązany do dziś.

Edukacja_globalna_broszuraGIM_calosc.indb 13 2015-10-22 18:20:54

Page 16: Scenariusze lekcji wychowawczych i WOS

14 Edukacja globalna Efektu Domina

tEmat lEkcJi:

sytuacja dzieci w rumunii – ich potrzeby i warunki życia 2 jednostki lekcyjne

Scenariusz lekcji wychowawczej lub lekcji wiedzy o społeczeństwie dla klas 1–3 gimnazjumAutorzy: Kamila Słupska, Kinga Kuszak

zagadniEnia

potrzeby dzieci • specyfika okresu dzieciństwa w życiu człowieka • prawa dziecka • warunki życia i problemy dzieci przebywających w domach dziecka • organizacje wspierające porzucone dzieci

cElE lEkcJi

Po lekcji uczeń potrafi:• opisać warunki życia rumuńskich dzieci mieszkających w domach dziecka;• przeanalizować potrzeby dzieci i wskazać sposoby zaspokojenia tych potrzeb;• scharakteryzować sytuację i problemy dzieci mieszkających w rumuńskich domach dziecka;• wymienić organizacje pozarządowe działające na rzecz pomocy dzieciom;• określić zależności przyczynowo-skutkowe w kontekście: sytuacja w kraju a sytuacja dziecka.

cElE kształcEnia i trEŚci nauczania wEdług podstawy programowEJ

• Wiedza o społeczeństwie. Cele kształcenia: I.; II.; III. Treści nauczania: 2. 1), 2), 5)

mEtody i formy pracy

analiza źródeł (reportażu filmowego, prezentacji, materiałów pozyskanych z internetu) • rozmowa • praca w grupach • metoda sześciu myślowych kapeluszy Edwarda de Bono

Środki dydaktycznE

reportaż filmowy: Efekt Domina, sezon II, odcinek Rumunia. Dzieci Nicolae • zdjęcia pozyskane ze strony Kulczyk Foundation (www.edukacjaglobalna.com) • informacje odnoszące się do tematyki lekcji samodzielnie wyszukane przez uczniów • kartki z cytatami z Janusza Korczaka • schemat hierarchii potrzeb Abrahama Maslowa

Edukacja_globalna_broszuraGIM_calosc.indb 14 2015-10-22 18:20:57

Page 17: Scenariusze lekcji wychowawczych i WOS

rumunia

Kulczyk Foundation 15

PRZEbiEg lEKcji 1.

wprowadzEniE

nauczyciel rozdaje uczniom kartki z zapisanymi cytatami z Janusza Korczaka. Prosi młodzież o ich przeczytanie i interpretację.• Dzieci nie są głupsze od dorosłych, tylko mają mniej doświadczenia. • Kiedy śmieje się dziecko, śmieje się cały świat. • Nie ma dzieci – są ludzie. • Nie takie ważne, żeby człowiek dużo wiedział, ale żeby dobrze wiedział, nie żeby umiał na pamięć, a żeby rozumiał,

nie żeby go wszystko troszkę obchodziło, a żeby go coś naprawdę zajmowało. • Nie wolno zostawiać świata takim, jakim jest. • Dzieci – to przyszli ludzie. Więc dopiero będą, więc jakby ich jeszcze nie było. A przecież jesteśmy: żyjemy, czujemy, cierpimy.• Umysł dziecka – las, którego wierzchołki lekko się poruszają, gałęzie splatają, liście, drżąc, dotykają.• Dziecko małe, lekkie, mniej go jest. Musimy się pochylić, zniżyć ku niemu.• Zapnij guzik, dlaczego masz buty zabłocone, czy odrobiłeś lekcje, pokaż uszy, obetnij paznokcie. I to nas uczy po trochu

unikać, kryć się – nawet jeśli nic złego nie zrobiliśmy. A kiedy przypadkiem spojrzą, czekamy zaraz na jakąś uwagę.• Bo dorosłemu nikt nie powie: „Wynoś się”, a dziecku często się tak mówi. Zawsze jak dorosły się krząta, to dziecko się plącze,

dorosły żartuje, a dziecko błaznuje, dorosły płacze, a dziecko się maże i beczy, dorosły jest ruchliwy, dziecko wiercipięta, dorosły smutny, a dziecko skrzywione, dorosły roztargniony, dziecko gawron, fujara. Dorosły się zamyślił, dziecko zagapiło. Dorosły robi coś powoli, a dziecko się guzdrze. Niby żartobliwy język, a przecież niedelikatny. Pędrak, brzdąc, malec, rak – nawet kiedy się nie gniewają, kiedy chcą być dobrzy. Trudno, przyzwyczailiśmy się, ale czasem przykro i gniewa takie lekceważenie.

• Szacunku dla bieżącej godziny, dla dnia dzisiejszego. Jak będzie umiało jutro, gdy nie dajemy żyć dziś świadomym, odpowiedzialnym życiem? Nie deptać, nie poniewierać, nie oddawać w niewolę jutra, nie gasić, nie śpieszyć, nie pędzić.

• Młodzi mają różne własne sprawy, własne zmartwienia, własne łzy i uśmiechy, własne młode poglądy i młodą poezję. Często ukrywają przed dorosłymi, bo się wstydzą, nie ufają, bo boją się, żeby się z nich nie śmieli.

• Nie to ważne, w co się bawić, a jak i co się przy tym myśli i czuje. Można rozumnie bawić się lalką, a głupio i dziecinnie grać w szachy. Można ciekawie i z fantazją bawić się w straż, pociąg, polowanie, w Indian, a bezmyślnie czytać książki.

• Nie odmawiaj, jeśli dziecko prosi o powtórzenie bajki jeszcze, jeszcze i jeszcze raz tej samej.• Do zabawy potrzebny miły towarzysz i natchnienie, więc swoboda.

nauczyciel prosi uczniów, by podzielili się refleksjami na temat wizji dzieciństwa wyłaniającej się z tekstów Janusza Korczaka. Przykładowe pytania ukierunkowujące pracę uczniów:• Jakie cechy dzieciństwa zostały wyeksponowane w cytatach?• Jakie prawa dziecka Korczak uznawał za istotne dla rozwoju młodego człowieka?• Jakie potrzeby dziecka zostały wyeksponowane w cytatach?

rozwiniĘciE

nauczyciel prezentuje uczniom schemat potrzeb człowieka według Abrahama Maslowa i zachęca do analizy poszczególnych typów potrzeb – od potrzeb fizjologicznych (potrzeb pierwszego rzędu) do potrzeb samorealizacji.

uczniowie w wyniku dyskusji powinni dojść do przekonania, że:• potrzeby człowieka, zdaniem Abrahama Maslowa, mają strukturę hierarchiczną;• fundamentem są potrzeby podstawowe (fizjologiczne);• następna w kolejności znajduje się potrzeba bezpieczeństwa, której zaspokojenie pozwala na rozwinięcie potrzeb

miłości i przynależności;• realizacja potrzeb wyższego rzędu jest możliwa wówczas, gdy zaspokojone zostały potrzeby niższego rzędu;• niemożność zaspokojenia potrzeb blokuje rozwój człowieka, rodzi frustrację;• najwyżej w hierarchii znajduje się potrzeba samorealizacji, czyli zaspokajania własnych ambicji, wykorzystywania

własnego potencjału, wykonywania działań, które przynoszą osobistą satysfakcję;• warunkiem pojawienia się potrzeby samorealizacji jest zaspokojenie potrzeb przynależności, szacunku i uznania.

Edukacja_globalna_broszuraGIM_calosc.indb 15 2015-10-22 18:20:57

Page 18: Scenariusze lekcji wychowawczych i WOS

16 Edukacja globalna Efektu Domina

nauczyciel prezentuje uczniom reportaż filmowy: Rumunia. Dzieci Nicolae. Reportaż trwa około 16 min. Jeżeli nauczycielowi brakuje czasu, by na lekcji zaprezentować cały film, może posłużyć się jego fragmentami. Podział materiału filmowego na kolejne części (wraz z czasem ich trwania) został podany w sekcji Wskazówki w dalszej części scenariusza.

nauczyciel prosi uczniów, by w czasie projekcji zanotowali uwagi odnoszące się do następujących kwestii:• Z jakimi problemami borykają się dzieci w rumuńskich domach dziecka?• Jakie potrzeby dzieci nie są tam zaspokajane?• Dlaczego tak wiele dzieci trafia do domów dziecka?• Jakie są dalsze losy młodzieży opuszczającej domy dziecka?• W jaki sposób można pomóc dzieciom pozbawionym rodziny?• Jakie emocje wywołują u już dorosłych ludzi wspomnienia z ich dzieciństwa? Dlaczego tak się dzieje?

uczniowie zapisują swoje spostrzeżenia. W ten sposób charakteryzują sytuację rumuńskich dzieci przebywających w placówkach opiekuńczych. Po projekcji filmu następuje dyskusja podsumowująca.

zadaniE domowE

nauczyciel dzieli uczniów na grupy i prosi o wykonanie pracy domowej. Zadaniem każdego zespołu jest przygotowanie informacji na inny temat.

• grupa 1. Specyfika życia w Rumunii (położenie geograficzne, polityka Nicolae Ceaușescu, współczesny ustrój polityczny, przemiany społeczno-polityczne po 1989 r., kultura) i w Polsce (położenie, przemiany ustrojowe po 1989 r., kultura).

• grupa 2. Edukacja w Rumunii i Polsce (analiza porównawcza).• grupa 3. Sytuacja dzieci wychowujących się poza rodziną w Polsce i Rumunii (analiza porównawcza).• grupa 4. Zastępcze formy opieki nad dzieckiem w Polsce i Rumunii (analiza porównawcza).• grupa 5. Rola i zadania Rzecznika Praw Dziecka w Polsce.• grupa 6. Instytucje pozarządowe pomagające dzieciom porzuconym i osieroconym w Polsce i Rumunii.

uczniowie w zespołach przygotowują krótkie prezentacje w dowolnej formie, np. plakatu, referatu, prezentacji multimedialnej.

PRZEbiEg lEKcji 2.

wprowadzEniE

nauczyciel korzysta z prezentacji zdjęć pobranych ze strony www.edukacjaglobalna.com, aby przypomnieć uczniom najważniejsze kwestie omawiane na poprzedniej lekcji.

rozwiniĘciE

uczniowie przedstawiają przygotowane w ramach pracy domowej prezentacje. W czasie, gdy kolejne grupy omawiają wyniki swojej pracy, pozostali uczniowie tworzą tabele, w których wynotowują podobieństwa i różnice dotyczące sytuacji dzieci pozbawionych opieki rodzicielskiej w Rumunii i Polsce.

nauczyciel dzieli klasę na sześcioosobowe grupy. Zadaniem każdej z nich będzie zaproponowanie działań mających na celu udzielenie pomocy dzieciom przebywającym w instytucjach opiekuńczych w Rumunii (i / lub w Polsce). Nauczyciel proponuje rozwiązanie problemu z wykorzystaniem metody sześciu myślowych kapeluszy Edwarda de Bono. Grupa wspólnie formułuje pomysł (pomysły) działań pomocowych. Każdy uczeń pracuje nad rozwiązaniem, a każda propozycja powinna ujmować problem z innej perspektywy.

Edukacja_globalna_broszuraGIM_calosc.indb 16 2015-10-22 18:20:57

Page 19: Scenariusze lekcji wychowawczych i WOS

rumunia

Kulczyk Foundation 17

• „Kapelusz biały” – osoba analizująca sytuację z tej perspektywy koncentruje się na faktach, informacjach i liczbach pozyskanych podczas wcześniejszych działań.

• „Kapelusz czerwony” – osoba analizująca sytuację z tej perspektywy koncentruje się na emocjach, odczuciach, intuicji.

• „Kapelusz czarny” – osoba ta odgrywa rolę adwokata diabła, czyli szuka negatywnych stron pomysłów.• „Kapelusz żółty” – osoba analizująca sytuację z tej perspektywy koncentruje się na pozytywnych aspektach,

szansach i możliwościach.• „Kapelusz zielony” – osoba analizująca sytuację z tej perspektywy poszukuje rozwiązań kreatywnych,

prowokacyjnych, niestereotypowych.• „Kapelusz niebieski” – osoba ta kieruje pracami grupy, monitoruje, pilnuje przestrzegania reguł.

uczniowie w czasie pracy zespołów tworzą mapy myśli (z różnych perspektyw). Następnie wybierają pomysł najlepszy zdaniem grupy i prezentują go na forum klasy.

urucHomiEniE EfEktu domina – popcHniJmy kostkĘ w rumunii

uczniowie wybierają spośród przedstawionych pomysłów te, które ich zdaniem są możliwe do realizacji. Organizują akcję promocyjną działań pomocowych w szkole i środowisku lokalnym. Wynikiem pracy zespołów może być np. projekt nawiązania współpracy z domem dziecka, rodzinnym domem dziecka czy rodziną zastępczą.

WSKaZÓWKi1. Jeżeli nauczyciel nie ma czasu, aby na lekcji zaprezentować cały materiał filmowy, może posłużyć się jego

fragmentami. Poniżej podział reportażu na części wraz ze wskazaniem czasu trwania każdej z nich (w minutach): 1) Sytuacja dzieci porzuconych i osieroconych (0:00–1:30) 2) Polityka nastawiona na zwiększenie populacji (1:30–2:18) 3) Dom dziecka Casa Pinocchio (2:18–5:22) 4) Pomoc Kulczyk Foundation dla Casa Pinocchio (5:22–6:53) 5) Historie uciekinierów z domów dziecka (6:53–9:52) 6) Organizacja Drawing Your Future działająca na rzecz wychowanków domów dziecka (9:52–11:16) 7) Obecna sytuacja sierot w Rumunii (11:16–12:38) 8) Efekty pomocy Kulczyk Foundation dla Casa Pinocchio (12:38–14:40) 9) Rumunia – dorośli wychowankowie domów dziecka (14:40–16:32).

2. Na stronie internetowej www.edukacjaglobalna.com można znaleźć ponadto: • reportaż filmowy: Efekt Domina, sezon II, odcinek Rumunia. Dzieci Nicolae; • prezentację zdjęciową do lekcji.

Visinel balan dzięki swojej determinacji wyrwał się z patologicznego systemu. teraz pomaga wychowankom domów dziecka w bukareszcie.

W casa Pinocchio z pomocą wolontariuszy wyremontowano sypialnie, a każdy podopieczny otrzymał nową pościel i szafkę.

Edukacja_globalna_broszuraGIM_calosc.indb 17 2015-10-22 18:21:02

Page 20: Scenariusze lekcji wychowawczych i WOS

18 Edukacja globalna Efektu Domina

sytuacja dzieci w rumunii

Pytania i zadania dla ucznia do samodzielnego opracowaniaAutorzy: Kamila Słupska, Kinga Kuszak

1. Poszukaj informacji i odpowiedz na pytania:

• ile rumuńskich dzieci wychowuje się poza rodziną?

• jak wygląda struktura opieki nad dziećmi w rumunii?

• jak na przestrzeni lat zmieniła się sytuacja dzieci w rumunii?

• z jakimi problemami borykają się rumuńskie rodziny?

2. Poszukaj informacji na temat fundacji Drawing Your Future i projektów przez nią realizowanych (materiał do samodzielnego pozyskania: http://en.desenamviitorul.ro).

3. Wyjaśnij, czym jest eurosieroctwo.

4. Zastanów się:

• co może zrobić młode pokolenie w Polsce, by pomóc swym rumuńskim rówieśnikom przebywającym w domach dziecka;

• w jaki sposób namówiłbyś / namówiłabyś kolegów lub koleżanki oraz swoją rodzinę do wspierania rumuńskich dzieci;

• kto powinien się włączyć (osoby, instytucje państwowe, organizacje pozarządowe) w akcje pomocy rumuńskim dzieciom;

• jakie są najczęstsze przyczyny kierowania dzieci do opieki zastępczej w Polsce. Spróbuj wyjaśnić, dlaczego tak się dzieje.

PRZYDatnE linKi

Efekt Domina. Remontujemy Dom Dziecka Casa Pinocchio w Rumunii, Kulczyk Foundation: http://goo.gl/g8CV6r Słynne cytaty z janusza Korczaka, Polskie Stowarzyszenie im. janusza Korczaka: http://goo.gl/uqTHkq informacje na temat hierarchii potrzeb, Wikipedia: http://goo.gl/Pv9FX6 Piramida potrzeb wg Maslowa, uniwersytet im. adama mickiewicza w Poznaniu, międzywydziałowa

„Pracownia Pytań granicznych”: http://goo.gl/h2TO4i Warunki życia i pracy w Rumunii, Departament Rynku Pracy mPiPS, EuRES Polska: http://goo.gl/wDtSfj Zastępcze formy opieki nad dzieckiem, www.szkolnictwo.pl: http://goo.gl/9gC4qz Sytuacja dzieci osieroconych i opuszczonych, którymi opiekują się SOS WIOSKI DZIECIĘCE:

www.wioskisos.org Domy dziecka w Rumunii Nicolae Ceaușescu – wnioski, wyborcza.pl: http://goo.gl/LecvTE Sytuacja niemowląt pozbawionych opieki rodzicielskiej, Fundacja Rodzin adopcyjnych:

http://goo.gl/uSK1bx informacje na temat Rumunii, europa.eu: http://goo.gl/r69skw Epoka Nicolae Ceaușescu w Rumunii, lovetotravel.pl. Przewodnik turystyczny: http://goo.gl/1mzz8l

INSPIRACJE DO DALSZEJ PRACY WYCHOWAWCZEJ

w jaki sposób namówiłbyś / namówiłabyś kolegów lub koleżanki

kto powinien się włączyć (osoby, instytucje państwowe, organizacje

Edukacja_globalna_broszuraGIM_calosc.indb 18 2015-10-22 18:21:10

Page 21: Scenariusze lekcji wychowawczych i WOS

zambia

Kulczyk Foundation 19

Zambia

O czym marzą młode matki mieszkające w zambijskich wioskach? Tak jak wszystkie matki: o zapewnieniu lepszej przyszłości swoim dzieciom. Organizacja społeczna COMACO pomaga spełnić to marzenie.

Edukacja_globalna_broszuraGIM_str19_24_ZAMBIA.indd 19 2015-10-22 18:29:12

Page 22: Scenariusze lekcji wychowawczych i WOS

20 Edukacja Globalna Efektu Domina

TemaT lekcji:

Życiodajna ziemia, życiodajna edukacja w Zambii 2 jednostki lekcyjne

Scenariusz lekcji wychowawczej (lub lekcji: języka polskiego, wiedzy o społeczeństwie, wychowania do życia w rodzinie) dla klas 1–3 gimnazjumAutorzy: Tomasz Sadowski, Katarzyna Sadowska

Zagadnienia

przedsiębiorstwo społeczne • życie społeczeństwa Zambii • uprawa ziemi • działania edukacyjne Community Markets for Conservation (COMACO) • wczesne macierzyństwo

cele lekcji

Po lekcji uczeń potrafi:• wymienić potrzeby i możliwości zambijskiego społeczeństwa;• wskazać problemy i dylematy zambijskich dziewcząt w odniesieniu do problemu wczesnego macierzyństwa;• wyjaśnić, na czym polega działalność przedsiębiorstwa społecznego prowadzonego przez COMACO;• ocenić pomoc udzielaną Zambijczykom przez COMACO;• wyjaśnić, na czym polega wartość „życiodajnej edukacji” prowadzonej w ramach działalności COMACO.

cele kSZTaŁcenia i TReŚci naUcZania WedŁUg POdSTaWY PROgRamOWej

• Język polski. Cele kształcenia: III. Treści nauczania: III. 1. 1), 2)• Wiedza o społeczeństwie. Cele kształcenia: I.; II.; III. Treści nauczania: 2. 1), 2), 3)• Wychowanie do życia w rodzinie. Cele kształcenia: I. Treści nauczania: 11.; 17.

meTOdY i FORmY PRacY

analiza źródeł (reportażu filmowego, fragmentu Kołysanki Prudence, stron internetowych, wywiadu z ekspertem) •  praca grupowa • praca indywidualna • rozmowa • przygotowanie tekstu bajki i nagranie go na nośniku elektronicznym

ŚROdki dYdakTYcZne

reportaż filmowy: Efekt Domina, seria II, Nowa rola Zambii • fragment Kołysanki Prudence • materiały pozyskane z internetu • tekst wywiadu z ekspertem do spraw rolnictwa pobrany ze strony Kulczyk Foundation

Edukacja_globalna_broszuraGIM_str19_24_ZAMBIA.indd 20 2015-10-22 18:29:17

Page 23: Scenariusze lekcji wychowawczych i WOS

zambia

Kulczyk Foundation 21

(www.edukacjaglobalna.com) • arkusze szarego papieru • zdjęcia pozyskane ze strony Kulczyk Foundation • sprzęt umożliwiający cyfrowy zapis dźwięku

PRZEBIEG LEKCJI 1.

WPROWadZenie

Nauczyciel prosi uczniów o refleksję nad wychowaniem małych dzieci w ich własnych rodzinach, sąsiedztwie, wśród znajomych. Stawia pytania ukierunkowujące rozważania uczniów.• Jakie formy opieki nad małym dzieckiem obserwujecie w swoim otoczeniu?• Jakie czynności podejmują opiekunowie, gdy dziecko płacze, gdy jest senne, gdy jest głodne?• W jaki sposób opiekun uspokaja dziecko?• W jaki sposób opiekun nawiązuje kontakt z małym dzieckiem (jak do niego mówi, co robi, żeby zwrócić jego uwagę)?• Jak opiekun inicjuje zabawy z małym dzieckiem?Uczniowie wymieniają się spostrzeżeniami, następuje krótka dyskusja.

ROZWiniĘcie

Nauczyciel proponuje, by uczniowie posłuchali fragmentu kołysanki, którą młode zambijskie mamy mogą śpiewać swoim dzieciom, i prezentuje (czyta) fragment Kołysanki Prudence:

Zaśnij już, córeczko mała, mama pole uprawiała,Za orzechy, za bawełnę kupię Tobie – mej Królewnie,Czyste płótno na sukienkę, wody świeżej choć kropelkę,Żebyś spała już, żebyś spała już…

Nauczyciel wyjaśnia, że w przedstawionym fragmencie kołysanki zostały poruszone trzy problemy istotne dla społeczeństwa Zambii:• kwestia pracy zarobkowej i dominującego sposobu pozyskiwania środków do życia;• problem trudnego i wczesnego macierzyństwa;• kwestia starań mających na celu wyjście z ubóstwa i zapewnienie dzieciom lepszej przyszłości.

Nauczyciel wyjaśnia, że COMACO jest przedsiębiorstwem społecznym, które zapewnia bezpieczeństwo żywnościowe mieszkańcom Zambii dzięki ich zaangażowaniu w prace. Przedstawia uczniom fotografie pobrane ze strony www.edukacjaglobalna.com, przedstawiające sceny z życia codziennego mieszkańców Zambii, w tym matki z dziećmi, matki pracujące na polach.

Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Dlaczego ziemia jest nazywana życiodajną? Prosi, by przedstawili swoje refleksje na ten temat. Dzieli uczniów na grupy liczące cztery–pięć osób. Rozdaje im wydruki wywiadu z ekspertem do spraw rolnictwa (tekst do pobrania ze strony www.edukacjaglobalna.com). Prosi uczniów, by podczas wykonywania polecenia odwoływali się zarówno do treści wywiadu, jak i do własnej wiedzy i doświadczeń. Proponuje, by każda grupa spisała swoje przemyślenia na arkuszu szarego papieru w formie odpowiedzi na szczegółowe pytania.• Jakie czynności podejmuje się podczas uprawy roli?• Skąd pozyskuje się nasiona i sadzonki?• Jak długo i w jaki sposób trzeba pielęgnować rośliny, by potem zebrać i sprzedać plony?• Z jakich źródeł pozyskuje się wiedzę na temat uprawy roli?• Jakie trudności trzeba pokonać, by zebrać plony?

ZakOŃcZenie

Po wykonaniu zadania przez grupy następuje krótka dyskusja podsumowująca. Arkusze z odpowiedziami zapisanymi przez grupy zostają umieszczone w widocznym miejscu w klasie.

Edukacja_globalna_broszuraGIM_str19_24_ZAMBIA.indd 21 2015-10-22 18:29:17

Page 24: Scenariusze lekcji wychowawczych i WOS

22 Edukacja Globalna Efektu Domina

PRZEBIEG LEKCJI 2.

WPROWadZenie

Nauczyciel inicjuje krótką rozmowę wprowadzającą. Odwołuje się do arkuszy z odpowiedziami przygotowanych przez uczniów podczas poprzedniej lekcji. 

ROZWiniĘcie

Nauczyciel proponuje uczniom obejrzenie reportażu filmowego Nowa rola Zambii. Materiał filmowy trwa około 23 min. Jeżeli nauczycielowi brakuje czasu, by na lekcji zaprezentować cały film, może posłużyć się jego fragmentami. Podział reportażu na kolejne sekwencje (wraz z czasem ich trwania) został podany w sekcji Wskazówki w dalszej części scenariusza.Po projekcji następuje krótka dyskusja, podczas której nauczyciel zwraca uwagę uczniów na problem edukacji Zambijczyków w zakresie uprawy roli oraz na działalność edukacyjną na rzecz planowania rodziny. Nauczyciel podkreśla znaczenie działań prowadzonych przez COMACO.

Uczniowie podczas rozmowy pod kierunkiem nauczyciela powinni dojść do wniosku, że COMACO jest przedsiębiorstwem społecznym, które:• zapewnia bezpieczeństwo żywnościowe i finansowe Zambijczykom mieszkającym na wsi i borykającym się

z niedostatkiem pożywienia i ubóstwem;• zajmuje się ochroną środowiska i zasobów naturalnych (ziemi, lasów, wód, zwierząt) w dolinie rzeki Luangwy

– rejonie bardzo bogatym w różne gatunki dzikich zwierząt (np. słonie, hipopotamy, lwy, leopardy, żyrafy, bawoły).

Nauczyciel wskazuje, że COMACO dąży do realizacji swoich celów dwutorowo. Uczniowie wymieniają te dwie formy działalności:• Szkoli i wspiera Zambijczyków z doliny Luangwy w zakresie zakładania i prowadzenia małych, przyjaznych

środowisku naturalnemu upraw i pasiek, w których są stosowane odpowiednie metody pracy. Wielu rolników COMACO zajmowało się wcześniej kłusownictwem, ale porzucili je na rzecz uprawy ziemi.

• Skupuje nadwyżki żywności wyprodukowane przez drobnych rolników zrzeszonych w małych grupach (spółdzielniach, kooperatywach). Nadwyżki te są przetwarzane na miejscu i sprzedawane pod marką It’s Wild! Farmerzy otrzymują wynagrodzenie za swoją pracę, COMACO natomiast przeznacza zyski ze sprzedaży produktów na inwestycje (budowę studni, zakup uli), a także na rozwój małych gospodarstw i spółdzielni oraz motywowanie kolejnych mieszkańców doliny Luangwy do wprowadzania przyjaznych środowisku metod uprawy i porzucenia kłusownictwa.

URUcHOmienie eFekTU dOmina – POPcHnijmY kOSTkĘ W ZamBii

Nauczyciel odwołuje się do reportażu Nowa rola Zambii i zwraca uwagę uczniów na fakt, że głównym środkiem przekazu jest tam radio, którego audycje docierają nawet do najuboższych mieszkańców. Proponuje więc, aby uczniowie wymyślili (w parach) tekst bajki edukacyjnej dla zambijskich dzieci, która mogłaby zostać wyemitowana w radiu w Zambii. Uczniowie mogą wykonywać zadanie w ramach pracy domowej albo – jeśli scenariusz jest realizowany jako projekt międzyprzedmiotowy – na lekcjach języka polskiego lub języka angielskiego.Bajki opracowane przez uczniów mają odpowiadać potrzebom dzieci z zambijskich wiosek. Nauczyciel proponuje wybranie najciekawszych prac, które zostaną nagrane w języku angielskim i przekazane przez szkołę do COMACO, a następnie udostępnione zambijskiej społeczności.

Nauczyciel może poprosić uczniów o zadedykowanie bajki konkretnemu bohaterowi reportażu Nowa rola Zambii i takie opracowanie utworu, by odnosił się do sytuacji życiowej tego właśnie dziecka.Nauczyciel może również wskazać uczniom strony internetowe COMACO i poprosić, by przesłali bajki e-mailem bezpośrednio do tego przedsiębiorstwa, z adnotacją, że są to prace polskich uczniów, inspirowane reportażem z cyklu Efekt Domina.

Edukacja_globalna_broszuraGIM_str19_24_ZAMBIA.indd 22 2015-10-22 18:29:20

Page 25: Scenariusze lekcji wychowawczych i WOS

zambia

Kulczyk Foundation 23

WSKAZÓWKI1. Jeżeli nauczyciel nie ma czasu, aby na lekcji zaprezentować cały materiał filmowy, może posłużyć się jego

fragmentami. Poniżej podział reportażu na części wraz ze wskazaniem czasu trwania każdej z nich (w minutach): 1) Budowa zbiornika zatrzymującego wodę (0:00–3:37) 2) Kłusownicy (3:37–5:42) 3) Ochrona przed kłusownictwem (5:42–7:38) 4) Przedsiębiorstwo społeczne COMACO (7:38–9:35) 5) Problemy społeczne Zambii (9:35–15:32) 6) Veronica – członkini spółdzielni COMACO (15:32–18:56) 7) Radio Farm Talk (18:56–21:05) 8) Rolniczy potencjał Afryki (21:05–22:51)

2. Na stronie internetowej www.edukacjaglobalna.com można znaleźć ponadto:• wywiad z ekspertem do spraw rolnictwa;• reportaż filmowy: Efekt Domina, seria II, odcinek Nowa rola Zambii;• prezentację zdjęciową do lekcji.

Dominka Kulczyk rozmawia z dyrektorem COMACO o zbiorniku wodnym, który umożliwi uprawę pól także w porze suchej.

Noaha Mwarego bieda zmusiła do kłusownictwa. Dzięki COMACO oddał broń i teraz uprawia bawełnę.

Instruktorzy nie są w stanie dotrzeć do wszystkich wsi, dlatego ważną rolę informacyjną odgrywa radio. W dniu audycji Farm Talk ludzie gromadzą się przed odbiornikiem.

Fachowa wiedza rolnicza zapewnia lepszy byt całym rodzinom.

Edukacja_globalna_broszuraGIM_str19_24_ZAMBIA.indd 23 2015-10-22 18:29:33

Page 26: Scenariusze lekcji wychowawczych i WOS

24 Edukacja Globalna Efektu Domina

Życiodajna ziemia, życiodajna edukacja w Zambii

Pytania i zadania dla uczniów do samodzielnego opracowaniaAutorzy: Tomasz Sadowski, Katarzyna Sadowska

1. Wyjaśnij, co oznacza termin dojrzałe macierzyństwo.

2. Zastanów się, jaką wartość ma radio (jako środek masowego przekazu) dla społeczności zambijskich rolników, a jaką dla mieszkańców Polski.

3. Poszukaj informacji na temat historii radia.

4. Zastanów się, o czym marzą młode matki mieszkające w zambijskich wioskach.

5. Porównaj marzenia młodych matek w zambii z marzeniami młodych kobiet w Polsce.

6. Poszukaj informacji i odpowiedz na pytanie, w jaki sposób można chronić przyrodę afryki (na przykładzie działalności COmaCO).

7. Sprawdź, które z gatunków roślin i zwierząt w zambii są zagrożone wyginięciem w wyniku kłusownictwa i niekontrolowanej eksploatacji.

PRZYDATNE LINKI

Zostań inwestorem społecznym w Zambii razem z Kulczyk Foundation: http://goo.gl/jg5oFi Nasz wpływ na zmniejszenie głodu i biedy Zambii, COMACO, It’s Wild!: http://goo.gl/atLymS Raport: Bieda, kłusownictwo i handel w Afryce Subsaharyjskiej, Evidence on Demand:

http://goo.gl/C0iFlE Gatunki zwierząt zagrożone wyginięciem, WWF Global: http://goo.gl/hHFzTq Informacje na temat Zambii, Central Intelligence Agency The World Factbook: https://goo.gl/JrsbQD Zambia – dzieci i bieda, UNICEF: http://goo.gl/pO2twm Głód w Zambii, World Food Programme: https://goo.gl/764LaO Zambia – kraj wielkiej szansy, Afryka.org: http://goo.gl/6iziab

Życiodajna ziemia, życiodajna

INSPIRACJE DO DALSZEJ PRACY WYCHOWAWCZEJ

Edukacja_globalna_broszuraGIM_str19_24_ZAMBIA.indd 24 2015-10-22 18:29:34

Page 27: Scenariusze lekcji wychowawczych i WOS

ETiOPia

Kulczyk Foundation 25

EtiopiaEtiopiaw Etiopii wiele dziewczynek ucieka z rodzinnych wsi, by uniknąć przymusowego małżeństwa. trafi ają do dużych miast. takimi dziećmi ulicy opiekuje się organizacja społeczna yenege tesfa.

Edukacja_globalna_broszuraGIM_calosc.indb 25 2015-10-22 18:21:41

Page 28: Scenariusze lekcji wychowawczych i WOS

26 Edukacja globalna Efektu Domina

tEmat lEkcJi:

dzieciństwo w Etiopii. sytuacja dziewczynek 2 jednostki lekcyjne

Scenariusz lekcji wychowawczej (lub lekcji: wiedzy o społeczeństwie, geografii) dla klas 1–3 gimnazjumAutor: Kinga Kuszak

zagadniEnia

Etiopia z perspektywy dziecka • małżeństwa zawierane przez dzieci • mobilne szkoły • dzieci ulicy • organizacje pozarządowe wspierające dzieci w Etiopii • sposoby pomagania dzieciom w trudnej sytuacji życiowej

cElE lEkcJi

Po lekcji uczeń potrafi:• wyszukać informacje na temat sytuacji dzieci w Etiopii i przeprowadzić selekcję tych informacji;• opisać sytuację dziewczynek mężatek w Etiopii;• uzasadnić rolę szkół i edukacji w ratowaniu etiopskich dzieci przed biedą;• dowiedzieć się, jak są przestrzegane prawa dziecka w Etiopii;• pozyskać informacje na temat organizacji pozarządowych działających na rzecz dzieci w Etiopii;• przygotować scenariusz audycji radiowej zachęcającej do udzielenia pomocy dzieciom mieszkającym w Etiopii.

cElE kształcEnia i trEŚci nauczania wEdług podstawy programowEJ

• Wiedza o społeczeństwie. Cele kształcenia: I.; II. Treści nauczania: 2. 1), 2), 3), 4); 3. 1), 2)• geografia. Cele kształcenia: II. Treści nauczania: 10. 10)

mEtody i formy pracy

analiza źródeł (reportażu filmowego, fragmentu wywiadu radiowego, prezentacji zdjęciowej, informacji pozyskanych z internetu) • praca w grupach • drama • mapa pojęciowa (mapa myśli) • praca indywidualna • burza mózgów • rozmowa • przygotowanie scenariusza audycji radiowej

Środki dydaktycznE

reportaż filmowy: Efekt Domina, sezon II, Etiopia. Skazane na ślub • prezentacja zdjęciowa pobrana ze strony Kulczyk Foundation (www.edukacjaglobalna.com) • arkusze szarego papieru • pisaki • samoprzylepne karteczki

Edukacja_globalna_broszuraGIM_calosc.indb 26 2015-10-22 18:21:46

Page 29: Scenariusze lekcji wychowawczych i WOS

ETIOPIA

Kulczyk Foundation 27

PRZEBIEG LEKCJI 1.

WPROWADZENIE

Nauczyciel prosi uczniów o przeczytanie fragmentu wywiadu radiowego z Belaynshe (czytaj: belajnesz) Demsa.Uzupełnieniem wywiadu jest prezentacja zdjęć pobranych ze strony www.edukacjaglobalna.com.

Nauczyciel zachęca uczniów, by podzielili się re� eksjami dotyczącymi przeczytanego tekstu. Zadaje pytanie, w jakim wieku w Polsce można zawierać małżeństwa.

ROZWINIĘCIE

Nauczyciel zachęca uczniów, by zastanowili się nad przyczynami i konsekwencjami małżeństw zawieranych przez dzieci. Dzieli klasę na grupy liczące cztery–pięć osób. Zadaniem uczniów jest wejść w rolę Belaynshe. Z perspektywy etiopskiej dziewczynki mają spróbować wskazać argumenty:• za pozostaniem w związku małżeńskim,• za ucieczką z domu męża.Po wykonaniu polecenia następuje prezentacja argumentów i dyskusja. Nauczyciel może zaproponować uczniom, by przedstawili wyniki swej pracy w formie dramy.Nauczyciel proponuje uczniom obejrzenie reportażu � lmowego Etiopia. Skazane na ślub. Reportaż trwa około 23 min. Jeżeli nauczycielowi brakuje czasu, by na lekcji zaprezentować cały � lm, może posłużyć się jego fragmentami. Podział materiału � lmowego na kolejne sekwencje (wraz z czasem ich trwania) został podany w sekcji Wskazówki w dalszej części scenariusza.Uczniowie po obejrzeniu � lmu wery� kują argumenty przedstawione wcześniej przez grupy i próbują sformułować wnioski dotyczące problemu wydawania za mąż etiopskich dziewczynek.

ZADANIE DOMOWE

Nauczyciel dzieli klasę na siedem grup, z których każda opracuje w domu inne zagadnienie.• Grupa 1. Gospodarka Etiopii – rolnictwo, przemysł, usługi, z czego żyją mieszkańcy miast, z czego mieszkańcy

wsi, jakie wykonują zawody itp.• Grupa 2. Kultura i języki Etiopii.

Spotkanie z… – Belaynshe Demsa, rozmowa o jej przerażającym dzieciństwie, fragmenty wywiadu radiowego

Dziennikarz: Belaynshe, opowiedz naszym słuchaczom o małżeństwach dziewczynek w Etiopii.Belaynshe: Na świecie za mąż wydaje się każdego roku około 14,2 miliona dziewczynek, które nie ukończyły jeszcze 18. roku życia. W Etiopii dotyczy to aż 41% dzieci, szczególnie ubogich, niemających szansy na edukację. W niektórych regionach naszego kraju dziewczynki wydawane są za mąż już w wieku 7 lat. Małżeństwo jest rodzajem transakcji między rodzicami a przyszłym mężem dziewczyny. Rodzice otrzymują za nią wytargowaną cenę. Jej samej nikt nie pyta o zdanie.Dziennikarz: Jak wygląda życie dziewczyny po ślubie?Belaynshe: Małżeństwo zupełnie niweczy jej szansę na edukację. Dziewczynka nie jest też w stanie zdobyć umiejętności zawodowych potrzebnych do tego, by samodzielnie utrzymać się w ciągu dalszego życia. To zupełnie przekreśla jej szansę na samodzielność i uzależnia od męża. Wówczas dziewczynki bardzo

wcześnie rodzą dzieci, mimo że biologicznie nie są do tego dojrzałe, co powoduje, że podczas ciąży lub porodu mogą umrzeć. Takich przypadków jest bardzo wiele... Nawet jeżeli przeżyją, poród we wczesnym wieku wiąże się z wieloma zagrożeniami dla ich zdrowia. Młode żony są narażone na różne formy przemocy ze strony swoich mężów. Są bite, poniżane, wykorzystywane do ciężkiej pracy fi zycznej.Dziennikarz: Co czułaś, kiedy zostałaś zmuszona do małżeństwa?Belaynshe: Kiedy znalazłam się w domu męża, moje życie stało się koszmarem, cały czas myślałam tylko o tym, jak bardzo chcę żyć, uczyć się, znaleźć pracę. Musiałam stamtąd uciec. Każdy mój dzień, każda jego chwila wypełnione były myślami: „Ucieknij, ucieknij, nigdy tam nie wracaj, ucieknij, zrób coś, przecież nie możesz tak żyć”. Tylko dokąd? Mogłam wybrać życie z tyranem lub na ulicy.Dziennikarz: Znalazłaś w sobie tyle siły, żeby uciec? […]

Edukacja_globalna_broszuraGIM_str25_30_ETIOPIA.indd 27 2015-10-26 11:25:41

Page 30: Scenariusze lekcji wychowawczych i WOS

28 Edukacja globalna Efektu Domina

choć w Etiopii zakazano małżeństw nieletnich, na wsiach wciąż zmusza się do ślubu nawet siedmioletnie dziewczynki.

Dominika Kulczyk poznała historię piętnastoletniej abebu, która ma za sobą 3 lata związku ze starszym mężczyzną.

• grupa 3. Warunki naturalne Etiopii – ukształtowanie terenu, klimat, roślinność, zwierzęta.• grupa 4. Ciekawostki dotyczące Etiopii – np. kalendarz, podział roku, mierzenie czasu itp.• grupa 5. Społeczeństwo Etiopii – struktura etniczna, dzieci, osierocenie i jego przyczyny, kobiety i prawa kobiet.• grupa 6. Opieka zdrowotna, choroby oraz kwestia głodu i niedożywienia dzieci w Etiopii.• grupa 7. Instytucje pomagające dzieciom w Etiopii i formy działań pomocowych.uczniowie mają za zadanie zgromadzenie informacji z różnych źródeł – znalezionych samodzielnie i wskazanych przez nauczyciela (patrz: sekcja Przydatne linki w dalszej części scenariusza).

PRZEbiEg lEKcji 2.

wprowadzEniE

nauczyciel nawiązuje do poprzedniej lekcji i przypomina problemy, którymi poszczególne grupy zajmowały się w ramach pracy domowej. Proponuje uczniom uporządkowanie zgromadzonych informacji w formie map myśli. Zwraca uwagę, by uczniowie w centralnej części arkusza wpisali hasło kluczowe, a od niego wyprowadzili kolejne hasła, które ich zdaniem stanowią uszczegółowienie hasła kluczowego. Zależności między poszczególnymi hasłami mogą zaznaczyć strzałkami i je opisać. Jeżeli uczniowie nie pracowali wcześniej tą techniką, nauczyciel może pokazać im przykładowe mapy myśli (do pobrania ze strony www.edukacjaglobalna.com).

uczniowie tworzą mapy myśli – wykorzystują informacje zgromadzone w ramach pracy domowej. Przykładowe hasła kluczowe dla poszczególnych map myśli: „Gospodarka Etiopii”, „Kultura Etiopii”; „Warunki naturalne Etiopii”, „Struktura etniczna Etiopii”, „Dzieci w Etiopii”, „Choroby w społeczeństwie Etiopii”, „Pożywienie mieszkańców Etiopii”, „Prawa kobiet w Etiopii”, „Instytucje pomagające dzieciom w Etiopii”, „Ciekawostki na temat Etiopii”.

rozwiniĘciE

Po opracowaniu map myśli następuje krótka dyskusja podsumowująca. Nauczyciel tak prowadzi rozmowę, by uczniowie zwrócili szczególną uwagę na sytuację dzieci w Etiopii – w jakich warunkach geograficznych, kulturowych, ekonomicznych i społecznych żyją.

nauczyciel prosi, by uczniowie spróbowali wskazać, jak młodzież z Polski może włączyć się w pomoc dla dzieci w Etiopii. Proponuje pracę podzieloną na dwa etapy:1. Burza mózgów w zespołach liczących cztery–pięć osób. Uczniowie zgłaszają pomysły, zapisują propozycje na

małych karteczkach, które naklejają na arkusz szarego papieru. Następnie grupa wybiera dwie–trzy propozycje i przedstawia je na forum klasy wraz z krótkim uzasadnieniem.

2. Po wysłuchaniu propozycji poszczególnych grup uczniowie przez głosowanie wybierają takie formy działania, które chcieliby i mogą zrealizować (np. zbiórka książek do mobilnej biblioteki, zbiórka pomocy dydaktycznych itp.).

Edukacja_globalna_broszuraGIM_calosc.indb 28 2015-10-22 18:21:56

Page 31: Scenariusze lekcji wychowawczych i WOS

ETiOPia

Kulczyk Foundation 29

urucHomiEniE EfEktu domina – popcHniJmy kostkĘ w Etiopii

Zgodnie z wybranym przez klasę obszarem działania uczniowie w ramach pracy domowej, indywidualnie lub w grupach, przygotowują scenariusze audycji radiowej Efekt Domina – popchnijmy kostkę w Etiopii, zachęcającej do pomagania etiopskim dzieciom.

Spośród przygotowanych scenariuszy uczniowie wybiorą jeden i na jego podstawie przygotują audycję radiową, która zostanie przedstawiona na forum szkoły w celu uruchomienia działań pomocowych. Zamiast audycji radiowej mogą przygotować np. prezentację albo film lub przedstawienie z udziałem uczniów.

WSKaZÓWKi1. Jeżeli nauczyciel nie ma czasu, aby na lekcji zaprezentować cały materiał filmowy, może posłużyć się jego

fragmentami. Poniżej podział reportażu na części wraz ze wskazaniem czasu trwania każdej z nich (w minutach): 1) Nieletnie żony i dzieci ulicy (0: 00–3:13) 2) Organizacja Yenege Tesfa (3:13–7:08) 3) Małżeństwa dziewczynek (7:08–9:16) 4) Pomoc dla samotnych matek (9:16–10:55) 5) Ucieczka przed małżeństwem (10:55–13:46) 6) Unieważnienie małżeństwa (13:46–15:14) 7) Młode matki i bezpłatna antykoncepcja (15:14–16:59) 8) Mobilne szkoły i biblioteki (16:59–20:44) 9) Dalsze losy Belaynshe (20:40–22:42).

2. Na stronie internetowej www.edukacjaglobalna.com można znaleźć ponadto: • reportaż filmowy: Efekt Domina, sezon II, Etiopia. Skazane na ślub; • prezentację zdjęciową do lekcji; • przykładowe mapy myśli.

W gondarze 3000 dzieci żyje na ulicy. Yenege tesfa (co znaczy: nadzieja na jutro) pomaga 600 z nich.

oprócz mobilnych szkół Yenege tesfa prowadzi także mobilne biblioteki.

Wolontariusze uczą dzieci w mobilnej szkole.

Edukacja_globalna_broszuraGIM_calosc.indb 29 2015-10-22 18:22:08

Page 32: Scenariusze lekcji wychowawczych i WOS

30 Edukacja globalna Efektu Domina

dzieciństwo w Etiopii

Pytania i zadania dla ucznia do samodzielnego opracowaniaAutor: Kinga Kuszak

1. Poszukaj informacji na temat organizacji Yenege Tesfa.

2. Porównaj koszty edukacji dzieci w Etiopii i w Polsce. W Etiopii na jedno dziecko przeznacza się mniej niż 10 euro rocznie. Dowiedz się, ile kosztuje roczna edukacja jednego dziecka w Polsce.

3. Zastanów się, jakie materiały dydaktyczne mogłyby uatrakcyjnić edukację dzieci w Etiopii i znaleźć się w wyposażeniu mobilnej szkoły.

4. Zastanów się, jakie są przyczyny biedy w Etiopii.

5. Zastanów się i spróbuj wyjaśnić, dlaczego edukacja jest dla etiopskich dziewcząt szansą na uniknięcie wczesnego małżeństwa.

PRZYDatnE linKi

Efekt Domina. Pomagamy samotnym i osieroconym dzieciom, Kulczyk Foundation: http://goo.gl/62Cz2u Yenege tesfa: www.yenegetesfa.org informacje na temat Etiopii: www.etiopia.pl; http://goo.gl/53jvH8 ambasada Rzeczpospolitej Polskiej w addis abebie: www.addisabeba.msz.gov.pl unicEF: www.unicef.org court appointed Special advocates for children (caSa): www.pcasa.org Kalendarz i rachuba godzin w Etiopii, Etiopia. Wycieczki, informacje, porady, przewodnik…:

http://goo.gl/PSvaWP

INSPIRACJE DO DALSZEJ PRACY WYCHOWAWCZEJ

Edukacja_globalna_broszuraGIM_calosc.indb 30 2015-10-22 18:22:21

Page 33: Scenariusze lekcji wychowawczych i WOS

• Bogata oferta publikacji dla wszystkich segmentów edukacyjnych, również szkolnictwa zawodowego.• Podręczniki – ponad 1,5 tys. tytułów w ofercie,

co roku kilka milionów użytkowników.• Zeszyty ćwiczeń i inne pomoce dydaktyczne

dla uczniów.• Obudowa metodyczna dla nauczyciela

na uczę.pl – pełna pomoc w przygotowaniu lekcji.• E-booki – stale rozwijana, największa w Polsce

oferta podręczników elektronicznych.

• Repetytoria i arkusze egzaminacyjne – kompletne materiały dla uczniów przygotowujące do egzaminów szkolnych wszystkich typów.• E-ćwiczenia – najobszerniejszy zbiór ćwiczeń

na platformie WSiPnet.pl. Ponad 500 tys. użytkowników!• Zdasz.to – profesjonalne zasoby i pomoce

dla zdających egzaminy gimnazjalne i maturalne.

Edukacja w najlepszej formie

Nowość! Seria repetytoriów

i arkuszy ZDASZ.TO

Edukacja_globalna_broszuraGIM_calosc.indb 31 2015-10-22 18:22:28

Page 34: Scenariusze lekcji wychowawczych i WOS

Edukacja_globalna_broszuraGIM_str31_IV.indd 32 2015-10-28 15:40:04

Page 35: Scenariusze lekcji wychowawczych i WOS

Edukacja_globalna_broszuraGIM_str31_IV.indd 33 2015-10-28 15:40:08

Page 36: Scenariusze lekcji wychowawczych i WOS

Pozwól uczniom uwolni swoj kreatywno , poznaj na naszych warsztatach metod WebQuest oraz Challenge Base Learning

Edukacja_globalna_broszuraGIM_calosc.indb 34 2015-10-22 18:22:42

Page 37: Scenariusze lekcji wychowawczych i WOS

Edukacja_globalna_broszuraGIM_str31_IV.indd 35 2015-10-28 12:35:22

Page 38: Scenariusze lekcji wychowawczych i WOS

36 Edukacja globalna Efektu Domina

Kulczyk Foundation niezwykle gorąco dziękuje wszystkim instytucjom

i organizacjom pozarządowym za wsparcie merytoryczne,

którego nam udzieliły w tym projekcie.

Patronat Honorowy:

Wydział Studiów Edukacyjnych

Patronat merytoryczny: Partnerzy Edukacyjni:

Autorzy scenariuszy:

agnieszka bojarczuk,

marta Kałużna, Kinga Kuszak, Katarzyna Sadowska,

tomasz Sadowski, Kamila Słupska

Konsultacja merytoryczna:

prof. uam dr hab. Kinga Kuszak

Wsparcie metodyczne:

dr barbara ostrowska

Redakcja: Łukasz marks, anna Wiese

Projekt grafi czny: marta jedlińska

Opracowanie grafi czne:

Piotr Zalewski

Koordynacja produkcji:

tomasz jagodziński

Produkcja: gm RecordsDrogowiec-Pl sp. z o.o.nc Koperty sp. z o.o.becolour sp. z o.o.

Fotografi e:

tatiana jachyra

tomasz borkowski Dariusz Szymura

Zespół Kulczyk Foundation:

Dominika Kulczyk

marta Schmude-olczak

beata Kopyt Karolina mikołajczak

Paweł orzeszko

małgorzata Płocka

mateusz Kamil Roszak

marzena Zowczak

Kulczyk Foundation

ul. Krucza 24/26

00-526 Warszawa

www.kulczykfoundation.org.pl

offi [email protected]

Edukacja_globalna_broszuraGIM_calosc.indb 36 2015-10-22 18:22:45

Page 39: Scenariusze lekcji wychowawczych i WOS

Kulczyk Foundation

Dołączona płyta DVD zawiera materiały dodatkowe do scenariuszy lekcji:

1. Reportaże fi lmowe zrealizowane przez TVN i emitowane wiosną 2015 roku w programie Efekt Domina.

2. Galerię zdjęć pochodząca z projektów pomocowych zrealizowanych przez Kulczyk Foundation wraz z komentarzami tekstowymi.

Materiały są kluczowe do przeprowadzenia lekcji na podstawie scenariuszy realizujących tematy Edukacji Globalnej Efektu Domina, dlatego też każdy scenariusz jest na nich oparty.

Płyta DVD zawiera: 4 reportaże i 4 galerie zdjęć – po jednym komplecie do każdego scenariusza.

Do odtworzenia materiałów nagranych na płycie niezbędny jest odtwarzacz DVD lub komputer z napędem DVD. Wszystkie materiały umieszczone są ponadto na stronie internetowejwww.edukacjaglobalna.com.

Edukacja GLOBALNA

Wymagania techniczne:

KomputerKomputer z czytnikiem DVD

podłączony do ekranu lub rzutnika za pomocą

złącza VGA lub HDMI

RTVOdtwarzacz DVD lub BR

podłączony do ekranu lub rzutnika za pomocą złącza HDMI

Edukacja_globalna_broszuraGIM_str31_IV.indd 3 2015-10-27 13:50:21

Page 40: Scenariusze lekcji wychowawczych i WOS

Obojętność to choroba, której musimy się wystrzegać. Konkurs filmowy Edukacji Globalnej Efektu Domina ma za zadanie uwrażliwić dzieci i młodzież na codzienne problemy obecne w otaczającej ich rzeczywistości. Młodzi ludzie mają okazję nauczyć się pomagać i angażować w pomoc innym.

W ramach konkursu młodzież ma za zadanie stworzyć i przeprowadzić akcję, dzięki której zmieni świat na lepsze. Następnie uczestnicy muszą nakręcić film, w którym przedstawią swoją inicjatwę.

Na młodzież, nauczycieli i szkoły, które reprezentują czekają atrakcyjne nagrody!

WEŹ UDZIAŁ W KONKURSIE

EDUKACJAGLOBALNA.COM

WEJDŹ NA STRONĘ EDUKACJAGLOBALNA.COM

ZAPOZNAJ SIĘZ ZASADAMI KONKUSU

POMÓŻ ZMIENIĆŚWIAT NA LEPSZE

WYGRAJ ATRAKCYJNENAGRODY

WYGRAJ IPADY DLA CAŁEJ

KLASY

MillionYou to najstarsza i największa w Polsce firma wykorzystująca ideę crowdsourcingu.

Na swoim koncie mamy liczne innowacyjne akcje edukacyjne, w których społeczności współpracowały ze znanymi osobowościami i markami.

MillionYou to również ponad 70 wyjątkowych konkursów filmowych zrealizowanych dla największych marek.

MillionYou w swoich działaniach łączy społeczny potencjał i talenty współtworząc nową jakość komunikacji i treści. Dzięki nam kreatywne społeczności łączą się z wiodącymi markami, aby generować innowacyjne pomysły, współtworzyć content i realizować kampanie angażujące konsumentów.

dowiedz się więcejmillionyou.pl

DRUKARKI DLA NAUCZYCIELI

I SZKÓŁ

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

Edukacja_globalna_broszuraGIM_str31_IV.indd 4 2015-10-27 13:11:58