Samorząd gospodarczy w Polsce oraz w wybranych

krajach Unii Europejskiej

Organizacja

Andrzej Wyrzucki

Wstęp Istnienie silnego samorządu gospodarczego w dobie

gospodarki wolnorynkowej nabiera szczególnego znaczenia. W Ameryce Północnej i rozwiniętych krajach Europy Zachodniej

wszelkie decyzje gospodarcze podejmowane są po konsultacjach z samorządem.

Dyskusje na temat kształtu polskiego samorządu gospodarczego rozgorzały na przełomie lat 80-tych i 90-tych i były bezpośrednio związane z przemianami ustroju politycznego oraz społeczno –

gospodarczego.

Ustawa z dnia 30 maja 1989r. o izbach gospodarczych (Dz. U. Nr 35 z 1989 r. poz. 195 z późn. zm.) oraz ustawa z dnia 22 marca 1989 r. o rzemiośle (Dz. U. Nr 17 z 1989 r. poz. 92

z późn. zm.) doprowadziły do odrodzenia ruchu samorządowego w Polsce

Związek Rzemiosła Polskiego

Cech -zrzeszeni w nim rzemieślnicy

-na koniec 1997 roku było ich 484

Izby rzemieślnicze -zrzeszone są w nich cechy

z danego okręgu-na koniec 1997 roku było ich

27

Spółdzielnie rzemieślnicze- na koniec 1997 roku było ich 332

Organizacje rzemieślnicze Ustawa z dnia 22 marca 1989 o rzemiośle (Dz. U. Nr 17 z 1989 r. poz. 92 z późn. zm.)

Zgodnie z art. 7 ustawy do zadań samorządu należy w szczególności reprezentowanie interesów rzemieślników wobec organów władzy i

administracji państwowej.

Samorządowe organizacje zawodoweUstawa z dnia 30 maja 1989 o samorządzie zawodowym niektórych

przedsiębiorców (Dz. U. Nr 35 z 1989 r. poz. 194 zm. Dz. U. Nr 121 z 1997 r. poz. 770)

Osoby-przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą i nie będące rzemieślnikami mogą zrzeszać się w zawodowych samorządowych

organizacjach:

• Zrzeszeniach handlu i usług,

• Zrzeszeniach transportu,

• Innych organizacjach przedsiębiorców.

Izby gospodarcze

• w izbach zrzeszać się mogą podmioty gospodarcze będące osobami fizycznymi jak i prawnymi

• Do założenia izby potrzeba współdziałania co najmniej 50 podmiotów gospodarczych z obszaru województwa

• Zgodnie z art. 2 przywołanej wyżej ustawy "Izba gospodarcza jest organizacją samorządu gospodarczego, reprezentującą interesy gospodarcze zrzeszonych w niej podmiotów w zakresie ich działalności wytwórczej, handlowej, budowlanej lub usługowej, w szczególności wobec organów państwowych."

Ustawa z dnia 30 maja 1989 r. o izbach gospodarczych (Dz. U. Nr 35 z 1989 r. poz. 195 z późn. zm.)

Izby gospodarcze c.d.

• Zgodnie z art. 4 ust. 1 "Izba gospodarcza jest uprawniona do wyrażania opinii o projektach rozwiązań odnoszących się do funkcjonowania gospodarki oraz może uczestniczyć na zasadach określonych w odrębnych przepisach, w przygotowywaniu projektów aktów prawnych w tym zakresie."

• Zgodnie z ust. 2 "Izba gospodarcza może dokonywać ocen wdrażania i funkcjonowania przepisów prawnych dotyczących prowadzenia działalności gospodarczej”.

Izby gospodarcze w Polsce

Krajowa IzbaGospodarcza

IzbyPrzemysłowo –

HandloweIzby Branżowe Izby Bilateralne

Na koniec 1997 roku w Krajowej Izbie Gospodarczej zrzeszonych było 155 izb.

Izby Przemysłowo-Handlowe

• Działają w każdym województwie, np. Pomorska, Wielkopolska;

• Oddziały w mniejszych ośrodkach regionu, samodzielne izby przemysłowo-handlowe w wielu miejscowościach, niezależne od izb regionalnych;

• Przynależność jest dobrowolna;

• Świadczone usługi:

- bezpłatne doradztwo prawne;

- raporty o firmach;

- pomoc w znalezieniu partnerów gospodarczych poprzez kojarzenie ofert;

- organizowanie seminariów, konferencji, szkoleń dla firm.

Izby Branżowe

• Reprezentacja interesów gospodarczych podmiotów działających w sferze danego przemysłu na terenie całego kraju;

• Przynależność jest dobrowolna; • Zrzeszanie podmiotów zajmujących się działalnością związaną z daną

branżą; • Członkami izb są przedsiębiorstwa sektora państwowego, prywatnego i

spółdzielczego; • Głównym celem działalności jest ochrona interesów danej branży;• Działania na rzecz poprawy warunków gospodarczych oraz

konkurencyjności danej branży na rynku;• Integracja środowiska branżowego i wzmocnienie jego pozycji w

rozmowach z rządem; • Aktywny wpływ na rozwój danej branży, np. poprzez tworzenie różnego

rodzaju programów; • Współpraca z organami administracji rządowej i ustawodawczej,

opiniowanie projektów ustaw, rozporządzeń Rady Ministrów; • Współpraca z organizacjami pozarządowymi i międzynarodowymi.

Izby Bilateralne

• Ich głównym zadaniem jest ułatwianie kontaktów pomiędzy polskimi przedsiębiorstwami, a przedsiębiorstwami z innych państw;

• Na zasadzie dobrowolności skupiają firmy zainteresowane nawiązaniem lub rozwijaniem kontaktów gospodarczych z partnerami z danego państwa;

• Przykładem może być Polsko – Niemiecka Izba Przemysłowo – Handlowa

Organizacje pracodawców

• Pracodawcy mogą tworzyć Związki Pracodawców, federacje i konfederacje takich związków;

• Zgodnie z art. 5 "Podstawowym zadaniem związków pracodawców, ich federacji i konfederacji jest ochrona praw i reprezentowanie interesów zrzeszonych członków wobec związków zawodowych pracowników, organów władzy i administracji państwowej oraz organów samorządu terytorialnego."

• Zgodnie z art. 16 ust. 1 "Federacje i Konfederacje wymienione w art. 2 mają prawo opiniowania założeń i projektów ustaw oraz aktów wykonawczych do tych ustaw w zakresie objętym zadaniami związków pracodawców."

• zgodnie z ust. 2 "Organy władzy i administracji państwowej oraz organy samorządu terytorialnego obowiązane są zapewnić organizacjom pracodawców wykonywanie uprawnień, o których mowa w ust. 1, na równych prawach ze związkami zawodowymi.”

• Organizacja krajowa, Konfederacja Pracodawców Polskich, zrzesza 66 lokalnych lub branżowych związków pracodawców.

Ustawa z dnia 23 maja 1991 r. o organizacjach pracodawców (Dz. U. Nr 55 z 1991 r. poz. 235 zm. Dz. U. Nr 34 z 1996 r. poz. 148)

Fundacje i Stowarzyszenia

• FUNDACJEDla osiągnięcia wspólnych celów podmioty gospodarcze (osoby fizyczne jak i

osoby prawne) mogą także zakładać fundacje działające na podstawie ustawy

z dnia 6 kwietnia 1984 roku o fundacjach (t.j. Dz. U. Nr 46 z 1991 r. poz. 203).

• STOWARZYSZENIA

Osoby fizyczne zajmujące się działalnością gospodarczą mogą też

zrzeszać się w stowarzyszenia działające na podstawie ustawy z dnia 7

kwietnia 1989 r. Prawo o stowarzyszeniach (Dz. U. Nr 20 z 1989 r.,

poz.104 z późn. zm.).

Samorząd gospodarczy w innych krajach członkowskich Unii Europejskiej

• Austria

• Wielka Brytania

• Francja

Austria• specyfiką Austrii jest tradycja uzgadniania polityki ekonomiczno-społecznej w trójkącie:

władza państwowa - organizacje izbowe - związki zawodowe;

• izby gospodarcze mają status instytucji prawa publicznego;

• regulacją prawną jest za każdym razem odrębna ustawa dotycząca danej izby (np. ustawa z 1949r. o Ogólnokrajowej Związkowej Izbie Gospodarczej);

• przynależność uzyskuje się z mocy prawa z racji wykonywania określonej działalności; stąd przynależność do izb w Austrii jest powszechna, należą do nich wszyscy przedsiębiorcy;

• izby są niezależne; nadzór krajowy jedynie w zakresie zgodności z prawem;

• działalność odbywa się na podstawie decyzji demokratycznie wybranych władz izbowych: prezes – prezydium – zarząd – komisje prawa pracy w izbach krajowych i komisja pracodawców w Związkowej Izbie Gospodarczej – zgromadzenie ogólne;

• Zadania Izb:

- Własne: podstawowym zadaniem izb jest reprezentowanie i ochrona wspólnych interesów przedsiębiorców oraz podejmowanie wszelkiej działalności służącej interesom członków. Przedstawianie władzom lokalnym i państwowym stanowiska, opinii lub postulatów w imieniu ogółu przedsiębiorców, we wszystkich sprawach ich dotyczących (pracy, zatrudnienia, warunków socjalnych, kształcenia zawodowego). Także pewne funkcje o charakterze publicznym, jak np. wydawanie rozmaitych świadectw wymaganych w handlu zagranicznym, legalizacja dokumentów itp.;

- Zlecone: Przejęcie części zadań organów państwowych przez izby - z jednej strony odciąża administrację państwową, z drugiej strony - gwarantuje profesjonalną organizację celów. Przykładem może tu być organizacja procesu kształcenia zawodowego.

AustriaAustriacka Związkowa

Izba Gospodarcza(Ogólnokrajowa)

Krajowe Izby Gospodarcze

(w poszczególnych landach)

W każdej z nich działa 6 sekcji skupiających przedsiębiorstwa:

rzemieślnicze

przemysłowe

handlowe

finansowe

transportowe

turystyczne

cechy

zrzeszenia branżowe

gremia

zrzeszenia branżowe

zrzeszenia branżowe

zrzeszenia branżowe

Wielka Brytania• Brak samorządu gospodarczego w rozumieniu wspólnoty, do której

należałyby wszystkie podmioty prowadzące działalność gospodarczą;

• Przedsiębiorcy w Wielkiej Brytanii mogą dobrowolnie zrzeszać się w izbach handlowych zorganizowanych według kryterium podziału terytorialnego. Izby te są organizacjami prawa prywatnego i nie wykonują zadań publicznych;

• Istotnym problemem jest zorganizowanie systemu dofinansowania działalności izb - bowiem wiele z nich nie jest w stanie utrzymać się z własnych środków; stąd pomysł połączenia izb dużych z małymi, w zespoły, które prowadziłyby wspólną działalność i dzieliły zyski według potrzeb. Małe izby zachowałyby swoje nazwy i autonomię, chociaż część decyzji podejmowana by była w ramach całych zespołów;

• Organem administracji rządowej wspierającym działalność izb jest Departament Handlu i Przemysłu (DHP), który udziela bezpośrednich dopłat do funkcjonowania samorządu;

• Przykład Wielkiej Brytanii (podobna sytuacja jest także w Danii) wskazuje, że prawidłowe funkcjonowanie gospodarki nie jest uzależnione od istnienia samorządu gospodarczego (w tradycyjnym, kontynentalnym tego słowa znaczeniu). Wynika to m.in. z doświadczeń historycznych państwa, w którym nigdy nie wykształcił się model samorządu gospodarczego, jaki występuje w innych państwach;

Francja

• funkcjonują równolegle izby handlowo-przemysłowe i izby rzemieślnicze, tworzone przy udziale państwa i finansowane z obowiązkowych składek członków;

• Obligatoryjna przynależność do izb wszystkich podmiotów gospodarczych działających w sektorze przemysłu, handlu i rzemiosła;

• Członkami izb są ustawowo wszystkie przedsiębiorstwa wpisane do rejestru handlowego, mające swą siedzibę i prowadzące działalność w okręgu, na terenie którego działa dana izba;

• Struktura, jaką tworzą te izby nie jest oparta na powiązaniach hierarchicznych;

• Każda z tych izb jest niezależna w ramach swych ustawowych kompetencji.

Francja c.d.Izby Handlu i Przemysłu Regionalne Izby Handlu i

Przemysłu Zgromadzenie

Francuskich Izb Handlu i Przemysłu

- Izby prowadzą swoją działalność poprzez udzielanie informacji gospodarczej, naukowej i technicznej, tworzenie centrów dokumentacji, drukowanie własnych wydawnictw, tworzenie instytucji szkoleniowo – edukacyjnych, etc.;- Przekazywanie instytucjom rządowym opinii i informacji dotyczących problematyki przemysłowo-handlowej; - Przekazywanie rządowi i parlamentowi opinii na temat działań służących rozwojowi przemysłu i handlu;- Dochodami izb są: wpływy z tytułu specjalnego podatku pobieranego w momencie wpisu do rejestru handlowego, wpływy z opłat za świadczone usługi, pożyczki, subwencje, zyski z działalności gospodarczej.

- Reprezentują one interesy izb na szczeblu regionalnym;

- W każdym regionie działa jedna izba regionalna;

- Źródłem dochodów są obowiązkowe składki izb lokalnych.

- reprezentacja wszystkich izb lokalnych i regionalnych na szczeblu krajowym; - Jest pośrednikiem pomiędzy siecią izb a rządem i administracją europejską;- W skład walnego zgromadzenia Francuskich Izb Handlu i Przemysłu wchodzą prezesi wszystkich izb lokalnych i regionalnych;- Podejmują oni decyzje dotyczące budżetu i strategicznych zadań zgromadzenia

Dziękuję za uwagę …